: 508578 Smallepad 5 3811 MG Amersfoort Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl T 033 421 74 21 F 033 421 77 99 E info@cultureelerfgoed.nl Archem Aantal complexonderdelen Monumentnummers van complexonderdelen 7 508579, 508580, 508581, 508582, 508583, 508584, 508585 Woonplaats Gemeente Provincie Hoofdadres van hoofdobject Jhr.van der 2, 8148 PE Complexomschrijving Inleiding De buitenplaats 'Archem' bestaat uit een LANDHUIS, een KOETSHUIS ten (zuid)westen en een BOERDERIJ ten noorden van het huis. In het park staan een PRIEELTJE (NW) en een SCHUUR. Achter het huis, op de grens van het park en de weilanden, staat een DUIVENTIL. Ten zuidwesten van het huis is een tennisbaan aangelegd met ee TENNISHUISJE. De buitenplaats (voor het eerst in 947 genoemd) is al sinds 1772 in het bezit van de familie van Wyck. Andries de Maaker ontwierp het huidige landhuis "Archem" in 1925 voor Jhr. en mevrouw van der Wyck Speelman ter vervanging van een 17e eeuwse spieker. Bij de bouw van dit huis zijn fundamenten gevonden van de brug over de gracht die in de Middeleeuwen het huis omgaf. Het huis is vormgegeven in de Um-1800 stijl, een bouwstijl die zich vooral leende voor representatieve gebouwen. De daarin toegepaste vormen werden ontleend aan het Classicisme en de Barok. De architect heeft aan het begin van deze eeuw verschillende ontwerpen voor buitenhuizen gemaakt. "Archem" is naar voorbeeld van de Boschbeek in Aerdenhout gebouwd. Het koetshuis is ook in 1925 gebouwd. De boerderij, het prieel en de schuur zijn van vroeger datum (in oorsprong deels 18e eeuws). De boerderij werd vanaf 1925 als schuur gebruikt. Pagina: 1 / 10
Het huis staat op een U-vormig, omgracht terrein. Om het oude huis stonden vele oude bomen en het voorplein was grotendeels belommerd. Op advies van tuinarchitect Leonard Springer werd echter een zonnig voorplein geprefereerd dat uitzicht op het voorgelegen park nastreefde. Veel bomen werden daarom gekapt. De tuinen aan weerszijden -in oorsprong eveneens middeleeuws- werden ook opnieuw door Springer aangelegd. Buitenplaats met landhuis en bijgebouwen vanalgemeen cultuur-, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als buitenhuis van Jonkheer van der Wyck - als kenmerkend ontwerp uit het oeuvre van de architect A. De Maaker - vanwege de monumentale Um-1800 bouwstijl - als ruimtelijk, visueel en architectonisch gaaf ensemble bestaande uit het landhuis met bijgebouwen in een door L.Springer aangelegd park - vanwege de gaafheid van de onderdelen Pagina: 2 / 10
Monumentnummer*: 508579 Monumentnaam** Archem Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Jhr.van der 2 8148 PE Monumentaal onderkelderd landhuis over twee bouwlagen opgetrokken in rode baksteen onder een iets concaaf gewelfd, afgeknot schilddak, gedekt met geglazuurde Hollandse pannen. Op de vier hoeken van het dak staat een schoorsteen. De gevels worden afgesloten door een kroonlijst. Boven de zijgevels is één, boven voor- en achtergevel zijn drie dakkapellen geplaatst met gebogen fronton en een negenruits venster. Het pand is voorzien van vijftienruits vensters op de begane grond en twaalfruits vensters op de verdieping. De vensters van de voorgevel zijn behangen met persiennes. De symmetrisch ingedeelde voorgevel heeft een breed middenrisaliet met op de begane grond de centraal geplaatste ingang achter een natuurstenen trap. De deur heeft een gebogen kalf en bevindt zich binnen een natuurstenen lijst met hoofdgestel. Daarboven een venster in een Neo-Barokke omlijsting met voluten en een cartouche. Aan weerszijden van de risaliet op de begane grond en de verdieping twee vensters. De zuidwestelijke zijgevel heeft ter hoogte van het souterrain drie, op de begane grond twee en op de verdieping drie vensters. De noordoostelijke gevel heeft twee souterrainvensters en een deur die naar een brug over de gracht naar de moestuin leidt. Op de begane grond en de verdieping een smal venster geflankeerd door een groot venster. Pagina: 3 / 10
In de achtergevel met middenrisaliet bevinden zich ter hoogte van het souterrain vijf vensters. In de gevel zijn verder op de begane grond en de verdieping vijf vensters geplaatst. Het rijke interieur bevindt zich in een buitengewoon originele staat. Het souterrain herbergt onder andere de keuken met een granieten aanrecht, een pomp en houten keukenkasten. Op de begane grond een ontvangstruimte, de werkkamer en een dubbel woonvertrek, allen voorzien van rijk gedecoreerde houten of marmeren schouwen. Het meest zuidelijk gelegen woonvertrek is voorzien van een in romantische stijl geschilderd behang. Een trap met een gesneden houten leuning leidt naar de verdieping met sobere slaapvertrekken. Op de zolderverdieping is een kleine donkere kamer afgetimmerd. Landhuis van algemeen cultuur- architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als buitenhuis van Jonkheer van der Wyck - als kenmerkend ontwerp in het oeuvre van de architect A. De Maaker - vanwege de Um-1800 bouwstijl - als hoofdonderdeel van het gave ensemble - vanwege de hoge mate van gaafheid van in- en exterieur Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats Landhuis Pagina: 4 / 10
Monumentnummer*: 508580 Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Jhr.van der 2 8148 PE Bij KOETSHUIS over één bouwlaag opgetrokken in rode machinale baksteen onder een iets concaaf gewelfd schilddak, gedekt met grijze Hollandse pannen. De gevels worden afgesloten door een kroonlijst. Boven de zijgevels is één, boven de voor- en achtergevel zijn twee dakkapellen geplaatst met een gebogen fronton en een negenruits venster. In het rechter deel van de voorgevel bevinden zich twee deuren onder een bovenlicht en een meerruits venster. In het linker geveldeel zijn onder een doorlopend e latei grote rechtgesloten staldeuren met ruiten geplaatst. Koetshuis van algemeen architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - vanwege de aan het landhuis verwante bouwstijl - als onderdeel van het ensemble - vanwege de gaafheid van het exterieur Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. Koetshuis(L) Pagina: 5 / 10
Monumentnummer*: 508581 Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Jhr.van der 2 8148 PE Bij Dubbele eikelschuur onder met Hollandse pannen gedekt zadeldak. De eindgevels hebben beschoten geveltoppen met eenvoudige windveren en een makelaar. De wanden bestaan uit stammetjes die bij enkele wanden diagonaal, in de vorm van een visgraat, gerangschikt zijn. Eikelschuur van algemeen architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - vanwege de typologie - vanwege de bijzondere vormgeving, door de behandeling van de wanden - als onderdeel van het ensemble - vanwege de gaafheid van het exterieur Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. Pagina: 6 / 10
Monumentnummer*: 508582 Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Jhr.van der 2 8148 PE Bij Prieeltje op vierkante grondslag onder overstekend tentdak gedekt met grijze Hollandse pannen. Het dakoverstek wordt gedragen door houten standvinken. De bakstenen gevels zijn wit gepleisterd. In de voorgevel een dubbele glasdeur. In de zijgevels een venster. Prieel van algemeen architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als onderdeel van de tuin bij het huis Archem - vanwege de gaafheid Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. Pagina: 7 / 10
Monumentnummer*: 508583 Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Jhr.van der 2 8148 PE Bij Voormalige boerderij onder een wolfdak gedekt met rode Hollandse pannen. De boerderij met zijbaander is voorzien van staldeuren in de zijgevels en drie kleine venster in de achtergevel. Voormalige BOERDERIJ van architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als onderdeel van het ensemble - vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Pagina: 8 / 10
Monumentnummer*: 508584 Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Jhr.van der 2 8148 PE Bij Zeshoekig houten tennishuisje onder een met rubberoid gedekt tentdak. Aan de voorzijde (W) dubbele deuren met twaalfruits vensters. De flankerende gevelzijden hebben twee achtruits vensters. Tennishuisje van algemeen architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - vanwege de oorspronkelijke functie - als onderdeel van het ensemble - vanwege de gaafheid Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. Bijgebouw Pagina: 9 / 10
Monumentnummer*: 508585 Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Jhr.van der 2 8148 PE Bij Gepotdekselde DUIVENTIL onder een met rode Hollandse pannen gedekt zadeldak met windveren. De til staat op vier houten staanders. Duiventil van algemeen architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang: - als onderdeel van het ensemble - vanwege de gaafheid Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Pagina: 10 / 10