WATERWILD Inleiding watervogels : vogels die water nodig hebben voor hun basisbehoeften : voeding/ huisvestiging en rust/voortplanting +/- 75 soorten in het binnenland en 75 soorten in de kuststreek 49 soorten kennen en 21 soorten bejaagbaar volgens art. 3 jachtdecreet waterwild bejagen is jagen in open ruimtes je bent voor iedereen zichtbaar hou rekening met kritische reacties herkenning van de soorten- ook de minder courante - is belangrijk( tijdens de jacht binnen enkele seconden) Dimorfisme ( 2-vorm) : geslachtsdimorfisme : een woerd in prachtkleed of bruiloftskleed is veel feller gekleurd dan een eend seizoendimorfisme: tijdens de zomer gaat de woerd in de rui. Hij krijgt een tussenkleed of eclipskleed. Hierdoor valt hij minder op. De eenden tellen 6 geslachten : GRONDELEENDEN DUIKEENDEN BERGEENDEN wilde eend kuifeend bergeend krakeend tafeleend slobeend toppereend pijlstaart smient wintertaling zomertaling xxxxx : bejaagbaar 1 Grondeleenden: specifiek gedragspatroon grondelen= wijze van voedsel zoeken in ondiep water specifieke lichaamsbouw : schuitvorm ( een bootvorm) iets langere hals zoeken voedsel tot 40 cm diep kop onder water achterste omhoog - watertrappelend poten centraal ingepland springen uit het water ( verschillend van trappeleend) groter vleugeloppervlakte ( veel lucht onder de vleugels nemen) : tragere vleugelslag dan duikeenden /vliegen direct op uit het water! 1!
karakteristieke spiegel: achterste deel van de onderarm vleugelpennen ( om de soorten te onderscheiden) hebben een typische kleur bij de beide geslachten!! Spiegel is langs onder niet te zien de eend vliegt vooraan de woerd volgt haar de vlucht : ( enkel foto s)! 2!
1.1 Wilde eend : = BLOKeend bejaagbaar a. Jachtterminologie vrouwtje eend : kwaakt mannelijk dier woerd : hees geluid, fluit na paring bij koppel vliegt woerd achteraan! 3!
b. Voorkomen (Uitwendige kenmerken) 4 krulveren ( 2x2) sterk verspreide soort ( Europa, Amerika Azië) en grootste ( 1 tot 1,5 kg en levensverwachting 5 jaar tot > 15 jaar) grote eend aanleiding tot vele tamme soorten : dik : veel vlees => gaan kweken, goede reproductiekwaliteit, lust van alles is het hele jaar aanwezig en broedt bij ons ( standvogel) broedt het vroegst talrijker in de winter(wintergasten uit het noorden en doortrekkers naar het zuiden ) stamvader van alle Europese eenden typische kenmerk van mannelijke dier: 2 krulveren ( 2 paar= 4) in totaal 4 krulveren en 2 krullen : enkel boven de staart van de woerd in prachtkleed bewijzen de herkomst oorzaken van populatievermeerdering: sterke brede snavel met stevige navel ( veel mogelijkheden bij voedselvergaring) alleseter ( kan zich aanpassen wat voorhanden is ) groter voedselaanbod ( gestegen stikstofbemesting meer resten van de consumptiemaatschappij) toegenomen vruchtbaarheid ( door selectie en terug kruising : meer eieren, 2 de nest) bewegelijk (verplaatst zich vlot naar de meest voordelige gebieden ) woerd: gele snavel tot olijfgroen, witte ring rond nek, donkere kop tot zwart, poten fel oranje van kleur, paarse spiegel zwart-wit afgeboord : prachtkleed van half september tot juni de eend: snavel: variabel van kleur: ondergrond vuil oranje en daarop en onregelmatig zadel, kop kruin donker van kleur, bruin gevlekte buik, geen krulveren boven de staart onopvallend bruin met donkere vlekken; donkere kruin en oogstreep ( duidelijke koptekening) geluid: eend kwaakt, woerd enkel bij paring een fluittoon, geluid van vleugelslag ( fluitend vleugelgeluid als ze in schemerdonker afkomen) c. Levenswijze geslachtsrijp vanaf 2 de kalenderjaar koppelvorming vanaf het najaar het paren begint reeds in december ( aan land/op het water) woerden hebben een spiraalvormige penis de woerd fluit na de paring paring kan er hevig aan toe gaan : kop je onder op het water eierleg vanaf half februari/ begin maart : eenvoudig nest 1 ei per 32 uur : 9 tot 10 lichtgroene eieren doorschijnend broedtijd 28 dagen ( start na het laatste ei ) : nestvlieders de eend betrouwt tot op het laatste ogenblik op haar schutkleur ( predators) de woerd verlaat de broedende eend na 1 week: helpt niet bij het broeden donsjes vanaf 1 april meerdere nesten ( vervolgnesten) zijn geen zeldzaamheid ( als het nest verstoord geraakt)! 4!
donsjes: donker bovenaan ( predators) en licht onderaan ( gelijke kleur als het wateropp) en bijeen blijven ( tegen predatie) en gedragen zich vleugellam teren 28 uur op de resten van de eierdooier verlaten daarna het nest ( nestvlieders) zoeken onder begeleiding van de eend zelf hun voedsel : duiken naar voedsel/ overleven op dierlijk eiwitrijk voedsel ( muggen en insecten)/ duiken al naar voedsel/ een zonnig voorjaar ( > 5 C) is van vitaal belang veel uitval ( predatoren, voedsel tekort, te steile oevers, verkeer,.) vrouwelijke eenden kwaken luidruchtig om de aandacht af te leiden van de donsjes pijlen: of pullen zijn jonge eendjes ( 4 tot 7 weken) ze zijn volledig bepluimd maar kunnen nog niet goed vliegen nog geen stevige slagpennen juvenielen: pijlen leren vliegen tss 8-10 weken ( 1m boven wateropp) man als vrouw dier zien er ongeveer hetzelfde uit Juveniel, eend of woerd in eclipskleed? juvenielen hebben een bruin verenkleed met een donkerder kruin en een duidelijke oogstreep ze hebben nooit groene restveren in de hals de staart is minder gerafeld dan bij een adult ( minder gevlogen) en ze hebben geen krulveren de snavel is glasachtig doorschijnend en voelt zacht aan. De kleur is lichtbruin of hij heeft een leikleur met gele rand. Krulveren zijn er niet de poten zijn minder oranje dan bij een adult ruien: eind mei/ begin juni de woerden hun prachtkleed voor het onopvallende eclipskleed ze trekken zich terug voor de rui op open waters en in dichte rietkragen woerden ruien eerder dan eenden alle slagpennen worden ineens gewisseld waardoor ze tijdelijk niet kunnen vliegen ( eend is klaar met de jonge dieren) woerden in de rui lijken op donkere vrouwelijke exemplaren : soms nog wat groen in de hals/grijze dekveren/nog steeds een gele bek de eend wisselt in 3 weken tijd haar 10 slagpennen tijdens het opgroeien van de pijlen d. Voedsel alleseter, zowel dierlijk als plantaardig voedsel ( rijke smaak aan het vlees) bek kan meerdere soorten vlees aan ( insecten, larven, wormen, visjes/gras, waterplanten,bessen / granen ) tijdens het grondelen zuigen ze water op via de snavelpunt en drukken dit met hun tong via de randen naar buiten eenden zoeken vooral voedsel in schemerduister en s nachts naar voedsel op de akkers. Ze vliegen hiervoor soms tot 10 km ver. ze kunnen een echte val veroorzaken met veel schade aan de gewassen f. Schadelijke factoren predatoren: vos, ratten, reiger, kraaiachtige, roofvissen ( snoek, meerval)! 5!
botulisme: in warme zomerperiodes en die kadavers laten vernietigen en niet begraven!!! ( verbranden) g. Jacht Gewone jacht De gewone jacht op wilde eend is geopend van 1 september tot en met 31 januari. Bijkomende voorwaarden voor gewone jacht: De jacht op wilde eend is verboden op of op een afstand van minder dan 100 meter langs moerassen, waterplassen en waterlopen waarvan de oppervlakte en bijbehorende rietkragen langs de oevers voor meer dan de helft met ijs zijn bedekt. Bijzondere bejaging (schadevoorkoming) Bijzondere bejaging op wilde eend kan worden toegestaan van 15 juli tot en met 31 augustus onder volgende specifieke voorwaarden: door de jachtrechthouder en zijn genodigden; op de graslanden, of op en rond de percelen met graangewassen of koolgewassen (met uitzondering van maïs) waar wilde eend schade kan aanrichten; van één uur voor zonsondergang tot één uur na zonsondergang. In de perimeter van de vogelrijke gebieden of vogelrichtlijngebieden mag die jacht alleen plaatsvinden van één uur voor zonsondergang tot zonsondergang; na voorafgaand schriftelijk verzoek door de gebruiker van de graslanden (andere dan permanente graslanden) of van de percelen met graangewassen of koolgewassen. In dit verzoek dienen de gewassen te worden beschreven en dient te worden beargumenteerd waarom bijzondere bejaging nodig is. Bijkomende voorwaarden voor bijzondere jacht De jachtrechthouder moet elke concrete activiteit van bijzondere bejaging vooraf aan het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) per e-mail of fax melden. De jachtrechthouder moet in zijn melding aangeven: het type en de vermoedelijke omvang van de schade die voorkomen of beperkt moet worden: de natuurwaarden en ecologische processen die gevrijwaard moeten worden: de andere preventieve of schadebeperkende maatregelen die al genomen zijn. Ofwel na ontvangstbevestiging, ofwel 24 uur na deze melding mag de bejaging dan van start gaan. De rol van het ANB bestaat erin de meldingen te evalueren en toezicht uit te oefenen op de bijzondere bejaging: op basis hiervan kan het ANB de jachtactiviteit beperken of verbieden. Toegestane jachtmiddelen: vuurwapens: met hagelpatronen waarvan de korrelgrootte van de hagel een doorsnede van 4 mm niet overschrijdt. Roofvogels: daarmee wordt bedoeld roofvogels die gehouden worden conform de wettelijke regels die gelden voor het houden van deze dieren. Voor roofvogels die behoren tot soorten die beschermd worden door het Soortenbesluit van 15 mei 2009 betekent dit dat moet voldaan zijn aan de bepalingen van hoofdstuk 6 Bestrijding (bij veroorzaakte schade)! 6!
Wanneer er schade is aan gewassen of eigendommen en wanneer er geen andere bevredigende oplossing bestaat, kan de grondgebruiker of de grondeigenaar wilde eend (laten) bestrijden. Iedere bestrijdingsactiviteit (apart of in kalendervorm) moet minstens 24 uur op voorhand gemeld worden. Er dient aangetoond te worden dat er geen andere bevredigende oplossing bestaat dan bestrijding. Het ANB gaat dan na of er preventieve maatregelen getroffen zijn. Wanneer de bestrijdingsactiviteit toegekend wordt, kan het ANB toezicht houden, maar indien nodig kan het ook de activiteit verbieden.! 7!
1.2 Krakeend : niet bejaagbaar egaal zwarte snavel, geparelde borst, poten zijn geel-oranje, zwarte stuit, geen krulveren, witte spiegel is determinerend a. Uitwendige kenmerken minder opvallende grondeleend uit Oost-Europa lijkt op de wilde eend maar is iets kleiner en iets slanker gans het jaar bij ons aanwezig/ broedt hier ook aantal broeders neemt bij ons toe ook wintergast + doortrekkers geluid: woerd: teut ( autootje) eend kweik ( zacht, langgerekt) In het zomerkleed is het mannetje grijsbruin met een fijne donkere tekening Het vrouwtje is grijsbruin met donkere vlekken Er is een witte vleugelspiegel aanwezig De snavel van het vrouwtje heeft een oranje rand In het winterkleed lijkt het mannetje op het vrouwtje eend gelijkt op wilde eend: snavel heeft 2 oranje banen en zwart bovenaan, oogstreep is minder opvallend en kruin is! 8!
!!! 9!
1.3 Slobeend : niet bejaagbaar a. Uitwendige kenmerken even groot als krakeend/grote spatelvormige snavel bek is lepelvormig: meer voedsel zoeken in water dan op land ( naast grondelen slobberen op ondiepe plassen en traag stromend water) : alleseter bij vorst gaat deze eend weg naar het zuiden gele iris heldere witte borst en zwarte anus, dekveren die gekleurd zijn waaronder blauw spitse vleugels: vliegt snel en slaan snel met de vleugels ( maakt een lompe indruk maar vliegt zeer goed) spiegel is groen zonder witte rand eend: camouflage kleur: donker gevlekte buik met witte vleugen onderkant/ groene spiegel zonder witte zoom / vleugel fel wit! deze drie eenden komen dikwijls samen voor!!. Ex?! Bij avondschemering: eenden uit de sloot hoe onderscheid je een slobeend van een wilde eend? b. op basis van lepelvormige bek c. op puntige vleugels d. lichte onderzijde! 10!
foto: wilde krak slob! 11!
1.4 Pijlstaart : niet bejaagbaar! 12!
a. Uitwendige kenmerken slank silhouet/trekvogel Pijlvormige staart zowel man als vrouw even groot als wilde eend broedt in hoge noorden bij ons in voorjaar langer ( maart/april): wachten hier tot het warmer is in het hoge noorden en eind augustus terug foerageren op gelegerde granen: in juli/augustus chocolade bruine kop/ snavel is fel grijs staalblauw : lang en slank lange slanke dekvleugelveren iets beperkter in vo spiegel: donker groen met witte zoom de eend in de vlucht: een witte ondervleugel en een donkere buik / bruine ronde kop egaal weinig koptekening! 13!
1.5 Smient: bejaagbaar bij schade b. Uitwendige kenmerken gedrag is zoals bij ganzen (eet bijna uitsluitend plantaardig voedsel) eten bijna uitsluitend plantaardig voedsel / vliegt in groep naar het binnenland om te foerageren op vochtige weilanden korte snavel loodgrijs met zwarte punt vooraan en klein op een grote kop broedt op noordelijke toendra! 14!
kleinere eend : ¾ van een wilde eend bruinrode kop met verhoogde goudgele kruin roze borst witte buik en donkere stuit zwart/groene glanzende spiegel aan de kustpolders ( hebben er daar last van ) : geven daar schade aan zijn niet in Zwin vliegen in grote groep vrouwelijk dier is grijs exemplaar: grijs pluksnaveltje vochtige weilanden g. Jacht Gewone jacht De gewone jacht op smient is geopend van 15 oktober t/ m 15 november voor zover op de bejaagde percelen ernstige schade kan aangetoond worden door de jachtrechthouder aan de landbouwteelten andere dan permanent grasland. Bijkomende voorwaarden: De jacht op smient is verboden op een afstand van minder dan 100 meter langs moerassen, waterplassen en waterlopen waarvan de oppervlakte en bijbehorende rietkragen langs de oevers voor meer dan de helft met ijs zijn bedekt. Toegestane jachtmiddelen: vuurwapens: met hagelpatronen waarvan de korrelgrootte van de hagel een doorsnede van 4 mm niet overschrijdt. roofvogels: daarmee wordt bedoeld roofvogels die gehouden worden conform de wettelijke regels die gelden voor het houden van deze dieren. Voor roofvogels die behoren tot soorten die beschermd worden door het Soortenbesluit van 15 mei 2009 betekent dit dat moet voldaan zijn aan de bepalingen van hoofdstuk 6 Bijzondere bejaging (schadevoorkoming) Bijzondere bejaging op smient is NIET toegestaan. Bestrijding (bij veroorzaakte schade) Wanneer er schade is aan gewassen of eigendommen en wanneer er geen andere bevredigende oplossing bestaat, kan de grondgebruiker of -eigenaar smient (laten) bestrijden. Dit is echter niet toegelaten in de vogelrijke gebieden. Iedere bestrijdingsactiviteit (apart of in kalendervorm) moet minstens 24 uur op voorhand gemeld worden. Er dient aangetoond te worden dat er geen andere bevredigende oplossing bestaat dan bestrijding. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) gaat dan na of er preventieve maatregelen getroffen zijn. Wanneer de bestrijdingsactiviteit toegekend wordt, kan het ANB toezicht houden, maar indien nodig kan het ook de activiteit verbieden.! 15!
1.6 Wintertaling: niet bejaagbaar kleinste Europese eend standvogel eend: in kop geen tekening ( bij zomertaling wel een tekening in kop) a. Uitwendige kenmerken groene oogvlek geparelde voorborst grijs eendje spiegel is groen slikken en schorre ( Verdronken Land van Saeftingen) hele hoge fluitroep: kriek kriek bijzonder snel eendje: luchtacrobaten doen ze in groep! 16!
1.7 Zomertaling: niet bejaagbaar De kop van het mannetje is donkerbruin met een witte streep boven het oog Echte zomergast: broedt bij ons a. Uitwendige kenmerken iets groter als wintertaling borstkas is licht van kleur kop: duidelijk getekend en witte wenkbrauwstreep bij ons alleen om te broeden spiegel is lichtgroen van kleur witte buik eendje: kop donkere oogstreep dwars door oog, achter snavel zit een klein geel bolletje ( teugelvlekje) / spiegel is lichtgroen van kleur! 17!
! 18!
! 19!
2 Duikeenden woerden zijn goed te onderscheiden bolvorm duiken in het diepe water voor voedsel zoals zandwinningsputten aan autowegen poten staan zijdelings en dienen als roer duikeenden voelt zich niet goed op land of op gelegerde granen ( ex?) kleiner vleugeloppervlak: snellere vleugels /vliegen watertrappelend op/lange aanloop foto tussen verschil grondel en duikeend!!! verplaatsen zich vooral s nachts! 20!
2.1 Kuifeend : leeft op snel stromend water + diepe vijvers ( kan duiken tot 8 meter) eet slakken en waterplanten maar vooral driehoeksmosselen a. Uitwendige kenmerken kuif ( man ) gele iris grijze snavel vooraan zwart, achteraan zwart en wit zitten graag op kanalen eend is lelijk 2.2 Tafeleend : Tafeleend talrijke wintergast uitsluitend op zoet water a. Uitwendige kenmerken gedekte tafel; zwarte eend met grijs tafelkleed, bruine kop, snavel vormt een driehoek met die kop vallen niet op gelegerde granen eten meer plantaardig dan dierlijk voedsel rode iris! 21!
2.3 Toppereend : a. Uitwendige kenmerken gele iris en grijze snavel zwijgzaam aan de kust en korte binnenland omnivoor b. Levenswijze c. Voedsel d. Biotoop e. Schadelijke factoren f. Jacht! 22!
3 Bergeend rode snavel loopt als gans broedt vaak in oude konijnenpijpen: op zoek naar holtes, je komt ze overal tegen ruitrek: Waddenzee, Zeeuwse delta gevolgd door wintertrek vrouwelijke dier broedt en mannelijk dier blijft erbij ( ex?) : samen het jonge dier groot brengen: het nest wat landwaarts inleggen 4 a. Uitwendige kenmerken 5 b. Levenswijze 6 c. Voedsel 7 d. Biotoop 8 e. Schadelijke factoren 9 f. Jacht! 23!
10 Ganzen!! moeilijk soorten ganzen: bruine of grijze ganzen zwarte ganzen spiegelganzen grauwe ganzen Canadese gans nijlgans kolgans brandgans dwerggans kleine rietgans rietgans ganzen : man= gent en vrouw= gans ( allemaal hetzelfde van uitzicht) geen geslachtsdimorfisme grote, fiere vogels zwarte centrale poten stappen gemakkelijk grazers ( echte vegetariërs) rusten op het water( geen kans tot predatie ) fourageren op het land ( " eenden) gemakkelijk opvliegen en heel mobiel op het land ganzen hebben een hechte familieband leven gekoppeld gent en gans zorgen voor de kroost jonge gansjes blijven de eerste winter bij de ouders trekken over lange afstanden ( Toendra -> Spanje) vlucht in V-vorm ( zetten elkander uit de wind tijdens het vliegen) verschillende soorten ganzen gaan elkaar met gerust laten!! en vliegen dus niet samen ex?: enkel één soort zien op een dia!! alle ganzen zijn nestvlieders 4.1 Grauwe gans : voorvader van alle tamme gans nu het hele jaar door bij ons ( standvogel aangevuld met wintergasten en doortrekkers) alle andere bruine ganzen zijn wintergasten ( vriesganzen) Komen uit het Noorden zuiver planteneter met breed voedselpatroon ( gras, riet, wortels) fourageren ook in groep op wintergranen ( schade: uitwerpselen, door vertrappeling van de bodem: onvruchtbare bodems) grootste van onze ganzensoorten; de enigste die hier broedt behoorlijk zware kop, zware oranje snavel met een witte nagel poten diep oranje luidruchtig grote, afgeplatte kop ( geen zwarte tekening op de snavel)! 24!
voortplanting: grondbroeder, 5-7 eieren/29/30 dagen broed; de donsjes eten geen dierlijk voedsel ( EX?) 4.2 Kolgans : herkennen aan de kol: situeert zich aan voorzijde van de kop boven oranje roze snavel en zwarte bruine dwarsstrepen op borst ( komen pas op latere leeftijd!!) uitzicht: iets kleiner dan grauwe broedt niet bij ons is een wintergast in de kustpolders: wel vrij talrijk aanwezig ( Zeeuws Vlaanderen vrij bejaagbaar Hulst) 4.3 Dwerggans : herkennen kol komt tot voorbij het oog; rond het oog heb je een gele oogring ook bij jonge exemplaren roze snavel is kleiner dan kolgans zeldzame wintergast zwarte banden op buik bij adulten 4.4 Kleine rietgans : art. 3 Jachtdecreet maar niet bejaagbaar wel schaderegeling snavel is donker van basis : met roze punt erop; poten zijn vleeskleurig ( roze) komt hier nooit broeden in polders rond Damme ( heel geconcentreerd) ronde kop 4.5 Rietgans : iets groter oranje poten en variabele hoeveelheid in snavel ( donkere basis) zuiver alleen als wintergasten (eerder zeldzaam); zitten hier nooit met jongen => dia van overzicht bruine ganzen 4.6 Zwarte gans : zowel de brandgans als de grote CANADESE gans zijn uitheemse soorten 1 Brandgans basis: zwarte snavel en poten, nek is zwart + borst en nonnette op kop vleugel heeft bandering en is blauwgrijs van kleur plukker van planten luidruchtig zoals een keffend hondje beesten zijn nestvlieders is een standvogel geworden ( broedparen stijgt)! 25!
2 Canadese gans groter als de brandgans zwarte snavel ( zwaarder) en poten geen probleem om hier te overleven gemakkelijk kweken tot 7 eieren geven geen probleem nadeel: tamelijk agressief beest tegen mogelijke concurrenten herkenbaar aan geluid uitzicht: nek helemaal zwart en op het einde stopt het; op nek witte aftekening ter hoogte van de keelstreek behoorlijk groot : tot 9 kg ( belangrijk als je gaat jagen!! op een veilige plaats/ staal 3 op de kop) rug is eerder donkerbruin dan zwart 4.7 Nijlgans : exoot uit Afrika : jagen met jachtgeweer!!! Permanent bestrijden ( hopend volgend jaar een duidelijkere regelgeving ) massaal aanwezig probleem: heel agressief tegenover de andere soorten! voelt zich goed hier: nogal gemakkelijk qua voedsel maken nest in boom of op een hoogte ( = kan heel wat jongere groot brengen) rood oogmasker lijkt op een eend: roze hoge poten! 26!
witte tekening op de bruine vleugel! 27!
11 Zwanen : enkel herkennen!! man: gent vrouw= zwaan voor het leven gekoppeld drie van de 7 bij ons donsjes zijn grijs bij geboorte maar de volwassen dieren zijn uniform wit, zwarte snavel en zwarte poten 5.1 Knobbelzwaan : grootste ( tot 20 kg) en een knobbel zwijgzaam zwaan dieporanje snavel zwarte huid aan basis en zwarte knobbel sierlijke S-vormige hals in parksituatie aantreffen 5.2 Wilde zwaan : verticale nek gele snavelbasis tot voorbij neusgaten : grote citroengele band op de snavel van voor het neusgat- puntig eindigend aan het oog zeer lawaaierig type broedt niet bij ons 5.3 Kleine zwaan : gele vlek is klein ( niet zo citroengeel) en niet voorbij neusgat beest is kleiner als wilde zwaan nek is verticaal! 28!
12 Fuutachtigen zuivere watervogels heel hun leven op het water poten ver naar achter vliegen watertrappend op hebben geen zwemvliezen maar gelobde tenen ( zoals duikeenden) zeer scherpe dolksnavel ( enkel dierlijke prooien ) tijdens broedtijd op zoet water maar in de winter. seizoensdeformisme : opvallend bruiloftskleed in de zomer ( M=Vr) ; dof grijs winterkleed 6.1 Fuut: broedt bij ons opvallende balts maken drijvende nesten 2 soorten van jagers: oog - en tastjager futen werken zuiver op het zicht : oogjager leeft heel het leven op water trage vliegers: s nachts of bij avondschemering! 29!
poten verder naar achter hele goede duiker jonge zwart- wit gestreept 4 eieren : 2 op de rug van M en 2 op rug van Vr ( leren vanaf het begin goed meevissen) op blz 414 :fuut in winterkledij fuut in winterkledij! 30!
6.2 Dodaars : herkennen kleinste fuutje, kleiner als waterhoentje nauwelijks of geen staart verborgen leven, eerder schuw broedt bij ons eet waterinsecten en kleine schelpdieren leeft op meren, vijvers en traag stromende rivieren laten zich invriezen opvallend helder geel mondhoekje in het zomerkleed! 31!
13 Meeuwen zijn bij ons algemeen verspreid ( ook landinwaarts ) broeden in kolonies grondbroeders meestal 3 eitjes in een kuiltje vooral zilvermeeuwen kunnen luidruchtig en agressief zijn 7.1 Kokmeeuw : eenvoudig: zomer: witte basiskleur, grijze vleugel en zwarte kop / winter: witte basiskleur en enkel een zwarte vleugel op het einde augustus! 32!
winter kopmeeuw 7.2 Zilvermeeuw : witte basiskleur, gele bek met rode tik ( bloedvlek of plek : jongere tikken erop om broedsel uit krop te krijgen) groter als kokmeeuw jongere zilvermeeuw! 33!
! 34!
14 Waadvogels steltvogels zeer diverse groep vogels zonder zwemvliezen of enkel met halve zwemvlezen zoeken al stappend hun voedsel lengte en vorm van de snavel en de lengte van de poten zijn in functie van hun biotoop 8.1 Bleshoenders : dragen een vergrootte tamelijke korte bek en voorhoofd is uitgegroeid poten ver uit elkaar ( s nachts vlieg, op water, watertrappelen) o meerkoet: rood oog, hoog oplopende witte bles,wintergast, nest vastmaken aan de waterkant => eieren rollen eruit als het water stijgt, meerder nesten per jaar ( 4-10 eieren), omnivoor, scherpe nagels en lobben aan de tenen, bacteriën aan de poten!, t enen staan ver uiteen, jonge dieren zijn rood van kop!! jonge dieren hebben rode kop! 35!
o waterhoen: zwart lichaam met hier en daar een witte, snavel rood met gele punt, poten geelachtig grijs en zeer lange nagels!; voorzijde lichtergrijs van kleur, oog is donker van kleur, tijdenslopen gaat staartje op wippen, kan tamelijk goed lopen, kopje beweegt ritmisch op het water, kleiner als meerkoet, broedt massaal bij ons ; geen goede zwemmer, duikt zelden, goede loper en klimmer, geen lobben 8.2 Plevieren en kieviten: de poten zijn niet lang, hebben een korte rechte snavel o kievit: korte snavel en groot oog ( oogjager), heel lange kuif en oogvlek, roestbruine kleur aan de anaalkleur, leeft op vochtige weillanden, NOOIT schade aan landbouwgewassen, algemene broedvogel, 4 gespikkelde eieren op het land, opvallende balsvluchten ( half maart) Ex? o goudplevier: op akkerlanden, spis, korte zwarte snavel, groot oog, goud van kleur, oksel is wit van kleur zowel winter als zomer ( goud blijft licht ook bij lang liggen) o zilverplevier: zilveren spikeling, seizoensdifor; oksels zijn zwart van kleur ( zilver wordt zwart door het lang te laten liggen) 8.3 Ruiters :op hoge poten en tastjagers ( snavel is langer ) o groenpootruiter ( niet veel tijd aan besteden): groene poten o tureluur: rode oranje poten, gespikkeld over het hele lichaam!! ( zit op een paal)! 36!
o witgatje: witte onderzijde, poten tamelijk groen o bosruiter: typische streep op de kop o oeverloper: altijd witte wig voor de vleugel!! o grutto: kleine kip van grote, lange bek ( niet verwarren met tureluur!!!) ( Ex?), typisch insecteneter, roepen hun naam utto, utto! 37!
wulp: omlaag gebogen snavel, gespikkeld uitzicht, tastjager, geen koptekening o o regenwulp: streep op kop! 38!
o kemphaan : herkennen o watersnip: bleke lengtestrepen op de kop; kleiner als houtsnip : dwarse strepen op kop), camouflagekleed! 39!
o bokje of dove snip: lengtestrepen op kop loopt door op het lichaam, kleiner, moerassige gebieden ( ex?) o o Scholekster oranje snavel, stevige roze poten, le huiter en eksterpatroon,! 40!
o kluut: snavel is helemaal naar bovengericht, fijne snavel, donkere kruin en nek, zwart-wit patroon, zwemvliezen, tastjager: niet met snavel in de grond: maaien door oppervlakte water o blauwe reiger : kuif, blauwgrijze verenkleed, staat te wachten op zijn prooi, grootste van onze reigers, spietsen hun prooi, broeden in vaste kolonies, vliegt met geplooide hals, holle vleugels tijdens de vlucht o ooievaar: gaat op zoek naar voedsel, eet dierlijk voedsel, hals en vleugel gestrekt tijdens de vlucht! 41!
o roerdomp: vertoeft waar je eenden gaat jagen!! neemt paalhouding aan 8.4 Overige soorten waadvogels : 8.5 De grote steltlopers :! 42!
15 Aalscholver!! beschermd, grote schade aan visvijvers, in China voor visvangst, 4 ten voorwaarts, halve zwemvliezen, heeft slecht werkende stuitklier= > zich goed laten opdrogen!! 43!