AGRARIERS NIEUWSBRIEF VOOR AGRARIËRS IN DE NOORDOOSTPOLDER EN ZUIDELIJK EN OOSTELIJK FLEVOLAND PRAKTIJKVOORBEELDEN VAN AGRARIËRS EN TIPS VAN EXPERTS VIELEN IN DE SMAAK Ruim 220 deelnemers veelal agrariërs kwamen maandag 12 februari jl. naar de Kennisdag Bodem & Water in De Meerpaal in Dronten. Zij kozen in drie rondes uit een aanbod van 12 workshops over onderwerpen als bodem kwaliteit, grondbewerking en drainage. Verschillende specialisten en ervaringsdeskundigen kwamen aan het woord. Actuele kennis en ervaringen delen vanuit ondernemers, al dan niet in projecten en initiatieven die in Flevoland plaatsvinden, stond centraal: Kennis delen en met praktische handvatten naar huis gaan, is me veel waard, aldus een van de aanwezigen. Wel of niet woelen, wel of niet ploegen zelfs concrete tips als het gebruik van de Kverneland CLI als grondbewerkingssysteem tijdens of na de oogst om de oppervlakte niet teveel te verstoren, werden gedeeld. Tijdens de middag waren bovendien twee cafés geopend; het Water- en het Bodemcafé. In het Watercafé konden geïnteresseerden terecht voor vragen en informatie over de thema s opvang van restvloeistoffen, spuittechniek, akkerranden en opslag van vaste mest. In het Bodemcafé werden onderwerpen als groenbemestingsmengsels, niet kerende grondbewerking en bodemverdichting besproken. Opvallend hoeveel kennis in de praktijk wordt ontwikkeld door boeren zelf. Zij nemen risico s door het gewoon te doen. Wim Dijkman, programmaleider Actieplan Bodem & Water In deze nieuwsbrief: - Kennisfaciliteit Bodem en Water - Geweldig resultaat vermindering gewasbeschermingsmiddelen - Maatlat Schoon Erf - Cross Compliance - SMS-dienst voor de Noordoostpolder - Medicijnresten in oppervlaktewater - Openstelling subsidieregeling - Snel handelen bij calamiteit - Saneren afvalwaterlozing kistenreinigers - Teeltvrije zones - Mest opslaan zonder overlast
KENNISFACILITEIT BODEM EN WATER Tijdens de Kennisdag Bodem & Water in februari is het belang van een kennisfaciliteit nogmaals onderstreept. Daarom verkent het Actieplan Bodem & Water (ABW) het opzetten van een kennisfaciliteit op het gebied van bodem en water binnen de provincie Flevoland. De kennisfaciliteit kan een platform zijn bestaat niet. De één is gemotiveerd om waar kennis over duurzaam bodembeheer, een goede waterkwaliteit en daar bewust van gemaakt door een zelf iets uit te zoeken en de ander wordt waterconservering in het bodemprofiel adviseur. Ook de vindplaats van ideeën wordt opgeslagen en waar ontmoetingen worden georganiseerd om van doet een idee op via een collega, de voor vernieuwing is verschillend, de een elkaar te leren. Deze kennisfaciliteit ander via een studiegroep of adviseur. kan de agrariër ondersteunen bij het nemen van nieuwe maatregelen op het 2. Ondernemers geven aan dat bedrijf. Om een praktische kennisfaciliteit neer te zetten, onderzoekt het ondernemers/buren nieuwe dingen binnen een kleine kring van collega- ABW eerst wat de behoefte is. worden uitgeprobeerd. Het gaat hierbij om collega s waar een vertrouwensband mee is en die werken onder Meerwaarde van kennisfaciliteit Om te achterhalen waar de meerwaarde dezelfde omstandigheden. Vaak is van een kennisfaciliteit voor agrarische een van ondernemers initiatiefnemer. ondernemers ligt, is gesproken met Deze ondernemer is geïnteresseerd agrarische netwerken en zijn de deelnemers van de Kennisdag Bodem en Water bezoek aan een bedrijf in een ander door een artikel in een vakblad of een bevraagd via een enquête. Hieronder de gebied waar andere praktijkomstandigheden zijn. Vaak kijken ook adviseurs uitkomsten van de verkenning. mee die het leerproces kunnen 1. Uit de verkenning blijkt dat er veel versterken, bij voorkeur onafhankelijke verschil tussen de ondernemers adviseurs. bestaat; dé Flevolandse ondernemer Waar moet volgens ondernemers de nadruk op liggen bij een kennisfaciliteit? Uitwisseling van ervaringen met collega ondernemers Vraag en antwoordservice voor problemen 3. In de enquête geeft 83% van de ondernemers aan dat een nieuwe kennisfaciliteit voor hen van meerwaarde kan zijn. Dit willen zij vooral doen via ontmoeting met andere ondernemers, om samen met hen ervaringen uit te wisselen. Het moet dan wel gaan om maatregelen die voor Flevoland toepasbaar zijn. Welke organisaties kunnen de faciliteit dragen? Ondernemers geven aan dat de ABW partners een rol kunnen spelen in het faciliteren van de kennisfaciliteit. Maar zij zien ook een rol weggelegd voor agrarische ondernemers. De adviseurs noemen de Provincie Flevoland juist als partij. Medewerkers van Aeres Hogeschool Dronten geven aan dat er op het gebied van netwerkvorming en kennisdeling al veel gaande is en dat er mooie projecten op het gebied van bodem en water ontwikkeld zijn. Aandachtspunt is wel om dit zichtbaar te maken voor de grotere groep ondernemers (het peloton). In de grafiek is samengevat waar agrariërs behoefte aan hebben op het gebied van bodem en water. Vindplaats van bedrijven en adviseurs Ontsluiten van kennis van kennisinstellingen en adviseurs Kennis over maatregelen die toepasbaar zijn in Flevoland In totaal hebben 63 ondernemers de enquête ingevuld 0 10 20 30 40 50 Om een praktische kennisfaciliteit neer te zetten, onderzoekt het ABW eerst wat de behoefte is. 2
GEWELDIG RESULTAAT VERMINDERING GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN Om in Flevoland de afspoeling van gewasbeschermingsmiddelen vanaf het bloembollenerf naar de sloot met ten minste 80% te verminderen, werken de KAVB (brancheorganisatie), Waterschap Zuiderzeeland, CLM en bloembollentelers samen. Met de eerste groep van negen bloembollentelers die hebben deelgenomen aan het project Schoon erf, schone sloot is een zeer positief resultaat behaald. Een gemiddelde daling van de concentraties aan gewasbeschermingsmiddelen in de erfput van maar liefst 86% is behaald. Een prachtig resultaat vanuit het Actieplan Bodem & Water dat zonder de inspanning van de onder nemers niet mogelijk was geweest., aldus heemraad Lida Schelwald-van der Kley. Lees verder op www.zuiderzeeland.nl onder de nieuwsberichten. Een gemiddelde daling van de concentraties aan gewasbeschermingsmiddelen in de erfput van maar liefst 86% is behaald. 3
MAATLAT SCHOON ERF Met de Maatlat Schoon Erf is het makkelijker om investeringen op uw erf te doen die emissies van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten naar oppervlaktewater verminderen. De overheid helpt u hierbij door middel van de fiscale regelingen MIA en Vamil. Schoon oppervlaktewater Stichting Milieukeur (SMK) heeft dit certificatieschema ontwikkeld in opdracht van LTO Nederland met medewerking van o.a. de waterschappen. Door allerlei slimme maatregelen te nemen die op elkaar aansluiten, kunt u uw erfemissie drastisch terugbrengen. Hiermee levert u een bijdrage aan schoner oppervlaktewater, zodat de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water in 2027 kunnen worden gerealiseerd. te verminderen en richt zich op de volgende activiteiten (criteria): vaste mestopslag, voederopslagen, koepad, dierenverblijf buiten stal, reinigen landbouwmachines en verharde erf met afvoer hemelwater. Erven van agrariërs met rundveehouderij, schapenhouderij, geitenhouderij, akkerbouw en vollegrondsgroenten komen in aanmerking voor een certificaat Maatlat Schoon Erf. Maatregelen U kunt zich laten certificeren voor de Maatlat Schoon Erf als u bovenwettelijke maatregelen op uw gehele erf neemt. Deze investeringen komen in aanmerking voor de fiscale regelingen MIA en Vamil. Voor meer informatie en het laten certificeren van uw erf verwijzen wij u naar de volgende website: www.maatlatschoonerf.nl. Inhoud en doelgroep De Maatlat Schoon Erf gaat uit van een integrale benadering om erfemissies 4
CROSS COMPLIANCE Vele agrarische bedrijven ontvangen vanuit het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) elk jaar subsidies. Voor het ontvangen van GLB-subsidies moet u voldoen aan zogenoemde randvoorwaarden, o.a. op milieugebied. Als het waterschap een overtreding bij het toepassen van gewas beschermingsmiddelen constateert, kan dit leiden tot een korting op de GLB-subsidie. Werk dus zorgvuldig met gewas beschermingsmiddelen! 3% = standaard; afhankelijk van de omstandigheden kan deze korting worden verlaagd naar 1% of worden verhoogd naar 5%; 20% = opzet; afhankelijk van de omstandigheden kan deze korting worden verlaagd naar 15% of worden verhoogd naar maximaal 100%. Wat zijn de GLB-randvoorwaarden? De Europese Unie verstrekt vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) subsidies aan agrarische bedrijven, waarbij deze bedrijven zich moeten houden aan randvoorwaarden. Enkele voorbeelden van subsidies: basisbetalingen en vergroeningsbetalingen. Het verbinden van voorwaarden aan subsidieregelingen is heel gebruikelijk. De GLB-randvoorwaarden zijn ingedeeld in de volgende onderdelen: milieu (inclusief goede landbouw- en milieuconditie); gezondheid van mens, dier en plant; dierenwelzijn. Er is een lijst met randvoorwaarden en daarvan zijn er drie relevant voor het waterschap: 1. Het aanhouden van een mestvrije zone langs oppervlaktewater. 2. Het toepassen van gewasbeschermingsmiddelen volgens het Wettelijk Gebruiksvoorschrift. 3. Het onttrekken en beregenen van landbouwgewassen met vergunning. Overtredingen in Flevoland hebben meestal betrekking op de tweede randvoorwaarde. Wat gebeurt er bij een overtreding? Wanneer een toezichthouder van Waterschap Zuiderzeeland bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen een overtreding van het Wettelijk Gebruiksvoorschrift constateert, wordt een rapport van bevindingen opgesteld. Bijvoorbeeld bij een doodgespoten sloottalud met glyfosaat (Roundup). Het rapport van bevindingen wordt vervolgens naar de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) gestuurd. Ook een toezichthouder van de NVWA heeft deze bevoegdheid. De NVWA legt vervolgens een geldboete op. Het betreft hier dan niet alleen een wettelijke overtreding, maar ook een overtreding van de GLB-randvoorwaarde. Op grond van Europese regels zijn de waterschappen en de NVWA verplicht om overtredingen (niet-nalevingen) van GLB-randvoorwaarden door te melden naar Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). Welke kortingspercentages past RVO.nl toe? RVO.nl beoordeelt op basis van het rapport van bevindingen welke randvoorwaardenkorting aan de agrariër wordt opgelegd. Deze korting op de GLB-subsidie geldt alleen voor het jaar waarin de overtreding is geconstateerd. De door RVO.nl toegepaste kortingspercentages zijn: Het kortingspercentage van 3% is de meest voorkomende randvoorwaardenkorting, die wordt opgelegd aan agrarische bedrijven. Dubbel straffen? Veelal leeft bij agrariërs het gevoel dat zij dubbel worden gestraft. In werkelijkheid is dit echter niet het geval. Bij een geconstateerde overtreding van de milieuregels dat tevens een nietnaleving van een GLB-randvoorwaarde is, gaan er twee afzonderlijke trajecten lopen. Enerzijds krijgt de agrariër een geldboete (bestraffing) en anderzijds krijgt de agrariër een korting op de ontvangen GLB-subsidie. Het waterschap is zich bewust van de mogelijke consequenties van een overtreding. Wij vragen u om zorgvuldig te werken met gewasbeschermingsmiddelen. U draagt daarmee tevens bij aan schoner oppervlaktewater en het behoud van een effectief middelenpakket. Doodgespoten talud 5
PIEKBUIEN? SMS-DIENST VOOR DE NOORDOOSTPOLDER Het watersysteem in de Noordoostpolder is een fijnmazig systeem. Hierdoor kan het effect van een bui van 20 mm in 24 uur veel groter zijn dan in het watersysteem in het overige deel van Flevoland. Om wateroverlast te voorkomen, met de effecten van de klimaatverandering. Piekbuien komen steeds vaker neemt Waterschap Zuiderzeeland op basis van weersvoorspellingen van voor, waarbij een grote hoeveelheid Meteoconsult maatregelen. Daarom regenwater in (zeer) korte tijd valt. is er voor de Noordoostpolder een In 2017 is er bijvoorbeeld veel meer SMS-dienst beschikbaar. Personen regen gevallen dan in 2016 en zijn de die zich hiervoor hebben aangemeld, scenario s regelmatig ingezet. Ook in ontvangen via SMS een melding hoe 2018 is het scenario nat en scenario het waterschap reageert op veel zeer nat al van kracht geweest. In neerslag, vertelt Bert Warmolts, zo n situatie verlagen we de waterpeilen vroegtijdig en verminderen of senior opzichter watergangen en de bedenker en beheerder van de stoppen we de wateraanvoer. SMS-dienst. Inmiddels zijn er ruim 100 gebruikers Bert Warmolts: Flevoland ligt onder van de SMS-dienst. Ook Philip de zeeniveau. Afvoer van water is essentieel in dit kwetsbare gebied, zeker uit Luttelgeest heeft zich Groen van fruitbedrijf De Groen via smsmeldingen@zuiderzeeland.nl aangemeld. Ik vind het positief dat het waterschap preventief het waterpeil verlaagd als er een flinke bui aan komt. Op die manier voorkom je wateroverlast. Maar ook het inlaten van water in de polder is voor de wateraanvoer in droge periodes van groot belang. Zeker in de infiltratiegebieden. Met de SMS-dienst ben ik altijd op de hoogte. Dat werkt fijn. U kunt zich voor deze SMS-dienst aanmelden door een e-mail met uw contactgegevens te sturen naar smsmeldingen@zuiderzeeland.nl. Meer lezen over het peilbeheer en de scenario s? Kijk op www.zuiderzeeland.nl/peilbeheer Wie zich voor de SMS-dienst aanmeldt, ontvangt een melding hoe het waterschap reageert op veel neerslag. Bert Warmolts 6
MEDICIJNRESTEN IN OPPERVLAKTEWATER We worden gemiddeld genomen steeds ouder. Daarnaast neemt de bevolkingsdichtheid de komende jaren verder toe. Als gevolg van deze ontwikkelingen blijft het gebruik van medicijnen de komende jaren stijgen. Van de medicijnen die we innemen, wordt het grootste deel door ons lichaam uitgescheiden via urine en ontlasting (feces) en komt via de afvalwaterzuiveringsinstallaties (AWZI s) in het oppervlaktewater terecht. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft in 2016 berekend dat minimaal 140 ton medicijnresten in oppervlaktewater terechtkomen. Het milieurisico kan niet precies in kaart worden gebracht, omdat maar van een klein deel van de werkzame stoffen gegevens over effecten bekend zijn. Het RIVM geeft aan dat er aanleiding is tot zorg, omdat een aantal stoffen in oppervlaktewater wordt aangetroffen boven de concentratie die veilig is voor waterorganismen. Onderzoek Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Unie van Waterschappen en de VEWIN (de koepelorganisatie van de drinkwatermaatschappijen) hebben daarom vorig jaar een initiatief gelanceerd. Met het initiatief verkennen we samen met alle partners in de medicijnketen (producenten, ziekenhuizen, apothekers, artsen enz.) of het noodzakelijk is om maatregelen te treffen, welke maatregelen genomen kunnen worden en wat de kosten hiervan zijn. Met name de verspreiding via de afvalwaterzuiveringen blijkt belangrijk. Daarom richt een deel van de mogelijke maatregelen zich hierop. Inmiddels onderzoekt Waterschap Zuiderzeeland samen met andere waterschappen in de omgeving wat het verwijderingsrendement is van de eigen awzi s voor medicijnresten. De resultaten hiervan zijn eind dit jaar bekend. Niet gebruikte medicijnen Een klein deel van de medicijnresten komt in het oppervlaktewater, doordat resten van niet gebruikte medicijnen worden doorgespoeld. Om dit te voorkomen, voert het waterschap gesprekken met apothekers, huisartsen en gemeenten over het inleveren van niet gebruikte medicijnen bij apotheken. Daarbij is het belangrijk dat medicijnen door apothekers gratis kunnen worden aangeboden aan het gemeentelijk afvaldepot. Focus op dorpen en steden De problematiek van medicijnresten speelt vanzelfsprekend ook in het buitengebied, maar in veel mindere mate. Medicijnresten komen weliswaar via septic tanks of IBA s in het oppervlaktewater, maar omdat de bebouwingsgraad in het buitengebied laag is, ligt de focus op dorpen en steden. Onderzoek diergeneesmiddelen Via mest komen er ook diergeneesmiddelen in het oppervlaktewater terecht. Over de omvang van het gebruik en de hoeveelheid die in oppervlaktewater terechtkomt, is op landelijk niveau weinig bekend. Het waterschap heeft in het beheergebied een kleinschalig onderzoek uitgevoerd naar het vóórkomen van diergeneesmiddelen in mest en in oppervlaktewater. In mestmonsters zijn weliswaar middelen aangetoond, maar niet in het oppervlaktewater. Omdat het in de onderzoeksperiode niet tot nauwelijks regende, was de uit- en afspoeling echter beperkt. Het waterschap zal daarom opnieuw monsters nemen in een nattere periode. Investeringen Het Rijk investeert flink in de aanpak van medicijnresten. Er is in totaal 65 mln beschikbaar voor onderzoek en het aanpassen van de zuivering op AWZI s en 25 mln voor maatregelen in de keten (alle partijen van producent tot zuivering) en de ketenaanpak zelf. Van de 65 mln wordt 5 mln beschikbaar gesteld voor innovatief onderzoek voor verdere ontwikkeling van de zuiveringstechnieken. De resterende 60 mln zal besteed worden om te komen tot demo s/aanpassingen van de zuivering op AWZI s. AWZI Dronten 7
OPENSTELLING SUBSIDIEREGELING VOOR AGRARIËRS In maart 2018 is opnieuw een subsidie regeling opengesteld voor agrariërs, die bereid zijn te investeren in het verbeteren van de kwaliteit van het oppervlaktewater. Via de regeling Fysieke investeringen in modernisering van agrarische bedrijven, gericht op internationale waterdoelen, die deel uitmaakt van het plattelandsontwikkelingsprogramma POP3, wordt in totaal 2.170.000 euro beschikbaar gesteld aan Flevolandse (samenwerkingsverbanden van) agrariërs. Bij toekenning van een subsidie biedt de regeling een vergoeding van 40% van de subsidiabele kosten, die bij de aanvraag zijn opgegeven. De ondergrens van de te verstrekken subsidie is 100.000 euro per aanvraag. Dit betekent dat de totale subsidiabele kosten per aanvraag 250.000 euro of hoger moeten zijn. Internationale waterdoelstellingen De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) stelt dat uiterlijk in 2027 alle aangewezen oppervlaktewateren een goede chemische samenstelling moeten hebben en ecologisch op orde moeten zijn. Hoewel de kwaliteit van het Flevolandse oppervlaktewater de laatste jaren stijgt, moeten er nog wel stappen worden gezet om de internationale waterdoelstellingen te behalen. De provincie en Waterschap Zuiderzeeland investeren daar samen in, in het kader van het Regionaal Programma POP3 Water. Daarnaast zijn er via POP3 middelen beschikbaar om te stimuleren dat ook agrariërs investeren in verbetering van de waterkwaliteit in hun directe omgeving. De subsidieregeling Fysieke investeringen in modernisering van agrarische bedrijven, gericht op internationale waterdoelen is daarbij een van de instrumenten. Investeren in kwaliteit van water De subsidieregeling richt zich op (samenwerkingsverbanden van) agrariërs, die fysieke investeringen doen die bijdragen aan het ontwikkelen, beproeven of demonstreren van innovaties in de agrarische onderneming of aan de bredere uitrol van innovaties binnen de agrarische sector, om daarmee bij te dragen aan de wateropgaven van Waterschap Zuiderzeeland en de Provincie Flevoland. De investeringen moeten leiden tot verminderd grondstoffengebruik en een gesloten kringloop, met als resultaat een emissievermindering van milieubelastende stoffen naar bodem, lucht, grondwater en oppervlakte water. Ook investeringen waarmee effecten van grotere watertekorten of -overschotten en verzilting worden tegengegaan of verminderd passen binnen deze subsidieregeling. Aanvragen subsidie Subsidies worden toegekend op basis van een tenderproces. Gedurende de hele openstellingsperiode van 12 weken kunnen aanvragen worden ingediend. Op vrijdag 25 mei 2018 om 17.00 uur sluit de openstellingsperiode en dient alle voor de subsidieaanvraag benodigde informatie te zijn ingediend. Na de sluiting van de termijn beoordeelt een door Gedeputeerde Staten ingestelde onafhankelijke Adviescommissie op basis van de dan beschikbare informatie welke aanvragen gehonoreerd worden. Dit gebeurt aan de hand van de selectiecriteria in de openstelling, die terug te vinden zijn in het openstellingsbesluit dat op de website van de provincie is gepubliceerd. Het proces van beoordelen van de aanvragen tot aan het toekennen van de subsidie neemt ongeveer 22 weken in beslag. Naar verwachting zal er in het najaar van 2018 duidelijkheid worden gegeven over de te verstrekken subsidies. Meer informatie over de subsidieregeling is te vinden op de website van de provincie: www.flevoland.nl/pop3. 8
SNEL HANDELEN BIJ CALAMITEIT Begin dit jaar is bij een veehouderij een mestzak gescheurd. Het merendeel van de vergiste mest is in de naastgelegen erfsloot gestroomd. De eigenaar van de mestzak heeft na het constateren van deze calamiteit direct gehandeld door de duiker van de erfsloot af te sluiten en het waterschap te bellen. Calamiteit? Bel met de calamiteitendienst: Bel: 06 1132 4193 Na de melding bij het waterschap heeft hij er vervolgens voor gezorgd dat de erfsloot werd leeggezogen. Door de snelle handelswijze van de veehouder is slechts een kleine hoeveelheid in de tocht terechtgekomen. In overleg met het waterschap zijn de opruimacties uitgevoerd en is de mest uit de erfsloot verwijderd. Omdat de eigenaar van de mestzak zelf het initiatief heeft genomen tot het beperken van de gevolgen voor het oppervlaktewater, de calamiteit netjes is gemeld en de mest heeft opgeruimd, is er voor het waterschap geen reden om strafrechtelijk op te treden. Melding Doe ook een melding bij Waterschap Zuiderzeeland bij een calamiteit. Wij komen dan zo snel mogelijk in actie en samen met u bekijken we hoe we de calamiteit gaan oplossen. Het waterschap heeft een calamiteitendienst die 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar is. Voorbeelden van een calamiteit op uw bedrijf, waardoor het oppervlaktewater verontreinigd raakt, zijn: gescheurde mestsilo of mestbassin; veldspuit in de sloot, tocht of vaart; lekkage dieselolietank met afstroming naar het oppervlaktewater; gescheurde slang bij sleepslangbemesting; lekkage bezinkbassin waardoor (bollen)spoelwater in de sloot, tocht of vaart terechtkomt; brand waarbij bluswater in de sloot, tocht of vaart terechtkomt. Mochten calamiteiten niet gemeld worden en/of blijken dat er onzorgvuldig is gehandeld, dan treedt het waterschap op volgens de Landelijke Handhavingstrategie. 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar. (Wij adviseren u om dit nummer op te slaan in uw mobiele telefoon) Gescheurde mestzak 9
FLEVOLANDSE AGRARIËRS SANEREN AFVALWATERLOZING KISTENREINIGERS Ongeveer 140 agrariërs in Flevoland nemen maatregelen om hun afvalwaterstroom van het reinigen van kuubskisten te saneren. Kuubskisten worden gereinigd om verspreiding van ziekten tegen te gaan. Bij het reinigen van de kisten komt waswater vrij. Het waswater wordt doorgaans op en een juiste verwerking de bodem en of in oppervlaktewater (bijvoorbeeld een PhytoBac). geloosd. Het Activiteitenbesluit milieubeheer staat niet toe dat dit waswater agrariërs, omdat een deel van de 2. Voorlichting en bewustwording aan wordt geloosd in oppervlaktewater. telers zich nog onvoldoende bewust Uit analyses komt naar voren dat er is van het probleem. restanten van gewasbeschermingsmiddelen in het waswater aanwezig zijn. van kistenwassers, waarbij machine 3. Demonstraties en doorontwikkeling bouwers en afnemers (agrariërs) met Sector in actie elkaar in contact worden gebracht. Vanaf 2015 zijn Waterschap Zuiderzeeland en LTO Noord met elkaar in Saneringsplannen gesprek om de afvalwaterlozing van Om de sector tijd en ruimte te geven kistenreiniging (kistenwassers) in het om door middel van boven genoemde oppervlaktewater te gaan beëindigen. activiteiten tot een oplossing te Volgens de sector waren er in 2015 komen, heeft Waterschap Zuiderzeeland agrarische bedrijven tot nog geen toereikende oplossingen, waardoor het afvalwater van het erf af 2018 de tijd en ruimte gegeven om de sloot instroomde. LTO Noord heeft deze afvalwaterlozing te beëindigen. het initiatief genomen voor een project Agrariërs konden voor 1 maart 2017 in het kader van het Actieplan Bodem & een plan van aanpak maken met te Water. Het project bevatte de volgende nemen maatregelen om de lozing in drie activiteiten: oppervlaktewater te beëindigen. 140 1. Innovatie en certificering van kistenwassers zonder afvalwater (volledig gebruik gemaakt. In de maanden april, agrariërs uit Flevoland hebben hiervan hergebruik, dus géén lozing) of met mei en juni 2017 heeft het waterschap een minimale hoeveelheid afvalwater de saneringsplannen bekeken. In de plannen werden diverse maatregelen voorgesteld. De meest voorkomende maatregelen waren: inhuur van gesloten kistenreiniger; waswater lozen in bloembollen spoelbassin; kisten niet meer reinigen; waswater verspreiden over de onverharde bodem. Bijna alle saneringsplannen zijn door het waterschap goedgekeurd. Wel moeten agrariërs die het reinigingswater op de onverharde bodem willen lozen, dit melden bij de gemeente (OFGV). Toezicht in 2018 In 2015 heeft het waterschap de agrarische sector tot 2018 tijd en ruimte gegeven om toereikende oplossingen te vinden om de afvalwaterlozing van de kistenwasser te saneren. Dit betekent wel dat het waterschap in 2018 geen lozing in oppervlaktewater van reinigingswater van de kistenwasser meer toestaat. Als een toezichthouder in 2018 een lozing van reinigingswater van de kistenwasser in oppervlaktewater constateert, zal het waterschap optreden volgens de Landelijke Handhavingstrategie. Meer informatie over maatregelen om emissie van kistenreiniging te beperken, kunt u vinden op: www.toolboxwater.nl/kistenwassers. Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u deze stellen via: watertoezicht@zuiderzeeland.nl Bijna alle saneringsplannen zijn door het waterschap goedgekeurd Kistenwasser 10
TEELTVRIJE ZONES Als u deze nieuwsbrief leest, bent u waarschijnlijk druk op het land bezig met het zaaien, poten en planten van landbouwgewassen. Wellicht vraagt u zich af: Hoe breed moet de teeltvrije zone zijn? Mag ik nu wel of niet in de teeltvrije zone spuiten? U leest de antwoorden in dit artikel. De regels rondom teeltvrije zones staan in het Activiteitenbesluit milieubeheer. Breedte teeltvrije zones staan, maar hierbij geldt dan een De teeltvrije zone is een onbeteeld spuitvrije en mestvrije zone. stuk grond dat tussen het oppervlaktewater (sloot, tocht, vaart e.d.) en het Smallere teeltvrije zones landbouwgewas ligt. De breedte van Er zijn diverse situaties waarbij de de teeltvrije zone is afhankelijk van teeltvrije zone mag worden versmald: een aantal factoren, zoals de wijze van Bij het gebruik van een 90% spuiten van het landbouwgewas (neerwaarts en opwaarts of zijwaarts). In de windhaag, tunnelspuit of biologische driftreducerende spuittechniek, tabel is een overzicht van de breedte teelt bij appelen, peren en overige van teeltvrije zones weergegeven. pit- en steenvruchten naar ten minste 300 cm. In de teeltvrije zone mag geen gewas Bij het gebruik van een 90% driftreducerende spuittechniek bij alle of niet hetzelfde gewas als op de rest van het perceel worden geteeld. overige landbouwgewassen met 150 Grasland mag wel tot op de insteek cm naar ten minste 100 cm. Landbouwgewas Teeltvrije zone (ten minste) Opwaarts of zijwaarts te bespuiten 500 cm boomkwekerijgewassen Appelen, peren en overige pit- en steenvruchten 450 cm Aardappelen 150 cm Bloembollen en bloemknollen 150 cm Uien en sjalotten 150 cm Wortelen/peen 150 cm Aardbeien 150 cm Vaste planten 150 cm Neerwaarts te bespuiten boomkwekerijgewassen 150 cm Alle overige gewassen 50 cm Grasland 50 cm Braakliggend land (spuitvrije en mestvrije zone) 50 cm Met een beschikking met maatwerkvoorschriften (ontheffing) van het waterschap bij een taludbreedte van > 300 cm langs een tocht of een vaart naar ten minste 50 cm. Alleen mogelijk bij landbouwgewassen die neerwaarts worden bespoten. Langs sloten die in de periode van 1 april tot 1 oktober onder normale omstandigheden geen water bevatten en bij biologische teelt hoeft géén teeltvrije zone (= 0 cm) te worden aangelegd. Onderhoud teeltvrije zone Onkruidbestrijding met gewasbeschermingsmiddelen in de teeltvrije zone is alleen pleksgewijs en met een afgeschermde spuitdop (driftvrij) toegestaan. Praktisch betekent dit bijvoorbeeld een rugspuit met een afschermkap. Om emissie van gewasbeschermingsmiddelen verder te verminderen, heeft het de voorkeur om het onkruid mechanisch te bestrijden. Er zijn ook alternatieven beschikbaar, zoals het inzaaien van de teeltvrije zone met gras en maaien of het aanleggen van akkerranden. Voor meer informatie over akkerranden en het aanvragen van subsidie: www.flevolandsagrarischcollectief.nl. Let op! In het Wettelijk Gebruiksvoorschrift van enkele gewasbeschermingsmiddelen staat een (veel) bredere teeltvrije zone voorgeschreven dan op grond van het Activiteitenbesluit vereist is. In dit geval geldt het strengste voorschrift. Voorbeeld: bij het gebruik van Centurion Plus met een 75% driftreducerende spuittechniek is een teeltvrije zone van 275 cm rondom het gehele perceel verplicht. 11
MEST OPSLAAN ZONDER OVERLAST Vaste mest is voor onder andere akkerbouwers een ideaal product om goed bodembeheer toe te passen: het is een product met veel organische stof en je voedt het bodemleven. Er is een onderzoek geweest naar praktische maatregelen voor de opslag van vaste mest, waarbij afspoeling van percolaatwater zoveel mogelijk wordt voorkomen en de mest een betere kwaliteit heeft. Wilt u meer lezen? Kijk dan op www.zuiderzeeland.nl onder de nieuwsberichten. PRAKTISCHE MAATREGELEN IN ÉÉN OVERZICHT Op www.toolboxwater.nl kunt u 18 informatiekaarten vinden met daarop praktische maatregelen om emissie van gewasbeschermingsmiddelen te verminderen. CLM heeft de kaarten onlangs geactualiseerd, zodat u zeker weet dat ze aan de huidige regelgeving voldoen. Recent zijn toolboxkaarten 1 en 6 gewijzigd. Toolboxkaart 1 Het Activiteiten besluit: hoe hoort het ook alweer en toolboxkaart 6 Driftreductie in de fruitteelt zijn aangepast aan de wijzigingen in het Activiteitenbesluit. Aan kaart 6 is een extra driftreducerende spuittechniek toegevoegd: de HSS CF boomgaardspuit. erfemissiescan is een digitaal instrument waarmee telers eenvoudig het risico op emissie van gewasbeschermingsmiddelen vanaf hun erf in kaart kunnen brengen, zie www.erfemissiescan.nl. Via e-mail en telefoon kan iedereen gratis zijn vraag over het tegengaan van erfemissie stellen bij het Loket Erfemissie Gewasbescherming. De meest gestelde vragen zijn met antwoorden op de website www.toolboxwater.nl/erfemissie gepubliceerd. Naast telers en loonwerkers kunnen ook adviseurs en anderen bij het loket terecht. Een compleet pakket Samen met de Erfemissiescan Gewasbescherming en het Loket Erfemissie Gewasbescherming vormen de toolboxkaarten een totaalpakket om emissie van gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater te verminderen. De Colofon Redactie: Waterschap Zuiderzeeland. Fotografie: Waterschap Zuiderzeeland. Vormgeving: Simons en Boom. Druk: OBT-Opmeer. www.zuiderzeeland.nl 12