Halverwege 20 e eeuw broedvogelrijkdom het grootst. 1976 Benderse Plassen 1978-1991: Maatregelen: Vergraste heide wordt geplagd en gemaaid. Tweede schaapskudde. Op Dwingeloose heide worden enkele km ontwateringsloten gedempt: vernatting is het gevolg. Boskap. Spaarbankbos wordt voor de helft gekapt. Langs de Hoogeveense Dijk, en overal langs de rand van de heide. Veel cultuurlandenenclaves werden uit de productie genomen en extensief beheerd. Watervogels profiteren; evenals Kievit Veldleeuwerik, Boomleeuwerik Graspieper Paapje (tijdelijk) roodborsttapuit en geelgors.bosvogels op heide nemen in aantal af. Cultuurlanden in de omgeving van de heide en in het Noordenveld worden intensief agrarisch gebruikt met o.a. maisteelt. 1996 : aangewezen als Vogelrichtlijngebied. In 1996 is het Dwingelderveld aangewezen als vogelrichtlijngebied. De agrarische gebieden, dus het ~Noordenveld, maakten daarvan nadrukkelijk deel uit. Genoemd worden de Zwarte Specht, het Paapje (Noordenveld) en de..., de overwinterende vogels, zoals de ganzen, en de eiken langs de Kraloerweg., orientatiepunt voor de trekvogels. Nederland heeft de resultaatsverplichting gekregen om voor de opgegeven soorten die in gunstige staat van instandhouding verkeerden, de habitats te beschermen en een verbetering te weeg te brengen voor het paapje en diens leefgebied. Verschraling van cultuurlanden Cultuurlanden in omgeving van de heide en in het Noordenveld zijn merendeels uit de agrarische productie gehaald en het beheer is geextensiveerd Door ontmoedigingsbeleid en verkeerd beheer verdwenen de overwinterende ganzen, de weidevogels en de trekvogels van het Noordenveld. Het Europese Hof heeft in 1989 geoordeeld dat artikel 4 lid 1 van de vogelrichtlijn Nederland verplicht de naar aantal en oppervlakte voor de instandhoduing van de in bijlage I genoemde soorten meest geschikte gebieden als SBZ aan te wijzen, waaraan zij zich niet kunnen onttrekken door andere speciale beschermings - maatregelen te treffen. Artikel 9 van de Vogelrichtlijn verbiedt ruimtelijke herinrichting. Bij Geen enkele maatrgegel vond toetsing plaats aan artikel 9 van de Vogelrichttlijn. 1988: Mulldersveentje Noordenveld wordt uitgebaggerd. 1
Habitatrichtlijn treedt in werking op 22 juli 1992; omzettingstermijn voor de richtlijn 1994;indiening van lijst door de lidstaten: 5 mei 1995; door de beschermingsgebieden heeft de lidstaat een algemene beschermingsverplichting: de lidstaat moet passende maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van natuurlijke habitats en van de habitats en de soorten dieren en planten niet verslechtert of wordt verstoord; hiervoor is een afwegingskader ontwikkeld dat op gebiedsniveau moet worden toegepast ( artikel 6 Habitatrichtlijn); Vaststelling van de.lijst 1998; Nederland wordt veroordeeld: onvoldoende; IN 1992 WERD HET DWINGELDERVELD EEN NATIONAAL PARK. TOEN BRAK DE PLEURIS UIT. Het verwijderen van exoten wordt doel op zich. Grote bosopstanden van douglas,fijnspar, larix sitkaspar, weymouth... en lanenstelsels van 80 jaar oude Amrikaanse eik worden gekapt. Bossen van naaldbomen worden alle : omgevormd tot half natuurlijke bossen. Grove dunning zorgt ervoor dat de bodem vergrast. - zonder passende beoordeling zoasl art.6.3 HR vereist. ( R.C. In 2003 wordt Dwingelderveld aangewezen als gebied van communautair belang - het gebied Dwingelderveld staat aangegeven op de lijst van de Europese Commissie als zijnde een gebied van communautair belang in de zin van artikel 4 van de Habitatrichtlijn; dat dit gebied daarom onder nationale wetgeving dient te worden aangewezen als zijnde een Speciale Beschermingszone (SBZ) teneinde te waarborgen dat de daarin thans voorkomende natuurlijke habitats en habitats van soorten van communautair belang, in een staat van instandhouding behouden blijven of wederom gebracht worden, die als gunstig kan worden gedefinieerd; dat volgens jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie (EHvJ) de juistheid van de uitvoering van de Habitatrichtlijn door de lidstaten van bijzonder belang is, waar het beheer van dit gemeenschappelijke erfgoed is toevertrouwd aan de lidstaten voor hun respectieve grondgebied; dat het Dwingelderveld werd aangemeld bij de Europese Commissie als gebied van communautair belang vanwege de bijzondere natuurlijke kenmerken van het gehele gebied, waarvan ook de landbouwgronden deel uitmaken; dat de habitattypen met de codering H2310, H2320, H3130, H3160, H4010, H7150 en H9190 op het moment van aanmelding bij de Europese Commissie in een uitstekende staat van instandhouding verkeerden; dat het habitattype met de codering H5130 (Jeneverbesstruwelen) op het moment van aanmelding bij de Europese Commissie in een ongunstige staat van instandhouding verkeerde, als gevolg waarvan sprake is van een verbeteropgave; 2
dat de habitatrichtlijnsoorten met de codering H1166 (Kamsalamander) en H1318 (Meervleermuis) op het moment van aanmelding bij de Europese Commissie in een goede c.q. uitstekende staat van instandhouding verkeerden; dat de vogelrichtlijnsoorten met de codering A037 (Kleine zwaan), A039 (Rietgans), A052 (Wintertaling), A056 (Slobeend), A236 (Zwarte specht), A246 (Boomleeuwerik), A276 (Roodborsttapuit) op het moment van aanmelding bij de Europese Commissie in een goede danwel uitstekende staat van instandhouding verkeerden; dat de vogelrichtlijnsoorten met de codering A008 (Geoorde fuut), A275 (Paapje), A277 (Tapuit) op het moment van aanmelding bij de Europese Commissie in een ongunstige staat van instandhouding verkeerden, als gevolg waarvan sprake is van verbeteropgaven; dat in het toekomstige Natura 2000-gebied Dwingelderveld sprake is van de aanwezigheid van meerdere soorten vleermuizen (Gewone dwergvleermuis, Ruige dwergvleermuis, Grootoorvleermuis, Meervleermuis) welke zijn opgenomen in de bijlage IV van de Habitatrichtlijn; dat het agrarische karakter van het Noordenveld van essentieel belang is voor met name de soorten A275 (Paapje), A037 (Kleine zwaan) en A039 (Rietgans), en het hoog opgaande (naald)bos voor met name de soort A236 (Zwarte specht); dat artikel 6, derde lid van de Habitatrichtlijn een passende beoordeling vereist voor elk plan of project dat niet direct verband houdt met of nodig is voor het beheer van het gebied, indien een waarschijnlijkheid of het risico bestaat dat dit plan significant negatieve gevolgen heeft voor het gebied Niettemin volgen de volgende ingrepen zonder passende beoordeling: 1992-2005 1992-2005: - 1992: ven in Spaarbankbos uitgebaggerd - - 1996: vlinderpad : strook van 50 meter breed, anderhalve kilometer lang, naaldbos gekapt: - dwars door het Dwingelderveld na kap van (duizenden in aantal) naaldbos - grondwaterstand wordt ter plekke verhoogd. Natuurherstelprojecten in 1. De Davidsplassen, Zomer 1995: 40 ha. Davidsplassen worden drooggelegd en uitgeschraapt. Van 1986-1995: 142 broedvogels per jaar en in de 10 jaar na de ingreep 53. Negen broedvogelsoorten ( 27 %- zijn na de ingreep niet meer gezien: zoals de kemphaan grottto, pijlstaart, porselein hoen en zwarte stern. Totalen: zomertaling -93% Slobeend -90% wintertaling-86% Wilde eend en kuifeend -86% meerkoet 48% 3
2.Holtveen- 26 ha en elders, alsmede in aangrenzende bossen- die SBZ zijn voor de Zwarte specht. 3. Holveenslenk: 38 ha...ha douglas en ander bos gekapt en de humeuze bovenlaag; 240.000 kuub wordt verwijderd. Ontwaterende leidingen worden gedempt. Dientengevolge verhoging van de waterstand. Aanzienlijke vernatting. Resultant: grote oppervlakten water of moeras (vergrassing) in plaats van bos. 1998: kap in de buurt van het Holtveen: hier wat steviger gedund dan gebruikelijk. Het doel van deze verdunning is om de overgang van de Holtveen slenk naar het bos wat vloeiender te laten verlopen -- daar grazen nu schapen 1998: flink gedund (dus kaalsalg langs de weg Lhee-Spier 1998: kap vak 79b: ontwikkeling hoogveen: dempen sloten dempen sloot bij Blankeveen Nazomer 1999 ven Achterlandseveen: 4 ha baggeren en plaggen, stuw geplaatst. Na de ingreep verlaten 7 soorten het gebied: waaronder de wintertaling, waterral, winterhopen en blauwborst. Aaantal broedvogels fors terugglopen als gevolg van de ingreep 2000: vak 89a3 2001, dempen sloten aldaar met leem 2001 Koningsland, een verlengde van Koelevaartsveen: gekapt en ontgrondzie foto veld 2-=2002 2001: afgraven Noordenveld- voor locatie zie plaatje Veldspraak 2-2002 2001 Langs de weg Lhee Spier flink wat gedund : vakken 79b en 89 a3, in die buurt sloten dichten en greppels dempen. nog meer exoten exit, voor de toekomstboom eik enz. (houtoogst) Lheederzand: Amerkaanse eiken verwijderd Bosbeek Schurenberg nieuwe zandwegen vernieuwde parkeerplaats herstel uitzicht Davidplassen (kap) herstel heide Anserdennen (kap) dichten sloten p.s. Langeveen Koelevaartsveen Witteveen Modderveen 4
2002: Noordenveld: gras geplagd voor hei 2003: kap van bos rondom Spier : vanaf vak 78, 79, 80 en 81 wordt in beide richtingen gewerkt. 150 ha in 4 fasen. wordt gekapt; total projectgebied is 250 hectare.: dit is onderdeel van het plan herstel hydrologie: 2003-2013. Na de inrichting zou 60-80%weer bos worden. De rest open water en lage vegetatie. Het bos krijgt op lagere delen kenmerken van een hoogveen bos. Het door exoten overheersende productiebos miet vervangen worden door een natuurlijker bos: zachte berk en wilg. Hogere delen Berken zomereikenbos. (dat moet zelf komen) Paden weg. Dempen van sloten: 250 ha totaal. Geen nieuwe aanplant. schapen grazen er nu. Bedoeling is slenken. Waarschijnlijk de slenk Noordenveld Witteveen? 2006: kap van exoten in het reservaat: Z deel: vak 8, 9 en 47 en nog 3 vakken bij Astron worden compleet ontbost. De enkele exoot in andere vakken moest ook dood. Een lanenstelsel van exoten langs de Hoogeveense Dijk werd vernietigd. Verdere kap op: - Lheederzand - Anserpad -Noordster -Davidsplassen - Anserdennen -Drostenveen en Achterlandseveen: opslag grove den en berk slopen beheersboerderij - cultuurhistorisch het bewaren waard- in het Noordenveld, waar vele boerenzwaluwen nestelden; Noordenveld: verder gegaan met afgraven van de met mest verzadigde bouwvoor, sloten gedempt, slenkgedeelten hersteld AL DEZE INNGREPEN ZIJN UITGEVOERD IN STRIJD MET ART.9 VOGELRICHTLIJN EN IN STRIJD MET ART.6.3 HABITATRICHTLIJN 200/20109: kap van naaldbomen, ouder dan 30 jaar en jhabitat van de A236, zonder vergunning. 5