INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE JAN WEITKAMPLAAN HARDENBERG

Vergelijkbare documenten
INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE KONINGIN WILHELMINASTRAAT EN KONINGIN JULIANAPLEIN, HEDEL, MAASDRIEL

RAPPORT A I Archeologisch onderzoek aan de Graafweg 2c te Lopik, gemeente Lopik

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE OEKEN EN BRUMMEN

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE ZWALUWHOEVE HARDERWIJK

4 Archeologisch onderzoek

RAPPORT A I Archeologisch onderzoek aan de Loostraat 20 te Aerdt (gemeente Rijnwaarden)

BUREAUONDERZOEK ARCHEOLOGIE MENALDUMERVAART OEVER EN KADE PROJECT

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE OEKEN EN BRUMMEN

BRIEFRAPPORT INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE HERMANAWEI 2 EN 4, MINNERTSGA

Beulakerweg 127 te Giethoorn, gem. Steenwijkerland (Ov.)

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE NORG ESWEG

Mts. Slingerland-Van Beijnum Middenpolderweg LB Streefkerk

Bijlagen. Bijlage 1: Profielbeschrijvingen

Heesch - Beellandstraat

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE EENDENPARKWEG ERMELO

Een Archeologisch Bureauonderzoek voor het bestemmingsplan De Grift 3 in Nieuwleusen (gemeente Dalfsen, Overijssel). Figuur 1.

Nieuw Delft veld 3 en 8 (westelijk deel)

Archeologie Deventer Briefrapport 27. November Controleboringen Cellarius - De Hullu (project 494)

Archeologisch booronderzoek Eefselerweg 13a te Lievelde, gemeente Oost Gelre (GLD)

Archeologisch booronderzoek Ommerweg 65-67, Zuidwolde, gemeente De Wolden (DR)

Archeologie en cultuurhistorie Strijpsche Kampen

RAAP-NOTITIE Plangebied De Brink te Zuidlaren Gemeente Tynaarlo Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Bijlage 1: Archeologische perioden

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE BEULAKERPOLDER

Een archeologisch veldonderzoek door middel van megaboringen in het Natuurvriendenterrein aan de Roeghoornweg te Norg, gemeente Noordenveld (Dr.

PLAN VAN AANPAK Waarderend booronderzoek

Adviesdocument 768. Oranjerie landgoed Mattemburgh, gemeente Woensdrecht. Project: Projectcode: HOOM2. Opdrachtgever: Brabants Landschap

Veldrapport betreffende grondonderzoek ten behoeve van: project aan de Aubade en de Vurehout te Zaandam. Opdrachtnr. : HA /

Bijlage 1: Archeologische perioden

Quick scan archeologie Vaartstraat Loonsevaert (perceel 2954), Kaatsheuvel gemeente Loon op Zand

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

GEMEENTE WIERDEN ARCHEOLOGISCHE INVENTARISATIE EN VERWACHTINGSKAART

-Rapporten. Een archeologisch inventariserend veldonderzoek door middel van boringen aan de Glanerbruggeweg 75 te Enschede (O) ARC-Rapporten

BODEMINTACTHEIDSONDERZOEK ZWARTE PLAKWEG TE AMERICA GEMEENTE HORST AAN DE MAAS

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

Hierbij zenden wij u de rapportage betreffende een project aan het Oppad te Oud-Loosdrecht.

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE NIEUW BUINEN

Oude Amersfoortseweg 99 te Hilversum rapport 2022

30 sept OU

Transect-rapport 608. N348 Raalte-Ommen, Fase 1 en 2. Gemeente Raalte/Ommen (Ov.) Archeologisch Inventariserend Veldonderzoek (IVO; karterende fase)

8 QUICKSCAN 2017 ARCHEOLOGIE KLAVER Gemeente Horst aan de Maas

-Rapporten. Een verkennend archeologisch inventariserend veldonderzoek door middel van boringen aan de Papendijk te Nuland, gemeente Maasdonk (NB)

BUREAUONDERZOEK EN INVENTARISEREND VELDONDERZOEK - VERKENNENDE FASE EERBEEKSE ENK, EERBEEK

RAAP-NOTITIE Plangebied Burloseweg Gemeente Winterswijk Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

-Rapporten. Een archeologisch inventariserend veldonderzoek door middel van boringen aan de Boddenbroek te Oirlo, gemeente Venray (L)

Bijlage 11 bij toelichting Bestemmingsplan Verbreding N444 en reconstructie Nagelbrug, Voorhout

Colofon. ARC-Rapporten ARC-Projectcode 2007/091

Ede, Roekelse Bos (gem. Ede)

Figuur 1. Resultaten onderzoek geprojecteerd op het Actueel Hoggtebestand Nederland (AHN).

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

Veldrapport betreffende grondonderzoek ten behoeve van: Project aan de Looweg te Uden. Opdrachtnr. : HA

Plangebied Visvijvers te Gendt

Bureau voor Archeologie. Plan van Aanpak booronderzoek Achterdijk 2-1, Arkel, gemeente Giessenlanden

Archeologisch booronderzoek voor het plangebied Utrechtseweg 82 te Zeist. K oen Hebinck

Larenseweg te Holten, gemeente Holten- Rijssen (Ov.)

RAAP-NOTITIE Plangebied De Botter te Hallum Gemeente Ferwerderadiel Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Sondeerrapport conform NEN 5140 Locatie: Slotsteeg 1 te Hengelo (gld) Projectnummer: Postbus AJ Veenendaal

Plangebied Wytsmastraat te Burdaard Gemeente Ferwerderadiel Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Veldrapport betreffende grondonderzoek ten behoeve van: woning aan de Oude Kruisbergseweg 1 te Zelhem. Opdrachtnr. : HA

Archeologisch booronderzoek voor het plangebied Ringbaan Noord-Maasstraat te Tilburg. Koen Hebinck

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

Archeologisch onderzoek De Berghorst te Enter Noord

6500 voor Chr. RAAP-NOTITIE 4478 Plangebied Noorderweg 27 te Noordwijk 3750 voor Chr. Gemeente Marum Archeologisch vooronderzoek: een verkennend veldo

Veldrapport betreffende grondonderzoek ten behoeve van: woning aan de Paardendorpseweg 2 te Zelhem

Colofon. ARC-Rapporten ARC-Projectcode 2009/741

Monumentenhuis Brabant bv

Archeologisch inventariserend veldonderzoek door middel van boringen bij Groot Bronswijk, Wagenborgen, gemeente Delfzijl (Gr.)

Gramsbergen, Oostermaat 60 (Gemeente Hardenberg, Ov.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproefrapport /01Z

Archeologisch booronderzoek Burgemeester De la Saussaye Briëtweg, De Wijk, gemeente De Wolden

Goor, Bleekstraat (gemeente Hof van Twente, Ov.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproefrapport /06

Locatiegegevens. Kaartblad RD-coördinaten N: / O: / Z: / W: / Oppervlakte Ca.

Archeologisch Inventariserend Veldonderzoek

Archeologisch onderzoek locaties Oranjehof en Appelgaard

Plangebied kapschuur aan de Holte 17 te Onstwedde

Archeologisch bureau-en booronderzoek Zuiderzeestraatweg te Hattemerbroek, gemeente Oldebroek

Plangebied Amanietlaan-Varenlaan- Drieerweg Gemeente Ermelo Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Bureau voor Archeologie Rapport 273

Veldrapport betreffende grondonderzoek ten behoeve van: woning aan de Bielemansdijk tegenover 4 te Zelhem. Opdrachtnr. : HA

Een Archeologisch Bureauonderzoek voor plangebied De Grift te Nieuwleusen (gemeente Dalfsen, Overijssel) Steekproef /17, ISSN X)

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies


BUREAUONDERZOEK MOLENAKKERSTRAAT TE GEMERT

Hierbij doen wij u de resultaten toekomen van het nader bodemonderzoek op het sportpark De Koepel te Vught.

Plan van Aanpak. PvA A I / Johan de Wittlaan 13 te Woerden (gemeente Woerden) 1

Herstructurerings- en ontwikkelingsplan Burdaard Gemeente Ferwerderadiel Archeologisch vooronderzoek: een inventariserend veldonderzoek

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

Quick scan archeologie, gemeente Loon op Zand, Kaatsheuvel Van Heeswijkstraat / Horst

Archeologisch bureauonderzoek & inventariserend veldonderzoek, verkennende fase. Sportlaan, Heerjansdam, Gemeente Zwijndrecht, B&G rapport 899

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

Plangebied H.W. Iordensweg te Twello

Archeologisch onderzoek Kempenbergerweg

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

Quick scan archeologie De Horst Kaatsheuvel, gemeente Loon op Zand

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

Plangebied Ljouwerterdyk 7 te Hallum

Het doel van het aanvullend onderzoek is het verkrijgen van aanvullende informatie over de verontreiniging.

Quickscan Inleiding Resultaten quickscan

Colofon. ARC-Rapporten ARC-Projectcode 2009/040

Transcriptie:

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE JAN WEITKAMPLAAN HARDENBERG GEMEENTE HARDENBERG 15 november 28 74243:.5 1131.176.3

Inhoud Samenvatting 3 1 Inleiding en onderzoekskader 4 1.1 Aanleiding onderzoek 4 1.2 Onderzoekslocatie 4 1.2.1 Afbakening plangebied 4 1.2.2 Huidige situatie 5 1.2.3 Toekomstig gebruik 5 1.2.4 Bodemverstorende activiteiten 5 1.2.5 Onderzoeksdoel 6 1.3 Leeswijzer 6 2 Bureauonderzoek 7 2.1 Onderzoeksmethodiek bureauonderzoek 7 2.2 Bodem 7 2.3 Archeologisch onderzoek 7 2.3.1 De Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) 8 2.3.2 Archeologische monumenten kaart 8 2.3.3 Archis II 8 2.4 Historisch onderzoek 8 2.5 Verwachtingsmodel bureaustudie 9 3 Veldonderzoek 1 3.1 Opzet 1 3.2 Resultaten 1 4 Conclusies en aanbevelingen 11 4.1 Conclusies 11 4.2 Aanbevelingen 11 Bijlage 1 Verklarende woordenlijst Bijlage 2 Bronnen Bijlage 3 IKAW, AMK-terreinen, waarnemingen, vondstmeldingen en onderzoeksmeldingen_ Bijlage 4 Boorpuntenkaart Bijlage 5 Boorstaten Colofon 74243:.5 ARCADIS 2

Samenvatting Het plangebied is ongeveer 8 ha groot en ligt aan de Jan Weitkamplaan te Hardenberg. In het plangebied zullen een tuincentrum en woningen worden ontwikkeld. De opdrachtgever is de gemeente Hardenberg. Contactpersoon bij de opdrachtgever is de heer R. Schlepers. Contactpersonen bij ARCADIS is de heer W.A. Ytsma en H. van Eerten. Door de aanwezigheid van een dekzandrug en een beek worden archeologische sporen (bijv. jachtkampen met vuursteenverspreidingen, haardkuilen etc.) uit het paleolithicum en mesolithicum worden verwacht. Verwacht wordt dat in de bodem resten van de gedempte beek Slot Graven aanwezig zijn op de locatie zoals staat weergegeven in de Grote Historische Atlas. Voor het neolithicum, bronstijd en ijzertijd geldt dat door de aanwezigheid van een dekzandrug en een beek het gebied aantrekkelijk was voor vestiging en landbouw. Archeologische sporen uit deze periode kunnen bestaan uit bewoningssporen. Verwacht wordt dat indien aanwezig, deze archeologische waarden zich in de top van het dekzand bevinden. In relatie met middeleeuws Hardenberg kunnen ontginningssporen en nederzettingsporen uit deze periode worden verwacht. Er is een algemene verwachting voor wat betreft periode en vondstcomplex. De boorpuntenkaart is in bijlage 4 en de boorstaten in bijlage 5 weergegeven. In totaal zijn 44 boringen gezet. Er zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen tijdens het onderzoek. De bodemopbouw laat een uniform beeld zien. De bouwvoor is 3 tot 4 cm dik en bestaat uit humeus, donkerbruin matig fijn zand. Daaronder zit een gevlekte e matig fijne zandlaag tot een diepte van circa 8 cm -mv. Daarna volgt de C-horizont met sterk siltig matig fijn zand en een gele kleur. Boringen 8, 2, 33, 38 en 41 bevatten boven de C-horizont een kleilaag op circa 7 cm -mv. Deze kleilaag is alleen in de boringen 33 en 38 intact. Boring 38 bevat onder de kleilaag tevens een veenlaag van 12 cm tot 145 cm -mv. met veel hout. Boringen 42 en 43 bevatten een dikke intacte veenlaag boven de C-horizont. Tijdens het booronderzoek zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen. De bodem laat een e opbouw zien. Onder de bouwvoor zit een e gevlekte laag. Daaronder zit in een aantal boringen een veen- en kleipakket. Dit zijn beeksedimenten die zijn gerelateerd aan de gedempte beek Slot Graven. Dit duidt op de aanwezigheid van een beek of crevasse of een andere waterloop. Omdat de lagen waarin archeologische waarden worden verwacht zijn, wordt aangenomen dat de eventueel aanwezige archeologische waarden eveneens zijn. De behoudenswaardigheid van het plangebied is derhalve laag. Op basis van bovenstaande conclusies wordt aanbevolen geen nader onderzoek uit te voeren en de drie deelgebieden vrij te geven. De implementatie van deze aanbevelingen is afhankelijk van het oordeel van het Bevoegd Gezag van de gemeente Hardenberg. Wanneer onverhoeds toch archeologische waarden worden aangetroffen tijdens grondwerkzaamheden dan dient dit direct te worden gemeld aan het Bevoegd Gezag van de gemeente Hardenberg (Marijke Niewenhuis 38-421 32 57). 74243:.5 ARCADIS 3

HOOFDSTUK 1Inleiding en onderzoekskader 1.1 AANLEIDING ONDERZOEK Het plangebied is ongeveer 8 ha groot en ligt aan de Jan Weitkamplaan te Hardenberg. In het plangebied zullen een tuincentrum en woningen worden ontwikkeld. De opdrachtgever is de gemeente Hardenberg. Contactpersoon bij de opdrachtgever is de heer R. Schlepers. Contactpersonen bij ARCADIS is de heer W.A. Ytsma en H. van Eerten. 1.2 ONDERZOEKSLOCATIE 1.2.1 AFBAKENING PLANGEBIED Het plangebied vormt het gebied waarin de geplande bodemverstorende ingrepen zullen plaatsvinden (zie afbeelding 1.1). Het plangebied is gelegen ten zuiden van de Jan Weitkamplaan en ten westen van de J.C. Kellerlaan net buiten de bebouwde kom van Hardenberg. In het plangebied zal nieuwbouw worden gerealiseerd. Voor het bureauonderzoek zal, voor zover van belang voor een beter begrip van de archeologie in het plangebied, een bredere zone worden bestudeerd; het studiegebied. Het studiegebied omvat een gebied van circa 1 km rondom het plangebied. Tabel 1.1 Objectgegevens Objectgegevens plangebied ARCADIS projectnummer 1131.176 Projectnaam IVO Jan Weitkamplaan Hardenberg Plaats Hardenberg Toponiem Jan Weitkamplaan Gemeente Hardenberg Provincie Overijssel Kaartblad 22D Oppervlakte onderzoeksgebied 8 ha Onderzoeksmelding 31537 Onderzoeken ( gereedmelding) 23864 Huidig gebruik Akkers, grasland, bebouwing en volkstuintjes Archeoregio 3, Overijssels Gelderse zandgebied Bevoegd Gezag Gemeente Hardenberg Uitvoeringsperiode onderzoek Oktober 28 Beheerder en plaats documentatie ARCADIS Nederland BV Locatie Assen 74243:.5 ARCADIS 4

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE JAN WEITKAMPLAAN HARDENBERG X-coördinaat Y-coördinaat Noordwest 23944 5112 RD-coördinaten Noordoost 239437 59863 onderzoekslocatie Zuidoost 239387 59649 Zuidwest 238981 59731 Tabel 1.2 Coördinaten onderzoeksgebied Afbeelding 1.1 Plangebied in rood. 1.2.2 HUIDIGE SITUATIE Momenteel bestaat het plangebied uit akkers, bebouwing en volkstuintjes. 1.2.3 TOEKOMSTIG GEBRUIK In de plangebieden zal nieuwbouw worden gerealiseerd met woningen, sportrecreatie en infrastructuur. 1.2.4 BODEMVERSTORENDE ACTIVITEITEN De geplande nieuwbouw gaat gepaard met bodemverstorende grondwerkzaamheden. 74243:.5 ARCADIS 5

1.2.5 ONDERZOEKSDOEL Het Inventariserend Veldonderzoek (IVO) bestaat uit een bureauonderzoek en een booronderzoek. Het onderzoeksdoel van het booronderzoek is het aanvullen en toetsen van het verwachtingsmodel uit de bureaustudie (zie 1.3). Het verkennend booronderzoek is gericht op het aanwijzen van archeologisch kansarme en kansrijke zones binnen het plangebied. Hiertoe wordt gekeken of de lagen waarin archeologische resten worden verwacht intact zijn. Het gaat hier met name om de vraag of het dekzandpakket (A-, E-, B- en top C-horizont) nog intact is. Wanneer een intact bodemprofiel of archeologische indicatoren worden aangetroffen zal een karterend booronderzoek worden uitgevoerd. Het doel van een karterend booronderzoek is het systematisch onderzoeken van het terrein op de aanwezigheid van vondsten en/of sporen. De conclusies van het IVO zijn richtinggevend voor eventueel vervolgonderzoek. 1.3 LEESWIJZER In hoofdstuk 2 zal het bureauonderzoek worden beschreven. Doel van dit onderzoek is te komen tot een verwachtingsmodel. Het verwachtingsmodel wordt getoetst door het veldwerk (hoofdstuk 3). In hoofdstuk 4 worden de conclusies en aanbevelingen van het IVO behandeld. 74243:.5 ARCADIS 6

HOOFDSTUK 2Bureauonderzoek 2.1 ONDERZOEKSMETHODIEK BUREAUONDERZOEK In het kader van het bureauonderzoek zijn diverse bronnen geraadpleegd. De belangrijkste categorieën zijn historische, geologische, geomorfologische en bodemkundige bronnen, alsmede (digitale) databestanden zoals de Archeologische Monumentenkaart (AMK) en het ARCHeologisch Informatie Systeem II (Archis II). Archis II is beschikbaar gesteld door de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) te Amersfoort. Archis II is het centrale databestand dat in Nederland het meest compleet voorhanden zijnde bestand inzake archeologische vondsten (waarnemingen) en monumenten is. Alle bekende behoudenswaardige terreinen/ monumenten in Nederland zijn weergegeven op de Archeologische Monumenten Kaart (AMK). De AMK onderscheidt terreinen van archeologische, hoge archeologische en zeer hoge archeologische waarde al dan niet beschermt. 2.2 BODEM Het plangebied is gelegen ten oosten van de rivier de Vecht. Geomorfologisch bestaat het gebied voor het grootste gedeelte uit een dekzandrug (3K14) en een van noord naar zuid lopende strook in het meest westelijke gedeelte bestaat uit een beekdalbodem. De bodem is in het plangebied niet gekarteerd maar door extrapolatie van omliggende gebieden kan worden aangenomen dat het plangebied bestaat uit laarpodzolgronden en/of gooreerdgronden met lemig fijn zand. Op basis van de gooreerdgronden heeft er waarschijnlijk een beek door het plangebied gelopen 2.3 ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK Voor de verschillende archeologische perioden, zie tabel 2.1. Tabel 2.1 Tabel met de archeologische periodes. Bron: ABR. Periode Begin Einde nieuwe tijd 1.5 heden late middeleeuwen 1.5 1.5 vroege middeleeuwen 45 1.5 Romeinse tijd 12 v. Chr. 45 late ijzertijd 25 v. Chr. 12 v. Chr. midden ijzertijd 5 v. Chr. 25 v. Chr. vroege ijzertijd 8 v. Chr. 5 v. Chr. late bronstijd 1.1 v. Chr. 8 v. Chr. midden bronstijd 1.8 v. Chr. 1.1 v. Chr. vroege bronstijd 2. v. Chr. 1.8 v. Chr. 74243:.5 ARCADIS 7

Periode Begin Einde laat neolithicum 2.85 v. Chr. 2. v. Chr. midden neolithicum 4.2 v. Chr. 2.85 v. Chr. vroeg neolithicum 5.3 v. Chr. 4.2 v. Chr. mesolithicum 8.8 v. Chr. 4.9 v. Chr. laat paleolithicum 35. v. Chr. 8.8 v. Chr. 2.3.1 DE INDICATIEVE KAART VAN ARCHEOLOGISCHE WAARDEN (IKAW) Op de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) staat het plangebied aangegeven als zijnde niet gekarteerd (zie bijlage 2) maar door extrapolatie van omliggende gebieden kan worden aangenomen dat het plangebied een lage en middelhoge trefkans op archeologische waarden heeft. Dit komt overeen met de bodemeenheid, laarpodzolgronden (hoog) en de gooreerdgronden (laag). 2.3.2 ARCHEOLOGISCHE MONUMENTEN KAART In het plangebied komen geen AMK-terreinen voor. In de directe omgeving (studiegebied) bevindt zich één AMK-terrein. Dit terrein van archeologische waarde is de historische stadskern van Hardenberg met AMK-monumentnr. 13965 (zie bijlage 4). 2.3.3 ARCHIS II In het plangebied zijn geen waarnemingen in Archis II opgenomen. In het studiegebied zijn 14 waarnemingen in Archis II vermeld. De meeste zijn losse vondsten en het is niet zeker of deze ook daadwerkelijk op de vermelde locatie zijn gevonden omdat alle 14 waarnemingen op een locatie zijn gepositioneerd. Tabel 2.2 Tabel met waarnemingen Bron: Archis II. Waarnemingsnr. datering omschrijving 46113 Late middeleeuwen nieuwe tijd Roodbakkend aardewerk 27189 Romeinse tijd Bronzen miniatuur (paard en kar) 2152 Bronstijd Bronzen lanspunt 12676 Midden bronstijd Randbijl 12675 Midden laat neolithicum Flint-Rechteckbeil 12674 Midden laat neolithicum Flint-Rechteckbeil 12673 Late bronstijd midden ijzertijd Vuursteen sikkel 12632 Neolithicum Gewei 12622 Midden neolithicum bronstijd Fels-Rechteckbeil 12617 Late bronstijd Barrien-Bulten/Vejby 12613 Late middeleeuwen Kogelpot 12612 Late middeleeuwen aardewerk 1266 Late middeleeuwen Keramiek en fundering stadsmuur 88 Vroege middeleeuwen Kogelpot Wijster/Dorestad 2.4 HISTORISCH ONDERZOEK Aanvankelijk lag dicht bij de plaats waar nu Hardenberg ligt, de nederzetting Nijenstede. Het Kerkhof Nijenstede herinnert hier nog aan. Naast deze nederzetting werd een bisschoppelijk kasteel op de Herdenberch gebouwd. De bewoning van Nijenstede verplaatste zich geleidelijk naar het gebied rond en met name binnen de vesting. De burcht 74243:.5 ARCADIS 8

op de Herdenberch werd rond 123 ommuurd door bisschop Wilbrand van Oldenburg. Deze muur liet hij bouwen als reactie op de nederlaag van zijn voorganger Otto II von Lippe bij de slag bij Ane in 1227 tegen opstandige Drenten onder leiding van Rudolf van Coevorden. In 1362 verplaatste de Utrechtse bisschop Jan van Arkel de stadsrechten van Nijenstede naar Hardenberg. Bisschop Floris van Wevelinkhoven laat in 1386 het kasteel verder versterken en verfraaien. In 1497 wordt Hardenberg door een grote brand verwoest. In 1518 laat Filips van Bourgondië, bisschop van Utrecht, het kasteel ontmantelen. Ook de stadsmuur wordt gesloopt. Restanten ervan zijn in de 2e eeuw gevonden en een fragment ervan is gereconstrueerd. Hardenberg is tot in de twintigste eeuw een sterk agrarische plaats gebleven. Alleen de scheepvaart over de Overijsselse Vecht met zompen was een economische activiteit van belang. Op 8 mei 178 brandde Hardenberg bijna volledig af. Bij de wederopbouw werden de overwegend houten huisjes vervangen door stenen woningen. Het plangebied is gelegen ten zuidwesten van Hardenberg en staat in de Grote Historische Atlas (183-1855) aangegeven als bouwland. In het noorden van het plangebied is een verhoging in het landschap aanwezig en door het plangebied loopt van west naar oost de beek Slot Graven. Dit riviertje is nu gedempt. 2.5 VERWACHTINGSMODEL BUREAUSTUDIE Door de aanwezigheid van een dekzandrug en een beek worden archeologische sporen (bijv. jachtkampen met vuursteenverspreidingen, haardkuilen etc.) uit het paleolithicum en mesolithicum worden verwacht. Verwacht wordt dat in de bodem resten van de gedempte beek Slot Graven aanwezig zijn op de locatie zoals staat weergegeven in de Grote Historische Atlas. Voor het neolithicum, bronstijd en ijzertijd geldt dat door de aanwezigheid van een dekzandrug en een beek het gebied aantrekkelijk was voor vestiging en landbouw. Archeologische sporen uit deze periode kunnen bestaan uit bewoningssporen. Verwacht wordt dat indien aanwezig, deze archeologische waarden zich in de top van het dekzand bevinden. In relatie met middeleeuws Hardenberg kunnen ontginningssporen en nederzettingsporen uit deze periode worden verwacht. Er is een algemene verwachting voor wat betreft periode en vondstcomplex. 74243:.5 ARCADIS 9

HOOFDSTUK 3Veldonderzoek Het veldwerk is uitgevoerd in oktober 28. 3.1 OPZET Er is conform de richtlijnen van de KNA 3.1 gewerkt. Er is een algemene verwachting voor wat betreft periode en vondstcomplex. Daarom is met een standaard boorgrid van 6 boringen per ha gewerkt (zie bijlage 3). Er is voor een Edelmanboor gekozen met een boordiameter van 7 cm. De boringen zijn tot 25 cm in de one C-horizont (Pleistoceen dekzand) gezet. De relevante lagen zijn laagsgewijs op indicatoren gezeefd met een zeef met een maaswijdte van 4 mm. 3.2 RESULTATEN De boorpuntenkaart is in bijlage 4 en de boorstaten in bijlage 5 weergegeven. In totaal zijn 44 boringen gezet. Er zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen tijdens het onderzoek. De bodemopbouw laat een uniform beeld zien. De bouwvoor is 3 tot 4 cm dik en bestaat uit humeus, donkerbruin matig fijn zand. Daaronder zit een gevlekte e matig fijne zandlaag tot een diepte van circa 8 cm -mv. Daarna volgt de C-horizont met sterk siltig matig fijn zand en een gele kleur. Boringen 8, 2, 33, 38 en 41 bevatten boven de C-horizont een kleilaag op circa 7 cm -mv. Deze kleilaag is alleen in de boringen 33 en 38 intact. Boring 38 bevat onder de kleilaag tevens een veenlaag van 12 cm tot 145 cm -mv. met veel hout. Boringen 42 en 43 bevatten een dikke intacte veenlaag boven de C-horizont. 74243:.5 ARCADIS 1

HOOFDSTUK 4Conclusies en aanbevelingen 4.1 CONCLUSIES Tijdens het booronderzoek zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen. De bodem laat een e opbouw zien. Onder de bouwvoor zit een e gevlekte laag. Daaronder zit in een aantal boringen een veen- en kleipakket. Dit zijn beeksedimenten die zijn gerelateerd aan de gedempte beek Slot Graven. Dit duidt op de aanwezigheid van een beek of crevasse of een andere waterloop. Omdat de lagen waarin archeologische waarden worden verwacht zijn, wordt aangenomen dat de eventueel aanwezige archeologische waarden eveneens zijn. De behoudenswaardigheid van het plangebied is derhalve laag. 4.2 AANBEVELINGEN Op basis van bovenstaande conclusies wordt aanbevolen geen nader onderzoek uit te voeren en de drie deelgebieden vrij te geven. De implementatie van deze aanbevelingen is afhankelijk van het oordeel van het Bevoegd Gezag van de gemeente Hardenberg. Wanneer onverhoeds toch archeologische waarden worden aangetroffen tijdens grondwerkzaamheden dan dient dit direct te worden gemeld aan het Bevoegd Gezag van de gemeente Hardenberg (Marijke Niewenhuis 38-421 32 57). 74243:.5 ARCADIS 11

BIJLAGE 1 Verklarende woordenlijst Dekzand Geomorfologie Dekzandrug Holoceen Pleistoceen Prehistorie Een periglaciale eolische zandlaag die over een groter oppervlak als een dek over oudere formaties ligt. Dergelijke lagen stammen uit glaciale perioden waarin de grond niet door planten werd vastgehouden en de wind vrij spel had. Verklarende beschrijving van de vormen van het aardoppervlak in verband met de wijze van hun ontstaan. ontstaan in de IJstijd op de grens tussen toen wel en niet stuivende gebieden. Meest recente geologische tijdvak van ongeveer 8.8 v. Chr. tot heden. Geologisch tijdvak van circa 2,3 miljoen jaar geleden tot het begin van het Holoceen (circa 8.8 v. Chr.). Het Pleistoceen wordt gekenmerkt door de vier bekende ijstijden. Het deel van het menselijk verleden waarvan geen geschreven bronnen bewaard zijn gebleven. 74243:.5 ARCADIS

BIJLAGE 2 Bronnen Kaartmateriaal: Grote Historische Atlas van Nederland. 199. Deel 3 Oost-Nederland 183-1855. Wolters- Noordhof Atlasproducties. Archeologische kaarten en databestanden: Archeologische Monumenten Kaart (AMK), Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM), Amersfoort, 28. Archeologisch Informatie Systeem II (Archis II), Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM), Amersfoort, 25. Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden 3 e generatie (IKAW), Rijksdienst voor Cultuurlandschap en Monumenten (RACM). Overige bronnen Archeologisch Basis Register (ABR), Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB), Amersfoort 1992. Nederlandse Archeologie, versie 3.1, Centraal College van Deskundigen Archeologische Kwaliteit, 26. Veldhandleiding Archeologie, Archeologische leidraad 1, College voor de Archeologische Kwaliteit, Zoetermeer 22. Tol, A., et. al. Prospectief boren. Een studie naar de betrouwbaarheid en toepasbaarheid van booronderzoek in de prospectiearcheologie. RAAP-rapport 1, 24. 74243:.5 ARCADIS

BIJLAGE 3 IKAW, AMK-terreinen, waarnemingen, vondstmeldingen en onderzoeksmeldingen 74243:.5 ARCADIS

IKAW, AMK, waarnemingen, vondst- en onderzoeksmeldingen Hardenberg, Jan Weitkamplaan 12617 23911 ARCADIS 24448 / 51873 Legenda 19-6-28 1814 735 21384 4783 2826 16728 738 13965 43998 12613 12612 1266 21332 1781 181 46113 367 13625 19571 ONDERZOEKSMELDINGEN GRID_1KM VONDSTMELDINGEN WAARNEMINGEN MONUMENTEN archeologische betekenis archeologische waarde hoge archeologische waarde zeer hoge archeologische waarde zeer hoge arch waarde, beschermd 1813 12677 12627 12628 2772 88 12674 12632 12675 12676 12673 2152 13666 IKAW TOP1 ((c)tdn) zeer lage trefkans lage trefkans middelhoge trefkans hoge trefkans lage trefkans (water) middelhoge trefkans (water) hoge trefkans (water) water niet gekarteerd 22235 12622 5 m N Archis2 23786 / 58714

BIJLAGE 4 Boorpuntenkaart 74243:.5 ARCADIS

239 2391 2392 2393 2394 2395 597 598 599 51 44 43 42 41 36 35 37 38 39 4 34 33 32 31 3 21 2 19 22 23 24 16 17 15 25 18 1 27 26 8 7 6 29 9 4 28 14 5 3 2 13 1 12 11 Legenda Infrastructuur, gebouwen, milieu Imagine the result Opdrachtgever : Project Onderwerp : : Boorpunten plangebied Gemeente Hardenberg ± Inventariserend Veldonderzoek archeologie Jan Weitkamplaan Hardenberg Bijlage 4 Boorpunten 25 5 1 15 2 Meter Ontwerpfase Getekend Datum Tekeningnummer Schaal Bladformaat : Concept : Wouter Ytsma : 2 / 1 / 28 : 1 Goedgekeurd Datum Projectleider 1 : 1.5 Vestiging : Assen : : A3 1131.176 Arcviewproject: Projectnummer : Layoutnaam : Versie : E.N. Akkerman : 2 / 1 / 28 : E. Akkerman : Hardenberg.MDX A3 :

BIJLAGE 5 Boorstaten 74243:.5 ARCADIS

Boring: 1 Boring: 2-5 5 matig humeus, matig puinhoudend, donkerbruin, Bouwvoor huis gestaakt -5-1 45 6 1 Boring: 3 Boring: 4-5 35 5 8-5 -1 4 1 13 Boring: 5 Boring: 6-5 -1 3-5 -1 4 1 13 humeus, zwak puinhoudend, bruingeel, Gevlekt, veenbrok geel, C-horizont -15 145 175 Boring: 7 Boring: 8-5 -1 4-5 -1 3 7 95 125 Klei, zwak siltig, matig roesthoudend, roodbruin, Gevlekt, -15-2 21 23 Projectnaam: J WEITKAMPLAAN Projectcode: 1131.176ARCH getekend volgens NEN 514

Boring: 9 Boring: 1-5 25 baksteen -5 humeus, zwak puinhoudend, bruingeel, Gevlekt, baksteen -1-15 11 13 16 Leem, sterk zandig, matig roesthoudend, bruinrood, Gevlekt, -1-15 -2 2 Boring: 11 Boring: 12-5 3 45 85 geel, C-horizont -5 5 8 Boring: 13 Boring: 14-5 -1 3 65 95 125 lichtbruin, B/C-horizont geel, C-horizont -5-1 2 6 1 Boring: 15 Boring: 16-5 -1 4 85 12 roesthoudend, oranjegeel, C-horizont -5-1 5-15 14 17 Projectnaam: J WEITKAMPLAAN Projectcode: 1131.176ARCH getekend volgens NEN 514

Boring: 17 Boring: 18-5 -1-15 45 13 16 wit, C-horizont -5-1 55 15 13 wit, C-horizont Boring: 19 Boring: 2-5 -1-15 35 165 195 witgrijs, C-horizont -5-1 -15 3 6 8 145 16 Klei, matig siltig, zwak roesthoudend, bruin, gevlekt, lichtgrijs, C-horizont Boring: 21 Boring: 22-5 -1 45-5 -1 3 7 1 wit, C-horizont -15 15 18 Zand, matig grof, zwak siltig, zwak grindhoudend, lichtgeel, C-horizont Boring: 23 Boring: 24-5 -1 35 65 1 geel, C-horizont -5-1 45 75 15 Projectnaam: J WEITKAMPLAAN Projectcode: 1131.176ARCH getekend volgens NEN 514

Boring: 25 Boring: 26-5 -1 45 8 12-5 -1 3 85 11 Boring: 27 Boring: 28-5 -1 45 75 15-5 -1 4 11 135 Boring: 29 Boring: 3-5 -1 3 8 11-5 -1 4 8 11 Boring: 31 Boring: 32-5 -1 3 8 11-5 -1 4 7 1 Projectnaam: J WEITKAMPLAAN Projectcode: 1131.176ARCH getekend volgens NEN 514

Boring: 33 Boring: 34-5 -1-15 55 75 1 16 humeus, brokken leem, bruingeel, Gevlekt, Klei, matig zandig, zwak plantenhoudend, donker zwartbruin sterk plantenhoudend, sterk houthoudend, grijs, C-horizont -5-1 3 9 12 Boring: 35 Boring: 36-5 -1 35 65 1-5 -1 45 15 125 Boring: 37 Boring: 38-5 -1 4 65 1-5 -1 45 6 Klei, matig siltig, zwartbruin -15 12 145 18 Veen, mineraalarm, matig houthoudend, bruin grijs, C-horizont Boring: 39 Boring: 4-5 -1 3 6 1-5 -1 3-15 12 15 Projectnaam: J WEITKAMPLAAN Projectcode: 1131.176ARCH getekend volgens NEN 514

Boring: 41 Boring: 42-5 -1 45 7 9 12 Klei, zwak zandig, zwak roesthoudend, grijsbruin, Gevlekt, grijs, C-horizont -5-1 -15 45 55 12 Veen, sterk kleiïg, zwartbruin Veen, mineraalarm, matig houthoudend, bruin -2 225 23 grijs, C-horizont -5-1 Boring: 43 3 75 Veen, zwak kleiïg, bruin -5-1 Boring: 44 4 55 1-15 -2 175 2 grijs, C-horizont Projectnaam: J WEITKAMPLAAN Projectcode: 1131.176ARCH getekend volgens NEN 514

Legenda (conform NEN 514) grind klei geur Grind, siltig Klei, zwak siltig geen geur zwakke geur Grind, zwak zandig Klei, matig siltig matige geur sterke geur Grind, matig zandig Klei, sterk siltig uiterste geur Grind, sterk zandig Klei, uiterst siltig olie geen olie-water reactie zwakke olie-water reactie Grind, uiterst zandig Klei, zwak zandig matige olie-water reactie sterke olie-water reactie Klei, matig zandig uiterste olie-water reactie zand Zand, kleiïg Klei, sterk zandig p.i.d.-waarde > >1 Zand, zwak siltig Zand, matig siltig leem Leem, zwak zandig >1 >1 >1 >1 Zand, sterk siltig Leem, sterk zandig monsters Zand, uiterst siltig geroerd monster overige toevoegingen ongeroerd monster zwak humeus veen Veen, mineraalarm matig humeus overig bijzonder bestanddeel Veen, zwak kleiïg sterk humeus Gemiddeld hoogste grondwaters grondwaterstand Veen, sterk kleiïg zwak grindig Gemiddeld laagste grondwatersta slib Veen, zwak zandig matig grindig water Veen, sterk zandig sterk grindig

COLOFON INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE JAN WEITKAMPLAAN HARDENBERG OPDRACHTGEVER: GEMEENTE TWENTERAND STATUS: Concept AUTEUR: W.A. Ytsma MA Archeoloog GECONTROLEERD DOOR: Drs. E.N. Akkerman Senior Prospector VRIJGEGEVEN DOOR: Drs. E.N. Akkerman Senior Prospector 15 november 28 1131.176 ISBN: 978-9-8959-2-6 ARCADIS NEDERLAND BV Zendmastweg 19 Postbus 63 94 AB Assen Tel 592 392 111 Fax 592 353 112 www.arcadis.nl Handelsregister 93654 ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale reproductie of anderszins. 74243:.5 ARCADIS