20-205
colofon boom is een initiatief van: Unie van Bosgroepen Postbus 887 670 ad Ede www.bosgroepen.nl Contactpersonen boom Van eik naar eindproduct boom Zaaien, groeien, blessen, 3 Meindert Bruggemans m.bruggemans@bosgroepen.nl (06)52 03 83 96 Mariëtte Kamphuis m.kamphuis@bosgroepen.nl (038) 67 26 28 Gerard Koopmans g.koopmans@bosgroepen.nl (06) 50232 98 Fotografie Daniel Nicolas Vormgeving Typography Interiority & Other Serious Matters vellen, verzagen, drogen en verwerken. boom De duurzame kringloop van bosbeheer, houtoogst en de veelzijdige verwerking van inlands hout.
boom toont de unieke waarde van onze bossen en ons hout 4 Eén prachtige, grote eik is zorgvuldig geselecteerd in het Kooibos van landgoed Middachten. De eik is onze meest veelzijdige inheemse houtboom. Het Kooibos is één van de interessantste bossen van ons land, zowel ecologisch, landschappelijk als cultuurhistorisch. Door selectief uitkapbeheer dragen de bomen in het Kooibos ook bij aan de economie van het landgoed. boom wordt vier seizoenen geobserveerd: de bloei in het voorjaar en de volle bladerkroon in de zomer. Ecologen documenteren het leven dat de boom herbergt: insecten, (korst)mossen, gallen, vogels en zoogdieren. In de herfst verzamelen en zaaien lokale schoolkinderen de eikels om voor nageslacht van boom te zorgen. De geschiedenis van het Kooibos wordt ontrafeld in de archieven van kasteel Middachten. Welke bosbeheer ligt ten grondslag aan de groei van deze fraaie houtboom? Winter20/202 wordt boom geveld, verzaagd en te drogen gelegd. Ambachtslieden, ontwerpers en kunstenaars verwerken de komende twee jaar het kwaliteitshout, maar ook de bladeren, takken, het schors en het zaagsel tot een rijk scala aan producten. In 205 wordt de eik in al zijn nieuwe verschijningsvormen geëxposeerd in en rond kasteel Middachten. boom verbeeldt de waarde van onze bomen en het belang van duurzaam bosbeheer. boom is van en voor iedereen die met bossen, bosbeheer en de verwerking van inlands hout te maken heeft en richt zich op iedereen jong en oud die graag in onze bossen en landgoederen wandelt, geïnteresseerd is in de natuur en open staat voor een hechte relatie en een duurzame omgang met ons landschap. 5 Kooibos, landgoed Middachten (729). boom in het Kooibos, op steenworp afstand van het kasteel. Duurzaam bos duurzaam hout! boom begint in20, het Internationaal jaar van het bos! Het Nederlandse bos (359.000 hectare) wordt vooral gewaardeerd vanwege de natuurwaarden en de recreatieve mogelijkheden. Dat er in het bos ook hout wordt geoogst, vinden veel Nederlanders minder vanzelfsprekend. Ondertussen worden enorme hoeveelheden hout uit het buitenland geïmporteerd. Slechts7 procent van het hout dat we jaarlijks gebruiken, komt uit het Nederlandse bos. Toch kunnen we op een volkomen duurzame manier kwalitatief hoogwaardig hout oogsten uit onze bossen. De bosbeheerder zoals landgoed Middachten houdt daarbij rekening met de natuur, de cultuurhistorische en landschappelijke betekenis van het bos en het recreatieve gebruik. Daarbij levert het bos net als vroeger hout op, dat op allerlei manieren kan worden gebruikt.
boom-credit & boom-internationaal boom is een remake van het in Engeland door Peter Toaig en Gerry Olson in998-2002 gerealiseerde onetree project: www.onetree.org.uk. Het oorspronkelijke onetree project kreeg inmiddels internationaal navolging, waaronder in Tasmanie en Alaska. Sinds winter200 loopt in Engeland het vervolgproject OneOak. Via http://en.wikipedia.org/ wiki/onetree Via www.onetree.nl sluit boom aan bij de internationale boom-gemeenschap. Inmiddels liet Peter Toaig ons weten dat er bij de bbc en de Royal Botanic Garden Edinburgh initiatieven bestaan om een tv-programma en tentoonstelling te maken over de internationale onetree projecten. 7 boom-teamgeest De Unie van Bosgroepen is initiatiefnemer en auteur van het Nederlandse boom-programma/project. Samenwerking maakt sterk. Daarom hebben boseigenaren tussen975 en995 overal in Nederland regionale Bosgroepen opgericht. Bosgroepen zijn coöperatieve verenigingen van en voor eigenaren. Onder de leden bevinden zich particulieren, natuurbeschermingsorganisaties en overheden, zoals gemeenten. De Bosgroepen ondersteunen de leden bij het duurzame beheer van hun bos en natuurterreinen. Rond boom verenigen de Bosgroepen landgoed- en boseigenaren, de houtindustrie, de rijksoverheid en lokale overheden tot één gezamenlijke missie: de promotie van duurzaam bosbeheer en duurzame houtoogst. boom verbindt via de duurzaamheidsketen de werelden van de particuliere landgoederen, de houtindustrie en de creatieve wereld, de verschillende overheidslagen (Europa, het rijk, regio, provincie en gemeente) en die van het brede publiek. boom: industrie werkt samen met ambacht, burger met bestuurder, kind met volwassene, artiest met onderzoeker, producent met afnemer, wieg met graf, eikel met zaag, en doel met effect.
8 boom- partners: investeringswaarde, sponsoringsopties en adoptiekansen De Unie van Bosgroepen wil het boom-project volbrengen samen met grote en kleine partners. Hierdoor ontstaat een partipatief opdrachtgeverschap, passend bij de aard van het project. De investeringswaarde ligt hierbinnen voor partners dan ook op de volgende vier vlakken:. vertegenwoordigers van de duurzame, geïntegreerde productieomgeving bos: het landgoed zelf, vertegenwoordigers van terreineigenaren en belangenorganisaties in de sector; zij etaleren en promoten het begin van de cyclus; 2. vertegenwoordigers van de rondhoutverwerkende industrie (aannemers, zagerijen, verwerkers, producenten van eindproducten); zij etaleren en promoten de maatschappelijk verantwoorde verwerking van het natuurproduct hout tot waardevolle eindproducten; 3. supporters van het maatschappelijk belang van (onderdelen van) de cyclus: overheden; Zij etaleren en promoten de lokale en regionale vertaling van algemene principes als duurzaamheid, cradle tot cradle en klimaatneutraal naar inspirerende, tastbare en bruikbare voorbeelden op de menselijke schaal; 4. vertegenwoordigers van de eindgebruikers van de cyclus zelf en van onderdelen van de cyclus: Goede Doelen; zij etaleren en promoten het bewustzijn van en de invloed van eindgebruikers op de voorgaande schakels in duurzaamheidsketens. boom-programma 20-204 Een scala aan activiteiten begeleidt het boom-project. Deels zijn dit kleinschalige evenementen, maar door de documentatie ervan via het web, de pers, de tentoonstelling en een boek zullen ze door een groot publiek te volgen zijn. Daartoe fotografeert Daniel Nicolas de laatste 4 seizoenen van boom en de belangrijkste activiteiten rondom boom. Zijn foto s figureren in de pr/communicatie gedurende het boomproject, de weblog/website en in het boom-boek. Het boomprogramma bestrijkt vier jaren (20-204) en omvat: a. boom-vier seizoenen b. boom-productielijn c. boom-website d. boom-expositie e. boom-boek a boom in vier seizoenen w i nter boom-excursies Geweiententoonstelling Middachten (laatste weekend maart20) Tijdens de jaarlijkse geweiententoonstelling van de Veluwe op kasteel Middachten kan boom in het Kooibos worden bezocht. Een miniexpositie belicht het boom-project. 9 voorja a r 20-204 20-204 20-204 20-204 Kooibos-conferentie (voorjaar20) 20 is internationaal jaar van bos! Het Kooibos, waarin boom groeit, is één van de interessantste bossen van Nederland, zowel ecologisch, landschappelijk als cultuurhistorisch. Het aantal onderzoekers per vierkante meter ligt hier heel hoog. We brengen deze onderzoekers bij elkaar rond boom om te vertellen over de betekenis van dit bijzondere bos. Door boom het bos zien!
20-205
zomer boom-bezichtiging (laatste weekend van maart202) Tijdens de jaarlijkse geweiententoostelling van de Veluwe op kasteel 2 Boom, bos & biodiversteit (200-20) Vooral de eik staat bekend om de grote hoeveelheid leven die hij op zijn Middachten wordt de gevelde boom in volle glorie ter bezichtiging opgesteld. Hierna verhuist boom naar zagerij Hengeveld in Stroe. 3 bast en in zijn kruin huisvest. Ecologen brengen in kaart wat er leeft op en rond boom. Op een warme zomerdag en -nacht zal zelfs de boom- Dendrochronologisch onderzoek boom (winter202) kroon (35 meter hoog) via een kraan worden onderzocht op insecten- De leeftijd van boom wordt door onderzoekers van Wageningen leven. Een deel van de gevonden soorten wordt verzameld en opgeslagen Universiteit via dendrochronologisch onderzoek vastgesteld. We nodigen in een kabinet, gemaakt van hout van boom, waarmee landgoed het Gelders Archief uit om via een tijdbalk van regionale/landelijke Middachten dit educatieve verhaal kan illustreren. geschiedenis de levensduur van boom te illustreren. h e rfst b boom-productielijn 200-205 boom-herfsthappening (najaar20) Schoolkinderen uit de omgeving van landgoed Middachten worden Van het hout, de takken, het blad en zelfs het zaagsel van boom wordt ontvangen in de monumentale squash-hal (94), vlakbij het kasteel en een zo breed mogelijk scala aan producten gemaakt. Het verzaagde het Kooibos. Een ecoloog en een bosbouwer vertellen over het Kooibos hout wordt beschreven in een catalogus (de kwaliteit en afmetingen van en boom. De kinderen bezoeken boom en verzamelen en zaaien de de verschillende onderdelen). Deze catalogus wordt verspreid onder eikels om voor nageslacht van boom te zorgen. houtbewerkers, kunstenaars, vormgevers en architecten. Zij worden uitgenodigd ideeën/ontwerpen in te leveren voor de verwerking van w i nter specifieke onderdelen van boom. Hun voorstellen worden op kwaliteit beoordeeld door een selectiecommisie. Daarnaast houdt de selectie- boom-velling (winter20/202) commissie rekening met de beoogde diversiteit aan producten. De De cirkel van vier seizoenen is rond: op een heldere en droge dag in selectiecommissie wijst de boom-onderdelen toe aan de verkozen december of januari zal boom worden uitgekleed van zijn zijtakken gegadigden. De verwerking van boom-hout zal enkele jaren in beslag worden ontdaan en geveld door de mannen van kipp, boom-, bos- nemen, omdat voor sommige eindproducten het hout voldoende droog en landschapsonderhoud. Een select gezelschap van genodigden zal moet zijn. aanwezig bij deze gebeurtenis, want er zal behoedzaam moeten worden gemanœuvreerd om boom veilig te vellen. Via foto- en filmopnamen delen we dit bijzondere moment met het grote publiek. Nederlandse rondhoutveiling (jaarlijks, laatste zaterdag februari) boom wordt de mascotte van de Nederlandse rondhoutveiling, jaarlijks georganiseerd door de Unie van Bosgroepen. Op deze veiling worden de mooiste stammen uit het Nederlandse bos per opbod verkocht. De veiling vestigt de aandacht op de kwaliteit van hout uit het Nederlandse bos en zorgt ervoor dat deze kwaliteit voor de boseigenaar een goede prijs oplevert. Voor de houtkopers biedt de veiling volop keuze; ieder jaar worden er tot veertig verschillende houtsoorten geveild. Via boom Studie Bosstad Houtstructuurjurk Silva detail biedt de rondhoutveiling inzicht in de gehele kringloop van duurzaam bosbeheer, houtoogst en de verwerking van inlands hout. (2009) (2008) (2008) Onix bv Marga Weimans Erik Odijk
4 boom-kunstwerk Kasteel Middachten Van boom wordt één bijzonder product door een kunstenaar speciaal voor kasteel Middachten bedacht, ontworpen en gemaakt, als symbool voor de kringloop die vroeger normaal was in het bosbeheer van een landgoed. De boom wordt weliswaar geveld, maar blijft toch thuis op de plek waar hij ontkiemde en wortelde. (Bijdrage: Provincie Gelderland) 5 c boom.nl onetree.nl/weblog 20-205 Om een zo groot mogelijk publiek deelgenoot te maken van alle facetten van het boom-project wordt winter20 de boom-weblog gelanceerd, evenals de boom-website. Hierop is het gehele boom-programma te volgen en staan alle partners vermeld. Na afronding van het boomproject wordt de website opgeleverd als boom-webtentoonstelling en blijft nog een aantal jaren in de lucht. d boom-expositie 205 In205 zijn alle boom-producten voltooid en vindt de boom-expositie plaats rond en in kasteel Middachten. (Eikenhout speelt in het historische interieur van kasteel Middachten een prominente rol in de vorm van vloeren, lambriseringen en de trappartij.) e boom-boek 205 Het boom-boek documenteert het boom-project voor de toekomst en functioneert als catalogus bij de boom-expositie. Naast de boomproducten beschrijft het boek het bijzondere Kooibos, de bosbouwtraditie, de resultaten van het boom, bos & biodiversiteitsonderzoek, het dendrochronologisch onderzoek, de boom- tijdbalk, boom-vier seizoenen en de traditie en toekomstmogelijkheden van Nederlands hout en houtverwerking. Centrale trappartij en plattegrond kasteel Middachten
20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 20-205 pa rticipa nten boom 20-205