de Duinstag Vogelclub Katwijk 27 e jaargang nr. 3 jaarverslag 2012
voorzitter Arjan van Egmond Bestevaerweg 36 2225 PC Katwijk (071) 401 06 56 06 215 857 88 arjan@birdclubkatwijk.nl Een compleet jaaroverzicht! vormgeving, opmaak & fotoredactie penningmeester, ledenadministratie & advertenties waarnemingen redactieleden website webmaster abonnement René van Rossum Wassenaarseweg 16 2223 BK Katwijk (071) 362 37 34 06 123 096 57 rene@birdclubkatwijk.nl Huig Ouwehand Nachtegaallaan 34 2224 JH Katwijk (071) 407 55 35 abonnement@birdclubkatwijk.nl Maarten & Wim Langbroek Secr. Varkevisserstraat 114 2225 LG Katwijk (071) 401 55 10 waarnemingen@birdclubkatwijk.nl Gijsbert van der Bent (071) 402 45 47 06 23 53 27 50 gijs@birdclubkatwijk.nl eindredactie Bas van der Burg (071) 401 75 38 bas@birdclubkatwijk.nl Casper Zuyderduyn 06 153 572 16 casper@birdclubkatwijk.nl www.birdclubkatwijk.nl André van der Plas (071) 407 27 98 andre@birdclubkatwijk.nl Abonnementsgeld bedraagt vanaf 2013 minimaal E 15,-/jaar voor leden wonende in de gemeenten Katwijk, Rijnsburg, Valkenburg en Noordwijk, en E 17,-/jaar voor leden daarbuiten. Het abonnementsgeld overmaken op bankrekeningnr. 3918.44.431 van de Rabobank Katwijk ten name van Vogelclub Katwijk. Bovenstaande prijzen zijn per jaargang. Eventueel eerder uitgekomen nummers van het betreffende jaar worden nagezonden. Het lidmaatschap wordt automatisch verlengd, tenzij u uiterlijk voor 1 december het abonnement schriftelijk (per e-mail) opzegt bij de penningmeester. Het heeft even geduurd maar hier is-ie dan: het Jaaroverzicht 2012. Met de informatie die direct en dagelijks te vinden is via de websites katwijk.waarneming.nl en trektellen.nl wordt u al constant op de hoogte gehouden van de actuele waarnemingen en telresultaten in ons werkgebied. In de twee in 2012 gepubliceerde reguliere Duinstagen werden alleen de hoogtepunten al belicht. Maar het jaaroverzicht zoals dat nu voor u ligt geeft een compleet overzicht wat er in 2012 allemaal in en om Katwijk is gezien. Het jaar 2012 was goed voor 260 soorten. Hiervan waren er drie nog niet eerder waargenomen in ons waarnemingengebied: Alpengierzwaluw, Cetti s Zanger (lang verwacht) en Zwartkeellijster (de enige echte knaller van het najaar). Niet alleen losse ingevoerde waarnemingen en trektelgegevens maar ook de resultaten van broedvogelinventarisaties en wintertellingen in Berkheide en Lentevreugd zijn in het jaaroverzicht 2012 meegenomen. Er is tevens een grondige analyse gemaakt van het aantal getelde uren per telpost, het aantal waarnemers en het aantal ingevoerde waarnemingen in de afgelopen jaren. Met uiteraard aandacht voor individuele jaarlijsten, en het ongelooflijke jaarrecord van René van Rossum, met 245 soorten! In drie korte artikelen wordt dieper ingegaan op het broeden van Kleine Mantelmeeuwen op daken, de Waterrietzangers in het nieuwe bolwerk Lentevreugd en de eerste aanvaarde waarneming van Alpengierzwaluw voor Katwijk. Complimenten voor Gijsbert van der Bent, Bas van der Burg, Menno van Duin, Maarten en Wim Langbroek, René van Rossum en Casper Zuyderduyn voor het samenstellen van het overzicht. Op bestuurlijk vlak valt er ook iets nieuws te melden. Huig Ouwehand heeft inmiddels de taken van penningmeester van Angélique van der Burg overgenomen. Wij willen Angélique ook vanaf deze plaats hartelijk bedanken voor haar professionele en grote inzet in de afgelopen jaren en wij wensen Huig veel succes. In de afgelopen winterperiode werden naast de reguliere lezingen ook enkele vogelaarsavonden georganiseerd. Avonden gericht op de in en om Katwijk actieve vogelaars, waarin recent gemaakte foto s werden getoond, determinatievraagstukken behandeld en informatie werd uitgewisseld. Een initiatief waar we volgend seizoen zeker mee verder willen gaan. In het vorige nummer sloot ik af met de woorden De eerste sneeuw is inmiddels gevallen, her en der zitten er Pestvogels. De Pestvogels zijn inmiddels weg, en hopelijk de sneeuw en de kou bij het op de mat vallen van dit nummer ook. Laat het nu maar voorjaar worden. Tot snel onder een warm zonnetje met veel vogels op een telpost of elders in het veld! Arjan van Egmond Agenda Op woensdag 24 april organiseren we weer de traditio nele Nachtegalen-excursie in duingebied Berkheide. We vertrekken om 19.15 uur vanaf de ingang bij de Soefitempel. 3 doel van Vogelclub Katwijk foto omslag Het vergroten van de interesse in en kennis van vogels in en om Katwijk. Huiszwaluwen, Lentevreugd, 3 juli 2012, René van Rossum Gijsbert Twigt zoekt de meeuwen af, Katwijk aan Zee, 3 december 2012 (René van Rossum) de Duinstag 27 e jaargang nr. 3 jaarverslag 2012 Vogelclub Katwijk De Vogelclub Katwijk is opgericht in februari 1986. De Duinstag verschijnt in juni en december, jaarverslag in maart/arpil 2013 Voor inlichtingen, abonnementen, adreswijzigingen en klachten kan men zich schriftelijk of per e-mail wenden tot: Huig Ouwehand Nachtegaallaan 34 2224 JH Katwijk abonnement@birdclubkatwijk.nl
Soortenoverzicht 2012 4 Patrijs Een kleine populatie Patrijzen is nog altijd te vinden in polder Hoogeweg, ten noorden van ons gebied. In april werd een exemplaar waargenomen bij Rijnfront Oegstgeest. Een paartje eind oktober in de Coepelduinen voedt de hoop dat deze ooit algemene broedvogel nog eens zal terugkeren in ons gebied. Kwartel Roepende Kwartels werden in het voorjaar (eind mei) gemeld bij telpost Berkheide, op de Zanderij en op Lentevreugd. Op de laatste plek werd ook in augustus een roepende vogel gemeld. Toendrarietgans In 2012 slechts op zes dagen waargenomen, en slechts twee keer een vogel ter plaatse (polders rond het vliegveld). Ook gedurende de strenge vorst geen groepen vogels ter plaatse, zoals bij eerdere recente vorstperiodes. Grootste groep overtrekkers was 300 ex op 10 januari naar noord. Kleine Rietgans In het begin van het jaar werd er goede trek van Kleine Rieten naar het noorden vastgesteld: op 2 januari 1.740 ex, op 3 januari 1.110 ex. en op 10 januari 2.500 ex. In het najaar druppelden groepjes zuidwaarts, maar eind december was er weer een noordwaartse verplaatsing, met op de 27e 410 ex. Grauwe Gans Deze soort blijft zich uitbreiden, als broedvogel en als overwinteraar in de polders rondom het vliegveld. In elke maand waargenomen. In februari maximaal 245 ex. in de polders. 3 februari was de beste trekdag, met 350 ex. naar zuid. In Berkheide werden tien territoria vastgesteld, op Lentevreugd drie. Ook op de Zanderij zat een paartje (zonder broedsucces), en waarschijnlijk is er ook gebroed op het Valkenburgse Meer en elders in de polders. Kolgans In het winterhalfjaar werden er zowel overdag als s nachts overvliegende groepen groepen waargenomen. Op 3 maart werden de laatste Kolganzen van de winter gezien, en op 11 oktober weer de eerste van het najaar. Ook voor Kolganzen worden de polders rondom het vliegveld interessanter, met bijvoorbeeld op 1 februari 78 ex. tp. Grote Canadese Gans Deze soort heeft z n plek als broedvogel in ons gebied verworven en breidt zich uit. De soort is het hele jaar prominent aanwezig. In Berkheide werden vier territoria vastgesteld, in Lentevreugd drie. In de winter werden er ook groepen gemeld in dit gebied, met bijvoorbeeld op 18 december 100 ex. Rotgans Deze mooie ganzensoort wordt altijd veel gemeld. In de eerste maanden van het jaar tot 18 ex ter plaatse bij de Uitwatering (op 6 februari), en ook 1 ex. tp in De Mient op 8 februari en 50 ex. op het Valkenburgse Meer op 10 februari. Voorjaarstrek tot in half mei, met als veruit beste dag 18 maart, met 479 ex naar noord. De eerste vogels van het najaar werden op 16 september gemeld. In oktober een aantal goede trekdagen, met op 7 oktober zelfs 2.268 ex. naar zuid over zee. Daarna nog maar mondjesmaat vogels over zee, en in november/december heel regelmatig 1-4 ex tp bij de Uitwatering. Witbuikrotgans Op 5 feb. vlogen acht Witbuikrotganzen over zee. Deze dag zaten er vier bij de Uitwatering, en die groep was een dag later uitgegroeid tot 9 ex, en de dag daarna tot 10 ex. Op de 9de was er nog één juveniel aanwezig. Deze groep werd ook waargenomen op de strekdammen bij Scheveningen. Brandgans Vroeger moesten we voor Brandganzen in de wintermaanden op excursie. Nu worden ze ook in Katwijk gezien, in elke maand van het jaar. Tijdens de vorstperiode van begin 2012 steeg het aantal Brandganzen rond het vliegveld naar circa 750 vogels (op 10 februari). Beste trekdag was 5 februari, met 3.000 ex zuid over zee. Vanaf maart werden de aantallen stukken lager, maar gedurende de hele zomer waren er waarnemingen. Op 12 juli werd op het Valkenburgse Meer een ruiconcentratie van 110 vogels gemeld, en in september en oktober ook weer tot 100 ex tp. Broeden in ons gebied lijkt een kwestie van tijd. Knobbelzwaan In de eerste vier maanden tot 12 ex in de polders rond het vliegveld. Aantal groeide aan tot maximaal 59 ex begin mei (de voor Knobbelzwaan bekende mei-piek). Daarnaast regelmatig overtrekkende vogels, maar nooit in grote aantallen. Broedvogel van Berkheide (vier territoria, notoir slecht broedsucces), Lentevreugd (twee territoria), Zanderij (met succes) en dorp Rijnsburg (met succes), en verspreide andere locaties in en buiten de bebouwde kom. Wilde Zwaan Tot begin maart werden max 30 ex geteld (11 februari) op het Valkenburgse Meer en max 27 ex op het Grote Meer in Berkheide (2 februari). Deze vogels foerageren op de velden rondom het vliegveld en slapen voor een deel in Berkheide en Lentevreugd. Al op 29 februari werden de laatsten gemeld. Deze noordelijke zwanensoort arriveerde pas weer op 8 december in onze contreien. Kleine Zwaan Slechts op enkele dagen in januari en februari werden een paar overvliegende ex waargenomen. Vogels aan de grond zijn helemaal zeldzaam, dus de Kleine Zwaan ter plaatse in Berkheide op 2 februari was heel bijzonder, en de groep van 17 vogels op het Valkenburgse Meer op 11 februari trok ook de aandacht. Bergeend Een bekende verschijning boven zee in vrijwel alle maanden van 2012, maar steeds in lage aantallen. Alleen in de nazomer een aantal dagen met tientallen vogels (maximaal 76 ex op 15 september). In de wintermaanden tot 4 ex tp in de polders. Vogels ter plaatse in Berkheide (april) en Valkenburgse Meer (mei) zijn broedverdacht. De vogels in juni in Lentevreugd zorgden voor een heus territorium naar SOVON-normen. Dat hoeft met echt broeden niets te maken te hebben, maar de hoop op terugkeer van deze ooit gewone broedvogel in Berkheide blijft er levend mee. Casarca In de eerste helft van het jaar werd de bekende vogel regelmatig Knobbelzwanen, Zanderij, Katwijk, 30 april 2012 (Gijsbert van der Bent) waargenomen in de omgeving van Lentevreugd en de Mient, maar verdween daarna uit zicht. Op 30 september werd een Casarca gemeld uit de Zonneveldse Polder. Krakeend Deze soort wordt steeds vaker in de bebouwde kom waargenomen, zoals in Rijnsoever en de Zanderij. Opmerkelijke groepen in 2012 waren 100 ex in de Binnenwatering op 15 januari, 85 ex in de Zonneveldse Polder op 20 januari, 51 langsvliegende vogels tijdens de vorsttrek op 5 februari en 47 ex op het Valkenburgse Meer op 13 oktober. Voor Berkheide en Lentevreugd tesamen werden 27 territoria berekend. Broedsucces is in de duinen zeer laag. Smient Op en rondom het Valkenburgse Meer overwinterden ook deze winterseizoenen grote groepen Smienten: 500-4.500 ex. Tijdens de vorstperiode in februari trok deze soort massaal langs. Recorddag was 4 februari, met 1.357 ex naar zuid. Ook regelmatig ter plaatse in Berkheide, zoals de 70 ex op 22 oktober. Wilde Eend Gehele jaar aanwezig en algemene broedvogel in elk water in en rond Katwijk. Het aantal territoria in Berkheide/Lentevreugd was 55 (25 jaar geleden nog drie keer zo veel). Een ruiconcentratie van 65 mannetjes werd op 11 juli gesignaleerd bij de zandafgraving van het Valkenburgse Meer. Tijdens een wintervogeltelling in oktober werden hier 88 ex geteld. Geen spectaculaire trekbewegingen. Tijdens de vorstperiode in februari werden maximaal 48 langsvliegende vogels geteld (op de 7e). In de wintermaanden verblijven tot 300 ex in Berkheide (totaaltelling). Slobeend In de wintermaanden in Berkheide maximaal 20 ex, oplopend tot 35 ex in maart. In deze maand ook enkele dagen met trekkende vogels, zoals 23 maart (31 ex noord over zee). Uit juni en juli niet gemeld. Wel werd in Berkheide een vrouwtje met een toom jongen waargenomen en staat ook een territorium voor Lentevreugd genoteerd. Dertig jaar geleden in Berkheide nog 55 paar, maar Krooneenden, Berkheide, Katwijk / Wassenaar, 24 januari 2012 (René van Rossum) Twee Wilde Zwanen met in het midden een Kleine Zwaan, Berkheide, Katwijk, 2 februari 2012 (René van Rossum) daarna pijlsnel zakkend. Mogelijk dat in de polders rond het vliegveld nog een paartje onopgemerkt is gebleven. Pijlstaart Het merendeel van de waarnemingen betreft overvliegende vogels. Vogels ter plaatse waren schaars. Alleen in Berkheide zaten in het eerste kwartaal van het jaar 1-2 vogels. Zomertaling Net als de Slobeend trekt ook deze soort in het vroege voorjaar naar het noorden. 23 maart was ook een goede dag voor deze soort: 15 ex. Eind april was een paartje aanwezig bij het Zwarte Pad, in mei verbleef een mannetje een paar dagen op Lentevreugd, alwaar eind augustus zes vogels aanwezig waren. Wintertaling Het aantal waarnemingen blijft elk jaar stijgen, en ook het aantal vogels neemt toe. Dit jaar werden er 283 waarnemingen ingevoerd van 4.440 vogels. De beste maand is maart, met veel noordwaartse trek. Beste trekdag was op 18 maart, met 389 ex. Er zijn geen broedgevallen bekend, maar in de polders rond het vliegveld zou de soort best nog kunnen broeden. Maximale aantal in winter in Berkheide was 39 ex in december (totaaltelling). Krooneend Deze soort zit in de lift. Ook dit jaar deed een paartje weer een broedpoging in de Zijlhoek. In Meijendel had deze soort zich al eerder als broedvogel gevestigd en uitgebreid, en vanaf 2007 worden er ook territoria in Berkheide genoteerd, maar alleen niet in 2011 en 2012. Op 21 oktober werden 32 ex geteld in Berkheide. Tafeleend Tijdens de vorstrek werden op de beste dag (5 februari) 41 ex geteld. In Berkheide in 2012 tien territoria en een op Lentevreugd. In oktober waren er alleen al bij de Muur in Berkheide 47 vogels aanwezig. Een totaaltelling in oktober in Berkheide leverde 100 ex op. Kuifeend De algemeenste eend in de broedtijd in Berkheide (38 paar) en Lentevreugd (12 paar). Elders in de polders verspreide paartjes. Steeds Zomertaling, Lentevreugd, Wassenaar, 21 mei 2012 (René van Rossum) 5 Witbuikrotganzen, strand buitenwatering, Katwijk aan Zee, 5 februari 2012 (Joost van der Sluijs)
vaker worden ze ook waargenomen in de bebouwde kom. Nestpogingen aldaar zullen vaak mislukken. Weinig trekwaarnemingen, maar met de vorst in begin van het jaar 70 ex over zee op 7 februari. In december werden bij een totaalttelling 235 ex vastgesteld in Berkheide. Topper In februari verbleef een vrouwtje op het Valkenburgse Meer. In de winterperiode vlogen kleine groepjes langs Savoy. Hoogste aantal was op 29 november met 26 ex. Eider In de winterperiode werden regelmatig langsvliegende vogels geteld. Het hoogste aantal vloog op 25 februari, met 237 vogels naar noord over zee. Vogels ter plaatse waren er nauwelijks. Grote Zee-eend Over zee werden 84 ex geteld door de zeetrekwaarnemers, waarvan een kwart in november. Parelduiker Over heel de winterperiodes werden enkele langstrekkende vogels gemeld. Wie geluk had kon in april nog vogels in het fraaie zomerkleed zien langsvliegen, wat wel moest worden afgedwongen door het maken van vele uren. IJsduiker Vijf van deze reuzenduikers werden in november en december gemeld, waarvan twee vogels ter plaatse op de 15e ter hoogte van Savoy op zee. Kuhls/Scopoli s Pijlstormvogel Van deze zeldzame pijl-soort in Nederland, werd op 14 september een vogel, die al eerder was opgemerkt bij Egmond en Noordwijk, langs Savoy gezien! Noordse Stormvogel Januari was een opmerkelijk goede maand, met 313 langsvliegende ex in totaal. Met als topdag 7 januari 97 ex, waarvan 18 van het 6 Zwarte Zee-eend donkere type. In februari weer veel schaarser. Er werd een tiental Op 12 oktober vlogen er enkele grote groepen over zee, in totaal dode vogels gemeld. In april en mei nog twee waarnemingen, pas 7 640 ex. In december verbleef een groep van circa 230 vogels voor de kust, mogelijk aangetrokken door de grote hoeveelheid Amerikaanse Zwaardschedes. IJseend Deze fraaie arctische soort heeft het wereldwijd zwaar en is tegenwoordig een zeldzaamheid in ons gebied. Er werd vijf keer een vogel waargenomen in de laatste maanden van het jaar: 17 november (even tp), 21 november, 29 november (even tp), 15 en 16 december. Brilduiker In februari vroren het IJsselmeer en de Waddenzee grotendeels dicht, waardoor veel vogels naar het zuiden trokken, bijvoorbeeld op 7 februari 44 ex. Over heel deze maand vlogen er 99 ex langs Savoy. Enkele vogels overwinterden in Berkheide, op het Valkenburgse Meer en bij Rijnfront. Nonnetje In Berkheide overwinterden ook dit jaar weer enkele vogels, maar het meest spectaculair waren de groepen langstrekkend in februari. Die maand kwamen er 346 vogels langs, met als beste dag 5 februari, met 159 ex. Half februari werd langs Lentevreugd een mannetje in een onvolwassen kleed gezien dat we hier eigenlijk nooit zien. Grote Zaagbek Fraaie groepen vlogen langs Savoy in februari, met in totaal 454 vogels, waarvan 405 alleen al op 7 februari. In deze periode doken ook vogels op in wakken in de bebouwde kom. Opmerkelijk was een mannetje (boterbuik) dat nog op 28 mei over de Muur in Berkheide vloog. Middelste Zaagbek Deze zoutwaterminnende soort is minder gevoelig voor vorst. Oktober was de beste maand voor deze soort, met 125 langstrekkende vogels, waarvan 101 ex op de 5e langs Savoy. Roodkeelduiker Aan het einde van het jaar verbleven er meer dan 1.000 vogels voor onze kust. Klaarblijkelijk was er ook voor deze soort veel voedsel te vinden. Op 29 december werden 1.248 naar zuid vliegende vogels geteld. Kuifduiker in half zomerkleed, Berkheide, Katwijk, 7 mei 2012 (René van Rossum) vanaf eind augustus druppelden de waarnemingen weer binnen, en na eind september was het weer afgelopen. Grauwe Pijlstormvogel Het aantal goede zeetrekdagen was dit jaar magertjes, wat resulteerde in slechts 12 langstrekkende Grauwe Pijlstormvogels in het najaar. In 2011 werden er 106 geteld en in 2010 werden er 78 geteld. Noordse Pijlstormvogel Ook voor het aantal Noordse Pijlen was 2012 een mager jaar, met slechts tien ex, zeker in vergelijking met 2011, toen er 132 werden geteld. Vale Pijlstormvogel Eén exemplaar werd waargenomen op 8 januari langs Savoy, en dat valt behoorlijk buiten het bekende seizoen. In tegenstelling tot de waarneming van één langstrekkende vogel op 19 juli. Stormvogeltje Eén Stormvogeltje trotseerde op 5 oktober één van de weinige najaarsstormen. Vaal Stormvogeltje De waarnemingen beperkten zich tot september, met in totaal 46 langstrekkende vogels en met als beste dag 14 september. De 17 ex die dag kwamen allen, typerend voor deze soort, in de namiddag langs. Dodaars Broedde met negen paren in Berkheide, en komt niet elders als broedvogel voor. Overwinterende vogels werden gemeld uit Berkheide, Zwarte Pad, Valkenburgse Meer, de oude Rijn en tijdens de vorstperiode in de Uitwatering en Binnenwatering. Roodhalsfuut Gelukkigen zagen in april en mei adult zomerkleed enkele vogels over zee vliegen. In de winterperiode werden er ook met enige regelmaat langsvliegende vogels gemeld. In oktober was een 1e kj aanwezig op het Grote Meer in Berkheide. Fuut In Berkheide vanaf jaren negentig sterk achteruitgegaan (van 38 in 1990 naar 5 in 2012), maar heeft elders in ons gebied wel meer visrijke watertjes gekolonialiseerd. Op Lentevreugd twee paar. Beste trekdag was 8 december, met 1.159 ex. In deze periode was met een vlakke zee een tapijt van overwinterende Futen (tot 2.000 ex) voor de kust waar te nemen. Geoorde Fuut Opmerkelijk is dat deze soort na de jaren negentig als broedvogel geen voet meer aan de grond heeft gekregen in Berkheide, terwijl de soort wel blijvend is in Meijendel. Wel waren er vier vogels in mei aanwezig op het Grote Meer. Daarbuiten werden twee vogels eind april gemeld op het Valkenburgse Meer en in juni een vogel op Lentevreugd. Kuifduiker De naar zomerkleed ruiende vogel die de eerste week van mei op het Grote Meer verbleef trok veel bekijks. Op 21 januari was er ook een vogel ter plaatse voor de Uitwatering. Zwarte Ooievaar Twee juveniele vogels verbleven de nacht van 24 op 25 juli op Lentevreugd en lieten zich vooral in de ochtend zeer goed zien en fotograferen. Gezien het enorme aantal waarnemingen tegenwoordig in Nederland in het zomerhalfjaar tot laat in de herfst een schrale score. Ooievaar Het is nog altijd wachten op het eerste broedgeval voor de regio. Heel het jaar werden er af en toe enkele Ooievaars waargenomen, met name in het zuidelijke deel en op en rondom Lentevreugd. Wellicht tijd voor een Ooievaarspaal? Geoorde Futen, Valkenburgse Meer, Valkenburg, 23 april 2012 (René van Rossum) Zwarte Ibis Van deze dwaalgast waren twee ex op de avond van Koninginnedag aanwezig op het Vliegveld Valkenburg. Lepelaar Tijdens de voor- en najaarstrek werden overtrekkende groepen gemeld, met op 6 oktober 75 vogels over de Noordduinen. De enige plek om vogels aan de grond te zien was Lentevreugd. In Warmond heeft in 2011 een paartje gebroed in een Blauwe Reigerkolonie. Dat is vlakbij...! Roerdomp Ooit was deze schuchtere soort alleen in de winter in Berkheide en rond het Valkenburgse Meer waar te nemen, maar de laatste jaren worden in Berkheide ook hoempende mannetjes gehoord; in 2012 zelfs op drie plaatsen! Kwak Eind april werd een roepende Kwak ontdekt in het Jan Parlebos, die bleef tot half mei. Helaas (en vreemd genoeg) bleef de vogel aan ieders zicht onttrokken. Blauwe Reiger Jaarrond aanwezig, maar geen broedvogel (meer) en de gemelde aantallen bleven zeer bescheiden. Tot in mei kleine groepjes naar noord. In het najaar eveneens, en tot 14 ex maximaal in polders rond vliegveld. Dichtstbijzijnde kolonie is in Oud-Leeuwenhorst te Noordwijk. Purperreiger In augustus verbleef een juveniele vogel op en rondom het Vlieg- Purperreiger, onvolwassen ex., Oude Broekweg, nabij voormalig Vliegkamp Valkenburg, 14 augustus 2012 (René van Rossum) Nonnetjes, Valkenburgse Meer, 3 februari 2012 (René van Rossum)
8 Visarend, over de Wassenaarseweg, Katwijk aan den Rijn 30 april 2012 (René van Rossum) veld Valkenburg. Opvallend is dat er in het voorjaar geen overtrekkende vogels zijn gemeld. Pas na het broedseizoen werden enkele overvliegende ex gemeld over Lentevreugd en de Coepelduinen. Grote Zilverreiger In de winterperiode van begin 2012 werden vogels op Lentevreugd, de Klip en rond het vliegveld gemeld, met een maximum van 7 ex op 4 februari. De soort doet het goed in de regio. Overtrekkende vogels werden gemeld tot eind mei. Vanaf eind juli tot december weer gemeld in de polders en Lentevreugd, en ook enkele trekkende vogels over de Puinhoop in oktober. Kleine Zilverreiger Hoewel het leek dat ook deze zilverreiger sterk in opmars was, was er in 2012 slechts een waarneming, van een vogel vliegend naar zuid langs Savoy op 2 oktober. Jan-van-gent Met uitzondering van juni werden in 2012 in elke maand jaar genten waargenomen. De piek was in september, toen 869 ex in totaal werden geteld. Beste dag was 14 september, met 380 ex. Aalscholver Sinds 2010 broedt de Aalscholver in Berkheide. In een kolonie nabij de Wassenaarse Slag groeide het aantal van 1 (2010) en 10 (2011) naar 30 vorig jaar. De Aalscholver is alom vertegenwoordigd boven zee en als overtrekker. Ook worden steeds vaker foeragerende vogels in de bebouwde kom gezien. Zwarte Wouw, trektelpost Berkheide, Wassenaar, 30 april 2012 (René van Rossum) Havik, Berkheide, Katwijk, 20 maart 2012 (René van Rossum) Visarend Dit jaar werden 16 overtrekkende Visarenden gemeld, waarvan zeven in het najaar (eind augustus en begin september) en negen in het voorjaar (eind april en mei). Wespendief Op 6 mei werd de eerste Wespendief gemeld, over de Coepelduinen, en kwam de voorjaarstrek los. In de zomer werd regelmatig een paartje bij Lentevreugd gezien, maar broeden is in ons gebied niet vastgesteld. Van half augustus tot begin september werden met goede weersomstandigheden enkele zuidwaards trekkende vogels gemeld. Rode Wouw Met een oostelijke wind is het vanaf maart opletten geblazen voor Rode Wouwen. Tussen de eerste week van maart en half mei werden 13 overtrekkende vogels gemeld. Op 23 juli vloog nog een exemplaar zuid over de Coepelduinen. Zwarte Wouw Dit voorjaar werden er negen langstrekkende vogels gemeld. Veel vogelaars konden deze soort fraai bewonderen op Koninginnedag (30 april), wat de beste voorjaarsdag was voor veel trekvogels. Bruine Kiekendief Alleen al over trektelpost Berkheide werden in het voorjaar 20 vogels gemeld, met op Koninginnedag vier vogels. Op Lentevreugd werden in deze periode ook regelmatig vogels gemeld die kort een paar jachtvluchten maakten. Blauwe Kiekendief Vanaf de eerste week van maart tot de eerste week van mei werden vogels gemeld op doortrek naar het noorden. In de eerste week van augustus werden al weer de eerste ringtails gemeld, waarvoor Lentevreugd een populaire pleisterplaats was. Vanaf december werd op Lentevreugd regelmatig een fraaie adult man (traditioneel zeer schaars in onze contreien) waargenomen. Grauwe Kiekendief Op 15 augustus werd een vrouwtje gezien over de Zanderij. Een juveniel trok op 9 september langs de Puinhoop. Een maand later werd een slanke oranje juveniele kiek gemeld, maar deze kon niet nader als zekere Grauwe of Steppekiekendief worden gedetermineerd. Sperwer In totaal 115 Sperwers werden er in het najaar over de Puinhoop geturfd, met op 4 november 15 ex. Over broedsucces is niets bekend, maar er zijn wel territoria vastgesteld in de Wilbert, in Rijnsoever en de Hoornes en in Berkheide (1). Een Sperwer die in juni met prooi het Ridderpark in dook duidt ook op een mogelijk broedgeval. Havik De laatste tien jaar een gewone vogel geworden in ons gebied, en tot in de bebouwde kom worden tegenwoordig jagende vogels waargenomen. Twee territoria werden vastgesteld in noord-berkheide en een in zuid-berkheide, en broeden wordt ook vermoed in de Coepelduinen. Buizerd Ook deze roofvogel neemt nog altijd toe en laat zich ook steeds vaker in de bebouwde kom zien. In Berkheide werden vijf territoria vastgesteld en in de Coepelduinen minimaal één. Slechts twee trekdagen met dubbele cijfers: 30 april 28 ex naar noord en 26 oktober 16 ex naar zuid. Arendbuizerd Op 9 september werd een juveniele vogel gedetermineerd door de familie Twigt. Van de vogel, overvliegend over de watertoren in Berkheide, konden helaas geen foto s worden genomen. De Arendbuizerd is pas zeven keer in Nederland waargenomen. Ruigpootbuizerd In februari zwierf een 2e kj vogel tussen de Wassenaarse Slag en Vliegveld Valkenburg. In maart dook vermoedelijk een adult op bij de Klip en de Ganzenhoek in Meijendel. In het najaar werd slechts één exemplaar ter plaatse gezien, in Berkheide nabij de Muur. Torenvalk Territoria werden vastgesteld op Lentevreugd, Vliegveld Valkenburg en de Coepelduinen, maar niet (meer) in Berkheide. In winterhalfjaar van verspreide locaties gemeld, maar steeds maar 1-2 vogels. In nazomer paartje met jongen op Lentevreugd, inclusief zeer fotogeniek mannetje. Enkele trekdagen in september-oktober met tot max. drie vogels naar zuid over de Puinhoop. Smelleken In het voorjaar werden zeven exemplaren op trek waargenomen, in het najaar ging het om 15 exemplaren. De meeste waarnemingen werden gedaan vanaf de Puinhoop, telpost Savoy en Trektelpost Berkheide. Boomvalk In en rondom Katwijk werden regelmatig jagende boomvalken waargenomen, maar er is geen territorium vastgesteld. De meeste waarnemingen werden gedaan in Berkheide en op Lentevreugd. Half augustus ging het om minimaal vijf exemplaren die profiteerden van libellen en andere insecten boven de plassen en het open duin. Giervalk Op 15 januari vloog een mogelijke juveniele Giervalk over de Cantineweg. De vogel is de dagen daarna niet meer teruggevonden, en er zijn geen foto s gemaakt. Op 8 maart vloog een zeer forse valk met ronde vleugeltoppen over Valkenburg. Slechtvalk In het voorjaar, het najaar en de winter werden meerdere Slechtvalken waargenomen in het werkgebied. Naast de langstrekkende vogels verbleef er minimaal 1 exemplaar rondom voormalig Vliegveld Valkenburg in de maanden januari, februari en maart. Waterhoen Algemene broedvogel in Katwijk en omgeving in watertjes groot en zeker ook klein. In Berkheide en Lentevreugd broedden respect. 16 en 2 paar. Is zo gewoon dat de vogel weinig wordt gemeld. Grootste concentraties: 50 ex in februari op het Valkenburgse Meer en 26 ex in december op de Berghstichting. Waterral Alleen broedvogel in Berkheide (3 paar) en op Lentevreugd (7 paar). Tijdens de najaarstrek bevond een waterral zich lange tijd langs het Zwarte Pad, en liet zich hier uitstekend fotograferen. Op 19 november werd een versufte Waterral gevangen bij de Albert Heijn bij het Prins Hendrikkanaal en elders losgelaten. In de winter met totaaltellingen 20-30 exemplaren vastgesteld op Lentevreugd en rond de infiltratieplassen in Berkheide, maar gezien stiekeme leefwijze zullen dat er mogelijk meer zijn. Meerkoet Nog gewoner dan de Waterhoen in alle mogelijke wateren in ons gebied. Berkheide en Lentevreugd leverden bij elkaar 80 broedparen op. Tijdens de strenge vorst in februari werden meerdere Meerkoeten op zee waargenomen, en concentraties in wakken op bijvoorbeeld de Oude Rijn telden tot ruim honderd ex. In de wintermaanden met tot 37 ex aanwezig in Berkheide (totaaltelling december). Kraanvogel Deze zeldzame doortrekker werd meerdere keren waargenomen. Op 5 maart werd tegen de schemering een groep van circa 40 Kraanvogels ontdekt op Lentevreugd. Op 6 maart waren daarvan in de vroege ochtend nog zeven ex aanwezig. Op 6 april vlogen 2 adulte vogels over Berkheide, op 21 april twee over Golfbaan Rozenstein en op 7 mei nogmaals twee over Berkheide. In het najaar, op 17 november, vlogen drie exemplaren over de Zanderij. Scholekster Sinds 2001 geen territoria meer in Berkheide, maar vorig jaar op Lentevreugd wel twee territoria, en de soort zal ongetwijfeld nog wel elders in de polders broeden. In Klei-Oost werden twee paar dakbroeders vastgesteld. Het leeuwendeel van de waarnemingen komt van de Uitwatering/Binnnenwatering, met als hoogste aantal in het begin van het jaar 134 ex tp in maart. In februari ook 70 ex rond het Valkenburgse Meer en op 4 maart zelfs 197 ex op de pijpen bij de zandhopen. Trek tot eind mei, en weer vanaf half augustus, maar niet in opvallende aantallen. Pas in december nemen de aantallen rond de Uitwatering weer toe. Ruigpootbuizerd, Lentevreugd, Wassenaar, 13 februari 2012 (René van Rossum) 9
10 Kleine Plevier, Rijnfront, Oegstgeest, 2 april 2012 (René van Rossum) Kluut In het voorjaar werden in totaal 158 langsvliegende Kluten waargenomen, met op 23 maart maar liefst 131 ex. In het najaar werden slechts twee Kluten waargenomen, foeragerend in de Uitwatering. Kievit In Berkheide een schaarse broedvogel, met negen broedgevallen, en op Lentevreugd drie broedgevallen. In de weilanden rondom Vliegveld Valkenburg houdt de Kievit als enige weidevogel nog een beetje stand, al leverde een rondje begin juni in deze contreien geen enkele weidevogel op (alleen ganzen ). Na de broedtijd op 4 augustus al een groep van 1.250 vogels bij het Valkenburgse Meer. Voorkomen in de winter afhankelijk van weerssituatie. Favoriete plek voor doortrekkers en wintergasten is langs de Oude Broekweg. Goudplevier In de wintertijd een groep van circa 1.000 ex aanwezig op en rondom Vliegveld Valkenburg. Daarnaast regelmatig overtrekkende groepjes, zowel in het voorjaar als in het najaar. Een uitschieter is de waarneming van 1.000 overvliegende ex over Lentevreugd op 24 december. Zilverplevier Tijdens de voorjaarstrek en de najaarstrek werden langstrekkende exemplaren waargenomen over zee, maar er was zeker geen sprake van spectaculaire trek. Hoogste aantal: 40 ex op 29 april langs Savoy. Tijdens de strenge vorstperiode meerdere ex aanwezig bij de Uitwatering. Op 7 februari werd hier 1 ex dood aangetroffen. Bontbekplevier Vrij talrijke doortrekker in (met name) het voorjaar en het najaar. Grotendeels over zee, met het hoogste aantal op 18 mei: 104 ex naar noord langs Savoy. Kleine Plevier De eerste seizoenswaarneming werd gedaan op 15 maart bij het Rijnfront. De maanden daarna werden hier steeds minimaal twee exemplaren waargenomen. Ook bij de Zijlhoek, ten noordwesten van het Valkenburgse meer, werden geregeld twee exemplaren aangetroffen. In Berkheide werden geen territoria vastgesteld. Er was wel een territorium op Lentevreugd. Strandplevier Op 16 augustus vlogen twee Strandplevieren over zee naar zuid langs telpost Savoy. Een echte zeldzaamheid, want de laatste waarneming dateerde uit 2006! Morinelplevier Op 26 mei vlogen vier ex over Trektelpost Berkheide. Dit betrof de enige voorjaarswaarneming. In het najaar werden twee waarnemingen gedaan. Het gaat in beide gevallen om overvliegende vogels: op 10 augustus over Lentevreugd en op 17 augustus over Katwijk aan de Rijn. Houtsnip Er werden veel waarnemingen doorgegeven, vooral tijdens de strenge vorst begin van het jaar. De vogels werden op de raarste plaatsen aangetroffen. Op 10 februari werden 83 exemplaren geteld op het terrein van de Willem van den Berghstichting. Bijzonder was de waarneming van een baltsend/zingend exemplaar bij het Jan Parlebos op 6 mei. De eerste waarneming van het najaar werd gedaan op 15 oktober. Tijdens de totaaltelling in Berkheide op 17-18 november werden 11 ex geteld, en op de telling van 15-16 december 35 ex. Watersnip Deze vrij schaarse wintergast werd vooral aangetroffen op Lentevreugd en in Berkheide. Tijdens de vorstperiode werden ze op allerlei plekken aangetroffen. Het hoogste aantal in februari betrof 31 exemplaren op Lentevreugd. Op 6 oktober werden hier 75 exemplaren geteld, en op 23 oktober zelfs 120. Op 20 oktober vlogen er ook 70 rond in Berkheide. Tijdens de voor- en najaartrek vlogen er regelmatig groepjes over de telposten. Kraanvogels, 6 ad. en 1 onv. Lentevreugd, Wassenaar, 6 maart 2012 (René van Rossum) Gefotografeerd in de vroege ochtendschemer met 12800 asa! Bokje Deze schaarse doortrekker en wintergast is vooral te vinden op Lentevreugd en in Berkheide, en af en toe op voormalig bolwerk de Zanderij. Op 14 januari werden 14 exemplaren waargenomen op Lentevreugd. Tijdens de vorstperiode van begin 2012 waren ze goed te zien bij de laatste watertjes die open waren. Doordat er vrijwel geen water meer open was werden ze op de gekste plekken aangetroffen. Er werden twee Bokjes dood gevonden; eentje op Lentevreugd en eentje op het strand bij de Uitwatering. Op 14 oktober werden acht exemplaren waargenomen op Lentevreugd. Grutto Voor de Grutto als broedvogel lijkt het doek gevallen. Tot in april werden nog twee baltsende paartjes gezien rond het vliegveld en er zijn waarnemingen tot in mei alhier, maar aanwijzingen voor broeden ontbreken. De eerste waarneming voor 2012 werd gedaan op 3 maart. Er zaten deze dag vier ex bij het vliegveld en twee bij het Rijnfront. Het hoogste aantal werd waargenomen op 23 maart: 25 ex naar noord over Berkheide. Enkele trekwaarnemingen in juli en augustus, en na 17 augustus niet meer gemeld. Rosse Grutto Deze talrijke doortrekker werd in het voorjaar en het najaar regelmatig opgemerkt langs de kust. Tijdens de strenge vorst verbleven er minimaal twee exemplaren rondom de Uitwatering. In het voorjaar was de beste dag 29 april: 757 ex naar noord langs Savoy. Op andere dagen in het voorjaar werden er niet meer dan maximaal 20 ex waargenomen. Regenwulp Vanaf 14 april tot eind mei enkele tientallen langsvliegend, voornamelijk over zee, en najaarstrek weer van half juli tot in september. Beste dag was 19 juli met 29 ex naar zuid over zee. Vogels ter plaatse zijn niet gemeld. Wulp Tijdens de strenge vorstperiode werden er enkele honderden waargenomen. Het ging hierbij vooral om overvliegende exemplaren. Zowel in het voorjaar als in het najaar vlogen er regelmatig groepjes langs Savoy. Het hoogste dagtotaal was 150, op 23 maart. Zwarte Ruiter Van deze schaarse doortrekker werden er slechts zeven in het voorjaar en vijf in het najaar waargenomen. Op 24 augustus bevonden zich 3 ex op Lentevreugd. Tureluur Zeer schaarse broedvogel in de weilanden rondom Vliegveld Valkenburg en bij Rhijnfront en waarschijnlijk ook De Klei. In de wintermaanden regelmatig enkele ex aanwezig bij de Uitwatering. Doortrek geconstateerd van eind maart tot eind mei, met op de beste dagen niet meer dan slechts enkele tientallen vogels, vanaf half augustus tot in september. Beste dag was 28 april: 36 ex langs Savoy. Groenpootruiter Deze doortrekker werd regelmatig overvliegend waargenomen, zowel in het voorjaar als in het najaar. In Berkheide en op Lentevreugd werd de soort ook regelmatig aan de grond gezien. Het voorjaar leverde ongeveer 70 ex op, het najaar ongeveer 30 ex. Witgat In de wintermaanden werden minimaal 2 ex waargenomen op Lentevreugd. Het voorjaar leverde geen spectaculaire aantallen op. Op 20 juni zaten er zeven op Lentevreugd. Deze werden in de daaropvolgende maanden regelmatig waargenomen. Op 20 augustus waren er hier zelfs acht ex aanwezig. Bosruiter Over het hele jaar werden slechts vijf Bosruiters waargenomen. De eerste werd gemeld op 29 april tegenover Lentevreugd.Op 27 mei vloog een ex over trektelpost Berkheide. De overige waarnemingen werden gedaan in juli en augustus op Lentevreugd. Oeverloper In het voorjaar en in de nazomer waren regelmatig Oeverlopers aanwezig rondom Vliegveld Valkenburg, op Lentevreugd, het Rijnfront, in de Binnenwatering, de Jachthaven, op de Zanderij en in Berkheide. Daarnaast regelmatig overvliegende exemplaren, ook Tureluur, Oude Broekweg, nabij voormalig Vliegkamp Valkenburg, 5 april 2012 (René van Rossum) 11 s nachts. De grootste groep werd waargenomen op de Zanderij: 11 ex op 13 juli. Steenloper In de Binnen- en Uitwatering vrijwel altijd groepjes aanwezig vanaf het najaar tot ongeveer het einde van de winter. De grootste groep betrof 29 exemplaren (januari). De eerste waarneming in het najaar was op 19 juli. Later in het najaar zat het gebruikelijke groepje van ongeveer tien Steenlopers weer in de Binnenwatering. Kanoet Tijdens de strenge vorstperiode regelmatig een aantal exemplaren aanwezig rondom de Uitwatering. Daarnaast vooral langsvliegende exemplaren over zee, zowel in het voorjaar als in het najaar. Het hoogste aantal werd gemeld op 29 november: 145 ex naar noord langs Savoy. Drieteenstrandloper Talrijke gast van half juli tot eind mei. Ook in 2012 waren er leuke groepjes aanwezig op het Katwijkse strand, met bijvoorbeeld op 7 januari 250 ex. Na januari steeds groepjes van enkele tientallen aanwezig. Trekkende vogels gemeld tot eind mei. Op 16 juli waren de eerste najaarsgasten weer present op het strand (drie vogels in zomerkleed). Na half augustus worden de aantallen weer snel hoger. In het najaar bestond de grootste groep uit 80 ex. Kleine Strandloper Op 18 mei vlogen drie ex langs telpost Savoy richting het noorden. Dit was de enige voorjaarswaarneming. In het najaar vlogen op 27 augustus twee ex langs Savoy naar zuid, en 1 ex op 25 september. Krombekstrandloper Slechts een waarneming van deze zeldzame doortrekker. Op 18 Kanoet, strand buitenwatering, Katwijk aan Zee, 6 februari 2012 (René van Rossum)
12 september vlogen 2 ex naar zuid langs telpost Savoy. Paarse Strandloper Deze schaarse gast werd zes keer opgemerkt. Het ging in alle gevallen om langsvliegende vogels. Het grootste groepje werd waargenomen op 24 december: 5 ex langs telpost Savoy. Bonte Strandloper Regelmatig langsvliegende groepjes over zee. Tijdens de strenge vorstperiode regelmatig een tiental aanwezig rondom de Uitwatering. Het hoogste aantal werd behaald op 24 maart: 300 ex langs Savoy. Naast de waarnemingen aan de kust slechts een waarneming tp: een vogel op Lentevreugd. Kemphaan In totaal werden er 52 kemphanen waargenomen. Het grootste aantal betrof een groepje van 15 ex langs Savoy. Tijdens de strenge vorst werd een Kemphaan waargenomen op het ijs van de Oude Rijn, en zat een vogel op het strand nabij de Uitwatering. Verder werden er waarnemingen van Kemphanen aan de grond gedaan rondom het Valkenburgse meer en op Lentevreugd. Rosse Franjepoot De storm in januari zorgde voor spectaculaire zeetrek voor deze tijd van het jaar. Dit gold ook voor Rosse franjepoten. Op 3 januari zat een ex kortstondig in de Uitwatering. Op 5 januari vlogen er twee richting zuid langs Savoy, en op 11 januari eentje richting zuid. Bijzonder was de waarneming van een zomerkleed Rosse franjepoot nabij het Valkenburgse Meer op 30 april. In het najaar werd slechts een langsvliegende vogel waargenomen, op 25 november. Drieteenmeeuw De stormen in januari zorgden voor grote aantallen Drieteenmeeuwen voor de Katwijkse kust. Op 4 januari werden er minimaal 2.300 ex gemeld. De dag erna ging het om minimaal 1.500 ex. De topdag was 14 januari met minimaal 4.000 langsvliegende vogels. Ook de laatste twee weken in januari leverden hoge aantal- Drieteenmeeuw, onvolwassen, strand Katwijk aan Zee, 10 januari 2012 (René van Rossum) len op, met 2.500 ex op 19 januari en 3.400 ex op 20 januari. In het najaar was de topdag 27 december: minimaal 3.300 ex langs telpost Savoy. Kokmeeuw Hele jaar door talrijk aanwezig. Op het strand en in de Binnenwatering verblijven regelmatig tientallen tot honderden exemplaren. Het hoogste aantal betrof minimaal 2.000 exemplaren op 20 februari. Het hoogste aantal langsvliegende ex was 779 op 23 september, langs telpost Savoy. Broeden op daken is in ons gebied alleen op het terrein van de Flora vastgesteld, maar daar zaten wel 42 paartjes. Zwartkopmeeuw De meeste exemplaren werden zoals gebruikelijk gemeld van zeetrektelpost Savoy, zowel in het voorjaar als in het najaar. De Mient en Polder Elsgeest leverde beide een Zwartkopmeeuw aan de grond op. In de avond van 23 juli bevond een adulte Zwartkopmeeuw zich in een grote groep Zilvermeeuwen, Kleine Mantelmeeuwen, Kokmeeuwen en enkele Visdieven die zich boven de Zanderij tegoed deden aan vliegende mieren. In totaal werden er minimaal 45 exemplaren waargenomen in het gebied. Dwergmeeuw Doortrekker in voor- en najaar, met name over zee. Ook in de winter regelmatig langsvliegende groepjes of (bij of na zware storm) foeragerende vogels ter plaatse. Het hoogste aantal werd waargenomen op 22 april: 743 ex noord langs Savoy. Stormmeeuw Talrijke jaargast. Beste trekdag was 24 maart, met 650 ex langs Savoy. In winterhalfjaar regelmatig enkele tientallen, en soms zelfs honderden, aanwezig op het Katwijkse strand en in de weilanden rondom Vliegveld Valkenburg. Sinds 2010 geen broedvogel meer van de plassen in Berkheide. Dakbroeders werden vastgesteld op de Flora (22 paar), t Heen (6 paar, voor het eerst in jaren weer) en op een dak in Klei-Oost (1 paar). Grote Mantelmeeuw Alleen in de maand juni werd deze soort niet gemeld. Hoofdzakelijk wintergast en doortrekker, en in de zomermaanden schaars. De meeste waarnemingen zijn gedaan rondom de Uitwatering en Binnenwatering. Het hoogste aantal werd gemeld op 24 januari: 500 exemplaren op het Katwijkse strand. Kleine Mantelmeeuw Weliswaar een echte zomervogel, maar ook in het winterhalfjaar worden er altijd wel enkele (met een uitschieter naar 25 ex) waargenomen. Vrijwel altijd rond de Uitwatering, en in de loop van februari ook wel binnenheen. In maart werden de aantallen snel hoger. Op 10 maart vlogen er 300 naar noord langs Savoy, en zaten er 150-200 op het strand. Vanaf deze datum meerdere data met honderden ex. naar noord, bijvoorbeeld 494 op 1 april, en groepjes tot 50 ex. op onder meer Lentevreugd. Duidelijke trek tot en met half mei. Daarna zakt het aantal meldingen enorm in (zie elders voor broedgegevens). Begin augustus werden de eerste trekbewegingen weer gemeld en verzamelden zich weer traditioneel tientallen ex rond de Uitwatering, Binnenwatering en Wantveld. Beste trekdag: 10 september met 544 ex. naar zuid. Vanaf eind oktober zakt het aantal ex weer snel, tot 1-2 ex in december. Op 23 t/m 25-9 zat een mogelijk fuscus op het Wantveld. Foto s tonen een zeer slanke, langvleugelige, pikzwarte vogel. Grote Burgemeester Eind 2011 werd een behoorlijk aantal burgemeesters opgemerkt in Nederland. Ook in 2012 werden er hoge aantallen gemeld. Er kan wel gesproken worden van een influx. Ook in Katwijk werden er behoorlijk wat waargenomen. Van 1 tot 4 januari werden minimaal twee verschillende grote burries waargenomen. Na deze waarneming was het een tijdje stil, totdat op de 26e weer twee verschillende vogels aanwezig waren, tot en met 31 januari. Na deze waarneming was het bijna een maand stil. Maar op 26 februari werd er weer eentje opgemerkt, en dit ex werd de maanden daarna af en toe waargenomen. De laatste waarneming werd gedaan op 5 mei.het najaar leverde helemaal geen Grote Burgemeesters op. Kleine Burgemeester, 2 kj, strand Katwijk aan Zee, 19 februari 2012 (René van Rossum) Kleine Burgemeester Ook bij de Kleine Burgemeester kon er gesproken worden van een influx. In januari zat een tweede wintervogel regelmatig in de Uitwatering/Binnenwatering. Op 28 januari zat een bijna adulte vogel in de Binnenwatering. Op 18 februari werden hier twee verschillende vogels waargenomen. De laatste waarnemingen komen uit april: op 2 april zat 1 ex ten noorden van de Uitwatering en op 16 april vloog er eentje over de Parklaan. Zilvermeeuw Zowel in de winter als in de zomer talrijk aanwezig. Algemene dakbroeder, met soliatire paren verspreid over vrijwel de hele gemeente. Concentraties bevinden zich op het bedrijventerrein t Heen (48 paar in totaal, afnemend), rond het Prins Hendrikkanaal (8 paar) en op de Flora (9 paar). Het hoogste aantal in de winter was 7.000 exemplaren op het Katwijkse strand op 24 januari. Grote Burgemeester, 2 kj, strand, Katwijk aan Zee, 26 februari 2012 (Luuk Punt) Geelpootmeeuw In de maand januari werden minimaal twee Geelpootmeeuwen waargenomen rondom de Uit- en Binnenwatering. Op 20 februari werden er vijf waargenomen in de Binnenwatering.De laatste waarneming van het voorjaar werd gedaan op 6 april. Op15 augustus werd de eerste weer opgemerkt langs telpost Savoy. In het najaar/winter werden minimaal twee ex waargenomen. Pontische Meeuw Begin januari zaten minimaal drie ex rondom de buitenwatering. Op 16 februari werden er vijf waargenomen in de Binnenwatering. De laatste waarneming in het voorjaar werd gedaan op 29 april. Het najaar en de winter leverden minimaal drie ex op. Lachstern In totaal vier waarnemingen van deze zeldzame soort. In het voorjaar vloog een ex over de Boslaan richting noordoost. Op 20 Kleine Burgemeester, 2 kj, strand Katwijk aan Zee, 9 januari 2012 (René van Rossum) 13
juli vloog 1 ex over zee,. De maand augustus leverde twee overvliegende vogels op: op de 11e een ex over de puinhoop en op de 16e en ex over het vliegveld. Reuzenstern Op 1 september vloog een Reuzenstern langs Savoy richting zuid. Het betreft de enige waarneming uit 2012. Grote Stern De eerste twee Grote Sterns werden dit jaar opgemerkt op 24 maart, langs Savoy. Het voorjaar leverde geen spectaculaire aantallen op. De eerste waarneming uit het najaar werd gedaan op 16 juli. Op 26 augustus vlogen 400 ex langs Savoy; het hoogste dagtotaal in 2012. De laatste waarneming werd gedaan op 21 oktober. Dwergstern Deze doortrekker vloog zowel in het voorjaar als in het najaar in kleine groepjes langs de kust. In de vroege ochtend werden zo nu en dan vogels aan de grond opgemerkt bij de Uitwatering. De beste zuid. Ter plaatse zijn ze vooral op en om Lentevreugd en in De Mient. In Berkheide hebben negen paar gebroed, waarvan zes in de Pan van Persijn. Broedvogels uit de binnenduinbossen foerageren regelmatig in het open duin, bijvoorbeeld rond trektelpost Berkheide. Houtduif De Houtduif is een algemene standvogel die het gehele jaar in de gemeente te vinden is. In het najaar zijn er geregeld grote groepen trekkende vogels over met name de binnenduinrand te zien. In Berkheide hebben in totaal 76 paar gebroed. Vooral in het kavel rond de Camping is de soort explosief toegenomen. Zomertortel De Zomertortel (twintig jaar geleden nog 43 paartjes) wordt nog maar zelden waargenomen. In 2012 is een tiental waarnemingen gedaan van vogels over de Puinhoop of rondhangend in de buurt van Berkheide/de Wassenaarse Slag. Kleine Bonte Specht, over de Puinhoop, Katwijk aan Zee, 9 september 2012 (Johnny van der Zwaag) 14 dag in het voorjaar betrof 5 mei. Op deze dag vlogen er 72 ex Turkse Tortel langs telpost Savoy. In het najaar was 10 september de topdag met Algemene broedvogel van het urbane gebied. Regelmatig worden 15 32 langsvliegende vogels. Noordse Stern Zowel in het voor- als najaar langsvliegende vogels. Zo nu en dan ter plaatse op het Katwijkse strand. Het hoogste aantal in het voorjaar was 26 ex op 5 mei. In het najaar was 23 augustus de beste dag, met 21 ex. Voorkomen vertroebeld door lastige determinatie ten opzichte van Visdief. Visdief Visdieven zijn van eind maart tot in oktober in grote getale aanwezig voor de Katwijkse kust. Veelal gaat het om foeragerende vogels die landinwaarts nestelen, zoals in de kolonies op de Flora in Rijnsburg (90 paar!) en in Klei-Oost (10 paar). Het laatste broedgeval in Berkheide is al weer 20 jaar geleden. Zwarte Stern De Zwarte Stern is vrijwel uitsluitend doortrekker bij ons, meestal over zee. Waarnemingen vanaf april tot medio oktober. De enige waarneming van ter plaatse vogels was op 26 augustus bij het Valkenburgse Meer. Grote Jager Het gros van de waarnemingen van Grote Jagers wordt gedaan in de periode september-januari. Tijdens of na een flinke storm kunnen de aantallen langs telpost Savoy flink oplopen. Het jaar 2012 was een mager jaar, met een maximum van drie ex op één dag. Middelste Jager De middelste jager is in het jaar 2012 voornamelijk langs Savoy of elders over zee waargenomen. 4 en 5 januari waren de topdagen, met respectievelijk elf en twaalf ex langs Savoy. Grote Jager, strand, Katwijk aan Zee, 8 januari 2012 (René van Rossum) Kleinste Jager, over binnenwatering, Katwijk aan Zee, 14 september 2012 (Sjaak Schilperoort) Kleine Jager De kleine jager passeert Katwijk van eind augustus tot eind december/begin januari. Het jaar 2012 leverde niet al te veel waarnemingen op, met maximale aantallen tot zes exemplaren langsvliegend op één dag. Kleinste Jager Kleinste jagers werden door meerdere waarnemers langs Savoy waargenomen. Op 26 augustus passeerde een juveniel exemplaren, op 14 september en 16 september respectievelijk vier en één ex. Deze zeldzame jager wordt eigenlijk ieder jaar wel waargenomen. Landelijk gezien was 2012 een goed jaar, dat verklaart ook de leuke aantallen langs Katwijk. Kleine Alk Kleine alken werden in 2012 weinig waargenomen. In voorgaande jaren was dat wel eens anders, met mooie groepen door de branding. In 2012 ging het slechts om enkele exemplaren over zee langs telpost Savoy. Alk In de wintermaanden regelmatig over zee en af en toe ter plaatse, maar in bescheiden aantallen. In januari werden een tiental dode vogels gevonden op strand. Bijzonder was de waarneming van een Alk op het Grote Meer in Berkheide op 20 januari. Zeekoet Algemene zeevogel die in de periode september - februari veelvuldig over zee te zien is, maar in 2012 zelden met meer dan tientallen ex per trekdag. Op 11 november 270 ex op zee voor de Coepelduinen. Papegaaiduiker In januari, oktober, november en december zijn er verschillende langsgekomen bij zeetrektelpost Savoy. Verder een enkel dood ex op het strand (10 januari). Holenduif Tijdens de najaarstrek regelmatig groepen Holenduiven richting overtrekkers van de trektelposten gemeld. Koekoek De koekoek is nog steeds een karaktervogel van Berkheide, maar gaat wel achteruit. Vanaf 13 april was de zang van de koekoek geregeld te beluisteren in het duin. Op 2 mei zat een vogel van de rose vorm in Berkheide. Voor het hele duingebied Berkheide (inclusief Lentevreugd) zijn uit de wirwar van waarnemingen twaalf territoria gedestilleerd. De waarnemingen stoppen abrupt op 8 juli. Onderzoek met zenders heeft uitgewezen dat de meeste Koekoeken dan al lang en breed weer terug zijn in Afrika. Jonge Koekoeken met waardvogels in de nazomer worden al jaren niet meer waargenomen in ons gebied. Kerkuil Een Kerkuil zou moeten rondhangen bij de Mient, vanwaar deze uitstapjes maakt richting de Zanderij en Berkheide. Op 18 januari is ook daadwerkelijk een territorium vastgesteld in de Mient. Langs de N206 bij de Elsgeesterpolder werd een dood exemplaar aangetroffen, evenals in Oegstgeest bij de Voskuyl. Vlak over de gemeentegrens met Noordwijk heeft ook een paartje jongen grootgebracht. Bosuil Alleen van Rijksdorp en de Pan van Persijn zijn waarnemingen bekend. Berkheide telde in 2012 drie broedparen, waarvan twee in de Pan van Persijn. De boswachters aldaar stelden tijdens hun nachtelijke rondes in mei/juni opvallend veel luidruchtige jongen vast, in de bomen en op de grond. Ransuil Van Ransuil zijn geen broedparen bekend. De hoeveelheid waarne- Alk, strand Katwijk aan Zee, 9 januari 2012 (Arnold Meijer) mingen doet toch vermoeden dat deze uil vaker voorkomt dan men denkt. In Berkheide, de Mient, Lentevreugd, Zanderij en zelfs ook in de bebouwde kom (Ridderpark en t Wantveld) zijn regelmatig jagende Ransuilen waargenomen. Eind juli is de kenmerkende bedelroep gehoord bij het Salempark. Groepjes op vaste plekken in de winter, bijvoorbeeld in Berkheide, worden al jaren niet meer gemeld uit ons gebied. Velduil De velduil was schaars in 2012. Op 13 april zat er eentje op Lentevreugd. Daarna volgende tot eind mei een handjevol waarnemingen, ook over zee. Vanaf 22 september werden weer enkele ex gezien, waaronder twee ex in de Coepelduinen op 23 oktober. Op 5 november werd de laatste gemeld. Gierzwaluw Algemene broedvogel in het urbane gebied, maar er zijn geen schattingen voorhanden. Zoals gebruikelijk werden in de week voor Koninginnedag de eerste ex gemeld. Doortrek werd opgemerkt tot eind mei, met op 26 mei 1.600 ex naar noord en op 27 mei bijna 3.000 ex naar noord. In de zomermaanden max 200 ex boven het dorp (juli). Na 26 september was het over met de Gierzwaluw. Alpengierzwaluw Op 30 april passeerde rond een uur of tien een Alpengierzwaluw de Varkevisserstraat. Twee gelukkige waarnemers hebben de vogel gedurende een paar minuten goed kunnen bekijken, waarna de vogel doorvloog richting noord. IJsvogel Vanuit Berkheide zijn geen broedgevallen bekend. In de zomer-