PAGINA i van 13 Opdrachtgever: Stuurgroep MVO Besteknummer: - Projectnummer: 511133 Documentnummer: 511133_Rapportage_Ketenanlyse_asfaltproductie_2.1 Versie: 2.1 Status: Concept Uitgegeven door: Oosterhof Holman Beheer B.V. Postbus 6 9843 ZG Grijpskerk
PAGINA 2 van 13 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1. Doel van de analyse... 3 2 Beschrijving van de waardeketen... 4 1.2. Omschrijving van de activiteiten... 4 1.3. Partners binnen de waardeketen... 5 1.4. Afbakening van de waardeketen... 5 1.5. De waardeketen schematisch... 6 2. Identificatie en calculatie van de scope 3 emissies... 7 2.1. Bronanalyse... 7 2.2. Scope-indeling bronnen... 7 2.1 Dataverzameling en calculatie van de emissies... 7 2.3. Dataverzameling en calculatie van scope 3 emissies... 8 2.2 Totale emissies in de waardeketen... 8 3 Berekende scope 3 emissies 2010... 9 3.1 Dataverzameling en calculatie van scope 3 emissies... 9 2.4. Totale emissies in de waardeketen... 9 3. Reductiemogelijkheden... 10 3.1. Asfalttransport... 10 3.2. Aardgasverbruik APW... 10 4 Conclusies en aanbevelingen... 11 Bijlage A: Specificatie APW... 13
PAGINA 3 van 13 1 Inleiding Oosterhof Holman heeft het voornemen om zich te certificeren op niveau 5 van de CO 2 prestatieladder. Certificering vindt plaats op basis van een portfolio welke eenmaal per jaar wordt aangeboden aan een geaccrediteerde instelling die de certificering verzorgd. Onderdeel van het portfolio is een tweetal analyses van koolstofdioxide genererende activiteiten. Deze analyses dienen betrekking te hebben op de meest materiële scope 3 emissies van Oosterhof Holman. In eerste instantie is het dus noodzakelijk te bepalen welke scope 3 emissies het meest materieel zijn. Het inzichtelijk maken van de scope 3 emissies dient te geschieden conform de door het GHG protocol voorgeschreven methode. Een beschrijving van de methode evenals een beschrijving van de scope 3 emissies van Oosterhof Holman staan in de kwantitatieve analyse. Uit deze analyse kan worden opgemaakt dat de inkoop van asfalt een groot deel van de inkoopomzet verantwoord. Voor het uitvoeren van haar infrastructurele projecten heeft Oosterhof Holman over het jaar 2010 94.554 ton asfalt ingekocht. Een groot deel, namelijk 46.281 ton asfalt, was afkomstig van asfaltproductie Westerbroek (APW). Deze ketenanalyse heeft uitsluitend betrekking op deze locatie. 1.1. Doel van de analyse Het doel van deze analyse is het inzichtelijk maken van de keten(partners) en de daarbij behorende activiteiten. Met de verkregen inzichten kunnen alle mogelijke emissiebronnen worden geïdentificeerd. De bijbehorende activiteit data kunnen vervolgens in overleg met de ketenpartners worden vastgesteld. Vervolgens kunnen de activiteit data worden vermenigvuldigd met een conversiefactor waarmee de emissies in tonnen CO 2 kunnen worden berekend.
PAGINA 4 van 13 2 Beschrijving van de waardeketen Zoals eerder al gezegd gaat deze ketenanalyse over het product asfalt afkomstig van de APW. De locatie is gelegen op het gelijknamige bedrijventerrein dat wordt ontsloten door de N860 die direct in verbinding staat met de A7. Figuur 1: Asfaltproductie Westerbroek 1.2. Omschrijving van de activiteiten Asfalt is een mengsel van zand, steenslag, asfaltgranulaten, vulstoffen en bindmiddelen. Het zand en steenslag worden periodiek per schip naar de asfaltcentrale aangevoerd en worden aldaar gelost met speciale kranen. Deze kranen lossen het product in vrachtwagens die het product intern transporteren naar de voorraadbunkers. Met behulp van een shovel wordt de voorraad de hoogte ingewerkt en het terrein netjes gehouden. De overige grondstoffen worden per as aangevoerd en indien nodig opgeslagen in de daarvoor bedoelde opslagfaciliteiten. Een in werking zijnde asfaltcentrale wordt gekenmerkt door een shovel die continu de speciaal ontworpen doseerbakken vult. Deze doseerbakken doseren de grondstoffen zand, steenslag en granulaten op een lopende band via welke zij naar een trommeldroger worden getransporteerd. In de trommeldroger worden de grondstoffen verhit tot ongeveer 180⁰C waardoor zij worden ontdaan van hun vocht. Vervolgens worden de gedroogde mineralen met behulp van een emmerelevator naar de zeefstraten getransporteerd waar zij naar fractie worden afgezeefd en opgeslagen in silo s. De silo s zijn volledig geïsoleerd en kunnen bovendien, wanneer weeromstandigheden opslag noodzakelijk maken, worden verwarmd met hete lucht. Op deze manier kunnen de mineralen zonder enig temperatuur verschil worden opgeslagen. Afhankelijk van de gewenste soort asfalt worden de warme mineralen afgewogen en in een mengbak gestort. Hier worden de voorgeschreven hoeveelheden vulstof en bitumen toegevoegd en gemengd met de mineralen. Het asfaltmengsel wordt nu gestort in een voorraadsilo van waaruit vrachtwagens het eindproduct naar een bouwplaats transporteren.
PAGINA 5 van 13 Eenmaal op de bouwplaats aangekomen wordt de klep aan de achterzijde van de vrachtwagen boven de hopper (lees: buffer) van een asfaltspreidmachine gereden. Het asfalt dat op een geleidelijke manier wordt gelost, wordt vervolgens vanuit de hopper met spreidwormen verdeeld over de gehele werkbreedte van de spreidmachine. Vervolgens wordt het asfalt uitgevlakt en voorverdicht. Walsen dragen zorg voor de verdere verdichting. Asfaltwegen worden regelmatig vernieuwd. Veelal wordt dit veroorzaakt doordat de kwaliteit van de wegen moet worden verbeterd om bijvoorbeeld geluidsoverlast te reduceren. Voordat de werkzaamheden kunnen aanvangen is het noodzakelijk de oude weg te ontmantelen door middel van een frees. Een asfaltfrees verkleint het asfalt met behulp van beitels in kleinere fracties die met behulp van een transportband in een vrachtwagen worden gestort. Teerhoudende fracties worden gescheiden afgevoerd, niet teerhoudende fracties worden in het geval van Oosterhof Holman afgevoerd naar de APW. 1.3. Partners binnen de waardeketen Veel van de in 2.1 omschreven activiteiten worden uitgevoerd in eigen beheer. Zo heeft Oosterhof Holman onder andere vrachtwagens, asfaltspreidmachines, walsen en frezen in haar bezit. Het eigenlijke productieproces wordt uitgevoerd door de APW. Ook de inkoop van grondstoffen, producten en diensten wordt verzorgd door de APW. Navraag bij de bedrijfsleider asfalt deed ons leren dat zij meerdere leveranciers hebben, namelijk: - Steenslag, Verkaik; - Vulstof, Cementbouw; - Zand, Roelofs Wegenbouw; - Bitumen, Totall/Kuwait/Exxon; - Asfaltgranulaat, Oosterhof Holman. 1.4. Afbakening van de waardeketen Omdat het, zoals het handboek van de CO 2 prestatieladder aangeeft, niet direct noodzakelijk is om alle ketenpartners te benaderen heeft Oosterhof Holman besloten alleen de cruciale gegeven op te vragen. Zo is er uitvoerig gesproken met de bedrijfsleiding van de APW betreffende hun carbon footprint en is ook, weliswaar globaal, inzicht verkregen in de CO 2 emissies gerelateerd aan het transport van asfalt. Het vierkant zoals deze in het figuur op de volgende bladzijde is weergegeven geeft de afbakening schematisch weer.
PAGINA 6 van 13 1.5. De waardeketen schematisch Figuur 2: Schematische weergave waardeketen asfalt
PAGINA 7 van 13 2. Identificatie en calculatie van de scope 3 emissies 2.1. Bronanalyse Allereerst moet er worden bepaald welke apparatuur (bronnen) emissies veroorzaken. Een zogeheten bronanalyse is uitgevoerd in samenwerking met de APW. De volgende bronnen zijn geïdentificeerd: 1) Shovel; 2) Gasbrander droger(s); 3) Elektrische installaties; 4) Vrachtwagens (asfalttransport); Deze bronnen kunnen worden ingedeeld in de categorieën mobiele en stationaire verbranding. 2.2. Scope-indeling bronnen Conform het handboek van de CO 2 kunnen de bronnen worden ingedeeld in directe emissies, indirecte emissies van ingekochte elektriciteit, warmte of stroom en overige indirecte emissies. Categorie Directe emissies (scope 1) Indirecte emissies van ingekochte elektriciteit, warmte of stoom Overige indirecte emissies (scope 3) (scope 2) Shovel x Gasbrander droger(s) x Elektrische installaties x Vrachtwagens (asfalttransport) x x Tabel 1: Scope-indeling van de bronnen Aan de hand van tabel 1 kan er worden geconcludeerd dat het merendeel aan bronnen valt binnen de categorie overige indirecte emissies. Deze bronnen zijn allemaal in het beheer van de APW. De directe emissies komen voort uit bronnen die in het beheer zijn van Oosterhof Holman. 2.1 Dataverzameling en calculatie van de emissies De scope 1 emissies van de bron zoals deze wordt genoemd in tabel 1 worden bepaald met behulp van aannames en informatie afkomstig van de administratie. De conversiefactoren zijn allemaal afkomstig uit het handboek van de CO 2 prestatieladder. Vrachtwagens De vrachtwagens die het product naar een bouwplaats transporteren, nemen per vracht 15 m³ mee (1 m³ asfalt = 2.250 kg). Er wordt aangenomen dat de APW een verzorgingsgebied heeft van 50 km, een retour zal dus gemiddeld 100 transportkilometers opleveren. In het jaar 2011 werd er in totaal 61.785 ton asfalt naar bouwplaatsen getransporteerd. De totale transportafstand in 2011 bedroeg 183.066 km. De gehanteerde conversiefactor is 110 gram CO 2 per ton per kilometer. De CO2 emissie als gevolg van het asfalttransport bedroegen 679 ton.
PAGINA 8 van 13 2.3. Dataverzameling en calculatie van scope 3 emissies De scope 3 emissies van de bronnen zoals deze worden genoemd in tabel 1 worden bepaald met behulp van aannames en informatie afkomstig van de APW. Gezien het feit dat de APW meerdere afnemers heeft is de belasting in termen van CO 2 berekend op basis van het aantal tonnen asfalt dat Oosterhof Holman ten opzichte van de totale productie heeft ingekocht. Dit betekend dat de carbon footprint van de APW voor 61.785/238.887 deel aan Oosterhof Holman wordt toegerekend. De conversiefactoren zijn allemaal afkomstig uit het handboek van de CO 2 prestatieladder. Shovel De shovel welke de grondstoffen in de doseerbakken stort was in het jaar 2011 goed voor een dieselverbruik van 33.917 liter. De gehanteerde conversiefactor is 3.135 gram CO 2 per liter diesel. De CO2 emissie als gevolg van het gebruik van de shovel bedroegen 28 ton. Gasbrander De aanwezige gasbrander(s) waren in het jaar 2011 goed voor een aardgasverbruik van 1.907.516 Nm³. De gehanteerde conversiefactor is 1.825 gram CO 2 per Nm³ aardgas. De CO2 emissie als gevolg van het drogen bedroegen 900 ton. Elektrische installaties De elektrische installaties die de APW in gebruik heeft waren in 2011 goed voor een verbruik van 1.093.740 kwh. De gehanteerde conversiefactor is 300 gram CO 2 per Nm³ kilowattuur. De CO2 emissie als gevolg van het elektriciteitsverbruik bedroeg 85 ton. 2.2 Totale emissies in de waardeketen De totale emissies binnen de waardeketen zoals deze in dit rapport wordt beschreven bedraagt 1.692 ton CO 2. Per ton asfalt bedraagt de CO 2 emissies 27,38 kilogram.
PAGINA 9 van 13 3 Berekende scope 3 emissies 2010 De scope 1 emissies van de bron zoals deze wordt genoemd in tabel 1 worden bepaald met behulp van aannames en informatie afkomstig van de administratie. De conversiefactoren zijn allemaal afkomstig uit het handboek van de CO 2 prestatieladder. Vrachtwagens De vrachtwagens die het product naar een bouwplaats transporteren, nemen per vracht 15 m³ mee (1 m³ asfalt = 2.250 kg). Er wordt aangenomen dat de APW een verzorgingsgebied heeft van 50 km, een retour zal dus gemiddeld 100 transportkilometers opleveren. In het jaar 2010 werd er in totaal 46.281 ton asfalt naar bouwplaatsen getransporteerd. De totale transportafstand in 2010 bedroeg 137.128 km. De gehanteerde conversiefactor is 110 gram CO 2 per ton per kilometer. De CO2 emissie als gevolg van het asfalttransport bedroegen 509 ton. 3.1 Dataverzameling en calculatie van scope 3 emissies De scope 3 emissies van de bronnen zoals deze worden genoemd in tabel 1 worden bepaald met behulp van aannames en informatie afkomstig van de APW. Gezien het feit dat de APW meerdere afnemers heeft is de belasting in termen van CO 2 berekend op basis van het aantal tonnen asfalt dat Oosterhof Holman ten opzichte van de totale productie heeft ingekocht. Dit betekend dat de carbon footprint van de APW voor 46.281/205.002 deel aan Oosterhof Holman wordt toegerekend. De conversiefactoren zijn allemaal afkomstig uit het handboek van de CO 2 prestatieladder. Shovel De shovel welke de grondstoffen in de doseerbakken stort was in het jaar 2010 goed voor een dieselverbruik van 38.777 liter. De gehanteerde conversiefactor is 3.135 gram CO 2 per liter diesel. De CO2 emissie als gevolg van het gebruik van de shovel bedroegen 28 ton. Gasbrander De aanwezige gasbrander(s) waren in het jaar 2010 goed voor een aardgasverbruik van 1.694.278 Nm³. De gehanteerde conversiefactor is 1.825 gram CO 2 per Nm³ aardgas. De CO2 emissie als gevolg van het drogen bedroegen 698 ton. Elektrische installaties De elektrische installaties die de APW in gebruik heeft waren in 2010 goed voor een verbruik van 1.005.795 kwh. De gehanteerde conversiefactor is 300 gram CO 2 per Nm³ kilowatuur. De CO2 emissie als gevolg van het elektriciteitsverbruik bedroeg 68 ton. 2.4. Totale emissies in de waardeketen De totale emissies binnen de waardeketen zoals deze in dit rapport wordt beschreven bedraagt 1.303 ton CO 2. Per ton asfalt bedraagt de CO 2 emissies 28,15 kilogram.
PAGINA 10 van 13 3. Reductiemogelijkheden Op basis van de in hoofdstuk 3 omschreven bronnen, scope-indeling, dataverzameling en calculatie is het mogelijk reductiemogelijkheden te beschrijven. De reductiemogelijkheden hebben betrekking op de twee grootste stukken uit het taartdiagram zoals deze is weergegeven in figuur 3. 3.1. Asfalttransport De vrachtwagens welke het transport van het depot naar de eindverbruiker verzorgen zijn verantwoordelijk voor 40% van de totale emissies zoals deze in dit rapport staan omschreven. De emissies kunnen worden beperkt door het transport, dat nu veelal wordt verzorgd door 8x4 of 8x2 vrachtwagens, te laten verzorgen door een trekker met oplegger. Dit resulteert in een besparing van 30 gram CO 2 per ton per kilometer. Jaarlijks zou dit een besparing van 138 ton CO 2 opleveren. 3.2. Aardgasverbruik APW In het kader van de MJA3 (meerjarenafspraak energie-efficiënte 2005-2020 voor de asfaltindustrie) heeft de APW een aantal besparingsmogelijkheden ten aanzien van het verbruik van aardgas omschreven. Onder andere het overkappen van de doseerinstallaties, zeven en opslag van asfaltgranulaat worden als besparende mogelijkheden genoemd. Jaarlijks zou dit conform de specificatie (zie bijlage 1) van de APW een energiebesparing (in GJ) van 5,2% opleveren
PAGINA 11 van 13 4 Conclusies en aanbevelingen Op basis van de gegevens zoals deze worden omschreven in dit rapport kan er worden geconcludeerd dat de asfaltketen van Oosterhof Holman 1.692 ton CO2 genereert. Op basis van het referentiejaar betekend dit een afname van 2,7% per ton asfalt. Uit figuur 3 kan af worden gelezen dat 53% hiervan veroorzaakt wordt door het verwarmen van de mineralen. Enerzijds zou Oosterhof Holman er goed aan doen de APW aan te bevelen haar voorgestelde besparingsmaatregelen te verwezenlijken. Anderzijds zou ook Oosterhof Holman haar verbruik ten aanzien van het asfalttransport verder kunnen optimaliseren. Ten slotte is het aan te raden om de gehele waardeketen gedetailleerder in kaart te brengen. Figuur 3: Taartdiagram van de asfaltketen 2011
PAGINA 12 van 13 Bijlagen
PAGINA 13 van 13 Bijlage A: Specificatie APW