Liturgie Leerdienst Emmen, 15 juni 2014 met viering heilig avondmaal Thema: heb het leven lief! 1) Welkom en mededelingen 2) Votum 3) Vredegroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen 4) Openingslied: Psalm 113:1,2 5) Viering heilig avondmaal. Lezen Formulier IV. Zingen: LvdK 358:1,2 (voor de viering) en LvdK 358:6 (na de viering) 6) Schriftlezing: 1 Johannes 3:10-24 7) Zingen: Psalm 27:3,4 8) Geloofsbelijdenis: Zondag 40 HC 9) Preek 10) Amenlied: Psalm 139:6,7 11) Gebed, dankzegging en voorbede 12) Inzameling van de gaven. 13) Slotzang: Psalm 33:5,8 14) Zegen De genade van de Heer Jezus Christus, en de liefde van God en de eenheid met de heilige Geest zij met u allen Heb het leven lief! Preek n.a.v. Zondag 40 HC, door Jan Haveman, Emmen 15 juni 2014 1
Preek n.a.v. Zondag 40 HC Heb het leven lief Emmen, 15 juni 2014 Volk van God, geliefde gemeente van onze Here Jezus Christus, [dia1] Pleeg geen moord. Gij zult niet doodslaan. Volgens mij is er niet een van de 10 geboden die zo algemeen aanvaard is als het 6 e. Kijk, een gebod om de sabbatdag in ere te houden, daar zit lang niet iedereen op te wachten tijd is geld immers... Maar een ander doden nee, doe je idd niet; daar hoef je niet eens christen voor te zijn. Stel je voor zeg, een beetje beschaafd mens doodt toch geen ander!? Da's de ene kant van het verhaal. Want is tegelijk niet het andere, dat geen een gebod vaker wordt overtreden dan juist het zesde? Vraag kinderen maar 's uit kranten iets te knippen wat met de 10 geboden te maken heeft. Dan ontdek je dat over het 6 e gebod het makkelijkst iets te vinden is: een bomaanslag hier, oorlogsgeweld daar, gijzelingen, mensen die elkaar naar het leven staan Ok, heel ellendig natuurlijk, maar dat is toch vooral ver weg, daar waar de barbaren wonen. Oja? Loopt je leven hier geen gevaar als het nog in de moederschoot zit? [dia2] Enig idee hoeveel baby s er in ons beschaafde landje worden gedood omdat ze gewoon ongewenst zijn? En hoe veilig is het om tijdens het stappen [dia3] iets te zeggen van een vechtpartij of ruzie? Je kijkt wel drie keer uit, want straks houden ze voor jou een stille tocht! En hoeveel doden vallen [dia4] er niet omdat mensen met een borrel op achter het stuur gaan zitten of niet zo goed op hun kilometerteller kunnen kijken of niet weten wat rood en groen is bij een verkeerslicht? En [dia5] als je oud en bejaard of ziekelijk bent geworden hoeveel telt je leven dan nog, anders dan in geld uitgedrukt? Het 6 e gebod dat de Here ons gegeven heeft laat zien hoeveel waarde de Schepper hecht aan het mensenleven dat door Hemzelf ontworpen en geschapen is. Als mens ben je zijn unieke creatie. En nu wil Hij dat ook jijzelf ontzettend zuinig bent op je leven. Op het leven van jezelf en op dat van een ander. Daarom is het thema vanmiddag: [dia6] HEB HET LEVEN LIEF! We gaan er zo n beetje van uit dat de dood de normaalste zaak van de wereld is. En inderdaad: niets is zo onvermijdelijk als de dood, niemand kan eraan ontkomen, wat ie ook probeert, hoe lang je 'n leven tegenwoordig ook kunt rekken. Maar is daarmee de dood normaal geworden, geaccepteerd? [dia7] Nee, dat is hij beslist niet. De Bijbel leert je, dat de dood NIET bij het leven hoort. Integendeel, het tast het leven aan, het maakt het kapot. In het Paradijs, in de door God bedoelde wereld, ontbrak de dood. En wat zo mooi en heerlijk is: in de volmaakte wereld die de Here voor ons in petto heeft, ontbreekt opnieuw de dood. De grote vraag is daarom: hoe bestaat het dat er moordenaars zijn!? Hoe bestaat het dat mensen elkaar het licht in de ogen niet gunnen. Hoe bestaat het dat mensen elkaar koelbloedig het leven kunnen benemen. Hoe bestaat het dat de mens zoiets doet. Wij weten wat er fout is gegaan: de zonde is de wereld binnen gekomen. En daardoor begon alle ellende. De dood hoort niet bij het leven, maar is een straf op de zonde. Heb het leven lief! Preek n.a.v. Zondag 40 HC, door Jan Haveman, Emmen 15 juni 2014 2
Want de zonde is opstand tegen God. Je weet wel: terwijl je NB in het paradijs leeft, toch geen genoegen willen nemen met wat je al hebt, maar nog meer willen, uiteindelijk zelfs als God willen zijn. Vreselijk gevolg daarvan is dat de eerste baby die geboren is een moordenaar werd en de tweede z n slachtoffer. En zo trekt er sinds Kaïn en Abel een spoor van bloed door de mensengeschiedenis, waaraan, alle optimisme over s mensen goedheid en kunnen en redelijk denken ten spijt, nog steeds geen eind is gekomen. Het is waar: dagelijks zijn er vele slachtoffers van al dan niet zinloos geweld te betreuren. Dagelijks sterven er duizenden mensen. En toch hoort de dood niet bij het leven! [dia8] Pleeg geen moord. Dat staat er letterlijk: niet moorden. Je mag niet zómaar iemand het leven ontnemen. Daar heb je het recht niet toe. Tegelijk zie je in de bijbel dat er ook wel opdracht gegeven wordt om mensen te doden. Hoe zit dat?! Als er opdracht gegeven wordt om te doden, dan gaat het om de dood als straf. Bijvoorbeeld als iemand een mens geroofd had, of als hij vloekte of overspel had gepleegd. [dia9] Dus het 6 e gebod verbiedt niet in zijn algemeenheid het doden, maar wel het doden tegen het recht in, of los van het recht. Je mag niet zelf rechtertje gaan spelen. God wil dat er eerbied voor het leven is, omdat het een gave van Hem is. Je hebt er niet eigenmachtig over te beschikken. Heb het leven lief elk leven dat er is! [dia10] Pleeg geen moord. Welnu, dan kun je rustig achterover leunen. Want dat doe jij natuurlijk niet, zoiets vreselijks als iemand anders vermoorden Stel je voor! En toch: vergis je niet. Want wanneer pleeg je een moord? [dia11] Je zou kunnen zeggen: als je het leven onmogelijk maakt. Je kunt het leven van een ander onmogelijk maken. Bijvoorbeeld door er met een mes of een pistool een eind aan te maken. Da s duidelijk moord. Maar je maakt een ander het leven ook onmogelijk door hem of haar te gijzelen, te chanteren, zo n claim op iemand te leggen dat ie niet zelfstandig een beslissing kan nemen. Je kan iemands leven onmogelijk maken door altijd maar te mopperen of te schelden of m het leven zuur te maken. Door elke dag weer te treiteren, te kleineren of te negeren, te doen alsof iemand niet bestaat. Je kunt iemand verwensen in je gedachten, vernietigen met je blik, fusilleren met een gebaar, vermoorden met het vlijmscherpe zwaard van je roddelende tong... [dia12] Je kunt ook het leven van jezelf onmogelijk maken. Het duidelijkst is dat met de zelfmoorddaad, vaak een verschrikkelijk wanhoopswapen. Maar je kunt ook geestelijk zelfmoord plegen, door heel negatief over jezelf te denken, jezelf waardeloos of overbodig, alleen maar lastig voor een ander te vinden. Ik weet wel dat zoiets vaak te maken heeft met je karakter, met wat je hebt meegemaakt, met hoe je omgeving op je reageert. Maar je denkt of voelt het dan toch maar zelf: ik ben waardeloos. Terwijl de Here God je juist NIET waardeloos vindt: zoals jij heeft Hij geen ander gemaakt. Je draagt zijn beeldmerk: made by God! Daarom alleen al mag je er, in elk geval voor God, per definitie zijn! Heb het leven lief! D r zijn meer mogelijkheden jezelf het leven onmogelijk te maken. Je kunt jezelf over de kop werken, van geen ophouden weten. Heb het leven lief! Preek n.a.v. Zondag 40 HC, door Jan Haveman, Emmen 15 juni 2014 3
Je kunt jezelf het gevoel geven dat je altijd nog meer moet doen, dat je nooit echt blij kan of mag zijn met wat je hebt gedaan, het idee dat je voortdurend achter jezelf aan holt. Dat gaat een keer fout, nog even afgedacht van de vraag of je op die manier wel echt leeft. En wat dacht je in dit verband van onverantwoord gedrag in het verkeer of bij het sporten, een ongezonde levensstijl, roken of veel alcohol drinken? Heb het leven lief - wees zuinig op jezelf en op je lichaam! Nu is doodslag/moord een uitwas van iets wat in feite veel dieper zit. En dan kom ik terug bij de oorzaak van de dood: de zonde. [dia13] Waarom sloeg Kaïn zijn broer Abel dood? Dát hij het deed was een gruwelijke zonde. Maar: wat zat er áchter, hoe kwam hij tot zo n vreselijke daad? Was dat niet omdat er binnenin hem al langere of kortere tijd iets broeide? In Genesis lees je, dat de Here wel aandacht besteedt aan het offer dat Abel brengt, maar niet aan dat van Kaïn. Zijn werken waren boos, terwijl die van Abel rechtvaardig waren. Maar niet alleen zijn werken waren boos, Kaïn werd zelf ook boos: hij werd woedend, zijn gezicht vertrok ervan. De Here roept hem daarover ter verantwoording, en zegt: Waarom ben je zo kwaad, waarom kijk je zo donker? Handel je goed, dan kun je toch iedereen recht in de ogen kijken?! Handel je slecht, dan ligt de zonde op de loer, begerig om jou in haar greep te krijgen Wat zie je hier bij Kaïn gebeuren? Hij wordt jaloers op zijn broer. Hij ziet of merkt dat Abel meer succes heeft, gelukkiger is, blijer misschien wel, of wat dan ook. Hoe gaat dat als je ziet dat een ander voorspoed kent? Als een ander het succes heeft dat jij zo graag wilt hebben? Als een ander in dat mooie huis woont of in die grote auto rijdt? Die mooie vrouw of knappe man heeft, en dat voor het oog in elk geval ideale gezinnetje? Als een ander een figuur heeft om door een ringetje te halen. Als een ander op school met gemak hoge cijfers haalt en ieder antwoord weet, terwijl jij [dia14] Afgunst/jaloezie, haat en toorn, de behoefte aan wraak, noemt de catechismus de wortel van de doodslag. Daar begint het dus mee. Wil je de doodslag aanpakken, terugdringen, begin dan niet bij de uitwas (dat wat je ziet en meemaakt) maar begin bij waar het begint: in je eigen hart. Kijk in de spiegel. Kijk s in je eigen hart... Onze Heer Jezus geeft in de Bergrede de OT-wet een NT-kleur: [dia15] Jullie hebben gehoord dat destijds tegen het volk is gezegd: Pleeg geen moord. Wie moordt, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht. En Ik zeg zelfs: ieder die in woede tegen zijn broeder of zuster tekeergaat, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht. Wie tegen hen Nietsnut zegt zal zich moeten verantwoorden voor het Sanhedrin. Wie Dwaas zegt, zal voor het vuur in van de Gehenna komen te staan. En daarmee brengt Jezus het 6 e gebod heel dichtbij! Want wie kan hier zeggen dat hij/zij nog nooit tegen een ander Dwaas gezegd (of gedacht) heeft? Of Gek? Of Sukkel? Zijn we in ons hart niet allemaal wel 's moordenaar? En wat zegt de apostel Johannes, geïnspireerd door de Heilige Geest? [dia16] Iedereen die zijn broeder of zuster haat, is een moordenaar. En hij voegt er een waarschuwing aan toe: En u weet dat een moordenaar het eeuwige leven niet blijvend in zich heeft. [dia17] Heb alleen al daarom het leven lief! Komt er dan nooit een eind aan al die haat en agressie, aan moord en doodslag? Misschien vind je dat een vraag tegen beter weten in, want mensen zijn en blijven immers zondig, en zolang de zonde er is, zal er ook dood en verderf zijn. Dat is helaas maar al te waar. Zolang de duivel een vinger krijgt, grijpt hij een hand om niet te zeggen een leven. Heb het leven lief! Preek n.a.v. Zondag 40 HC, door Jan Haveman, Emmen 15 juni 2014 4
Maar er is na Kaïn en Abel wel wat veranderd. Na Goede Vrijdag is de wereld niet meer wat 'ie geweest is. Want aan het kruis van Golgotha, toen Jezus op gruwelijke wijze werd vermoord, waar de dood zijn leven aantastte, heeft Hij geroepen: het is volbracht. [dia18] En dat is evangelie, blijde boodschap, waardoor er licht gaat schijnen in de duisternis, waarmee de zon opgaat en haar warme stralen uitzendt in een koude wereld: de dood is overwonnen. De dood die het leven aantast, heeft niet langer het laatste woord, er is toekomst, heil, eeuwig leven. Daar komt nooit een eind aan! En al mag de dood het aardse leven nog aantasten, het echte leven kan het dat niet meer. Want Christus triomfeert! Terug naar de vraag: komt er ooit een einde aan al die haat en agressie, moord en doodslag? Het is antwoord is dus JA! In Gods Koninkrijk, op de nieuwe aarde en hemel, is er geen dood meer, geen rouw en geklaag meer. Dat heeft de Here ons zelf beloofd. Is daar alles mee gezegd? Nee. Want Gods Koninkrijk is niet een prachtige droom voor de toekomst. Het Koninkrijk van God is nu al begonnen, krijgt nu al gestalte. [dia19] Hoe? Doordat Gods kinderen, zij die Jezus Christus willen navolgen, zout en licht in hun omgeving zijn. Doordat zij samen een gemeenschap vormen waar de liefde domineert. Liefde is het antwoord op het 6 e gebod. Pleeg geen moord hoe kan ik dat? Door lief te hebben. Door lief te hebben zoals mijn Heiland Jezus Christus dat leert en laat zien. Liefde die het goede voor de ander zoekt, die de ander tot zijn/haar recht wil laten komen. Zoals de Bijbel zegt: Wat liefde is hebben we geleerd van Hem, die zijn leven voor ons gegeven heeft. Dat is pas liefde: die zichzelf opoffert! Maar, dat is toch haast niet te doen, om iemand lief te hebben die je helemaal niet mag, die je een hak heeft gezet, met wie je ruzie hebt of overhoop ligt?! Er is ook niemand die beweert dat het makkelijk is, dat je niet iets in jezelf moet overwinnen, misschien zelf de eerste stap moet zetten op weg naar verzoening. Maar kijk dan naar God: omdat hij dat Zelf wilde en zonder dat er verder enige aanleiding voor was dan zijn eigen goedheid en liefde, naar ons toe, bracht Hij Zelf verzoening tot stand. Dat is liefde: liefde geboren uit een hart dat er altijd op uit is liefde te geven. Liefde die zelf het initiatief neemt. En die liefde wordt ons nu voorgehouden: we hebben lief omdat God ons heeft liefgehad. [dia20] Daarom horen ook wij ons leven te geven voor onze broeders en zusters. Hoe kan Gods liefde in iemand blijven die meer dan genoeg heeft om van te bestaan, maar zijn hart sluit voor een broeder of zuster die hij gebrek ziet lijden? We moeten niet liefhebben met de mond, met woorden, maar waarachtig, met daden. Dan weten we dat we voortkomen uit de waarheid en kunnen we met een gerust hart voor God staan Hoe mooi, hoe waardevol is het 6 e gebod heb het leven lief! En tegelijk: wat hebben we daar de handen vol aan, om het leven waarlijk lief te hebben. Het leven van onszelf en dat van een ander. Maar laten we ons dan steeds weer voor de geest halen hoe ontzettend lief God ons leven heeft, hoe ongelooflijk veel liefde Jezus ons gegeven heeft, en hoe oneindig veel liefde de Geest in ons hart wil werken. Laten we een volk zijn dat het leven lief heeft en leeft uit en in de liefde! Heb het leven lief! Preek n.a.v. Zondag 40 HC, door Jan Haveman, Emmen 15 juni 2014 5
Amen Heb het leven lief! Preek n.a.v. Zondag 40 HC, door Jan Haveman, Emmen 15 juni 2014 6