Professioneel statuut Vastgesteld door: Raad van Bestuur Datum vastgesteld: 1 november 2016 Auteur: M. Luiken Datum herziening: 1
Inhoudsopgave Begrippenlijst... 3 1. Inleiding... 5 2. Doelen van het professioneel statuut... 5 2.1 relatie tot wet- en regelgeving... 5 3. Zorg bij Trajectum... 6 3.1 de 1 e geneeskundige... 6 3.2 regiebehandelaar... 6 3.2.6 de behandelaar... 8 3.3 escalatieprocedure... 9 4. Organisatie van de zorg...11 4.1 medewerkers...11 2
Begrippenlijst Bekwaamheid de zorgverlener dient voldoende kennis en ervaring te hebben ten aanzien van zijn werkzaamheden om die op die naar behoren te verrichten de Bevoegdheid zorgverlener dient zijn werkzaamheden uit te voeren binnen de grenzen van zijn wettelijk omschreven deskundigheidsgebied BIG-beroepen artsen, tandartsen, apothekers, verloskundigen, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, gezondheidszorgpsychologen en psychotherapeuten BIG-Registratie beoefenaren van de BIG- beroepen kunnen zich in het BIGregister laten inschrijven indien zij voldoen aan de wettelijke opleidingseisen die voor hun beroep gelden en er voor hun inschrijving geen weigeringsgronden van toepassing zijn Integrale zorg het geheel van activiteiten die tot doel hebben alle processen van een zorgaanbieder (in het geval van ketenzorg van meerdere zorgaanbieders) die van invloed zijn op de kwaliteit van de zorg, zodanig te sturen en te borgen dat de zorg de kwaliteit heeft die men met elkaar nastreeft Gepast gebruik de juiste inzet van hulp, niet meer dan nodig en niet minder dan noodzakelijk, op alle momenten tijdens een behandeling Intervisie een vorm van intercollegiale toetsing op locatie waarbij de omstandigheden waaronder en de manier waarop collegae het beroep uitoefenen met elkaar worden besproken ter lering, bewaking van de integriteit en verbetering van de kwaliteit van de zorg Kwaliteitsvisitatie een ter plaatse te verrichten onderzoek onder een groep professionals door collegae professionals, waarbij op basis van zelfevaluatie continue kwaliteitsverbetering van de zorgverlening aan cliënten wordt nagestreefd LGGZ Langdurige ggz, voor mensen met ernstige psychische aandoeningen die na drie jaar nog zorg nodig hebben. MDT Multi Disciplinair Team Professional een zorgverlener die om zorg te kunnen verlenen moet voldoen aan basiskwaliteitseisen Professioneel handelen de beroepsbeoefenaar handelt met de deskundigheid en zorgvuldigheid die van hem in deze situatie verwacht mag worden Professioneel netwerk de samenwerking tussen verschillende zorgprofessionals, al dan niet binnen dezelfde zorgaanbieder Professionele standaard richtlijnen, beroepsrichtlijnen, gedragscodes, (veld)normen, zorgstandaarden dan wel organisatiebeschrijvingen die betrekking hebben op het gehele zorgproces of een deel van een specifiek zorgproces en die vastleggen wat noodzakelijk is om vanuit het perspectief van de cliënt goede zorg te verlenen Regiebehandelaar de zorgverlener die de regie voert over het zorgproces SGGZ gespecialiseerde ggz, diagnostiek en specialistische behandeling van (zeer) complexe psychische aandoeningen Supervisie het werken onder begeleiding van een supervisor om te leren over de gezondheidszorg 3
Veldnorm Zorgaanbieder Zorgstandaarden is een handelingsinstructie voor zorgvuldig en professioneel handelen in de zorg Dergelijke veldnormen worden opgesteld door het veld zelf om aan te geven welke normen zij onderling of in hun betrekkingen met derden in acht zullen nemen en fungeren als toetssteen de rechtspersoon, die zorg verleent binnen het domein van de geestelijke gezondheidszorg een beknopt raamwerk voor het complete aanbod aan zorg Zorgverlener de voor de zorginstelling werkzame of vrijgevestigde beroepsbeoefenaar die met de cliënt in het kader van de behandeling of begeleiding persoonlijk contact heeft 4
1. Inleiding Trajectum heeft als missie om professionele en wetenschappelijk onderbouwde behandeling en begeleiding te bieden aan mensen met een lichte verstandelijke beperking en onbegrepen en risicovol gedrag, al dan niet met een forensische achtergrond. Veelal hebben deze cliënten één of meerder psychiatrische stoornissen. Door onze behandeling en begeleiding willen wij bereiken dat cliënten beter in staat zijn om op een verantwoorde en aanvaardbare manier te kunnen functioneren in de maatschappij. Dit organiseren wij in een keten van hulpverleningsvormen, zowel binnen de eigen organisatie als in goede samenwerking met andere organisaties. Met deze missie als uitgangspunt biedt Trajectum levert zowel ambulant als klinische zorg. Deze zorg wordt zowel in het kader van de zorgverzekeringswet (SGGZ) als in het kader van Justitie (forensische zorg), de WLZ en de WMO geleverd. 2. Doelen van het professioneel statuut Met dit professioneel statuut wordt een nadere invulling gegeven aan de eis om voor de zorg vallend onder de financiering van de zorgverzekeraars te voorzien in een duidelijke verantwoordelijkheid toedeling teneinde verantwoorde zorg te kunnen bieden. Trajectum is in de eerste plaats een VG instelling. Deze grondslag heeft onder meer invloed op de wijze waarop Trajectum de regiebehandelaar inzet. Het professioneel statuut regelt de verhouding tussen professionals onderling; tussen professionals; tussen professionals en de cliënt, professionals en de organisatie. In het bijzonder gaat het over: helderheid verschaffen over de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de betrokken professionals en hun onderlinge verhoudingen. 2.1 relatie tot wet- en regelgeving Zorgverlening moet te allen tijde voldoen aan de professionele standaarden. professionals hebben ruimte om de organisatie en inhoud van de zorg daarbinnen naar eigen inzicht in te richten. Deze ruimte wordt evenwel begrensd door wettelijk geregelde verantwoordelijkheden en bevoegdheden, die te allen tijde in acht dienen te worden genomen (zoals genoemd in de Wkkgz, de wet BIG, de WGBO, de Zorgverzekeringswet, de Wet Bopz/Wvggz, Beginselenwet Verpleging Terbeschikkinggestelden, Jeugdwet, WLZ, WMO) 5
3. Zorg bij Trajectum In dit professioneel statuut worden de functies 1 e geneeskundige, regie behandelaar, psychiater en (mede) behandelaar nader toegelicht. 3.1 de 1 e geneeskundige De eerste geneeskundige is aangesteld door de bestuurder. In het licht van de doelgroep is een 1 e geneeskundige met een psychiater achtergrond of een AVG-arts achtergrond bevoegd om op te treden als BOPZ-arts. Aan Trajectum zijn twee 1 e geneeskundigen verbonden. De 1 e geneeskundigen worden geacht in gezamenlijkheid hun taken te verdelen, rekening houdend met een evenwichtige verdeling van de caseload en beschikbaarheid op de locaties. in de situatie dat de ene 1 e geneeskundige een psychater en de ander een AVG achtergrond heeft, bundelen ze hun kennis en raadplegen elkaar waar nodig. Zij vervangen elkaar 1 op 1. Daar waar de AVG 1 ste geneeskundige volgens wet en regelgeving de deskundigheid van een psychiater nodig heeft, raadpleegt zij deze en andersom. De vervanging/waarneming van de 1 e geneeskundige is door Trajectum vastgelegd en gefaciliteerd. In geval van vervanging of waarneming hebben de vervangers, dezelfde bevoegdheden als de eerste geneeskundige. 3.1.2. bevoegdheden/verantwoordelijkheden 1 e geneeskunde De 1 e geneeskundige is op grond van de Wet BOPZ belast met enkele zelfstandige (publiekrechtelijke) bevoegdheden en bijbehorende eindverantwoordelijkheid met betrekking tot BOPZ- cliënten die onder het bereik van de Wet BOPZ zijn gebracht. De taken van de 1 e geneeskundige behelzen het toezicht op de externe rechtspositie (beslissingen over het initiëren, voortzetten of beëindigen van een rechterlijke machtiging; verlof en voorwaardelijk ontslag; opnames en overplaatsingen) en op de interne rechtspositie (aanwezigheid behandelplan, vrijheidsbeperkingen en dwangtoepassingen). De 1 e geneeskundige kan vanuit de genoemde eindverantwoordelijkheid binnen de kaders van de BOPZ, bindende richtlijnen en aanwijzingen geven aan de zorginhoudelijke beroepsdisciplines. De 1 e geneeskundige beslist over het gedwongen ontslag (ontslag dat niet in het behandelplan is voorzien) van cliënten. De 1 e geneeskundige heeft het laatste woord in de escalatieprocedure indien geen overeenstemming tussen de betrokken behandelaars in de klinische zorg tot stand komt. 3.2 regiebehandelaar De regiebehandelaar coördineert het zorgproces en is het eerste aanspreekpunt voor de cliënt en zijn naasten of wettelijk vertegenwoordiger. De regiebehandelaar en de andere betrokken behandelaren treffen elkaar ten behoeve van periodieke evaluatie van het behandelplan, zo mogelijk in aanwezigheid van de cliënt, met de daartoe noodzakelijke frequentie. 3.2.1 regiebehandelaar bij Trajectum Trajectum biedt behandeling en begeleiding aan cliënten met een licht verstandelijke beperking en psychiatrische en/of ontwikkelingsproblematiek. 6
Het kan gaan om een extramurale kortdurende behandeling maar het kan ook gaan om een klinische opname. De volgende behandelaars kunnen bij Trajectum in worden ingezet als regiebehandelaar: GZ psycholoog Psychiater Klinisch Psycholoog Binnen Trajectum wordt in multidisciplinair verband gewerkt. De zorgbehoefte van de cliënt is mede bepalend voor de inzet van de juiste expertise en daarbij voor de juiste regiebehandelaar. Gelet op de specifieke doelgroep die Trajectum behandelt, is een de GZ-psycholoog meestal de regiebehandelaar. Er is altijd een psychiater of klinisch psycholoog lid van een multidisciplinair team. 3.2.2 Taken en verantwoordelijkheden regiebehandelaar De regiebehandelaar: Zorgt ervoor dat op basis van de werkdiagnose een behandelplan wordt opgesteld, zoveel mogelijk in overleg met de cliënt en/of diens naaste betrekkingen; Zorgt ervoor dat het behandelplan wordt vastgesteld in een overleg met alle disciplines die een aandeel hebben in de uitvoering van het behandelplan; Staat er garant voor dat alle teamleden over voldoende deskundigheid beschikken voor het uitvoeren van hun aandeel in het zorgtraject; Ziet erop toe dat alle relevante deskundigheden worden benut en neemt (controversiële) besluiten niet eerder dan nadat alle betrokken inhoudelijke deskundigheden zijn geconsulteerd; Schept de benodigde voorwaarden voor een verantwoorde uitvoering van het behandelplan; Initieert de uitvoering van het behandelplan en bewaakt de voortgang; stuurt andere betrokken zorgverleners aan; toetst of de door hen geleverde bijdragen aan de behandeling van de cliënt met elkaar in verhouding zijn en passen binnen het behandelplan en intervenieert zo nodig; Evalueert (periodiek) de voortgang van het proces en de effectiviteit; Ziet erop toe dat in alle fasen van het behandelingstraject dossiervoering plaatsvindt die voldoet aan de daaraan te stellen eisen; Is aanspreekpunt voor de cliënt, diens naasten en eventuele wettelijke vertegenwoordiger; Is beschikbaar en bereikbaar; Bij verschil van mening of inzicht over de in te stellen behandeling heeft de regiebehandelaar uiteindelijk de doorslaggevende stem, echter niet eerder dan nadat alle leden van het MDT of de bij Trajectum in dienst zijnde relevante en bereikbare deskundigen gehoord zijn 1. 1 zie de escalatie procedure 7
Dit geheel aan taken en verantwoordelijkheden noemen we binnen Trajectum: de (individuele) zorgcyclus. 3.2.3 continuïteit van de zorg Vanwege het belang van continuïteit van zorg is een wisseling van regiebehandelaar in beginsel ongewenst. Een wisseling van regiebehandelaar gebeurt altijd in overleg met de cliënt en eventueel zijn naasten, en is mogelijk of wenselijk in geval van: een nieuwe fase van de behandeling (o.a. overgang ambulant klinisch of andersom); een wijziging in het behandelplan, met als gevolg wijziging van de zorgverlener(s) of van het gewenste zorg; op verzoek van de cliënt (met redenen omkleed); de regiebehandelaar gedurende langere tijd niet, of niet meer beschikbaar is (bijvoorbeeld in geval van ziekte, overplaatsing of ontslag). Bij wisseling van regiebehandelaar is de overdragende regiebehandelaar verantwoordelijk voor een goede overdracht van alle gemaakte afspraken en legt deze vast in het dossier. 3.2.4 coördinatie/overleg tussen betrokken professionals Overleg dat plaatsvindt in een MDT constructie is gericht op het bereiken van overeenstemming betreffende het behandelplan. Indien een verschil van mening of inzicht niet leidt tot overeenstemming, voorziet Trajectum in een escalatieprocedure waar zowel de regiebehandelaar als de overige bij de behandeling betrokken professionals gebruik van kunnen maken. De regiebehandelaar draagt niet de verantwoordelijkheid voor de door andere zorgverleners tijdens het behandelingstraject uitgevoerde afzonderlijke verrichtingen en interventies, daarvoor zijn en blijven die andere zorgverleners zelf ten volle verantwoordelijk. 3.2.5 consultatie psychiater Een behandelaar raadpleegt in ieder geval een psychiater indien: Een cliënt voor de eerste maal een ernstige depressie heeft; Er zich veranderingen voordoen in het psychiatrisch beeld en er een vermoeden bestaat op somatische co morbiditeit; Farmacotherapeutische behandeling overwogen, ingesteld of aangepast wordt; Indien opname, vrijwillig dan wel gedwongen overwogen wordt; Bij (mogelijke) suïcidaliteit en (mogelijk) agressief gedrag van de Client naar zichzelf of anderen; Indien medisch coördinerende zorg nodig is bij somatische problematiek; Bij een suïcide; Indien ontslag uit een klinische behandeling, anders dan in het behandelplan voorzien overwogen wordt. 3.2.6 de behandelaar Met de behandelaar wordt de professional bedoeld die uitvoering geeft aan een deel van de behandeling en die niet de rol van regiebehandelaar heeft: hij handelt in overeenstemming met de voor hem geldende professionele standaard; hij voert de behandeling uit zoals vastgelegd in het individuele behandelplan en/of zoals deze voortvloeien uit de wet- en regelgeving en geeft zelfstandig uitvoering aan (delen) van het behandelplan; hij ontleent zijn verantwoordelijkheid aan het deskundigheidsgebied waarvoor hij is opgeleid; 8
hij is gehouden zijn deskundigheid en bekwaamheid op peil te houden dan wel uit te breiden, zodanig dat hij voldoet aan de eisen die in redelijkheid aan hem als hulpverlener mogen worden gesteld (intervisie en supervisie kunnen hierbij een rol spelen ); is verantwoordelijk voor het eigen handelen; voorziet regiebehandelaar regelmatig en op tijd van relevante informatie, stelt regiebehandelaar op de hoogte van afsluiting van zijn deelplan of anderszins aandeel in de behandeling; volgt aanwijzingen op van regiebehandelaar, meldt expliciet bij regiebehandelaar wanneer hij geen gevolg geeft aan de diens aanwijzingen (i.v.m. onverenigbaarheid met zijn eigen deskundig oordeel). 3.3 escalatieprocedure Uitgangspunt voor de zorg bij Trajectum is dat professionals zo zelfstandig mogelijk opereren, uiteraard binnen de grenzen van hun bevoegdheid en bekwaamheid. Wanneer er sprake is van een verschil van mening of inzicht met de regiebehandelaar over de te volgen behandeling van een cliënt, kan de behandelaar een beroep doen op de door Trajectum opgestelde escalatie procedure. Hieronder wordt aangegeven welke procedure geldt, waarbij de volgorde van handelen in opschaling is aangegeven. 3.3.1 Ambulante Behandeling 1. Wanneer er sprake is van multidisciplinaire samenwerking, zal in de meeste situaties tijdens een MDO, een gedragen zorgplan tot stand komen. 2. Wanneer de verschillende (mede)behandelaars niet tot een gezamenlijk plan van aanpak komen vanwege verschil van mening op grond van professionele overwegingen, professionele standaarden en richtlijnen, wordt gehandeld in de volgorde zoals hieronder staat aangegeven: a. de regiebehandelaar neemt een beslissing I. het besluit is acceptabel voor de medebehandelaars en wordt uitgevoerd II. het besluit is niet acceptabel voor de medebehandelaars, er wordt overgegaan naar fase b en volgend b. de regiebehandelaar of de (mede) behandelaar leggen de situatie voor aan de sector manager (of diens vervanger), hetgeen moet leiden tot een gedragen zorgplan. c. de sectormanager wordt gevraagd een richting aan te geven, na de partijen te hebben gehoord. Eventueel wordt advies ingewonnen bij de eerste geneeskundige. d. De sectormanager (of diens vervanger) neemt een besluit e. de aangegeven richting van het besluit van de sectormanager, geldt vanaf dat moment als richtsnoer voor het verdere zorgproces. 3.3.2 Klinische Behandeling 1. Wanneer er sprake is van multidisciplinaire samenwerking, zal in de meeste situaties tijdens een MDO, een gedragen zorgplan tot stand komen. 2. Wanneer de verschillende (mede)behandelaars niet tot een gezamenlijk plan van aanpak komen vanwege verschil van mening op grond van professionele overwegingen, professionele standaarden en richtlijnen, wordt gehandeld in de volgorde zoals hieronder staat aangegeven: 9
a. de regiebehandelaar neemt een beslissing I. het besluit is acceptabel voor de medebehandelaars en wordt uitgevoerd II. het besluit is niet acceptabel voor de medebehandelaars, er wordt overgegaan naar fase b en volgend b. de regiebehandelaar of de (mede) behandelaar leggen de situatie voor aan de geneesheer- directeur (of diens vervanger), hetgeen moet leiden tot een gedragen zorgplan c. de 1 e geneeskundige wordt gevraagd een richting aan te geven, na de partijen te hebben gehoord d. de 1 e geneeskundige (of diens vervanger) neemt een besluit e. de aangegeven richting van het besluit van de 1 e geneeskundige, geldt vanaf dat moment als richtsnoer voor het verdere zorgproces 10
4. Organisatie van de zorg Trajectum is verantwoordelijk voor de organisatie van de zorgverlening en de monitoring daarvan op zodanige wijze dat er sprake is van een veilige zorgomgeving; zowel voor SGGZ als voor de overige zorg die Trajectum verleent. 4.1 medewerkers Trajectum heeft al zijn medewerkers gescreend op bevoegdheid, passend bij het opleidingsniveau. Trajectum gaat ervan uit dat medewerkers bekwaam zijn (passend bij hun bevoegdheidsniveau), tenzij zij aangeven dat niet te zijn. Indien medewerkers wel bevoegd, maar niet bekwaam zijn wordt hen een traject aangeboden 2 (zowel theoretisch ondersteunend als praktisch) om de bekwaamheid alsnog te verkrijgen. 4.2 Dossiervorming, informatieverstrekking aan derden De professional is gebonden aan zijn wettelijke geheimhoudingsplicht. De professional draagt zorg voor een goede dossiervorming en informatie overdracht. De professional zal bij doorverwijzing van de cliënt overleggen met de in te schakelen hulpverlener over de verwijzing. Bij (on)voorziene afwezigheid draagt de professional zorg voor een adequate overdracht en voor toegankelijke informatie ten behoeve van degene(n) die hem waarneemt (waarnemen) of vervangt (vervangen). De waarnemend professional heeft voor wat betreft de zorg aan de cliënt gedurende de tijd dat wordt waargenomen dezelfde verantwoordelijkheden als de oorspronkelijke professional. Trajectum draagt er zorg voor dat de cliënt dossiers worden bewaard overeenkomstig de daarvoor geldende wettelijke bepalingen en dat de bewaring zodanig is dat onbevoegde daarvan geen kennis kunnen nemen. 4.3 wetenschappelijk onderzoek Het gebruik maken van niet tot de cliënt herleidbare gegevens uit dossiers ten behoeve van wetenschappelijke publicaties dan wel onderzoeken, geschiedt overeenkomstig de wettelijke bepalingen. Van cliënten die niet meer in zorg zijn, is toestemming van de 1e geneeskundige noodzakelijk. Voor gebruik van tot de cliënt herleidbare gegevens ten behoeve van de externe verantwoording is toestemming van de cliënt dan wel de wettelijk vertegenwoordiger nodig. Het verrichten van wetenschappelijk onderzoek in de instelling is onderworpen aan toestemming van de Raad van Bestuur. Uitvoering van wetenschappelijk onderzoek vindt voor zover van toepassing plaats met inachtneming van de Wet medisch wetenschappelijk onderzoek met mensen. 4.4 Bedrijfsvoering De professional zorgt voor een adequate registratie van zijn verrichtingen. De professional houdt zich aan de afspraken, zoals vastgelegd in protocollen en richtlijnen, maar kan daar in het belang van de cliënt gemotiveerd van af wijken. De professional verplicht zich bij de uitvoering van de werkzaamheden te houden aan de aanwijzingen welke door of namens de Raad van Bestuur worden gegeven. De professional houdt zich bij extern optreden aan de afspraken en regels die binnen de instelling gelden betreffende de contacten met de pers, media en andere instanties. De professional zal medewerking verlenen aan de uitvoering van het kwaliteitsbeleid. De professional levert binnen redelijke grenzen een bijdrage aan instructie en opleidingsactiviteiten en het leveren van cliënt informatie. 2 uiteraard wanneer dit gewenst wordt door medewerker en werkgever 11