ONDERZOEK METHODIEK GEVELREINIGING DSM KANTOOR TE HEERLEN eindrapport Opdrachtgever / Client ARCADIS AQUMEN facility management BV t.a.v. de heer M. Kersten Postbus 80009 5600 JZ EINDHOVEN Ons kenmerk / Our reference Autorisatie / Authorisation /IRi/ILa ir. R. Leppers Datum / Date 8 september 2010 Auteur / Author ing. I.F.F. Richartz
INHOUDSOPGAVE Pagina SAMENVATTING MANAGEMENT SUMMARY... 3 1. INLEIDING... 4 2. UITVOERINGSWIJZE VAN DE REINIGING PER GEVELELEMENT... 4 2.1. Mate van verontreiniging en te verwachten intensiteit van reiniging... 5 2.2. Methode van reiniging per gevelelement... 6 2.3. Herstel beschadigde materialen... 8 2.4. Beoordeling reiniging... 10 BIJLAGE: OPZET EN BEOORDELING REINIGINGSMETHODEN... 11 pagina 2 van 20
SAMENVATTING MANAGEMENT SUMMARY Arcadis AQUMEN facillity management BV (verder AAFM) heeft INTRON opdracht verleend voor het vaststellen van een geschikte reinigingsmethodiek voor de verschillende gevelelementen van het DSM kantoor aan de Overloon 1 te Heerlen. Deze methodiek dient om eenduidig vast te stellen welke reinigingsgraad van de verschillende gevelelementen behaald kan worden en welke aanvullende werkzaamheden na reiniging noodzakelijk geacht worden om deze gevelelementen uiteindelijk gereinigd te kunnen opleveren. Verder zal deze methodiek worden toegevoegd bij de uitvraag naar leveranciers van gevelreiniging. Op basis van deze methodiek kan AAFM beoordelen of de aanbiedingen voldoen aan het gevraagde. INTRON heeft op 20 juli 2010 een oriënterende inspectie verricht met als doel de verschillende gevelelementen en de mate van verontreiniging hiervan in kaart te brengen. Op basis van deze inspectie heeft INTRON per mail aan AAFM een reinigingsvoorstel opgesteld. Aan de hand van dit voorstel zijn proefreinigingen aan de verschillende gevelelementen uitgevoerd door een gespecialiseerd bedrijf op 30 augustus 2010. De proefreinigingen zijn op 31 augustus 2010 beoordeeld in aanwezigheid van AAFM ( mevr. J. Nissen, dhr. E. Gorski en dhr. M. Kersten en INTRON (dhr. I. Richartz). Het doel van het onderzoek is om de voorgestelde reinigingstechnieken te beoordelen op hun effectiviteit en om vast te leggen wat als schoon beschouwd mag worden. Tijdens de beoordeling is verder naar voren gekomen dat enkele proefreinigingen als onvoldoende worden beschouwd en er enkele gevelelementen buiten beschouwing zijn gelaten (bordessen en kitvoegen). Aanvullende proefreinigingen zijn door het gespecialiseerde bedrijf op 2 september verricht en aan AAFM en INTRON per mail gerapporteerd. De bevindingen hiervan zijn in de rapportage opgenomen. pagina 3 van 20
1. INLEIDING Het DSM-kantoor aan de Overloon 1 te Heerlen is vervuild en AAFM wil dat de buitenzijde geheel gereinigd wordt. Het kantoor bestaat uit verschillende gevelelementen die in meer of mindere mate gereinigd moeten worden en deels opnieuw voorzien moeten worden van een nieuwe conserveringslaag. Het doel van het onderzoek dat door INTRON is uitgevoerd is om reinigingsmethoden vast te leggen voor de verschillende gevelelementen. Deze reinigingsmethoden zijn er op gericht om de beschadigingen die door reiniging mogelijk zouden kunnen optreden, te beheersen en te minimaliseren. De reinigingsmethoden zijn vastgesteld op basis van een door INTRON opgesteld reinigingsvoorstel, proefreinigingen volgens deze methode en de beoordeling van het resultaat van de reiniging. In dit rapport is voor ieder gevelelement een reinigingsmethodiek vastgesteld. Aanvullend is de aanpak om tot de vastgestelde reinigingsmethodieken te komen toegevoegd. 2. UITVOERINGSWIJZE VAN DE REINIGING PER GEVELELEMENT Het DSM kantoor bestaat uit verschillende gevelelementen die gereinigd dienen te worden. De reiniging kan onderverdeeld worden in de volgende werkzaamheden: Afhankelijk van het soort gevelelement en de vervuiling hiervan, is de reiniging meer of minder intensief uit te voeren (hoofdstuk 2.1); Methode van reiniging per gevelelement (hoofdstuk 2.2); Naast het reinigen van de gevelelementen, zijn er ook herstelwerkzaamheden uit te voeren aan enkele gevelelementen zoals beschermende (verf)coating en impregneermiddel, maar ook het herstellen van beschadigde voegen (kitvoegen, voegen) (hoofdstuk 2.3); Beoordeling reiniging (hoofdstuk 2.4). pagina 4 van 20
2.1. Mate van verontreiniging en te verwachten intensiteit van reiniging In onderstaande tabel zijn de verschillende gevelelementen van het DSM kantoor benoemd alsook de mate van verontreiniging en de te verwachten intensiteit van reinigen. Deze indeling is gebaseerd op de resultaten zoals deze zijn verkregen uit de proefreinigingen. Tabel 1. Overzicht verschillende gevelelementen en te verwachten reinigingsintensiteit Te reinigen deel Mate van vervuiling Reinigingsintensiteit Breuksteen, niet geïmpregneerd Sterk + Breuksteen, geïmpregneerd Zeer sterk ++ Betonnen gevelelementen verdiepingen 1 t/m 7 (deels Zwak O geschilderd) Betonnen gevelelementen, kopse zijden, verdieping 8 Sterk + (geschilderd) Bordessen verdiepingen 1 t/m 8 (geschilderd) Sterk O Betonnen vensterbanken (geschilderd) Matig + Betonnen gevelelementen ingang (geschilderd) Zwak - Metalen leuningen Zwak - Metalen gevelpanelen Matig O Kozijnen Matig O Behuizing technische ruimten op het dak Matig O Zonwering Matig O + : intensief reinigen ++: zeer intensief reinigen O : matig intensief reinigen - : eenvoudig reinigbaar pagina 5 van 20
2.2. Methode van reiniging per gevelelement De wijze van reinigen van de verschillende gevelelementen is vastgesteld op basis van proefreinigingen en het voorkomen van beschadigingen aan de gevelelementen als het gevolg van de toegepaste reinigingsmethode. De reiniging van enkele gevelelementen zal tot gevolg hebben dat de beschermende conserveringslaag die hierop is aangebracht, reeds beschadigd is of kan beschadigd worden. De voorgestelde reinigingsmethoden zijn er op gericht om verdere beschadiging van de gevelelementen te voorkomen. De aanwezige of geïntroduceerde beschadigingen dienen na reinigen hersteld te worden. Herstel omvat het deels of geheel opnieuw aanbrengen van beschadigde materialen (zoals coating, impregneermiddel, voegwerk). In onderstaande tabel zijn de methoden opgenomen voor de wijze van reinigingen van de verschillende gevelelementen. Uitvoering volgens deze methodiek resulteert in een als voldoende geaccepteerde reiniging van de verschillende gevelelementen. Afwijkingen van deze methodiek dienen gemotiveerd plaats te vinden en voorafgaand aan AAFM kenbaar gemaakt te worden. Indien een alternatieve reiniging door AAFM wordt toegestaan, wordt deze op basis van een proefreiniging door AAFM beoordeeld. Daarbij moet de alternatieve reinigingsmethode aan de volgende criteria voldoen: - Vergelijkbaar resultaat opleveren met de voorgestelde methodiek; - Mag geen schade toebrengen aan het gevelelement die de verwachte levensduur ervan verder beperkt; - Mag geen extra nabehandeling introduceren anders dan in die hier beschreven methodiek. Tabel 2: Reiniging van de verschillende gevelelementen Te reinigen element Reinigingsmethode Details Breuksteen, niet geïmpregneerd HD spuiten, stoomcleaning met neutraal Stoomcleaning met neutraal (100 bar, 105C) Breuksteen, geïmpregneerd Stofstralen Stofstralen met fijn zand Betonnen gevelelementen, kopse zijden, verdiepingen 1 t/m 7 (deels geschilderd) Betonnen gevelelementen, verdieping 8 (geschilderd) Bordessen verdiepingen 1 t/m 8 (geschilderd) HD reiniging (eventueel roterend), stoomcleaning met neutraal HD reiniging, roterend, stoomcleaning met neutraal HD reiniging met neutraal Stoomcleaning met neutraal, (105C en 100 bar), roterend en/of borstelen Stoomcleaning met, (105C en 100 bar), roterend en/of borstelen, waar nodig aangevuld met handmatige reiniging Voorbehandeling met ontgroening/ontmossingsmiddel, HD reinigen met neutraal pagina 6 van 20
Betonnen vensterbanken (geschilderd) Betonnen gevelelementen ingang (geschilderd) Metalen leuningen Metalen gevelpanelen Kozijnen Behuizing technische ruimten op het dak Zonwering Kitvoegen HD reiniging met neutraal HD spuiten, stoomcleaning met neutraal HD reinigen met neutraal HD reinigen met neutraal HD reinigen met neutraal HD reinigen met neutraal LD reinigen met neutraal, handmatig schoonmaken Handmatig reinigen / LD reinigen met neutraal HD reiniging, loszittende coating verwijderen Stoomcleaning met neutraal (100 bar, 105C) HD reiniging, loszittende coating verwijderen HD reiniging, loszittende coating verwijderen HD reiniging, loszittende coating verwijderen HD reiniging, loszittende coating verwijderen LD reiniging, loszittende vervuiling verwijderen. Handmatig horizontale lamellen reinigen met zeep / Handmatig reinigen met zeep/. LD reiniging, loszittende kitvoeg verwijderen en opnieuw aanbrengen pagina 7 van 20
2.3. Herstel beschadigde materialen Door de algehele onderhoudsstaat van het DSM kantoor zijn verschillende gevelelementen deels beschadigd of aan herstelling toe. Voorafgaand aan de herstelling van deze beschadigingen, dienen deze elementen eerst gereinigd te worden. Het gevolg van reiniging kan zijn dat beschadigingen aan de elementen zich kunnen voordoen of uitbreiden. Bedoeld hiermee worden de materialen coating, impregneermiddel, kitvoegen en voegwerk. Deze dienen achteraf op een juiste wijze te worden hersteld. Uitgezonderd hierop vormen de blauw gekleurde gevelelementen (kozijnen, leuningen, metalen gevelpanelen) en de behuizingen van de technische ruimten op het dak. Deze dienen naast reiniging opnieuw van een geschikte coating op kleur te worden voorzien. In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen welke herstellingen en op welke wijze deze dienen te worden uitgevoerd. Tabel 3: Herstellingen van verschillende gevelelementen Type gevelelement Mogelijke beschadigingen Richtinggevende wijze van uitvoering herstelling Breuksteen, niet geïmpregneerd Voegoppervlak, voeg Uitkappen beschadigde voeg, aanbrengen voegmateriaal, platvol, afborstelen Breuksteen, geïmpregneerd Beschadiging steenoppervlak, voeg Uitkappen beschadigde voeg, aanbrengen voegmateriaal, platvol, afborstelen. Opnieuw aanbrengen van impregneermiddel Betonnen gevelelementen verdiepingen 1 t/m 7 (deels geschilderd) Betonnen gevelelementen, kopse zijden, verdieping 8 (geschilderd) Coating aan de randen van het element Coating Coating licht opschuren en opnieuw aanbrengen. In verband met mogelijke kleurverschillen dient de coating egaal te worden aangebracht Beschadigde coating verwijderen door afsteken. Opnieuw aanbrengen van coating, in verband met mogelijke kleurverschillen dient de coating egaal te worden pagina 8 van 20
Bordessen verdiepingen 1 t/m 8 (geschilderd) Betonnen vensterbanken (geschilderd) Betonnen gevelelementen ingang (geschilderd) Coating Coating Coating aangebracht Coating licht opschuren en opnieuw aanbrengen. In verband met mogelijke kleurverschillen dient de coating egaal te worden aangebracht Coating afsteken, licht schuren en gehele vensterbank voorzien van nieuwe coating Coating licht opschuren en opnieuw aanbrengen. In verband met mogelijke kleurverschillen dient de coating egaal te worden aangebracht Metalen leuningen Coating Coating licht opschuren, ontvetten en geheel opnieuw aanbrengen Metalen gevelpanelen Coating Coating licht opschuren, ontvetten en geheel opnieuw aanbrengen Kozijnen Coating Coating licht opschuren, ontvetten en geheel opnieuw aanbrengen Behuizing technische ruimten op het dak Zonwering Coating Bedieningskoorden, horizontale lamellen Coating licht opschuren, ontvetten en geheel opnieuw aanbrengen Vernieuwen van koorden en lamellen Kitvoegen Oppervlak, voeg Bij beschadiging kitvoeg verwijderen en opnieuw aanbrengen Gezien de aard van de herstellingen dienen de omstandigheden waarin deze worden uitgevoerd afgestemd te worden op de verwerkingsadviezen van de toegepaste materialen. pagina 9 van 20
2.4. Beoordeling reiniging De opdrachtnemer voert aan de verschillende geveldelen proefreinigingen uit welke door de opdrachtgever beoordeeld zullen worden. Deze proefstukken dienen als referentie voor de verdere uitvoering van de reinigingswerkzaamheden. Bij een onvoldoende beoordeling, zal de intensiteit van de reiniging verhoogd moeten worden om in overeenstemming met de referentie te komen. De referenties omvatten het gewenste resultaat na reiniging, het gewenste resultaat na opnieuw aanbrengen van conserveringsmiddel (coating, impregneermiddel en kitvoeg) en het gewenste resultaat van de voegherstellingen. pagina 10 van 20
BIJLAGE: OPZET EN BEOORDELING REINIGINGSMETHODEN Het DSM kantoor aan de Overloon te Heerlen is voorzien van verschillende gevelelementen (foto 1.) Foto 1. Aanzicht DSM-kantoor De gevel bestaat uit betonnen bordes gevelelementen (verdiepingen 1 t/m 7), geschilderde betonnen gevelelementen (verdieping 8), metalen (aluminium) gevelplaten en kozijnen, ijzeren leuningen, breuksteen muren en zonwering met horizontale lamellen. Andere in het zicht zijnde delen van het gebouw die ook gereinigd dienen te worden zijn de technische installatieruimtes op het dak. Deze bestaan uit een gecoate metalen behuizing. VOORSTEL REINIGINGSMETHODE In de email van 17 augustus 2010 is door INTRON een voorstel gedaan voor de toe te passen reinigingstechnieken van de te reinigen gevelelementen. De keuze van de methode is er op gericht om een adequate reiniging te verkrijgen en om beschadigingen als gevolg van de gekozen reinigingsmethodiek te beperken. In onderstaande tabel is het voorstel samengevat beschreven. pagina 11 van 20
Tabel 1. Voorstel reinigingsmethoden Te reinigen element Betonnen gevelelementen, kopse zijden, onbeschilderd, verdieping 1 t/m 7 Betonnen gevelelementen, beschilderd, verdieping 8 Metalen gevelelementen incl. relingen, kozijnen Technische ruimten op het dak Breuksteen, niet geïmpregneerd Breuksteen, geïmpregneerd Zonwering, metalen lamellen Methode van reiniging HD reiniging met Verwijderen oude coating door natstralen/afbijten. Daarna coating opnieuw aanbrengen LD spuiten met LD spuiten met Stoomcleaning Stoomcleaning met. Indien onvoldoende resultaat: HD reiniging met warm water (70-90C) Handmatige reiniging met zeep/en AAFM heeft een gespecialiseerd bedrijf gevraagd om op basis van dit voorstel proefreinigingen aan de verschillende elementen uit te voeren. UITVOERING PROEFREINIGING AAFM heeft en gespecialiseerd bedrijf verzocht om de proefreinigingen uit te voeren conform het voorstel van INTRON. Het bedrijf heeft op 30 augustus 2010 de proefreinigingen uitgevoerd. Deels zijn er aanpassingen op de voorgestelde reinigingsmethoden toegepast om tot een beter resultaat te komen. In onderstaande tabel is een samenvatting opgenomen van de uitgevoerde reinigingsmethoden. pagina 12 van 20
Tabel 2. Uitvoering proefreiniging Te reinigen element Voorstel methode van reiniging / aanpassing op voorgestelde methode Betonnen gevelelementen, HD reiniging met onbeschilderd, verdieping 1 t/m 7 Betonnen gevelelementen, beschilderd, verdieping 8 Metalen gevelpanelen incl. relingen, kozijnen Verwijderen oude coating door natstralen/afsteken. Daarna coating opnieuw aanbrengen LD spuiten met Uitvoering reiniging Stoomcleaning met, 105C en 100 bar Stoomcleaning met, 105C en 100 bar, aangevuld met handmatige reiniging Stoomcleaning met, 105C en 100 bar. Nabehandeld met 2K nanolak. Opnieuw geschilderd Technische ruimten op het dak LD spuiten met Niet uitgevoerd Breuksteen, niet geïmpregneerd Stoomcleaning Stoomcleaning met, 105C en 100 bar Breuksteen, geïmpregneerd Zonwering, metalen lamellen Stoomcleaning met. Indien onvoldoende resultaat: HD reiniging met warm water (70-90C) Aanpassing: stofstralen Handmatige reiniging met zeep/en Aanpassing: LD spuiten met Stoomcleaning met, 105C en 100 bar. Stof stralen met fijn zand. LD spuiten met, handmatige reiniging met zeep/en. BEOORDELING UITGEVOERDE PROEFREINIGING Op 31 augustus 2010 heeft een beoordeling van de proefreiniging plaatsgevonden in aanwezigheid van AAFM ( mevr. J. Nissen, dhr. E. Gorski en dhr. M. Kersten en INTRON (dhr. I. Richartz). Naast de beoordeling van de proefstukken zijn ook andere onderdelen van de gevels nader bekeken en beoordeeld. Het betreft hier met name de elastische voegen in de gevel, de betonnen gevelelementen en de muren uit breuksteen (foto 2 en 3) alsook de voegen hierin. pagina 13 van 20
Een overzicht van de proefreinigingen is in tabel 3 opgenomen. Foto 2. Kitvoeg beton gevelelement Foto 3. Kitvoeg breuksteen gevel Tabel 3. Overzicht proefstukken die gereinigd zijn Te reinigen Uitvoering reiniging element 1). Betonnen gevelelementen, onbeschilderd, kopse zijden, verdieping 1 t/m 7 Stoomcleaning met, 105C en 100 bar pagina 14 van 20
2). Betonnen elementen, geschilderd (verdieping 8) Stoomcleaning met, 105C en 100 bar, aangevuld met handmatige reiniging 3).Metalen gevelelementen incl. relingen, kozijnen - Stoomcleaning met, 105C en 100 bar. - Nabehandeld met 2K nanolak, - deels opnieuw geschilderd pagina 15 van 20
4).Technische ruimten op dak Niet gereinigd 5).Breuksteen, niet geïmpregneerd 6).Breuksteen geïmpregneerd 7).Breuksteen geïmpregneerd Stoomcleaning met, 105C en 100 bar Stoomcleaning met, 105C en 100 bar Stof stralen Geen voorbeeld beschikbaar 8).Betonen gevelelementen boven de hoofdingang Niet gereinigd pagina 16 van 20
9).Zonwering, metalen lamellen LD spuiten met, handmatige reiniging met zeep/en BEOORDELING PROEFREINIGINGEN EN VERVOLGWERKZAAMHEDEN De proefreinigingen zijn beoordeeld op de mate waarin dit door de aanwezigen als schoon wordt aangemerkt. In tabel 4 is deze beoordeling op basis van voorgaande tabel opgenomen. Tabel 4. Beoordeling proefreinigingen en vervolgacties Gevel onderdeel Beoordeling Vervolgactie 1). Betonnen gevelelementen, kopse zijden geschilderd, verdieping 1 t/m 7 2). Betonnen elementen, geschilderd (verdieping 8) 3).Metalen gevelelementen incl. relingen, kozijnen 4).Technische ruimten op dak 5).Breuksteen, niet geïmpregneerd 6).Breuksteen geïmpregneerd 7).Breuksteen geïmpregneerd** 8).Betonen gevelelementen boven de hoofdingang Matig schoon. Langs de randen zijn nog te veel donkere strepen zichtbaar Voldoende schoon. Op locaties waar coating beschadigd is, zal deze verwijderd moeten worden en opnieuw aangebracht moeten worden Opnieuw schilderen lijkt de beste optie. Idem Voldoende schoon. Stoomcleaning geeft onvoldoende resultaat Stofstralen geeft het betere resultaat Opnieuw schilderen lijkt de beste optie Toepassen agressiever en HD spuiten. Reinigingsmiddel mag betonoppervlak niet aantasten pagina 17 van 20
9).Zonwering, metalen lamellen Voldoende resultaat *Kitvoegen Niet gereinigd LD spuiten met *: Tijdens de inspectie van de proefstukken zijn vervuilde kitnaden tussen de betonnen gevelelementen waargenomen. Deze zijn sterk elastisch van aard en zijn vervuild. Reinigen van deze kitnaden is moeilijk omdat bij iedere mechanische bewerking (LD spuiten, borstelen) de kitnaden zullen beschadigen. Reiniging hiervan is met voorzichtigheid uit te voeren. **: De voegen van de breuksteen geveldelen zijn deels door eerdere reinigingswerken en deels door verwering beschadigd. Er moet rekening mee gehouden worden dat de voegen door reinigen met stofstralen beschadigd raken. Deze zullen na reinigen hersteld moeten worden. De vervolgacties zijn door het gespecialiseerde bedrijf op 2 september 2010 uitgevoerd. De resultaten hiervan zijn in de volgende tabel weergegeven. Tabel 5. Resultaten reiniging kitvoegen en kopse zijden betonnen gevelelementen Te reinigen Uitvoering Resultaat element reiniging Kitvoegen LD spuiten met neutraal pagina 18 van 20
Kopse zijden betonnen gevelelementen HD spuiten met neutraal Het reinigen van de kitvoegen is mogelijk door gebruik te maken van LD spuiten en een geschikt. De reiniging dient met grote voorzichtigheid te gebeuren, anders wordt de kitvoeg te zeer beschadigd. Een volledige reiniging is niet mogelijk als gevolg van de zachte voegstructuur. De kopse zijden van de betonnen gevelelementen op de verdiepingen 1 t/m 7 zijn intensiever met HD spuiten en een neutraal uitgevoerd. Wanneer te dicht op het oppervlak gereinigd wordt, is de kans groot dat de aanwezige coating verwijderd zal worden (zie bovenstaande foto en markering). CONCLUSIE De aangepaste uitvoering op de geteste reinigingsmethode blijkt positieve resultaten te boeken. Het reinigen van de metalen geveldelen en de behuizing van de technische installaties op het dak leidt pagina 19 van 20
niet tot het gewenste resultaat, ook niet door toepassing van een 2K blanco nanolak. Geconcludeerd is dat opnieuw schilderen hiervan het resultaat geeft dat beoogd wordt. Bij het beoordelen van de proefreinigingen is tevens waargenomen dat de bordessen van de betonnen gevelelementen zwaar verontreinigd zijn. Deze zijn door het gespecialiseerde bedrijf op 2 september 2010 nog gereinigd op basis van HD spuiten met geschikt. Wanneer te dicht op het oppervlak gereinigd wordt, bestaat de kans dat de coating verwijderd zal worden. De kitvoegen zijn met LD spuiten en een geschikt gereinigd. De reiniging is oppervlakkig, door de zachte kitvoeg structuur is een goede dieptereiniging niet mogelijk zonder de kitvoeg te beschadigen. De geïmpregneerde breuksteen (alleen aanwezig op begane grond) blijkt het beste gereinigd te kunnen worden door stofstralen met fijn zand. Hierdoor zal de impregneerlaag (deels) worden verwijderd en het steenoppervlak worden opgeruwd. De voegen zullen tevens worden aangetast of zelfs beschadigd raken. Besloten is dat de reiniging van de geïmpregneerde breukstenen door stofstralen het gewenste resultaat geeft. De beschadigde voegen moeten na reiniging hersteld worden en de gevel opnieuw geïmpregneerd. Voor de niet geïmpregneerde breuksteen geveldelen wordt gebruik gemaakt van HD stoomcleaning. Beschadigde voegen dienen na de reiniging te worden hersteld. De proefstukken die gebruikt zijn voor de proefreinigingen dienen als referentie voor de gevelelementen die nog gereinigd moeten worden. Uitgezonderd hierop vormt de opnieuw te schilderen geveldelen. pagina 20 van 20