Zorgprogramma Pediatrie Regionaal Ziekenhuis Sint-Trudo vzw Campus Sint-Jozef Diestersteenweg 100 Campus Sint-Anna Stenaertberg 3 PROTOCOL KINDVRIENDELIJK ZIEKENHUIS 3800 Sint-Truiden Protocol Het Charter van het gehospitaliseerde kind van de European Association for Children in Hospital vormt in het Regionaal Ziekenhuis Sint-Trudo het uitgangspunt voor de organisatie van de opvang en de zorg voor zowel ambulante als opgenomen kinderen. Het Charter is opgebouwd uit 10 artikels, die u hieronder kunt vinden. Voor ons ziekenhuis hebben wij dit vertaald naar onze dagelijkse werking en in de benadering van het kind. ARTIKEL 1: KINDEREN WORDEN NIET IN EEN ZIEKENHUIS OPGENOMEN ALS DE ZORG DIE ZIJ NODIG HEBBEN THUIS, IN DAGBEHANDELING OF POLYKLINISCH KAN WORDEN VERLEEND. ARTIKEL 2: KINDEREN HEBBEN HET RECHT HUN OUDERS OF VERTROUWENSPERSOON ALTIJD BIJ ZICH TE HEBBEN. ARTIKEL 3: OUDERS WORDEN GEHOLPEN EN GESTIMULEERD OM BIJ HET KIND TE BLIJVEN EN DEEL TE NEMEN AAN DE ZORG VOOR HET KIND. ARTIKEL 4: KINDEREN EN OUDERS HEBBEN RECHT OP INFORMATIE. DE INFORMATIE WORDT AANGEPAST AAN DE LEEFTIJD EN HET BEVATTINGSVERMOGEN VAN HET KIND. ARTIKEL 5: KINDEREN EN OUDERS HEBBEN RECHT OP ALLE INFORMATIE DIE NOODZAKELIJK IS VOOR HET GEVEN VAN TOESTEMMING VOOR ONDERZOEKEN, INGREPEN EN BEHANDELINGEN. KINDEREN WORDEN BESCHERMD TEGEN OVERBODIGE BEHANDELINGEN EN ONDERZOEKEN. ARTIKEL 6: KINDEREN MOGEN NIET OP VOLWASSENAFDELINGEN WORDEN OPGENOMEN. ALLE KINDEREN VAN DEZELFDE LEEFTIJDS- EN ONTWIKKELINGSFASE WORDEN SAMENGEBRACHT VOOR HET ONDERNEMEN VAN SPELACTIVITEITEN. VOOR BEZOEKERS BESTAAN ER GEEN LEEFTIJDSGRENZEN. ARTIKEL 7: KINDEREN HEBBEN RECHT OP MOGELIJKHEDEN OM TE SPELEN, ZICH TE VERMAKEN EN ONDERWIJS TE GENIETEN AL NAAR GELANG HUN LEEFTIJD EN LICHAMELIJKE CONDITIE. KINDEREN HEBBEN RECHT OP VERBLIJF IN EEN STIMULERENDE, VEILIGE OMGEVING WAAR VOLDOENDE TOEZICHT IS EN DIE REKENING HOUDT MET KINDEREN VAN ALLE LEEFTIJDSCATEGORIEËN. ARTIKEL 8: HET MULTIDISCIPLINAIRE TEAM IS OPGELEID VOOR DE BEHANDELING EN VERZORGING VAN KINDEREN. HET BESCHIKT OVER DE KENNIS EN DE ERVARING DIE NODIG IS OM DE PSYCHOLOGISCHE EN EMOTIONELE BEHOEFTEN VAN HET KIND EN ZIJN FAMILIE OP TE VANGEN. ARTIKEL 9: KINDEREN HEBBEN RECHT OP VERZORGING EN BEHANDELING DOOR ZOVEEL MOGELIJK DEZELFDE PERSONEN, DIE ONDERLING OPTIMAAL SAMENWERKEN. ARTIKEL 10 : KINDEREN HEBBEN HET RECHT OM MET RESPECT EN BEGRIP BENADERD EN BEHANDELD TE WORDEN. DE PRIVACY VAN ELK KIND MOET WORDEN GEGARANDEERD. Een kind mag enkel gehospitaliseerd worden wanneer de noodzakelijke zorg om de ziekte niet thuis of in het daghospitaal kan gegeven worden. Voordat een kind in een ziekenhuis tel. 011 69 91 11 fax 011 69 91 10 e-mail: info@rzst.be www.sint-trudo.be Maatschappelijke zetel: Diestersteenweg 100-3800 Sint-Truiden
wordt opgenomen, wordt er nagegaan of er ook andere mogelijkheden van zorg en behandeling zijn om het zieke kind zorg op maat aan te bieden. We vertrekken hierbij steeds vanuit de mogelijke behoeften van het kind die zich zowel op psychisch als op lichamelijk vlak situeren (zoals: behoefte aan veiligheid, geborgenheid, liefde, waardering, erkenning, aanvaarding en respect met daaraan verbonden privacy; daarnaast de behoefte aan fysieke veiligheid, rust/slaap, hygiëne en comfort, voeding en een adequate pijnbestrijding. Opnamecriteria De kinderen die terecht kunnen op de kinderafdeling zijn: kinderen van de leeftijd tussen 0 en 15 jaar kinderen tussen 15 en 18 jaar krijgen de keuze (kinderafdeling of volwassen afdeling) kinderen die komen voor een dagbehandeling, bv. heelkundige ingreep, onderzoeken kinderen die komen voor een ambulante behandeling, bv. intraveneuze toediening, gespecialiseerde wondzorg (brandwonden) kinderen die meer dan 1 dag moeten blijven omwille van volgende redenen: o de thuisomgeving is niet in staat om de zorg voor het zieke kind adequaat te verlenen o het kind is in die mate ziek dat 24 u. op 24 u. gespecialiseerde zorg is vereist Ontslagcriteria Kinderen die meer dan 1 dag opgenomen zijn Van zodra de toestand van het kind het toelaat en de thuisomgeving beschikt over de nodige ondersteuning en informatie om de zorg thuis voort te zetten, mag het kind mee naar huis. Dagopnamen De dagopname mag niet langer duren dan voor de heelkundige ingreep of de onderzoeken vereist is. o Heelkundige ingreep: Afhankelijk van het tijdstip en de aard van de ingreep kan het kind, na goedkeuring van de anesthesist en de behandelende arts, het ziekenhuis verlaten. o Onderzoeken: De onderzoeken worden zoveel mogelijk gepland in functie van het dagritme van het kind. Afhankelijk van de afspraak met de behandelende arts wordt het kind, na afronding van alle onderzoeken, dan zo snel mogelijk ontslagen. Adviezen worden gegeven om het ontslag voor te bereiden, en de thuisbehandeling optimaal te laten verlopen. Onder adviezen kan verstaan worden: o maken van voeding o navelverzorging van baby s o toediening van medicatie o verzorging van speciale wonden o Rooming-in en ouderparticipatie Een ziekenhuisopname is op zich een zeer ingrijpende gebeurtenis. Enerzijds wordt het kind plots onttrokken uit zijn vertrouwde omgeving, anderzijds wordt het geconfronteerd met pijn en voelt het zich ziek waardoor omgevingsprikkels als extra bedreigend worden ervaren. De
continue aanwezigheid van één van de ouders, zowel overdag als s nachts, heeft een geruststellende invloed op de gemoedstoestand van het zieke kind. Het ziekenhuis moedigt daarom de ouders aan om bij hun kind te blijven en verleent hiertoe alle mogelijke/nodige faciliteiten (gemakkelijke stoel, een vouwbed, bergruimte, mogelijkheid om gebruik te maken van douche/toilet en de mogelijkheid om te eten). Ook op een tweepersoonskamer krijgen ouders de gelegenheid om bij hun kind te overnachten. Rooming-in kan op 2 manieren: o enkel overnachten o overnachting en maaltijden Ongeacht de leeftijd van het kind, heeft het kind recht zijn ouders (of aangestelde) dag en nacht bij zich te hebben. In ons ziekenhuis wil dit concreet zeggen dat de ouders het kind mogen begeleiden bij: onderzoeken verpleegtechnische handelingen, bv. bloedafname, plaatsen van een infuus, heelkundige ingreep in het operatiekwartier: o de voorbereiding in de voorbereidingsruimte o Indien de aanwezigheid van de ouders om één of andere reden niet mogelijk is wordt er voor de nodige informatie en opvang van de ouders gezorgd. Ouders worden geholpen en gestimuleerd om bij hun kind te blijven en actief deel te nemen aan de verzorging. De ouderparticipatie speelt dan ook een belangrijke rol bij het herstel van het kind. De verpleegkundigen overleggen met de ouders welk deel van de zorg de ouders op zich willen/kunnen nemen en ondersteunen hun hierbij. Dit alles wordt beschreven in het huishoudelijk reglement en de onthaalbrochure waarin uitgelegd wordt hoe ouders kunnen deelnemen in de zorg van hun kind, rooming-in, bezoekuren Specifieke maatregelen op het gebied van informeren Ouders en kind hebben recht op alle informatie die noodzakelijk is om toestemming te geven voor onderzoeken, ingrepen en behandeling. Elk niet noodzakelijk onderzoek wordt vermeden. Zonder mondelinge toestemming van de ouders worden geen onderzoeken of behandelingen uitgevoerd. Voor een heelkundige ingreep wordt een schriftelijke toestemming verlangd (informed consent). Informatie over directe medische aangelegenheden zoals laboresultaten, resultaten van onderzoeken worden enkel meegedeeld door de geneesheer. Indien een kind alleen is, herhaalt de behandelende arts zijn bezoek op een later tijdstip. Informatie wordt altijd gegeven in aanwezigheid van de ouders. Alle verpleegkundige aspecten van de verzorging (observaties) en niet medisch gerelateerde aangelegenheden (bv. voorbereiding onderzoek, voorbereiding operaties) mogen gebeuren door het verpleegkundig personeel. De verpleegkundigen kunnen de ouders tijdens hun verblijf informeren over de voorbereiding en voorlichting van hun kind.
Dit alles gebeurt in een kindvriendelijke en kindveilige omgeving, aangepast aan de leeftijd en het bevattingsvermogen van het kind, rekening houdend met de ontwikkelingsfase waarin het kind verkeert. Voor psychosociale steun aan de kinderen zullen de verpleegkundige en kinderarts samen met de psychosociale begeleiding de adviezen verstrekken aan de ouders en het kind. Alle partijen maken deel uit van het multidisciplinair team rondom het kind en zijn ouders. Multidisciplinair team 5 kinderartsen Verpleegkundig team: hoofdverpleegkundige en verpleegkundigen 1 spelbegeleidsters 1 kinderverzorgster 1 toegewezen kinesist 1 toegewezen diëtist 1maatschappelijk assistent 1 psycholoog Indien de fysische, psychische en emotionele toestand van het kind het vereist, kan er een beroep worden gedaan op een geneesheer-specialist. De onderlinge communicatie wordt gewaarborgd door het gebruik van een geïntegreerd patiëntendossier en het houden van dagelijks patiëntenbesprekingen. Maatregelen die zorgen voor een kindvriendelijke huisvesting De zorg voor kinderen op een kinderafdeling omvat (maar is niet beperkt tot): het zorgen voor rust: de behandelings-, onderzoeksschema s en maaltijduren worden aangepast aan het dagritme van het kind; slaapuurtjes worden in de mate van het mogelijke gerespecteerd. Aanbieden van ontspanning en afleiding: Bijna dagelijks is er spelbegeleiding en worden gezamenlijke activiteiten gedaan met de kinderen in dezelfde ontwikkelingsfase. Wekelijks komen de mediclowns langs op de afdeling, alsook de bibliotheek van het Rode Kruis. Mogelijkheid tot gratis gebruik van het internet. Ruime keuzemogelijkheid uit geschikt spelmateriaal gedurende het ganse verblijf. Ons ziekenhuis beschikt niet over een eigen school, doch bij langdurige opname kan er met de school overlegd worden over mogelijke taken en opdrachten. Kinderen worden niet samen met volwassenen gehospitaliseerd. Te allen tijden zal er voor gezorgd worden dat kinderen zowel visueel als audiovisueel gescheiden blijven van volwassenen. Meubilair, speelgoed, inrichting van lokalen, verzorgingsmaterialen zijn aangepast om kinderen op een kindvriendelijke en veilige manier te kunnen verzorgen. Zorg en behandeling worden zoveel mogelijk door dezelfde verpleegkundige en artsen verleend, om de continuïteit te garanderen. De privacy van kinderen wordt te allen tijde gewaarborgd, ongeacht hun ontwikkelingsfase.
Geen leeftijdsgrenzen voor bezoekers Indien de gezondheidstoestand van het zieke kind en die van de bezoekende kinderen het toelaat, mogen kinderen van ongeacht welke leeftijd op bezoek komen bij het broertje, zusje, vriendje of vriendinnetje. Bezoekuren Ouders hebben vrije toegang tot de kinderafdeling. Andere familieleden of vrienden dienen de bezoekuren te respecteren. De bezoekuren zijn van 14.00 tot 20.00 uur. Tegemoetkomingen van andere afdelingen De opname en inschrijvingen: Er is een prioriteitenknop voorzien die voorrang verleent aan kinderen bij inschrijving. In de hal is een speelhoek ingericht; In het aanpalend toilet staat een verluiertafel ter beschikking en voor het opwarmen van fles- of babyvoeding kan men in de cafetaria terecht. Spoedopname: Op de afdeling is er een pediatrische box en een specifieke reanimatiekoffer voor kinderen aanwezig. De box is kindvriendelijk ingericht met o.a. een kindvriendelijke pediatrische brancard en een tv ter afleiding. Hier gebeurt de eerste opvang door de spoedarts en de spoedverpleegkundigen. De box is vlakbij de verpleegpost gelegen, de kinderen worden zoveel mogelijk worden afgeschermd van de meest acute patiënten op spoedopname. Alle kinderen worden doorverwezen naar de kinderarts van wacht. Achteraf worden de kinderen doorverwezen naar de behandelende geneesheer of arts van keuze. De wachttijden worden tot een minimum herleid en kinderen krijgen daar waar mogelijk voorrang. De ouders mogen steeds bij hun kind blijven en mogen het kind ook begeleiden naar de verschillende onderzoeken. Indien de toestand van het kind de aanwezigheid van de ouders niet toelaat, bv. bij reanimatie, wordt een bijkomende spoedverpleegkundige vrijgesteld voor de opvang van de ouders of wordt psychosociale bijstand verleend door een maatschappelijk assistent of psycholoog. Medische beeldvorming: Bij de planning krijgen de kinderen steeds voorrang op volwassenen en worden de wachttijden tot een minimum beperkt. Er is in de wachtzaal een kindvriendelijk hoekje voorzien. Er wordt gewerkt aan een didactisch fotoboek over de verschillende onderzoeken met uitleg op kindermaat. Operatiekwartier: Bij de planning van de ingrepen worden kinderen bij voorkeur als eerste op het programma geplaatst. Één van de ouders mag het kind begeleiden tot in de wachtzaal. Hier is een kindvriendelijk hoekje voorzien. Met gordijnen worden de kinderen gescheiden van volwassenen met respect voor ieders privacy. De opvang op de recovery door de ouders is momenteel nog in bespreking. Intensieve zorgen: Voor de opname van kinderen op de eenheid intensieve zorgen wordt het protocol van doorverwijzing naar IZ en terugverwijzing naar de kinderafdeling gehanteerd.
Er is steeds een overleg tussen de intensivist en de kinderarts m.b.t. de opname of het ontslag; het kind wordt opgenomen in een specifieke kamer afgescheiden van de andere patiënten zowel visueel als auditief. Elk contact met volwassen patiënten wordt vermeden. Rooming-in voor de ouders is mogelijk. Bezoekuren voor de ouders worden flexibel gehanteerd en in samenspraak bepaald. Alles wordt in het werk gesteld om de veiligheid van het kind te garanderen. Indien een opname op een afdeling intensieve zorgen van een universitair ziekenhuis noodzakelijk is, wordt er rechtstreeks gecommuniceerd tussen de intensivisten van beiden ziekenhuizen. Het transport wordt zodanig georganiseerd dat de veiligheid van het kind gewaarborgd wordt. Heelkundig dagziekenhuis campus Sint-Anna: Bij de opname van kinderen voor oftalmologische ingrepen worden de principes zoals voor de andere disciplines gehanteerd, er bestaat een protocol rond de beschikbaarheid en permanentie van de kinderartsen tijdens deze ingrepen. Auteur: Katrien Liesmons, adjunct-hoofdverpleegkundige Hilde Janssen, zorgmanager Vrouw & kind Validatie: dr. Bert Beullens, medisch diensthoofd Pediatrie