EPB verslag voorontwerp

Tessenderlo, donderdag 14 juli 2016 EPB verslag voorontwerp Bouwheer: Alaerts-Volders Windmolen 3 Tel: 0468 108 556 Ontwerper: Steto Bvba Vismarkt 29 Dossiernummer: 2016-0177_BM Bouwplaats: Omschrijving bouwwerk: Bouwplaats: Bouwen van een woning Baalbergstraat 13A Verslag-datum Revisienr. Aanpassing 14/07/2016 EPB-Ontwerp Inbegrepen in offerte Revisie 1 Inbegrepen in offerte Revisie 2 Inbegrepen in offerte Revisie 3 Uurloon Wijzigingen Uurloon 1/18

Inhoudsopgave Projectbeschrijving... 3 1.1 Startverklaring... 3 1.2 Stavingslijst/eindaangifte... 3 1.3 Aard van het werk... 4 1.4 EPB eisen... 5 1.5 Maximale U-waarden en/of minimale R-waarden... 6 Basisberekening... 7 2.1 Bouwknopen... 7 2.1.1 Bouwknopen Optie B (**)... 7 2.1.2 Ingerekende koudebruggen (niet-epb aanvaard)... 7 2.1.3 Bouwknopen EPB aanvaard... 7 2.1.4 Aandachtspunten koude bruggen... 8 2.2 Schildelen (K-peil)... 9 2.3 3D schetsen... 10 2.4 Technische installaties (E-peil)... 11 2.5 Ventilatie... 12 2.5.1 Debieten ventilatie... 12 2.5.2 Vigerende Wetgeving... 12 2.5.3 Boetes... 13 2.6 Energieverbruiken... 14 2.7 Oververhitting... 14 2.8 EPB-resultaten basisberekening... 14 Adviezen... 15 3.1 Advies 1: Hernieuwbare energie... 15 Gegevens PV-panelen... 15 3.2 Advies 2: Luchtdichtheid... 16 Meting luchtdichtheid... 16 Gegevens PV-panelen... 16 3.3 Advies 3: Hernieuwbare energie... 17 Gegevens warmtepomp... 17 Bijlagen... 18 2/18

Projectbeschrijving Het project omvat de nieuwbouw van een woning. De berekeningen zijn gebaseerd op de EPB-eisen voor een vergunningsaanvraag ingediend in 2016. De berekeningen zijn gemaakt op basis van plannen met datum 12/02/2016. Tevens werd er rekening gehouden met de opgenomen materialen in het lastenboek. Volgens de werkzaamheden wordt het project opgedeeld naar de aard van de werkzaamheden. Het betreft volgens de vigerende wetgeving de volgende punten: zie 1.3 Aard van het werk. 1.1 Startverklaring De startverklaring moet nog worden ingediend bij het Vlaams Energie Agentschap (VEA) en dient tevens nog te worden ondertekend door de bouwheer en de architect. Gelieve ons onderstaande gegevens nog te bezorgen: Startdatum werken Het VEA (Vlaams Energie Agentschap) legt voor het niet of laattijdig indienen van de startverklaring effectief een boete van 250 euro op aan de aangifteplichtige (bouwheer). 1.2 Stavingslijst/eindaangifte Voor elk project maken wij een specifieke lijst op met welke stavingen er dienen te gebeuren. Wanneer de werken klaar zijn is het aan de aangifteplichtige (bouwheer) om ons terug te contacteren en alle gegevens te bezorgen volgens de stavingslijst die in bijlage is meegegeven. Het VEA (Vlaams energie agentschap) legt de volgende boetes op indien de aangifte niet is ingediend binnen 6 maanden na beëindiging van de werken of binnen 5 jaar na het verlenen van de bouwvergunning. Voor niet of laattijdig indienen van de EPB-aangifte: boete van 1.000 euro, vermeerderd met 1 euro/m³ nieuw bouwvolume, effectief opgelegd aan de aangifteplichtige. De aangifte moet altijd ingediend worden, ook al werd een boete betaald. Dat wordt afgedwongen met een bedrag van 10 euro per dag dat de aangifte niet is ingediend. 3/18

1.3 Aard van het werk Het besluit van de Vlaamse Regering van 11 maart 2005 onderscheidt de volgende werkzaamheden: NIEUWBOUW OF GELIJKWAARDIG 1. nieuwbouw: Het optrekken van een nieuw gebouw zonder voorafgaand sloopwerk. 2. herbouw: Het optrekken van een nieuw gebouw nadat het bestaande gebouw volledig gesloopt werd. 3. ontmanteling: Het verbouwen van een gebouw met een beschermd volume ('BV') dat groter is dan 3000 m3, waarbij de dragende structuur van het gebouw behouden blijft, maar waarbij de installaties voor het realiseren van een specifiek binnenklimaat en minstens 75 % van de gevels vervangen worden. 4. gedeeltelijke herbouw met een BV groter dan 800 m3 :Het aanbouwen van een nieuw deel waarvan het BV groter is dan 800 m3, na het slopen van een deel van het bestaande gebouw. 5. gedeeltelijke herbouw met minstens één wooneenheid: Het aanbouwen van een nieuw deel dat minstens één wooneenheid bevat, na het slopen van een deel van het bestaande gebouw. 6. uitbreiding met een BV groter dan 800 m3: Het aanbouwen van een nieuw deel waarvan het BV groter is dan 800 m3, zonder voorafgaand sloopwerk. 7. uitbreiding met minstens één wooneenheid: Het aanbouwen van een nieuw deel dat minstens één wooneenheid bevat, zonder voorafgaand sloopwerk. RENOVATIE 8. gedeeltelijke herbouw met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m3 en zonder wooneenheden Het aanbouwen van een nieuw deel waarvan het BV kleiner is dan of gelijk aan 800 m3 en dat geen extra wooneenheden bevat, na het slopen van een deel van het bestaande gebouw. 9. uitbreiding met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m3 en zonder wooneenheden Het aanbouwen van een nieuw deel waarvan het BV kleiner is dan of gelijk aan 800 m3 en dat geen wooneenheden bevat, zonder voorafgaand sloopwerk. 10. verbouwing Alle werkzaamheden aan een bestaand gebouw waarbij het volume van het bestaande gebouw niet toeneemt en die geen 'ontmanteling' zijn. FUNCTIEWIJZIGING MET EEN BV GROTER DAN 800M³ 11. functiewijziging met een BV groter dan 800 m3 Het wijzigen van de functie van een bestaand gebouw of een deel ervan met een BV groter dan 800m3. Het betreft een functiewijziging waarna, in tegenstelling tot vroeger, energie verbruikt wordt om een specifiek binnenklimaat te realiseren voor mensen, of het wijzigen van een industriële bestemming in een woon-, kantoor- of schoolbestemming. Andere functiewijzigingen worden beschouwd als verbouwingen. 4/18

1.4 EPB eisen Aan de aard van de werken zijn eisen gekoppeld waarvan in onderstaande tabel een overzicht: Tabel 1 - EPB-eisen Het gebouw dient te voldoen aan alle EPB-eisen. Deze worden verder in het verslag besproken. Indien casco wordt verkocht dan stelt de verslaggever een voorlopig verslag op zoals beschreven in de wetgeving. De nieuwe aangifteplichtige(n) dienen tevens in de definitieve EPB-aangifte te voorzien. 5/18

1.5 Maximale U-waarden en/of minimale R-waarden Onderstaande tabel geeft het overzicht van de EPB-eisen vanaf 01.01.2016 tot 31.12.2016 (aanvraag bouwvergunning) voor de schildelen: Tabel 2 U- en R-waarden 6/18

Basisberekening 2.1 Bouwknopen 2.1.1 Bouwknopen Optie B (**) (*) Optie C: Er wordt geen koudebrugberekening uitgevoerd, er wordt een forfaitaire toeslag van 10 K-peil-punten aangerekend. (**) Optie B: Alle niet-epb-aanvaarde bouwknopen worden gedetailleerd ingevoerd. Om deze berekeningen correct te uit te voeren dient de architect ons de detailtekeningen van de bouwknopen/koudebruggen te bezorgen. Bouwknoopberekeningen zijn een wettelijke eis en zijn opgenomen in de berekeningen volgens methode B. Indien ons geen as-built detailtekeningen worden bezorgd zullen wij voor de definitieve aangifte steeds in optie C rekenen. 2.1.2 Ingerekende koudebruggen (niet-epb aanvaard) Onderstaande lineaire-koudebruggen werden ingerekend en zijn verondersteld niet-epb aanvaard te zijn: Dorpels tot op vloerniveau L-ijzers bij overspanningen > 1,50 m Aansluitingen garagepoort Aansluitingen zolderluik Er werden geen punt-koudebruggen ingerekend. Gelieve detailtekeningen te overhandigen van de koudebruggen om voorgaande bouwknopen aan te nemen als EPB aanvaard te zijn. INDIEN AANZET MUREN + AANZET DAKEN NIET KOUDEBRUGVRIJ WORDEN OPGELOST DAN HEEFT HET WEINIG ZIN DAT KOUDEBRUGGEN VOLGENS OPTIE B WORDEN BEREKEND! DE IMPACT VAN DEZE KOUDEBRUGGEN IS TE GROOT! 2.1.3 Bouwknopen EPB aanvaard Volgende bouwknopen zijn verondersteld EPB aanvaard te zijn. Tijdens de bouwwerken moet hier dus ook enige aandacht naar toe gaan. De architect dient hiervan een detailtekening te overhandigen om te staven dat deze EPB aanvaard zijn 2.1.3.1 Lineaire bouwknopen: Balkons Luifels & overkragingen Aansluiting liftschachten en vloerplaat Dakvlakramen Rookluiken Aanzet betonnen trap (eerste trede van de trappenhal) bij vloer op kelder Kolommenbreedte groter dan 40cm op gelijkvloerse vloerplaat (niet aangetroffen) Funderingsaanzet vloerplaat op het gelijkvloers. Binnenmuren op vloerplaat gelijkvloers (boven kelder) 7/18

2.1.3.2 Puntbouwknopen Kolommen Bevestiging van L-ijzers bij gevelophangingen Doorbraak van isolatieschil door structurele elementen 2.1.4 Aandachtspunten koude bruggen 2.1.4.1 Aanzet murenmetselwerk: Om koudebruggen te vermijden is het belangrijk dat het metselwerk aangezet wordt met een isolerende blok. De dikte van de blok is minimaal de helft van de geplaatste spouwisolatie. Foto: Foamglas: Perinsul Marmox: Thermobloc Ytong blok: C4/450 2.1.4.2 Aanzet murenmetselwerk: Om koudebruggen te vermijden is het belangrijk dat het metselwerk aangezet wordt met een isolerende blok. Bij hellende daken is het belangrijk dat de isolatie van het dak doorloopt tot tegen de spouwisolatie. De dikte van de blok/isolatie is minimaal de helft van de geplaatste spouwisolatie. Foto: Ytong Dakisolatie tot tegen spouwisolatie 2.1.4.3 Aanzet betonnen trap: Om koudebruggen te vermijden is het belangrijk dat de betontrap gescheiden wordt door middel van een isolerende blok of isolatieplaat. De dikte van de blok is minimaal de helft van de geplaatste vloerisolatie. Alle bouwkundige aanpassingen dienen steeds met de architect te worden besproken. 8/18

2.2 Schildelen (K-peil) zie 3D-schets Isolatie (type) Opake geveldelen Dikte (cm) λ-waarde (W/mK) U/R-waarde (W/m²K m²k/w) 1 Buitenmuur gevelsteen PUR/PIR 15 0,023 0,15 2 Buitenmuur plint PUR/PIR 15 0,023 0,15 3 Dakkapel wanden MW (tsn houten structuur) 24 0,036 4 Muren aan kelder Cellenbeton 17,5 0,09 0,22 Profiel (type) Uf (W/m²K) Transparante geveldelen Glas (type) 5 Ramen ALU 1,70 Dubbel (therm. afstandhouders) Ug (W/m²K) g 0,20 Uw-waarde (W/m²K) 1,0 0,64 < 1,50 Isolatie (type) Dikte (cm) Vloeren λ-waarde (W/mK) U/R-waarde (W/m²K m²k/w) 6 Vloer op grond PUR in situ 13 0,026 0,17 7 Vloer op kelder PUR in situ 13 0,026 0,16 8 Vloer op kelder (thv keldertrap) PUR in situ (verdiepingsvloer) 9 Plafond garage MW (tsn houten structuur) 5 0,027 0,21 24 0,036 0,18 1 0 1 1 1 2 1 3 Isolatie (type) Daken, plafonds en terrassen Dikte λ-waarde (cm) (W/mK) U/R-waarde (W/m²K m²k/w) Plat dak PUR/PIR 20 0,027 0,13 Hellend dak MW (tsn houten structuur) Ud-waarde (W/m²K) Opake deuren & luiken <2,0 Poorten <1,8 24 0,036 0,19 Andere Url-waarde (W/m²K) Ug (W/m²K) Uw-waarde (W/m²K) Wij vragen om een detailberekening van de ramen-schuiframen-deuren door de leverancier te laten berekenen conform met de vigerende wetgeving = transmissiereferentiedocument. Hierbij dient een eenduidige referentie gemaakt te worden naar het stavingsstuk dat bij de EPB-aangifte gevoegd wordt. Het stavingsstuk is een document waarin de bepaling van de U-waarde volgens het transmissiereferentiedocument wordt uiteengezet. In de basisberekening werd rekening gehouden met vermelde informatie op de plannen en verkregen informatie van de bouwheer, aannemer en/of architect. De EPB-berekening en de samenvattende tabel hierboven zijn beiden gebaseerd op het gedetailleerde EPB-rapport. Gelieve u te baseren op het rapport om fouten en misverstanden te vermijden. Hierin is tevens de opbouw van de constructiedelen vermeld. Indien de toegepaste materialen afwijken van de basisberekening, dan dient de bouwheer ons hiervan schriftelijk op de hoogte te stellen. De EPBverslaggever is niet verantwoordelijk indien er wordt afgeweken van het EPB-rapport. 9/18

2.3 3D schetsen Nummering verwijst naar de tabel in 12.21 Schildelen (K-peil). 12 2 4 8 6 7 11 3 10 1 9 5 13 10/18

2.4 Technische installaties (E-peil) Condenserende gasketel Verwarming & SWW Rendement 108% Geplaatst in Circulatiepomp Afgiftesysteem Regeling temperatuur Vertrektemperatuur Warmteopslag Leidinglengtes Capaciteitsprofiel SWW Energie-efficëntieklasse SWW zolder pomp met pompregeling wordt voorzien geen extra pompen andere (radiatoren, combinatie verwarming en radiatoren) per ruimte geregeld d.m.v. thermostatische kranen variabel (buitenvoeler, 3-wegmengkraan) een boiler/opslagvat wordt voorzien lengte ingerekend van installatie tot tappunten XL A (met inbegrip van de warmteopslag) Ventilatie D-systeem Ventilatie Warmteterugwinning rendement van >79% Ventilator 2x 104W Reductiefactor Fdc 1,00 Uitvoeringskwaliteit m-factor 1,24 Continue meeting Bypass Opmerking systeem is voorzien van een continue meeting systeem met een volledige zomer bypass EPB-conform meetrapport afleveren Alle ruimten voorzien van het minimale ventilatiedebiet Systeem in balans Andere voorzieningen Screens of rolluiken Actief koelsysteem Luchtdichtheidsmeting Douche-WTW Opengaande ramen Niet voorzien Niet voorzien Niet voorzien Niet voorzien Ingerekend volgens plannen Opmerking 11/18

2.5 Ventilatie Over het type ventilatiesysteem verwijzen we naar het voorgaande hoofdstuk waarin het systeem is aangegeven zie 2.4 Technische installaties (E-peil). In dit hoofdstuk wordt advies gegeven betreffende ventilatiedebieten. 2.5.1 Debieten ventilatie De debieten per ruimte dienen aangehouden te worden volgens de ventilatieberekening op het ventilatieplan in bijlage. Na installatie en inregeling van het ventilatiesysteem dienen ons de aan- en afvoerdebieten op een rapport, opgesteld door de installateur, overhandigd te worden. Wij mogen geen debieten ingeven zonder dit inregelrapport! Doorstroomopeningen Deurspleten of roosters in de deuren dienen tevens te worden voorzien voor alle binnendeuren van 1cm hoogte voor deurspleten. Indien de keuken een gesloten keuken wordt en voorzien is van deuren naar de aanliggende ruimten dan dient een opening als doorstroom te worden voorzien van 140cm² of een deurspleet van 2cm hoogte. Bij deuren naar garage en kelder adviseren wij om een geïsoleerde binnendeur of buitendeur te plaatsen. Oplossingen: Foto: Renson Invisido Foto: Deurspleet 2.5.2 Vigerende Wetgeving Bij de toevoer- en afvoervoorzieningen (zowel van roosters als van de ventilatoren/extractoren) moet het nominale debiet bij 2 Pa (en in sommige gevallen bij 10 Pa) gekend zijn. Deze debieten volgens NBN EN 13141-1:2004. Bij natuurlijke toevoeropeningen (RTO en RAO) moet de vrije doorsnede van de opening manueel of automatisch regelbaar zijn hetzij continu, hetzij in minstens 3 standen tussen gesloten en volledig open (dus in totaal minstens 5 standen). 12/18

2.5.3 Boetes Als de toevoer, afvoer of de doorstroomopening niet worden voorzien van het minimale debiet, dan legt het VEA een boete op van 4 euro per m³/h tekort debiet. Ook zal het EPB-certificaat vermelden dat de ventilatie niet in orde is. Dit is ook geldig voor een verkeerde ventilatievoorziening. Enkele voorbeelden: Er is geen afvoer (75 m³/h) voorzien in de open keuken: WC is voorzien van een ventilator die gekoppeld is aan de lichtschakelaar: Slaapkamer is voorzien van een deur met een te kleine deurspleet: Slaapkamer (10m²) wordt niet voorzien van een toevoerrooster: (bv wegens geluidsoverlast of wegens een verkeerde bestelling bij ramenfabrikant) 300 EURO boete 100 EURO boete 100 EURO boete 144 EURO boete 13/18

2.6 Energieverbruiken Er wordt voldaan aan de eisen. Het resultaat van de netto-energiebehoefte (NEB) kan je terug vinden in hoofdstuk 2.8 EPB-resultaten basisberekening Als vergelijking kunnen we meegeven dat de jaarlijkse netto-energiebehoefte de onderstaande waarden niet mag overschrijden: een woning/appartement maximum 70kWh/m² een lage energiewoning maximum 30kWh/m² een passieve woning maximum 15kWh/m² Voor meer informatie over subsidies verwijzen wij naar de website van het Vlaams Energie Agentschap: www.energiesparen.be 2.7 Oververhitting Er wordt voldaan aan de eisen. Het resultaat van oververhittingsfactor kan je terug vinden in hoofdstuk 2.8 EPB-resultaten basisberekening. In hoofdstuk 2.4 Technische installaties (E-peil) staat aangegeven of er al dan niet opengaande ramen zijn ingerekend. Dit heeft hier ook invloed op. De eisen betreffende oververhitting zijn de volgende: Drempelwaarde is 1000 Kh Maximum is 6500Kh en mag niet worden overschreden. Er kunnen zonneweringen aangebracht worden, mogelijke winst is 2 E-peilpunten. Afhankelijk van de eigenschappen van de zonnewering. 2.8 EPB-resultaten basisberekening Eindresultaten die voortvloeien uit de basisberekening: Norm U/Rwaarde K-peil E-peil (<K40) (<E50) 2 Te voldoen 1 Eenheid NEB (<70 kw/hm²) Ventilatie Oververhitting (<6500 Kh) 3 HE. (vanaf 2014) Woning 28 61 63 Systeem D 2864 X 1 BEN-norm legt strengere op dan de huidige regelgeving toelaat 2 E-peil eis wordt 10% strenger als niet wordt voldaan aan eis van hernieuwbare energie (indien van toepassing) 3 Dit is de maximaal toegelaten waarde. Drempelwaarde (aanbevolen) ligt bij 1000 Kh. 14/18

Adviezen De onderstaande adviezen zijn verder gesimuleerd op basis van de basisberekening in hoofdstuk 2.8 EPB-resultaten basisberekening. Bij elke advies wordt er uitleg gegeven wat dit inhoudt. 3.1 Advies 1: Hernieuwbare energie Als er 16 PV-panelen worden geplaatst: Norm U/Rwaarde K-peil (<K40) Te voldoen Eenheid E-peil (<E50) NEB (<70 kw/hm²) Ventilatie Oververhitting (<6500 Kh) Woning 28 49 63 Systeem D 2864 HE. (vanaf 2014) 16 PV-panelen 250 Wp/stuk Gegevens PV-panelen 16 panelen met 250 Wp/paneel Geen beschaduwing op de panelen Zuid georiënteerd en onder een helling van 45 Panelen zijn gebouw- of perceelgebonden 15/18

3.2 Advies 2: Luchtdichtheid Als een meetresultaat van 5 m³/h gehaald wordt: Norm U/Rwaarde K-peil E-peil (<K40) (<E50) Te voldoen Eenheid NEB (<70 kw/hm²) Ventilatie Oververhitting (<6500 Kh) Woning 28 45 47 Systeem D 2864 HE. (vanaf 2014) 8 PV-panelen 250 Wp/stuk Meting luchtdichtheid Lekdebiet E-peil punten Bemerkingen (m³/hm²) verlaging 12 - Waarde bij ontstentenis van een luchtdichtheidstest 10 3 Gemiddelde waarde Vlaamse nieuwbouwwoningen 6 8 Aanpassingen noodzakelijk vb. dampscherm dak 3 12 Extra aanpassingen noodzakelijk vb folie rond ramen 1 15 Zeer goede luchtdichtheid vereist 0,6 16 Eis passieve woningen Deze waarden zijn enkel indicatief. Een luchtdichtheidstest wordt steeds uitgevoerd wanneer de wooneenheid woonklaar en operatief is. Steto bvba voert luchtdichtheidstesten (blowerdoormeting) uit conform NBN EN 13829 en het specificatiedocument STS P71-3 van de FOD economie/wtcb. Hierbij maken wij ook gebruik van rookstaafjes/rookgenerator en een warmtebeeldcamera om eventuele warmteverliezen in beeld te brengen. Eveneens wordt er een rapport opgesteld conform EPB-eisen. Gegevens PV-panelen Foto: Blowerdoormeting 8 panelen met 250 Wp/paneel Geen beschaduwing op de panelen Zuid georiënteerd en onder een helling van 45 Panelen zijn gebouw- of perceelgebonden E-peil daalt met ±10 punten wanneer een luchtdichtheidstest wordt uitgevoerd. Hierdoor kunnen er 8 PV-panelen minder worden voorzien. 16/18

3.3 Advies 3: Hernieuwbare energie Als er een warmtepomp wordt geplaatst ipv een gascondensatieketel: Norm U/Rwaarde Ventilatie K-peil E-peil NEB (<K40) (<E50) (<70 kw/hm²) Te voldoen Eenheid Oververhitting (<6500 Kh) HE. (vanaf 2014) Woning 28 38 63 Systeem D 2864 Warmtepomp Gegevens warmtepomp Lucht/water-warmtepomp Verwarming & SWW COPtest A2/W35 3,8 Thermisch vermogen Boostweerstand Systeemfactoren Circulatiepomp Afgiftesysteem Regeling temperatuur Vertrektemperatuur Warmteopslag Leidinglengtes Capaciteitsprofiel SWW Energie-efficëntieklasse SWW 12 kw 9 kw elektrische back-up weerstand voorzien (enkel voor SWW) vertrektemperatuur 35 C retourtemperatuur 30 C condensor temp.toename 5 C pomp met pompregeling wordt voorzien geen extra pompen andere (radiatoren, combinatie verwarming en radiatoren) Kamerthermostaat (niet in alle ruimten) variabel (buitenvoeler, 3-wegmengkraan) een boiler/opslagvat wordt voorzien lengte ingerekend van installatie tot tappunten XL A+ (met inbegrip van de warmteopslag) 17/18

Bijlagen Stavingslijst Ventilatieplannen EPB-rapport 18/18