Verwijderen van stenen in de urineleider via de plasbuis Ureterorenoscopie (URS)
Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelende (assistent) uroloog met u gesproken over de wenselijkheid of noodzaak van een operatie om stenen in de urineleider te verwijderen. In deze informatiefolder kunt u thuis alles nog eens rustig doorlezen. We hebben geprobeerd voor u alle belangrijke informatie zo goed mogelijk op een rijtje te zetten. Het is niet de bedoeling dat deze folder de persoonlijke gesprekken met uw (assistent) uroloog vervangt. Met problemen of vragen, ook naar aanleiding van deze folder, kunt u altijd bij hem terecht of een afspraak maken bij een van de verpleegkundigen. Stenen in de urineleider nier nierbekken urineleider blaas plasbuis Onderzoek heeft aangetoond dat er bij u een (nier)steen in de urineleider (ureter) zit. De urineleider is een dun buisje dat tussen de nier en de blaas loopt, en zorgt voor de afvloed van urine van de nier naar de blaas. Een klein steentje in de urineleider wordt over het algemeen vanzelf uitgeplast. Maar grotere stenen, worden doorgaans niet spontaan uitgeplast, en maken een ingreep nodig. Een relatief grote steen kan soms worden vergruisd en/of verwijderd door middel van een kijkoperatie. Tegenwoordig is het soms mogelijk ook stenen in de urineleider te vergruizen met een niersteenvergruizer, waarna de stukjes van de steen vanzelf uitgeplast worden. Wanneer een behandeling met de niersteenvergruizer geen resultaat heeft gehad of wanneer deze methode voor u niet geschikt lijkt, kan worden gekozen voor het verwijderen van stenen in de urineleider via de plasbuis (ureterorenoscopie(urs)). Soms is de steen in de urineleider zo groot dat de afvoer van urine vanuit de nier gehinderd wordt. De nier raakt dan gestuwd; er blijft een te grote hoeveelheid urine in de nier die niet kan passeren. Het gevaar dreigt dat de nier op den duur minder goed zal functioneren. In dat geval wordt meestal sneller gekozen voor een ureterorenoscopie. Ook bestaat er een groter risico op infectie wanneer de nier afgesloten is. Weer een andere reden om te besluiten tot een ureterorenoscopie zijn koliekpijnen (heftige buikpijnaanvallen), die langere tijd bestaan. 2
De ureterorenoscopie Bij een ureterorenoscopie brengt de (assistent) uroloog een dun kijkbuisje (de ureterorenoscoop) via de plasbuis en blaas in de urineleider waar de steen zich bevindt (zie figuur hieronder). Wanneer de ureterorenoscoop op de plaats van de steen is, wordt de steen verwijderd met behulp van speciale tangetjes en vangnetjes. Soms is het nodig de steen in stukjes te breken. Dit gebeurt middels een laserstraal. Ureterorenoscopie is een veilige en beproefde operatiemethode. Voorbereiding operatie De operatie vindt onder volledige narcose (algehele anesthesie) of een ruggenprik (regionale anesthesie) plaats. Hierover kunt u meer lezen in de folder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen. Voor de operatie en de anesthesie zijn meestal enige voorbereidingen noodzakelijk, dit wordt ook wel preoperatieve voorbereiding genoemd. Daarom bezoekt u het spreekuur van de anesthesioloog en heeft u aansluitend een afspraak voor een verpleegkundig intakegesprek. U wordt voor deze ingreep twee tot drie dagen opgenomen. In de brochure Opname in het CWZ kunt u algemene informatie over de opname lezen. 3
Opname verpleegafdeling B44 Nuchtere opname; beperkt eten en drinken Als u op de dag van de operatie wordt opgenomen blijft u nuchter volgens de afspraken met de anesthesioloog en bent u eventueel gestopt met (bloedverdunnende) geneesmiddelen. Zie voor informatie folder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen. U meldt zich op het afgesproken tijdstip op de verpleegafdeling urologie (B44). Opname dag vóór de operatie Als er meer voorbereidingen voor de operatie nodig zijn wordt u de dag vóór de operatie opgenomen. U bent eventueel gestopt met bloedverdunnende medicijnen. Meestal wordt er op de opnamedag nog een röntgenfoto van de buik gemaakt om de precieze plek van de steen vast te stellen. De operatiedag Voor de operatie krijgt u de voorbereidende medicijnen voor de anesthesie (premedicatie). Wanneer u een gebitsprothese en/of contactlenzen draagt moet u deze uitdoen. Ook mag u tijdens de operatie geen sieraden dragen. Tijdens de operatie draagt u een operatiejasje. Een verpleegkundige rijdt u met uw bed naar de voorbereidingsruimte van de operatieafdeling. Daar krijgt u een infuus. U gaat daarna naar de operatiekamer en schuift over op de operatietafel. Gedurende de operatie moeten uw benen in beensteunen liggen. Voordat de anesthesioloog u de narcosemiddelen via het infuus toedient, wordt eerst de bewakingsapparatuur aangesloten. Daarna worden enkele vragen aan u gesteld. De operatie De kijkbuis (ureterorenoscoop) wordt via de plasbuis en blaas door de afvoeropening van de urineleider in de blaaswand geleid tot in de urineleider. De kijkbuis wordt voortdurend met spoelvloeistof doorstroomd, wat voor verwijding van de urineleider zorgt. De (assistent) uroloog kan het instrument daardoor opschuiven tot op de steen. Soms is het mogelijk de steen met behulp van speciale instrumenten (paktangetje, vangnetje) vast te pakken en geheel te verwijderen. Het kan zijn dat de steen eerst verkleind moet worden, meestal met een laserapparaat. Daarna worden de kleine deeltjes van de steen verwijderd. Tijdens de operatie wordt röntgendoorlichting gebruikt en er wordt ook contrastvloeistof in de urineleider gebracht om de steen beter te kunnen zien. Na verwijdering van de steen(deeltjes) wordt soms een dun slangetje achtergelaten (double J katheter) in de urineleider om de urineafvloed te vergemakkelijken en koliekaanvallen te voorkomen. Dit slangetje wordt, zodra dat mogelijk is, in de poli- kliniek verwijderd. 4
Kort na de operatie Na de operatie ontwaakt u op de verkoever- of uitslaapkamer. Als u goed wakker bent (na narcose) en als het gevoel in de benen terug begint te komen (na een ruggenprik) gaat u terug naar de verpleegafdeling B44. Daar controleert de verpleegkundige regelmatig de bloeddruk, de polslag en de urineproductie. Na de operatie krijgt u volgens een vast protocol pijnstillers. Het kan zijn dat u toch pijn blijft houden. U kunt dit aangeven bij de verpleegkundige. Zie hiervoor ook het kopje Pijnmeting in de folder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen. De verpleegkundige zal u, in overleg met de zaalarts, aangepaste pijnstillers geven. Direct na de operatie heeft u meestal een katheter in de blaas. Dit is een slangetje via de plasbuis dat ervoor zorgt dat de urine uit de blaas kan lopen. U hoeft dan niet zelf te plassen. De katheter wordt meestal verwijderd als u zelf weer goed uit bed kunt komen. Om te controleren of alle steenstukjes zijn verwijderd wordt vaak na de operatie een röntgenfoto gemaakt. Wanneer u voldoende hersteld bent mag u de volgende dag (na de operatie) het ziekenhuis verlaten. Wat u thuis kunt verwachten De urine kan geruime tijd na de ingreep wat bloederig zijn. Het is ook mogelijk dat u nog wat reststeentjes uitplast, wat soms met een schrijnende pijn in de plasbuis of penis gepaard gaat. Eventuele koliekpijnen, die na de ingreep kunnen optreden, zijn meestal binnen enkele dagen verdwenen en kunnen goed worden bestreden met pijnstillers. Hiervoor krijgt u een recept mee. Indien tijdens de operatie een double-j geplaatst is, gaat u met dit inwendige slangetje gewoon naar huis. Een double-j kan aandranggevoel geven en soms pijn in de nier tijdens het plassen. Als dit hinderlijk is dan kunt u hier medicijnen voor krijgen. In ongeveer 20% van de gevallen is een tweede operatie nodig om alle steenresten te verwijderen. Werkhervatting Vraagt u zich af of uw aandoening of behandeling consequenties heeft voor het uitoefenen van uw werk? Overleg dan met uw specialist. Zo wordt duidelijk of u (tijdelijk) beperkingen heeft en zo ja, welke. De bedrijfsarts begeleidt de terugkeer naar uw werk. Daarom is het belangrijk dat uw bedrijfsarts op de hoogte is van uw aandoening of behandeling. Afspraken over uw werk zullen vaak soepeler verlopen als u de bedrijfsarts al vóór de ingreep informeert. U kunt een gesprek voeren met uw bedrijfsarts op het arbeidsomstandighedenspreekuur van de arbodienst van het bedrijf of de organisatie waar u werkt. 5
Om uw privacy te beschermen is uw toestemming nodig voor eventueel overleg tussen uw specialist en uw bedrijfsarts. Contact opnemen Neemt u tot de eerste poliklinische controle na ontslag uit het ziekenhuis contact op als: U aanhoudende (buik)pijn heeft welke niet verdwijnt met gebruik van de voorgeschreven pijnstillers of met vier maal daags- om de zes uur- twee tabletten paracetamol van 500mg. U koorts heeft boven de 38,5 C of langer dan 24 uur vanaf 38 C. Tijdens kantooruren belt u de polikliniek urologie (024) 365 82 55. Buiten kantooruren belt u met de verpleegafdeling urologie (024) 365 78 00. Controle Volgens afspraak komt u op controle bij uw (assistent) uroloog. Enkele weken na de operatie wordt er eerst door een röntgenfoto of CT-scan gecontroleerd is of alle gruisjes verdwenen zijn. Daarna wordt eventueel de double-j op de polikliniek verwijderd middels een blaasinkijk (cystoscopie). Zie hiervoor folder Blaasonderzoek/ cystoscopie). Hiervoor is geen verdoving nodig. Dit doet geen pijn. Risico s en complicaties De ureterorenoscoop kan niet altijd gemakkelijk in de urineleider worden gebracht. De urineleider is soms vernauwd of gekronkeld waardoor de ureterorenoscoop niet opgeschoven kan worden. Soms raakt de wand van de urineleider beschadigd (perforatie). In dat geval wordt de ingreep meestal gestopt. De spoelvloeistof die nodig is om de urineleider te verwijden, kan bij een perforatie buiten de urineleider komen. Een perforatie van de urineleider sluit meestal spontaan, maar soms is een operatie noodzakelijk om het defect te herstellen. Om de urineleider te laten herstellen wordt een double-j ingebracht. De steen kan door het inbrengen van de scoop naar boven schieten de nier in. Soms is de steen dan niet terug te vinden. Soms ontstaat na de operatie een urineweginfectie. Om dit te voorkomen kan tijdens en na de ingreep antibiotica worden toegediend. Zelden ontstaat een vernauwing van de plasbuis (bij mannen) omdat de ingreep via de plasbuis wordt uitgevoerd. 6
Vragen Uw behandelend (assistent) uroloog bespreekt met u de verdere gang van zaken na de operatie. Als u nog vragen heeft over de operatie en de gevolgen ervan, dan kunt u deze met uw behandelend (assistent) uroloog of uw verpleegkundige bespreken. Bericht van verhindering Bent u op het afgesproken tijdstip voor poliklinisch onderzoek of opname verhinderd, bel dan zo snel mogelijk de polikliniek urologie. Er kan dan nog een andere patiënt in uw plaats komen. 7
G538-I / 02-18 Adres en telefoonnummer Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Polikliniek urologie (B28) Telefoon (024) 365 82 55 (bereikbaar van 8.30 tot 17.00 uur) Verpleegafdeling urologie (B44) Telefoon (024) 365 78 00 Website: www.urologie.cwz.nl 8