Praktische informatie bij het artikel Fietsen langs een lint van De kust van Vest-Agder Fietsen, Noorwegen Gebied De route Verkeer Beste tijd Reizen langs de Noorse kust Navigatie Er naartoe Wisselkoers Overnachten in vuurtorens Kaarten en gidsen Adressen en sites Globale routebeschrijving Samenstelling Sjiva Janssen De Feiten Activiteit Fietsen Land Noorwegen Gebied De kust van Vest-Agder, de meest zuidelijke provincie van Noorwegen. Een gevarieerd rotslandschap met veel (schier)eilanden, klippen en zee-inhammen Tocht 6-daagse ronde langs vijf vuurtorens, totaal ca. 380 km. Start en finish in Kristiansand Gemiddeld tot zwaar klimwerk (veel kort en steil werk), maar gemiddeld qua dagafstanden Gebied Vest-Agder, de meest zuidelijke provincie van Noorwegen. Samen met Aust-Agder vormt het het landsdeel Sørlandet. Wij fietsten vooral langs de kust, die bestaat uit een gevarieerd rotslandschap van honderden eilandjes, inhammen en klippen. De luwte die dit alles biedt maakt deze kust erg aantrekkelijk voor pleziervaart. De route Zesdaagse fietsronde met start en finish in Kristiansand langs vijf vuurtorens. Achtereenvolgens: de vuurtorens Grønningen, Ryvingen, Lindesnes, Lista en Hatholmen. Start en einde in Kristiansand. Totale afstand: ca. 380 kilometer. Voornamelijk heuvelachtig terrein. De intensiteit wisselt. Over het algemeen moet je veel kort, maar steil op en neer. De kilometers tellen best zwaar. Er zijn ook wel enkele vlakkere stukken, met name op dag drie. Je fietst vooral over strak asfalt, maar met enige regelmaat ook over onverharde zand- of gravelwegen. Hier zijn wat dikkere banden (dus niet het model racefiets) aan te bevelen. Verkeer Het verkeer is nergens druk, behalve op de snelweg E39, maar zelfs daarop kan en mag je fietsen als je even haast hebt. Wij vermeden de snelweg. Pagina 1
Pagina 2 Navigatie Op de kaart, niet moeilijk Er naartoe Rechtstreeks naar Kristiansand (start) met vliegtuig of veerboot uit Denemarken Overnachten In vuurtorens, of voldoende alternatieven onderweg Beste tijd Juni september. Reizen langs de Noorse kust In vroeger tijden was de makkelijkste manier om langs de Noorse kust te reizen van a naar b over zee. Nog altijd zijn er veel plekken waar veerboten voor de snelste doortocht zorgen. Maar deze typisch Noorse manier van reizen verdwijnt meer en meer door de aanleg van bruggen (waaronder enkele spectaculaire bouwwerken) en tunnels. Navigatie Op de kaart. Navigeren is nergens moeilijk. Kristiansand is de enige echte stad op de route, vergelijkbaar met een middelgrote provinciestad in Nederland. Verder zijn de plaatsen en het aantal wegen klein, waardoor het allemaal erg overzichtelijk is. De eerste vier etappes van de route gaan grotendeels over de Nordsjovegen, die bij ons beter bekend is als de North Sea Cycle Way. Een internationale fietsroute, die de laatste jaren flink won aan populariteit en de kusten van alle Noordzeelanden met elkaar verbindt. Bijbehorende gids: Hjulgleder, Nordsjøruta vest. Hierin vind je prima deelkaartjes waarop je kunt fietsen. Voor het laatste traject gebruikten we de Friluftskarten T18 (Farsund) en T19 (Lyngdal), schaal 1:40.000. Voor meer info, ook over andere geschikte fietskaarten zie kaarten verderop. Er naartoe Kristiansand kun je rechtstreeks bereiken met de veerboot uit Denemarken of met het vliegtuig. KLM vliegt tweemaal daags van Amsterdam naar Kristiansand en andersom. Zie: www.klm.nl. Kristiansand is de op één na grootste havenplaats van Noorwegen. Vanuit Hirthals in Denemarken varen er regelmatig ferry s op en neer van Color Line (www.colorline.no) en Fjord Line (snelferry doet er 2 uur en een kwartier over, zie http://fjordline.no). Wisselkoers 1 = 7,60 Noorse kronen (d.d. 12-2011) Overnachten in vuurtorens De route is zo uitgestippeld dat je aan het eind van elke etappe bij een andere vuurtoren eindigt met overnachtingsmogelijkheid. Bij sommige vuurtorens werkt dit op een beetje vergelijkbare manier als in de Noorse berghutten. Die vuurtorens worden beheerd door een stichting. Er is een huttenwaard aanwezig en voor een gering bedrag er slapen. De faciliteiten zijn eenvoudig, maar de bedden zijn net en prima. Er is altijd een keukenruimte waar je gebruik van kunt en soms een douche; soms ook niet, afhankelijk van de plek waar de vuurtoren staat. Dat kan ook een afgelegen eilandje zijn op zee. In andere gevallen zijn er volledig ingericht appartementen bij de vuurtoren, die iets commerciëler (lees: duurder) van aard zijn. In alle gevallen zijn het mooie, bijzondere plekken om te slapen. Bijna zonde om na een nacht zo snel weer verder te moeten trekken en het loont om eens een dagje extra op zo n plek te blijven. Let op: in drie gevallen kun je alleen met een boot bij de vuurtoren komen. Dit moet je vooraf regelen. Ook is reserveren van de slaapplek aan te bevelen. In alle gevallen moet je zelf zorgen voor (avond)eten. Wel kun je overal gebruik maken van een volledig uitgeruste keuken. Alle vuurtorens langs de route op een rij: Grønningen vuurtoren In beheer van stichting Bragdøya Kystlag en Kystverket. Bragdøya Kystlag houdt de vuurtoren open voor bezoekers en als zomeraccommodatie tijdens schoolvakanties. Pagina 2
Pagina 3 Je kunt de vuurtoren alleen bereiken per boot. Voor informatie over de mogelijkheden van het huren van een taxiboot neem contact op met de VVV in Kristiansand, zie www.visitsorlandet.com. Info/reserveren vuurtoren: www.bragdoya.no/, 00 47 951 02 523 Ryvingen vuurtoren 19 bedden in 8 kamers, een gezamenlijke keuken en woonkamer voor alle gasten. De keuken is volledig uitgerust. Neem zelf bedlinnen/slaapzak mee. Er is een buitentoilet, maar geen douchefaciliteit. Drinkwater is aanwezig. Alleen bereikbaar met de boot. Er is geen standaard bootregeling, maar er zijn wel mogelijkheden om een taxiboot te huren. Wij maakten gebruik van die van Sven Arne Thuestad (vaart echter beperkt. Ook op privé-aanvraag, maar wel kostbaar). Contact: tregde@feriesenter.com, 00 47 38 26 88 00, ww.feriesenter.com. Je kunt ook contact opnemen met de VVV (Visit Sorlandet, zie bij adressen hieronder) voor informatie over (andere) transportmogelijkheden. Informatie/reserveren vuurtoren: post@ryvingenfyr.no, www.ryvingenfyr.no, 0047 38 27 83 00. Lindesnes vuurtoren De oudste en meest zuidelijke vuurtoren van Noorwegen. De enige ook die nog wordt bemand door een echte vuurtorenwachter. Het is een populaire vuurtoren voor bezoekers uit heel Noorwegen en dus kan het er druk. Naast de vuurtoren is een een klein museum over de geschiedenis van de vuurtorens en een restaurantje. De vuurtoren biedt niet veel accommodatie. Er is één appartement met ruimte voor 6 mensen. Overnachten is niet goedkoop (v.a. 950 kronen per nacht) en het zit vaak vol. Het is echter ook vrij gebruikelijk om je tentje in het wild op te zetten in de buurt van de vuurtoren. Info/reserveren: www.lindesnesfyr.no/, post@lindesnesfyr.no, 0047 38 25 54 20. Lista vuurtoren Bij de vuurtoren horen een paar appartementen met elk drie slaapkamers. Ze zijn volledig uitgerust voor 7 personen. Tijdens je verblijf heb je vrij toegang tot de vuurtoren. Info/reserveren: 0047 383 977 76, post@lista-fyr.no, http://www.lista-fyr.com/ Hatholmen vuurtoren De vuurtoren heeft een waard gedurende de zomermaanden en de stichting Mandal Kystlag biedt overnachtingen aan tijdens de hele zomer. Je kunt de vuurtoren alleen met een boot bereiken. Informeer naar de mogelijkheden van boottransport bij de stichting en/of de lokale VVV. Je kunt koud douchen (met optie zelf verwarmen water), wel een volledig uitgeruste keuken en buitentoilet. Er zijn 20 bedden. Neem eigen bedlinnen/slaapzak mee. Prijs v.a. 100 NK per dag. Info/reserveren: 00 47 908 82 484, guwende@online.no. Voor alle vuurtorens kun je de meest actuele informatie ook checken op: www.visitsorlandet.com Andere overnachtingsmogelijkheden Allemansrecht: In een land zo rijk aan natuur gelden er nog niet zoveel beperkingen. Hier en heel Scandinavië mag je nog overal in het wild je tentje opzetten. Dit recht ligt zelfs verankerd in een wet: het allemansrecht. Dit houdt in dat je in de buitengebieden mag kamperen, bessen plukken, zwemmen en fietsen. Dit recht geldt niet voor landbouw- en woonpercelen en je moet minimaal 150 meter afstand nemen van een woning. Pagina 3
Pagina 4 Verder passeer je Langs de route regelmatig een kleine (haven)plaats met vaak een ruime keus aan accommodatie, veelal appartementen en hotels, soms een camping. Tip: in de gids van de North Sea Cycle route Hjulgleder Nordsjøruta vest - vind je groot overzicht van (betaalbare, fietsvriendelijke) slaapadressen langs de route. Zie voor meer info kaarten en gidsen hieronder. Kaarten en gidsen Kaarten Voor de laatste twee etappes gebruikte Op Pad de Friluftskarten T18 (Farsund) en T19 (Lyngdal), schaal 1:40.000, die je alleen ter plekke in Noorwegen kunt aanschaffen. In Nederland is de nieuwe serie topografische kaarten van Noorwegen verkrijgbaar en die zijn een goed alternatief voor bovengenoemde kaarten: Norge-serien, schaal 1:50.000, nummers 10001 en 10002. Prijs nog onbekend, uitg. Nordeca. Gemaakt van plastic-vezels. Een sterke water- en scheurvaste kaart. North Sea Cycleroute West, uitg. Castor Forlag, schaal 1:100.000, 29,90. Als het gaat om gedeelte van North Sea cycle Route, zeer goede en betrouwbare kaarten. North Sea cycle route staat zeer helder ingetekend. Geplastificeerd. Dit deel West loopt van Kristiansand tot aan Bergen. Freytag & Berndt: Zuid-Noorwegen, schaal 1:250.000, 9,95. Voor het zelf uitzetten van een tocht prima kaart. Verharde wegen allemaal terug te vinden. Helder kaartbeeld, geen hoogtelijnen, wel campings vermeld. Gidsen De eerste vier etappes gingen grotendeels over de North Sea Cycle Way Het bijbehorende gidsje met deelkaartjes kun je prima gebruiken om op te navigeren: Hjulgleder, Nordsjøruta vest. Prijs: 29,95, schaal deelkaarten 1:100.000 en 4 detailkaarten op 1:20.000. Handige set geplastificeerde kaarten die makkelijk in de stuurtas zijn mee te nemen. Per gedeelte van de route is er veel informatie over verblijfsplaatsen en toeristische informatie over de diverse plakken langs de route. Meertalige set, o.a. Nederlands Conrad Stein 228 Schweden Norwegen: Nordseeküstenradweg Prijs: 15,90. Handig compact gidsje met kleine kaartjes van de route. Bevat informatie over campings etc. Duitstalig. Goede gids met duidelijke Duitstalige routebeschrijving, lichtgewicht, makkelijk mee te nemen. Maar het is wel noodzakelijk om goede kaarten mee te nemen van de route. Norwegen per Rad. Uitgever kettler Verlag, 15,90. Prima fietsgids voor heel Noorwegen, zeer uitgebreid, voor maanden fietswerk. Wel vrij simpele uitvoering, maar door de wat geringere wegendichtheid werkt het prima. Zeer veel praktische info. De kaarten en gidsen zijn doorgaans verkrijgbaar bij de gespecialiseerde reisboekhandel. Bronnen: Fietsvakantiewinkel, tel. (024)388 90 65, info@fietsvakantiewinkel.nl; www.fietsvakantiewinkel.nl en Geografische Boekhandel Pied à Terre, Overtoom 135-137, 1054 HG Amsterdam, tel. (020) 627 44 55, info@jvw. nl; www.piedaterre.nl.. Zie ook: www.reisboekhandel.nl voor een winkel bij jou in de buurt. Adressen en sites Visit Kristiansand AS, Rådhusgt. 6, 4611 Kristiansand, Norway, +47 38 12 13 14, www.visitkrs.no/en. Officiële dienst toerisme Kristiansand en omgeving. www.sorlandet.no. Officiële site toerisme zuidelijke provincie Sorlandet. www.visitnorway.com/nl. Officiële site Noors verkeersbureau. Pagina 4
Pagina 5 Globale routebeschrijving Dag 1: van Kjevik Airport naar Kristiansand Feriesenter. Vandaar bootoverzet naar Grønningen Lighthouse. Korte tocht van ca. 2 uur na aankomst met het vliegtuig. Dag 2: Kristiansand Feriesenter naar Mandal via Kristiansand and Søgne, totaal ca. 60 km. Bij Tregde Feriesenter boottransport naar Ryvingen vuurtoren. Dag 3: Tregde Feriesenter naar Lindesnes vuurtoren via Mandal - Hogganvik Vigeland, totaal ca. 51 km. De Lindesnes vuurtoren ligt nog op het vasteland. Je mag je tent opzetten in de nabijheid van de vuurtoren. Dag 4: Lindesnes naar Lista vuurtoren (ook op vasteland) via Spangereid - Lyngdal - Farsund Vanse, totaal ca. 60 km. Dag 5: Lista naar Mandal via Åpta - Lyngdal Vigeland. In Vigeland boottransport naar Hatholmen vuurtoren. Dag 6: wij zijn gefietst naar Hesså - Bjelland, total 45 km om aldaar deel te nemen aan een rafttrip in Mandalselva (Adventure Norway). Na afloop kregen wij hier een lift met de auto terug naar Kristiansand. Doorfietsers kunnen het best dezelfde route als op dag 2 nemen, maar dan terug. Er zijn wel wat alternatieve terugwegen mogelijk aan de hand van een kaart, maar niet veel. Een andere interessante optie kan zijn om geen rondje te maken, maar je route langs de kust iets verder door te trekken naar Stavanger (of nog verder naar: Bergen) waarvandaan je ook een rechtstreekse vlucht terug naar Nederland kunt nemen. Pagina 5