Nummer 75 (2002-1) Officieel orgaan van de Filatelistenvereniging "NOVIOPOST" te Nijmegen verschijnt 4x per jaar IN DIT NUMMER ITEP Europa in 1973 Schrijven zegt meer De Beatrix emissie tot nu toe inschrijfnummer K.v.K. 40145615 REDACTIE Redactieadres: F. v.d. Puttestraat 27 6535 WD Nijmegen Tel. 024-3562711 Expeditie: J.H.M. Furer Redactie: J. Spijkerman J. Mulder W. Goossens Tekeningen: vacant
Programma 1 e helft 2002 vrijdag 1 maart - Powerpoint-presentatie (computer) door A. van Heiningen uit Beuningen. Titel: "De fascinatie voor het gedrukte woord". dinsdag 19 maart, middagbijeenkomst. maandag 25 maart. Regionale ruilavond. - Thema: Scandinavië. vrijdag 5 april - Kijkavond van de grote halfjaarlijkse veiling van zaterdag 6 april. - Op deze avond volop gelegenheid om te ruilen en deel te nemen aan een doorlopende quiz, samengesteld door J.Furer. zaterdag 6 april - Veiling alleen voor leden. Bezichtiging van de kavels van 10.30 uur tot 12.00 uur. Aanvang van de veiling om 13.30 uur. donderdag 11 april, Bijeenkomst Thematische verzamelaars. - Meer informatie elders in dit blad. dinsdag 16 april, middagbijeenkomst. maandag 22 april, Regionale ruilavond. - Thema: Duitsland. vrijdag 3 mei - Dia-lezing en tentoonstelling door R.Jochoms: "Brits India, een gebied om van te watertanden". dinsdag 21 mei, middagbijeenkomst. maandag 27 mei, Regionale ruilavond. - Thema: Oostenrijk/Zwitserland. vrijdag 7 juni - Filatelistische quiz samengesteld door J.Furer. - Als afsluiting van het seizoen: gratis presentie-verloting. Iedere aanwezige heeft prijs. dinsdag 18 juni, middagbijeenkomst. 2
maandag 24 juni, Regionale ruilavond. - Thema: Engeland en gebieden. Alle bijeenkomsten vinden plaats in "de Klokketoren", Slotemaker de Bruïneweg (hoek Muntweg), Nijmegen (tel. 024-3552649). Aanvang middagbijeenkomsten 14.30 uur, zaal open 14.00 uur. Regionale ruilavonden van 19.30 uur tot 22.00 uur. Aanvang gewone bijeenkomsten 20.00 uur, zaal open 19.00 uur. Op alle gewone bijeenkomsten is er een veiling met goede kavels. Daarnaast is er een presentie, bis en gewone verloting. De bijeenkomsten van de jeugd zijn van 19.00 uur tot 20.30 uur op de vrijdagen 8 maart - 12 april - 10 mei - 14 juni. Rondzenddienst voor O'Pa's Deelnemers aan ons rondzendverkeer worden binnenkort geconfronteerd met een zending postzegels extra bij de doorgaans 2 doosjes/kistjes die rouleren. Het is een zending voorzien van de gele sticker: Rondzenddienst voor O'Pa's. Dit is een project van de Commissie Filatelistische Vorming van de N.B.F.V. De doelstelling is via Pa's en/of Opa's jeugd kennis te laten maken met het postzegels verzamelen. Ouders en Grootouders kunnen in de boekjes van deze rondzenddienst betaalbare thematische zegels en zegels van Nederland vinden. Om ervaringen op te doen, gaat bij Noviopost dit project proefdraaien. Hoewel wij beschikken over een Jeugdpostzegelclub, zelfs met een eigen bescheiden rondzending, is het uiteindelijk de bedoeling om daar waar nog "niets" is uiteindelijk een jeugdclub te laten starten. Zo zal naast deze rondzendboekjes worden getracht om via regionale ondersteuningspunten periodieke bijeenkomsten te organiseren. Deze bijeenkomsten moeten enerzijds helpen bij het opzetten van een jeugdafdeling, anderzijds kunnen op deze wijze (groot)ouders hun verzamelde filatelistische kennis en ervaring overdragen. Wij hebben al heel wat bruikbare tips en ideeën ontvangen hoe het een en ander opgezet zou kunnen worden. U wordt van harte uitgenodigd om hieraan mee te werken, waarmee ook uw hobby nieuwe impulsen zal krijgen. Suggesties, adviezen, zegels, ze zijn van harte welkom bij de Commissie Filatelistische Vorming via Henny van Rooijen, tel. 024-3234447. NOVIOPOSTJE Gezocht van West Duitsland de volgende nummers postfris: 117-120, 141-142, 143-146, 167-170, 173-176, 200-203, 222-225, 147, 151, 155, 163, 164, 166, 227. Heb zelfde nummers gebruikt of met plakker ter ruiling. Koop ook. Aanbiedingen aan: B. Scholten, Tooropstraat 48, 6521 NR Nijmegen. Tel. 024-3221315. 3
Notulen Ledenvergadering gehouden op 04-01-02 1. Opening door de voorzitter De voorzitter opent de vergadering met een hartelijk welkom voor alle aanwezigen. Hij deelt mede dat de HH. bestuursleden Goossens en v. Rooijen wegens ziekte niet aanwezig zijn. Na de mededeling dat er in het afgelopen verenigingsjaar 8 leden zijn overleden werden er enkele ogenblikken stilte in acht genomen. 2. Notulen Jaarvergadering 05-01-01 Geen op- of aanmerkingen. 3. Jaarverslagen 3a: Secretaris Geen Bijzonderheden 3b: Ledenadministratie. Er is een lichte daling in het ledenbestand. 3c: Activiteiten - Interne Activiteiten: Geen bijzonderheden, alles loopt naar wens. - Bibliotheek en leesmap: Bibliotheek Geen Bijzonderheden. Leesmap: Mevr. Dassel vraagt hier meer aandacht voor. - Externe Activiteiten Er zijn goede resultaten behaald op nationale en internationale tentoonstellingen. 3d: Commissie veilingen / verlotingen. De Hr. Pierlo laat de vergadering weten dat hij van plan is om op de veilingen van de clubavonden het aantal kavels te beperken, en alleen nog betere kavels wil veilen. 3e: Ledenwerving. Er zijn dit jaar een aantal nieuwe leden bijgekomen, Mevrouw van Hoogstraaten zou het op prijs stellen als de leden namen opgeven van mensen die lid willen worden van onze vereniging. 3f: Jeugdafdeling. Geen bijzonderheden. 3g: Redactie Novioposta. De voorzitter meldt dat vanaf heden iedereen een advertentie kan plaatsen in Novioposta, er zijn geen beperkingen meer. Tot op heden is er geen nieuwe illustrator gevonden. 3h: Rondzendingen. De Hr. Ten Dam meldt dat er te weinig boekjes zijn voor de rondzendingen, hij vraagt de leden boekjes te maken en in te leveren. Tevens doet hij de mededeling dat de boete voor het te lang vasthouden van de rondzending die nu 0.10 cent per dag is verhoogd wordt naar 10 Eurocent per dag. 3i: Nieuwtjesdienst. Mevrouw Pierlo blijft tot maart/april 2002 de nieuwtjesdienst verzorgen, wie heeft er interesse dit werk over te nemen? 3j: FDC-dienst. Geen bijzonderheden. 4
3k: Penningmeester. De penningmeester geeft een toelichting op het jaarverslag, na een levendige discussie ging de vergadering akkoord. 4. Verslag Kascontrolecommissie 2000. Uit het verslag van de HH. v. Rooy en Op den Camp bleek dat de boeken gecontroleerd, en in orde zijn bevonden. Het voorstel aan de vergadering om decharge te verlenen werd door de vergadering aangenomen en met een applaus onderstreept. 5. Benoeming Kascontrolecommissie 2001. De Hr. Van Rooy is aftredend. Benoemd zijn de heren J. Op den Camp als voorzitter, R. Scanlon als lid, en als reserve J. den Hertog. 6. Bestuursverkiezing. Aftredende bestuursleden waren: H. Pierlo, H. van Rooijen en J. ten Dam. Er waren geen tegenkandidaten, allen zijn herkozen. 7. Vaststellen begroting en contributie seizoen 2001/2002. Na de toelichting door de penningmeester werd de begroting voor het seizoen 2002/2003 goedgekeurd. I.v.m. het nadelige saldo is het voorstel om de contributie m.i.v. 01-09-2002 te verhogen van f 45, - naar euro 23 (is f 50.68) door de vergadering goedgekeurd. 8. Uitreiking van de Jan Rijsdijk prijs. I.v.m. ziekte van J. Rijsdijk kon deze de naar hem genoemde prijs niet persoonlijk uitreiken. Een persoonlijk schrijven van Jan werd door de voorzitter voorgelezen. Onder applaus van de vergadering werd de prijs dit jaar door J. Toussaint aan J. Furer uitgereikt. 9. Mededelingen en wat er verder ter tafel komt. De Hr. J. ten Dam is gevraagd de organisatie van ons 25-jarig bestaan in 2008 in handen te nemen. Hij heeft deze uitdaging aanvaardt. Zoals al eerder vermeld zal de prijs van een lot tijdens de loterij geen 0.50 cent, maar euro 0.25 zijn. Van ieder verkocht lot gaat euro 0.05 in een potje t.b.v. het 25-jarig bestaan. Tijdens "Postzegel Totaal 2002" zal door onze vereniging het Bondsbekertournooi worden georganiseerd. Er hebben zich 9 kandidaten aangemeld. De Hr. J. de Graaf is geroyeerd als lid van onze vereniging, e.e.a. i.v.m. beledigingen in woord en daad op een verenigingsavond aan het adres van de Hr. Pierlo. 10. Rondvraag. Er was een vraag over een opmerking van onze voorzitter tijdens de vergadering, deze werd door de voorzitter tot tevredenheid beantwoord. 11. Sluiting. De voorzitter sluit de vergadering en wenst allen een prettige voortzetting van de avond. A.G. van den Berg.
Veiling Voor de volgende grote veiling op 6 april kunt u vanaf half maart een verzoek indienen om een catalogus toe te sturen. Geen geld overmaken zoals bij de grote landelijke veilinghuizen, wel het verzoek doen in een filatelistisch gefrankeerde envelop. Heeft u nog nooit een grote veiling bezocht, dan wordt het tijd om eens te kijken of u daar uw verzameling kunt aanvullen. Er zijn altijd een groot aantal kavels met losse nummers/series. Daarnaast de stockboeken, restant verzamelingen en dozen met het meest uiteen lopende materiaal. Velen vonden in deze partijen leuke vondsten. Beproef uw geluk op de komende veiling. Nog even het adres van de veilingmeester waar uw verzoek naar toe moet: H. Pierlo, Bergansiusstr. 13, 6523 BV Nijmegen. 6
Bijeenkomst Thematische verzamelaars De volgende bijeenkomst van de thematisch verzamelaars is op donderdag 11 april 2002. Zoals iedere bijeenkomst zijn de verzamelingen van de deelnemers de agenda van de vergadering. Iedereen die thematisch verzamelt, is van harte welkom. Ook de verzamelaar die niet wil deelnemen aan een tentoonstelling. U hoeft geen doorgewinterde verzamelaar te zijn om deze bijeenkomst te kunnen bezoeken. Iedereen leert van iedereen. Heeft u interesse, kom dan eens kijken, ook als u (nog) geen verzameling of thema heeft. In gezamenlijk overleg en met de steun van de aanwezige "deskundigen" komt u een heel eind vooruit. Dus, verzamelt u thematisch, wilt u er mee beginnen of bent u alleen maar nieuwsgierig, noteer dan bovenstaande datum in uw agenda. Een volgende datum wordt na afloop van de bijeenkomst door de aanwezigen vastgesteld. 7
Jan Rijsdijk Prijs Helaas was ikzelf wegens gezondheidsredenen niet aanwezig op de jaarvergadering om de naar mij genoemde prijs uit te reiken. Desalniettemin heeft de voorzitter op voortreffelijke wijze mijn taak overgenomen. De prijs ging dit jaar naar iemand die al jarenlang zijn beste krachten aan onze vereniging geeft. Niets is hem te veel, hij moet ja soms afgeremd worden. En daardoor raakt hij wel eens in paniek omdat hij denkt nooit op tijd klaar te komen. Maar uiteindelijk komt alles altijd op zijn pootjes terecht en daar zijn wij blij mee. Wij hopen tenminste dat hij nog lang voor onze vereniging actief blijft. Wij hebben het hier over de algemeen bekende Jo Furer en wij zijn blij dat wij hem nu ook eens in het zonnetje kunnen zetten. Het is je van harte gegund Jo. Onze fotograaf, de heer Rozie, was ter plaatse om het gebeuren vast te leggen NOVIOPOSTA Degenen die nog niet zo lang lid zijn van onze vereniging hebben misschien belangstelling voor oude nummers van Novioposta. Een overzicht Van verschenen artikelen in ons blad is te vinden op de homepage van Noviopost. Onder opgave van jaargang en nummer kunt u een verzoek indienen bij onze bibliothecaris: W.D. Koopman, SI. De Bruineweg 76, 6533 CK Nijmegen. Tel. 024-3561602. 8
Royement Hr. de Graaf. Tijdens de bestuursvergadering die gehouden werd op 17-05-01 is door het bestuur unaniem besloten om ons lid de Hr. de Graaf voor de rest van zijn leven te schorsen. E.e.a. was het gevolg van diverse incidenten in het verleden, maar de doorslag gaf de wijze waarop hij op de ledenavond van 04-05-01 ons lid van bestuur, en veilingmeester, de Hr. Pierlo, behandelde. Het besluit is onherroepelijk. Het bestuur Tentoonstelling Het is gelukkig ook mogelijk om op een andere manier in het nieuws te komen want wij ontvingen van ons lid de Hr. Thissen uit Nieuw Bergen (L) het volgende bericht: Onlangs heb ik deelgenomen met 2 inzendingen aan de tentoonstelling "Amsterdam 2001" en wel met de volgende: 1 "Die Notausgaben der Niederländischen Kolonie Curaçao 1918", 2 "De Postale Historie van het Saargebiet 1934-1948". De eerste inzending werd bekroond met "Groot verguld zilver" (75 punten) de tweede met "Verguld zilver" (73 punten). Bij de "Notausgaben" heb ik protest aangetekend tegen de beslissing van de jury omdat ik vond dat de opmerking van de jury "U toont veel kennis en een diepgaande research" niet in. Van de beschikbare 35 punten voor dit onderdeel werden er mij 28 toegekend, dit heeft mij goud gekost. Deze zaak loop nog. Wij feliciteren de Hr. Thissen van harte met dit resultaat en wachten met hem op de uitspraak van de jury. Wordt vervolgd. Het bestuur roept iedereen op die meedoet aan een tentoonstelling dit tijdig door te geven. Dit wordt dan vermeld in Novioposta, zodat leden die belangstelling hebben deze inzendingen kunnen gaan bekijken. Heeft het resultaat opgeleverd in de vorm van een bekroning dan wordt dit later ook vermeld in Novioposta. Informatie opsturen naar onderstaand adres: W. Goossens Vendelierstraat 15 6562 NA Groesbeek. 024-3974654 of w.j.m.goossens@chello.nl Dit gebeurt nu ook al (zie het jaarverslag) maar wij kunnen niet alles weten, dus neem s.v.p. de moeite om het even door te geven. 9
Vijftig jaar gelden: de I.T.E.P.-zegels Het hoogtepunt van dit filatelistisch jaar wordt ongetwijfeld de tentoonstelling AMPHILEX 2002, die mede gehouden wordt ter herdenking van het 150-jarig bestaan van de Nederlandse postzegel. Een dergelijke jubileumtentoonstelling was er ook in 1952, toen de Nederlandse postzegel precies een eeuw oud was. In dat jaar werd te Utrecht de Internationale Tentoonstelling Eeuwfeest Postzegels gehouden, ofwel de l.t. E. P. Aan die tentoonstelling uit 1952 hebben we een serie van vier fraaie postzegels te danken. Ze waren gedrukt in vellen van 25 stuks; elk toegangsbewijs dat men aanschafte gaf recht op de aanschaf van 66n serie van deze I.T.E.P.-zegels. De ontwerpen van R.J. Draijer hebben betrekking op honderd jaar Rijkstelegraaf en honderd jaar postzegels: - Telegraafpalen in landschap met trein van omstreeks 1852 (2 ct bruin) - Radiomasten (6 ct blauwgroen) - Afgifte brief in 1852 (10 ct karmijn) - Hedendaagse brievenbesteller (20 ct violetblauw). Dezelfde zegels, maar in andere kleuren (paars, vermiljoen, geelgroen, blauw) en gedrukt in vellen van 100 stuks, waren gewoon op de postkantoren te koop. Christiaan de Moor, die een studie schreef over de vormgeving van de Nederlandse postzegels (Postzegelkunst, 1960), -spreekt van een "belangrijke serie", maar had de zegels graag op groter formaat uitgevoerd gezien. Ze meten maar 2 bij 3 cm. In afwachting van de AMPHILEX2002 tonen we twee souvenirs van vijftig jaar geleden. Het eerste is een prentbriefkaart van de I.T.E.P. met op de beeldzijde een afbeelding van de arbeid van een postzegelgraveur. De kaart is gefrankeerd met de paarse zegel van twee cent, ontwaard met het tentoonstellingsstempel. Links is een afdruk van het eerstedagstempel geplaatst. Het tweede souvenir is een herdenkingsenvelop van de tentoonstelling "100jaar Rijkstelegraaf" in Den Haag, gefrankeerd met de postkantoorserie en ontwaard met het speciale stempel van die tentoonstelling. Voor de dagtekening is het stempel van het Postmuseum gebruikt. J. Spijkerman 10
beeldzijde prentbriefkaart met afbeelding van de arbeid van een postzegelgraveur.
"Schrijven zegt meer" Als u het laatste half jaar de machinestempels op uw post bekeken hebt, moet het u opgevallen zijn dat ze in deze periode bijzonder weinig variatie vertoond hebben. Afgezien van enkele oude stempels met reclame voor de postcode en de typische Kerst- en Nieuwjaarstempels zonder plaatsnaam, leek het alsof er maar één stempelvlag in gebruik was "Schrijven zegt meer". Dit stempel was onderdeel van een campagne van PTT Post die het schrijven van brieven moest stimuleren. Tijdens die campagne werden voorgedrukte kaarten verspreid die men kon sturen aan Daphne Deckers en andere beroemdheden, met de kans een persoonlijk kaartje terug te krijgen. Of de campagne ons aan het brievenschrijven heeft gekregen, weet ik niet. Wei is duidelijk dat de stempelvlag op tientallen miljoenen poststukken afgedrukt moet zijn. PTT Post had aangekondigd dat de vlag tijdens de campagne van 6 augustus tot 26 november gebruikt zou worden in de stempelmachines van zes sorteercentra: Amsterdam, Den Bosch, Leidschendam, Nieuwegein, Rotterdam en Zwolle. Van alle zes heb ik afdrukken gevonden uit die periode, maar ook van latere datum en ook van een andere plaats: Den Haag. J. Spijkerman 12
Het Europa van 1973 Op lijsten met "ongewenste uitgiften en maakwerk in de filatelie" (*) scoorden Arabische staten zoals Ajman traditioneel hoog. Elke gebeurtenis was voor deze landen aanleiding tot de uitgifte van "postzegels", al werd er binnenslands nauwelijks post verstuurd. Afbeeldingen van schaatsers en andere wintersporters deden het goed bij verzamelaars over de hele wereld, dus werden die als postzegel uitgebracht ondanks het feit dat men in het land zelf nog nooit ijs of sneeuw gezien had. Laatst kreeg ik deze uitgifte uit 1973 onder ogen: een velletje mini-postzegels met de "Koningen en presidenten van de gemeenschappelijke markt". Centraal in het velletje staat een afbeelding van de kaart van Europa, waarop de toenmalige EEG-landen in kleur weergegeven zijn. Daaromheen een zegel met de vlaggen van de negen lidstaten en negen zegels met staatshoofden en/of regeringsleiders. Filatelistisch niet van belang, maar wel een stukje Europese geschiedenis: - Luxemburg - Denemarken - Italië - Frankrijk - West-Duitsland - Groot-Brittannië - België - Nederland - Ierland - Groothertog Jean - Koningin Margaretha II - President Giovanni Leone - President Georges Pompidou - Bondskanselier Willy Brandt - Koningin Elizabeth II - Koning Boudewijn - Koningin Juliana - President Eamon de Valera Het velletje is nog voorzien van de oorspronkelijke gom, maar de zegels zijn "ontwaard" met een klein formaat stempel. Dan leken ze nog meer op echte postzegels. J. Spijkerman (*) De titel van een bijzonder nuttig boekwerk uitgegeven door Jeugdfilatelie Nederland. 13
Koningin Beatrix een langlopende emissie Toen op 2 januari 2002 de eerste postzegels verschenen met de waardeaanduiding uitsluitend in euro, werd een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan de emissie-beatrix. In één keer kregen we er acht postzegels bij met het bekende portret-in-puntjes. Het ontwerp van kunstenaar Peter Struycken (gebaseerd op een fotografisch portret door Vincent Mentzel en met typografie van Gerard Unger) riep aanvankelijk heftige reacties op. Nu - na ruim twintig jaar - is het publiek blijkbaar aan dit beeld van de Koningin gewend geraakt en misschien is men het zelfs gaan waarderen. In elk geval zijn de Beatrixzegels niet meer weg te denken uit het postverkeer. Voor verzamelaars hebben deze postzegels - zoals alle langlopende emissies - het voordeel dat men er een mooie collectie van kan aanleggen zonder dat het kapitalen kost. Koningin Beatrix in zwart Op 15 december 1981 was de eerste zegel van deze emissie aan de loketten verkrijgbaar. Dat was de 65 cent grijs-oranje, die bedoeld was voor frankering van gewone brieven tot 20 gram. De eerste jaren zouden alle Beatrixzegels op deze manier uitgevoerd worden: het portret werd in zwart afgedrukt op een gekleurde ondergrond waarin de landsnaam en de waarde uitgespaard waren. De zegels hadden een witte rand. Postzegelboekje 27A uit 1982 Het overgrote deel van deze postzegels verscheen in de loop van 1982, vooral in verband met de tariefwijzigingen die op 1 april van dat jaar ingingen. Naast de 70 cent blauwviolet voor het brieftarief verschenen er zegels in de waarden 75 ct (roze), 90 ct (donkergroen), 1 gld (paarsviolet), 1,40 gld (grijs-blauwgroen), 2 gld (geel),- 3 14
gld (blauw), 4 gld (geelgroen), 5 gld (blauwgroen) en 6,50 gld (roze). Die laatste zegel diende voor de frankering van aangetekende brieven. Van de waarden 70 ct, 1 gld, 2 gld en 6,50 gld verschenen ook tweezijdig ongetande rolzegels, terwijl er een postzegelboekje verscheen met nog twee varianten van de 70 ct: respectievelijk links ongetand en links en boven ongetand. Zegels van 2,50 gld en 4 gld op het verzendbiljet van een pakje (1991) Per 1 juli 1986 werden de posttarieven weer gewijzigd, met als gevolg een aantal toevoegingen aan de emissie-beatrix. Er kwamen nieuwe velzegels in de waarden 1,20 gld (groengeel), 1,50 gld (violet), 2,50 gld (oranje) en 7 gld (grijsblauw). Van de waarden 1,50 gld, 2,50 gld en 7 gld verschenen ook tweezijdig ongetande rolzegels. De zegel van 75 ct, het nieuwe brieftarief, bestond al sinds 1982, maar werd nu ook als rolzegel uitgebracht (*). Het nieuwe postzegelboelkje bracht dit keer 4 nieuwe varianten: de 4 zegels van 75 ct waren respectievelijk links ongetand, rechts ongetand, links en boven ongetand en rechts en boven ongetand. De reeks "Koningin Beatrix in zwart" werd in 1990 afgesloten met de hoogste waarde tot dan toe: de postzegel van 7,50 gld in de kleur flesgroen. (*) De NVPH-catalogus 2002 (p. 166) vermeldt ten onrechte dat deze rolzegel al in 1982 verscheen. 15
Postwaardestukken Bij de beschrijving van deze emissie mogen de postwaardestukken natuurlijk niet vergeten worden: in 1982 verschenen een binnenlandbriefkaart (50 ct grijs en bruin), een buitenland briefkaart (65 ct grijs en geelgroen), een postblad (55 ct donkergrijs op lichtgrijs) en een luchtpostblad (90 ct grijs en zwart op lichtblauw). Luchtpostblad 90 ct (1983) Omdat het briefkaarttarief in juli 1986 naar 55 ct werd verhoogd, kwam er toen een nieuwe kaart in deze waarde (grijs en ultramarijn), met een tegenhanger voor het buitenland van 75 ct (grijszwart en roze). Het nieuwe postblad dat in 1986 verscheen (60 ct donkergrijs op lilagrijs) zou het laatste van dit type postwaardestuk blijken te zijn. Het tarief voor het luchtpostblad werd verhoogd naar 1 gulden, dus daar verscheen ook een nieuwe versie van (grijs en zwart op lichtblauw). In 1989 werd de opmaak van het luchtpostblad gewijzigd, maar het zegelbeeld bleef gelijk. Inversie Drukkerij Enschedé stapte begin jaren '90 over op een nieuwe techniek voor het graveren van drukcilinders voor postzegels. Omdat het bestaande ontwerp van de Beatrixzegels niet geschikt was om in deze techniek uitgevoerd te worden, werd het aangepast. In plaats van een zwart portret op een gekleurde ondergrond kwam er een gekleurd portret op een witte ondergrond; de landsnaam en de waardeaandui- 16
ding warden niet meer uitgespaard in de achtergrond, maar ook in kleur gedrukt. Vanwege de omkering van de kleur worden de nieuwe zegels aangeduid met de term 'inversie'. Je moet goed kijken om het te zien, maar alle inversie-zegels zijn gedrukt in twéé kleuren: het portret is in een donkerder kleur gedrukt dan de cijfers en de letters. De zegel voor het brieftarief, 75 ct mosgroen, werd geïntroduceerd in januari 1991 en is een van de interessantste Beatrixzegels. Hij is namelijk slechts een half jaar bruikbaar geweest (omdat het tarief in juli 1991 met een stuiver omhoog ging), maar in die tijd zijn er zeven varianten van verschenen! Naast de velzegel en de tweezijdig ongetande rolzegel zijn er de vier verschillende boekjeszegels en een rolzegel voor grootverbruikers. Tweezijdig ongetande rolzegels voor grootverbruikers zijn op het eerste gezicht gelijk aan de normale rolzegels die aan het loket verkocht werden. Ze onderscheiden zich alleen door een andere nummering op de achterzijde. Ze zijn aangemaakt voor allebei de waarden in de emissie-beatrix. Van sommige waarden bestaan trouwens ook vierzijdig getande rolzegels. Een strook van 5 rolzegels 75 ct inversie voor grootverbruikers In verband met de tariefwijzigingen werd de reeks in 1991 uitgebreid met de waarden 80 ct (oranjebruin), 1,30 gld (helder.violetblauw), 1,40 gld (bruingroen) en 1,60 gld (karmijn). Zoals gebruikelijk verscheen er een postzegelboekje met (vijf) zegels voor het brieftarief, en werden de waarden 80 cent en 1,60 ook in de vorm van rolzegels uitgebracht. November 1992 bracht vier aanvullende guldenswaarden voor de inversie-zegels: 1 gld (donker purperviolet), 2 gld (okerbruin), 3 gld (zeeblauw) en 5 gld (helder karmijnrood). In 1993 verschenen een zegel van 90 ct (blauw), speciaal bedoeld voor het brieftarief naar CEPT-landen en een zegel van 2,50 gld (lila). Nadat de hoogste waarden verschenen waren (zie hieronder), bleef het enige tijd rustig op het Beatrix-front. In maart 1998 verscheen pas weer een nieuwe waarde, de 1,50 gld (blauw-groen) en in het jaar 2000 kregen we de enige waarde die alleen als rolzegel uitgebracht is, de 1,10 gld (kobaltblauw) voor buitenlandbrieven. Hoek/ ellipstanding De hoogste waarden in reeks inversie-zegels zijn de 7,50 gld (helder purperviolet) uit 1994 en de 10 gld uit 1993. Bij deze beide zegels werd als beveiliging tegen namaken 17
een nieuwe perforatie toegepast: aan de zijkanten vertonen de zegels een ellipsvormig gat. Drukkerij Enschedé had deze perforatie al eerder gebruikt bij de fabricage van Britse Machinzegels. Om het scheuren van de zegels uit het vel gemakkelijker te maken, werd in de hoeken van de zegels een extra grote perforatiepin gebruikt, daarom staat de tanding van deze zegels bekend als de hoek/ellipstanding. Zelflklevers in hangblokken Het eerste jaar van het nieuwe millennium, 2001, bracht grote veranderingen bij PTT Post. Allereerst werd besloten dat de verkoop van losse postzegels onrendabel was en dus beëindigd moest worden, ten tweede werd de tendens voortgezet om bij voorkeur zelfklevende postzegels uit te brengen en ten derde ging de overgangsperiode van gulden naar euro in. Dit alles weerspiegelt zich in de Beatrixzegels die in de tweede helft van vorig jaar verschenen.. Velzegels, rolzegels en traditionele postzegelboekjes bestaan niet meer: Beatrixzegels worden uitsluitend nog verkocht in de vorm van 'hangblokken', vijf identieke zelfklevende postzegels op een ondergrond die voorzien is van een sleufgat om het geheel op te kunnen hangen. Deze reeks bestaat gedeeltelijk uit 'herdrukken' van de zegels van 1 gld (donker purperviolet), 1,10 gld (kobaltblauw), 2,50 gld (lila) en 5 gld (helder karmijnrood). Daarnaast werd er een zegel uitgebracht in de niet eerder verschenen waarde 1,45 gld (groen). Het meest opvallende in de reeks is de zegel voor het ondertussen verhoogde brieftarief, die in de dubbele waardeaanduiding f 0,85 / 0,39 (blauwgroen) verscheen. Deze zelfklevende postzegels zijn niet voorzien van een echte perforatie, maar van een gestanste tanding; ze zijn gedrukt bij Walsall Security printers in Groot-Brittannië. Eurozegels Tenslotte de acht nieuwste Beatrixzegels. De uitgiften van 2 januari wijken qua verschijningsvorm niet af van de uitgiften van 2001. Het zijn weer hangblokjes van vijf zegels. De waardeaanduiding is dit keer echter uitsluitend in euro's en de zegels zijn telkens in twee duidelijk verschillende kleuren gedrukt. De waarden zijn 0,25 (portret oranjebruin, letters en cijfers donker geelgroen), 0,39 (blauwgroen + 18
Hangblokje 5 x 0,25 (2002) karmijn), 0,40 (cyaanblauw + oranjebruin), 0,50 (helder karmijnrood + groenblauw), 0,65 (groen + helder purperviolet), 0,78 (helder violetblauw + bronsgroen), 1 (mosgroen + cyaanblauw) en 3 (lila + mosgroen). En waarschijnlijk is de langlopende emissie daarmee nog niet aan zijn eind gekomen. J. Spijkerman Literatuur - Verschillende afleveringen van de rubriek 'Verzamelgebied Nederland' in het maandblad Filatelie 1981-2002 - NVPH-catalogus 2002 19
20