ProductControleFiche Kunststof drukleidingsysteem van temperatuurbestendig polyethyleen (PE-RT) voor warm en koud water installaties Drukleidingen voor de verdeling van koud en warm water voor sanitaire toepassingen. Drukleidingen voor de verdeling van koud en warm water voor verwarmings- en koeltoepassingen. PCF PE-RT.BCCA.TRA600 01.04.2015 1/10
1. Technische referentiedocumenten TV 207 ISO 7-1 228-1 472 NBN EN 681-1 NBN EN 681-2 NBN EN 712 NBN EN 713 ISO 760 NBN EN 806-1 1043-1 1133-1 1167 NBN EN 1254-3 2505 ISO 2859-1 3126 ISO 3951 ISO 4065 7686 9080 NBN EN 10088-1 ISO 10508 11357-6 ISO 11922-1 NBN ENV 12108 NBN EN 12118 NBN EN 12293 NBN EN 12294 NBN EN 12295 13760 ISO 17455 ISO 23711 22391-1 22391-2 22391-3 22391-5 NBN CEN ISO/TS 22391-7 ISO 24033 Technische voorlichting WTCB kunststofbuissystemen voor de distributie van warm en koud water onder druk in gebouwen Pipe threads where pressure-tight joints are made on the threads Part 1: Dimensions, tolerances and designation Pipe threads where pressure-tight joints are not made on the threads - Part 1: Dimensions, tolerances and designation Plastics Vocabulary Elastomeric seals Materials requirements for pipe joint seals used in water and drainage applications - Part 1: Vulcanized Rubber Elastomeric seals Materials requirements for pipe joint seals used in water and drainage applications Part 2: Thermoplastic elastomers Thermoplastics piping systems - End-load bearing mechanical joints between pressure pipes and fittings - Test method for resistance to pull-out under constant longitudinal force Plastics piping systems - Mechanical joints between fittings and polyolefin pressure pipes - Test method for leaktightness under internal pressure of assemblies subjected to bending Determination of water -- Karl Fischer method (General method) Specifications for installations inside buildings conveying water for human consumption - Part 1: General Plastics Symbols and abbreviated terms Part 1: Basic polymers and their special characteristics Plastics-Determination of the melt mass-flow rate (MFR) and the melt volume-flow rate (MVR) of thermoplastics Thermoplastics pipes for the conveyance of fluids -- Resistance to internal pressure -- Test method Copper and copper alloys Plumbing fittings Part 3: Fittings with compression ends for use with plastic pipes Thermoplastics pipes -- Longitudinal reversion Sampling procedures for inspection by attributes Part 1: Sampling schemes indexed by acceptance quality limit (AQL) for lot-by-lot inspection Plastics piping systems - Plastics piping components - Determination of dimensions Sampling procedures and charts for inspection by variables Thermoplastic pipes Universal wall thickness table Plastics pipes and fittings -- Determination of opacity Plastics piping and ducting systems - Determination of the long-term hydrostatic strength of thermoplastics materials in pipe form by extrapolation Stainless steels Part 1: List of stainless steels Plastics piping systems for hot and cold water installations -- Guidance for classification and design Plastics - Differential scanning calorimetry (DSC) Part 6: Determination of oxidation induction time (isothermal OIT) and oxidation induction temperature (dynamic OIT) Thermoplastics pipes for the conveyance of fluids ¾ Dimensions and tolerances - Part 1: Metric series Plastics piping systems- Plastics piping system installations inside buildings conveying water systems for hot and cold water intended for human consumption Plastics piping systems - Determination of moisture content in thermoplastics by coulometry Plastics piping systems - Thermoplastics pipes and associated fittings for hot and cold water - Test method for the resistance of mounted assemblies to temperature cycling Plastics piping systems - Systems for hot and cold water - Test method for leaktightness under vacuum Plastics piping systems - Thermoplastics pipes and associated fittings for hot and cold water - Test method for resistance of joints to pressure cycling Plastics pipes for the conveyance of fluids under pressure - Miner's rule - Calculation method for cumulative damage Plastics piping systems. Multilayer pipes. Determination of the oxygen permeability of the barrier pipe Elastomeric seals Requirements for materials for pipe joint seals used in water and drainage applications Thermoplastic elastomers Plastics piping systems for hot and cold water installations Polyethylene of raised temperature resistance (PE- RT) - Part 1: General Plastics piping systems for hot and cold water installations - Polyethylene of raised temperature resistance (PE- RT) - Part 2: Pipes Plastics piping systems for hot and cold water installations - Polyethylene of raised temperature resistance (PE- RT) - Part 3: Fittings Plastics piping systems for hot and cold water installations - Polyethylene of raised temperature resistance (PE- RT) - Part 5: Fitness for purpose of the system Plastics piping systems for hot and cold water installations - Polyethylene of raised temperature resistance (PE- RT) - Part 7: Guidance for the assessment of conformity Polyethylene of raised temperature resistance (PE-RT) pipes Effect of time and temperature on the expected strength PCF PE-RT.BCCA.TRA600 01.04.2015 2/10
2. Classificatie en gebruikscondities (1) Classificatie van gebruikscondities klasse 1 klasse 2 klasse 4 a klasse 5 a Sanitair warm water (60 C) Sanitair warm water (70 C) Vloerverwarming en lage temperatuur verwarmingssystemen Hoge temperatuur verwarmingssystemen Max. ontwerp temperatuur T D 60 70 20 40 60 20 60 80 Tijd voor T D (jaar) 49 49 2,5 20 25 14 25 10 T max ( C) 80 80 70 90 Tijd voor T max (jaar) 1 1 2,5 1 T mal ( C) 95 95 100 100 Tijd voor T mal (jaar) 100 100 100 100 a) Wanneer er voor een klasse meer dan één ontwerp temperatuur voor de tijd en de bijbehorende temperatuur bepaald zijn, dan moeten ze samengevoegd worden. (bijvoorbeeld: de ontwerp temperatuur voor 50 jaar voor de klasse 5 is: 20 C gedurende 14 jaar gevolgd door 60 C gedurende 25 jaar, 80 C gedurende 10 jaar, 90 C gedurende 1 jaar en 100 C gedurende 100 uur (1) Bovenstaande tabel volgt de EN ISO 22391-1. Tevens dient er eveneens rekening gehouden te worden met de specificatie van de TV207 3. Technische specificaties De technische specificaties, bv. betreffende de materialen en afmetingen van de buizen, hulpstukken en het gehele systeem, worden in de norm 22391 (delen 1, 2, 3 en 5) beschreven. Markering op de buis De algemene markeringseisen voor buizen worden in punt 10.1. van de norm 22391-2 beschreven. De minimum geëiste markering op de buis wordt op de volgende tabel gespecifieerd: Aspecten Markering of symbool Nummer van de norm EN ISO 22391 Naam producent en/of commerciële naam Naam of code Nominale buitendiameter en nominale wanddikte bv. 32 x 4,4 ATG letters en ATG nummer bv. ATG 1245 Buis afmeting klasse Materiaal Toepassing klasse gecombineerd met ontwerp druk Opaciteit a bv. A PE-RT Type I of II bv. Class 2/10 bar bv. opaak Informatie van de producent a) Indien gedeclareerd door de producent b) Om de traceerbaarheid te garanderen dient men over volgende gegevens te beschikken: a. productie periode, jaar en maand; in getallen of code b. een naam of code voor de productieplaats indien meerdere productieplaatsen b PCF PE-RT.BCCA.TRA600 01.04.2015 3/10
Markering op het hulpstuk De algemene markeringseisen voor hulpstukken worden in punt 11.1. van de norm 22391-3 beschreven. De minimum geëiste markering op het hulpstuk wordt op de volgende tabel gespecifieerd: Aspecten Markering of symbool Nummer van de norm EN ISO 22391 Naam producent en/of commerciële naam a Naam of code Nominale diameter d n a bv. 16 Nominale wanddikte(s) van de corresponderende bui(s)(zen) (enkel voor pers- of krimpfittingen) bv. 2,2 ATG letters en ATG nummer bv. ATG 1245 Materiaal identificatie (enkel voor lashulpstukken) a Toepassing klasse gecombineerd met ontwerp druk Opaciteit b PE-RT Type I of II bv. Class 2/10 bar bv. opaak Informatie van de producent a a) Deze gegevens moeten rechtstreeks op het hulpstuk worden aangebracht; alle andere gegevens mogen op het hulpstuk of op de labels die bij het hulpstukken voorzien zijn b) Indien gedeclareerd door de producent. c) Om de traceerbaarheid te garanderen dient men over volgende gegevens te beschikken: a. productie periode, jaar en maand; in getallen of code b. een naam of code voor de productieplaats indien meerdere productieplaatsen c 4. Organisatie van de controle Bemonstering Het door BCCA aangeduide controleorganisme neemt de buizen en hulpstukken willekeurig hetzij uit de stock, hetzij rechtstreeks uit de productie. Zowel de buizen als het hulpstukken zijn ingedeeld in groepen, het aantal te nemen monsters is in functie van deze indeling in groepen: Drukgroep Ontwerpdruk (bar) pd 1 4 2 10 diameter groep Nominale diameter (mm) 1 10 dn 63 2 63 < dn 160 hulpstuk groep Nominale diameter (mm) 1 Bochten 2 T - stukken 3 Reducties, koppelstukken, eindkappen 4 Verbindingen, flens adapters, CEN ISO/TS 22391-7 PCF PE-RT.BCCA.TRA600 01.04.2015 4/10
5. Proeven uit het aanvaardingsonderzoek De proeven hebben betrekking op alle karakteristieken die voorzien zijn door de norm en worden verricht door het laboratorium aangeduid volgens bijlage 4 van het TRA. Initieel-type proeven moeten door geaccrediteerd laboratorium uitgevoerd worden. De tabel geeft het detail van de uit te voeren proeven en het aantal te nemen monsters, rekening houdende met de indeling in groepen. Type testen (volgens CEN ISO/TS 22391-7) Wijziging grondstof Condities - Wijziging van polymeer (M1) - Wijziging van leverancier - Wijziging van polymerisatie Wijziging van chemische aard van co-monomeren - Wijziging van toeslagstoffen (bv. pigmenten, antioxidanten) (M2) a - Hoeveelheid groter dan X ± 30% of individuele toeslagstof - Wijziging van chemische eigenschappen of aard van toeslagstof Om de wijziging van ontwerp te bepalen zijn de volgende eigenschappen van belang: a) afmetingen b) componentgeometrie c) verbindingssysteem Ingangscontroles INGANGSCONTROLE PE zelf uit te voeren of op certificaat bij levering MFR (190 C/5 kg) 1133-1 Gelijkmatigheid van de Elke batch OIT ISO 11357-6 leveringen met door de Elke batch Vochtgehalte NBN EN 12118; ISO 760 fabrikant vastgelegde criteria Elke batch PCF PE-RT.BCCA.TRA600 01.04.2015 5/10
BUIZEN PROEF Invloed op water bestemd voor consumptie 22391 Grondstof Deel 2-4 Hydrostatische eigenschappen van het materiaal 2 Zuurstofdoorlaatbaarheid (enkel ingeval van klasse 4 of 5) Initieel/wijzigingen uitbreiding a Zelfcontrole 1 Audit test I M1 M2 E P R O E F - F R E Q U E N T I E Deel 1-5.2 + b + + - Volgens nationale regelgeving Deel 2-4.2 + + + 3 - per grondstof Aspect Deel 2-5.1 + + + + Opaciteit Deel 2 -.5.2 + + + + Afmetingen Weerstand tegen inwendige druk 95 C, 22u, of 4 95 C, 165u Lengteverandering na verwarming MFR (190 C/5 kg) Thermische duurzaamheid Markering Deel 2-6/T2 tot T7 Deel 2-7/T8-9 Proefnorm + + - - 1 proefstuk ISO 17455 + + + + dn en drukgroep dunste wanddikte dn en drukgroep 3 proefstukken (1dn)/ diametergroep 8u/ machine 8u/ machine 24u/machine week/machine A 2 diameters/ monsterneming - diameter 2 diameters/ monsterneming - diameter Criteria Klasse 4 testtemperatuur 40 C 0,32 mg/(m².dag) Klasse 5 testtemperatuur 80 C 3,6 mg/(m².dag) ISO 7686 0,2 % 3126 1167 Binnen toleranties van ATG/norm 22u (proefcondities: T8-9) 165u (proefcondities: T8-9) 95 C, 1000u + + + + jaar/dn en en c 1000u (proefcondities: T8-9) Deel 2-8/T10 Deel 2-8/T10 Deel 2 - - 8/T10 Deel 2-10/T11 + + + + 3 proefstukken (1dn)/ diametergroep week/ machine 3 proefstukken/ jaar/ diametergroep + + + + grondstof jaar + + + - grondstof + - - + dn en drukgroep 8u/ machine 2 diameters/ monsterneming - diameter 2505 1133-1 1167 2% 30% verschil met MFR van grondstof 8760u (proefcondities: T10) Zie 3 hierboven a I : initiële typeproeven in geval van een nieuw systeem; M1 : wijziging van polymeer; M2: wijziging van toeslagstoffen; E: uitbreiding van productreeks b + : proef uit te voeren c steeds gemonteerd met hulpstuk, welke deel uitmaakt van het leidingsysteem, zie tabel gebruiksgeschiktheid PCF PE-RT.BCCA.TRA600 01.04.2015 6/10
HULPSTUKKEN a PROEF Invloed op water bestemd voor consumptie 22391 Grondstof Deel 3-4 Hydrostatische eigenschappen van het materiaal 2 Thermische duurzaamheid Initieel/wijzigingen uitbreiding b Zelfcontrole 1 Audit test I D M1 M2 E P R O E F - F R E Q U E N T I E Deel 1-5.2 + c - + + - Deel 3-4.1/T1-3 Deel 3-4.1.2.2 + - + + 3 - + - + + - Aspect Deel 3-5.1 + - + + + Opaciteit Deel 3-5.2 + - + + - Afmetingen Weerstand tegen inwendige druk 20 C, 1u 95 C, 1000u Deel 3-6/T4-6 Deel 3-7/T7-8 + + + + + + + + + + MFR 190 C/5 kg Deel 3-8 + - + + - Dichtingen Deel 3-9 Markering Deel 3-11/T9 + - - - + Volgens nationale regelgeving 1 evaluatie/ grondstof grondstof 5 dn en componentengroep 1 proefstuk met dunste wanddikte dn en componentengroep componentengroep en diametergroep grondstof dn en componentengroep 8u/ caviteit 8u/ caviteit week/machine A jaar/ componentengroep en diametergroep 8u/ caviteit d jaar Proefnorm 1167 criteria 8760u (condities zoals buis) ISO 7686 0,2 % 3126 1167 1133-1 Binnen toleranties van fabrikant/norm 1u (12 MPa - 20 C) 1000u (5,2 MPa 80 C indien klasse 4, anders 4,4 MPa - 95 C) 30% verschil met MFR van grondstof Zie 3 hierboven a inwendige drukproef, thermische duurzaamheid, opaciteit en MFR zijn enkel van toepassing voor kunststof hulpstukken b I : initiële typeproeven in geval van een nieuw systeem; D: wijziging van ontwerp; M1 : wijziging van polymeer; M2: wijziging van toeslagstoffen; E: uitbreiding van productreeks c + : proef uit te voeren d steeds gemonteerd met buis, welke deel uitmaakt van het leidingsysteem, zie tabel gebruiksgeschiktheid PCF PE-RT.BCCA.TRA600 01.04.2015 7/10
GEBRUIKSGESCHIKTHEID Weerstand tegen inwendige druk Lekdichtheid onder druk en buiging 6 Trekvastheid Weerstand bij cyclische temperatuur Weerstand bij cyclische druk Lekdichtheid bij onderdruk 22391 4.2/T2-3 4.3/T4-5 4.4/T6 4.5/T7 4.6/T8 4.7/T9 Initieel/wijzigingen uitbreiding a Audit test Proefnorm Criteria I D E P R O E F - F R E Q U E N T I E + b + + 1 evaluatie/ diametergroep en verbindingssysteem 1167 2 diameters/ monsterneming en verbindingssysteem - 3 proefstukken/ diameter 1167 1000u (95 C De strengste conditie van pj = pd x D / DP of Hoop stress zoals in deel 2 T8-9 Hoop stress zoals in deel 2 T8-9- 95 C min 1000h + + + 1 evaluatie/ diametergroep en verbindingssysteem NBN EN 713 Geen lekken + + + + + + 1 evaluatie voor kleinste en grootste dn/ diametergroep en verbindingssysteem 2 diameters/ diametergroep en verbindingssysteem 2 proefstukken per diameter en per proeftemperatuur 2 diameters/ monsterneming en verbindingssysteem - 2 proefstukken/ diameter NBN EN 712 Zie bijlage A Zie bijlage A 1,5 x F indien voor alle toepassingsklasses, anders F (F= /4xdn 2 x pd) 23 C F Fmin 90 C F Fmin 90 C F Fmin + + + 2 evaluaties/ diametergroep en verbindingssysteem c NBN EN 12293 Geen lekken + + + + + + 2 diameters/ diametergroep en verbindingssysteem 2 proefstukken per diameter 1 evaluatie/ diametergroep en verbindingssysteem/ drukgroep NBN EN 12295 met volgende proefcondities Temperatuur Tmax + 5 C Druk 1 / 1,5 x pd 100.000 cycli NBN EN 12294 Geen lekken Verschil in onderdruk 0,05 bar Dichtingen Deel 3-9 a I : initiële typeproeven in geval van een nieuw systeem; D: wijziging van ontwerp; E: uitbreiding van productreeks b + : proef uit te voeren. c Meerdere types verbindingen en buizen (wel zelfde diameter) kunnen in dezelfde opstelling getest worden. PCF PE-RT.BCCA.TRA600 01.04.2015 8/10
Bijlage A: Trekvastheid van de verbindingen Om de weerstand tegen uitglijden na te gaan, worden de volgende trekproeven voorzien op een assemblage buis/koppelstuk: - trekproef bij een constante treksnelheid van 1 mm/min en bij 23 C; - trekproef bij een constante treksnelheid van 1 mm/min en bij TM + 10 C ( 90 C). De trekproef wordt uitgevoerd tot breuk van een element van de assemblage optreedt of tot de buis duidelijk begint te vloeien. Hierbij mogen de buizen niet uit de koppelstukken schuiven of dient een minimum belasting Fmin overschreden te worden, die gedefinieerd wordt als: F min 1,5 p barst,t d 4 2 i waarbij: Fmin minimum trekbelasting (N); pbarst,t barstdruk bij de desbetreffende temperatuur (MPa); di binnendiameter van de buis (mm). PCF PE-RT.BCCA.TRA600 01.04.2015 9/10
1 Procedure A: Vind het laatste product dat overeenstemt met de eisen zoals omschreven in Deel 2 en Deel 3 van de 22391, die van toepassing is. Geef alle producten vrij die ervoor geproduceerd werden en keur de producten die erna geproduceerd werden af; Procedure B: Gebruik een monsternemingsprocedure in overeenstemming met de ISO 2859-1 of ISO 3951, die van toepassing is, gebaseerd op een maximale AQL van 4 % en een minimaal inspectieniveau S-3. 2 Indien de leverancier van het materiaal de kenmerken van hydrostatische spanning zoals omschreven in de 22391-2 bepaald heeft, moet de fabrikant van de buizen enkel de conformiteit met de referentiecurves voor de verwachte hydrostatische weerstand van Figuur 1 van de 22391-2 nagaan door drie proefstukken te testen op twee verschillende weerstandniveaus en dit bij 95 C. Het laagste weerstandniveau zal een breuk geven op ongeveer 2500 uur. Alle breukpunten moeten op of boven de relevante referentiecurve van Figuur 1 van 22391-2 liggen. 3 Om het effect na te gaan van een wijziging van toeslagstoffen (M2) op de kenmerken van hydrostatische weerstand die opgenomen zijn in 22391-2, moeten drie proefstukken getest worden op twee verschillende weerstandniveaus en dit bij 95 C. Het laagste weerstandniveau zal een breuk geven op ongeveer 2500 uur. Alle breukpunten moeten op of boven de relevante referentiecurve van Figuur 1 van 22391-2 voor het geschikte materiaal liggen. 4 In geval van twijfel dient de test uitgevoerd te worden bij 95 C-165u 5 Enkel als het materiaal van het hulpstuk verschillend is van dat van de buis. 6 Enkel toepasbaar op leidingen dn 32mm PCF PE-RT.BCCA.TRA600 01.04.2015 10/10