CURSUS BIJBEL BASICS EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 30 JANUARI 2019 ARIAN ELAND

CURSUS BIJBEL BASICS EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 30 JANUARI 2019 ARIAN ELAND AJRELAND@GMAIL.COM

BIJBEL BASICS WAT GAAN WE DOEN? WELKOM HOE BIJZONDER IS DE BIJBEL? HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? IS DE BIJBEL GELOOFWAARDIG? WOORD VAN GOD OF VAN MENSEN?

BIJBEL BASICS WAT? ZES LEUKE AVONDEN OVER WAAR DE BIJBEL VANDAAN KOMT, WAAROM HET EEN UNIEK BOEK IS, WAT HET GROTE VERHAAL IS, EN HOE ALLES SAMENHANGT

BIJBEL BASICS 30 Januari 20 Februari 20 Maart 17 April 15 Mei xx Juni Avond 1: Oorsprong van de bijbel Avond 2: Verhaal van de bijbel Avond 3: Oude Testament 1 Avond 4: Oude Testament 2 Avond 5: Nieuwe Testament 1 Avond 6: Nieuwe Testament 2

% Nederlanders WELKOM VEEL NEDERLANDERS GELOVEN WEL IN IETS, MAAR STEEDS MINDER IN DE BIJBEL 55 50 45 40 35 30 25 1985 1991 1996 2002 2010 2012 Bijbel is Woord van God Er is leven na de dood

WELKOM NIET ZO VREEMD ALS JE ZIET WAT ER VANDAAG DE DAG GEPUBLICEERD WORDT

HOE BIJZONDER IS DE BIJBEL? UNIQUEFACT#1: HET MEEST BIZARRE EN GIGANTISCHE SCHRIJFPROJECT EVER OVER EEN PERIODE VAN 1500 JAAR 1 MET ALS RESULTAAT EEN BOEK VAN EEN ONVOORSTELBARE EENHEID 40+ schrijvers 3 OP CONTINTENTEN 3 IN TALEN

miljoenen HOE BIJZONDER IS DE BIJBEL? UNIQUEFACT#2: HET MEEST VERSPREIDE EN GELEZEN BOEK VAN DE WERELD, EVER 355 miljoen (delen van) bijbels, 39 miljoen volledige bijbels, verspreid in 2017 5000 800 3.300 talen delen van de bijbel zijn in 3.300 talen vertaald, de hele bijbel in 670 150 107 Bijbel Koran Lord of the Rings Harry Potter THE BIBLE The world's best-selling and most widely distributed book 5.000.000.000 bijbels gedrukt (ruwe schatting) tussen 1815 en 1975

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? WE GAAN EVEN EEN STUKJE TERUG IN DE TIJD 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? DE AARTSVADERS: VAN OUDE VERHALEN NAAR KLEITABLET Abraham, Izaäk en Jacob Rechte lijn naar Noach en Adam! Verhalen doorgeven bij kampvuur Vastgelegd in kleitabletten? GENESIS 1-11 In het begin maakte God de hemel en de aarde. De aarde was helemaal leeg. Er was nog niets. 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? MOZES: GRONDLEGGER VAN DE BIJBEL Redactie van oude overleveringen Grotendeels ooggetuige Opdracht van God om te schrijven Direct gevolgd door Jozua JOB DEUTERONOMIUM NUMERI LEVITICUS EXODUS GENESIS De Heer zei tegen Mozes: Schrijf dit op. Want dit zijn de regels van het verbond dat Ik met jou en met Israël sluit. JOZUA 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? KONINKRIJK: GESCHIEDENIS, WIJSHEID EN LIEDEREN VAN GROTE GODSMANNEN Samuël: overlevering en ooggetuige David: psalmen Salomo: wijsheid en poëzie PSALMEN De Heer zorgt voor mij zoals een herder voor zijn schapen zorgt. Ik kom niets tekort. 1-2 SAMUËL RUTH RICHTEREN HOOGLIED PREDIKER SPREUKEN 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? RICHTING DE VERBANNING: WAARSCHUWINGEN EN DRAMA Vele profeten waarschuwen Vastlegging overlevering (Jeremia) Jeremia is ooggetuige van het drama HABAKUK SEFANJA NAHUM JESAJA MICHA HOSEA AMOS JONA JOËL OBADJA Maar elke keer branden uw woorden in mij alsof er vuur in mijn binnenste zit. Ik probeer mijn mond te houden, maar het lukt me niet. KLAAGLIEDEREN JEREMIA 1-2 KONINGEN 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? VERBANNING EN TERUGKEER: BEZINNING EN DE BLIK (VER) VOORUIT Grote profeten in Babel Terugkeer naar het land (Nehemia) Hervertelling: Kronieken (Ezra?) Vanuit Jeruzalem laatste OT profeten MALEACHI ZACHARIA HAGGAÏ ESTHER 1-2 KRONIEKEN NEHEMIA EZRA De mensen zullen Mij zien die zij doorstoken hebben. Ze zullen diep bedroefd zijn DANIËL EZECHIËL 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? (JOODSE) BIJBEL KLAAR: KOPIËREN MAAR! Volledige TeNaCH rond 400 vchr Opkomst schriftgeleerden (Ezra) Kopiëren volgens talloze regels TORAH (ONDERWIJZING) DEUTERONOMIUM NUMERI LEVITICUS EXODUS GENESIS NEBIIM (PROFETEN) 12 KLEINEN EZECHIËL JEREMIA JESAJA 1-2 KONINGEN 1-2 SAMUËL RICHTEREN JOZUA TeNaCH CHETUBIM (GESCHRIFTEN) 1-2 KRONIEKEN NEHEMIA EZRA DANIËL ESTHER KLAAGLIEDEREN PREDIKER HOOGLIED RUTH SPREUKEN JOB PSALMEN 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? NIEUWE TESTAMENT: IN NO TIME KLAAR! Start met Jacobus (45?) Daarna eerste brieven Paulus Evangeliën rond 60 Johannes laatste schrijver, richting eind eerste eeuw EVANGELIËN JOHANNES LUCAS MARCUS MATTHEÜS BRIEVEN JUDAS 3 JOHANNES 2 JOHANNES 1 JOHANNES 2 PETRUS 1 PETRUS JAKOBUS HEBREEËN 2 TIMOTHEÜS TITUS 1 TIMOTHEÜS FILIPPENZEN KOLOSSENZEN EFEZIËRS FILEMON ROMEINEN 1&2 KORINTIËRS 1&2 THESSALONICENZEN GALATEN OVERIG OPENBARINGEN HANDELINGEN 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? CIRCULATIE: KOPIËREN, VERSTUREN, VOORLEZEN, DOORSTUREN Evangeliën sowieso voor iedereen Brieven vaak voor breed gehoor Duidelijke oproep om te verspreiden Gezag op één lijn gesteld met OT En als deze brief bij jullie is voorgelezen, moeten jullie ervoor zorgen dat hij ook wordt voorgelezen in de gemeente in Laodicea. En zorg ervoor dat jullie de brief te lezen krijgen die ik aan Laodicea heb geschreven Ik beveel jullie namens de Heer dat deze brief aan alle broeders en zusters voorgelezen wordt. 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? INTUSSEN BIJ HET OUDE TESTAMENT: STANDAARD ZETTEN VOOR NAGESLACHT MASORETEN (500-1000 nchr) In Babylonië en Palestina (Ben Asjer) Bewaren door complexe rekensystemen Doorgeven dode taal door nieuw systeem Standaard zetten uit alle bronnen O.a. Leningrad Codex (1000 nchr) 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? DE BIJBEL VAN HET SLOT: MOEDIGE MANNEN BREKEN WEERSTAND VAN KERK Kerk houdt vast aan Latijn Bijbel in eigen taal niet toegestaan! O.a. Tyndale (UK) en Van Liesvelt (NL) vertalen toch en worden gedood Reformatie en boekdrukpers ontketenen echter niet te stoppen revolutie 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? VOOR ONS ZO VANZELFSPREKEND... 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

KRITIEKPUNT #1 DE KERK HEEFT GEWOON DE BOEKEN GESELECTEERD VOOR DE BIJBEL DIE HAAR HET BESTE UITKWAMEN EN DE ÉCHT INTERESSANTE BOEKEN ERUIT GELATEN

IS DE BIJBEL GELOOFWAARDIG? CANON: WIE BEPAALDE HET? Concilie van Hippo 393 Concilies van Carthago 397, 419 2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500 2000

IS DE BIJBEL GELOOFWAARDIG? CANON: DE KERK BEPAALDE HET NIET! Boeken hebben niet slechts Goddelijk gezag omdat ze in de bijbel staan; ze staan in de bijbel omdat ze Goddelijk gezag hebben! Van profeet of apostel Gezaghebbende uitspraken In lijn met andere boeken Breed geaccepteerd

IS DE BIJBEL GELOOFWAARDIG? CANON OUDE TESTAMENT Vrijwel alle boeken van het Oude Testament worden door het Nieuwe Testamant als gezaghebbende Schriften geciteerd Ook onder Joden geen serieuze meningsverschillen over de lijst TORAH (ONDERWIJZING) DEUTERONOMIUM NUMERI LEVITICUS EXODUS GENESIS NEBIIM (PROFETEN) 12 KLEINEN EZECHIËL JEREMIA JESAJA 1-2 KONINGEN 1-2 SAMUËL RICHTEREN JOZUA CHETUBIM (GESCHRIFTEN) 1-2 KRONIEKEN NEHEMIA EZRA DANIËL ESTHER KLAAGLIEDEREN PREDIKER HOOGLIED RUTH SPREUKEN JOB PSALMEN

IS DE BIJBEL GELOOFWAARDIG? CANON NIEUWE TESTAMENT Ook in vroege kerk werd het gezag van de apostelen en hun brieven direct erkend Boeken zonder Goddelijk gezag werden snel herkend en genegeerd Want iedere vrouw die zichzelf mannelijk maakt zal het koninkrijk der hemelen binnengaan Evangelie van Thomas Jezus veranderde zijn speelmaatjes in geiten, speelde op zijn fluit en liet ze voor hem dansen Arabisch kindertijd Evangelie EVANGELIËN JOHANNES LUCAS MARCUS MATTHEÜS BRIEVEN JUDAS 3 JOHANNES 2 JOHANNES 1 JOHANNES 2 PETRUS 1 PETRUS JAKOBUS HEBREEËN 2 TIMOTHEÜS TITUS 1 TIMOTHEÜS FILIPPENZEN KOLOSSENZEN EFEZIËRS FILEMON ROMEINEN 1&2 KORINTIËRS 1&2 THESSALONICENZEN GALATEN OVERIG OPENBARINGEN HANDELINGEN

KRITIEKPUNT #2 DE BIJBEL IS NET ALS ZO N DOORFLUISTERSPEL; NA TIG KEER DOORVERTELLEN IS ER VAN HET OORSPRONKELIJKE VERHAAL WEINIG MEER OVER

IS DE BIJBEL GELOOFWAARDIG? OUDE TESTAMENT: ONVOORSTELBAAR NAUWKEURIG OVERGELEVERD - PROVEN Ongelofelijk grote overeenkomst; bevestigt MT 100% DODE ZEE ROLLEN Bij toeval ontdekt in 1947 in Qum ran bij de Dode zee; gaan terug tot plm 200 voor Chr MASORETISCHE TEXT Gestandaardiseerde versie van Oude Testament, uit plm 1000 na Chr OT Vandaag 500 0 500 1000 1500 2000

IS DE BIJBEL GELOOFWAARDIG? NIEUWE TESTAMENT: OVERWELDIGEND VEEL BEWIJZEN VAN JUISTHEID VAN TEKST 1611 NU 7 MANUSCRIPTEN GEDATEERD 11 E EEUW 5800+ MANUSCRIPTEN GEDATEERD 1 E -2 E EEUW 400.000 varianten 99% geen verschil 0,25% wel: bidden en vasten, 666

KRITIEKPUNT #3 DE BIJBEL IS HEUS EEN MOOI BOEK MAAR ABSOLUUT NIET HISTORISCH BETROUWBAAR

IS DE BIJBEL GELOOFWAARDIG? IN MOZES TIJD KONDEN ZE NOG NIET SCHRIJVEN : TELL MARDICH TABLETTEN 15.000 kleitabletten, gevonden in 1975 Tell Mardich, Syrië: oude koninkrijk Ebla Gaat terug tot vóór Abraham (2400 v Chr) Schrijfkunst dus veel ouder Verhalen aartsvaders op kleitabletten?

IS DE BIJBEL GELOOFWAARDIG? DE PRIESTERBOEKEN ZIJN ER LATER BIJGEKOMEN : ZILVEREN ROLLEN Zilveren amuletten, gevonden in 1979 Net buiten Jeruzalem Gedateerd 7 e eeuw voor Chr Opgerold zilver met priesterlijke zegen! Priesterlijke boeken bestonden dus al vóór verbanning De Here zegene en behoede u; de Here doe zijn aangezicht over u lichten en zij u genadig; de Here verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede

IS DE BIJBEL GELOOFWAARDIG? ISRAËL IS PAS VEEL LATER ONTSTAAN : MERNEPTAH STELE Twee meter hoge overwinningssteen Egyptische heerser Merneptah Gevonden 1896 in Thebe Gedateerd 1205 voor Chr Maakt melding van Israël, een gevestigd volk, zonder koning Exodus en vestiging in Kanaän klopt wél met bijbelse jaartelling! Ashkelon is overwonnen, Gezer geconfisqueerd, Yanoam bestaat niet meer, Israël is verwoest, zonder enig zaad.

WOORD VAN GOD OF VAN MENSEN? WAT ZEGT DE BIJBEL OVER ZICHZELF? GOD HEEFT DE BIJBEL INGEBLAZEN! Heel de Schrift is door God ingegeven (2 Timotheüs 3:16) Denk erom dat profetieën er niet zómaar zijn. Profetieën zijn geen woorden die mensen zelf hebben bedacht. Maar doordat de Heilige Geest zijn woorden aan mensen gaf, hebben die mensen namens God gesproken. (2 Petrus 1:20.21)

WOORD VAN GOD OF VAN MENSEN? WAT ZEGT DE BIJBEL OVER ZICHZELF? NIET ALLEEN DE HOOFDLIJN, ELK WOORD TELT! Zeg precies tegen hen wat Ik nu tegen jou zeg. Je mag er geen woord van weglaten. En wie iets weglaat van de woorden van dit profetische boek, zal God jou zijn erfenis afnemen (Openbaring 22:19) (Jeremia 26:2) Luister goed! Ik zeg jullie dat niet één letter of komma van de wet zal worden afgeschaft voordat de hemel en aarde ophouden te bestaan. (Mattheüs 5:18)

WOORD VAN GOD OF VAN MENSEN? MAAR JA, HOE ZIT DIT DAN?... JEREMIA Heer, laat hun zonen dan maar sterven van de honger. Laat die mannen dan maar gedood worden door het zwaard. Laat hun vrouwen dan maar zonder kinderen en zonder man achterblijven. PAULUS O, domme Galaten! Wie heeft jullie betoverd? Hoe kan het dat jullie het goede nieuws niet langer gehoorzamen? Ik heb jullie toch zó duidelijk de gekruisigde Christus beschreven! HEMAN (PSALMEN) Waarom, Heer, heeft U me in de steek gelaten? Waarom kijkt U me niet meer aan? Mijn hele leven lang zit ik in grote moeilijkheden.

WOORD VAN GOD OF VAN MENSEN? OPTIE 1: BIJBEL IS EEN MENSELIJK, FEILBAAR BOEK Bedacht en geschreven door mensen Historisch en feitelijk niet betrouwbaar Eventueel met hier en daar religieuze intuïtie Geen (volledig) Goddelijk boek

WOORD VAN GOD OF VAN MENSEN? OPTIE 2: BIJBEL IS DOOR GOD GEDICTEERD AAN MENSEN Bedacht door God Letterlijk gedicteerd aan mensen Geen eigen ruimte voor eigen gemoed, stijl, omstandigheden schrijver Geen menselijk boek

WOORD VAN GOD OF VAN MENSEN? HET WONDER VAN DE BIJBEL: VOLLEDIG GODDELIJK ÉN MENSELIJK BOEK Parallel met het wonder van Christus: In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God. [...] En het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond

VRAGEN? OPMERKINGEN? TOT VOLGENDE KEER! AVOND 2: 20 FEBRUARI HET VERHAAL VAN DE BIJBEL

CURSUS BIJBEL BASICS EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 30 JANUARI 2019 ARIAN ELAND AJRELAND@GMAIL.COM