Stromen tussen werkloosheid, werk en OCMW

KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN Stromen tussen werkloosheid, werk en OCMW Vicky Heylen Joost Bollens POD Maatschappelijke Integratie Oktober 2006 Hoger instituut voor de arbeid

INHOUDSOPGAVE ANALYSE VAN DE TRAJECTEN 1 1. HET SANCTIEBELEID ANNO 2002 1 2. STEEKPROEFTREKKING EN METHODOLOGIE 4 2.1. Onderzoekspopulatie en steekproeftrekking 4 2.2. Trajecten in de Kruispuntbank Sociale Zekerheid 9 3. ANALYSE 9 3.1. Cross-sectionele analyse 9 3.2. Longitudinale analyse 16 3.2.1. Het traject als opeenvolging van transities 16 3.2.2. Het traject als geheel 29 4. BESLUIT 36 5. BIBLIOGRAFIE 40

Analyse van de trajecten 1 ANALYSE VAN DE TRAJECTEN Vanaf juli 2004 gaat het plan Vandenbroucke van start. Deze nieuwe maatregel vervangt de schorsingsprocedure wegens langdurige werkloosheid door de nieuwe opvolgingsprocedure van het zoekgedrag naar werk. Deze opvolgingsprocedure wordt geleidelijk ingevoerd. In een eerste fase (juli 2004-juni 2005) worden enkel de werklozen jonger dan 30 opgevolgd. Vanaf juli 2005 wordt de procedure dan uitgebreid naar de werklozen jonger dan 40 en vanaf juli 2006 naar de werklozen jonger dan 50. De procedure tot schorsing wegens langdurige werkloosheid wordt dan opgeschort naargelang de nieuwe opvolgingsprocedure in werking treedt. De sancties met betrekking tot de zogenaamde administratieve redenen (foute verklaring, vals stempelmerk of zwart werk) blijven dezelfde als voorheen.verwacht wordt dat meer werklozen zo geschorst zullen worden. Met de invoering van deze regel wordt dan ook de vraag naar de invloed van de sanctie op het verdere traject van de werkloze gesteld. Gaan geschorste werklozen actiever op zoek naar werk? Zorgt een verscherpt schorsingsbeleid voor een verhoogd aantal aanvragen bij de OCMW s? Om de impact van deze nieuwe regelgeving te meten, stellen we in dit rapport een nulmeting voor. De trajecten van de personen die gesanctioneerd werden tussen oktober 2002 en december 2003 worden in kaart gebracht en vergeleken met trajecten van niet-gesanctioneerde werklozen. De volgende paragraaf schetst een beeld van het sanctiebeleid in de periode die hier behandeld wordt. In paragraaf 2 wordt de onderzoeksmethodologie toegelicht. Paragraaf 4 bekijkt de trajecten op vanuit verschillende invalshoeken om zo bovenstaande onderzoeksvragen op te lossen. 1. Het sanctiebeleid anno 2002 Een uitkeringsgerechtigde werkloze moet tijdens zijn werkloosheidsperiode een aantal verplichtingen nakomen. Wanneer deze verplichtingen niet nageleefd worden kan de RVA hier sancties aan verbinden. Enerzijds worden een aantal redenen ingeroepen die verzameld kunnen worden onder de noemer 'vrijwillige werkloosheid'. Anderzijds zijn er de zogenaamde administratieve sancties.

2 De RVA vermoedt dat iemand vrijwillig werkloos of verantwoordelijk voor zijn werkloosheid is in een aantal gevallen. Ten eerste kan men een sanctie krijgen in geval van werkverlating zonder wettige reden. Wanneer iemand zelf zijn ontslag geeft of zonder geldige reden afwezig blijft op het werk wordt dit beschouwd als werkverlating. Mogelijke sancties in dit geval zijn een verwittiging of uitsluiting van uitkeringen gedurende 4 tot 52 weken. Een tweede situatie waarin een sanctie kan opgelegd worden, is wanneer men zelf schuld heeft aan zijn ontslag. Deze sanctie kan bestaan uit een verwittiging 1 of een verlies van het recht op uitkeringen van 4 tot 26 weken. Ten derde kan men onterechte voorwaarden stellen met betrekking tot uw werkhervatting en zo de facto onbeschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Wanneer dit het geval is, zal men uitgesloten worden van uitkeringen voor de duur van deze onbeschikbaarheid. Een vierde reden tot sanctie kan ingeroepen worden wanneer men niet ingaat op een uitnodiging van de dienst voor arbeidsbemiddeling of beroepsopleiding. De eventuele sanctie bestaat dan uit een verwittiging of een opschorting van de uitkeringen gedurende 4 tot 52 weken. Na een uitnodiging door de dienst voor arbeidsbemiddeling kan men ook weigeren in te gaan op een passende betrekking of een inschakelingsparcours. In het eerste geval kan men een verwittiging krijgen of de werkloosheidsuitkering verliezen gedurende ten minste 4 en ten hoogste 52 weken. Indien bovendien blijkt dat de werkweigering gebeurde met de opzettelijke bedoeling uitkeringen te blijven ontvangen kan men zelfs voor onbepaalde tijd uitgesloten worden van uitkeringen. Dit is ook een mogelijke sanctie voor degenen die een inschakelingsparcours weigeren. Wanneer het inschakelingsparcours tot slot wel opgestart werd, maar mislukte omwille van een foutieve houding van de werkloze, kan deze een verwittiging krijgen op het recht op uitkering opgeschort zien gedurende 4 tot 52 weken. Naast bovenstaande redenen zijn er nog enkele administratieve redenen voor sancties. Zo is men verplicht bij de aanvraag van de uitkering en bij elke verandering in de persoonlijke of familiale toestand tijdens de werkloosheidsperiode een verklaring af te leggen. Wanneer men door een laattijdige, foutieve of onvolledige verklaring onrechtmatig uitkeringen kan ontvangen, kan men een verwittiging krijgen of een uitsluiting van de uitkeringen gedurende ten minste 1 week en ten hoogste 13 weken. De onrechtmatig ontvangen uitkeringen moeten daarenboven terugbetaald worden. Als men gebruik maakte van een vals stempelmerk of foutieve stukken om uitkeringen te verkrijgen waarop men geen recht heeft, kan men een verwittiging krijgen of 1 Een verwittiging wordt niet gezien als een vaststelling van een overtreding. Dit wil zeggen dat een volgend feit steeds als eerste feit steeds als eerste feit beschouwd wordt en dus niet als herhaling, die zwaarder bestraft wordt.

Analyse van de trajecten 3 gedurende 1 tot 26 weken uitgesloten worden van uitkeringen. Bij een herhaling verliest men het recht op uitkeringen voor onbepaalde duur. Wanneer men werkt, zonder voorafgaandelijk zijn controlekaart in te vullen of deze activiteit aan te geven, kan men eveneens uitgesloten worden voor een periode van 1 tot 26 weken. Naast het verlies van uitkering door een sanctie kan met het recht op uitkeringen ook verliezen door een langdurige werkloosheid (artikel 80). Bepaalde werklozen kunnen immers geschorst worden wanneer de duur van hun werkloosheidsperiode de maximaal toegestane duur overschrijdt. Deze maximale duur verschilt naar leeftijd, geslacht en streek en wordt gedefinieerd als anderhalve maal de gemiddelde werkloosheidsduur. De voorwaarden waaraan men moet beantwoorden om geschorst te worden van het recht van uitkeringen zijn de volgende: aanspraak kunnen maken op het recht op uitkeringen als samenwonende in de derde vergoedingsperiode of het recht wachtuitkering als samenwonende, jonger dan 50 jaar, geen 20 jaar als loontrekkende kunnen bewijzen het werk niet hebben hervat als voltijds werknemer gedurende ten minste 6 maanden (zonder onderbreking) geen deeltijds werknemer met behoud van rechten zijn, geen PWA-vrijstelling of een vrijstelling voor de uitoefening van de activiteit van stadswachter genieten. Wanneer de gesanctioneerde tijdens zijn sanctie werkt of ziek wordt, loopt de sanctie gewoon door. Wanneer iemand verschillende sancties krijgt, lopen deze niet gelijktijdig, maar volgen ze elkaar op. De onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal gesanctioneerden in 2002 en 2003. Tabel 1 Gesanctioneerden in 2002 en 2003 2002 2003 vrijwillige werkloosheid sancties 16585 17116 verwittigingen 2196 2208 uitstel 715 824 totaal 19496 20148 administratieve redenen sancties 6756 6762 verwittigingen 4737 4931 uitstel 455 386 totaal 11948 12079 langdurige werkloosheid 8116 8359 Bron: RVA statistisch jaarboek 2002-2003

4 We gebruiken in dit onderzoek enkel de sancties en dus niet de verwittigingen en uitstel. De volgende paragraaf beschrijft de steekproef en data uitgebreider. 2. Steekproeftrekking en methodologie Nu steeds meer instellingen, waaronder sinds kort ook de POD Maatschappelijke Integratie, gegevens samenbrengen in de Kruispuntbank Sociale Zekerheid (KSZ) kunnen de stromen van één instelling naar een andere nauwkeuriger in kaart gebracht worden. We dienden bij de KSZ een aanvraag in voor de gegevens van de volgende instellingen: RVA, RSZ, RSZPPO, RSVZ en POD Maatschappelijke Integratie. Deze datasets bevatten gegevens met betrekking tot de arbeidsmarktpositie. Aan de hand van een gecodeerd rijksregisternummer dat in elk van deze bestanden voorkomt, kunnen de verschillende posities aan elkaar gekoppeld worden en kunnen de zogenaamde trajecten samengesteld worden. Bijlage 1 beschrijft hoe deze koppeling technisch verliep. 2.1. Onderzoekspopulatie en steekproeftrekking De onderzoekspopulaties worden als volgt gedefinieerd. Voor de gesanctioneerden bekijken we de volledige populatie. Dit wil zeggen dat alle personen die in de periode oktober 2002 tot december 2003 in het zogenaamde sanctiebestand van de RVA voorkomen. In dit bestand vinden we, zoals hoger aangehaald, enkel de effectieve sancties en niet de verwittigingen of uitstel. Om de invloed van de sanctie af te meten willen we deze groep van gesanctioneerden vergelijken met een groep werklozen met gelijkaardige kenmerken die tot dan (nog) niet gesanctioneerd werden. Een vergelijkingsgroep kan samengesteld worden door gebruik te maken van een of andere matchingstrategie. Een eenvoudige één-op-één-matching levert een vergelijkingsgroep waarin er voor iedere gesanctioneerde persoon een op dat moment niet-gesanctioneerde werkloze met vergelijkbare kenmerken (vb. dezelfde leeftijd, geslacht, woonplaats, gezinssituatie, werkloosheidsduur, enz.) zit. Een nadeel van deze eenvoudige matching is dat men slechts op een beperkt aantal kenmerken kan matchen. Als men te veel veranderlijken in rekening wil brengen, loopt men het risico dat niet voor iedere gesanctioneerde een nietgesanctioneerde kan gevonden worden. Propensity Score Matching (PSM), de matching techniek die we hier gebruiken, kan een oplossing vormen voor dit probleem. Deze benadering steunt op de vaststelling dat het matchen op basis van een enkelvoudige score, die de kans op sanctie weergeeft, even consistente schattingen van het effect kan geven dan het

Analyse van de trajecten 5 matchen op basis van alle relevante veranderlijken. In de praktijk bestaat deze matching procedure uit 2 stappen. In de eerste plaats schat men de kans dat iemand gesanctioneerd wordt door de RVA. Dit gebeurt aan de hand van een logistische regressie. Bij de specificatie van dit model kunnen alle relevant geachte kenmerken meegenomen worden. Eenmaal het model geschat, is het eenvoudig om zowel voor de gesanctioneerden als de niet-gesanctioneerden de kans te voorspellen die ze, gegeven een aantal kenmerken, hebben om gesanctioneerd te worden. Vervolgens gaat men matchen door voor iedere gesanctioneerde een nietgesanctioneerde te zoeken met een identieke, of toch vergelijkbare, voorspelde kans op sanctie. In de plaats van te matchen op basis van een combinatie van verschillende kenmerken, volstaat hier dus één kenmerk met name de voorspelde kans op sanctie. Het probleem dat men geen match vindt, zoals zich dat vaak voordoet bij een eenvoudige matching op basis van relatief veel kenmerken, doet zich hier veel minder voor. In de praktijk verliep het samenstellen van de vergelijkingsgroep als volgt. Eerst wordt de kans dat een werkloze heeft om gesanctioneerd te worden berekend voor alle werklozen. Hiervoor wordt een logistische regressie met de volgende onafhankelijke variabelen geschat: geslacht (man, vrouw); leeftijdsklasse (25 of jonger, 26-35, 36-45, 46-55, ouder dan 55); provincie (Antwerpen, Brussel, Vlaams-Brabant, West-Vlaanderen, Oost- Vlaanderen, Henegouwen, Luik, Limburg, Luxemburg, Namen, andere) gezinssituatie (gehuwd met kind, alleenstaand, gehuwd zonder kind, kind bij gehuwd paar, ongehuwd samenwonend zonder kind, ongehuwd samenwonend met kind, kind bij ongehuwd paar, hoofd eenoudergezin, kind bij eenoudergezin, ander inwonende, wonend in een collectief huishouden, andere); werkloosheidsduur 2 (6 maanden of minder, 7-12 maanden, 13-24 maanden, 25-36 maanden, 37-48 maanden, 49-60 maanden, meer dan 60 maanden). Tabel 2 toont de logistische regressie met als afhankelijke de variabele sanctie voor de werkloosheidsperiodes met werkloosheidsduur. 2 We vonden in het sanctiebestand 25219 sancties terug. 21666 van deze sancties kunnen gekoppeld worden aan een werkloosheidsperiode met een werkloosheidsduur en 3553 zonder werkloosheidsduur. We schatten deze logistische regressie dan ook tweemaal; eenmaal met de variabele werkloosheidsduur een eenmaal zonder de variabele werkloosheidsduur.

6 Tabel 2 Logistische regressie met als afhankelijke de variabele sanctie (kans dat de sanctie = 1) met werkloosheidsduur Variabele Coëfficiënt t-statistiek Constante -2,678-93 Geslacht Vrouw Referentie Man 0,244 16,0 Leeftijdsklasse 25 Referentie 26-35 -0,059-3,1 35-45 -0,557-24,3 46-55 -1,851-57,4 > 55-3,524-59,9 Provincie Antwerpen Referentie Brussel -0,495-18,8 Vlaams Brabant 0,088 2,9 Waals Brabant -0,522-11,0 West Vlaanderen -0,109-3,8 Oost Vlaanderen -0,127-4,9 Henegouwen -0,714-28,6 Luik -0,717-25,8 Limburg -0,289-9,6 Luxemburg -0,118-2,6 Namen -0,568-15,6 Andere 0,354 3,2 Gezinssituatie Gehuwd met kind Referentie Alleenstaande -0,320-14,9 Gehuwd zonder kind -0,510-14,6 Kind bij gehuwd paar -0,263-9,7 Ongehuwd samenwonend zonder kind -0,101-3,0 Ongehuwd samenwonend met kind(eren) 0,204 7,6 Kind bij ongehuwd paar (0,040) 0,5 Hoofd eenoudergezin -0,828-28,8 Kind eenoudergezin -0,209-6,4 Andere inwonenden (0,089) 1,6 Andere (0,048) 1,0 Wonend in collectief huishouden (0,138) 1,0 Werkloosheidsduur Duur 6 maand en minder Referentie 7-12 -0,110-4,7 13-24 (0,000) 0,0 25-36 0,190 7,5 37-48 0,360 12,6 49-60 0,333 10,0 Meer dan 60 maanden -0,057-2,4 De verbanden die niet statistisch significant zijn, zijn tussen haakjes gezet. Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming De kans op sanctie blijkt te dalen met de leeftijd. Ook de woonplaats vertoont een significant verband met de kans op sanctie. Algemeen lijkt men immers een lagere kans te hebben om gesanctioneerd te worden in provincies met een relatief hoge

Analyse van de trajecten 7 werkloosheid. Tot een werkloosheidsduur van 2 jaar blijft de kans om gesanctioneerd te worden quasi constant. Nadien neemt de kans op sanctionering toe, om vanaf 4 jaar werkloosheid terug te dalen. Vervolgens wordt voor alle personen de voorspelde kans op sanctie berekend via de formule: Pr (sanctie = 1) = (exp(bx))/(1+exp(bx)) Enkele eenvoudige voorbeelden illustreren dit : een gehuwde man met kind, wonend in Antwerpen en 3 maanden werkloos bx = -2,678 + 0,244 = -2,434 Pr (sanctie = 1) = exp (-2,434) / (1+ exp (-2,434)) = 0,080 Deze man heeft dus 8% kans om gesanctioneerd te worden. - een ongehuwd samenwonende man met kinderen uit Antwerpen en 40 maanden werkloos bx = -2,678+0,244+0,204+0,360 = -1,87 Pr (sanctie = 1) = exp (-1,87) / (1+exp (-1,87)) = 0,154 Deze man heeft 15,4% kans om gesanctioneerd te worden. Voor iedere gesanctioneerde gaan we na wat zijn a priori kans is op sanctie, bijvoorbeeld 0,154. Vervolgens zoeken we een werkloze wiens kans op sanctie eveneens 0,154 is, maar die tot op dat moment (nog) niet gesanctioneerd werd. Dit wordt dan de match. Voor de 3553 observaties zonder werkloosheidsduur werd een gelijkaardige logistische regressie geschat. Deze wordt getoond in tabel 3.

8 Tabel 3 Logistische regressie met als afhankelijke de variabele sanctie (kans dat de sanctie = 1) zonder werkloosheidsduur Variabele Coëfficiënt t-statistiek Constante -5,54-77,7 Geslacht Vrouw Referentie Man 0,817 20,4 Leeftijdsklasse 25 Referentie 26-35 -0,538-10,9 35-45 -0,950-17,1 46-55 -1,878-26,5 > 55-2,370-15,5 Provincie Antwerpen Referentie Brussel 0,275 3,2 Vlaams Brabant 0,202 2,7 Waals Brabant 0,262 2,2 West Vlaanderen (-0,042) -0,7 Oost Vlaanderen (-0,119) -1,9 Henegouwen (0,000) -0,1 Luik (-0,121) 1,7 Limburg (-0,018) -0,3 Luxemburg (0,133) 1,0 Namen (0,183) 2,0 Andere -1,566-5,5 Gezinssituatie Gehuwd met kind Referentie Alleenstaande 0,775 14,6 Gehuwd zonder kind (-0,059) -0,8 Kind bij gehuwd paar (0,092) 1,4 Ongehuwd samenwonend zonder kind 0,418 5,8 Ongehuwd samenwonend met kind 0,536 8,7 Kind bij ongehuwd paar 0,596 3,6 Hoofd eenoudergezin 0,717 7,4 Kind bij eenoudergezin 0,403 4,8 Andere inwonenden 0,324 2,4 Wonend in collectief huishouden (0,809) 1,9 Andere 0,614 5,0 De verbanden die niet statistisch significant zijn, zijn tussen haakjes gezet. Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming Voor de 25 219 sancties vinden we zo 25 219 vergelijkbare werklozen die op het moment van de matching (nog) niet gesanctioneerd waren. Omdat personen verschillende malen kunnen gesanctioneerd worden tijdens de bestudeerde periode, vertegenwoordigen deze 25 219 sancties 24 742 personen. Bovendien kunnen personen uit de vergelijkingsgroep meer dan eens gekoppeld worden met een gesanctioneerde. De vergelijkingsgroep bestaat zo uit 23 852 individuele personen.

Analyse van de trajecten 9 2.2. Trajecten in de Kruispuntbank Sociale Zekerheid Zowel voor de gesanctioneerden als voor de personen uit de vergelijkingsgroep trachten we een loopbaantraject te reconstrueren van oktober 2002 tot december 2003. We maken hiervoor gebruik van de gegevens van de RSZ, RSZPPO, RSVZ, RVA en POD Maatschappelijke Integratie die teruggevonden worden in de KSZ. Per kwartaal weten we bij welke instellingen de respondenten gekend zijn. Iemand kan in hetzelfde kwartaal een- of meermaals in de administratieve bestanden van een instelling voorkomen. Aangezien de bestanden die doorgegeven worden aan de KSZ niet steeds concrete datums bevatten is het niet mogelijk om de chronologie binnen één kwartaal weer te geven. In de volgende paragraaf worden verschillende exploraties op de data voorzien. 3. Analyse Er bestaan verschillende manieren om loopbaangegevens of trajecten te analyseren. Eerst bekijken we de data cross-sectioneel. Dit wil zeggen dat de steekproef beschreven wordt op een specifiek moment, hier in een kwartaal, zonder dat hier rekening gehouden wordt met het voorbije of het volgende kwartaal. Vervolgens benutten we het longitudinale karakter van de data ten volle. Hierbij houden we immers niet enkel rekening met de positie in een gegeven kwartaal, maar ook met de posities in de vorige en volgende kwartalen. Enerzijds komt zo een analyse van de overgangen van het ene kwartaal naar het volgende aan bod. Hier zijn we vooral geïnteresseerd in de arbeidsmarktpositie het kwartaal nadat een werkloze gesanctioneerd werd. Anderzijds worden bepaalde (delen van) trajecten als geheel geanalyseerd. Ook hier richten we ons in de eerste plaats op het traject na de sanctie. 3.1. Cross-sectionele analyse In deze eerste analyse van de data gaan we na bij welke instellingen een persoon teruggevonden wordt in de verschillende kwartalen van de bestudeerde periode. Hierbij wordt abstractie gemaakt van het aantal keer dat een persoon voorkomt in hetzelfde kwartaal 3. Tabel 4 geeft een overzicht per kwartaal. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de doelgroep, de gesanctioneerde werklozen, en de vergelijkingsgroep, de personen die op het moment van de match werkloos, maar (nog) niet gesanctioneerd waren. De percentages die weergegeven worden zijn kolompercentages berekend op basis van het totaal aantal werklozen in de doelgroep (24 742) dan wel in de vergelijkingsgroep (23 852). 3 Iemand met verschillende jobs of verschillende werkloosheidsperiodes binnen een kwartaal, komt meer dan eens in dat kwartaal voor in de bestanden van de RSZ of RVA.

Analyse van de trajecten 10 Tabel 4 doelgroep (DG) = 24742 vergelijkingsgroep (VG) = 23852 Voorkomen bij de verschillende instellingen (RVA (hoofd- en sanctiebestand), RSZ, RSZPPO, RSVZ en OCMW) per kwartaal (crosssectioneel) DG kwartaal 1 kwartaal 2 kwartaal 3 kwartaal 4 kwartaal 5 VG DG VG DG VG DG VG DG VG N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % geen instelling onbekend 584 2 922 4 1370 6 720 3 2261 9 484 2 3166 13 461 2 4208 17 4132 17 totaal geen 584 2 922 4 1370 6 720 3 2261 9 484 2 3166 13 461 2 4208 17 4132 17 instelling 1 instelling ocmw 66 0 71 0 100 0 66 0 150 1 28 0 181 1 13 0 186 1 68 0 rszppo 75 0 160 1 80 0 94 0 117 0 111 0 158 1 109 0 213 1 276 1 rsvz 72 0 112 0 102 0 57 0 215 1 75 0 324 1 93 0 424 2 215 1 rsz 2364 10 3351 14 2025 8 2246 9 2731 11 2233 9 2913 12 1937 8 3366 14 4190 18 rva 10793 44 11785 49 9300 38 12714 53 7626 31 12880 54 6694 27 13186 55 5676 23 9237 39 sanctie 13 0 9 0 311 1 2 0 366 1 6 0 546 2 0 0 483 2 0 0 totaal 1 instelling 13383 54 15488 65 11918 48 15179 64 11205 45 15333 64 10816 44 15338 64 10348 42 13986 59

Analyse van de trajecten 11 Tabel 4 Voorkomen bij de verschillende instellingen (RVA (hoofd- en sanctiebestand), RSZ, RSZPPO, RSVZ en OCMW) per kwartaal (crosssectioneel) (vervolg) doelgroep (DG) = 24742 vergelijkingsgroep (VG) = 23852 kwartaal 1 kwartaal 2 kwartaal 3 kwartaal 4 kwartaal 5 DG VG DG VG DG VG DG VG DG VG N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % 2 instellingen rszppo ocmw 31 0 67 0 27 0 38 0 30 0 21 0 32 0 12 0 47 0 11 0 rszppo rsvz 3 0 1 0 2 0 2 0 3 0 1 0 3 0 2 0 5 0 5 0 rszppo rsz 24 0 42 0 23 0 27 0 25 0 31 0 25 0 12 0 40 0 64 0 rszppo rva 185 1 339 1 140 1 339 1 142 1 393 2 108 0 412 2 111 0 278 1 rsvz ocmw 2 0 1 0 1 0 0 0 2 0 3 0 2 0 1 0 6 0 0 0 rsz ocmw 50 0 42 0 75 0 29 0 84 0 19 0 78 0 10 0 118 0 27 0 rsz rsvz 90 0 97 0 51 0 58 0 74 0 51 0 105 0 60 0 127 1 107 0 rva ocmw 281 1 170 1 388 2 187 1 480 2 211 1 493 2 195 1 479 2 125 1 rva rsvz 225 1 176 1 258 1 225 1 206 1 241 1 187 1 261 1 143 1 181 1 rva rsz 6015 24 6185 26 5201 21 6731 28 4765 19 6766 28 4048 16 6804 29 3777 15 4750 20 Sanctie ocmw 9 0 1 0 41 0 0 0 45 0 2 0 42 0 0 0 67 0 0 0 Sanctie rszppo 1 0 0 0 16 0 1 0 28 0 0 0 41 0 0 0 27 0 0 0 Sanctie rsvz 1 0 0 0 44 0 0 0 49 0 0 0 67 0 0 0 62 0 0 0 Sanctie rsz 37 0 20 0 415 2 11 0 702 3 7 0 887 4 5 0 794 3 0 0 Sanctie rva 1902 8 4 0 2200 9 2 0 2138 9 2 0 2222 9 3 0 2061 8 0 0 totaal 2 instellingen 8856 36 7145 30 8882 36 7650 32 8773 35 7748 32 8340 34 7777 33 7864 32 5548 23

12 Tabel 4 Voorkomen bij de verschillende instellingen (RVA (hoofd- en sanctiebestand), RSZ, RSZPPO, RSVZ en OCMW) per kwartaal (crosssectioneel) (vervolg) doelgroep (DG) = 24742 vergelijkingsgroep (VG) = 23852 kwartaal 1 kwartaal 2 kwartaal 3 kwartaal 4 kwartaal 5 DG VG DG VG DG VG DG VG DG VG N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % 3 instellingen rszppo rsvz ocmw 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 rszppo rsz ocmw 1 0 1 0 3 0 1 0 2 0 0 0 1 0 2 0 6 0 0 0 rszppo rsz rsvz 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 2 0 0 0 1 0 1 0 1 0 rszppo rva ocmw 22 0 30 0 19 0 27 0 9 0 16 0 17 0 18 0 10 0 10 0 rszppo rva rsvz 1 0 2 0 2 0 7 0 2 0 6 0 2 0 5 0 1 0 5 0 rszppo rva rsz 56 0 53 0 28 0 53 0 49 0 51 0 23 0 59 0 28 0 41 0 rsz rsvz ocmw 0 0 0 0 1 0 0 0 2 0 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 rva rsvz ocmw 6 0 3 0 1 0 1 0 2 0 3 0 7 0 1 0 4 0 1 0 rva rsz ocmw 155 1 57 0 160 1 66 0 195 1 65 0 176 1 54 0 170 1 36 0 rva rsz rsvz 154 1 123 1 138 1 130 1 106 0 128 1 114 0 129 1 96 0 90 0 sanctie rszppo ocmw 0 0 0 0 1 0 0 0 6 0 0 0 4 0 0 0 9 0 0 0 sanctie rszppo rsvz 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 Sanctie rszppo rsz 0 0 0 0 8 0 1 0 9 0 0 0 13 0 0 0 16 0 0 0 sanctie rszppo rva 41 0 0 0 36 0 0 0 38 0 0 0 41 0 0 0 47 0 0 0 sanctie rsvz ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 sanctie rsz ocmw 5 0 3 0 33 0 1 0 56 0 1 0 65 0 1 0 67 0 0 0 sanctie rsz rsvz 1 0 1 0 13 0 0 0 32 0 0 0 21 0 0 0 32 0 0 0 sanctie rva ocmw 214 1 0 0 364 1 0 0 288 1 0 0 282 1 1 0 288 1 0 0 sanctie rva rsvz 36 0 0 0 72 0 0 0 75 0 0 0 58 0 0 0 78 0 0 0 sanctie rva rsz 1088 4 9 0 1481 6 7 0 1430 6 6 0 1402 6 1 0 1276 5 0 0 totaal 3 instellingen 1781 7 284 1 2360 10 296 1 2302 9 279 1 2229 9 274 1 2130 9 184 1 12

Analyse van de trajecten 13 Tabel 4 Voorkomen bij de verschillende instellingen (RVA (hoofd- en sanctiebestand), RSZ, RSZPPO, RSVZ en OCMW) per kwartaal (crosssectioneel) (vervolg) doelgroep (DG) = 24742 vergelijkingsgroep (VG) = 23852 DG kwartaal 1 kwartaal 2 kwartaal 3 kwartaal 4 kwartaal 5 VG DG VG DG VG DG VG DG VG N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % 4 instellingen rszppo rva rsvz ocmw 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 rszppo rva rsz ocmw 7 0 5 0 4 0 4 0 4 0 3 0 5 0 1 0 1 0 0 0 rszppo rva rsz rsvz 1 0 4 0 0 0 2 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 2 0 rva rsz rsvz ocmw 0 0 1 0 4 0 0 0 2 0 1 0 2 0 0 0 1 0 0 0 sanctie rszppo rsz ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 2 0 0 0 1 0 0 0 sanctie rszppo rva ocmw 3 0 0 0 5 0 0 0 7 0 0 0 10 0 0 0 3 0 0 0 sanctie rszppo rva rsvz 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 sanctie rszppo rva rsz 9 0 0 0 14 0 0 0 12 0 0 0 17 0 0 0 23 0 0 0 sanctie rsz rsvz ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 sanctie rva rsvz ocmw 5 0 0 0 2 0 0 0 6 0 0 0 2 0 0 0 4 0 0 0 sanctie rva rsz ocmw 82 0 3 0 152 1 0 0 115 0 3 0 118 0 1 0 124 1 0 0 sanctie rva rsz rsvz 26 0 0 0 30 0 0 0 49 0 0 0 32 0 0 0 29 0 0 0 totaal 4 instellingen 133 1 13 0 211 1 7 0 197 1 8 0 188 1 2 0 188 1 2 0 5 instellingen sanctie rszppo rva rsz ocmw 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 3 0 0 0 sanctie rszppo rva rsz rsvz 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 sanctie rva rsz rsvz ocmw 1 0 0 0 1 0 0 0 4 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 totaal 5 instellingen 5 0 0 0 1 0 0 0 4 0 0 0 2 0 0 0 4 0 0 0 Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming

Analyse van de trajecten 14 Ruim de helft van de respondenten komt slechts bij 1 instelling per kwartaal voor. Het gaat dan zowel bij de doel- als de vergelijkingsgroep vrijwel steeds om de RVA. Ongeveer een derde vinden we in 2 datasets terug. Enerzijds gaat het hier om personen die tijdens hetzelfde kwartaal zowel een periode van werk als één van werkloosheid kennen. Anderzijds vinden we ook personen die tijdens hun werkloosheidsperiode gesanctioneerd werden. Zij komen dan zowel in het hoofdbestand als in het sanctiebestand van de RVA voor. Het spreekt voor zich dat deze laatste combinatie vooral belangrijk is bij personen uit de doelgroep. Het voorkomen in meer dan 3 instellingen is minder frequent, maar geeft wel een aanwijzing voor de mogelijke complexiteit van de trajecten. In een volgende stap wordt het aantal verschillende arbeidsmarktposities beperkt tot vijf. In plaats van vast te houden aan de verschillende instellingen RSZ, RSVZ, RRZPPO definiëren we deze categorieën als werk. De posities sanctie, werkloos, OCMW en onbekend blijven behouden. Daarnaast blijft het ook mogelijk om in hetzelfde kwartaal combinaties van verschillende posities zoals werk en werkloosheid te onderscheiden. Bij zulke combinaties is het echter opnieuw niet mogelijk om aan te geven of men nu werkte en dan werkloos werd, of omgekeerd of dat men verschillende periodes van werk en werkloosheid afwisselde. Tabel 5 geeft een overzicht per kwartaal en maakt een onderscheid tussen de doel- en de vergelijkingsgroep

Analyse van de trajecten 15 Tabel 5 Voorkomen bij de verschillende arbeidsmarktposities (werkloos, sanctie, werk, ocmw, onbekend) per kwartaal (cross-sectioneel) (vervolg) doelgroep (DG) = 24742 vergelijkingsgroep (VG) = 23852 kwartaal 1 kwartaal 2 kwartaal 3 kwartaal 4 kwartaal 5 DG VG DG VG DG VG DG VG DG VG N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % onbekend 584 2 922 4 1370 6 720 3 2261 9 484 2 3166 13 461 2 4208 17 4132 17 ocmw 66 0 71 0 100 0 66 0 150 1 28 0 181 1 13 0 186 1 68 0 1079 1178 1271 1288 1318 werkloos 44 49 9300 38 53 7626 31 54 6694 27 3 5 4 0 6 55 5676 23 9237 39 werk 2629 11 3764 16 2283 9 2485 10 3165 13 2504 10 3528 14 2214 9 4176 17 4858 20 sanctie 13 0 9 0 311 1 2 0 366 1 6 0 546 2 0 0 483 2 0 0 werkloos ocmw 281 1 170 1 388 2 187 1 480 2 211 1 493 2 195 1 479 2 125 1 werk ocmw 84 0 112 0 107 0 69 0 120 0 44 0 115 0 27 0 177 1 38 0 werk werkloos 6637 27 6882 29 5767 23 7487 31 5270 21 7586 32 4482 18 7670 32 4156 17 5347 22 sanctie ocmw 9 0 1 0 41 0 0 0 45 0 2 0 42 0 0 0 67 0 0 0 sanctie werkloos 1902 8 4 0 2200 9 2 0 2138 9 2 0 2222 9 3 0 2061 8 0 0 sanctie werk 40 0 21 0 496 2 13 0 820 3 7 0 1030 4 5 0 932 4 0 0 werk werkloos ocmw 190 1 96 0 188 1 99 0 212 1 88 0 207 1 74 0 186 1 47 0 sanctie werk ocmw 5 0 3 0 34 0 1 0 64 0 1 0 71 0 1 0 78 0 0 0 sanctie werk werkloos 1201 5 9 0 1633 7 7 0 1605 6 6 0 1550 6 1 0 1454 6 0 0 sanctie werkloos ocmw 214 1 0 0 364 1 0 0 288 1 0 0 282 1 1 0 288 1 0 0 sanctie werk werkloos ocmw Bron: 94 0 3 0 160 1 0 0 132 1 3 0 133 1 1 0 135 1 0 0 KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming

Analyse van de trajecten 16 De vereenvoudiging van de posities zoals die is weergegeven in bovenstaande tabel, wordt ook in de volgende paragraaf, waar we de gegevens longitudinaal bekijken verdergezet. 3.2. Longitudinale analyse 3.2.1. Het traject als opeenvolging van transities De KSZ verzamelt longitudinale gegevens. Dit wil zeggen dat per kwartaal bijgehouden wordt in welke arbeidsmarktpositie een persoon zich bevindt. Wanneer al deze posities aan elkaar gekoppeld worden, kunnen we een traject samenstellen. Dit traject kan bekeken worden als een opeenvolging van verschillende overgangen of transities. In deze context definiëren we een transitie als de overgang van het ene kwartaal naar het volgende en dus niet als een transitie van de ene positie (vb. werk) naar de andere (vb. werkloosheid). Dit heeft opnieuw te maken met het feit dat we binnen een kwartaal de opeenvolging van de verschillende posities niet kennen. Deze transities kunnen samengevat worden in een matrix. Zulke transitiematrix verbindt dus de posities van 2 opeenvolgende periodes; in de rijen vinden we de uitgangspositie in de kolommen de bestemming. In tabellen 6 tot en met 9 geven we de matrices voor de opeenvolgende overgangen van het ene kwartaal naar het volgende voor de gesanctioneerde werklozen. Aangezien de dataset 24 742 gesanctioneerde werklozen telt, tellen we dus ook telkens 24 742 transities. Tabel 10 sommeert dan de transities over de verschillende kwartalen. In deze matrix worden dus 98 968 (=4 x 24 742) transities of 4 transities per persoon bekeken. In tabel 11, tot slot, worden de percentages weergegeven. Dit maakt het eenvoudiger om te zien welke transities relatief gesproken het meeste voorkomen.

Analyse van de trajecten 17 Tabel 6 Arbeidsmarktpositie van de personen uit de doelgroep in kwartaal 1 ten opzichte van de positie in kwartaal 2 kwartaal 2 onbekend ocmw werkloos werk sanctie werkloos ocmw werk ocmw kwartaal 1 onbekend 180 7 217 42 0 14 1 62 2 45 0 4 0 6 3 1 584 ocmw 1 18 4 0 0 22 6 0 0 0 0 9 1 0 5 0 66 werkloos 176 4 6969 57 255 23 0 931 17 1720 69 10 2 345 192 23 10793 werk 82 4 200 1123 2 20 9 891 1 53 15 31 0 167 9 22 2629 sanctie 0 0 8 0 0 1 0 1 0 1 0 0 0 2 0 0 13 werkloos ocmw 1 0 72 0 0 77 4 12 10 21 1 20 2 3 55 3 281 werk ocmw 1 5 2 4 0 11 29 6 0 0 0 21 0 1 1 3 84 werk werkloos 38 1 827 564 43 19 5 3150 5 332 393 23 19 1078 60 80 6637 sanctie ocmw 0 3 1 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 9 sanctie werkloos 837 23 728 122 6 42 8 111 1 15 3 1 0 3 2 0 1902 sanctie werk 2 2 9 4 0 3 1 15 0 3 0 0 0 1 0 0 40 werk werkloos ocmw 1 2 13 11 2 20 9 24 2 6 3 24 9 13 25 26 190 sanctie werk ocmw 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 5 sanctie werk werkloos 48 5 183 347 3 13 15 544 0 2 11 13 1 13 3 0 1201 sanctie werkloos ocmw 2 22 58 0 0 89 12 8 2 2 0 13 0 1 5 0 214 sanctie werk werkloos ocmw 1 4 9 9 0 27 8 12 1 0 1 18 0 0 2 2 94 Totaal 1370 100 9300 2283 311 388 107 5767 41 2200 496 188 34 1633 364 160 24742 werk werkloos sanctie ocmw sanctie werkloos sanctie werk werk werkloos ocmw sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw Totaal Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming

18 Tabel 7 Arbeidsmarktpositie van de personen uit de doelgroep in kwartaal 2 ten opzichte van de positie in kwartaal 3 kwartaal 3 onbekend ocmw werkloos werk sanctie werkloos ocmw werk ocmw kwartaal 2 onbekend 879 6 234 72 58 10 5 51 1 25 7 0 0 16 6 0 1370 ocmw 2 25 8 0 0 31 11 1 4 1 0 9 1 0 5 2 100 werkloos 165 1 5323 75 243 20 0 994 15 1795 72 5 6 397 167 22 9300 werk 73 1 89 1117 10 12 7 562 3 25 196 18 10 148 2 10 2283 sanctie 210 0 62 25 1 3 0 8 0 1 0 1 0 0 0 0 311 werkloos ocmw 0 5 144 2 1 88 1 29 8 14 3 25 2 1 47 18 388 werk ocmw 4 5 2 13 2 13 27 6 1 0 1 21 7 1 1 3 107 werk werkloos 37 1 466 774 33 6 2 2528 10 250 516 19 18 1015 36 56 5767 sanctie ocmw 3 12 2 0 0 18 2 0 0 0 0 2 1 0 1 0 41 sanctie werkloos 788 31 944 131 15 62 6 187 1 17 5 7 1 4 1 0 2200 sanctie werk 35 1 25 324 0 6 3 95 0 0 2 2 1 1 0 1 496 werk werkloos ocmw 0 2 16 12 2 14 13 38 0 8 4 20 12 13 15 19 188 sanctie werk ocmw 1 4 1 4 0 9 4 4 0 0 0 6 1 0 0 0 34 sanctie werk werkloos 59 6 185 600 0 13 7 716 0 2 14 18 2 9 1 1 1633 sanctie werkloos ocmw 3 40 112 3 1 139 17 20 2 0 0 23 0 0 4 0 364 sanctie werk werkloos ocmw 2 10 13 13 0 36 15 31 0 0 0 36 2 0 2 0 160 Totaal 2261 150 7626 3165 366 480 120 5270 45 2138 820 212 64 1605 288 132 24742 werk werkloos sanctie ocmw sanctie werkloos sanctie werk werk werkloos ocmw sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw Totaal Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming 18

Analyse van de trajecten 19 Tabel 8 Arbeidsmarktpositie van de personen uit de doelgroep in kwartaal 3 ten opzichte van de positie in kwartaal 4 kwartaal 4 onbekend ocmw werkloos werk sanctie werkloos ocmw werk ocmw kwartaal 3 onbekend 1675 13 231 114 107 11 3 35 3 43 7 1 0 11 6 1 2261 ocmw 16 52 13 2 1 35 13 4 5 0 0 7 0 1 1 0 150 werkloos 123 1 4159 37 331 21 1 555 10 1815 65 4 3 337 147 17 7626 werk 110 4 95 1625 22 10 4 592 4 49 409 14 16 190 10 11 3165 sanctie 251 1 62 29 4 3 3 11 0 1 1 0 0 0 0 0 366 werkloos ocmw 6 2 226 0 1 113 1 38 2 18 0 21 2 5 36 9 480 werk ocmw 0 5 2 27 0 5 35 7 3 1 2 16 5 1 7 4 120 werk werkloos 47 2 509 538 62 12 2 2142 11 276 507 20 33 986 49 74 5270 sanctie ocmw 1 11 5 1 0 19 4 1 0 0 0 2 0 0 1 0 45 sanctie werkloos 829 22 956 114 13 50 6 121 2 13 5 4 0 2 0 1 2138 sanctie werk 38 5 71 508 2 10 4 156 0 1 17 5 1 2 0 0 820 werk werkloos ocmw 2 3 29 15 0 14 3 60 2 3 3 32 6 5 20 15 212 sanctie werk ocmw 3 8 2 7 0 15 9 3 0 0 0 15 1 0 1 0 64 sanctie werk werkloos 61 12 244 497 3 15 6 721 0 2 14 19 1 9 1 0 1605 sanctie werkloos ocmw 3 33 74 3 0 134 7 9 0 0 0 20 2 0 2 1 288 sanctie werk werkloos 1 7 16 11 0 26 14 27 0 0 0 27 1 1 1 0 132 ocmw Totaal 3166 181 6694 3528 546 493 115 4482 42 2222 1030 207 71 1550 282 133 24742 werk werkloos sanctie ocmw sanctie werkloos sanctie werk werk werkloos ocmw sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw Totaal Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming

20 Tabel 9 Arbeidsmarktpositie van de personen uit de doelgroep in kwartaal 4 ten opzichte van de positie in kwartaal 5 kwartaal 5 onbekend ocmw werkloos werk sanctie werkloos ocmw werk ocmw kwartaal 4 onbekend 2524 12 175 207 114 7 2 37 4 36 23 5 0 14 6 0 3166 ocmw 12 71 14 9 0 37 21 0 3 1 0 6 4 0 2 1 181 werkloos 108 2 3490 35 275 14 1 439 24 1708 76 3 4 334 163 18 6694 werk 129 6 29 2185 29 1 9 449 10 45 386 11 26 185 11 17 3528 sanctie 386 8 73 43 8 6 0 21 0 0 0 1 0 0 0 0 546 werkloos ocmw 8 3 228 1 1 109 1 36 7 18 0 22 0 2 47 10 493 werk ocmw 2 5 1 22 0 4 58 5 4 0 1 8 3 0 2 0 115 werk werkloos 31 0 338 416 44 4 2 1989 8 233 404 5 20 902 30 56 4482 sanctie ocmw 4 6 1 0 0 22 6 0 0 0 0 2 0 0 0 1 42 sanctie werkloos 889 22 894 136 11 54 7 185 4 8 1 4 1 1 4 1 2222 sanctie werk 47 5 90 617 1 13 7 215 1 1 14 15 2 1 0 1 1030 werk werkloos ocmw 2 0 22 14 0 13 10 48 2 6 7 25 14 4 18 22 207 sanctie werk ocmw 2 6 1 5 0 24 14 2 0 0 1 14 1 0 0 1 71 sanctie werk werkloos 51 4 244 474 0 13 11 696 0 4 19 20 1 10 1 2 1550 sanctie werkloos ocmw 11 29 60 2 0 129 16 8 0 1 0 19 1 1 3 2 282 sanctie werk werkloos 2 7 16 10 0 29 12 26 0 0 0 26 1 0 1 3 133 ocmw Totaal 4208 186 5676 4176 483 479 177 4156 67 2061 932 186 78 1454 288 135 24742 werk werkloos sanctie ocmw sanctie werkloos sanctie werk werk werkloos ocmw sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw Totaal Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming 20

Analyse van de trajecten 21 Tabel 10 Arbeidsmarktpositie van de personen uit de doelgroep in kwartaal x ten opzichte van de positie in kwartaal x+1 kwartaal x+1 onbekend ocmw werkloos werk sanctie werkloos ocmw werk ocmw kwartaal x onbekend 5258 38 857 435 279 42 11 185 10 149 37 10 0 47 21 2 7381 ocmw 31 166 39 11 1 125 51 5 12 2 0 31 6 1 13 3 497 werkloos 572 8 19941 204 1104 78 2 2919 66 7038 282 22 15 1413 669 80 34413 werk 394 15 413 6050 63 43 29 2494 18 172 1006 74 52 690 32 60 11605 sanctie 847 9 205 97 13 13 3 41 0 3 1 2 0 2 0 0 1236 werkloos ocmw 15 10 670 3 3 387 7 115 27 71 4 88 6 11 185 40 1642 werk ocmw 7 20 7 66 2 33 149 24 8 1 4 66 15 3 11 10 426 werk werkloos 153 4 2140 2292 182 41 11 9809 34 1091 1820 67 90 3981 175 266 22156 sanctie ocmw 8 32 9 1 0 63 12 1 0 0 0 6 1 0 3 1 137 sanctie werkloos 3343 98 3522 503 45 208 27 604 8 53 14 16 2 10 7 2 8462 sanctie werk 122 13 195 1453 3 32 15 481 1 5 33 22 4 5 0 2 2386 werk werkloos ocmw 5 7 80 52 4 61 35 170 6 23 17 101 41 35 78 82 797 sanctie werk ocmw 6 18 4 16 0 51 27 9 0 0 1 36 3 0 2 1 174 sanctie werk werkloos 219 27 856 1918 6 54 39 2677 0 10 58 70 5 41 6 3 5989 sanctie werkloos ocmw 19 124 304 8 1 491 52 45 4 3 0 75 3 2 14 3 1148 sanctie werk werkloos 6 28 54 43 0 118 49 96 1 0 1 107 4 1 6 5 519 ocmw Totaal 11005 617 29296 13152 1706 1840 519 19675 195 8621 3278 793 247 6242 1222 560 98968 werk werkloos sanctie ocmw sanctie werkloos sanctie werk werk werkloos ocmw sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw Totaal Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming

22 Tabel 11 Arbeidsmarktpositie van de personen uit de doelgroep in kwartaal x ten opzichte van de positie in kwartaal x+1 (percentages) kwartaal x+1 onbekend ocmw werkloos werk sanctie werkloos ocmw werk ocmw kwartaal x onbekend 5 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 werkloos 1 0 20 0 1 0 0 3 0 7 0 0 0 1 1 0 35 werk 0 0 0 6 0 0 0 3 0 0 1 0 0 1 0 0 12 sanctie 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 werkloos ocmw 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 werk ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 werk werkloos 0 0 2 2 0 0 0 10 0 1 2 0 0 4 0 0 22 sanctie ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 sanctie werkloos 3 0 4 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 9 sanctie werk 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 werk werkloos ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 sanctie werk ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 sanctie werk werkloos 0 0 1 2 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 6 sanctie werkloos ocmw 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 sanctie werk werkloos 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 ocmw Totaal 11 1 30 13 2 2 1 20 0 9 3 1 0 6 1 1 100 werk werkloos sanctie ocmw sanctie werkloos sanctie werk werk werkloos ocmw sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw Totaal Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming 22

Analyse van de trajecten 23 Bijna de helft van de transities bevinden zich op de diagonaal van de matrix. Dit zijn de zogenaamde stabiele transities waarbij de positie in een bepaald kwartaal hetzelfde is als die in het daaropvolgende kwartaal. In het kader van dit onderzoek zijn we voornamelijk geïnteresseerd in de overgangen die men maakt na een sanctie. Hierbij kunnen de volgende vragen gesteld worden: Hoe reageren personen op een sanctie? Zien we de meeste transities naar werk, naar inactiviteit? Hangt het soort uitstroom samen met een aantal achtergrondkenmerken? In de volgende tabellen werden alle uitgangsposities waarin sanctie voorkwam samengenomen 4 : sanctie sanctie ocmw sanctie werkloos sanctie werk sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw. Tabel 12 geeft de positie het kwartaal na een sanctie en bekijkt tevens ook enkele achtergrondkenmerken (leeftijdsklasse, geslacht, gezinssituatie). 4 Het kan zijn dat de sanctie hier aan het begin van het kwartaal viel en personen tijdens het kwartaal zelf reeds uitstroomden naar werk of inactiviteit. Bij gebrek aan voldoende data gegevens kunnen we vaak echter niet weten of deze vermeende uitstroom zich effectief pas na de sanctie situeert.

Analyse van de trajecten 24 Tabel 12 De positie in het kwartaal volgend op een sanctie naar achtergrondkenmerken (doelgroep) uitstroom (aantal) uitstroom (rij %) onbekend ocmw werkloos werk sanctie werkloos ocmw werk ocmw werk werkloos sanctie ocmw 4570 349 5149 4039 68 1030 224 3954 14 74 108 334 22 61 38 17 20051 23 2 26 20 0 5 1 20 0 0 1 2 0 0 0 0 100 leeftijdsklasse (kolom%) 15-24 16 34 25 24 18 25 32 26 36 39 23 35 55 25 26 29 24 25-34 47 36 37 46 49 35 42 41 14 34 44 31 23 48 37 41 41 35-44 28 24 22 23 18 25 19 22 36 20 24 27 9 23 29 18 24 45-64 9 7 16 7 16 14 8 10 14 7 8 7 14 5 8 12 11 geslacht (kolom%) man 27 67 57 57 51 60 69 66 50 59 67 70 77 69 76 59 53 vrouw 73 33 43 43 49 40 31 34 50 41 33 30 23 31 24 41 47 sanctie werkloos sanctie werk werk werkloos ocmw sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw Totaal Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming

Analyse van de trajecten 25 Tabel 12 De positie in het kwartaal volgend op een sanctie naar achtergrondkenmerken (doelgroep) (vervolg) uitstroom (aantal) uitstroom (rij %) lipro-positie (kolom%) onbekend ocmw werkloos werk sanctie werkloos ocmw werk ocmw werk werkloos 4570 349 5149 4039 68 1030 224 3954 14 74 108 334 22 61 38 17 20051 23 2 26 20 0 5 1 20 0 0 1 2 0 0 0 0 100 Gehuwde met kind 49 10 19 29 19 9 6 22 0 16 26 6 14 25 11 24 28 Gehuwde zonder kind 5 2 6 5 6 3 1 6 0 7 5 4 0 5 8 0 5 Kind bij een gehuwd paar 11 11 13 16 6 4 8 15 0 18 10 7 23 15 0 0 13 Ongehuwd samenwonend met kind 11 7 9 11 15 7 7 9 14 8 11 5 9 5 5 18 10 Ongehuwd samenwonend zonder kind 4 5 5 8 6 4 4 7 0 5 8 4 0 7 3 0 6 Kind bij een ongehuwd paar 1 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1 Hoofd eenoudergezin 3 14 9 4 10 20 13 7 21 7 5 15 14 3 13 12 7 Kind in een eenoudergezin 4 7 7 7 6 4 6 7 7 8 6 4 0 7 0 6 6 Alleenstaande 8 34 24 15 26 43 43 21 50 22 20 47 41 31 55 35 19 Andere inwonende 2 3 2 2 0 1 4 2 0 1 0 2 0 3 0 0 2 Wonend in collectief huishouden 0 1 0 0 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 Overige 2 5 4 3 3 5 6 3 7 8 7 3 0 0 5 6 3 Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming sanctie ocmw sanctie werkloos sanctie werk werk werkloos ocmw sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw Totaal

Analyse van de trajecten 26 De eerste 2 rijen van tabel 12 geven aan dat welke arbeidsmarktpositie een gesanctioneerde heeft in het kwartaal volgend op zijn/haar sanctie. Een kwart vinden we het kwartaal na de sanctie niet meer terug in de onderzochte bestanden. We vinden hen terug in de categorie onbekend. Enerzijds gaat het hier om personen die terugvallen op andere inactiviteitsuitkeringen zoals invaliditeitsuitkeringen of pensioenen. Aangezien onze vraag aan de KSZ deze instellingen niet bevatte, hebben we geen indicaties over de grootte van deze groep. Anderzijds omvat deze groep de personen die zich vrijwillig, dan wel verplicht volledig terugtrekken uit de arbeidsmarkt. Ruim een kwart (26%) van de gesanctioneerden wordt terug werkloos na een sanctie. 20% stroomt uit naar werk en 20% is in het volgende kwartaal zowel aan het werk als werkloos. Ongeveer 10% verkrijgt het kwartaal na een sanctie een vergoeding van het OCMW. 2% is enkel terug te vinden in de OCMW-betalingsbestanden. De anderen zijn daarnaast ook geregistreerd door de RVA, RSZ, RSZPPO of RSVZ. Door de achtergrondkenmerken van de gesanctioneerden te bestuderen, kan nagegaan worden of bepaalde groepen van werklozen bij een sanctie meer uitstromen naar bepaalde richtingen. Werklozen uit de jongste leeftijdscategorie, 15-24, stromen relatief gezien meer uit naar het OCMW. Gesanctioneerden ouder dan 45 krijgen in het kwartaal volgend op een sanctie vaak opnieuw een werkloosheidsuitkering. De middelste leeftijdsklassen lijken iets meer uit te stromen naar werk of verdwijnen uit de dataset. Dit laatste hangt vermoedelijk samen met hun gezinssituatie en geslacht. Vrouwen en gehuwden met een kind zijn het kwartaal na een sanctie vaak meer niet meer terug te vinden in de bestudeerde bestanden. Waarschijnlijk kunne ze geen aanspraak maken op andere uitkeringen (OCMW, invaliditeit, pensioen, ) en vallen ze terug op de inkomsten van een partner. Bij degenen die het kwartaal volgend op een sanctie wel vaker een vergoeding aanvragen en verkrijgen bij het OCMW zijn mannen en eenoudergezinnen oververtegenwoordigd. De analyses uit deze paragraaf richten zich in de eerste plaats op wat er gebeurde met de personen uit de doelgroep vlak na hun sanctie. We kunnen deze analyses ook maken voor de referentiepersonen. Tabel 13 bekijkt de situatie van deze personen het kwartaal na de matching, d. i. het kwartaal nadat hun evenknie uit de doelgroep gesanctioneerd werd.

Analyse van de trajecten 27 Tabel 13 De positie in het kwartaal volgend op het matchingmoment naar achtergrondkenmerken (vergelijkingsgroep) onbekend ocmw werkloos werk sanctie werkloos ocmw 1336 38 1013 2470 2 155 36 5804 2 3 66 1 3 1 1 2005 uitstroom (aantal) 3 1 uitstroom (rij %) 7 0 51 12 0 1 0 29 0 0 0 0 0 0 0 100 leeftijdsklasse (kolom%) 15-24 25 61 21 31 0 43 33 27 0 0 47 0 33 100 0 25 25-34 39 26 39 43 100 35 39 41 0 67 30 100 67 0 100 40 35-44 23 8 24 19 0 16 19 22 100 33 17 0 0 0 0 23 45-64 12 5 15 7 0 5 8 11 0 0 6 0 0 0 0 12 geslacht (kolom%) man 48 61 45 61 50 56 61 61 100 33 47 100 33 0 100 51 vrouw 52 39 55 39 50 44 39 39 0 67 53 0 67 100 0 49 werk ocmw werk werkloos sanctie werkloos sanctie werk werk werkloos ocmw sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw Totaal Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming

28 Tabel 13 De positie in het kwartaal volgend op het matchingmoment naar achtergrondkenmerken (vergelijkingsgroep) (vervolg) onbekend ocmw werkloos werk sanctie uitstroom (aantal) 1336 38 10133 2470 2 155 36 5804 2 3 66 1 3 1 1 20051 uitstroom (rij %) 7 0 51 12 0 1 0 29 0 0 0 0 0 0 0 100 lipro-positie (kolom%) Gehuwde met kind 26 3 27 19 0 7 11 18 0 67 5 0 33 0 0 25 Gehuwde zonder kind 5 3 5 5 0 2 0 4 0 0 0 100 33 0 0 5 Kind bij een gehuwd paar 15 3 16 18 0 8 8 17 0 0 5 0 0 0 0 16 Ongehuwd samenwonend met kind 9 8 9 10 0 6 14 10 0 0 9 0 0 0 0 9 Ongehuwd samenwonend zonder kind 8 8 7 10 50 3 0 9 0 33 2 0 0 0 0 8 Kind bij een ongehuwd paar 2 3 1 2 0 1 0 2 0 0 0 0 33 0 0 1 Hoofd eenoudergezin 7 8 8 5 50 16 31 8 0 0 23 0 0 0 0 7 Kind in een eenoudergezin 7 8 6 9 0 10 3 7 0 0 5 0 0 0 0 7 Alleenstaande 13 42 14 14 0 35 25 17 50 0 35 0 0 100 10 0 15 Andere inwonende 3 0 3 3 0 2 0 3 50 0 0 0 0 0 0 2 Wonend in collectief huishouden 1 8 1 1 0 4 3 1 0 0 8 0 0 0 0 0 Overige 5 8 5 6 0 6 6 5 0 0 11 0 0 0 0 5 Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming werkloos ocmw werk ocmw werk werkloos sanctie werkloos sanctie werk werk werkloos ocmw sanctie werk ocmw sanctie werk werkloos sanctie werkloos ocmw sanctie werk werkloos ocmw Totaal

Analyse van de trajecten 29 De personen uit de vergelijkingsgroep mogen dan wel een even grote kans op sanctie hebben als hun gelijke uit de doelgroep, ze worden niet gesanctioneerd en zijn dus ook niet verplicht hun arbeidsmarktpositie aan te passen. Dit blijkt duidelijk uit tabel 13. Iets meer dan de helft van de werklozen is het volledige kwartaal na de matching werkloos. Deze groep bestaat iets meer dan gemiddeld uit vrouwen, ouderen en alleenstaanden. Bijna 30% is dat betreffende kwartaal zowel werkloos als werkend en 12% stroomde enkel uit naar werk. In deze 2 categorieën zijn mannen licht oververtegenwoordigd ten opzichte van vrouwen. 7% van de vergelijkingspersonen verdwijnen uit de bestudeerde bestanden het kwartaal na de matching. Bovendien blijkt er in de vergelijkingsgroep geen significante uitstroom naar de OCMW s te zijn. Terwijl bovenstaande analyses ons meer kunnen vertellen over de dadelijke gevolgen van een sanctie kunnen we meer lange termijn evoluties gemakkelijker vatten aan de hand van een analyse van het volledige traject. 3.2.2. Het traject als geheel Wanneer de verschillende posities voor de 5 kwartalen met elkaar verbonden worden, kunnen we het traject dat de respondenten volgden tijdens de bestudeerde periode reconstrueren. Dit traject kan als geheel bestudeerd worden. De grote moeilijkheid is echter dat door de veelheid van verschillende arbeidsmarktposities en mogelijke combinaties tijdens een kwartaal er erg veel verschillende trajecten mogelijk zijn. Op basis van een indeling op basis van de arbeidsmarktposities (werk, werkloos, OCMW, sanctie, onbekend of een combinatie van deze) en zonder verder rekening te houden met het aantal jobs, het aantal contacten met het OCMW, de RVA, enz. vinden we 5134 verschillende loopbanen. In de tabellen 14 en 15 wordt een overzicht gegeven van de 10 meest voorkomende trajecten voor respectievelijk de gesanctioneerde en de nietgesanctioneerde werklozen.

30 Tabel 14 De meest voorkomende trajecten bij de groep van de doelgroep traject aantal werkloos +werkloos +werkloos +werkloos +sanctie werkloos 1199 werkloos +werkloos +werkloos +sanctie werkloos +onbekend 752 werkloos +werkloos +sanctie werkloos +onbekend+onbekend 634 werkloos +sanctie werkloos +onbekend+onbekend+onbekend 583 sanctie werkloos +onbekend+onbekend+onbekend+onbekend 582 werkloos +werkloos +sanctie werkloos +werkloos +werkloos 554 werkloos +sanctie werkloos +werkloos +werkloos +werkloos 536 sanctie werkloos +werkloos +werkloos +werkloos +werkloos 512 werkloos +werkloos +werkloos +sanctie werkloos +werkloos 466 werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos 328 +sanctie werk werkloos Totaal 6146 (25%) Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming Een kwart van de werklozen, gesanctioneerd tussen oktober 2002 en december 2003, herkent zijn/haar traject gedurende die periode in bovenstaande tabel. Na een sanctie blijken personen vaak te verdwijnen uit de administratieve databanken. De categorie onbekend blijkt vaak ook een zeer stabiele categorie. Daarnaast blijkt een tweede groep gesanctioneerden na een sanctie dadelijk terug te vallen op de werkloosheid. Tabel 15 De meest voorkomende trajecten bij de groep van de vergelijkingsgroep traject aantal werkloos +werkloos +werkloos +werkloos +werkloos 6060 werkloos +werkloos +werkloos +werkloos +onbekend 2541 werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + 2060 werk werkloos werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + 1088 werk werk werkloos +werkloos +werkloos +werkloos +werkloos 389 werkloos +werkloos +werkloos +werkloos + werk werkloos 311 werk + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk 259 werkloos werk werkloos + werk werkloos + werk + werk + werk 256 werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk + werk 250 werk + werk werkloos + werk werkloos + werk werkloos + werk 233 Totaal 13447 (56%) Bron: KSZ DWH Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming