Maak hier de gaatjes voor in je multomap Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN _ Dit boekje is van
Welkom bij de Romeinen! In Welkom bij de Romeinen maak je kennis met het Romeinse leven. Je zult merken dat de Romeinen helemaal niet zoveel van ons verschillen. Sterker nog: we hebben zelfs heel veel van de Romeinen geleerd! In het museum is de afdeling Welkom bij de Romeinen opgedeeld in acht verschillende thema s. Op de muren langs de wand zie je de thema s staan. Ieder thema heeft een vitrine. De meeste antwoorden op je vragen vind je in de vitrines langs de wand. Soms moet je echter zelf het antwoord verzinnen. Denk dan eens terug aan de les die je in de klas hebt gehad. En dan nog een laatste ding: voordat je begint pak je een keycard van het rek en check je in bij een van de ipads aan het begin. Daar kun je kiezen of je de tentoonstelling vanuit Egyptisch, Romeins of het Lage Landen perspectief bekijkt. Je mag zelf kiezen. Veel plezier! 2
Leger en imperium De Romeinen legden door het hele Romeinse Rijk wegen aan. Ook waren er routes over zee en over rivieren. Waarom hadden de Romeinen zoveel routes denk je? Welke Romeinen verplaatsten zich het meest: soldaten, handelaren gewone burgers? In de vitrine achter je zie je een aantal voorwerpen die Romeinse soldaten altijd bij zich hadden. Welke voorwerpen zijn dat? Dienstrooster uit Egypte van een groep soldaten. Geschreven op een voorraadpot. 3
Architectuur Pompei Door archeologische opgravingen weten we goed hoe Romeinse huizen er uit hebben gezien. Denk bijvoorbeeld aan de archeologische resten van de stad Pompei. Door de uitbarsting van de vulkaan Vesuvius bleven de huizen goed bewaard onder een dikke laag as. In de vitrine zie je een fragment van een dakpan Teken de dakpan met de stempel erop. Waarom werd er een stempel op de dakpan gezet? WIST JE DAT... de Romeinen ook al huisdieren hadden? Veel rijke Romeinen hadden waak- of jachthonden. Romeinen hielden ook erg van vogels. Katten kenden de Romeinen uit Egypte, waar ook al voor de Romeinse tijd katten als huisdier werden gehouden. Romeinen beeldden hun dieren ook vaak af. Kijk maar om je heen hoeveel dieren je eigenlijk ziet in dit museum! 4
Eten en drinken De Romeinen hielden erg van uitgebreid eten en drinken. Soms organiseerden rijke Romeinen feestmaaltijden voor hun vrienden en familie. Een dergelijk feestmaal kon wel de hele avond duren. Onderzoek met behulp van de ipad hoe de rijke Romeinen tijdens deze feestmaaltijden aten. Beschrijf hoe zij aten: lijkt jou dat ook wat? In en rond Rome werd veel wijn gedronken. De wijn werd vervoerd in een kruik of in een leren wijnzak. Daarna werd het in bekers gegoten en aan de gasten geserveerd. In de vitrine zie je een voorbeeld van een wijnkruikje. Van welk materiaal is dat gemaakt? Het stelt een dier voor. Welk dier? Welke voorwerpen met dierenversiering zie je nog meer? HiK Wijnkruikje Kijk hiervoor in de vitrine achter je. Waar dienden de voorwerpen voor? 5
Vermaak De Romeinen hadden verschillende vormen van vermaak en ontspanning. Eén daarvan was een bezoek aan het badhuis. Daar konden ze zich wassen, sporten en een bezoek brengen aan de bibliotheek. Een andere vorm van vermaak was het bezoek aan een theater. Hier werden onder andere toneelstukken opgevoerd, die geschreven werden door toneelschrijvers en uitgevoerd door (meestal mannelijke) acteurs. De acteurs droegen vaak maskers. Bekijk de twee maskers aan de wand in de vitrine. Werden deze maskers gebruikt tijdens voorstellingen? Beschrijf kort de verschillende soorten toneelvoorstellingen. Hierboven zie je een afbeelding van een strigilis. Dit is een soort schraper die werd gebruikt om het lichaam mee schoon te schrapen. In welke omgeving gebruikten de Romeinen dit voorwerp? Kun je nog meer voorwerpen noemen die gebruikt werden bij het wassen en schoonmaken van het lichaam? 6
Smullen! Handel Romeinen hielden erg van wijn, olijfolie en vissaus, garum. Dit werd soms van de ene kant van het rijk helemaal naar de andere kant gebracht. Zie je het mannetje in de vitrine. Draagt hij een lege of een volle amfoor? Hoe zie je dat? Gebruik voor het antwoord ook de ipad. f f $ $ WIST JE DAT... toen de Romeinen voor het eerst in Nederland kwamen zij het geld invoerden? Voordat de Romeinen Nederland veroverden was hier nog geen geld en ruilden mensen de producten met elkaar. Na een reis van weken of soms maanden kwam een zeevaarder aan in een haven waar hij zijn producten naar het marktplein bracht. Hier werden de producten doorverkocht. Op de markt zijn veel kooplieden, maar die waren niet altijd te vertrouwen. Wat gebruikten de Romeinen om te bepalen hoe zwaar iets was? 7
Religie De Romeinen kenden veel goden en iedere god had zijn eigen taak. Als Romeinen hulp nodig hadden van goden gaven ze de goden cadeaus. Dit noemen we offers. Soms brachten Romeinen offers naar een tempel. In de vitrine zie je drie beeldjes van goden. Noem deze drie goden. De Romeinen namen ook goden over van andere volken in het Romeinse Rijk. Zo was bijvoorbeeld de Perzische god Mithras (god van het licht) heel populair bij soldaten. Zie je het beeldje van een vrouw met een hoofdtooi, een zonneschijf, hoorns en struisvogelveren? Dit is de godin Isis. Zij werd in het hele Romeinse Rijk vereerd, maar kwam oorspronkelijk niet uit Rome. Waar kwam de godin Isis vandaan? Waar kun je dat aan zien? Welke vind je het mooist en waarom? Ik kom uit? 8
Overlijden Als een Romein overleed werd hij buiten de stadsmuren begraven of gecremeerd. Rijke Romeinen werden vaak begraven in een sarcofaag. Arme Romeinen begroeven hun doden vaak in een houten kist of in een doek. Dat was goedkoper dan cremeren. In het midden van de zaal staat een grote doodskist: een sarcofaag. De Dionysussarcofaag wordt hij genoemd. Dionysus is de Grieks naam voor de god van de wijn. In het Latijn wordt hij Bacchus genoemd. NEE!! Dit is géén badkuip! WIST JE DAT... in Rome meer dan veertig tunnelstelsels met ondergrondse begraafplaatsen zijn gevonden? We noemen deze catacomben. De totale lengte van deze tunnels is tussen de 900 en 1200 kilometer! Daar moet je de weg niet kwijtraken. Dat is 10.000 voetbalvelden lang! De sarcofaag is versierd met afbeeldingen van Bacchus. Kun je de god van de wijn herkennen? Waar herken je hem aan? Herken je nog andere figuren? 9
Uiterlijk Net zoals in deze tijd hielden Romeinen ervan zich zelf zo mooi mogelijk te maken. Dit deden ze bijvoorbeeld door sieraden te gebruiken of parfum. Romeinse mannen droegen vaak een zegelring. Romeinen maakten vaak portretten of beelden van zichzelf of familieleden. In de vitrine zie je het portret van een prinsje. Zoek de geschiedenis van het prinsje op op de ipad en beschrijf deze kort hieronder: Romeinen hielden ervan om zich mooi te maken. Kijk goed naar het portret en beschrijf de sieraden die het meisje om heeft. Ik ben een prins! 10