UvA-DARE (Digital Academic Repository)

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Exposure to parents negative emotions in early life as a developmental pathway in the intergenerational transmission of depression and anxiety Aktar, E. Link to publication Citation for published version (APA): Aktar, E. (2016). Exposure to parents negative emotions in early life as a developmental pathway in the intergenerational transmission of depression and anxiety General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: http://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (http://dare.uva.nl) Download date: 30 Dec 2018

SUMMARY

Summary Exposure to parents negative emotions in early life as a developmental pathway in the intergenerational transmission of depression and anxiety The main goal of this thesis was to investigate how exposure to clinical and nonclinical forms of parental depression and anxiety in early life affects infants socioemotional development. Three aspects of early socio-emotional development were the focus of the current dissertation: infants emotional expressions, reactions to novelty in everyday interactions, and attention to emotional stimuli. Chapter 1 described a literature review on the effects of exposure to parental negative emotions, depression and anxiety in the first year of life on these three aspects of infants socio-emotional development. Our review revealed positive links between infants and parents emotional expressions and between infants and parents reactions to novel stimuli. In other words, infants emotional expressions and reactions to novelty mirror their parents emotional expressions and reactions in the first year of life. In the light of the reviewed evidence, we concluded that repeated exposure to depressionand anxiety-related alterations in parents emotional expressions and reactions in everyday interactions may contribute to intergenerational transmission of depression and anxiety. Our review also showed that infants increased exposure to parental negative emotions is linked to less attention to negative emotions and increased attention to positive emotion. We suggested that this may be a protective mechanism that increases the chances of infants exposure to positive expressions. Taken together, evidence reviewed in this chapter is in line with the idea that infants exposure to depressed and/or anxious parents negative emotions is linked to alterations in infants emotional expressions, reactions to novelty, and emotion processing. Chapter 2 examined how mothers and fathers lifetime depression and/or anxiety, and infants temperament alter the parents and infants expressions of emotion during face-to-face parent-infant interactions. Mothers, but not fathers with lifetime diagnoses of depression were less positive during their interactions with their 4-monthold infants than mothers without a diagnosis. The duration of parents positive and neutral expressions did not significantly differ across mothers and fathers with vs. without lifetime anxiety diagnoses. Neither did the duration of infants positive, negative and neutral expressions differ as a function of parents lifetime depression and/or anxiety diagnoses or infants temperamental predispositions. We concluded that maternal lifetime depression is linked to less positive affect from mothers during face-to-face interactions with the infant, while this link may not generalize to anxiety diagnoses, or to fathers or infants expressions. Chapter 3 and 4 focused on parent-infant-object interactions to test the links between infants and parents reactions to novel stimuli at 12 and 30 months of age. The crosssectional and longitudinal associations of parents anxiety (expressions of anxiety, and lifetime social and/or nonsocial anxiety diagnoses) with children s fear and avoidance 178

Summary were examined during encounters with social and nonsocial novel stimuli in a social referencing paradigm. Both at 12 and 30 months, parents with lifetime social anxiety disorders expressed more anxiety in social referencing situations. The association between parents expressed anxiety and infants avoidance did not differ across mothers and fathers. At 12 months, parents expressions of anxiety in the SR situations, rather than lifetime diagnoses predicted infants avoidance in interaction with infants temperament. Higher levels of expressed anxiety from parents were linked to more avoidance from infants with moderate-to-high levels of negative temperament. At 30 months, infants of parents with social lifetime anxiety diagnoses were more fearful/ avoidant in SR situations, while parents expressions of anxiety did not significantly predict children s fear/ avoidance. Moreover, children of parents with comorbid social and nonsocial anxiety disorders, who expressed moderate-to-high levels of anxiety at 12 months were more fearful/avoidant at 30 months. We concluded that exposure to parents expression of anxiety in social referencing situations in infancy may contribute to intergenerational transmission of anxiety in children of parents with comorbid social and nonsocial anxiety disorders. The direct link between exposure to expressions of anxiety from parents in SR situations and child fear/avoidance may be specific to the end of infancy, and may not hold in toddlerhood. Chapter 5 examined the associations of 13-to-16 month old infants attention to emotional (vs. neutral) facial expressions (measured via fixations and pupil dilation) and infants temperament, parents depression and anxiety. For infants with low levels of fearful temperament, more maternal and paternal anxiety was associated with shorter fixations to emotional (vs. neutral) expressions. In contrast, for infants with high levels of fearful temperament more maternal and paternal anxiety was associated with longer fixations to emotional (vs. neutral) expressions. In turn, infants sad temperament, or parents depression and anxiety symptoms did not significantly predict infants pupil responses to facial expressions. To our knowledge, this is the first eye-tracking study investigating the links between infants attention to emotional expressions and parents depression and anxiety. The findings are in line with the idea that infants exposure to mothers and fathers anxiety, and infants negative temperamental predispositions jointly influence infants attention to emotional stimuli. Chapter 6 investigated the links between 14-to-17-month-old infants attention (measured via pupil dilation) to unfamiliar objects that were paired with emotional (vs. neutral) expressions, infants temperament and parents depression and anxiety. More depression in mothers predicted a larger increase in pupil responses (more attention) to objects following emotion-object pairing in infants with low levels of sad temperament, while it predicted a decrease in pupil responses (thus, less attention) in infants with high levels of sad temperament. More depression in fathers predicted larger pupil responses to objects after the emotion-object pairing independent 179

Summary of infants temperament. To the best of our knowledge, this was the first study addressing individual differences explained by parents depression and anxiety in infants attention allocation to emotion-object associations using pupillometry. The findings support the idea that negative temperamental predispositions interact with infants exposure to mothers and fathers depression to predict infants attention to emotion-object associations. To conclude, this thesis revealed significant alterations in mothers and fathers emotional expressions in everyday interactions with their infants in the case of lifetime anxiety and/or depression diagnoses. Moreover, these alterations were directly linked to parallel alterations in infants interactive behavior and explained individual differences infants emotion processing in interaction with infants temperament. The findings highlight the potential importance of protecting the offspring from these alterations by improving the screening, the prevention and the treatment of depression and anxiety disorders in mothers and fathers in the postnatal year. 180

SUMMARY IN DUTCH Samenvatting

Summary in Dutch (Samenvatting) Blootstelling aan negatieve emoties van ouders in de vroege jaren als een ontwikkelingspad in de intergenerationele overdracht van depressie en angst Het hoofddoel van deze dissertatie was om te onderzoeken hoe blootstelling aan klinische en niet-klinische vormen van depressie en angst van ouders de sociaalemotionele ontwikkeling van baby s beïnvloedt. In deze dissertatie lag de focus op drie aspecten van de vroege sociaal-emotionele ontwikkeling van baby s: emotionele uitdrukkingen, reacties op nieuwe stimuli in alledaagse interacties en aandacht voor emotionele stimuli. In Hoofdstuk 1 is een literatuuronderzoek beschreven naar de effecten van blootstelling van baby s aan negatieve emoties, depressie en angst van ouders op deze drie aspecten van de sociaal-emotionele ontwikkeling in het eerste levensjaar van het kind. Dit literatuuronderzoek onthulde positieve verbanden tussen emotionele uitdrukkingen van baby s en hun ouders en tussen reacties op nieuwe stimuli van baby s en hun ouders. Met andere woorden: in het eerste levensjaar spiegelen baby s de emotionele uitdrukkingen en reacties op nieuwe stimuli van hun ouders. Naar aanleiding van deze eerdere bevindingen hebben we geconcludeerd dat een herhaaldelijke blootstelling van baby s aan depressie- en angst-gerelateerde veranderingen in emotionele uitdrukkingen en reacties in alledaagse interacties van hun ouders bij zou kunnen dragen aan de intergenerationele overdracht van depressie en angst. Daarnaast onthulde het onderzoek dat toegenomen blootstelling van baby s aan negatieve emoties van ouders samenhangt met minder aandacht voor negatieve emoties en meer aandacht voor positieve emoties. Wij suggereerden dat dit een beschermingsmechanisme zou kunnen zijn, wat de kans kan vergroten dat baby s blootgesteld worden aan positieve uitdrukkingen. De onderzochte bevindingen in dit hoofdstuk zijn in lijn met het idee dat blootstelling van baby s aan de negatieve emoties van depressieve en/of angstige ouders is gerelateerd aan veranderingen in emotionele uitdrukkingen, reacties op nieuwe stimuli en emotieverwerking van baby s. In Hoofdstuk 2 is onderzocht hoe levenslange chronische depressie en/of angst van moeders en vaders en het temperament van baby s de emotionele uitdrukkingen van ouders en baby s veranderen tijdens face-to-face-interacties tussen ouders en baby s. Moeders (in tegenstelling tot vaders) met een levenslange depressiediagnose waren minder positief tijdens hun interactie met hun 4 maanden oude baby dan moeders zonder diagnose. De duur van positieve en neutrale uitdrukkingen van ouders verschilde niet significant voor moeders en vaders met of zonder levenslange angstdiagnoses. Tevens verschilde de duur van positieve, negatieve en neutrale uitdrukkingen van baby s niet als functie van chronische depressie- en/of angstdiagnoses van hun ouders of als functie van het temperament van de baby. We concludeerden hieruit dat chronische depressie van moeders samenhangt met minder positieve emotie van moeders tijdens face-to-face-interacties met baby s, 182

Summary in Dutch (Samenvatting) terwijl dit verband niet doorgetrokken lijkt te kunnen worden naar angstdiagnoses of naar uitdrukkingen van vaders of baby s. Hoofdstuk 3 en 4 richtten zich op ouder-baby-objectinteracties om het verband tussen reacties op nieuwe stimuli van 12 en 30 maanden oude baby s en hun ouders te onderzoeken. De cross-sectionele en longitudinale verbanden tussen angst van de ouders (uitdrukkingen van angst en levenslange sociale en/of niet-sociale angstdiagnoses) en angst en vermijding van hun kind werden onderzocht tijdens het in aanraking komen met nieuwe sociale en niet-sociale stimuli in een social referencing-paradigma. Zowel bij 12 als 30 maanden oude baby s uitten ouders met chronische sociale angststoornissen meer angst in deze social referencing-situaties. Daarnaast verschilde het verband tussen de geuite angst van de ouders en vermijding van hun baby s niet voor moeders en vaders. Bij 12 maanden oude baby s voorspelden angstuitingen van ouders in social referencing-situaties, in tegenstelling tot levenslange diagnoses, vermijding van de baby s in interactie met het temperament van baby s. Een hogere mate van geuite angst van ouders was gekoppeld aan meer vermijding van baby s met gematigde tot hoge negatieve temperamentniveaus. Baby s van 30 maanden oud van ouders met levenslange sociale angstdiagnoses waren angstiger en meer vermijdend in social referencing-situaties, terwijl hun angst/ vermijding niet significant kon worden voorspeld door de angstuitingen van hun ouders. Bovendien waren kinderen van ouders met comorbide sociale en niet-sociale angststoornissen, die bij 12 maanden gematigde tot hoge niveaus van angst lieten zien, angstiger/meer vermijdend op de leeftijd van 30 maanden. We concludeerden hieruit dat blootstelling aan angstuitingen van ouders in social referencing-situaties tijdens de babytijd bij zou kunnen dragen aan intergenerationele overdracht van angst bij kinderen van ouders met comorbide sociale en niet-sociale angststoornissen. De directe link tussen blootstelling aan angstuitingen van ouders en angst/vermijding van kinderen in social referencing-situaties zou echter specifiek aanwezig kunnen zijn in de late baby-fase en houdt wellicht geen stand in de peutertijd. In Hoofdstuk 5 werden de verbanden onderzocht tussen de aandacht (gemeten door middel van fixatie en pupildilatatie) voor emotionele (versus neutrale) gezichtsuitdrukkingen van 13 tot 16 maanden oude baby s, het temperament van de baby s en de depressie en angst van hun moeders en vaders. Meer angst bij moeders en vaders was gerelateerd aan kortere fixaties op emotionele (versus neutrale) uitdrukkingen bij baby s met lage niveaus van een angstig temperament, terwijl het was gekoppeld aan langere fixaties op emotionele uitdrukkingen bij baby s met hoge niveaus van een angstig temperament. Een depressief temperament van baby s, of depressie- en angstsymptomen van ouders waren echter geen significante voorspellers van de pupilreacties van baby s op gezichtsuitdrukkingen. Voor zover bekend is dit de eerste eye-tracking-studie die de relatie onderzocht tussen aandacht van baby s voor gezichtsuitdrukkingen en depressie en angst van ouders. Uit deze 183

Summary in Dutch (Samenvatting) bevindingen kunnen we concluderen dat een combinatie van blootstelling van baby s aan angst van ouders en de aanleg van baby s voor een negatief temperament de aandacht van baby s voor emotionele stimuli kunnen beïnvloeden. Hoofdstuk 6 onderzocht de verbanden tussen de aandacht (gemeten door middel van pupildilatatie) van 14 tot 17 maanden oude baby s voor onbekende objecten die gepaard werden met emotionele (versus neutrale) gezichtsuitdrukkingen, hun temperament en depressie en angst van hun ouders. Een hogere mate van depressie van moeders voorspelde een grotere toename in pupilreacties (meer aandacht) op objecten na het combineren van emotie en object bij baby s met een lage mate van een depressief temperament, terwijl het een afname in pupilreacties (minder aandacht) voorspelde bij baby s met een hoge mate van een depressief temperament. Een hogere mate van depressie van vaders voorspelde grotere pupilreacties op objecten na het combineren van emotie en object onafhankelijk van het temperament van hun baby. Voor zover bekend was dit het eerste onderzoek dat, door middel van pupillometrie, individuele verschillen in aandachtallocatie naar emotie-objectassociaties van baby s bestudeerde die konden worden verklaard door depressie en angst van de ouders. De bevindingen ondersteunen het idee dat er een interactie bestaat tussen aanleg voor negatief temperament en blootstelling aan depressie van moeders en vaders en dat deze interactie de aandacht van baby s voor emotie-objectassociaties kan voorspellen. Samengevat: Deze dissertatie toonde aan dat er significante veranderingen zijn in emotionele uitdrukkingen van moeders en vaders in alledaagse interacties met hun baby s in het geval van chronische angst- en/of depressiediagnoses bij de ouders. Bovendien waren deze veranderingen direct verbonden aan parallelle veranderingen in het interactiegedrag van hun baby s en verklaarden deze veranderingen individuele verschillen in emotieverwerking van baby s in interactie met hun temperament. De bevindingen benadrukken het potentiële belang van het beschermen van het nageslacht tegen deze veranderingen door verbetering van de screening, de preventie en behandeling van depressie en angststoornissen bij moeders en vaders in het postnatale jaar. 184