De najaarstrek boven trektelpost De Uithof in 2011 Inhoud 1. De inleiding 2. Resultaten 3. De tellers 4. Het teloverzicht 5. De top tien van 2011 6. De telpost in de media 7. Vogels rond de telpost 8. Tenslotte 9. Het jaaroverzicht van trektellen.nl
Inleiding Sinterklaas heeft nog maar net zijn hielen gelicht en ik kom al met een jaarverslag. Dat is wel heel vroeg. Ik had de secretaris van de Vogelwacht toegezegd een artikel voor de Kruisbek te schrijven. Voor mijn overzicht is het beter niet alles door elkaar te laten lopen, vandaar dat ik me nu al aan de eerste klus heb gezet: het jaarverslag. Nog geen maand geleden werd het telseizoen afgesloten. Dat is wat mij betreft altijd een moment dat dubbele gevoelens oproept. Enerzijds ben ik erg gesteld op de uurtjes die ik buiten doorbreng. Tegelijkertijd merk je ook dat het na half november wat de trek betreft een stuk rustiger wordt, bij ons in het binnenland. Langs de kust was het een ander verhaal. De telposten aldaar hadden topdrukte. De harde westenwind zorgden voor forse aantallen drieteenmeeuwen. Maar ook soorten als de middelste jager en rosse franjepoot werden alom gemeld. Van dit soort verschijnselen blijven we op de Uithof verstoken. We prijzen ons gelukkig met wat er passeert. Dat was gelukkig de moeite meer dan waard. Resultaten 2007 2008 2009 2010 2011 Teluren 48,5 55,4 47,3 58,35 60,08 Tellers 9 14 10 10 16 Soorten 74 66 65 74 89 Aantal 17416 21605 16667 19610 25768 Een vergelijking van 2011 met de voorgaande jaren laat een opgaande lijn zien. Dat is een mooi resultaat. Het komt steeds vaker voor dat er meerdere tellers per telling actief zijn: daarmee wordt er ook minder gemist. Enkele kanttekeningen moeten ook gemaakt: Het aantal vogelsoorten is geen 89 maar iets lager. De ''spec soorten zijn zo genoemd omdat bv. de afstand te groot was om ze precies op naam te brengen (gans spec, vink spec, enz.). Ook atalanta en kleine vos zijn, hoewel gevleugeld, geen vogels. Locale verplaatsingen en dan met name van kauw en in mindere mate van soorten als nijlgans en kokmeeuw probeerden we buiten de overzichten te houden. De tellers van 2011 waren 1. Rene Alkema (RA) 2. Tine Blankestein (TB) 3. Frank Coenjaerts (FC) 4. Wigle Braaksma (WB) 5. Tieneke de Groot (TG) 6. Jan Haakman (JH) 7. Vera Klous (VK) 8. Bart de Knegt (BK) 9. Guus Peterse (GP) 10. Hans Peterse (HP) 11. Marian Peterse (MP) 12. Anton Schortinghuis (AS) 13. Tom Schrijvers (TS) 14. Jeroen Steenbergen (JS) 15. Alfred de Weerd (AW) 16. Erik Wouda (EW)
Jeroen, Tine en Alfred waren aanwezig in het kader van een excursie van de Vogelwacht Utrecht. Vera was als draaihals-twitcher ter plekke.het is leuk dat er toch weer een aantal nieuwe tellers de weg naar de telpost hebben gevonden. Het teloverzicht Hieronder volgt een overzicht van het aantal tellingen, de tellers en de weersomstandigheden Datum Telling in Weersomstandigheden Tellers kwartieren (zicht en wind) 4-8 4 erg heiig, rond 9.30 meer blauw AS 17-8 6 bewolkt, zuidwest 2 AS 27-8 10 bewolkt, eerst 50%, later 100%,Zw 2 RA,GP,AS 31-8 4 halfbewolkt AS 2-9 1 24 graden FC, VK, AS 3-9 10 potdichte mist TG,GP, HP,AS 7-9 4 zwaar bewolkt, buiig,, zuidwest 5 AS 10-9 10 volledig bewolkt, zuid 1 MP,AS 14-9 7 zonnig, zuidwest 3 FC,AS 18-9 10 bewolkt, zuidwest 3 AS,TS 24-9 10 grondmist, later onbewolkt RA,TS,EW 28-9 8 grondmist, daarna blauw, wind:zuidoost zwak AS 2-10 21 dichte mist, pas na 1000uur blauw TB,WB,JH, GP,MP, JS,AS,TS,AW,EW 5-10 9 zwaar bewolkt met enkele spetters, zw 3 RA,AS 8-10 10? GP,MP,TS 15-10 16 zuidoost 2, na 10.30 iets aantrekkend BK,MP,AS,TS,EW 19-10 11 een zuidoostelijke stroming, helder en blauw RA,AS 21-10 4 nog steeds zuidoost, onbewolkt AS 22-10 10 helder en blauw, zuid 1 GP,MP,AS,TS, EW 26-10 8 volledig bewolkt, zuidwest 2 RA,AS 29-10 12 grondmist, na 9.30 bewolkt TG, GP,MP,AS 2-11 8 mistig, na 10.00uur beter RA,AS 5-11 12 licht bewolkt, zuid 1 HP,GP,AS 9-11 8 bewolkt(driekwart) zuidoost 2 MP,AS 12-11 10 rustig en helder, zuidoost 2 GP,MP,AS 16-11 8 koud(min 1) helder met vliegtuigstrepen oost 2 FC,RA,AS 19-11 10 eerst grondmist, daarna half bewolkt, zuid 1 TG, HP,GP,MP,AS,TS Als ik resumerend nog iets over de weersomstandigheden mag zeggen, vallen er enkele zaken op. Ten eerste dat we mazzel hadden met het weer in die zin dat het eigenlijk nooit meer regent. We zijn 28 keer op de telpost geweest; alleen op 5 oktober noteerden we enkele spetters. We hebben een uitgesproken warme herfst gehad. Alleen de ochtend van 16 november was echt koud. Tenslotte valt het me nu op hoe vaak de wind in de zuidoosthoek zat. Noordoost en noord zijn voor trektellers geen goede richtingen omdat de vogels dan veel te hoog zitten. Wellicht dat statistici hier een uitdaging zien om een correlatie te zoeken tussen aantallen en windrichting. Ten opzichte van vorig jaar zijn er beduidend meer vogels waargenomen. Er waren ook een aantal nieuwe soorten bij voor de telpost zoals de casarca (Bart, bedankt) de ruigpootbuizerd, de draaihals, de sneeuwgans, de zilverplevier en de kraanvogel. Ik weet niet of dit lijstje compleet is. De archieven van voor 1992 zijn incompleet.
De top-tien van 2011 ziet er als volgt uit. Daarnaast ter vergelijking de cijfers van 2010 en 2009 2011 2010 2009 1. Spreeuw 3883 1. Kievit 2003 1. Spreeuw 3348 2. Houtduif 3186 2. Spreeuw 1909 2. Vink 1575 3. Koperwiek 2781 3. Vink 1619 3. Boerenzwaluw 1559 4. Vink 2449 4. Sijs 1588 4. Houtduif 1497 5. Grauwe Gans 2128 5. Houtduif 1313 5. Koperwiek 1380 6. Kolgans 1731 6. GrauweGans1 296 6. Kievit 1166 7. Kievit 1425 7. Gans spec 1110 7. Grauwe gans 880 8. Kokmeeuw 920 8. Koperwiek 970 8. Kokmeeuw 783 9. Sijs 911 9.Kolgans 875 9. Sijs 697 10.Graspieper 811 10. Boerenzwaluw 819 10. Holenduif 398 Het vergelijken van de jaarlijsten 2011 en 2010 levert merkwaardige inzichten op. In beide jaren kwamen er vier (!) boompiepers voorbij. Ook het aantal huiszwaluwen en buizerden lag nagenoeg gelijk (135 om 127), respectievelijk (7 om 8). Dat we weinig buizerden scoren ligt niet aan het waarnemingsvermogen van de tellers. Het accent van de tellingen ligt altijd op de eerste tien kwartier van de dag. Zo matineus is een soort als de buizerd niet. Overigens vind ik het wel bijzonder dat we net als vorig jaar weer op 10 soorten roofpieten uitkomen. Geen smelleken of visarend dit najaar maar de ruigpootbuizerd misstaat niet in deze lijst. De steppekiekendief die op tal van plaatsen op dook dit najaar, heeft de Uithof niet gehaald hoewel...op 22 oktober passeerde er nog een kiekendief spec. Ook een vraagteken heeft magie. De telpost in de media De onderlinge communicatie is sterk verbeterd omdat alle tellers nu zijn samengevoegd in een email-groep. Het is een handzame manier om kort te briefen wat er is gebeurt op de telpost en wat er staat te gebeuren. Uit de reacties merk ik dat de betrokkenheid ten opzichte van vorige jaren is toegenomen. Op 24 september en op 8 oktober was ik zelf verhinderd. Toch zijn de tellingen gewoon doorgegaan, waarvoor hulde! Net als andere jaren werd het Utrechts Vogelnet (U.V.N) regelmatig gebruikt om tellingen aan te kondigen, dan wel bijzondere waarnemingen door te geven. Op 2 oktober heeft de afdeling stad van de Utrechtse Vogelwacht een excursie naar de telpost georganiseerd. Helaas speelde de eerste uren van de telling zich af in de mist. Ook dit jaar was er weer een European Birdwatch. Op het moment dat Vogelbescherming belde, konden we nog geen highligts doorgeven. De totale score is natuurlijk wel gewoon verwerkt op de site van www.trektellen.nl Het bekend maken van de waarnemingen via Trektellen.nl levert soms aardige verrassingen op. De veertien kraanvogels van 12 november werden precies 30 minuten later 17 kilometer zuidwestelijk van de Uithof boven telpost de Horde gezien, waarmee hun snelheid op 34 kilometer per uur kon worden vastgesteld. Tenslotte wil ik nog wijzen op de prachtige foto die Frank Coenjaerts maakte van de draaihals en die terecht werd opgenomen in het blad van Dutch Birding. Zo werd onze renbaan voor heel even het middelpunt van de wereld.
Vogels rond de telpost De volgende soorten werden plaatselijk vanaf de telpost vastgesteld: Havik, Groene Specht, Boomklever (H), Boomkruiper(H), Zwartkop (H), Tjiftjaf (H), Meerkoet (H), Waterhoen (H), Smient (H), Wintertaling (H) Roodborst, Winterkoning (H), Zwarte Roodstaart, Huismus en Raaf. Dit zijn 15 soorten. Net als vorig jaar ontbreekt, vreemd genoeg, de Staartmees in dit rijtje. Tenslotte Dit najaar is een groot deel van het gebouwencomplex van de faculteit voor diergeneeskunde gesloopt. Dat hebben we geweten. Met pneumatische boren moesten betonnen vloersegmenten in stukken gezaagd. Enorme vrachtwagens waren eindeloos bezig met grondverzet. Dat is niet de ambiance waar je op zit te wachten als trekteller. Op enig moment werd in petit comité besloten uit te wijken naar de zondag ( in de hoop dat respect voor de zondagsrust in sloperskringen nog opgeld doet) Toen bleek echter dat diverse tellers veel liever op zaterdag dan op zondag tellen. Daarmee werd de zaterdag snel in ere hersteld. Het is overigens in de loop van het seizoen steeds rustiger geworden, met uitzondering van 19 november toen het Groot trektellerskoor voor even zelfs de roodborsten deed verstommen. De renbaan is als renbaan buiten gebruik gesteld. Wat er staat te gebeuren is ongewis. We wachten het maar af. Inmiddels heeft zich een traditie gevormd.ergens in het voorjaar maken we ieder jaar een excursie. Dit voorjaar, op 3 april, hebben we per OV-fiets Meijendel bezocht; het duingebied tussen Den Haag en Wassenaar. We zagen oa: Krooneend, Geoorde Fuut en Blauwborst. Komend voorjaar staat Tiengemeten op de rol. Vanwege de moeilijke bereikbaarheid van het eiland zullen we ons die dag per automobiel verplaatsen. Nadere informatie volgt tezijnertijd. Rest mij nu niets anders dan alle tellers te bedanken voor hun aanwezigheid en inzet. Bij deze dan: bedankt! Anton Schortinghuis Adres: Dr.H.Ths'Jacoblaan 55 3571BL Utrecht Tel: 030-2713307 e-mail: antonschortinghuis@gmail.com