Bijbelteksten die vaak gebruikt worden in het gesprek rondom homoseksuele relaties In bijna elk gesprek of discussie rondom homoseksuele relaties en het (in)zegenen van andersoortige levensverbintenissen, is er altijd wel een moment waarop wordt verwezen naar een Bijbeltekst. Bijvoorbeeld: Maar staat er niet in Leviticus? Soms helpt dat, soms niet. Want er zijn altijd weer andere Bijbelteksten te noemen die het tegenovergestelde bedoelen of een eerder ingenomen standpunt relativeren. In dit schrijven vind je een overzicht van alle Bijbelteksten die een rol spelen in het gesprek rondom homofilie. Twee rode lijnen door de Bijbel heen Wat ik vaak tegenkom in deze gesprekken zijn twee rode lijnen in de Bijbel die elkaar lijken tegen te spreken. Er loopt een rode lijn door de Bijbel van allerlei teksten waarin homoseksualiteit wordt afgewezen omdat God de mensen geschapen heeft als man en vrouw [en daarmee de conclusie dat homoseksuele relaties buiten de scheppingsorde vallen]. Maar er loopt ook een tweede rode lijn door de Bijbel van allerlei teksten waarin homoseksualiteit lijkt te worden geaccepteerd omdat er in Christus geen scheiding meer is tussen vrije en slaaf, tussen man en vrouw, tussen heiden en Jood [en, wordt er dan vaak gezegd, dus ook niet tussen hetero en homo]. De ene rode lijn: de scheppingsorde van man en vrouw Bij deze rode lijn in de Bijbel worden de volgende Bijbelteksten genoemd: Genesis 1:26-28 God heeft de mens geschapen als man en vrouw (of: mannelijk en vrouwelijk ). Als man en vrouw is de mens beeld van God Genesis 2:18-24 Man en vrouw zijn tot in het diepst aan elkaar verbonden; een man hecht zich aan een vrouw. Hier wordt het fundament beschreven van het huwelijk. Genesis 19 Een belangrijke reden dat Sodom en Gomorra worden vernietigd is omdat de mannen aldaar seks willen hebben met de mannen die bij Lot onderdak hebben gevonden. [zo wordt vaak gezegd, maar laat ik er direct bij vermelden dat het hier gaat om perversiteit, dwang en uitbuiting] Leviticus 18 In de heiligheidcodex zoals deze hoofdstukken worden genoemd krijgt Israël het uitdrukkelijke bevel zich niet te gedragen als de volkeren om hen heen (de Kanaänieten). De lijst van verboden die volgen, is een lijst van elke vorm van seksualiteit buiten het huwelijk van man en vrouw uit Genesis 1 en 2 [en dus ook homoseksualiteit]. Markus 9:1-10 Jezus zelf onderstreept de heiligheid van het huwelijk tussen man en vrouw, vers 6: Al bij het begin van de schepping heeft God de mens mannelijk en vrouwelijk gemaakt; daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één worden. Ook in het onderwijs van Jezus wordt de scheppingsorde van man en vrouw gehandhaafd als enige maatstaf [waarmee men bedoelt: we vinden bij Jezus geen enkele hint dat het huwelijk ook te vinden is buiten de scheppingsorde van man en vrouw ]. Het huwelijk tussen man en vrouw is bij Jezus van zo n
fundamenteel belang dat er geen enkele goede reden is om te scheiden (tot grote verbazing van de discipelen, vers 10, lees ook Matteüs 19:7-10). Romeinen 1:19-32 Ook Paulus denkt vanuit Genesis 1 en 2: het huwelijk tussen man en vrouw is de enige vorm van huwelijk die God geschapen heeft. Alle seksualiteit die buiten het huwelijk tussen man en vrouw valt, is tegennatuurlijk (vers 26) en wordt door God veroordeeld. Sterker nog: God laat de mens in homoseksualiteit vallen om daarmee te laten zien hoe diep zij gevallen is (vers 24). 1 Kor. 6:9 / 2 Tim. 1:10 In beide teksten vinden we homoseksualiteit [en dat leest men in het woord knapenschenders, wat eerder te maken heeft met pedofilie, maar daar is onder theologen nog volop discussie over] terug in een rijtje van allerlei vormen van seksualiteit die buiten het huwelijk van man en vrouw vallen. Waarmee de exclusiviteit van het huwelijk tussen man en vrouw bevestigd wordt. Efeze 5:21-33 De heiligheid van het huwelijk tussen man en vrouw (gedacht vanuit Genesis 1,2 en Leviticus 18) gaat voor Paulus zo diep, dat hij het als een mysterie ziet, een spiegel van Christus liefde voor de gemeente (lees ook Openbaring 21:2 en 22:17). Wederom wordt hier het huwelijk tussen man en vrouw als heilig gezien: fundamenteel en exclusief. Deze Bijbelteksten vormen dus een rode lijn in de Bijbel die meestal als volgt wordt gebruikt in het gesprek rondom homoseksuele relaties: 1. God heeft de mens geschapen als man en vrouw; (Genesis 1) 2. Hij heeft één vorm van huwelijk gegeven: die tussen man en vrouw; (Genesis 2) 3. Vervolgens zie je door de hele Bijbel heen dat het huwelijk tussen man en vrouw als fundament in de schepping ligt en als heilig wordt gezien (Leviticus, Lukas, Romeinen, 1Corintiërs en 2Timoteüs); 4. Zelfs als mysterie en beeld van Christus persoonlijke liefde voor de gemeente; (Efeze 5) 5. Alle vormen van (homo)seksualiteit buiten het huwelijk tussen man en vrouw worden in de Bijbel afgewezen als tegennatuurlijk of onzuiver (Leviticus, Romeinen, 1 Corintiërs en 2 Timoteüs). [Waarbij vaak wordt gesteld dat de homo of lesbienne als mens niet wordt afgewezen, ook niet de homofiele gevoelen die hij/zij ervaart, maar wél homoseksuele activiteit]. De andere rode lijn in de Bijbel: het koninkrijk van God waarbinnen de mens wordt bevrijd van alles wat hem of haar onderdrukt en buitensluit; of scheiding brengt tussen mensen onderling Bij deze rode lijn in de Bijbel worden de volgende Bijbelteksten genoemd: Lukas 4:14-19 Matteüs 4:17 / Markus 1:15 Exodus 15 De kern van de boodschap van Jezus is het Evangelie: Het Koninkrijk van God is dichtbij gekomen. Het Koninkrijk houdt in: God wordt (opnieuw) koning onder de mensen: bevrijding voor armen, gevangenen en onderdrukten. Een genadejaar waarin verlossing wordt verkondigd aan iedereen die gebonden is (Lees Jesaja 61:1-3 en Leviticus 25). Deze bevrijding van de onderdrukten vindt zijn wortels in de bevrijding van Israël uit Egypte, waar God voor het eerst in de Bijbel (en zeker niet voor t laatst) koning wordt genoemd (Exodus 15:18). Omdat God in-de-hoek-geduwde mensen bevrijdt wordt Hij koning genoemd.
Jezus roept, in navolging van Gods koningschap, dus ook tollenaars op om hem te volgen; melaatsen (die uitgesloten waren van de tempel en eredienst) raakt hij aan en geeft hij opnieuw toegang tot de heiligheid van priesters en tempel. Het is Zalig de armen van geest, want voor hen is het Koninkrijk (Matteüs 5). Vanuit deze rode lijn in de Bijbel wordt homofilie en homoseksualiteit gezien als iets dat al eeuwenlang wordt geminacht; homo s en lesbiennes worden al decennia lang gediscrimineerd. De kerk is dan, als onderdeel van het Koninkrijk, een plek waar zij de vrijheid en gelijkheid mogen ontvangen die hen zolang is ontzegd. [Meestal wordt in deze lijn verondersteld dat homoseksualiteit binnen relaties van trouw en liefde net zo zuiver is als heteroseksualiteit binnen relaties van trouw en liefde] 1Korintiërs 12:13,14 Het Koninkrijk wordt in de gemeente onder andere zichtbaar door de Galaten 3:27-29 onderlinge eenheid: er is geen onderscheid meer tussen mensen. De apostel Paulus gaat zelfs zo ver dat hij geen onderscheid meer ziet tussen heiden en Jood, man en vrouw, vrije en slaaf. Deze drie onderscheidingen waren in Paulus tijd fundamenteel voor het geloof en voor de samenleving. Dat Paulus deze scheidingen opheft is voor zijn tijd revolutionair. Vanuit deze rode lijn gedacht is ook de scheiding tussen hetero s en homo s zo n onderscheiding die in de gemeente moet worden opgeheven. Paulus laat zien dat Jezus verkondiging van het Koninkrijk, zijn sterven en opstaan echt iets nieuws heeft gebracht dat nog nooit is gezien: de kerk, Zijn lichaam, waarbinnen allerlei soorten mensen worden verzoend met God en met elkaar: U bent allemaal één in Christus (Galaten 3:28). Matteüs 19:10-12 Een andere verschuiving die de boodschap van het Koninkrijk 1 Korintiërs 7:25-35 met zich meebrengt, is dat het huwelijk niet langer fundamenteel is. Niet alleen bij Jezus wordt dit zichtbaar, ook Paulus beschrijft hoe Jezus komst de verhoudingen tussen man en vrouw opgeschud heeft: wie nog niet getrouwd is zou volgens Paulus moeten blijven wie hij is (1 Korintiërs 7:26). Romeinen 12:1-8 Eenzelfde verschuiving zie je in Paulus denken over het lichaam. In 1 Korintiërs 6:19 Romeinen 12:1 schrijft hij: Ik roep u op, uw lichamen toe te wijden aan God. Om vervolgens te beschrijven hoe we anders over ons lichaam gaan denken, als onderdeel van een gezamenlijk lichaam van Christus. Ons denken in man/vrouw [en, wie deze lijn volgt, ook hetero/homo] wordt in Paulus brieven in een heel ander licht gesteld. Ons lichaam gaat, nu het de woning is van Christus Geest (1 Korintiërs 6:19), over onderlinge liefde, barmhartigheid en dienstbetoon. 1 Korintiërs 12:22-24 En in het lichaam van Christus zijn het juist de zwakkere lichaamsdelen (= gemeenteleden), letterlijk: de leden van het lichaam die wij als minder eervol beschouwen, die de meeste zorg
ontvangen. [Wie deze lijn volgt leest hier de kwetsbare positie van homo s en lesbiennes in]. Deze Bijbelteksten vormen dus een rode lijn in de Bijbel die meestal als volgt wordt gebruikt in het gesprek rondom homoseksuele relaties: 1. Jezus boodschap centreert zich op de komst van het Koninkrijk en daarmee op de bevrijding van onderdrukkende systemen, zorg voor de zwakkeren en Goed Nieuws voor hen die in een hoek worden gedrukt of buitengesloten (Matteüs, Markus, Lukas, gebaseerd op Exodus: de bevrijding uit Egypte) 2. In de brieven van Paulus en de andere apostelen wordt zichtbaar dat vanuit deze boodschap een nieuwe beweging is ontstaan: de kerk. Binnen de kerk worden de scheidingsmuren die tussen mensen zijn opgericht, geslecht. Er wordt een eenheid in Christus ervaren die alle klassen en soorten overstijgt. (Romeinen, Korintiërs, Galaten maar ook bijvoorbeeld Efeze 2:14) 3. Deze nieuwe eenheid heeft ook verandering gebracht in het denken over man/vrouw zijn en over het huwelijk. De scheiding mannelijk/vrouwelijk lijkt, evenals vrij/slaaf en heiden/jood steeds minder te geleden. Het leven van de gelovige is onderdeel is geworden van het lichaam van Christus op aarde, waarbinnen onderling acceptatie en dienstbetoon centraal staat. [Waarbij vaak wordt gesteld dat ook homo/hetero niet langer een scheiding kan zijn; het is ondergeschikt aan de kernachtige boodschap van gelijkheid, acceptatie en verzoening]. ds. Sander Ris.
Websites over homoseksualiteit en de vraag rondom inzegening van andersoortige levensverbintenissen 1. Een landelijk coördinatiepunt van allerlei werkgroepen rondom homoseksualiteit en kerk: www.lkp-web.nl/index.php Met ook een overzicht van alle werkgroepen die er bestaan: www.lkp-web.nl/index.php/over-lkp/aangesloten-groepen/landelijk 2. Op de website van de PKN landelijk vindt u een Handreiking voor het gemeenteberaad over het zegenen van levensverbintenissen anders dan man en vrouw : www.pkn.nl/lists/pkn-bibliotheek/hebben_zij_uw_zegen.pdf Op de laatste bladzijden van dit document vindt u een overzicht van relevante literatuur uit de hand van Protestantse theologen en voorgangers. 3. Een interkerkelijk werkverband van theologen en predikanten die positief staan tegenover inzegening van andersoortige levensverbintenissen: www.queertheologen.nl/index.html 4. Een interkerkelijk werkverband van theologen en predikanten die negatief of aarzelend staan tegenover inzegening van andersoortige levensverbintenissen: http://www.homoindekerk.nl/ Op deze website vindt u een evenwichtig artikel van Theo Boer, ethicus-theoloog binnen de Protestantse Theologische Universiteit, waarom hij uiteindelijk negatief staat tegenover de inzegening van homohuwelijken. Het artikel heet: Homoseksuele relaties en de Bijbel http://www.homoindekerk.nl/artikelen/diversen/ 5. Vereniging van christelijke homo s en lesbiennes: www.chjc.nl