Stembureau-instructie voor de verkiezingsdag Inhoud
Inhoud 1. Voorbereiding 2 Het stembureau 2 Inrichting stemlokaal 2 2. Mag de kiezer stemmen? 4 Stempas 6 Volmachten 7 Kiezerspas 7 3. Het stemmen 8 4. Het tellen van de stemmen 9
1 Voorbereiding Het stembureau Het stembureau moet ervoor zorgen dat het stemmen en het tellen van de stemmen volgens de regels plaatsvindt. Een stembureau bestaat naast de voorzitter altijd uit minimaal twee en maximaal zes leden. Er kunnen daarnaast meerdere plaatsvervangende leden aan het stembureau zijn toegewezen, bijvoorbeeld om te helpen met het tellen van de stemmen. De voorzitter heeft de verantwoordelijkheid voor wat er in het stemlokaal gebeurt. Hij draagt zorg voor de ordebewaking en het correct invullen van het proces-verbaal. De voorzitter laat zich bij zijn werkzaamheden bijstaan door de overige stembureauleden. Als het stembureau het onderling niet eens wordt over een beslissing, heeft de voorzitter de doorslaggevende stem. Als de voorzitter er (tijdelijk) niet is, neemt één van de andere leden zijn taken over. Inrichting stemlokaal Aan het begin van de dag controleert u de inrichting van het stemlokaal. U let daarbij op de volgende punten: U controleert of de inrichting voldoet aan de eisen. Is het stemlokaal naar uw mening niet goed ingericht, dan kijkt u of u dat kunt veranderen. Neem ook contact op met de contactpersoon van de gemeente om te overleggen wat u moet doen. De leden van het stembureau en de aanwezig kiezers moeten zicht hebben op de toegang tot de stemhokjes. De leden van het stembureau en de aanwezige kiezers (de eventuele wachtrij) moeten op minimaal 2 meter afstand van de stemhokjes blijven. De stemhokjes moeten zo zijn opgesteld dat de leden van het stembureau en de wachtende kiezers niet kunnen zien wat iemand stemt. De tafel moet zo staan dat de kiezers de handelingen van het stembureau kunnen volgen. De stembus moet binnen handbereik van het stembureau staan. De leden van het stembureau moeten overzicht hebben over alles wat er in het stemlokaal gebeurt (ook bij drukte). U bedenkt alvast wat de looproute van de kiezers zal zijn en waar wachtende kiezers zich zullen opstellen. Markeer eventueel de looproutes met tape op de vloer. Voorkom dat zich in de ruimte zoveel wachtenden bevinden dat u het overzicht verliest. Laat zo nodig kiezers buiten het stemlokaal wachten. U mag het stemlokaal pas openen voor de kiezers als de inrichting in orde is. 2
Gebruik de ruimte Lange smalle ruimte Kleine ruimte looproute langs tafel naar stemhokje looproute langs stembus naar uitgang 3
2 Mag de kiezer stemmen? STAP 1 De kiezer overhandigt: een identiteitsdocument; 1 een stempas; eventuele volmachtbewijs/-bewijzen en kopie(ën) van identiteitsdocument(en) van volmachtgever(s). 2 STAP 2 De voorzitter controleert van het identiteitsdocument: of het een door de Wet op de identificatieplicht erkend identiteitsdocument is; 3 of bij geldig tot 20 MAART 2009 (GR14) of 23 MEI 2009 (EP14) of een latere datum staat vermeld. STAP 3 U controleert of de kiezer de rechtmatige houder van de stempas is. Daarvoor vergelijkt u de volgende gegevens op het identiteitsdocument en op de stempas: de voornaam en achternaam; de geboortedatum; het geslacht. Wat doet u? Wat doet u? Wat doet u? Geen identiteitsbewijs: Kiezer mag niet stemmen. Geen stempas: Kiezer mag niet stemmen. Beide overhandigd: Ga naar stap 2. Eén van beide niet in orde: Kiezer mag niet stemmen. Beide in orde: Ga naar stap 3. 1 Kiezers van wie het identiteitsdocument gestolen of vermist is, mogen een proces-verbaal over de vermissing van het identiteitsdocument tonen, in combinatie met een pasje met hun naam en foto. In ongeveer een kwart van de gemeenten wordt momenteel, bij wijze van pilot, een verklaring van vermissing afgegeven door de gemeente, in plaats van een proces-verbaal door de politie. Het is dus mogelijk dat een kiezer zich in uw stemlokaal meldt met een verklaring van vermissing van het identiteitsbewijs, afgegeven door één van de gemeenten die meedoen aan de pilot. In combinatie met een pasje met naam en foto volstaat deze verklaring uit één van de betreffende gemeenten ter identificatie. 2 Bij een schriftelijke volmacht hoeft de gevolmachtigde geen kopie identiteitsbewijs van de volmachtgever te overleggen. In dat geval is de identiteit van de volmachtgever immers al door de gemeente gecontroleerd. 3 Toegestane identiteitsdocumenten zijn: een Nederlands paspoort, identiteitskaart of rijbewijs. Eventueel kunnen kiezers (bijvoorbeeld met een dubbele nationaliteit) zich ook identificeren met nationaal paspoort, identiteitskaart of rijbewijs uit een EU-land, IJsland, Liechtenstein of Noorwegen danwel een paspoort of identiteitskaart van Zwitserland (zie de in de brochure geldige identiteitsdocumenten opgenomen documenten). De naam komt niet overeen: ga eerst na: 1 of de kiezer veel voornamen of een lange naam heeft (kijk dan ook op de volgende pagina van het paspoort of op de achterkant van de identiteitskaart); 2 of de kiezer de naam van de partner heeft overgenomen (de nieuwe naam staat dan al op de stempas, maar nog niet op het identiteitsdocument). Zo ja: controleer of de persoon op de foto overeenkomt met de kiezer en of de overige gegevens overeenkomen. Zo ja, ga verder naar stap 4. Zo nee, dan mag de kiezer niet stemmen. Zo niet: kiezer mag niet stemmen, neem stempas in en maak melding op proces-verbaal. Vermoedt u fraude, geef dan de stempas terug en maak een aantekening op het proces-verbaal, met daarbij de persoonsgegevens van de kiezer. Is er sprake van een vergissing (heeft de kiezer bijvoorbeeld per ongeluk het identiteitsbewijs van een huisgenoot meegenomen), dan geeft u de stempas ook terug; de kiezer kan op een later moment alsnog stemmen. De gegevens komen overeen: naar stap 4. 4
STAP 4 De voorzitter controleert de echtheid van de stempas aan de hand van de door de gemeente verstrekte voorbeeld stempas. STAP 5 De voorzitter leest het stempasnummer op en het tweede lid controleert of de stempas voorkomt in het uittreksel van ongeldige stempassen. STAP 6 U kunt de kiezer een stembiljet overhandigen en laten stemmen! Wat doet u? Afgekeurd: Kiezer mag niet stemmen. U neemt de stempas in, en als u vermoedens hebt van fraude, maakt u een aantekening op het proces-verbaal, inclusief de persoonsgegevens van de kiezer. Goedgekeurd: Ga naar stap 5. Wat doet u? Komt voor in het uittreksel: Kiezer mag niet stemmen. U neemt de stempas in, en als u vermoedens hebt van fraude, maakt u een aantekening op het proces-verbaal, inclusief de persoonsgegevens van de kiezer. Komt niet voor in het uittreksel: Ga naar stap 6. Heeft de kiezer een niet langer dan 5 jaar verlopen identiteitsdocument, een geldige stempas en is vastgesteld dat hij de rechtmatige houder van de stempas is, dan neemt de voorzitter de stempas in en overhandigt hij de kiezer een stembiljet. De kiezer kan nu zijn stem uitbrengen in één van de stemhokjes. U let erop dat niemand met hem mee het stemhokje in gaat. Grijp zo nodig in. 5
Stempas U controleert iedere stempas, kiezerspas en schriftelijke volmacht. U controleert of de pas geldig is voor deze verkiezing aan de hand van de tekst onder het kopje oproep. (1) U controleert of de pas geldig is in uw gemeente. (2) Een kiezer mag met de pas alleen in een andere gemeente stemmen als: o de kiezer een schriftelijke volmacht heeft; o de kiezer een kiezerspas heeft. U stelt vast of de pas echt is, door opmaak (het blokpatroon) (3) en fluorkleur (4) te vergelijken met die van de voorbeeldpas. U vergelijkt of de verkiezingscode (in hologramfolie (5)) net zo reflecteert als op de voorbeeldpas. Is de folie beschadigd en kunt u deze niet meer controleren, dan controleert u alleen de opmaak en de kleur van de pas met behulp van de voorbeeldpas. Twijfelt u over de echtheid van de pas, neem dan contact op met de gemeente. Daar is bekend hoe het andere kenmerk van de pas kan worden gecontroleerd. Oproep voor de verkiezing van de leden van de gemeenteraad op woensdag 19 maart 2014 Op welke tijden kunt u stemmen? U kunt stemmen van 7.30 uur tot 21.00 uur. Waar kunt u stemmen? U kunt met deze stempas uw stem uitbrengen in alle stemlokalen van uw gemeente. Stemlokaal bij u in de buurt Waar vindt u informatie over andere stemlokalen? STEMPAS Niet vergeten en neem altijd mee als u gaat stemmen - Uw stempas, - Een geldig paspoort, identiteitskaart of rijbewijs uit Nederland of een ander EU-land of een verblijfsdocument, allen minimaal geldig tot 20 maart 2009. Waar kunt u om een vervangende stempas of kiezerspas vragen? Strikt persoonlijk! Deze stempas is alleen geldig voor de geadresseerde. Deze pas is het bewijs dat u mag stemmen en is alleen geldig als uw naam en adres erop gedrukt staan. Misbruik van deze persoonlijke stempas door anderen is strafbaar. 6
Volmachten Een kiezer mag maximaal 2 volmachtstemmen uitbrengen. De gemachtigde moet zelf ook op hetzelfde moment stemmen. Volmachten bewaart u apart van de stempassen. Onderhandse volmacht (stempas of kiezerspas omgezet in volmachtbewijs) De voorzitter controleert, naast de geldigheid van de in een volmachtbewijs omgezette stempas, de volgende zaken: Is de volmacht volledig ingevuld? Is de volmacht voorzien van twee verschillende handtekeningen? Heeft de gemachtigde een kopie van een niet langer dan vijf jaar verlopen identiteitsdocument van de volmachtgever? Komen de gegevens (naam, geslacht en geboortedatum) van de volmachtgever op de voorzijde van het volmachtbewijs overeen met de gegevens op de kopie van het identiteitsdocument? Woont de volmachtgever in dezelfde gemeente als de gemachtigde? (NB: Als de volmachtgever iemand machtigt die een kiezerspas heeft, geldt uitsluitend de eis dat de gemachtigde stemt in de woongemeente van de volmachtgever. Alleen dan kan immers gecontroleerd worden of de stempas van de volmachtgever al dan niet voorkomt in het uittreksel van ongeldige stempassen. Als de volmachtgever zelf een kiezerspas heeft, deze alsnog omzet in een volmachtbewijs, en iemand machtigt die ook een kiezerspas heeft, dan kan de gemachtigde overal zijn stem uitbrengen, en overal de volmachtstem.) Het stembureau mag een onvolledige volmacht niet aanvullen door zelf dingen in te vullen. Is alles in orde, dan: neemt u de volmacht in; plaatst u uw paraaf; verstrekt de voorzitter de kiezer een extra stembiljet voor iedere volmachtstem. Is niet alles in orde, dan neemt u de volmacht niet in, maar geeft u deze altijd terug aan de kiezer. Schriftelijke volmacht (groen volmachtbewijs) Kopie van een geldig identiteitsdocument is niet nodig. De volmachtgever mag in een andere gemeente woonachtig zijn dan de gemachtigde, zolang beiden mogen stemmen. 7
Kiezerspas Als een kiezer in een andere gemeente wil gaan stemmen dan waar hij staat ingeschreven, dan moet hij voorafgaand aan de stemming een kiezerspas aanvragen. De kiezer kan een kiezerspas aanvragen bij de gemeente waar hij staat ingeschreven. Dat kan op twee manieren: schriftelijk met het ingevulde aanvraagformulier van de gemeente tot uiterlijk vijf dagen voor de stemming; persoonlijk door met de stempas een kiezerspas aan te vragen op het gemeentehuis tot uiterlijk de dag voor de stemming. Vanaf 2014 is de kiezerspas een apart document. Dit maakt de kiezerspas makkelijker te herkennen. Voor die tijd zette de gemeente de stempas om in een kiezerspas. Het is ook mogelijk de kiezerspas om te zetten in een volmacht, of om met een kiezerspas een volmachtstem voor een andere kiezer uit te brengen. Bij Tweede Kamer- en Europees Parlements-verkiezingen kunnen kiezers met een kiezerspas in het hele land stemmen. Bij Provinciale Statenverkiezingen kunnen kiezers met een kiezerspas alleen stemmen in de provincie waar zij wonen. Bij gemeenteraadsverkiezingen is het stemmen met een kiezerspas niet mogelijk. Kiezerspassen bewaart u apart van de stempassen. Is alles in orde, dan: neemt u de kiezerspas in; plaatst u uw paraaf; geeft u de kiezer een stembiljet. Is niet alles in orde, dan weigert u de kiezer de toegang tot de stemming. U geeft de kiezerspas terug. 8
3 Het stemmen Het stembiljet Het stembiljet mag alleen met rood schrijfmateriaal worden ingevuld. Er mag slechts één stipje voor één kandidaat rood worden gemaakt. De kiezer kan ook beslissen geen keuze te maken en stemt dan blanco. Als de kiezer een fout heeft gemaakt, kan de voorzitter de kiezer eenmalig een nieuw stembiljet geven. Teruggegeven stembiljetten worden onbruikbaar gemaakt en bewaard. Stemgeheim Zie erop toe dat iedere kiezer in het stemhokje alleen is. Als u ziet dat er toch meer dan één kiezer in een stemhokje staat, grijpt u in. Alléén kiezers die door een lichamelijke beperking niet in staat zijn alleen het stembiljet in te vullen, mogen, als zij daar zelf om verzoeken, in het stemhokje ondersteund worden door één van de stembureauleden of een begeleider. Dit betreft bijvoorbeeld kiezers die blind zijn of door een gebrek geen potlood kunnen vasthouden. Mensen met een verstandelijke beperking en analfabeten vallen niet in deze categorie en mogen daarom niet in het stemhokje geholpen worden. Alleen buiten het stemhokje mogen kiezers uitleg krijgen over het gebruik van het stembiljet. Stemvrijheid: geen beïnvloeding in het stemlokaal Er mag geen campagne worden gevoerd in het stembureau. Als u ziet dat iemand bijvoorbeeld folders uitdeelt, grijpt u in. Stembureauleden geven geen blijk van hun politieke gezindheid. Zorg ervoor dat aanwezige kiezers niet worden beïnvloed. Kiezers mogen in het stemlokaal als waarnemer aanwezig zijn. Ook leden van een politieke partij mogen aanwezig zijn als waarnemer. Voor allen geldt dat zij zich zodanig moeten gedragen dat zij de orde niet verstoren. Vanaf 2014 is het niet meer toegestaan om in het stemlokaal een volmacht te verlenen. Bezwaren van kiezers Kiezers kunnen om allerlei redenen bezwaren maken en klachten indienen. Ze kunnen het bijvoorbeeld niet eens zijn met de opstelling van de stemhokjes of vinden dat het stembureau zich niet aan de regels houdt bij het toelaten van kiezers. Ook kunnen kiezers bezwaar maken tegen de beslissing van het stembureau of een stem wel of niet geldig is, of tegen de telling in het algemeen. Bezwaren en klachten van kiezers noteert u altijd op het proces-verbaal, ook als u het zelf niet eens bent met het bezwaar of de klacht, of als u er niets aan kunt doen. Schrijf altijd op of u iets aan het bezwaar of de klacht heeft gedaan, en zo ja, wat. En zo nee, waarom niet. Ga in ieder geval nooit in discussie. Heeft u hulp nodig, bel dan de contactpersoon van de gemeente. Ordehandhaving Tijdens de verkiezingsdag is de voorzitter van het stembureau verantwoordelijk voor de ordehandhaving in het stemlokaal. U grijpt in als de orde wordt verstoord. Lukt het u niet de orde te herstellen, bel dan met de gemeente en verzoek om ondersteuning. Blijft het rumoerig, schors dan de stemming en sluit tijdelijk het stemlokaal. Let wel: schorsing is een ingrijpend middel, en gebeurt alleen bij calamiteiten, of als de orde echt niet meer is te handhaven. 9
4 Het tellen van de stemmen Benodigdheden Bij de stemopneming heeft u de volgende hulpmiddelen nodig: één of meer tafels; voor elke lijst een bordje met het lijstnummer; een bordje met blanco; een bordje met ongeldig; telformulieren, net zoveel als er lijsten zijn; een rekenmachine; voor elke teller: o een pen; o grote en kleine paperclips; o papierklemmen; de stembureauinstructie voor de verkiezingsdag; uitleg over geldige, ongeldige en blanco stemmen. Voorbereiding Om 21.00 uur sluit u de stembus. U sluit niet het stemlokaal, want kiezers mogen bij de telling aanwezig zijn. Zij mogen niet helpen. Net als tijdens de stemming kunnen kiezers bezwaar maken tijdens de telling, bijvoorbeeld als ze het niet eens zijn met het ongeldig verklaren van een stembiljet, of als zij menen dat het stembureau niet correct telt. Vóórdat u de stembus opent en de stembiljetten gaat tellen, telt u het aantal toegelaten kiezers. Daarvoor telt u het aantal geldige: stempassen; kiezerspassen; volmachtbewijzen. De aantallen noteert u op het proces-verbaal. Vervolgens telt u deze aantallen bij elkaar op. De uitkomst van deze optelsom noteert u ook op het proces-verbaal. Let op: de ingenomen en onbruikbaar gemaakte stempassen telt u niet! Hierna doet u in afzonderlijke pakken: a. de onbruikbaar gemaakte stempassen, kiezerspassen en volmachtbewijzen; b. de onbruikbaar gemaakte stembiljetten; c. de niet gebruikte stembiljetten. Elk pak verzegelt u en voorziet u van: de naam van de gemeente; het nummer van het stembureau. Tijdens het tellen heeft de voorzitter de leiding; hij moet ervoor zorgen dat het tellen op de juiste wijze verloopt. 10
Uitvouwen Stap 1 Haal de stembiljetten uit de stembus. U vouwt ieder stembiljet open en legt ze op een stapel op de kop van de tafel. Let erop dat u elk stembiljet in dezelfde leesrichting legt, dat maakt de volgende stappen makkelijker. Bij deze stap telt u de stembiljetten dus nog niet! Stembiljetten sorteren Stap 2 Voor het sorteren van de stembiljetten zet u de bordjes met de lijstnummers en de bordjes met blanco en ongeldig op tafel. Begin bij de stapel stembiljetten. Aan de ene kant van de tafel zet u de oneven nummers, aan de andere kant de even. Aan het eind van de tafel komen de bordjes met blanco en ongeldig. Stap 3 Een van de tellers, bijvoorbeeld de voorzitter, gaat bij de stapel staan. Hij bekijkt het stembiljet, noemt het lijstnummer waarop is gestemd of hij zegt dat de stem blanco of ongeldig is en geeft het stembiljet aan een van de stembureauleden die aan de zijkant van de tafel staan. Stap 4 Het stembureaulid controleert het stembiljet en legt het bij het juiste bordje. Let op: elke stembiljet wordt dus door minimaal twee personen bekeken. Stap 5 U legt alle stapels om en om dwars en recht op elkaar tot één grote stapel en ruimt de bordjes op. Blanco en ongeldig Stembiljetten waarop geen keuze voor een kandidaat is ingevuld, tellen als blanco stem. Als er echter geen keuze is gemaakt, maar wel op het stembiljet is geschreven of getekend, is het stembiljet ongeldig. Stembiljetten zijn voorts ongeldig als: de kiezer meer dan één vakje voor de naam van een kandidaat heeft ingekleurd; de kiezer geen keuze heeft gemaakt door een vakje voor de naam van een kandidaat in te kleuren, maar wel op het stembiljet heeft geschreven of getekend; de kiezer iets op het stembiljet heeft geschreven of getekend waardoor mogelijk zijn identiteit te achterhalen is; de kiezer een andere kleur dan rood heeft gebruikt; de kiezer geen vakje heeft ingekleurd, maar de kandidaat op andere wijze heeft geselecteerd (bijvoorbeeld door middel van een pijl of een omcirkeling); de kiezer een ander stembiljet heeft gebruikt dan het stembiljet dat is bestemd voor de aan de orde zijnde verkiezing. Bij twijfel over blanco of ongeldig overleggen de leden van het stembureau met elkaar. Als u er onderling niet uitkomt, heeft de voorzitter de doorslaggevende stem. De blanco en ongeldige stemmen telt u apart. U vult het aantal blanco en ongeldige stemmen in op het proces-verbaal. Stemmen tellen Stap 6 Elke teller pakt de stapel van één lijst en alle benodigdheden (pen, tellijst, paperclips, papierklemmen). Stap 7 De teller filtert alle stembiljetten waarop op de lijsttrekker gestemd is uit de stapel. Als al deze stembiljetten apart liggen, hecht hij deze stapel met een papierklem of paperclip. Stap 8 Daarna worden de overige stemmen gesorteerd. De teller haalt de stembiljetten van de volgende kandidaat uit de stapel. Als er genoeg ruimte is, of als er maar weinig stemmen zijn die niet op de lijsttrekker zijn uitgebracht, kan de teller ze ook in één keer op volgorde sorteren. Elke stapel hecht hij met een paperclip of papierklem. Stap 9 Als alle stembiljetten gesorteerd zijn, legt hij ze om en om overdwars op elkaar, om weer ruimte te maken op de tafel. Stap 10 De teller pakt de bovenste stapel en het telformulier. Op het telformulier omcirkelt hij het nummer van de kandidaat. Daarna controleert hij nog één keer of bij alle stembiljetten in de stapel er inderdaad op die kandidaat gestemd is. Zo niet, dan verwijdert hij het stembiljet en voegt het toe aan de juiste stapel. Stap 11 Nu wordt pas begonnen met het daadwerkelijke tellen van 11
de stemmen. De teller telt het aantal stembiljetten in de stapel en noteert het resultaat op het telformulier bij het omcirkelde kandidaatnummer. Daarna hecht hij ze weer en legt hij ze apart. Stap 12 De stappen 10 en 11 worden herhaald tot alle stembiljetten van de lijst geteld zijn. Stap 13 De teller geeft het telformulier aan de voorzitter, en deze berekent op het telformulier het totaal aantal uitgebrachte stemmen op de lijst en noteert het resultaat op het telformulier. Stap 14 De tellers herhalen de stappen tot alle lijsten geteld zijn. Stap 15 Het aantal blanco stemmen en ongeldige stemmen wordt geteld en genoteerd op het proces-verbaal. Stap 16 De voorzitter berekent het totaal aantal uitgebrachte stemmen en vergelijkt dit met het aantal toegelaten kiezers. Deze getallen moeten met elkaar overeenkomen. Afronden Stap 17 U doet de stembiljetten met een blanco stem en de ongeldig verklaarde stembiljetten in pakken. Elk pak verzegelt u en voorziet u van: de naam van de gemeente; het nummer van het stembureau. Stap 18 U doet de geldige stembiljetten, lijstgewijs gerangschikt, in één of meer pakken. Elk pak verzegelt u en voorziet u van: de naam van de gemeente; het nummer van het stembureau; het aantal stembiljetten dat het pak bevat, alsmede, indien de biljetten in meer dan één pak worden gedaan, de nummers van de lijsten waarop de ingesloten biljetten betrekking hebben. Stap 19 U doet de geldige stempassen, kiezerspassen en volmachtbewijzen in één of meer pakken. Elk pak verzegelt u en voorziet u van: de naam van de gemeente; het nummer van het stembureau. Stap 20 De verzegelde enveloppen en het proces-verbaal moeten door de voorzitter of een door hem aan te wijzen ander lid van het stembureau naar de burgemeester of een door deze aan te wijzen ambtenaar worden overgebracht. In veel gemeenten brengt de voorzitter alleen het proces-verbaal naar de gemeente. De verzegelde enveloppen doet het stembureau in dat geval in de stembus. De stembus wordt vervolgens afgesloten. Later die avond wordt de stembus met de verzegelde enveloppen door de gemeente opgehaald. Er blijft een lid van het stembureau aanwezig tot de enveloppen zijn opgehaald. 12
5 Wat als de telling niet klopt? Als het getelde aantal toegelaten kiezers niet hetzelfde is als het getelde aantal stembiljetten, gaat het stembureau als volgt te werk. Tel de ingevulde aantallen op het telformulier opnieuw op Stap 1 Tel het aantal stembiljetten aan de hand van de ingevulde aantallen op het telformulier opnieuw bij elkaar op en vergeet de blanco en ongeldige stembiljetten niet! Is het aantal stembiljetten gelijk aan het aantal toegelaten kiezers dat u voor de telling heeft vastgesteld? Ja -> U heeft het aantal stembiljetten en het aantal toegelaten kiezers vastgesteld. Ga door naar stap 10. Nee -> Ga door naar stap 2. Stel het aantal toegelaten kiezers vast Stap 2 Tel opnieuw het aantal stempassen, kiezerspassen en volmachtbewijzen. Is het getelde aantal gelijk aan: het aantal toegelaten kiezers dat u heeft geteld? Ja -> U heeft het aantal toegelaten kiezers vastgesteld. Ga door naar stap 4. het aantal stembiljetten op het telformulier? Ja -> U heeft het aantal toegelaten kiezers vastgesteld. Ga door naar stap 10. geen van bovenstaande opties -> Ga door naar stap 3. Stap 3 Tel opnieuw het aantal stempassen, kiezerspassen en volmachtbewijzen. Is het getelde aantal gelijk aan: het aantal toegelaten kiezers dat u heeft geteld? Ja -> U heeft het aantal toegelaten kiezers vastgesteld. Ga door naar stap 4. het aantal stembiljetten op het telformulier? Ja -> U heeft het aantal toegelaten kiezers vastgesteld. Ga door naar stap 10. het aantal toegelaten kiezers dat u bij stap 2 heeft geteld? Ja -> U heeft het aantal toegelaten kiezers vastgesteld. Ga door naar stap 4. geen van bovenstaande opties -> Herhaal stap 3 tot u ja kunt antwoorden. Stap 4 U heeft het aantal toegelaten kiezers vastgesteld. Is dit aantal gelijk aan het totaal aantal stembiljetten dat u bij stap 1 heeft opgeteld? Ja -> Ga naar stap 10. Nee -> Ga naar stap 5. Stel het aantal stembiljetten per lijst vast U gaat per lijst het totaal aantal stembiljetten vaststellen (vergeet de stapels ongeldige en blanco stembiljetten niet!). Hiervoor doorloopt u onderstaande stappen. Begin met de lijst met het minste aantal stemmen. Stap 5 Tel het aantal stembiljetten van de lijst. Is dit aantal gelijk aan het aantal stembiljetten dat op het telformulier staat? Ja -> U heeft het aantal stembiljetten van deze lijst vastgesteld. Herhaal stap 5 tot en met 7 voor zover nodig voor de andere lijsten. Heeft u alle lijsten geteld (en de ongeldige en blanco stembiljetten), ga door naar stap 8. Nee -> Ga door naar stap 6. Stap 6 Tel opnieuw het aantal stembiljetten van de lijst. Is het aantal stembiljetten gelijk aan: het aantal stembiljetten dat op het telformulier staat? Ja -> U heeft het aantal stembiljetten van deze lijst vastgesteld. Herhaal stap 5 tot en met 7 voor zover nodig voor de andere lijsten. Heeft u alle lijsten geteld (en de ongeldige en blanco stembiljetten), ga door naar stap 8. het aantal stembiljetten dat u bij stap 5 geteld heeft? Ja -> U heeft het aantal stembiljetten van deze lijst vastgesteld. Ga door naar stap 7. geen van bovenstaande opties -> Herhaal stap 6 tot u ja kunt antwoorden. Stap 7 Verklaren de verschillen tussen de aantallen stembiljetten die u zojuist vastgesteld heeft en die op het telformulier staan het verschil dat u constateerde bij stap 1 (verschil tussen het aantal stembiljetten en het aantal toegelaten kiezers)? Ja -> Ga door naar stap 8. Nee -> Herhaal stap 5 tot en met 7 voor alle lijsten voor zover nodig. Heeft u alle lijsten geteld (en de ongeldige en blanco stembiljetten), ga dan door naar stap 8. 13
Stel het aantal stembiljetten per kandidaat vast Stap 8 U heeft voor elke lijst het totaal aantal stembiljetten vastgesteld. Tevens heeft u het aantal ongeldige en blanco stembiljetten vastgesteld. Zijn er verschillen tussen het aantal stembiljetten per lijst dat u zojuist heeft vastgesteld en de aantallen die op het telformulier staan? Ja -> Ga door naar stap 9. Nee -> U heeft het aantal stembiljetten per lijst en per kandidaat vastgesteld. Ga door naar stap 10. Invullen proces-verbaal Stap 10 U heeft het aantal toegelaten kiezers en het aantal stembiljetten vastgesteld. Vul deze aantallen in op het proces-verbaal. Is er een verschil tussen het aantal toegelaten kiezers en het aantal stembiljetten? Ja -> Noteer het verschil op het proces-verbaal en noteer alle mogelijke verklaringen voor dit verschil. U bent klaar. Nee -> U bent klaar. Stap 9 Voor de lijsten waar er verschillen zijn, gaat u opnieuw het aantal stembiljetten per kandidaat tellen. Tel de stembiljetten van iedere kandidaat van de desbetreffende lijst opnieuw. Tel vervolgens de aantallen van alle kandidaten van de lijst bij elkaar op. Is dit aantal gelijk aan: het aantal stembiljetten dat u voor die lijst heeft vastgesteld? Ja -> U heeft voor deze lijst het aantal stembiljetten per kandidaat vastgesteld. Pas de aantallen aan op het telformulier. Herhaal stap 9 voor alle andere lijsten waar een verschil was. Indien alle afwijkende lijsten herteld zijn, ga naar stap 10. het aantal stembiljetten dat op het telformulier staat? Ja -> Ga naar stap 10. geen van bovenstaande opties -> Bel de contactpersoon van de gemeente. 14
Dit is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Directie Bestuur, Democratie en Financiën Postbus 20011 2500 ea Den Haag www.rijksoverheid.nl Januari 2014 Publicatienr: b-0000