NL FR Eau de chauffage déminéralisée Gedemineraliseerd verwarmingswater convient perfect voor parfaitement elke installatie à toute installation PUROTAP easy Installatie Installation Functie Fonctionnement Werking Utilisation Service rapide snel krachtig performant veilig sûr Les Mineralen minéraux en et zouten sels dans in technische les circuits watercircuits d'eau techniques: veroorzaken les circuits provoquent corrosie en corrosion aanslag. et dépôts. PUROTAP filtre filtert les de substances agressieve agressives stoffen uit hors het water de l'eau et en permet verzekert ainsi zo un een fonctionnement storingsvrije werking. sans pannes. www.elysator.com
Tegen kalkaanslag Inhoud 3 NL 4 Tegen corrosie 5 Volgens de geldende normen 5 De functie 6 Aansluitmodel systeemvulling 7 Aansluitmodel circulatiespoeling 8 De bediening van de meter 9 De toestelonderdelen I onenwisselaarshars vervangen 10 11 Water aftappen 13 Storingen verhelpen 14 Wijzigingen voorbehouden. De recentste versie vindt u op www.elysator.com
NL 4 Tegen kalkaanslag Tegen kalkaanslag Volledig ontzout water bevat geen bestanddelen meer die kunnen neerslaan of zich in de ketel of de warmtewisselaar kunnen vastzetten. De volgende tabel geeft de hoeveelheid neergeslagen kalk weer bij één vulling van het verwarmingssysteem met onbehandeld water. Totale hardheid fh fh 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 Kalkhoeveelheid in 1 m 3 vulwater dh 28 25 22 20 17 14 11 8 6 3 Totale hardheid dh Oververhitting, spanningsbreuk 0 100 g 200 g 300 g 400 g 500 g Menge an gelöstem Kalziumkarbonat (CaCO 3 ) Overeenkomstig talrijke fabrikantvoorschriften en technische richtlijnen moet vulwater voor verwarmingen standaard ontzout (gedemineraliseerd) worden. De praktijk heeft immers aangetoond dat moderne toestellen zoals gaswandketels, warmtepompen en zonne-installaties al bij een geringe hardheid door kalkaanslag schade oplopen. Hoe groter het systeemwatervolume (bijv. boiler), hoe meer kalk het vulwater meebrengt. Bij een hardheid van 17 dh (of 30 fh) slaat per m3 water 300 g kalk neer. In een eengezinswoning met 350 l systeemwater gaat het om ca. 100 g. Dit volume is te laag om een moderne krachtige warmtewisselaar te doen uitvallen. Kalkaanslag in de cv-ketel Beter dan onthard water Door calcium- en magnesiumionen te vervangen door natriumionen tijdens een onthardingsproces, worden de hardmakende bestanddelen verwijderd maar het zoutgehalte blijft ongewijzigd (dus hoog). Bij moderne installaties waarvan de systeemonderdelen zijn vervaardigd uit verschillende metaalsoorten, is dit een nadeel. Wanneer de richtlijnen een ontharding aanbevelen, dan moet dat waarschijnlijk zo worden geïnterpreteerd dat vanaf een bepaalde hardheid het voorkomen van kalkafzettingen voorrang moet krijgen op het voorkomen van corrosie. Dit compromis is ontstaan uit het feit dat onthard water in streken met een kritisch hoge hardheidsgraad waarschijnlijk ter plaatse beschikbaar is, maar een demineraliseringsinstallatie niet. Door gebruik te maken van ontzout (gedemineraliseerd) water, loopt uw installatie geen risico op afzettingen.
5 NL Tegen corrosie Omdat er tijdens de corrosievorming in gesloten verwarmingssystemen hoofdzakelijk sprake is van elektrochemische reacties, draagt de geleidbaarheid van de elektrolyt (water) direct bij aan de snelheid waarmee deze reacties zich ontketenen. Het zoutgehalte bepaalt de elektrische geleidbaarheid van het water. Volgens de richtlijn VDI 2035 kunnen door een lager zoutgehalte in het water hogere hoeveelheden zuurstof worden getolereerd. Zonder geleidende ionen in het water kunnen er bijna geen galvanische elementen en dus ook geen lokale corrosie, ontstaan (corrosie-elementen). De volledige ontzouting verwijdert ook alle neutrale zouten zoals chloride, sulfaat, nitraat, allemaal stoffen die erom bekend staan vanaf een bepaalde concentratie en bij een bepaalde interactie corrosie te veroorzaken. Uitvretingen door hoog zoutgehalte Volgens de geldende normen Instanz:Instantie: VDI Verein Deutscher Ingenieure (Duitse ingenieursvereniging) Richtlijn/norm: 2035, voorkomen van schade door corrosie aan waterzijde in warmwaterinstallaties Citaat: [blad 2, hfst. 8.5.] "Door een lager zoutgehalte in het water kunnen hogere hoeveelheden zuurstof worden getolereerd. Zonder geleidende ionen in het water kunnen er bijna geen galvanische elementen en dus ook geen lokale corrosie, ontstaan (corrosieelementen). Corrosiesnelheid [blad 2, hfst. 8.5.] Bij de eerste vulling van grotere warmwaterinstallaties is ontzout water aan te bevelen...[ ] Zoutgehalte in het water µs/cm DIN Deutsches Institut für Normung e.v. (Duits instituut voor normalisatie) DIN 50930 Corrosie van metalen onder corrosiebelasting door water in leidingen, tanks en apparaten BT102-01 [deel 3, hfst. 7.2] Chloride- en sulfaationen stimuleren de anodische deelreactie van de metaaloplossing. Door een selectieve uitwisseling van anionen kan de corrosiegevoeligheid van lokale corrosie worden teruggedrongen. SKWI Schweiz. Verein von Wärme- und Klima- Ingenieuren (Zwitserse vereniging voor warmte- en aircoingenieurs) Watereigenschappen voor gebouwtechnische installaties [Hfst. 4 ff] "Vul- en suppletiewater moeten ontzout worden." [d] Bij water met een hoger chloride- of sulfaatgehalte is demineralisering (volledige ontzouting) technisch gezien de beste oplossing." Onder vaklui was het van begin af aan al duidelijk dat volledig ontzout water zich uitstekend leent voor het vullen van verwarmingssystemen en tegelijkertijd ook de levensduur van alle componenten verlengt. Vandaag is deze technologie zo gebruiksvriendelijk en voordelig dat ze heel goed toepasbaar is in de praktijk.
6 NL De functie Verwarmings- en koelsystemen gebruiken water als medium voor de warmteoverdracht. Het water brengt ter plaatste de gegenereerde warmte naar de verbruiker en terug. Ook wanneer de installatie steeds hetzelfde water hergebruikt, komen er tijdens de eerste vulling kalk en andere agressieve stoffen in het gesloten watersysteem terecht, die moderne componenten kunnen beschadigen. Het vulsysteem filtert kalk en agressieve stoffen zoals sulfaat, nitraat en chloride uit het vulwater. Het toestel werkt op basis van een ionenwisselaar met een harsmengsel en levert gedemineraliseerd water dat volledig ontzout is. Op die manier kunt u schade door kalk en corrosie in het verwarmingssysteem op doeltreffende wijze voorkomen. Het vulapparaat is uitgerust met precieze meetapparatuur voor de kwaliteits- en volumemonitoring van de productie van zuiver water. Deze methode laat geen chemische stoffen in het water achter. Het toestel werkt zonder externe stroombron. Is de ionenwisselaar uitgeput, kan het ionenwisselaarshars gemakkelijk worden vervangen en het lege patroon bij het huishoudelijk afval worden gegooid. Preventiemaatregelen: Alleen daarvoor bevoegd personeel mag met het vulapparaat werken. De operationele voorschriften conform deze handleiding dienen in acht te worden genomen. Voor de aansluiting tussen het sanitaire systeem en het verwarmingssysteem dienen de plaatselijke voorschriften te worden opgevolgd. Het toestel bevat al een terugslag- en een drukverminderingsventiel. Overeenkomstig DIN EN 1717 (Duitsland) moet voor het vulstation ook nog een buisscheider geïnstalleerd worden. De installatie is niet geschikt voor een onbewaakte, permanente aansluiting onder druk. De ventielen aan de in- en uitgang moeten gesloten blijven en mogen alleen voor het vullen van het systeem geopend worden. Ook gedemineraliseerd water bevat opgeloste gassen, waarvan zuurstof en koolzuur de aanzet tot corrosie kunnen geven. Door het opwarmen van het water worden de gassen verdreven. Daarom is het aan te bevelen om na het vullen zo snel mogelijk het systeem te laten proefwarmdraaien. Volgens de meest recente normen Grote verwarmingsketelfabrikanten en toeleveranciers zijn grote voorstander van een ontzouting van het suppletiewater door middel van een ionenwisselaar en bevelen dit dan ook aan. Het door ontzouting gedemineraliseerde suppletiewater voldoet ook aan de kwaliteitseisen voor vulwater van verwarmingen overeenkomstig de richtlijn VDI 2035 (Verein Deutscher Ingenieure), de SWKI-richtlijn BT 102-01 (Schweizer Wärme und Klima-Ingenieure) en de Oostenrijkse Ö-Norm H5195.
7 DE Aansluitmodel systeemvulling Dit aansluitmodel is geschikt om op directe wijze verwarmingen met gedemineraliseerd water te vullen. Voor installaties met oppervlakteverwarmingssystemen die alleen door spoeling kunnen worden ontlucht, is dit model niet geschikt. Het transportvermogen van de ionenwisselaar is onvoldoende om lucht uit een horizontale leiding te stuwen. In deze gevallen raden wij om het systeem met onbehandeld water te vullen en vervolgens via een circulatiespoeling (zie volgende bladzijde) over te gaan tot demineralisering. De ingang voor het onbehandelde water bevindt zich aan de onderste aansluiting op de toestelklep, de uitgang van het gedemineraliseerde water naar de verwarmingsinstallatie bevindt zich bovenaan, na de veiligheidszeef. Het apparaat is uitgerust met een terugslagklep. In geval van een verkeerde aansluiting kan het onbehandelde water niet doorheen het apparaat stromen. Overeenkomstig DIN EN 1717 (Duitsland) moet voor het vulstation ook nog een buisscheider geïnstalleerd worden. De voorschriften van de waterdistributiemaatschappijen dienen in acht genomen te worden. PUROTAP easy is niet voorzien van een automatisch uitschakelmechanisme. Wordt de systeemvulling niet continu bewaakt, dan moet er downstream een drukreduceerventiel worden gemonteerd om te voorkomen dat de verwarmingsinstallatie aan het einde van het vulproces door overdruk beschadigd raakt. PUROTAP easy mag tijdens het vulproces onder druk staan. Temp. max. 60 C, druk max. 6 bar. Aanvoer Retour Koud water Uitgang Ingang Cv-ketel Aftap- en vulkraan
8 NL Aansluitmodel circulatiespoeling Voor installaties met oppervlakteverwarmingssystemen die alleen door spoeling kunnen worden ontlucht, is een directe vulling via de ionenwisselaar niet geschikt. Het transportvermogen van de ionenwisselaar is onvoldoende om lucht uit een horizontale leiding te stuwen. In deze gevallen raden wij om het systeem met onbehandeld water te vullen en vervolgens via een circulatiespoeling het te demineraliseren. Dit procedé is ook geschikt om installaties met een te hoog zoutgehalte volgens de indicaties van de ketelfabrikant of de richtlijnen later alsnog te demineraliseren. In dat geval wordt de ionenwisselaar met behulp van een losse pomp (bijv. jetpomp, impellerpomp, centrifugaalpomp) en 2 pantserslangen in de hoofdcirculatieleiding van de verwarmingsinstallatie ingebouwd. Welke aansluitpunten er gebruikt worden, is van ondergeschikt belang. Veel belangrijker is dat de circulatiepompen draaien en alle kleppen geopend zijn en een goede menging van het systeemwater verzekeren. De meter op het toestel geeft aan wanneer het hars op is. De vooruitgang van het demineraliseringsproces van het systeemwater kan bij een circulatiespoeling alleen met behulp van een tweede meettoestel en een monstername worden bepaald. Het apparaat is uitgerust met een terugslagklep. In geval van een verkeerde aansluiting kan het onbehandelde water niet doorheen het apparaat stromen. PUROTAP easy moet langs de drukzijde van de hulppomp worden aangesloten. Wordt deze spoelvariant tijdens de verwarmingsmodus uitgevoerd, dan mag de toesteltemperatuur gedurende korte tijd oplopen tot maximaal 60 C. Het apparaat moet worden aangesloten op een retourleiding met een zo laag mogelijke temperatuur. Alleen slangen die voldoende druk- en temperatuurbestendig zijn mogen worden gebruikt (pantserslangen). De ionenwisselaar mag nooit onbewaakt onder druk staan. Uitgang Ingang Retour Aanvoer Retour Aanvoer Pantserslang drukzijde H o o f d d i s t r i b u t i e Pomp
9 NL Bediening van de meter De meter werkt op een batterij. Hij meet het debiet (l/min.), het totaalaantal liters en het gehalte aan opgeloste mineralen, ofwel in microsiemens ofwel in TDS. Daarnaast kan een grenswaarde voor het maximale maar wel nog tolereerbare gehalte aan mineralen in gedemineraliseerd water (toesteluitgang) worden ingesteld. De grenzen en het totaaldebiet kunnen worden gereset. Die Anzeige: Grenswaarde Autom. kwaliteitsbewaking Capaciteit in liters Waarschuwingssignaal Totaal l behandeld grenswaarde Aanbevolen grenswaarde: 33 TDS/50 µs, hoger moet het hars worden vervangen De toetsen: Grenswaarde voor Waarschuwing instellen Keuze tussen TDS/µS Aan/uit Teller resetten 1 2 3 Door op deze toets te klikken, gaat de grenswaarde met 6/7 TDS of 10 µs/cm naar omhoog. Door de toets 3 seconden ingedrukt te houden, zet u de grenswaarde weer op nul. Het instellen van de grenswaarden is bedoeld als waarschuwing om te melden wanneer het ionenwisselaarshars uitgeput is. Met deze toets kunt u op elk moment switchen tussen de maateenheid TDS (Total Dissolved Solids) en de elektrische geleidbaarheid. Beide zijn een maatstaf voor het gehalte opgeloste mineralen in het water. Het merendeel van de Europese onderdeelfabrikanten gebruikt de maateenheid µs/cm (microsiemens). Door één keer op de AAN-toets te drukken, wordt de waterkwaliteit gedurende 10 seconden gemeten en met de ingestelde grenswaarde vergeleken. De gemeten waarde wordt weergegeven. Is deze waarde hoger dan de limiet, dan brandt de rode ledlamp, ligt de waarde lager, dan is het lampje groen gedurende de duur van de meting. De meting moet naargelang van de behoefte handmatig herhaald worden. Auto-Modus: Drukt u een tweede keer op de AAN-toets, gaat de meter over naar de automatische monitoring. Het symbool van de automatische monitoring verschijnt nu (oog). In de automodus meet de meter alleen wanneer er ook daadwerkelijk water over de meter loopt. Wordt de waterafname onderbroken, dan wordt de laatst gemeten waarde permanent weergegeven. Tijdens de waterafname meet de meter altijd na 40 liter opnieuw de waterkwaliteit. Wordt de grenswaarde in twee op elkaar volgende metingen overschreden, dan knippert permanent het rode displaylampje. Het ionenwisselaarshars is in dat geval uitgeput en moet worden vervangen. Wordt er voor een derde keer op de AAN-toets gedrukt, verlaat het systeem de auto-modus. 4 Das Halten der Rückstelltaste für 3 Sekunden setzt den Total-Zähler zurück. Es wird empfohlen dies nach jedem Harzwechsel zu tun es ergibt sich daraus ein Anhaltspunkt für die Restkapazität des Ionentauscherharzes.
10 NL De toestelonderdelen Fijne zeef regelmatig reinigen Greep Veiligheidszeef Uitgang Meetcomputer Ingang Terugslagklep Schroefkop voor vervanging van hars De capaciteit berekenen Waarom de capaciteit berekenen? 1. Om het harsvolume te kennen dat voor de demineralisering van het systeemwater ingecalculeerd moet worden. 2. Om de vermogensduur van een harsvulling te kennen gedurende dewelke deze niet moet worden gemonitord. De capaciteit (reikwijdte) van het ionenwisselaarshars hangt af van de waterhardheid. Ze kan worden afgelezen van de hiernaast afgebeelde tabel of aan de hand van het capaciteitsgetal van het harsvolume berekend worden. De PUROTAP easy harsvulling heeft een capaciteit van 35 m 3 bij 1 fh, of 20 m 3 bij 1 dh. Bei deutschen Härtegraden verwen-bij Duitse hardheidsgraden gebruikt men het cijfer 20 en deelt men deze door de waterhardheid in dh. Bij Franse hardheidsgraden gebruikt men het cijfer 35 en deelt men deze door de waterhardheid in fh. Het resultaat is het geleidingsvermogen van het hars per kubieke meter water. Voorbeeld: bij een waterhardheid van bijv. 20 dh is de autonomie van het hars precies 1 m³ (1.000 l) gedemineraliseerd water. fh Kapaciteit 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 35 m 3 à 1 fh 20 m 3 à 1 dh 0 l gewicht 18 kg. Bedrijfsklaar: Liters gedemineraliseerd (volledig ontzout) water per patroon 500 l 1'000 l 1'500 l 2'000 l Harsreservoir, chroomstaal, gecoate binnenkant max. belastbaarheid 6 bar, 60 C 2 500 l 3 000 l 3'500 l 4 000 l 4 500 l dh 5 000 l 28 25 22 20 17 14 11 8 6 3
11 NL Ionenwisselaarshars vervangen Wanneer het gehalte aan opgeloste stoffen in behandeld water volgens de meter hoger is dan 30 TDS of 45 µs (ca. 2 fh), dan moet het hars worden vervangen. Wij raden echter aan om eerst de watertoevoer kortstondig te onderbreken, eens met het patroon te schudden en daarna nogmaals langzaam het vullen te hervatten. Op die manier kan ook de resterende capaciteit zo goed mogelijk worden benut. Ook door het debietvermogen te beperken kan het gebruik van de resterend capaciteit worden verbeterd. a) Gebruikte hars verwijderen 1. Draai de kop van de fles los en verwijder hem. 2. Draai de afsluitkap los van de aftapnippel op de bodem van de fles. 3. Trek de opvangzak waarin het hars wordt afgetapt over het harsreservoir. Sluit de aftapkraan (toebehoren) of direct de waterslang aan op de onderkant van het harsreservoir. 4. Schud het hars los in de opvangzak en spoel het resterende hars met vers water via de aftapkraan in de zak. Het verbruikte hars mag met de zak met het huishoudelijk afval afgevoerd worden. Vers water Aftapkraan (toebehoren)
12 NL b) Nieuwe hars toevoegen 1. Voor het vullen moet u de afsluitkap weer op de onderkant van het harsreservoir schroeven. 2. Snijd de harszak in een hoek open en giet het hars erin. Alleen origineel gemengd hars gebruiken. 3. Draai de kop weer vast, controleer of de o-ring en het afdichtingsvlak goed vast zitten en of ze proper zijn. Controleer bij elke vervanging van het hars of de dompelslang goed vastzit. Controleer of er geen hars op de vloer ligt. Slipgevaar. Gemorst hars moet voorzichtig en grondig worden verwijderd. Het harsgranulaat moet vochtig worden opgeslagen en wordt daarom in gesealde plastic zakken geleverd. Geopende zakken moeten zo snel mogelijk worden gebruikt. Het hars moet op een koele en donkere plaats worden bewaard (max. 12 maanden). Wordt het hars niet op gepaste wijze opgeslagen, bestaat het gevaar dat de capaciteit achteruitgaat en dat er bacteriën worden gevormd.
13 NL Water aftappen Om het gewicht van een bedrijfsklaar toestel te verminderen en om vorstschade in de winter te voorkomen, raden wij aan om het water na gebruik af te tappen. 1. Draai de afsluitkap op de bodem van de fles los. Voor het aftappen is een fijne zeef voorzien zodat er geen hars kan ontsnappen. Controleer of fijne zeef goed zit. 2. Draai de PUROTAP easy om en laat het water eruit lopen. 3. Monteer de afsluitkap opnieuw.
14 NL Storingen verhelpen Na ca. 10 seconden verdwijnt de weergegeven gemeten waarde. De automatische uitschakeling van de meting heeft als doel de batterij te sparen. In de manuele modus moet u voor elke meting opnieuw op de AAN-toets drukken. Eventueel kan ook in de auto-modus geswitcht worden (2 keer op de AAN-toets drukken), dan wordt telkens de laatst gemeten waarde permanent weergegeven. Geen weergave of het batterijsysteem verschijnt Vervang de batterij. Schroef voor de voorkant los. 3 x AAA Verwijder voorzichtig de voorkant van de meter en vervang de batterijen.
15 NL Het debiet is laag ondanks het feit dat de toevoerleiding niet is gesmoord. Het toestel is uitgerust met 2 fijne zeven om te voorkomen dat het ionenwisselaarshars in de verwarmingsinstallatie terechtkomt. De fijne zeef aan de uitgang en aan de dompelbuis moeten regelmatig worden gereinigd. Kunststof ring ingedrukt Zeef van chroomstaal Dompelbuis fijne zeef Het hars lijkt sneller opgebruikt dan is berekend. Waarschijnlijk gaat het hier niet om een storing maar bevat het onbehandelde water naast kalk ook nog andere opgeloste stoffen (sulfaat, nitraat, chloride) die worden opgevangen en op die manier de capaciteit doen dalen.