Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van Den Ouden Groep B.V. Auteur(s): David van Duijn MSc, QHSE Manager / CO 2-functionaris, Den Ouden Groep B.V. Doc.code: F 02811 Versie: 3.0 Datum: 29-04-2019
Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Onderzoek naar sector- en keteninitiatieven... 4 2.1 Onderzoek naar bestaande initiatieven... 4 2.2 Initiatieven besproken in het management... 5 2.3 Keuze voor actieve deelname... 5 3. Toelichting op het initiatief GRAN... 6 3.1 Samenwerkingsverband GRAN... 6 3.2 Betreffende eisen... 8 3.3 Voortgang initiatieven... 8 3.5 Gerealiseerde doelstellingen... 8 3.6 Continuering initiatieven... 8 4. Voortgang van het initiatief... 9 Budgetoverzicht initiatieven... 9 4.1 Gerealiseerde doelstellingen... 9 4.2 Continuering initiatief... 9 4.3 Publiekelijk commitment aan een CO2-emissie reductieprogramma... 9 4.4 Actieve deelname en opzet / sectorbreed CO2-emissie reductieprogramma...10 5. Keteninitiatieven Beton...11 6. Keteninitiatieven inname groene reststromen...11 Sector- en keteninitiatieven pagina 2
1. Inleiding Het terugbrengen van CO 2-emissies gaat verder dan alleen onze eigen bedrijfsvoering. Samen met de sector en zelfs in onze keten kunnen verdere CO 2-reducerende maatregelen getroffen worden. Den Ouden Groep B.V. levert hieraan graag een actieve bijdrage door deel te nemen aan dergelijk sector- en keteninitiatieven. Den Ouden Groep B.V. investeert in samenwerking, het delen van eigen kennis en daar waar mogelijk maken wij gebruik van kennis die elders is ontwikkeld. Dit document beschrijft de lopende initiatieven waaraan wij deelnemen. Dat kan een door een ander bedrijf opgestart innovatieproject voor CO 2-reductie zijn, maar wij kunnen ook overwegen om een eigen initiatief te starten. Ook worden initiatieven ontplooid door brancheverenigingen of kennisinstituten. Wij hebben eerst een inventarisatie gemaakt van de mogelijke initiatieven die relevant kunnen zijn voor ons bedrijf. Deze initiatieven dienen in ieder geval in belangrijke mate verband te houden met onze projectenportefeuille. Vervolgens is een keuze gemaakt. Het gekozen initiatief, inclusief een korte omschrijving, de initiatiefnemers en de reductiedoelstellingen evenals de voortgang zijn in rapport beschreven. Binnen de keten van inname groenafval is ketensamenwerking mogelijk door samenwerking tussen groenafvalverwerkers en GFT verwerkers. De overheid zet de groene reststromen middels een bestek op de markt. Door gezamenlijke inschrijving kan positief worden gescoord op CO 2 reductie. De samenwerkingen zijn gebaseerd op een zo kort mogelijke transport- en verwerkingsafstand van groene reststromen. De GRAN is een project waarin Den Ouden Groep B.V. het groenafval van Arnhem en Nijmegen heeft verwerkt in samenwerking met andere verwerkers. Tijdens de aanbestedingen is de CO 2 uitstoot een belangrijk gunningscriteria. Sector- en keteninitiatieven pagina 3
2. Onderzoek naar sector- en keteninitiatieven 2.1 Onderzoek naar bestaande initiatieven Om inzicht te krijgen in bestaande initiatieven hebben wij websites van de op niveau 4 en 5 gecertificeerde bedrijven bezocht, door naar hun CO 2-Prestatieladder pagina te gaan en daar voor een sectorinitiatief te kiezen. Ook op de website van SKAO staan veel initiatieven verzameld. Daarnaast hebben wij gekeken naar de branchevereniging om na te gaan wat er in onze branche gebeurt aan initiatieven, mogelijk in samenwerking met opdrachtgevers. Enkele relevante bestaande initiatieven zijn bekeken op: - www.skao.nl - www.cumela.nl - www.nlco2neutraal.nl/ - www.duurzaammkb.nl - www.duurzameleverancier.nl In dit hoofdstuk wordt aangetoond dat Den Ouden Groep B.V. op de hoogte is van sector en/of keteninitiatieven op het gebied van CO 2-reductie die in belangrijke mate verband houden met de projectenportefeuille. Enkele relevante bestaande initiatieven zijn: - Toepassen innoverende processen en producten Innovatieve werkmethoden die de belasting voor mens en milieu zo veel mogelijk beperken en een duidelijke bijdrage leveren aan milieudoelstellingen. - Het nieuwe rijden Het Nieuwe Rijden is een initiatief om het brandstofverbruik te reduceren en zodoende de CO 2-uitstoot. - Duurzaam inkopen overheid Dit initiatief zien wij ook terug bij grotere opdrachtgevers, zoals waterschappen e.d.. Deze stellen vaker eisen dat haar aannemers gecertificeerd zijn op het gebied van duurzaamheid zoals FSC hout of CO 2-prestatieladder. - Brandstofbesparing Reductie van het brandstofverbruik en daarmee ook de CO 2-productie door gebruik van speciale brandstof. Brandstofbesparing met ECO2FUEL diesel - Initiatief Duurzaam inkopen en gezamenlijk duurzamer opereren middels het gebruik van Eco2Fuel Diesel. - Sturen op CO 2 (Cumela Nederland) Cumela Nederland organiseert Sturen op CO 2 : twee bijeenkomsten per jaar waarbij de deelnemers uitgebreid informatie met elkaar uitwisselen, studiemateriaal inzake CO 2-reductie ontvangen en gratis toegang hebben tot een speciaal telefonisch spreekuur over het thema. Tevens worden de onderwerpen dusdanig gekozen dat ook de invalshoeken A, B en C van de norm aan bod komen. - Nederland CO 2-Neutraal Lidmaatschap kan worden afgetast en bezoek seminar hiermee kan worden voldaan aan de normeisen 3.D.1 en 5.C.1. - Duurzameleverancier.nl (toegespitst op de bouw). - Gran B.V. inzameling, verwerking en eindgebruik van biomassastromen. Sector- en keteninitiatieven pagina 4
2.2 Initiatieven besproken in het management Het onderzoek naar de verschillende initiatieven is binnen in het managementteam besproken. Tijdens dit overleg is de keuze gemaakt om actief deel te nemen aan het volgende initiatief: - Brandstofbesparing en/of Duurzaamheid aftasten met GRAN en/of Sturen op CO2 (Cumela Nederland) en/of Nederland CO2-Neutraal en/of Duurzameleverancier.nl Naast de bestaande aandachtspunten zal in ieder geval worden toegespitst op mogelijkheden van brandstofbesparing. Naast bovengenoemde websites is ook de CO 2-reductie initiatieven van onze brancheorganisatie bekeken via: www.cumela.nl ( sturen op CO 2 ) Zie 2.3 Keuze voor actieve deelname. www.nlco2neutraal.nl Nederland CO 2-Neutraal Lidmaatschap aftasten en bezoek seminar hiermee kan in de toekomst worden voldaan aan de normeisen 3.D.1 en 5.C.1. Tevens: Duurzameleverancier.nl Voor de aantoonbaarheid om op de hoogte te blijven van mogelijke initiatieven volgens 1.D.1/1.D.2 wordt dit tevens besproken in MT en zullen vervolgacties worden gepland. 2.3 Keuze voor actieve deelname Er is voor het initiatief samenwerkingsverband GRAN gekozen omdat dit in belangrijke mate verband houdt met onze projectenportefeuille en meest materiële emissies. Vanaf het eerste kwartaal van 2016 zal het eindresultaat van het samenwerkingsverband GRAN kunnen worden geëvalueerd. Sector- en keteninitiatieven pagina 5
3. Toelichting op het initiatief GRAN Dit hoofdstuk beschrijft de actieve deelname aan het aftasten van de initiatieven Duurzaam inkopen en gezamenlijk opereren middels het optimaliseren van de logistiek en verwerking van groene afvalstromen. Deze actieve deelname is conform eisen van het handboek / de norm van de CO 2-Prestatieladder 3.0. 3.1 Samenwerkingsverband GRAN 3.1.1 Achtergrond van het initiatief Duurzaamheid krijgt steeds meer aandacht in onze maatschappij. Dit zien wij ook terug bij onze opdrachtgevers. Steeds vaker zal er gevraagd worden naar de CO 2- uitstoot van onze organisatie. Dit wordt gedaan doormiddel van de CO 2- prestatieladder. Met deze CO 2-prestatieladder worden bedrijven uitgedaagd en gestimuleerd om de eigen CO 2-uitstoot te kennen en te verminderen. Zodoende wil Den Ouden Groep B.V. zich certificeren op Niveau-5 van de CO 2-prestatieladder. Deze reductie is gerealiseerd over de gehele keten van inzameling tot en met het eindgebruik van de biomassa binnen het bestek op basis van handreiking duurzaam aanbesteden (5D): Duurzame verwerking groenafval regio Arnhem Nijmegen. De gerealiseerde hoeveelheid CO 2-reductie is gebaseerd op de CO 2-tool rekenmethode zoals ontwikkeld door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), met als referentie de Europese parameters voor elektriciteit- en warmte opwekking met fossiele brandstoffen. GRAN is initiatief dat concreet inzichtelijk maakt wat de CO 2- reductie is door het beperken van transportkilometers door samenwerking met meerdere locaties en als gevolg van het beter scheiden van afvalstromen voor hoogwaardiger hergebruik. Er worden per gemeente CO 2-reductie certificaten uitgegeven en de voortgang wordt jaarlijks geëvalueerd. De invulling van de mogelijkheden ligt nu nog bij de individuele gemeenten. Het streven is om dit bij aanbestedingen dwingend op te nemen. Zie hiervoor ook de initiatieven waar wij aan deelnemen bij de BVOR (handreiking duurzaam aanbesteden van groenafval ) Een schatting van het de verwachtte reductie binnen ons eigen bedrijf (op basis van de reken methoden van het ministerie (NTA8080): 1. Een reductie van 1 km in de aanvoer van groenafval levert een besparing op van 0,1 kg CO 2/ton groenafval 2. Het vergroten van een betere scheiding bij de bron levert voor elke ton die extra hoogwaardig kan worden toegepast ten opzichte van het composteren een beparing van 633 kg CO 2/ton op. Sector- en keteninitiatieven pagina 6
Als wij dit doorreken op onze totale inname van 350.000 ton groenaval per jaar is dit in potentie een reductie van: 1. Reductie van 1 km per ton op 350.000 ton per jaar = 35 ton CO 2 per jaar 2. 1% extra hoogwaardige toepassingen (3500 ton) = 2215 ton CO 2. Een sectorbrede reductie kan oplopen tot honderduizenden tonnen CO 2 per jaar. In de sector wordt nl. jaarlijks 2,6 miljoen ton groenafval verwerkt (Bron BVOR). In de loop van het project zal dit sectorbreed via de BVOR uitgerond worden. 3.1.2 Doel van het initiatief De hoofddoelstelling is om de eigen CO 2-uitstoot te kennen en te reduceren. 3.1.3 Reden/aanleiding van actieve deelname De voornaamste reden/aanleiding tot actieve deelname aan dit initiatief dat Den Ouden Groep B.V. niet in de toekomst uitgesloten wilt worden bij aanbestedingen. Tevens leidt deelname aan dit initiatief er toe dat wij onze eigen CO 2-uitstoot kennen en dit willen reduceren. Dit met als resultaat een duurzamere organisatie (GRAN). 3.1.4 Rol van Den Ouden Groep B.V. De rol van Den Ouden Groep B.V. hierin is dat wij ons willen certificeren op Niveau-5 van de CO 2-prestatieladder en hiermee aantonen duurzaam te ondernemen en te reduceren. 3.1.5 Activiteiten die bij deze rol horen De eisen die behoren bij het certificatieproces van Niveau-5 op de CO 2-prestatieladder met goed gevolg doorlopen. Sector- en keteninitiatieven pagina 7
3.1.6 Wat heeft Den Ouden Groep B.V. aan deelname? Met deelname aan dit initiatief kan Den Ouden Groep B.V. in de toekomst zijn voordeel behalen op het gebied van EMVI scores bij aanbestedingen. Daarnaast heeft dit initiatief als gevolg dat wij onze CO 2-uitstoot kennen en deze willen reduceren om vervolgens een duurzamere onderneming te worden. 3.1.7 Budget Voorlopig is een budget bepaald op 5.000,= voor de geplande activiteiten. Gedurende de voortgang van het initiatief kan dit worden bijgesteld. 3.2 Betreffende eisen De invalshoek D Deelname aan initiatieven dient te voldoen aan de eisen conform Niveau- 5 op de CO 2-prestatieladder 3.0. Een eis die hierbij behoort betreft eis 3.D.1 Actieve deelname aan minimaal één sector of keten initiatief op het gebied van CO 2-reductie. Om dit aan te tonen dient er een actieve deelname te zijn door middel van aantoonbare deelname in werkgroepen, het publieke uitdragen van het initiatief en/of het aanleveren van informatie aan het initiatief. 3.3 Voortgang initiatieven Het samenwerkingsverband met GRAN is imiddels een aantal jaar onderweg. Gezien het aantal afgegeven co2 reductiecertificaten kan men spreken van een succesvol initiatief wat dan ook voort zal worden gezet. 3.5 Gerealiseerde doelstellingen Uit analyse van de doelstellingen en prestatie van de afgelopen jaren blijkt dat de GRAN zijn meerwaarde heeft bewezen in de strijd tegen CO2 emissies en voortzetting zeker aan te bevelen is. Echter zal in de loop van 2019 wel gezamenlijk moeten worden gekeken naar de doelstellingen. 3.6 Continuering initiatieven Voortzetting van de GRAn is gezein de resultaten zeker aan te bevelen. Echter zal in de loop van 2019 wel gezamenlijk moeten worden gekeken naar de doelstellingen. Verder zal Den Ouden Groep B.V. medio en eind 2019 verdere reductiemogelijkheden onderzoeken en in een review van de initiatieven (tijdens de nieuwe Directiebeoordeling) besluiten of men doorgaat met huidige initiatieven en/of deelneemt aan andere initiatieven. Sector- en keteninitiatieven pagina 8
4. Voortgang van het initiatief Budgetoverzicht initiatieven Voor de hiervoor genoemde initiatieven heeft Den Ouden Groep B.V. een budget vrijgemaakt. Voor de initiatieven is een budget vrijgemaakt van 5.000,00. Er zal voornamelijk kosten worden gemaakt op plaatsen van informatie op de website en interne communicatie (manuren). 4.1 Gerealiseerde doelstellingen Zie eerder. 4.2 Continuering initiatief Zie eerder. 4.3 Publiekelijk commitment aan een CO2-emissie reductieprogramma Als ingeschaald middelgroot bedrijf onderhoudt de organisatie dialoog met partijen binnen overheid en NGO s over zijn CO₂-reductiedoel-stelling en strategie en committeert het zich publiekelijk aan een CO₂-emissie reductieprogramma van overheid of NGO. 4.C.1. Het bedrijf kan aantonen dat het een reguliere (tenminste 2 x per jaar) dialoog onderhoudt met belanghebbenden binnen overheid en NGO s (minimaal 2) over zijn CO₂reductiedoelstelling en strategie voor het bedrijf en de projecten. Doelstelling: Het bedrijf gaat een verplichting aan met een contractueel karakter tot het realiseren van specifieke energie of CO₂-reductiedoelstellingen, communiceert over dit commitment én maakt deze waar. Doelstellingen die onder dit commitment vallen zijn tenminste in lijn met nationale en/of sectorale reductiedoestellingen en gaan duidelijk verder dan wettelijke verplichtingen. Het bedrijf communiceert over zijn doelstellingen én resultaten met betrekking tot energie- en CO₂-reductie in de keten. Door transparantie stimuleert een bedrijf de creatieve betrokkenheid van zijn medewerkers, weten bedrijven van elkaars inzet, en kan een bedrijf door anderen worden aangesproken op de ambities en vorderingen. Het bedrijf realiseert continue verbetering in de diepgang en verspreiding van de communicatie en in het verwerken van inbreng van de interne en externe belanghebbenden. Sector- en keteninitiatieven pagina 9
5.C.1. Het bedrijf kan aantonen dat het zich publiekelijk heeft gecommitteerd aan een CO₂emissie reductieprogramma van overheid en of NGO voor zowel het bedrijf als de projecten. Een niet-gouvernementele organisatie (of NGO, ook wel non-gouvernementele organisatie) is een organisatie die onafhankelijk is van de overheid en die zich op een of andere manier richt op een verondersteld maatschappelijk belang. Over het algemeen gaat het om organisaties die werken aan het bevorderen van milieubescherming, gezondheid, ontwikkelingswerk of het bevorderen van de mensenrechten. (zie ook het Communicatieplan) 4.4 Actieve deelname en opzet / sectorbreed CO2-emissie reductieprogramma Het bedrijf neemt initiatief tot ontwikkelingsprojecten die de sector faciliteren in CO₂-reductie. Doelstelling: Het bedrijf neemt een leidende rol in de ontwikkeling en bij het bekend maken van nieuwe maatregelen voor verdergaande energie of CO₂-emissie reductie in de sector. 4.D.1. Het bedrijf kan aantonen dat het initiatiefnemer is van ontwikkelingsprojecten die de sector bij de uitvoering van projecten faciliteren in CO₂-reductie door het verbinden van de bedrijfsnaam aan het initiatief, door publicaties, door bevestiging van mede-initiatiefnemers. Het bedrijf neemt actief deel in het opzetten van een sectorbreed CO₂-emissie reductieprogramma in samenwerking met overheid en of NGO. Doelstelling: Het bedrijf slaagt erin, of heeft zich gedurende een bepaalde termijn en op verschillende manieren ingespannen om de andere bedrijven in de sector/branche aan te zetten tot implementatie van kansrijke energie of CO2-reductiemaatregelen. Sector- en keteninitiatieven pagina 10
5. Keteninitiatieven Beton Binnen onze scope 3 emissie hebben beton en bermgras een groot aandeel. Deze zijn uitgewerkt in de ketenanalyses. Uit de ketenanalyse bleek dat, op basis van operationele controle, Den Ouden Groep B.V. de grootste invloed kan uitoefenen op de inkoop van betonmortel voor de aanleg van betonwegen. Het betreft hier namelijk de uitstoot die veroorzaakt wordt door Betonleveranciers bij de productie van de betonmortel. De CO 2-emissies worden voornamelijk veroorzaakt door de betonsamenstelling. De keuze voor een samenstelling met alternatieve (gerecyclede) grondstoffen biedt kansen voor een vergaande CO 2-reductie in de ketenmits deze toepasbaar zijn voor de toepassingen. De vervolgonderzoeken hebben zich daarom gericht op te toepasbaarheid van nieuwe betonsamenstellingen in betonwegen. Door regelmatig presentaties te geven aan (potentiele) opdrachtgevers is de bewustwording van de mogelijkheden van CO 2-reductie door de keuze in duurzame betonnen wegverhardingen toegenomen. Bij aanbestedingen wordt ook het duurzaamheidsaspect meegewogen in de gunningscriteria. Er is in 2017 een onderzoek opgestart samen met de betonmortelproducent om nieuwe alternatieve betonsamenstellingen te ontwikkelen van toepassingen in betonnen wegverhardingen. De reductie als gevolg van het terugdringen van de transportkilometers is sterk afhankelijk van de projectlocaties en de beschikbaarheid van voldoende productiecapaciteit bij de leveranciers. Hierover zijn nog geen kwantitatief gegevens beschikbaar. De voortgang in relatie tot de in de ketenanalyse gestelde doelstellingen (5% in 2020) geeft als beeldt dat door het aanpassen van de betonsamenstelling een reductie van 20% bij de productie van beton al mogelijk is binnen de huidige toepassingen. Dit levert een bijdrage in de overall reductie doelstellig op van 2,2 % Door ook de transport te optimaliseren lijkt de overallreductie van 5% in 2020 nog steeds goed haalbaar. 6. Keteninitiatieven inname groene reststromen Een samenwerking zoals de GRAN is een goed initiatief om transportafstanden en dus CO 2 emissie te reduceren. Op deze manier worden er meerdere samenwerkingen aangegaan: Van Berkel en Den Ouden Groenrecycling B.V. : Bestek gemeente s- Hertogenbosch Gezamenlijke inschrijving en definitieve gunning voor inname en verwerking groene reststromen van de gemeente s-hertogenbosch. De reststromen worden op afgevoerd en verwerkt op dichtstbijzijnde locatie van samenwerkende partijen. Op deze manier worden de transportafstanden beperkt. Den Ouden Groenrecycling B.V. (SITA) SUEZ Environment : Bestek gemeente Rijnmond Door de samenwerking worden transportafstanden gereduceerd tot onder de 40 km enkele reis. Den Ouden Groenrecycling heeft voor de komende jaren het Sector- en keteninitiatieven pagina 11
aanbestedingsproject verwerking groen- en snoeiafval in de regio Rijnmond aangenomen. Het project betreft de duurzame verwerking van het groen-, en snoeiafval van huishoudens en/of eigen diensten en plantsoenen van elf gemeenten in de regio Rijnmond (14.000 ton). Een ander initiatief is het uitbreiden van het aantal groenlocaties of innamepunten om de transportafstand te verminderen naar minder dan 50 km enkele reis. Twee uitbreidingen hebben het afgelopen jaar plaatsgevonden: Locatie Kreekrak te Rilland, Westelijk Scheldenrijnweg Dit om de transportafstand van het bermgras afkomstig uit provincie Zeeland te reduceren. Locatie De Kempen Dit om de transportafstanden in het zuiden van Brabant te reduceren. Uiteindelijk is het doel om het aantal lege km ten allen tijde onder de 40% van de totale km te realiseren. Hieronder is het overzicht van 2015 weergeven op basis van onze eigen KPI s (administratie). Uit de ketenanalyse Bermgras bleek dat, op basis van operationele controle, Den Ouden Groep B.V. de grootste invloed kon uitoefenen op het verwerken en het geschikt maken van de grasvezels voor nieuwe toepassingen. De doelstelling was om de CO 2-uitstoot in 2020 met 5% gereduceerd te hebben. Dit zouden wij willen bereiken door de vezels uit bermgras geschikt te maken voor andere toepassingen dan compost. In eerste instantie is bermgras aangeboden aan mestvergistingsinstallaties die het bermgras als co-vergistingsmateriaal gebruikte bij de mestvergisting. Dit werkte gedeeltelijk. Het grootste knelpunt was de relatief lage gasopbrengsten uit het gras en de tegenvallende opbrengsten van vergiste mest. Door het verwerken van gras in de mestvergisting werd de hoeveelheid aan digistaat (vergist materiaal) vergroot. De afzet van de vergiste mest verliep moeizaam en was eigenlijk alleen rendabel binnen het eigen agrarische bedrijf. Ook bij verwerking van het bermgras in andere (industriële) vergisters bleek de verhouding in de opbrengsten dor gas productie niet op te weken tegen de kosten voor het afvoeren van het digistaat. Deze optie is geen haalbaar alternatief gebleken. Sector- en keteninitiatieven pagina 12
Er zijn vervolgens proeven uitgevoerd met bermgras om dit in te zetten als vulmateriaal in vezel versterkt papier/karton. Dit is een goed alternatief voor schoon gras. Het bermgras bevat echter te veel verontreinigingen die eerst moeten worden verwijderd. Het gaat hier om zand fijn zwerfafval uit de berm. De productie lijnen voor papier/karton zijn gevoelig voor kleine verstoringen in de structuur van het geproduceerde materiaal. Schommelingen in de treksterkte van het materiaal veroorzaakt snel storingen bij de productie. Het vastlopen van de productielijn is een onacceptabel voorval dat bij de proeven te vaak voorkwam. Het volledig verwijderen van alle verontreinigingen uit het bermgras was niet uitvoerbaar binnen de financiële randvoorwaarden in deze markt. Doordat de alternatieve verwerkingsmogelijkheden tot nu toe niet haalbaar zijn gebleken is de reductiedoelstelling (nog) niet gerealiseerd. Sector- en keteninitiatieven pagina 13