Fietsroute 1 Startpunt: Oudheidkamer, Dorpsstraat 27, Poortugaal Start vanaf de Oudheidkamer. (1) (1) Oudheidkamer - Dorpsstraat 27 Dit oude raadhuis is gebouwd in 1911 op de plaats van het voormalige raadhuis. In dit raadhuis was tot 1835 de school gevestigd. Het slop naast het raadhuis draagt nog steeds de naam Schoolstraat. Thans is hier de Oudheidkamer in gevestigd. Ga met de fiets aan de hand linksaf (Dorpsstraat). Aan uw rechterhand op huisno. 34 ziet u de bibliotheek. (2) (1) Bibliotheek Poortugaal - Dorpsstraat 34 Deze voormalige dijkboerderij is door verschillende Poortugaalse geslachten bewoond geweest, zoals Vermaat en Verhoeff, de laatste bewoner die hier boerde was Leen Rooimans. In 1962 werd de boerderij aangekocht door de voormalige gemeente Poortugaal en werd de bibliotheek er gevestigd. Sla rechtsaf en houdt rechts aan. Op de hoek van de Kerkstraat aan uw rechterhand restaurant Iets Leuks (3). Linksaf de Kerkstraat in. De Kerkstraat blijven volgen. Aan uw linkerhand op huisno 27 boerderij Verhoeff (4) (NIET te bezichtigen). (3) Restaurant Iets Leuks Achterweg 21 Dit was de voormalige wagenmakerij. Het bijhorende woonhuis is in de zestiger jaren afgebroken toen de Achterweg werd omgelegd. De wagenmakerij is gesticht in ca 1847 door Bastiaan in t Veld. De laatste wagenmakers waren de broers Bastiaan en Paulus in t Veld. (4) Boerderij Verhoeff - Kerkstraat 27 (NIET te bezichtigen) Deze boerderij is sinds een aantal jaren aan de landbouw onttrokken en staat op een hille of terp. Aan de Kerkstraat hebben 4 monumentale boerderijen gestaan. In deze boerderij, die het laatst werd bewoond door Johan Verhoeff, is op een van de zolderbalken een geschilderd lint te zien waarop staat Antonie Hendriks 1630. Dit is het vermoedelijke stichtingsjaar van de boerderij, de bewoner was toen Aart Hendriks van Driel. Pagina 1
Op de T-splitsing linksaf (Beatrixstraat). Bij de verkeerslichten de Groene Kruisweg oversteken. Rechtdoor de Zwaardijk op. Aan uw rechterhand de Kerk van de N-H gemeente (5) (5) Kerk van de N.H.-gemeente van Poortugaal Kerkstraat 90 Omstreeks 1200 stond hier een houten kerkje. Tussen 1210 en 1220 werd dit kerkje vervangen door een bakstenen kerk. De huidige vorm van de kerk is ontstaan in de 14 e eeuw. Het altaar was gewijd aan de heilige maagd Maria. Tijdens de grote restauratie in 1923-24 werd een muurschildering blootgelegd, voorstellende het Laatste Oordeel. De kerk heeft 3 gebrandschilderde ramen. Onder het metroviaduct door en rechtsaf (Zwaardijk). De weg vervolgen (Jan van Almondestraat). Na de rotonde rechtsaf het fietspad op, linksaf het fietspad volgen. Het 1 e fietspad linksaf (Slotvalkensteinsedijk). Links ziet u Boerderij Oostdorp (6) met de restanten van een hooischelf. (6) Boerderij Oostdorp - Slotvalkensteinsedijk 5 (NIET te bezichtigen) Dit is een van de oudst bewoonde plaatsen van Poortugaal. Hofstad Oostdorp is gesticht tussen 1389 en 1395. Sinds 1877 heeft het geslacht van Eldert Verhoeff hier geboerd. Op 22 april 1884 is de boerderij afgebrand en werd de huidige boerderij gebouwd. Opvallend is de 6 roede hooiberg. Een vrijstaande hooiberg is vrij uniek. In deze omgeving werd het hooi meestal opgeslagen op de hooitas in de schuur. De laatste bewoner, ook een Eldert Verhoeff, heeft de boerderij verkocht aan de gemeente Albrandswaard. Sinds enkele jaren wacht de boerderij op een nuttige bestemming. De kruising oversteken en de Slotvalkensteinsedijk vervolgen. Aan het einde van de weg rechtsaf (Rhoonsedijk). De Rhoonsedijk blijven volgen, deze wordt Dorpsdijk. Op de Dorpsdijk zijn diverse bijzondere panden: huisno16 (7), huisno. 18-24 Boerderij Brandensteijn (8), huisno 55 en 57, huisno 63 Kasteel van Rhoon (9), huisno 65 Kerk van de N-H (10), huisno 36 Pastorie (11), huisno 42 Wapen van Rhoon (12). (7) Dorpsdijk 16 (NIET te bezichtigen) Dit pand is gebouwd in 1830 en in 1865 is de schuur aangebouwd. Later is het pand bewoond door diverse dorpsdokters zoals dokter Fontein en dokter Smit. Nu is het de dierenarts Den Otter die dit mooie pand bewoont. Pagina 2
(8) Boerderij Brandensteijn - Dorpsdijk 18-24 (NIET te bezichtigen) Deze boerderij is in de loop der eeuwen 3 keer afgebrand. De eerste keer in 1669 toen de hele westelijke kant van de Dorpsdijk is afgebrand. In 1834 kocht Jan Kleinjan Floriszoon de boerderij. Diverse Kleinjannen hebben hier het boerenbedrijf uitgeoefend. Thans is het in eigendom bij Van der Ent verhuizers. (9) Het kasteel van Rhoon - Dorpsdijk 63 Het kasteel is gebouwd in ca 1430 door de Van Duijvelands, heren van Rhoon en Pendrecht. In 1683 werd de Heerlijkheid met kasteel etc. in het openbaar verkocht. Koper was Hans Willem Bentinck, heer van Drimmelen tot Diepenheim. Pieter de IX van Rhoon vertrok toen met zijn gezin naar Utrecht. Het kasteel bleef tot 1830 in het bezit van het geslacht Bentinck, het werd toen verkocht aan de Rotterdamse reder Antonie van Hoboken. In 1916 werd het eigendom van de vennootschap tot exploitatie van onroerende goederen Rhoon, Pendrecht en Cortgene. In 1971 werd de stichting Kasteel van Rhoon opgericht. Het kasteel werd geheel gerenoveerd en in 1975 feestelijk geopend. In het kasteel, thans nog eigendom van de stichting, is een restaurant gevestigd. Verder wordt het gebruikt voor diverse culturele activiteiten. (10) De kerk van de N.H.-gemeente Rhoon - Dorpsdijk 65 De kerk is rond 1430 gebouwd. In de kerk is een prachtig monument naar een ontwerp van Daniel Marot te zien en een aantal rouwborden ter nagedachtenis aan de Bentincks. In 1905 werd tijdens een grote brand de toren verwoest en pas in 1912 gerestaureerd. In 1939 is de kerk grondig gerestaureerd. In 1993 volgde, nadat de bonte knaagkever zijn werk had gedaan, opnieuw een grote restauratie, zodat de kerk er nu weer prachtig bij staat. (11) De oude Pastorie - Dorpsdijk 36 Na de brand van 1660 herbouwd op de oude fundamenten. In 1879 werd een nieuwe pastorie gebouwd in de tuin van de pastorie. De eerste steen werd gelegd op 30 juli 1879 door Bastiaan Dekker. Thans woont in de oude pastorie Anne-Marie van Es, de kosteres. Let u eens op de prachtige deur. Op huisno. 38 was vanouds het Regthuis, hier vergaderde de kleine Vierschaar. (12) Herberg het Wapen van Rhoon Dorpsdijk 42 Het Wapen van Rhoon is gebouwd in 1625 als Huijs te Pendrecht door Pieter de VII van Rhoon als huwelijksgeschenk voor zijn dochter Jacobina. Zij verkoos echter om het klooster in te gaan. Op 1 september 1683 werd het door Pieter VIII verkocht aan Sebastiaan van der Coux. Vele bekende families zoals Tromer en van de Hoboken hebben het Huis te Pendrecht in bezit gehad, tot het een herberg annex café restaurant werd. Bekende uitbaters waren Van der Hilt, Henk Evers senior en Henk Evers junior. Sinds 2003 is Ad Janssen van restaurant het Kasteel van Rhoon eigenaar van het Wapen van Rhoon. Pagina 3
Einde Dorpsdijk voor de metro linksaf. De weg vervolgen (Stationsstraat). Op de T-splitsing linksaf de Viaductweg op. De weg omhoog vervolgen, over het viaduct van de metro en de Groene Kruisweg. De weg vervolgen. Aan uw rechterhand ziet u het voormalige gemeentehuis in Rhoon. Pagina 4
Fietsroute 2 Startpunt: v.m. gemeentehuis Rhoon, Viaductweg 1 Aan het einde van de weg linksaf (Rijsdijk). De Rijsdijk blijven volgen. Aan uw linkerhand huisno 33-35 (13). Er is een mogelijkheid om linksaf de Kleidijk, wordt Molendijk, in te gaan om de boerderij uit 1865 op huisno 7 (14) te bekijken, daarna dezelfde weg terug naar de Rijsdijk. (13) Voormalige boerderij - Rijsdijk 33-35 (NIET te bezichtigen) Deze voormalige boerderij werd in 1831 bewoond door Ary Bastiaan Fonkert. Vervolgens kwam Adriaantje Fonkert, gehuwd met Ary de Koning van de naastgelegen hoeve, in het bezit van de boerderij. De laatste landbouwer was Leendert Vrijland. In 1951 werd Johannes Vrijhof, groentehandelaar, eigenaar. De bijhorende schuur is afgebroken en thans is makelaar Greveling de eigenaar. (14) Boerderij - Kleidijk/Molendijk 7 (NIET te bezichtigen) Deze boerderij werd in 1826 gekocht door Ary de Koning. De boerderij stond toen loodrecht op de Molendijk. In 1865 werd de schuur afgebroken en herbouwd langs de Molendijk. De eerste steen werd gelegd op 25 mei 1865 door Ary de Koning, oud 6 jaar. Huig de Koning AZN was de laatste uit het geslacht die hier boerde. In verband met de woningbouw werd de boerderij verkocht aan de gemeente Rhoon. Thans woont hier de heer Keulemans. De Rijsdijk blijven volgen, aan uw rechterhand huisno 48 en links huisno 95 De Hooge Stee (15) en 101 Boerderij Oosthoek (16) en rechts huisno 98 (17) (NIET te bezichtigen). De Rijsdijk blijven volgen. Na Rijsdijk 100 (ter hoogte van 30 km bord ) rechts de dijk afrijden. Optie: doorrijden tot huisno 104 Boerderij Edenhoeve (18) (NIET te bezichtigen). (15) Boerderij de Hooge Stee - Rijsdijk 95 Dit is een al vroeg bewoonde plaats. Oorspronkelijk liep de weg aan de andere kant van de boerderij in het dijktalud. In 1848 nam Ary de Koning Aryszoon de boerderij over van het geslacht Dekker. De familie de Koning boerde hier tot ver in de 20 e eeuw. In 1965 werd Pieter Bos eigenaar van de Hoeve, opgevolgd door Piet Bos jr. die hier sinds kort een manege heeft gevestigd. (16) Boerderij Oosthoek - Rijsdijk 101 (NIET te bezichtigen) Deze thans leegstaande boerderij werd in 1852 gebouwd door Adriaantje Blijdorp, weduwe van Ary Groenenboom. In 1898 werd de stee gekocht door Leendert Oosthoek. Het geslacht Oosthoek heeft hier dus ruim 100 jaar gewoond. De boerderij is sinds kort in eigendom van de heer Gerrit Geeve te Oostvoorne, die het complex wederom in oude luister herstelt. Pagina 5
(17) Boerderij - Rijsdijk 98 Op deze boerderij boerde in de 17 e eeuw Leendert Pleunen Groenenboom. Vervolgens woonden hier vele bekende geslachten zoals Coorneef, den Hollander, Fortuin den Hollander en van den Hoek. In 1911 werd de oude woning afgebroken en een nieuwe hoeve gebouwd. In 1965 brandde de schuur af. Thans wordt de hoeve bewoond door de familie Visser. (18) Boerderij Edenhoeve - Rijsdijk 104 (NIET te bezichtigen) Deze boerderij was in de 17 e eeuw eigendom van Hubrecht van der Meer te Rotterdam. Vervolgens waren de geslachten Barendregt, van Gent Niemantsverdriet en Dekker eigenaar. In 1852 werd Jan Kleinjan Floriszn eigenaar. In 1867 brandde deze hoeve, bewoond door zoon Otto Kleinjan, af. Hij bouwde een nieuwe boerderij, die in het bezit kwam van de familie den Hollander. Momenteel woont hier de heer J. den Hollander. 1 e weg linksaf (Nieuweweg), (Optie) doorrijden tot huisno 7 Hoeve Noordburg (19) en huisno 21 (20). (19) Hoeve Noordburg - Nieuweweg 7 Deze hoeve is gelegen in het buitenland van Rhoon aan het riviertje de Koedood. Het stichtingsjaar van deze boerderij ligt in het begin van de 18 e eeuw. De eerste bewoner die we tegenkomen is Cornelis Groenenboom, zoon van Jacob Groenenboom bouwman op de nabij gelegen hoeve Heuvelsteijn. In 1870 werd Pieter Kooijman hier boer. De hoeve was inmiddels in het bezit gekomen van de N.V. mij tot exploitatie onroerende goederen Rhoon, Pendrecht en Cortgene. In 1966 werd de boerderij eigendom van Nelis Boer die momenteel samen met zoon Klaas Jan Boer het landbouwbedrijf uitoefent. (20) Nieuweweg 21 (NIET te bezichtigen) Hier werd in 1709 een watermolen gebouwd waarvan de eerste steen werd gelegd door Claas Kooreneef, oud 7 jaar en 3 maanden. In 1910 werd het stoomgemaal gesticht door het bestuur van Buitenland van Rhoon. Dijkgraaf was H den Koning, de heemraden L. Leeuwenburg Azn en A.L. den Hollander. Na de bouw van Gemaal Breeman was dit gemaal overbodig en is nu een woonhuis. Dezelfde weg terug en linksaf de Achterweg in. Aan het einde van de Achterweg linksaf. Rechtsaf de Poelweg volgen. 1 e fietspad linksaf, over de brug linksaf het fietspad volgen. 1 e Fietspad rechtsaf. Aan het einde van het fietspad rechtsaf (fietspad langs de Portlandsebaan), fietspad blijven volgen. Pagina 6
Fietsroute 3 Startpunt: Bibliotheek Portland, Portlandsebaan 107, Rhoon. Vanaf de hoofdingang van de bibliotheek, de Portlandsebaan oversteken. Linksaf het fietspad op. Rechtsaf, via de Korte Koedoodsedijk naar de Essendijk. De Essendijk blijven volgen tot eerste mogelijkheid om van de dijk naar beneden te gaan. De dijk naar beneden en rechtsaf het Weegje in. Aan uw linkerhand huisno 3 (21). Aan het einde van de weg ligt op huisno 17 Hoeve Rheesteijn (22) (NIET te bezichtigen). (21) Het Weegje 3 (NIET te bezichtigen) Deze hoeve werd in 1821 gebouwd door Kleis Kranenburg, landbouwer op de naast gelegen hoeve Rheesteijn voor zijn zoon Pieter Kranenburg. In 1893 brandde de boerderij, dan bewoond door IJsbrand Hendirk Leeuwenburg, af en werd de thans bestaande boerderij gebouwd. In 1911 kocht Jacob Noordzij Wouterszoon de boerderij. Nu is Maarten Noordzij Wouterszn hier een van de laatste veehouders op IJsselmonde. (22) Hoeve Rheesteijn Het Weegje 17 (NIET te bezichtigen) Dit is een van de oudste gebouwen van Rhoon. Het deel onder de linkerkap is uit 1470. Het jachthuis, het deel onder de rechterkap, is uit ± 1625. In 1727 werd de schuur/stal aangebouwd. Op 30 december 1688 verkochten de heren van Sonnoy aan Samuel Everwijn, heer van Brandwijk en Gijbeland, burgemeester van Dordrecht, de hoeve bestaande uit huis, berg, schuur, keet en boomgaard, laninge en de watering van de Koedood. Hij was gehuwd met Vrouwe Cornelia de Roovere. Hun alliantie wapen is in de voorgevel ingemetseld. Diverse boerengeslachten zoals Kranenburg, Groenenboom en als laatste Van den Hoek hebben hier het landbouwbedrijf uitgeoefend tot 1964. Sinds 1977 is Rheesteijn in bezit van de familie Van Hussen. Dezelfde weg terug en de dijk weer omhoog, rechtsaf slaan. De Essendijk volgen, Na het bord Nieuwe polder/ Hogeveld de dijk naar beneden. Linksaf de Korteweg in. Korteweg 4 (23) (23) Boerderij Korteweg 4 In 1911 werd de eerste steen gelegd door Cornelia van Luijk en gingen Naboth Cornelis van Luijk en Geertje Nieuwenhuijzen hier boeren. Begin dertiger jaren is de schuur afgebrand en werd de huidige schuur gebouwd. In 1933 werd de boerderij betrokken door Johannes Jacob Barendregt van hoeve Portland. In 1970 kwam Piet Vos op de boerderij, momenteel boeren zoon Adjan en zijn vrouw Branca hier. De weg vervolgen, links aanhouden, de Molenpoldersezeedijk) in. De weg vervolgen, dit wordt de Veerweg. U komt voorbij het rijksmonument Hoeve Portland (24). Pagina 7
Comité Open Monumentendag (24) Hoeve Portland - Veerweg 3 (NIET te bezichtigen). In 1775 verkocht Gustaaf Frederik Bentinck een groot deel van de polder Portland aan Jacob Cossart, bankier en burgemeester van Rotterdam. Door Cossart werd toen een boerderij gesticht die na zijn overlijden in bezit kwam van zijn schoonzoon Johan Francois, Graaf van Hogendorp en gehuwd met dochter Aletta Maria Cossart. Op 1 april 1803 werd door Jaapje van Gent, dochter van pachter Aart van Gent Abrahamsz, de eerste steen gelegd. Het portret van Jaapje van Gent is door een Franse soldaat op de voordeur van de boerderij geschilderd. In 1830 werd Portland gekocht door Anthonie van Hoboken, reder te Rotterdam en in 1869 kwam Johannes Kruithof op Portland waarbij hij K. Leenheer als pachter opvolgde. In 1904 kwam Simon Barendregt uit Rozenburg op hoeve Portland, die op dat moment eigendom was van de Mij tot exploitatie Rhoon Pendrecht en Cortgene. Nu is de boerderij en landerijen in eigendom bij achterkleinzoon Ary Barendregt. De hoeve is dit jaar voorzien van een nieuw rieten dak. De Veerweg vervolgen richting de Golfbaan. Voorbij de Golfbaan huisno 4 (25) en Huisno. 7 Veerhuis (26). (25) Boerderij - Veerweg 4 (NIET te bezichtigen) De oudst bekende bewoner van deze hoeve is Ary Pieters Cooningh, geboren ca. 1663 en getrouwd met Lijntje Cornelsdr. Corneef. Tot 1990 heeft het geslacht De Koning hier geboerd. De laatste bewoner was Pieter de Koning Johanesszn. Hij bouwt een nieuwe boerderij aan de Essendijk. (26) Veerhuis - Veerweg 7 (NIET te bezichtigen) Het veer op Goidschalxoord werd ingesteld door Pieter Feteris, rentmeester van de Bentincks, na de inpoldering van de Portland Polder in 1769. Na beëindiging van de veerdienst is het woonhuis verkocht. Thans woont hier Ary van der Linden, landbouwer op de Johannahoeve, met zijn vrouw. Dezelfde weg terug en na het Golfhuis linksaf het fietspad op. 1e Fietspad (LF 12b) links naar beneden richting Poortugaal/Rhoon (links en rechts van u bevindt zich de golfbaan). Na de grienden het 1e fietspad (bij de links gelegen jachthaven) rechtsaf de Havendam op. Het eerste huis rechts is een voormalig gemaal, links de woonschepen die in vroeger tijden in de Rhoonse haven lagen. Na Geeve B.V., Havendam 3, rechtsaf het fietspad op. Aan het einde van het fietspad linksaf de Pagina 8
Essendijk op. Voor de RK kerk Willibrorduskerk (27) rechtsaf de Dorpsdijk op. Bij het Boerderijtje Dorpsdijk 116 linksaf de Werkersdijk op, Huisno 25 boerderij de Werckershoeve (28). (27) R.K. Willibrorduskerk Dorpsdijk 236 Deze kerk is gebouwd in 1894. Tegen de oude oostmuur zijn twee oude grafzerken van de geslachten Grijp van Valckensteijn van der Duin en Oem te zien. (28) Boerderij de Werckershoeve - Werkersdijk 25 (NIET te bezichtigen) Rond 1678 kwam de boerderij met 50 morgenland in bezit van Hendrik Leendert Welhouck alias Groenendijk. Via zijn dochter Hiltje kwam de boerderij in bezit van het geslacht Dekker. In 1917 verhuurden de broers Jan en Arie Dekker de boerderij aan Rocus Barendregt. Vervolgens kwam de familie Leenheer op de boerderij. In 1964 betrok Leendert Groeneveld de boerderij als bedrijfsleider. Nadat de boerderij aan de landbouw ontrokken was, kwamen vervolgens Stahlie en Peinemann op de boerderij. Thans is familie Van den Broek bewoner van deze prachtige gerestaureerde boerderij. De weg vervolgen, met de bocht naar links en direct naar rechts (Oranje Nassaulaan). Bij de stoplichten linksaf het fietspad volgen. Bij de rotonde de Albrandswaardseweg oversteken richting Delta Ziekenhuis. Aan het einde van de weg rechtsaf de Albrandswaardsedijk op. Links van u liggen diverse gemeentelijke monumenten die vroeger door personeel van het Delta Ziekenhuis werden bewoond. Huisno. 70 is de voormalige woning van de directeur van het ziekenhuis, dit is nu een opleidingscentrum. Voor de groene glasbak, links de dijk naar beneden, richting Hoogvliet. Aan het eind van de weg de brug oversteken. Na de brug rechtsaf het fietspad op. Op de Welhoeksedijk gaat u richting Poortugaal, huisno 36 (29). Pagina 9
(29) Boerderij - Welhoeksedijk 36 (NIET te bezichtigen) De boerderij werd gebouwd in 1864/1865. In 1908 werd door Janus Hoegee een schuur aangebouwd. Zoon Leendert Hoegee was de laatste boer op deze stee. Thans bewoond door de familie Baier. De weg vervolgen, de Dorpsstraat in, huisno. 80, voormalige boerderij Voorzorg en Laterzorg (30). Thans is de Wbv Poortugaal hier gevestigd. (30) Hoeve Voorzorg-Laterzorg - Dorpsstraat 80 (NIET te bezichtigen) Op deze boerderij woonde begin 1600 mr. Pieter Cornelis Vermaat mr. Chirurgijn en dijkgraaf van Albrandswaard. In 1884 brandde de boerderij met de naast gelegen boerderij van Grote Klaas Vermaat af. Voorzorg werd herbouwd, maar de andere boerderij niet. Momenteel is dit gemeenteplantsoen. De laatste boeren op Voorzorg waren Pieter en Japhet Ruizeveld. De woning werd bewoond door zus Beth Ruizeveld. Nadat neef Piet Ruizeveld er nog een bedrijf in heeft gehad, werd de woning verkocht aan de woningbouwvereniging Poortugaal. De aangrenzende schuur wordt door de gemeente gebruikt. De weg vervolgen richting bibliotheek Poortugaal. Dit is het einde van de Monumentenfietsroute. * De route kan in delen worden gereden Alle in de route vermeldde panden/objecten met de aanduiding (NIET te bezichtigen) kunnen alleen vanaf de openbare weg worden bekeken. Pagina 10