Bliksemafleidercontrole Een gratis service voor leden van het Gilde Presentatie: Leo Tiggelman Coördinator Bliksemafleidercontrole Bliksemontlading boven IJsselstein 28 augustus 2009 Foto: Ton van der Heiden
Zierikzeesche Nieuwsbode uit 1875 2 Bron: De Zeeuwsche molen - 9 jan.2006
3 Zierikzeesche Nieuwsbode uit 1875
De gevolgen van blikseminslag 4 De temperatuur van het ontladingskanaal bedraagt ca. 30.000 C. Hierdoor directe schade aan de molen door sterke uitzetting van de lucht en na einde ontlading weer sterke krimp. Er ontstaat eerst een explosie en vervolgens een implosie. Gedeeltelijk of geheel verloren gaan van de historie van de molen (onvervangbaar) Overlijden van of ernstige letselschade aan personen. Mogelijk ernstige gevolgschade in en/of nabij de molen aan bedrijfsmatige activiteiten door afbreukrisico (bedrijfsstilstand).
Hoe kun je schade reduceren? 5 Creëer voor de bliksem een alternatieve route. Een goede bliksemafleiderinstallatie t/m de aardelektroden Zorg ervoor dat de bliksemstroom buiten het object (de molen) blijft. Pas potentiaalvereffening toe. Bescherm gevoelige elektronische apparatuur tegen hoge piekspanningen. Pas overspanningsbeveiliging toe
Potentiaalvereffening 6 Verbindingsrail tussen de veiligheidsaarde van de elektrische installatie en de aardelektroden van de bliksembeveiliging. Hierdoor kan tijdens een blikseminslag geen afslag ontstaan tussen de bliksemafleiderinstallatie en apparaten en leidingen van de elektrische installatie.
Overspanningsbeveiliging 7 Voorkomt dat hoge potentiaalverschillen tussen de spanningvoerende draden en de installatieaarde beperkt blijven, waardoor schade aan kwetsbare elektronische apparatuur wordt voorkomen.
Grootste bedreiging voor de functionaliteit van een bliksemafleiderinstallatie 8?
Grootste bedreiging voor de functionaliteit van een bliksemafleiderinstallatie 9 ZUURSTOF! Gevolg: Oxydatie of roest
Bied weerstand aan bliksem door een lage elektrische weerstand! 10 Wordt uitgedrukt in Ohm (Ω) Voor een bliksemafleiderinstallatie geldt in het algemeen: hoe lager de elektrische weerstand, des te beter. Doorsnede van de leidingen Minimum eis (NEN 1014): 35mm² (d= 6mm) Gebruikelijke doorsnede: 50mm² (d= 8mm) (beter bestand tegen mechanische belasting)
Welke normen worden gehanteerd? 11 NEN 1014 - Nederlandse Norm (vervallen in 2007) Ra =2,5Ω Voor inspecties nog steeds van kracht NEN-EN-IEC 62305 - Europese norm (2006) (meer aandacht voor potentiaalvereffening) Ra =10Ω In deze norm geen specifieke aandacht voor molens NPR 1014 - Nederlandse Praktijkrichtlijn aandacht voor: - Een lage aardverspreidingsweerstand (Ra) - Gevaar voor afslag (potentiaalvereffening toepassen) - Mechanische sterkte - Verbindingen tussen vaste en beweegbare delen
Zwakke plekken in de bliksemafleider- installatie van een windmolen 12 De buigzame leiding (aardingskabel) is de zwakste schakel in de keten. De koperen draadjes verteren door weersinvloeden (temperatuur, vochtigheid). Mechanische belasting door regelmatige beweging Last but not least: de grasmaaier Verbindingen tussen de roeden onderling en de askop, koperen brugjes op de roedeeinden (indien aanwezig) Roestvorming onder de aansluitingen of loszittende aansluitingen.
Zwakke plekken in de bliksemafleider- installatie van een windmolen 13 De aardelektroden Relatief hoge aardverspreidingsweerstand a.g.v. verdroging van het aardoppervlak Een afgedekte belt Defecte aardelektroden
Buigzame leiding Niet meer op zijn taak berekend 14
Letterlijk volgens de norm: ter hoogte van het maaiveld 15
Een gasdichte persverbinding zou beter zijn,.. 16
17..,maar niets is te gek!
18 Het werk van de grasmaaier
Bijna afgebroken en aan roest geen gebrek 19
20 Doorverbinding van de roeden onderling en met de askop. Deze oplossing is niet zoals het hoort. De aansluitingen moeten direct contact maken met het staal van de roeden.
21 Aarden hemelwaterafvoer
Periode 2003-2013 22 Aantal gecontroleerde molens: 429 Aardingskabel herstellen/vervangen: 184* Doorverbindingen roeden/askop: 140 Koperen brugjes op de roeden: 114 Aardverspreidingsweerstand (Ra): 103 Metalen delen (spruitbalk, staartbalk 50 en hemelwaterafvoeren:
Periode 2003-2013 23 JAAR n-molens n-adv. In orde %(n-mol.) 2003 21 64 0 0,0 2004 61 150 5 8,2 2005 44 139 2 4,5 2006 50 153 2 4,0 2007 39 81 3 7,7 2008 9 34 0 0,0 2009 24 65 3 12,5 2010 33 60 6 18,2 2011 45 108 3 6,7 2012 47 116 12 25,5 2013 56 123 10 17,9 Totaal 429 1093 46 10,7
Algemene gedragsregels bij (naderend) onweer 24 Blijf weg van verwarmingsradiatoren Raak geen waterkranen en metalen leidingen aan Ga niet onder de douche of in bad Gevaar voor elektrocutie!
Algemene gedragsregels bij (naderend) onweer 25 Bij molens: Molen uit de zeilen Wiekenkruis aan de ketting Bliksemafleiderkabel aansluiten Bezoekers uit de molen verwijderen Bij voorkeur bezoekers op ruime afstand van de molen brengen (stapspanningen)
Herbestemming 26 Restaurants. Overnachting/vakantiewoning Winkelbedrijf e.d. Bakkerijen. Gevolg: personeel en bezoekers in de molen Wetgeving: Arbeidsomstandigheden (ARBO) Wie is er verantwoordelijk voor een veilig verblijf van personeel en/of bezoekers in de molen als er een onweersbui boven de molen hangt? U als eigenaar en/of verhuurder?
Herbestemming 27 Een mogelijke oplossing zou zijn: Toepassing van metalen aardschermen, gekoppeld aan een potentiaalvereffeningsrail. Door die (a) onder de vloer van de kapzolder te hangen en (b) te integreren in de cement van de dekvloer op de begane grond wordt de bliksemstroom via deze schermen, gekoppeld met minimaal twee afgaande leidingen naar aarde afgevoerd en ontstaat er geen afslag doordat potentiaalverschillen zijn geëlimineerd. (Gerelateerd aan de Kooi van Faraday)
Koperdiefstal 28 Wat is daar tegen te doen? Ringleiding ingraven met minimaal 4 steekeinden. Kosten ca. 2000,=, mits geen machinaal graafwerk. Alternatief: uitvoeren in aluminium. Nadelen: geleidbaarheid minder dan koper en mechanisch iets minder sterk. Buigzame leiding (aardingskabel) uitvoeren in aluminium. RVS komt ook voor (relatief hoge weerstand (Ω). Hogere eisen aan verbindingen op het wiekenkruis.
29 Koperdiefstal Steekeind Aan te sluiten op een ingegraven ringleiding (minimaal 4 stuks).
Nieuwe kabelaansluitingen 30
Nieuwe kabelaansluitingen 31
Nieuwe kabelaansluitingen 32
33 Dit is uit den boze!!
34 Zo hoort het!
De toekomst 35 Opwarming van de aarde: Meer vocht in de atmosfeer door toenemende verdamping vanaf het aardoppervlak. Luchtvervuiling: Meer condensatiekernen in de lucht (daaronder fijnstof) waar het vocht op kan aanvriezen. Toenemende ontwikkeling van hagel. Verwachting: Bovenstaande factoren dragen in belangrijke mate bij aan een toename van (zeer) zware buien met hagel en vooral zwaar onweer. De hoogste tijd om meer aandacht aan de bliksembeveiliging van uw molen te schenken!
Hartelijk dank voor uw aandacht 36 Heeft u naar aanleiding van deze presentatie: Vragen? Opmerkingen? Nog iets toe te voegen? Het woord is aan u! www.vrijwilligemolenaars.nl/het-gilde/bliksemafleiders