Filmstudies en visuele cultuur faculteit politieke en sociale wetenschappen deel 2 masteropleiding 2008
Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en faculteiten Departement studentgerichte diensten Photo Alto Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma s veranderen echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie in deze brochure. 2
Inhoud Voorwoord............................................................... 4 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?............................ 5 Filmstudies en Visuele cultuur binnen de Universiteit Antwerpen............... 6 Over Filmstudies en Visuele cultuur......................................... 7 Doelgroep en toelatingsvoorwaarden....................................... 7 Loopbaanperspectieven................................................... 7 Studieprogramma........................................................ 8 Masterproef.............................................................. 9 Stage.................................................................... 9 Vakbeschrijvingen........................................................ 10 Studeren in het buitenland................................................. 11 Onderwijs en examens..................................................... 12 Studieadvies en studentenbegeleiding....................................... 13 Nuttige websites......................................................... 14 Meer info?............................................................... 15
Voorwoord Misschien is dit je eerste kennismaking met de Universiteit Antwerpen. Misschien heb je reeds enkele jaren geleden de weg naar onze universiteit gevonden en hier je bacheloropleiding voltooid. In elk geval word je masterstudent, en wil je informatie over de masteropleidingen die wij aanbieden. Het boekje dat je nu ter hand neemt, brengt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met 10.000 studenten. Vanaf 2007-2008 zijn de masteropleidingen gestart die aansluiten op de academische bacheloropleidingen. Binnen de associatie wordt de samenwerking bevorderd met de Plantijnhogeschool, de Karel de Grote Hogeschool, de Hogeschool Antwerpen en de Hogere Zeevaartschool. Tijdens je masteropleiding wordt de kennis die je opdeed tijdens je bacheloropleiding verder uitgediept. De Universiteit Antwerpen stelt alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en de kwaliteit van de opleiding op topniveau te houden. Onze opleidingen worden regelmatig bijgestuurd en aangepast aan maatschappelijke en wetenschappelijke evoluties. We nodigen je alvast uit op onze masterbeurs (16 april 2008) of op de infomarkt (4 september 2008). Welkom bij de Universiteit Antwerpen! Prof. dr. Francis Van Loon Rector Universiteit Antwerpen 4
Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? Studentgerichtheid De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, zodat een vlotte interactie mogelijk wordt. De kleine afstand tussen studenten en het docentencorps zorgt ervoor dat je bij je profs terecht kan met allerlei vragen en problemen. De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mede ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard; dit biedt ook nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten. Innoverende academische opleidingen De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen aan, met een evenwichtig aanbod van theorie en praktijkgerichtheid. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook internationale faam geniet. De academische toren werd echter reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft de kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten en problemen op te lossen. Ook de BaMa-structuur werd gezien als een kans tot vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd. Infrastructuur Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en meerdere studielandschappen. In alle publieke ruimten (bibliotheken, cafetaria, aula) zijn er hotspots waar je draadloos kan surfen met je eigen laptop. De laatste jaren werd grootschalig geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving aan te bieden. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit, met meer dan 10.000 studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. De campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het 5
openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim en het Nachtegalenpark. Studeer je op de campus Drie Eiken? Dan kan je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de campus. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. De opleiding Filmstudies en Visuele cultuur is gesitueerd op de Stadscampus. Vorming De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook vorming. Ze wil jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, personeel en studenten. Antwerpen Ten slotte kies je voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen is, naast een universiteitsstad, een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur,... Kortom: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken. Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen, schreef Pieter Embrechts een lied U Aan het woord. In deze brochure vertellen wij graag over onze universiteit, daarna is het woord aan A! Filmstudies en visuele cultuur binnen de Universiteit Antwerpen 6 De Universiteit Antwerpen heeft zeven faculteiten: farmaceutische, biomedische en diergeneeskundige wetenschappen, geneeskunde, letteren en wijsbegeerte, politieke en sociale wetenschappen, rechten, toegepaste economische wetenschappen en wetenschappen. De Master in de Filmstudies en de Visuele cultuur is een opleiding binnen de faculteit politieke en sociale wetenschappen. Andere masteropleidingen binnen deze faculteit zijn: Communicatiewetenschappen Politieke Communicatie Vergelijkende en Europese Politiek Milieukunde Sociaal Werk Sociologie
Over filmstudies en visuele cultuur De opleiding tot Master in de Filmstudies en de Visuele cultuur is het enige programma in Vlaanderen dat volledig is toegespitst op de grondige wetenschappelijk studie van film en visuele cultuur. Centraal in het curriculum staan de theorie, de geschiedenis en de analyse van het medium film als multicultureel fenomeen. De zorgvuldig op elkaar afgestemde opleidingsonderdelen behandelen de specifieke aard van film als kunst- en communicatievorm en als sociale institutie waarbij diverse vragen rond culturele representatie aan de orde zijn. Uiteraard komen ook andere vormen van visuele communicatie aan bod en wordt er aandacht besteed aan de recente ontwikkelingen op het vlak van de beeldtechnologie en de invloed ervan op de esthetiek en de maatschappelijke impact van film. De lessen worden uitvoerig geïllustreerd met filmfragmenten en ander visueel materiaal. Deze opleiding steunt op de samenwerking tussen de Universiteit Antwerpen en haar Associatiepartners en het Filmmuseum Antwerpen, MuHKA_media. Doelgroep en toelatingsvoorwaarden Het programma richt zich tot studenten die na hun bacheloropleiding een grondige aanvulling binnen het vakgebied van de Filmstudies en de Visuele cultuur beogen. Rechtstreekse instroom: Alle academische bachelors Instroom via een schakelprogramma in de filmstudies en de visuele cultuur Alle professionele bachelors Loopbaanperspectieven Afgestudeerden verwerven met de Master in de Filmstudies en de Visuele cultuur een diploma waarmee ze als filmwetenschappers, -lesgevers en -recensenten aan de slag kunnen, maar dat hen ook ruimere kansen biedt in de wereld van film- en beeldproductie en -distributie, de audiovisuele media, en tal van private en publieke bedrijven waar een specifieke visuele expertise gekoppeld aan een gedegen academische vooropleiding nieuwe perspectieven kan openen. 7
Studieprogramma master in de filmstudies en de visuele cultuur Inleidende module Filmische Vormgeving en Non-Fictie Beeldtheorie 6 Geschiedenis en Esthetiek van de Film 6 Filmtheorie 6 Verdiepende module Moderne en Hedendaagse Filmstromingen 3 Filmnarratologie 3 Wereldcinema 3 Filmanalyse 3 Beeldende Kunst 3 Film- en Televisiegenres 3 Verbredende module Visuele Sociologie en Antropologie, Cultuurkritiek, Radio and Television Culture, Popular Culture,... Seminarie Documentaire Beeldproductie 6 Scenarioschrijven Film en Multimedia 6 Filmhistoriografie 6 Audiovisuele Vertaling en Ondertiteling 6 Stage (ter vervanging van seminarie) 6 Masterproef Wetenschappelijk artikel van ong. 10 000 woorden 15 TOTAAL 60 6 8
schakelprogramma Opleidingsonderdeel Inleiding tot de Filosofie 6 Inleiding tot de Communicatiewetenschap 6 Kwantitatieve Onderzoeksmethoden 6 Ontwikkeling en Structuur van de Pers en de Audiovisuele Media 6 Sociale en Politieke Geschiedenis 6 Algemene en Sociale Psychologie 6 Kwalitatieve Onderzoeksmethoden 6 Theorie van de Visuele Communicatie 6 Cultuur- en Mediatheorie 6 Media-ethiek 3 Geschiedenis en Esthetiek van de Film 6 TOTAAL 63 Masterproef De masterproef is een bijzonder belangrijk opleidingsonderdeel binnen de Master in de Filmstudies en de Visuele cultuur. Met de masterproef toon je aan dat je in staat bent om een probleemstelling die relevant is binnen de academische of professionele context vanuit een wetenschappelijke ingesteldheid te benaderen. Vormelijk gezien, wordt van alle studenten van de Master in de Filmstudies en de Visuele cultuur een masterproef verwacht die gelijkt op een wetenschappelijk artikel, met een standaardstructuur en een lengte van 10.000 woorden. Stage Vanaf het academiejaar 2008-2009 start de opleiding met een (optionele) stage, voor 6 studiepunten, die ter vervanging van een seminarie kan gekozen worden. De stage is gericht op een (eerste) kennismaking van onze studenten met het filmische en/of visueel culturele werkveld. Een projectmatige invulling - meewerken aan een film- of televisieproductie, een festival, een cultureel evenement - van de stage wordt gestimuleerd. De werkzaamheden tijdens de stage dienen door de studenten te worden vastgelegd in de vorm van een goed doordacht stageverslag. 9
Vakbeschrijvingen 10 In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de verplichte opleidingsonderdelen. Op www.ua.ac.be/ood vind je meer informatie over de andere opleidingsonderdelen, begin- en eindtermen, werkvormen, evaluatie, noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal. filmische vormgeving en non-fictie beeldtheorie In het eerste deel van deze cursus wordt op systematische wijze ingegaan op de diverse parameters van het mechanische beeld en van film in het bijzonder (op het niveau van de beelddrager, het statische beeld, en het bewegende beeld) en de mogelijke codes die daarbij werkzaam kunnen zijn. Het tweede deel gaat in op de complexe problematiek van de verbeelding in zogenaamde non-fictie beeldproducten, met een nadruk op documentaire film. Vooreerst wordt het begrip non-fictie problematiseerd, en vervolgens wordt ingegaan op de diverse modi van non-fictie en hun onderscheiden werkelijkheidsaanspraken vanuit diverse theoretische invalshoeken en inzichten van non-fictie theoretici en/of cineasten (o.a. Grierson, Carroll, Plantinga, Nichols, Corner). Centrale thema s zijn ondermeer: het realismedebat, point of view, subjectiviteit, expressiviteit en reflexiviteit, discussies rond het gebruik van specifieke filmische parameters, de rol van nieuwe visuele technologieën en de toenemende hybridisering van het genre en de subgenres. geschiedenis en esthetiek van de film Deze cursus biedt een overzicht van de filmgeschiedenis tussen 1895 en 1960. Hierbij wordt de aandacht verdeeld over de VS en Europa. Na inleidende beschouwingen omtrent het ontstaan van de cinema, komen o.m. de volgende periodes en stromingen aan bod: de vroege stille film, de Franse avant-gardes uit de jaren 1920 en het poëtisch realisme, de Sovjet-cinema, het expressionisme en de nieuwe zakelijkheid in Duitsland. de Franse nouvelle vague en het Italiaanse neorealisme. Wat de Amerikaanse film betreft, bekijken we achtereenvolgens: Griffith, Hollywood in de jaren 20, de ontwikkeling van de geluidsfilm en het studiosysteem, Hollywood in de jaren 40 en 50 (film noir en studiosysteem) en 60. De lessen worden geïllustreerd aan de hand van filmfragmenten. Aansluitend bij deze cursus zijn er ook een aantal vertoningen in MuHKA_media. filmtheorie Deze cursus biedt een breed overzicht van vroege en klassieke filmtheorie en -analyse, van eind 19de eeuw tot vandaag. Studenten maken kennis met de belangrijkste debatten, stromingen, concepten en figuren uit de filmtheorie. Per benadering worden theoretische uitgangspunten, methodologische aanpak en eventuele concrete cases besproken. In een eerste fase gaat de aandacht naar theoretici (en cineasten) die van
bij de geboorte het nieuwe medium onderzocht hebben: Münsterberg, Canudo, Lindsay. Het debat over film als kunst of als industrie wordt geïllustreerd aan de hand van de ideeën van Arnheim, Benjamin en Adorno. De discussie tussen formalisme en realisme wordt toegelicht vanuit Bazin en Kracauer. Een laatste fase gaat uitgebreid in op naoorlogse Franse ontwikkelingen zoals de politique des auteurs. Semiotiek en psychoanalyse ten slotte doen hun intrede in de filmtheorie doorheen de figuur van Christian Metz. Bij het overzicht van het hedendaagse theoretische veld ligt de nadruk op Angelsaksische en Franse benaderingen: Screen-theory, psychoanalytische en feministische filmtheorie, cognitieve filmtheorie. Naast de focus op tekst worden theorieën over de intertekstuele, maatschappelijke en structurele contexten van film behandeld. De overgang naar context en publiek wordt gemaakt via star studies. Een tweede onderdeel besteedt aandacht aan politiek-economische analyses van film. Structuren en machtsverhoudingen in de geglobaliseerde filmindustrie vormen een vaak over het hoofd gezien maar bijzonder relevant onderdeel van de analyse van film. Op gebied van receptie en publiek gaan we in op recente ontwikkelingen in het onderzoek naar historische en hedendaagse filmpublieken als actieve actoren van de filmcultuur Studeren in het buitenland De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma s zoals ERASMUS. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep studenten één semester aan een buitenlandse universiteit. In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen samenwerkingsakkoorden gesloten met heel wat universiteiten in West- en Centraal-Europa. Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa. Op bilaterale basis (buiten het kader van ERASMUS) werden wereldwijd uitwisselingsprogramma s uitgewerkt. In het kader van Internationale Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal maanden in een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan de Universiteit Antwerpen. Meer info op www.ua.ac.be/dis Onderwijs en examens 11
Onderwijs en examens Master in BaMa In heel Europa werd het BaMa-systeem ingevoerd, na het ondertekenen van het bolognaakkoord. Alle bestaande opleidingen in het hoger onderwijs werden omgevormd tot academische en professionele bachelor- en masteropleidingen. Meer informatie over het BaMa-systeem vind je op www.ua.ac.be. In Vlaanderen zijn alle masteropleidingen academisch. Elke masteropleiding aan de Universiteit Antwerpen heeft specifieke toelatingsvoorwaarden. In elk geval heb je een professioneel of een academisch bachelordiploma behaald, als je inschrijft voor een masteropleiding. Afhankelijk van het diploma dat je reeds op zak hebt, kan je ofwel rechtstreeks instromen in een masteropleiding, ofwel eerst een schakelprogramma (na een professionele bacheloropleiding) of een voorbereidingsprogramma (na een academische bacheloropleiding) doorlopen. Visueel kunnen we dit als volgt voorstellen: Academische Bachelor Ë Ë Ë Academische Master Academische Bachelor Ë voorbereidingsprogramma Ë Academische Master Professionele Bachelor Ë schakel Ë Academische Master Semestersysteem en examens Aan de Universiteit Antwerpen wordt het semestersysteem gehanteerd. Het academiejaar wordt opgesplitst in twee delen, die elk afgesloten worden door een examenperiode. Deze twee examenperiodes (in januari en juni) vormen samen de eerste zittijd. In de tweede zittijd worden alle examens hernomen waarvoor je minder dan 10/20 behaalde. Voor elk opleidingsonderdeel waarvoor je slaagt, behaal je credits. Het examenreglement wordt elk jaar kritisch geëvalueerd en aangepast, in samenspraak met studentenvertegenwoordigers. Het volledige reglement kan je raadplegen op www.ua.ac.be/studport. 12
Studieadvies en studentenbegeleiding Algemene studie- en studentenbegeleiding Het hele academiejaar kan je terecht bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding, zowel met studie- als met persoonlijke problemen. Zowel groepsactiviteiten als individuele begeleiding zijn volledig gratis. Afspraken met de begeleiders van deze dienst kan je maken via het Studenten Informatie Punt (STIP). Studiekeuze De dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding helpt je om een studietraject uit te werken dat enerzijds nauw aansluit bij je interesses, en je anderzijds maximale kansen op de arbeidsmarkt biedt. Ook als je je studie wil afsluiten of een nieuwe wending wil geven, kan je bij deze dienst terecht. studievaardigheden en studieplanning Een masteropleiding vraagt een nieuwe studieaanpak: het aandeel zelfstudie wordt groter, presentaties maken deel uit van de meeste programma s, de masterthesis moet worden voorbereid, Wie hulp wil bij het uitwerken van een geschikte studieaanpak, kan gebruik maken van het aanbod aan groepstrainingen en individuele begeleiding. Psychosociale begeleiding Studenten met psychische (depressie, angst, ) of relationele (conflict met partner, ouders,...) problemen kunnen beroep doen op de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding. Het aanbod aan individuele, groepsgerichte en digitale begeleiding wordt in het begin van elk semester bekend gemaakt in verschillende publicaties voor studenten. Je vindt ook heel wat informatie op de website www.ua.ac.be/adstud of www.ua.ac.be/studentenportaal. Begeleiding van studenten met specifieke noden: aanvragen bijzondere faciliteiten Studenten met functiebeperkingen (fysische handicap of chronische ziekte, leerstoornis zoals dyslexie, ADHD, psychische problemen...) of met bijzondere vragen omwille van sport op topniveau of kunstbeoefening kunnen via de dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding bijzondere faciliteiten voor onderwijs en/of examens aanvragen. Dit is voorzien in het Onderwijs- en examenreglement van de Universiteit Antwerpen. Na het indienen van je aanvraag, word je uitgenodigd voor een intakegesprek met een studentenbegeleider. In onderling overleg worden de nodige afspraken gemaakt. Als je dossier helemaal in orde is en voorzien van de nodige attestering zal de dienst je dossier ter goedkeuring voorleggen aan de rector. 13
Nuttige websites Website masters Op www.ua.ac.be/masters vind je uitgebreide informatie over alle masteropleidingen die de Universiteit Antwerpen inricht. Je kan vanuit deze URL ook doorklikken naar de website van een faculteit. Infodagen Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen twee infonamiddagen rond de Masteropleidingen. De ene vindt plaats in april, de andere begin september. Elke faculteit organiseert een infosessie om haar masterprogramma s verder toe te lichten. Hierbij krijg je ruim de kans om je vragen met docenten en studenten te bespreken. Vooraf inschrijven is niet nodig. De data vind je op onze website onder www.ua.ac.be/infodagen. Inschrijven Praktische informatie in verband met inschrijvingen vind je op: www.ua.ac.be/inschrijven. Het Studentenportaal Op het studentenportaal van de Universiteit Antwerpen www.ua.ac.be/studport vind je algemene informatie die voor alle studenten nuttig kan zijn: de academische kalender, de computer- en netwerkinfrastructuur, blackboard, beschikbare cursussen, financiering, huisvesting, sociale voorzieningen, eten en drinken op de campussen, studentenjobs, studentenclubs, sport, contactpersonen studieloopbaanbegeleiding per faculteit, doctoreren, enz. Bibliotheek De Universiteit Antwerpen heeft een uitgebreide collectie ter beschikking voor studenten en personeel. Op de Stadscampus is er een gloednieuwe bibliotheek voor de humane en sociale wetenschappen. Op de campus Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken zijn de bibliotheken voor de Exacte en Medische Wetenschappen gehuisvest. Meer info? Kijk dan op http://lib.ua.ac.be Begin academiejaar Het academiejaar 2008-2009 start op maandag 22 september 2008. Op www.ua.ac.be/ onthaaldag kan je vanaf midden september actuele informatie over het begin van het academiejaar terugvinden. Hoe de campus te bereiken? De vier campussen zijn vlot bereikbaar met de auto, de fiets of het openbaar vervoer. Op www.ua.ac.be/route vind je duidelijke wegbeschrijvingen. 14
Meer info? onderwijsadministratie Faculteit politieke en sociale wetenschappen Filmstudies Stadscampus Sint-Jacobstraat 2 2000 Antwerpen Inge Schellekens T +32 (0)3 275 52 62 inge.schellekens@ua.ac.be Prof. dr. Luc Pauwels luc.pauwels@ua.ac.be www.ua.ac.be/psw en www.ua.ac.be/filmstudies Departement Studentgerichte diensten Studenten Informatie Punt (STIP) Stadscampus Agora-gebouw, 1ste verdieping Grote Kauwenberg 2 2000 Antwerpen T +32 (0)3 220 48 72 Campus Drie Eiken Gebouw G Universiteitsplein 1 2610 Antwerpen (Wilrijk) T +32 (0)3 820 20 09 stip@ua.ac.be 15
16 Notities