Extra les: Huiselijk geweld/kindermishandeling
HANDLEIDING BIJ EXTRA LES THEMA: HUISELIJK GEWELD DOEL De tieners beseffen dat huiselijk geweld helaas vaak voorkomt. Ze leren wat huiselijk geweld is en wat het inhoudt. De tieners leren enkele signalen van huiselijk geweld, maar weten ook dat één signaal nog niet meteen huiselijk geweld hoeft te betekenen. De tieners weten waar ze (eventueel) met hun ervaringen of vragen/twijfels naar toe kunnen. INTRO Video - http://vooreenveiligthuis.nl/kindermishandeling/campagne (Kindermishandeling) http://vooreenveiligthuis.nl/huiselijkgeweld/campagne (Huiselijk Geweld algemeen) Video 1: Huiselijk geweld Video 2: Kindermishandeling Vorm: videofragmenten gedownload van de website van de rijksoverheid POWERPOINT-PRESENTATIE (20 MIN.) AGENDA Het kan goed zijn al aan het begin van de avond duidelijk te maken dat het onderwerp van deze avond niet eenvoudig is. Huiselijk geweld is een beladen thema waarin veel gevoelens meespelen. Toch gaan we er over praten, omdat het belangrijk is om te weten wat huiselijk geweld is en wat het inhoud. Het bespreekbaar maken helpt in de aanpak tegen huiselijk geweld. Daarnaast is het goed om te benoemen dat als er mensen zijn die het thema moeilijk vinden, vanuit eigen ervaringen en/of vermoedens, dat er een aanspraakpunt aanwezig is. Deze persoon wil tijdens en na de les een luisterend oor zijn als dat nodig is. Zorg dat het bekend is wie deze persoon is (bij voorkeur een predikant, jeugdouderling of catecheet) en dat er een vrije ruimte beschikbaar is. Het heeft de voorkeur om de mentorgroepjes klein te houden, maximaal vijf tieners. Het is een heftig thema en een klein groepje draagt bij aan het creëren van veiligheid. Daarnaast is er een volwassene aanwezig om te sturen en zo nuances aan te brengen. LIED Aanbevolen lied: Opwekkking 640 Ik hef mijn ogen In dit lied wordt uitgesproken dat we onze hulp van God mogen verwachten, ook bij een moeilijk thema als dit. GEBED
Vraag bij deze les om Gods hulp. Gods hulp bij de mensen die hiermee te maken hebben, maar ook voor deze avond. Het is een moeilijk thema. We vragen om Gods wijsheid. INTRO De intro laat twee filmpjes van de landelijke campagne Voor een veilig thuis van de rijksoverheid zien. Hierin zien we voorbeelden van wat huiselijk geweld is. Daarnaast ook wat je het beste kunt doen. De bedoeling van deze intro is voornamelijk om een beeld te geven van wat huiselijk geweld is. Later wordt er terug gegrepen op deze filmpjes in de mentorgroepjes. INFO INFODIA 1 WAT IS HUISELIJK GEWELD? Vormen van kindermishandeling Lichamelijke mishandeling Lichamelijke verwaarlozing Psychische of emotionele mishandeling Psychische of emotionele verwaarlozing Seksueel misbruik Hoe vaak komt het voor? INFODIA 2 SIGNALEN Signaallijst NJI Een aantal signalen uitgelicht INFODIA 3 WAT KUN JE DOEN? Bespreken!! Ouders Vertrouwenspersoon uit de kerk Kindertelefoon/Chris AFSLUITING KAÏN EN ABEL GENESIS 4 1 De mens, Adam, had gemeenschap met Eva, zijn vrouw, en zij werd zwanger en bracht Kaïn ter wereld. Met de hulp van de H E E R, zei ze, heb ik het leven geschonken aan een man! 2 Later bracht ze zijn broer ter wereld, Abel. Abel werd herder, Kaïn werd landbouwer. 3 Op een keer bracht Kaïn de H E E R een offer van wat hij had geoogst. 4 Ook Abel bracht een offer; van de eerstgeboren dieren van zijn kudde koos hij de mooiste uit. De H E E R merkte Abel en zijn offer op, 5 maar voor Kaïn en zijn offer had hij geen oog. Dat maakte Kaïn woedend, zijn blik werd donker. 6 De H E E R vroeg hem: Waarom ben je zo kwaad, waarom kijk je zo donker? 7
Handel je goed, dan kun je toch iedereen recht in de ogen kijken? Handel je slecht, dan ligt de zonde op de loer, begerig om jou in haar greep te krijgen; maar jij moet sterker zijn dan zij. 8 Kaïn zei tegen zijn broer Abel: Laten we het veld in gaan. Toen ze daar waren, viel hij zijn broer aan en sloeg hem dood. 9 Toen vroeg de H E E R : Waar is Abel, je broer? Dat weet ik niet, antwoordde Kaïn. Moet ik soms waken over mijn broer? 10 Wat heb je gedaan? zei de H E E R. Hoor toch hoe het bloed van je broer uit de aarde naar mij schreeuwt. 11 Daarom: vervloekt ben jij! Ga weg van deze plek, waar de aarde haar mond heeft opengesperd om het bloed van je broer te ontvangen, het bloed dat jij vergoten hebt. 12 Ook al bewerk je het land, het zal je niets meer opbrengen. Dolend en dwalend zul je over de aarde gaan. Afbeelding Kaïn en Abel uit bv. Rembrandtbijbel
TOELICHTING De toelichting bij de Info kan als volgt INFODIA 1 Dit is een stukje theorie om duidelijk te maken wat huiselijk geweld inhoudt. Veel jongeren zullen in eerste instantie denken aan slaan en blauwe plekken, maar huiselijk geweld is meer dan dat. (Denk aan de info vanuit de training.) Belangrijk is hier om te werken met voorbeelden. Dit maakt de theorie beeldend. Daarnaast maken de aantallen over het voorkomen van huiselijk geweld het besef van het belang van dit thema groter. INFODIA 2 Licht een aantal signalen uit de signalenlijst van het NJI uit. Belangrijk hierbij is om verbanden te leggen. De signalenlijst is een hulpmiddel om een vermoeden van kindermishandeling te onderbouwen, niet om kindermishandeling te bewijzen. Vrijwel alle genoemde signalen kunnen namelijk een andere oorzaak hebben. Hoe meer van de genoemde signalen het kind uitzendt, hoe groter de kans dat er sprake is van kindermishandeling. Maar er zijn ook kinderen waaraan niet of nauwelijks valt op te merken dat ze worden mishandeld. INFODIA 3 Onderstreep de actie van het bespreekbaar maken. Alleen zo kan er hulp op gang gezet worden. Tieners moeten/mogen met hun ervaringen, twijfels en vragen afstappen om iemand die ze vertrouwen. Het is belangrijk om hier niet mee te blijven zitten, maar dit te delen en met elkaar te bespreken. Noem concrete personen binnen de kerk waar ze naar toe kunnen gaan. Leg uit wat de Kindertelefoon/Chris is en wat zij doen. Het kan een idee zijn om kaartje te maken op pasjesformaat (voor in je portemonnee). Hier kun je het telefoonnummer van de Kindertelefoon opzetten en een vertrouwenspersoon vanuit de kerk. AFSLUITING Huiselijk geweld is iets van alle plaatsen en tijden. Het komt voor bij arme families, maar ook bij rijke families. Het kwam ook al voor in de tijd van de Bijbel. We lezen zelfs al over huiselijk geweld in het eerste Bijbelboek. Het verhaal heeft een heftig einde. Kaïn vermoordt zijn broer Abel. Maar dit verhaal is meer dan alleen een triest verhaal. We lezen ook dat God aan Kaïn vraagt wat hij heeft gedaan. We zien hier dat God het geweld ziet en dat God dit niet ongestraft liet. God is nog altijd dezelfde. Daarom mogen we weten dat God het geweld vandaag de dag ook ziet en niet ongestraft zal laten. Dit kan een troost voor ons zijn. Zelfs wanneer niemand weet heeft van wat er achter de voordeur gebeurd is er Iemand die hier weet van heeft en het niet ongestraft zal laten.
EXTRA INFORMATIE VOOR DE MENTOR Jullie hebben voorafgaand aan deze les een training bijgewoond over Huiselijk Geweld. Alle informatie die hier verstrekt is, is ook te vinden op de website www.aanpakhuiselijkgeweld.webklik.nl. Voor meer achtergrondinformatie bij deze les, zie de bijlage Achtergrondinformatie bij de catecheseles. VERWERKING (40 MIN.) OPDRACHT 1 GESPREK NAAR AANLEIDING VAN DE BEKEKEN FILMPJES (15 MIN.) Tijdens het plenaire gedeelte zijn twee filmpjes bekeken die de overheid aanbied in haar campagne Voor een veilig thuis. Nu wordt hier op teruggekomen, deels worden ook de aangeboden signalen hierbij betrokken. De onderstaande vragen zijn suggesties, er kan ook gekozen worden om zelf vragen toe te voegen of weg te laten en zo de vragen af te stemmen op wat er leeft in de groep. - Wat zag je in dit filmpje? Wat is er gebeurd? - Waarom is dit huiselijk geweld? - Wat vind jij er van? Wat doet het met jou? - Wat zou je hier aan willen doen? Hoe zou je dat het beste kunnen doen? - Zou je het herkennen als dit bij een vriend of vriendin zou gebeuren? Wat zou je dan doen? OPDRACHT 2 WERKBLAD: HERKENNEN VAN SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD (20 MIN.) Tijdens het plenaire gedeelte zijn enkele signalen van huiselijk geweld aangeboden. Nu gaan de catechisanten aan de slag met deze signalen. Doel is dat zij niet teveel beren op de weg zien, en beseffen dat één signaal nog geen huiselijk geweld hoeft te betekenen. Met andere woorden: Deze activiteit is bedoeld als relativering. Deel het werkblad uit. Hierop staan mogelijke signalen. In de bijlagen bij deze les zijn zowel het werkblad als een werkblad met antwoorden opgenomen. - Is hier sprake van huiselijk geweld? - Wat maakt dat je denkt dat dit (niet) zo is? - Als je denkt dat er geen huiselijk geweld is: wat zou er kunnen gebeuren zodat het wèl zo is? - Als je denkt dat er wèl huiselijk geweld is: wat zou er kunnen zijn dat het toch niet zo is? Begeleid de catechisanten bij vragen die bij hen opkomen. Prangende vragen kunnen meteen besproken worden. Stel wel duidelijk dat je altijd goed moet kijken (of je meerdere signalen ziet), voordat je roept dat er sprake is van huiselijk geweld. OPDRACHT 3 GEBED (5 MIN.) Tot slot wordt er gebeden en al het besprokene bij God gelegd. Er kan zelf een manier worden uitgekozen om vorm te geven aan dit gebed. Het gebed geeft rust; de jongere kan niet veel doen aan het voorkomen en volledig bestrijden van huiselijk geweld, hij of zij kan wel bidden om Gods nabijheid bij zijn of haar leeftijdsgenoten die dit doormaken. Gebedspunten (onder andere): - Nabijheid van God vragen voor leeftijdsgenoten die te maken hebben met huiselijk geweld. - Danken voor instanties die er zijn om betrokkenen bij huiselijk geweld te begeleiden. - Vragen van een zegen voor de mensen die bij de eerder genoemde instanties werken.