OVERZICHT EN EVOLUTIE VAN DE ELEKTRICITEITS- EN AARDGASPRIJZEN VOOR RESIDENTIËLE KLANTEN EN KMO S JUNI 2013 JUNI /61

OVERZICHT EN EVOLUTIE VAN DE ELEKTRICITEITS- EN AARDGASPRIJZEN VOOR RESIDENTIËLE KLANTEN EN KMO S JUNI 2013 JUNI 2013 1/61

INHOUDSOPGAVE I. VERGELIJKING PRIJZEN ELEKTRICITEIT EN AARDGAS IN BELGIË 3 I.1 Algemeen 3 I.2 Vaststellingen juni 2013 10 I.2.1 Elektriciteit 10 I.2.1.1 Residentieel, 3.500 kwh, exclusief-dag, exclusief BTW 13 I.2.1.2 KMO, 50.000 kwh, exclusief-dag, exclusief BTW 16 I.2.1.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand 18 I.2.2 Aardgas 24 I.2.2.1 Residentieel, 23.260 kwh, exclusief BTW 27 I.2.2.2 KMO, 100.000 kwh, exclusief BTW 31 I.2.2.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand 32 I.3 Grafisch overzicht juni 2013 39 II. PRIJZEN ELEKTRICITEIT EN AARDGAS: VERGELIJKING MET HET BUITENLAND52 II.1 Algemeen 52 II.2 Vaststellingen juni 2013 54 II.2.1 Elektriciteit 54 II.2.1.1 Residentieel, 3.500 kwh, enkelvoudige meter 54 II.2.1.2 KMO, 50.000 kwh, enkelvoudige meter 55 II.2.1.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand & voornaamste reden van vastgestelde verschillen 57 II.2.2 Aardgas 58 II.2.2.1 Residentieel, 23.260 kwh 58 II.2.2.2 KMO, 100.000 kwh 59 II.2.2.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand & voornaamste redenen van vastgestelde verschillen 61 JUNI 2013 2/61

I. VERGELIJKING PRIJZEN ELEKTRICITEIT EN AARDGAS IN BELGIË I.1 Algemeen Bijgevoegde grafieken (zie punt I.3) geven een overzicht van de prijzen (component energie) voor elektriciteit en aardgas, op basis van de tarieffiches zoals gepubliceerd door de leveranciers begin juni 2013. De CREG stuurt op maandelijkse basis aan alle leveranciers per email het verzoek om tegen de vijfde van de maand of de eerstvolgende werkdag alle tarieffiches voor residentiële klanten en KMO s: Art.20bis, 1, van de Elektriciteitswet en Art.15/10bis, 1, van de Gaswet voorzien binnen het kader van de zogeheten vangnetregulering de opmaak en het beheer van een gegevensbank door de CREG. Aangezien de CREG de wettelijke verplichting heeft om de gegevensbank up to date te houden, verzoekt de CREG u om de tarieffiches voor de maand juni 2013 (alle gepubliceerde versies, evenals fiches voor slapende producten: producten die niet langer worden aangeboden maar nog wel actief zijn) over te maken tegen uiterlijk woensdag 5 juni 2013 via volgend e-mailadres: vangnet@creg.be. Gelieve ook afzonderlijk te vermelden: eventuele wijzigingen in het productaanbod ten opzichte van vorige maand; slapende producten waarvoor geen contracten meer bestaan; tarieffiches of prijsformules in het kader van gerealiseerde groepsaankopen. De gegevens in voorliggende nota zijn bijgewerkt tot en met de derde werkdag na voormelde aanmeldingsdatum voor de leveranciers. Nieuwe producten of wijzigingen na deze datum worden opgenomen in de volgende versie van de nota. Voor elektriciteit worden de prijzen weergegeven voor volgende klanten: residentieel, 3.500 kwh jaarverbruik met een enkelvoudige meter KMO, 50.000 kwh jaarverbruik met een enkelvoudige meter De linker as geeft het jaarbedrag in euro weer bij het opgegeven verbruik, bestaande uit volgende onderdelen: Bijdrage Hernieuwbare Energie en WKK in Zuivere energiecomponent (verbruik elektriciteit uitgedrukt in ) JUNI 2013 3/61

Vaste term in /jaar (abonnement) De zwevende balken op de grafieken geven de prijs in c /kwh weer die resulteert uit de som van deze componenten. Voor aardgas worden de prijzen weergegeven voor volgende klanten: residentieel, 23.260 kwh/jaar KMO, 100.000 kwh/jaar De linker as geeft het jaarbedrag in euro weer bij het opgegeven verbruik, bestaande uit volgende onderdelen: Zuivere energiecomponent (verbruik aardgas uitgedrukt in, inclusief transmissie) Vaste term in /jaar (abonnement) De zwevende balken op de grafieken geven de prijs in c /kwh weer die resulteert uit de som van deze componenten. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de drie regio s (Vlaanderen, Wallonië en Brussel) aangezien er volgende verschillen bestaan: niet alle leveranciers bieden in de drie regio s hun producten aan sommige producten met eenzelfde benaming hebben, afhankelijk van de regio, (licht) afwijkende prijsformules sommige producten met eenzelfde benaming hebben, afhankelijk van de regio, een andere looptijd de doorrekening van WKK en GSC gebeurt via de energiecomponent, maar maakt geen deel uit van de prijsformule. De aangerekende prijs voor beide componenten is verschillend per regio. Hierdoor kunnen identieke producten met eenzelfde prijsformule een verschillend eindtotaal geven per regio In het Brussels Hoofdstedelijk gewest hebben alle leveringscontracten voor residentiële verbruikers een verplichte contractduur van minimum 3 jaar. Voor elektriciteit is er een ordonnantie 1 die in Artikel 25quater stelt dat: Onder voorbehoud van de in dit hoofdstuk vastgestelde opzeggingstermijnen, worden de leveringscontracten gesloten voor een vaste periode van minimum drie 1 19 JULI 2001. - Ordonnantie betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. JUNI 2013 4/61

jaar. Een gezin kan ze evenwel altijd opzeggen mits een opzeggingstermijn van twee maanden. Voor de residentiële verbruiker van aardgas bestaat er eveneens een ordonnantie 2 die in Artikel 20ter dezelfde formulering herneemt. Het gaat in beide gevallen om een openbare dienstverplichting van de leveranciers in het Brussels Hoofdstedelijk gewest tegenover residentiële klanten. De minimum contractduur van drie jaar, de hogere graad aan wanbetalers en de grotere turn over aan inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk gewest hebben tot gevolg dat er minder leveranciers producten aanbieden in dit gewest. Dit blijkt ook uit de grafieken in bijlage van dit document. De weergegeven prijzen in voorliggend document: zijn gebaseerd op de prijsformules en indexwaarden op de tarieffiches, zoals gepubliceerd door de leveranciers op hun website begin juni 2013 zijn exclusief BTW houden geen rekening met kortingen (bijv.: domiciliëring) houden geen rekening met gratis kwh (VL) De prijzen op de tarieffiches van producten met een vaste energiecomponent zijn geldig voor contracten die tijdens de desbetreffende maand ondertekend worden, ook al start de levering niet de maand zelf. Aangezien de consument bij verandering van leverancier een opzegperiode van vier weken moet respecteren, komt het in realiteit vaak voor dat de levering van een contract dat ondertekend werd in de maand m pas aanvangt in de maand m+1. De vaste producten van ECS vormen hierop de enige uitzondering. Nieuwe klanten van ECS die een vast product onderschrijven, krijgen niet het tarief dat van toepassing is op het moment van ondertekening (maand m) maar wel het tarief dat geldig is bij de start van levering, in realiteit meestal de maand m+1. Dat is de reden waarom ECS voor de vaste producten de tarieffiches voor de maanden m, m+1 en m+2 3 publiceert. Bestaande klanten van ECS die naar een vast product overstappen, gaan wel onmiddellijk over op het tarief dat geldig is op het moment van ondertekening (maand m). 2 1 APRIL 2004. - Ordonnantie betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, betreffende wegenisretributies inzake gas en elektriciteit en houdende wijziging van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 3 Een nieuwe klant kan bewust kiezen om de levering pas de tweede maand na de ondertekening te laten starten of bij ondertekening van een contract de laatste dagen van de maand bestaat de mogelijkheid dat de levering in realiteit pas kan starten in de maand m+2. JUNI 2013 5/61

Bij variabele producten schommelde de prijs tot eind 2012 van maand tot maand, afhankelijk van de evolutie van de indexatieparameters 4. Vanaf januari 2013 mogen variabele producten slechts vier keer per jaar (1 januari, 1 april, 1 juli en 1 oktober) geïndexeerd worden. De waarden van de indexatieparameters op de tarieffiches van de leveranciers, zoals gepubliceerd begin april 2013, gelden bijgevolg gedurende de maanden april, mei en juni 2013. Hierna een voorbeeld van een kwartaalindex en de betekenis van de notatie. TTF 103 is een kwartaalindex. De TTF-waarde die geldt voor een kwartaal (3 (maanden) in de naam TTF 103 ) is gebaseerd op de TTF-noteringen tijdens de maand voorafgaand aan het kwartaal (eerste 1 in de naam TTF 103 ). De nul staat voor het aantal maanden decalage tussen de maand met de in rekening genomen noteringen en het kwartaal waarvoor de TTFwaarde van toepassing is. Voor de TTF 103 -waarde in het kwartaal Q1 van het jaar Y worden de noteringen tijdens de maand voorafgaand aan Q1 (of december van Q4 van het jaar Y-1) in rekening genomen. De residentiële klanten en KMO s in voorliggende nota zijn jaargemeten klanten. Dit wil zeggen dat in principe eenmaal per jaar de meterstand wordt opgenomen. De uiteindelijke prijs die de klant betaalt, is afhankelijk van het gemeten jaarverbruik dat via een SLP-weging wordt toegewezen aan de verschillende leveringsmaanden. Na de toepassing van een klimaatcorrectiefactor op de berekende verbruiken per maand, wordt het bekomen aantal kwh vermenigvuldigd met het tarief van de overeenstemmende maand. De som van deze maandbedragen geeft dan uiteindelijk het totaal gefactureerde bedrag voor de beleverde periode. SLP-profielen of type-verbruiksprofielen worden in de vrije elektriciteits- en gasmarkt gebruikt voor de verrekening van de afname van verbruikers die niet uitgerust zijn met een tele-gelezen meter. Bij wijze van voorbeeld werden de huishoudelijke profielen in tabel 1 lichtblauw ingekleurd. 4 Rekening houdend met de prijsbevriezing die op dat moment van kracht was. JUNI 2013 6/61

Tabel 1: SLP-Profielen of Type-verbruiksprofielen Code SLP - Profielen Criteria S11 S12 Elektriciteit - Niet huishoudelijk met Aansluitingsvermogen < 56 kva Elektriciteit - Niet huishoudelijk met Aansluitingsvermogen 56 kva S21 Elektriciteit - Huishoudelijk met verhouding Nachtverbruik/dagverbruik < 1,3 (of Netgebruiker zonder exclusief nachttarief indien geen verbruikshistoriek) S22 Elektriciteit - Huishoudelijk met verhouding Nachtverbruik/dagverbruik 1,3 (of Netgebruiker met exclusief nachttarief indien geen verbruikshistoriek) S31 Aardgas - Niet-huishoudelijk Verbruik < 150 000 kwh/jaar (of Niet-huishoudelijke afnemer met meter < G160 indien geen verbruikshistoriek) S32 Aardgas - Niet-huishoudelijk Verbruik 150 000 kwh/jaar (of Niet-huishoudelijke afnemer met meter G160 indien geen verbruikshistoriek) S41 Aardgas - Huishoudelijk Bron: http://www.synergrid.be/index.cfm?pageid=16896 Bij het ontwerpen van de profielen werd rekening gehouden met de belangrijkste variabelen die het energieverbruik beïnvloeden. De profielen zijn enerzijds afgestemd op de jaarkalender, die rekening houdt met het tijdstip van zonsopgang en -ondergang, werk- en weekenddagen, feest- en brugdagen, en met schoolvakanties en specifieke verlofdagen, en houden anderzijds rekening met klimatologische invloeden. De klimatologische gegevens worden door het KMI aangeleverd op basis van metingen in Ukkel. Het verbruik van elektriciteit en aardgas kan dus niet in vier mooie blokken over een jaar verdeeld worden, het hangt af van meerdere factoren, niet in het minst de periode van het jaar. Zo zal het aardgasverbruik aanzienlijk hoger liggen in de winter dan in de zomer. Hetzelfde geldt voor elektriciteit. Concreet 5 voor aardgas: de maanden januari, februari en maart, of nog Q1, wegen samen voor afgerond 45% in het jaarverbruik, voor Q2 is dit 12%, voor Q3 6% en tenslotte voor Q4 37%, of samen 100%. Deze percentages blijven van jaar tot jaar stabiel. Voor elektriciteit zijn de percentages respectievelijke 29%, 22%, 21% en 28%. Een cijfervoorbeeld voor een variabel aardgasproduct met een verbruik op jaarbasis van 30.000kWh of 30MWh. We gebruiken de kwartaalindex TTF 103, een abonnement van 20 en een mark up van de fictieve leverancier van 10 /MWh: 5 Gebaseerd op SLP-waarden 2012 JUNI 2013 7/61

Tabel 2: cijfervoorbeeld berekening energiecomponent volgens tarieffiche versus gewogen gemiddelde vorige 12 maand Simulatie: Januari 2013 Aardgasverbruik (kwh/jaar): 30.000 I. OP BASIS VAN GEWOGEN GEMIDDELDE VORIGE 12 MAAND: Kwartaal: Weging jaarverbruik: Abonnement Kwartaalindex: Mark up: Resultaat: Gewogen Waarden 2012 kwh Kwartaal-SLP /jaar /MWh verbruik (kwh): Naam: ( /MWh) (ii) (i) (iii) (iv) (i) + (ii) x [(iii) + (iv)] Q1 45% 13.500 23,30 454,55 Q2 12% 3.600 24,63 129,67 30.000 20,00 TTF Q3 6% 1.800 103 10,00 23,68 65,62 Q4 37% 11.100 26,69 412,26 II. OP BASIS VAN TARIEFFICHE JANUARI 2013: TOTAAL: 1.062,10 Jaarverbruik: Abonnement Kwartaalindex: Markup: Resultaat: 30.000 20,00 TTF 103 (Q1 2013) 27,58 10,00 1.147,40 TOTAAL: 1.147,40 Deze methodologie verzekert een betere robuustheid van de geafficheerde resultaten door de prijssimulatoren. Ze effent de seizoensgebonden effecten en is analoog met de logica van de facturatie. De CREG zal hierover met de verschillende partijen in overleg treden en zal indien nodig zelf een berekeningsmodule ontwikkelen volgens vermelde methodologie. Het resultaat van de simulatie op basis van de tarieffiche maakt van het variabel product een vast product door de indexwaarde voor het hele jaar constant te houden en te vermenigvuldigen met het verbruik, wat indruist tegen het basisprincipe van een variabel product (verschillende indexwaarden mogelijk gedurende de looptijd van het contract) en bijgevolg eigenlijk niet correct is. Het resultaat dat gebruik maakt van het gewogen gemiddelde zal een realistischer prijsniveau geven bij een bepaald verbruik waardoor de verbruiker een juister beeld zal krijgen van het besparingspotentieel. In dit kader verwijzen we naar Voorstellen 1150 6 en 1151 7 van de CREG waarin het volgende gesteld wordt: 6 Voorstel (C)120801-CDC-1150 van exhaustieve lijst van toegelaten criteria met het oog op de uitwerking door elkeen van de leveranciers van de indexeringsparameters voor elektriciteit en diverse maatregelen om de vergelijkbaarheid, objectiviteit, representativiteit en transparantie van de energieprijzen aangeboden aan residentiële klanten en kmo's in België te verzekeren. 7 Voorstel (C)120801-CDC-1151 van exhaustieve lijst van toegelaten criteria met het oog op de uitwerking door elkeen van de leveranciers van de indexeringsparameters voor aardgas en diverse maatregelen om de vergelijkbaarheid, objectiviteit, representativiteit en transparantie van de energieprijzen aangeboden aan residentiële klanten en kmo's in België te verzekeren. JUNI 2013 8/61

De prijs vermeld in de prijssimulatoren moet voor de verschillende indexeringsparameters gebaseerd zijn op de gemiddelde waarden van de laatste 12 maanden. Deze gemiddelde waarden moeten worden berekend op basis van de relevante SLP-curve tijdens de 12 jongste maanden. Om de vergelijkbaarheid en consistentie met de huidige resultaten van de bestaande prijssimulatoren echter zo optimaal mogelijk te houden, maakt de CREG in deze nota gebruik van de maandwaarden van de verschillende indexatieparameters, zonder SLPweging en klimaatcorrectiefactor. Slapende producten of producten die niet meer door nieuwe klanten kunnen onderschreven worden, zijn niet opgenomen in dit overzicht. De leveranciers publiceren voor deze producten geen tarieffiches op hun website. Productnamen in dit document gevolgd door (1) betreffen producten met een vaste energiecomponent terwijl productnamen die gevolgd worden door (2) producten betreffen met een variabele energiecomponent. Volgende leveranciers worden niet weerhouden in het overzicht: ECOPOWER, ENERGIE2030, WASEWIND, omdat de tarieffiches geen eenduidig onderscheid mogelijk maken van de energiecomponent. JUNI 2013 9/61

I.2 Vaststellingen juni 2013 8 I.2.1 Elektriciteit Onderstaande tabel geeft voor juni 2013 een overzicht van de actieve producten elektriciteit voor residentiële gebruikers en KMO s, met volgende elementen: Naam leverancier Naam product Product voor residentiële gebruikers en/of KMO s Vaste of variabele energiecomponent Beleverde regio Looptijd Datum eerste aanmelding Datum meest recente wijziging o Bij vaste producten de datum dat een element wijzigt dat via de energiecomponent wordt aangerekend (met uitzondering van de bijdrage groene energie en WKK) o Bij variabele producten de datum dat een onderdeel van de indexeringsformule (met uitzondering van loutere indexatie) of een ander element wijzigt dat via de energiecomponent wordt aangerekend (met uitzondering van de bijdrage groene energie en WKK) 8 Bedragen op basis van constante indexen (waarden tarieffiches), facturatie gebeurt op basis van gewogen gemiddelde van indexwaarden van betrokken periode. JUNI 2013 10/61

Tabel 3: overzicht actieve producten elektriciteit tijdens de maand juni 2013 ELEKTRICITEIT GEBRUIKERS AARD CONTRACT BELEVERDE REGIO LOOPTIJD CONTRACT LEVERANCIER NAAM PRODUCT RESID. KMO VAST VARIABEL VLAANDEREN WALLONIË BRUSSEL (*) in JR BELPOWER BELPOWER GROEN X X X X X 1-2-3 04/2012 06/2013 EBEM EBEM GROEN 12 X X X X onbepaalde duur 09/2012 03/2013 EBEM VAST 1.0 X X X X 1 03/2013 03/2013 ECS ECS ACTIVEGREEN (PRO) X X X X X X 2 13/05/2013 06/2013 ECS ACTIVEGREEN X X X X X 3 13/05/2013 06/2013 ECS EASY (PRO) X X X X X X 1 13/05/2013 05/2013 ECS EASY X X X 3 13/05/2013 05/2013 ECS EASY (PRO) X X X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS EASY X X X 3 13/05/2013 06/2013 ECS FIXONLINE (PRO) X X X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS FIXONLINE X X X 3 13/05/2013 06/2013 ECS GREEN (PRO) X X X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS GREEN X X X 3 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT (PRO) X X X X X X 1 13/05/2013 05/2013 ECS SELECT (PRO) X X X X X X 2 13/05/2013 05/2013 ECS SELECT X X X 3 13/05/2013 05/2013 ECS SELECT (PRO) SMART GROEN X X X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT (PRO) SMART GROEN X X X X X X 2 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT SMART GROEN X X X 3 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT (PRO) X X X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT (PRO) X X X X X X 2 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT X X X 3 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT (PRO) GROEN X X X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT (PRO) GROEN X X X X X X 2 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT GROEN X X X 3 13/05/2013 06/2013 (*) residentiële producten in het Brussels Hoofdstedelijk gewest hebben een minimum looptijd van 3 jaar (1): enkel KMO's (**) gegevensbank CREG van start in april 2012 (***) met uitzondering van loutere indexering en wijziging bijdrage groene stroom en WKK DATUM EERSTE AANMELDING PRODUCT (**) DATUM MEEST RECENTE WIJZIGING (***) JUNI 2013 11/61

Tabel 3: overzicht actieve producten elektriciteit tijdens de maand juni 2013 (vervolg) ELEKTRICITEIT LOOPTIJD CONTRACT LEVERANCIER NAAM PRODUCT RESID. KMO VAST VARIABEL VLAANDEREN WALLONIË BRUSSEL (*) in JR ELEGANT LOKALE GROENE STROOM X X X X onbepaalde duur 04/2012 04/2012 ENECO VASTE ELEKTRICITEITSPRIJS X X X X X 1 04/2012 06/2013 ENI ENI BASIC X X X X X X (1) 1 12/2012 06/2013 ENI FLEX X X X X X X (1) 1 04/2012 02/2013 ENI RELAX X X X X X X (1) 1 12/2012 06/2013 ENI RELAX X X X X X X (1) 3 12/2012 06/2013 ESSENT ESSENT VAR GROEN X X X X X X (1) 1 06/2012 03/2013 ESSENT VAST GROEN X X X X X X (1) 1 04/2012 06/2013 ESSENT VAST GROEN X X X X X (1) 2 04/2012 06/2013 ESSENT VAST GROEN X X X X X X (1) 3 04/2012 06/2013 ESSENT VAR GROEN VOORAF X X X 1 05/2013 05/2013 LAMPIRIS GROENE ENERGIE X X X X X X 1-2-3 04/2012 05/2013 EDF-LLUMINUS LUMINUS ACTIEF+ X X X X X X 1 01/2013 01/2013 LUMINUS CLICK (PRO) X X X X X X (1) 1 04/2012 05/2013 LUMINUS ECO+ (PRO) X X X X X X 1 01/2013 01/2013 LUMINUS ESSENTIAL X X X X X (1) 1 01/2013 01/2013 LUMINUS FIX (PRO) X X X X X X (1) 2 04/2012 06/2013 LUMINUS FIX X X X 3 11/2012 06/2013 LUMINUS OPTIMAL X X X X X 1 01/2013 01/2013 LUMINUS PARTNER PRO X X X X X 1 01/2013 01/2013 LUMINUS BENEFIT PRO X X X X X 1 01/2013 01/2013 OCTA+ OCTA+ ENERGYBOX X X X X X X 1-2-3 04/2013 04/2013 OCTA+ ENERGYBOX X X X X X X 1-2-3 04/2013 06/2013 OCTA+ WEB X X X X X X 1-2-3 04/2013 04/2013 TREVION TREVION VAR GROEN X X X 1-2-3 06/2013 06/2013 TREVION VAST GROEN X X X 1 06/2013 06/2013 WATZ.. WATZ.. ELEKTRICITEIT X X X X 1 02/2013 06/2013 (*) residentiële producten in het Brussels Hoofdstedelijk gewest hebben een minimum looptijd van 3 jaar (1): enkel KMO's (**) gegevensbank CREG van start in april 2012 (***) met uitzondering van loutere indexering en wijziging bijdrage groene stroom en WKK GEBRUIKERS AARD CONTRACT BELEVERDE REGIO DATUM EERSTE AANMELDING PRODUCT (**) DATUM MEEST RECENTE WIJZIGING (***) JUNI 2013 12/61

I.2.1.1 Residentieel, 3.500 kwh, exclusief-dag, exclusief BTW Figuur 1 geeft een overzicht van het prijsniveau van de verschillende producten voor residentiële gebruikers en maakt een vergelijking met het gemiddeld prijsniveau van de ons omringende landen (Nederland, Duitsland en Frankrijk) tijdens de maand juni 2013, dat 70,29 /MWh bedraagt. Voor een meer gedetailleerde analyse van de prijzen van elektriciteit in de ons omringende landen verwijzen we naar het tweede deel van voorliggende nota. Verder wordt in figuur 1 ook de waarde van de kwartaalindex Endex 303 voor het tweede kwartaal 2013 in de vergelijking opgenomen, zijnde het gemiddelde van de quarter-ahead noteringen in het voorgaande kwartaal (Q1 2013). De waarde van Endex 303 voor het tweede kwartaal 2013 bedraagt 42,51 /MWh. De jaarbedragen op basis van de tarieffiches van juni 2013 van de energiecomponent elektriciteit voor de verschillende producten zijn exclusief de bijdragen voor groene stroom en WKK om de vergelijkbaarheid met de ons omringende landen en de Endex 303 notering mogelijk te maken. JUNI 2013 13/61

Figuur 1: Prijsniveau energiecomponent elektriciteit tov Endex 303 en het gemiddeld Europees prijsniveau (NL, DE, FR) JUNI 2013 14/61

Onderstaande tabellen geven een overzicht per regio van de tien goedkoopste producten, rekening houdend met de uitgangspunten vermeld onder punt 1. VLAANDEREN 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 3.500 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. ESSENT VAR GROEN VOORAF (2) 241,17 6,89 138,85 2. LUMINUS CLICK (1) 256,03 7,32 123,98 3. WATZ.. ELEKTRICITEIT (1) 258,96 7,40 121,05 4. OCTA+ ENERGYBOX 2JR (1) 259,25 7,41 120,76 5. OCTA+ ENERGYBOX 3JR (1) 260,12 7,43 119,89 6. OCTA+ ENERGYBOX 1JR (1) 261,57 7,47 118,45 7. ENI FLEX (2) 263,33 7,52 116,69 8. ECS FIXONLINE 1JR (1) 268,85 7,68 111,17 9. ELEGANT VL GROENE STROOM (2) 275,75 7,88 104,26 10. BELPOWER GROEN 2JR (1) 280,54 8,02 99,48 DUURSTE PRODUCT: LUMINUS ECO+ 1JR (2) 380,01 10,86 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 302,72 8,65 Het duurste product in Vlaanderen in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 10,86 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 37% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 139 per jaar. WALLONIË 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 3.500 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. LUMINUS CLICK (1) 252,56 7,22 119,93 2. OCTA+ ENERGYBOX 2JR (1) 262,67 7,50 109,82 3. OCTA+ ENERGYBOX 3JR (1) 263,54 7,53 108,95 4. OCTA+ ENERGYBOX 1JR (1) 264,99 7,57 107,50 5. ECS FIXONLINE 1JR (1) 265,35 7,58 107,15 6. LAMPIRIS GROEN (1) 271,50 7,76 101,00 7. ENI FLEX (2) 272,58 7,79 99,91 8. ENECO PARTICULIER (1) 276,21 7,89 96,29 9. BELPOWER GROEN 2JR (1) 286,32 8,18 86,17 10. BELPOWER GROEN 3JR (1) 286,90 8,20 85,59 DUURSTE PRODUCT: LUMINUS ACTIEF+ 1JR (2) 372,49 10,64 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 306,89 8,77 Het duurste product in Wallonië in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 10,64 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 32% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 120 per jaar. JUNI 2013 15/61

BRUSSEL 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 3.500 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. OCTA+ ENERGYBOX 3JR (1) 218,08 6,23 113,37 2. ECS FIXONLINE 3JR (1) 224,85 6,42 106,60 3. BELPOWER GROEN 3JR (1) 237,73 6,79 93,72 4. ECS SELECT VAST 3JR (1) 247,43 7,07 84,01 5. LAMPIRIS GROEN (1) 248,30 7,09 83,15 6. OCTA+ ENERGYBOX 1-3JR (2) 248,65 7,10 82,80 7. ECS EASY VAST 3JR (1) 250,85 7,17 80,60 8. ECS SELECT VAST 1JR (1) 250,85 7,17 80,60 9. OCTA+ WEB 1-3JR (2) 262,75 7,51 68,69 10. LUMINUS FIX 3JR (1) 265,65 7,59 65,79 DUURSTE PRODUCT: LUMINUS ECO+ 3JR (2) 331,45 9,47 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 274,34 7,84 Het duurste product in Brussel in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 9,47 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 34% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 113 per jaar. I.2.1.2 KMO, 50.000 kwh, exclusief-dag, exclusief BTW Onderstaande tabellen geven een overzicht per regio van de tien goedkoopste producten, rekening houdend met de uitgangspunten vermeld onder punt 1. VLAANDEREN 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 50.000 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. OCTA+ ENERGYBOX 2JR (1) 3232,81 6,47 1568,39 2. OCTA+ ENERGYBOX 3JR (1) 3242,81 6,49 1558,39 3. OCTA+ ENERGYBOX 1JR (1) 3262,81 6,53 1538,39 4. WATZ.. ELEKTRICITEIT (1) 3292,73 6,59 1508,47 5. TREVION VAST GROEN 1JR (1) 3430,38 6,86 1370,83 6. ENI FLEX (2) 3491,17 6,98 1310,03 7. ELEGANT VL GROENE STROOM (2) 3500,06 7,00 1301,14 8. BELPOWER GROEN 2JR (1) 3502,50 7,01 1298,70 9. BELPOWER GROEN 3JR (1) 3507,50 7,02 1293,70 10. BELPOWER GROEN 1JR (1) 3537,50 7,08 1263,70 DUURSTE PRODUCT: LUMINUS ACTIEF+ PRO (2) 4801,20 9,60 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 3838,43 7,68 JUNI 2013 16/61

Het duurste product in Vlaanderen in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 9,60 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 33% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 1.568 per jaar. WALLONIË 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 50.000 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. OCTA+ ENERGYBOX 2JR (1) 3281,69 6,56 1419,51 2. OCTA+ ENERGYBOX 3JR (1) 3291,69 6,58 1409,51 3. OCTA+ ENERGYBOX 1JR (1) 3311,69 6,62 1389,51 4. LAMPIRIS GROEN (1) 3437,05 6,87 1264,15 5. LUMINUS CLICK PRO (1) 3500,00 7,00 1201,20 6. BELPOWER GROEN 2JR (1) 3585,00 7,17 1116,20 7. ENECO KMO (1) 3585,60 7,17 1115,60 8. BELPOWER GROEN 3JR (1) 3590,00 7,18 1111,20 9. BELPOWER GROEN 1JR (1) 3620,00 7,24 1081,20 10. ENI FLEX (2) 3621,17 7,24 1080,03 DUURSTE PRODUCT: LUMINUS ACTIEF+ PRO (2) 4701,20 9,40 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 3897,46 7,79 Het duurste product in Wallonië in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 9,40 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 30% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 1.420 per jaar. BRUSSEL 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 50.000 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. OCTA+ ENERGYBOX 3JR (1) 2642,19 5,28 1469,01 2. ENI FLEX (2) 2826,17 5,65 1285,03 3. BELPOWER GROEN 2JR (1) 2885,00 5,77 1226,20 4. BELPOWER GROEN 3JR (1) 2890,00 5,78 1221,20 5. LUMINUS CLICK PRO (1) 2910,00 5,82 1201,20 6. ENI RELAX 1JR (1) 2915,83 5,83 1195,37 7. BELPOWER GROEN 1JR (1) 2920,00 5,84 1191,20 8. ECS FIXONLINE PRO 1JR (1) 3064,81 6,13 1046,39 9. LAMPIRIS GROEN (1) 3110,55 6,22 1000,65 10. OCTA+ ENERGYBOX 1-3JR (2) 3137,34 6,27 973,86 DUURSTE PRODUCT: LUMINUS ACTIEF+ PRO (2) 4111,20 8,22 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 3409,41 6,82 JUNI 2013 17/61

Het duurste product in Brussel in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 8,22 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 36% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 1.469 per jaar. I.2.1.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand Voor de maand juni stelt de CREG volgende wijzigingen vast (zie ook punt 0): TREVION meldt voor het eerst producten aan voor de gegevensbank ELECTRABEL wijzigt vanaf 13 mei het volledige productaanbod, met uitzondering van FixOnline ENECO wijzigt de bijdrage groene stroom en WKK EDF-Luminus voor zesde maand op rij de duurste leverancier Voor de volledigheid geeft onderstaande tabel een overzicht van de verschillende indexeringsparameters en hun waarde voor het tweede kwartaal van 2013. In dit kader verwijzen we naar de beslissingen die het directiecomité van de CREG op 17 april 2013 heeft genomen. Deze beslissingen zijn consulteerbaar op de website 9 van de CREG. Tabel 4: indexeringsparameter voor variabele producten (Q2 2013) Indexeringsparameters voor variabele producten Tarieffiches Residentieel Endex 103 Leverancier EBEM Beschrijving indexeringsparameters Endex103 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen Endex Power BE van de maand voorafgaand aan het kwartaal van levering apr-juni 2013 Q2 /MWh 45,212 Endex 121212 EDF Luminus Endex121212 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen Endex Power BE gedurende het jaar Y-2 voor levering in jaar Y 55,038 Endex 12012 EDF Luminus Endex12012 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen Endex Power BE gedurende het jaar Y-1 voor levering in jaar Y 50,491 Endex 303 EDF Luminus Endex303 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen Endex Power BE tijdens het kwartaal Q-1 voor levering in kwartaal Q 42,505 CWE 121212 CWE 12012 CWE 303 Endex (15d1,0,3) Endex 213 Endex (4dpe,0,3) Electrabel Electrabel Electrabel ELEGANT ENI ESSENT CWE121212 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen op de Duitse, Franse, Nederlandse en Belgische beurzen gedurende het jaar Y-2 voor levering in jaar Y CWE12012 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen op de Duitse, Franse, Nederlandse en Belgische beurzen gedurende het jaar Y-1 voor levering in jaar Y CWE303 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen op de Duitse, Franse, Nederlandse en Belgische beurzen tijdens het kwartaal Q-1 voor levering in kwartaal Q Endex(15d1,0,3) = de slotnotering Endex Power BE van de eerste handelsdag na de 14de van de maand die het kwartaal van levering voorafgaat Endex213 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen Endex Power BE voor de eerste twee maanden die het kwartaal van levering voorafgaan Endex(4dpe,0,3) = de slotnotering Endex Power BE van de 4de handelsdag vóór de expiratiedatum van het contract voor het kwartaal van levering 55,792 50,550 41,673 44,860 41,345 45,410 Belpex OCTA+ Belpex = rekenkundig gemiddelde van de dagelijkse "Day Ahead Belpex Baseload" prijzen van het kwartaal van levering 56,610 Endex (0dpe,0,3) OCTA+ Endex(0dpe,0,3) = de slotnotering Endex Power BE op de laatste handelsdag van het contract voor het kwartaal van levering 48,840 Tarieffiches KMO Afnameprofielen tot 50MWh => idem Tarieffiches residentieel 9 http://www.creg.be/nl/evolprixe.html JUNI 2013 18/61

TREVION TREVION lanceert vanaf deze maand twee nieuwe elektriciteitsproducten voor professionele verbruikers in Vlaanderen: TREVION VARIABEL GROEN 1, 2 of 3 jaar TREVION VAST GROEN 1 jaar Beide producten hebben een abonnement van 48 /jaar. De vermelde bedragen voor TREVION VARIABEL GROEN gebruiken de waarde van de Endex 10 (5dpe,0,3) van het 2 de kwartaal 2013 (46,08) volgens de volgende formules: Enkelvoudige meter: Endex (5dpe,0,3) x 1,09 + 6 Tweevoudige meter: o Piek: Endex (5dpe,0,3) x 1,25 + 6 o Dal: Endex (5dpe,0,3) x 0,89 + 6 Exclusief nachtmeter: Endex (5dpe,0,3) x 0,70 + 6 ENECO ENECO verlaagt deze maand de bijdrage groene stroom en WKK in: Vlaanderen van 1,6860 c /kwh tot 1,4992 c /kwh of een daling met 11% Wallonië 1,3554 c /kwh tot 1,2612 c /kwh of een daling met 7% ELECTRABEL ELECTRABEL brengt vanaf 13 mei 2013 een (ver)nieuw(d) productgamma op de markt met volgende hoofdcategorieën : en en en en en Oude residentiële producten worden opgevolgd of vervangen door: 10 Endexwaarde 5 werkdagen vóór het kwartaal van levering (in dit geval Q2 2013). JUNI 2013 19/61

Het oude product var. wordt opgevolgd door var. Het oude product vast wordt opgevolgd door vast. Het oude product vast wordt opgevolgd door vast. Het oude product var. wordt vervangen door var. Oude professionele producten worden opgevolgd of vervangen door: Het oude product var. wordt opgevolgd door var. Het oude product vast wordt opgevolgd door vast. Het oude product vast wordt opgevolgd door vast. Het oude product var. wordt vervangen door var. en zijn nieuwe producten met een vaste energiecomponent met een looptijd van 2 jaar. Het residentiële product blijft verder bestaan. Vanaf 13 mei 2013 wordt het ook aangeboden aan professionele klanten onder de naam. Bij bovenstaande producten kiest de klant een product waaraan een aantal kenmerken verbonden zijn: vast, variabel groen, grijs 1 jaar, 2 jaar type (extra) dienstverlening. Vanaf 13 mei 2013 lanceert Electrabel het productgamma (residentieel) en (professioneel) met het omgekeerde principe. In vijf stappen maakt de klant eerst zelf een keuze uit bovenvermelde kenmerken om zo tot een gepersonaliseerd product te komen. JUNI 2013 20/61

Figuur 2: overzicht stappen Select producten ECS Bron: https://www.electrabel.be/nl/particulier/gas-elektriciteit-stroom-leverancierpr/l.a/eservices/public/sales/package/select In veel gevallen komt de uiteindelijke keuze voor een Select (pro) product door de klant echter qua prijs in grote mate overeen met een product uit het gamma van Easy, Green of Activegreen. De verschillen tussen de producten zijn eerder terug te vinden in de bijkomende dienstverlening die aan de keuze van een product verbonden zijn. Hierna een overzicht van de belangrijkste dienstverleningen (al dan niet betalend): Electrabel Energielijn (078 35 33 33, betalend) of de Electrabel Online Energiedesk op de website www.electrabel.be: een gepersonaliseerde klantenruimte die toegang geeft tot bepaalde e-services: raadplegen en beheren van klantgegevens, een domiciliëring aanvragen, een nieuwe aansluiting of verhuizing regelen. JUNI 2013 21/61

Energy Manager: een online energieplatform dat u toelaat uw verbruik op te volgen en te beheren en die u gepersonaliseerde raadgevingen verstrekt om uw verbruik te verminderen. Het Electrabel Expert Center: technische vragen omtrent isolatie, verwarming, verluchting, fotovoltaïsche panelen, zonneboilers,... via de betalende Electrabel Energielijn. Electrabel Check-up Call: evaluatie van het energieverbruik. Electrabel Smart: gratis toegang tot het webplatform, de smartphone- en tabletapplicaties en het gebruik van de gateway. De aangeboden Smart producten zijn echter niet inbegrepen in de energieprijs en zijn dus extra te betalen. EDF-LUMINUS EDF-LUMINUS is voor de zesde maand op rij de duurste leverancier. Begin januari 2013 heeft EDF-Luminus de nieuwe samenstelling van zijn producten overgemaakt. De producten STANDAARD (PRO), ACTIEF (PRO) 1 JAAR en ACTIEF (PRO) 2 JAAR werden op dat moment vervangen door het product ACTIEF+. Voor de zesde maand op rij komt dit product als duurste uit de maandelijks vergelijking. Deze vaststelling staat in schril contrast met het product CLICK (PRO) dat zich in dezelfde periode bij de voordeligste producten (sommige maanden zelfs het goedkoopst) op de markt positioneert. Dit bevestigt de overtuiging van de CREG dat de consument ten allen tijde alert moet blijven en er niet vanuit mag gaan dat bij een leverancier met een zeer concurrentieel product per definitie alle producten even voordelig zijn. JUNI 2013 22/61

Figuur 3: Vernieuwd versus oud productgamma elektriciteit ECS vanaf 13 mei 2013 JUNI 2013 23/61

I.2.2 Aardgas Onderstaande tabel geeft voor juni 2013 een overzicht van de actieve producten aardgas voor residentiële gebruikers en KMO s, met volgende elementen: Naam leverancier Naam product Product voor residentiële gebruikers en/of KMO s Vaste of variabele energiecomponent Beleverde regio Looptijd Datum eerste aanmelding Datum meest recente wijziging o Bij vaste producten de datum dat een element wijzigt dat via de energiecomponent wordt aangerekend o Bij variabele producten de datum dat een onderdeel van de indexeringsformule (met uitzondering van loutere indexatie) of een ander element wijzigt dat via de energiecomponent wordt aangerekend JUNI 2013 24/61

Tabel 5: overzicht actieve producten aardgas tijdens de maand juni 2013 AARDGAS GEBRUIKERS AARD CONTRACT BELEVERDE REGIO LOOPTIJD CONTRACT LEVERANCIER NAAM PRODUCT RESID. KMO VAST VARIABEL VLAANDEREN WALLONIË BRUSSEL (*) in JR ANTARGAZ ANTARGAZ VAR (PRO) X X X X X 1 06/2013 06/2013 EBEM EBEM AARDGAS 12 X X X X onbepaalde duur 09/2012 09/2012 ECS ECS ACTIVGREEN (PRO) X X X X 2 13/05/2013 06/2013 ECS ACTIVGREEN X X 3 13/05/2013 05/2013 ECS EASY (PRO) X X X X 1 13/05/2013 05/2013 ECS EASY X X 3 13/05/2013 05/2013 ECS EASY (PRO) X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS EASY X X 3 13/05/2013 06/2013 ECS FIXONLINE (PRO) X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS FIXONLINE X X 3 13/05/2013 06/2013 ECS GREEN (PRO) X X X X 1 13/05/2013 05/2013 ECS GREEN X X 3 13/05/2013 05/2013 ECS GREEN (PRO) X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS GREEN X X 3 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT (PRO) X X X X 1 13/05/2013 05/2013 ECS SELECT (PRO) X X X X 2 13/05/2013 05/2013 ECS SELECT X X 3 13/05/2013 05/2013 ECS SELECT (PRO) SMART X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT (PRO) SMART X X X X 2 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT SMART X X 3 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT (PRO) X X X X 1 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT (PRO) X X X X 2 13/05/2013 06/2013 ECS SELECT X X 3 13/05/2013 06/2013 ELEGANT AARDGAS X X X X onbepaalde duur 04/2012 04/2012 ENECO VARIABELE GASPRIJS X X X X X 1 04/2012 06/2013 (*) residentiële producten in het Brussels Hoofdstedelijk gewest hebben een minimum looptijd van 3 jaar (1): enkel KMO's (**) gegevensbank CREG van start in april 2012 (***) met uitzondering van loutere indexering DATUM EERSTE AANMELDING PRODUCT (**) DATUM MEEST RECENTE WIJZIGING (***) JUNI 2013 25/61

Tabel 5: overzicht actieve producten aardgas tijdens de maand juni 2013 (vervolg) AARDGAS GEBRUIKERS AARD CONTRACT BELEVERDE REGIO LOOPTIJD CONTRACT LEVERANCIER NAAM PRODUCT RESID. KMO VAST VARIABEL VLAANDEREN WALLONIË BRUSSEL (*) in JR ENI ENI BASIC X X X X X X (1) 1 12/2012 06/2013 ENI FLEX X X X X X X (1) 1 04/2012 02/2013 ENI RELAX X X X X X X (1) 1 12/2012 06/2013 ENI RELAX X X X X X X (1) 3 12/2012 06/2013 ESSENT ESSENT VAR X X X X X X (1) 1 05/2012 03/2013 ESSENT VAR X X X X X X (1) 3 05/2012 03/2013 ESSENT VAR VOORAF X X X 1 05/2013 06/2013 ESSENT VAST X X X X X X (1) 1 04/2012 04/2013 ESSENT VAST X X X X X (1) 2 04/2012 04/2013 ESSENT VAST X X X X X X (1) 3 04/2012 04/2013 LAMPIRIS AARDGAS X X X X X X 1-2-3 04/2012 01/2013 EDF-LLUMINUS LUMINUS ACTIEF+ X X X X X X 1 01/2013 01/2013 LUMINUS CLICK (PRO) X X X X X X (1) 1 06/2012 06/2013 LUMINUS ESSENTIAL X X X X X (1) 1 01/2013 01/2013 LUMINUS FIX (PRO) X X X X X X (1) 2 11/2012 06/2013 LUMINUS OPTIMAL X X X X X 1 01/2013 01/2013 LUMINUS PARTNER PRO X X X X X 1 01/2013 01/2013 LUMINUS BENEFIT PRO X X X X X 1 01/2013 01/2013 OCTA+ OCTA+ ENERGYBOX X X X X X X 1-2-3 04/2013 04/2013 OCTA+ ENERGYBOX X X X X X 1-2-3 04/2013 05/2013 OCTA+ WEB X X X X X X 1-2-3 04/2013 04/2013 (*) residentiële producten in het Brussels Hoofdstedelijk gewest hebben een minimum looptijd van 3 jaar (1): enkel KMO's (**) gegevensbank CREG van start in april 2012 (***) met uitzondering van loutere indexering DATUM EERSTE AANMELDING PRODUCT (**) DATUM MEEST RECENTE WIJZIGING (***) JUNI 2013 26/61

I.2.2.1 Residentieel, 23.260 kwh, exclusief BTW Figuur 4 geeft een overzicht van het prijsniveau van de verschillende producten voor residentiële gebruikers en maakt een vergelijking met het gemiddeld prijsniveau van de ons omringende landen (Nederland, Duitsland en Frankrijk) tijdens de maand juni 2013, dat 35,31 /MWh bedraagt. Voor een meer gedetailleerde analyse van de prijzen voor aardgas in de ons omringende landen verwijzen we naar het tweede deel van voorliggende nota. Verder wordt in figuur 4 ook de waarde van de kwartaalindex TTF 303 voor het tweede kwartaal 2013 in de vergelijking opgenomen, zijnde het gemiddelde van de quarter-ahead noteringen in het voorgaande kwartaal (Q1 2013). De waarde van TTF 303 voor het tweede kwartaal 2013 bedraagt 26,02 /MWh. De jaarbedragen op figuur 4, op basis van de tarieffiches van juni 2013 van de energiecomponent aardgas voor de verschillende producten, zijn exclusief transmissie (1,5 /MWh) om de vergelijkbaarheid met de ons omringende landen en de TTF 303 notering mogelijk te maken. JUNI 2013 27/61

Figuur 4: Prijsniveau energiecomponent aardgas tov TTF303 en het gemiddeld Europees prijsniveau (NL, DE, FR) JUNI 2013 28/61

Onderstaande tabellen geven een overzicht per regio van de tien goedkoopste producten, rekening houdend met de uitgangspunten vermeld onder punt 1. VLAANDEREN 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 23.260 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. ENI FLEX (2) 765,02 3,29 159,99 2. OCTA+ WEB 1-3JR (2) 770,65 3,31 154,36 3. ESSENT VAR VOORAF 1JR (2) 776,95 3,34 148,06 4. ANTARGAZ GAS VAR 1JR (2) 779,10 3,35 145,92 5. ECS FIXONLINE VAST 1JR (1) 791,42 3,40 133,59 6. EDF LUMINUS CLICK (1) 794,69 3,42 130,32 7. ENECO VAR 1JR (2) 794,70 3,42 130,31 8. OCTA+ ENERGYBOX 1-3JR (2) 801,65 3,45 123,36 9. ENI BASIC 1JR (1) 810,44 3,48 114,57 10. ELEGANT VAR (2) 813,81 3,50 111,21 DUURSTE PRODUCT: ESSENT VAST 1JR (1) 925,01 3,98 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 847,30 3,64 Het duurste product in Vlaanderen in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 3,98 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 17% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 160 per jaar. WALLONIË 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 23.260 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. ENI FLEX (2) 765,02 3,29 159,99 2. OCTA+ WEB 1-3JR (2) 770,65 3,31 154,36 3. ANTARGAZ GAS VAR 1JR (2) 779,10 3,35 145,92 4. ECS FIXONLINE VAST 1JR (1) 791,42 3,40 133,59 5. EDF LUMINUS CLICK (1) 794,69 3,42 130,32 6. ENECO VAR 1JR (2) 794,70 3,42 130,31 7. OCTA+ ENERGYBOX 1-3JR (2) 801,65 3,45 123,36 8. ENI BASIC 1JR (1) 810,44 3,48 114,57 9. LAMPIRIS (2) 828,28 3,56 96,73 10. ECS ACTIVGREEN VAST 2JR (1) 832,57 3,58 92,44 DUURSTE PRODUCT: ESSENT VAST 3JR (1) 925,01 3,98 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 849,89 3,65 JUNI 2013 29/61

Het duurste product in Wallonië in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 3,98 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 17 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 160 per jaar. BRUSSEL 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 23.260 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. OCTA+ WEB 3JR (2) 770,65 3,31 132,09 2. ECS FIXONLINE VAST 3JR (1) 791,42 3,40 111,31 3. OCTA+ ENERGYBOX 3JR (2) 801,65 3,45 101,08 4. LAMPIRIS (2) 828,28 3,56 74,46 5. ECS ACTIVGREEN VAST 3JR (2) 832,57 3,58 70,17 6. ECS SELECT SMART VAST 3JR (1) 832,57 3,58 70,17 7. ECS SELECT VAST 3JR (1) 832,57 3,58 70,17 8. ECS EASY VAST 3JR (1) 840,26 3,61 62,48 9. ECS GREEN VAST 3JR (1) 840,26 3,61 62,48 10. EDF LUMINUS FIX 3JR (1) 873,11 3,75 29,63 DUURSTE PRODUCT: ECS GREEN GEÏN 3JR (2) 902,74 3,88 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 848,31 3,65 Het duurste product in Brussel in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 3,88 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 15% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 132 per jaar. JUNI 2013 30/61

I.2.2.2 KMO, 100.000 kwh, exclusief BTW Onderstaande tabellen geven een overzicht per regio van de tien goedkoopste producten, rekening houdend met de uitgangspunten vermeld onder punt 1. VLAANDEREN 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 100.000 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. OCTA+ WEB 1-3JR (2) 3231,39 3,23 725,43 2. ANTARGAZ GAS VAR PRO 1JR (2) 3271,60 3,27 685,22 3. OCTA+ ENERGYBOX 1-3JR (2) 3323,79 3,32 633,03 4. ENI RELAX 1JR (1) 3350,00 3,35 606,82 5. ECS FIXONLINE PRO 1JR (1) 3353,00 3,35 603,82 6. ELEGANT VAR (2) 3389,66 3,39 567,16 7. ENI FLEX (2) 3398,20 3,40 558,62 8. EBEM VAR (2) 3404,60 3,40 552,22 9. EDF LUMINUS CLICK PRO (1) 3494,93 3,49 461,89 10. ECS ACTIVGREEN PRO VAST 2JR (1) 3504,50 3,50 452,32 DUURSTE PRODUCT: EDF LUMINUS ACTIEF+ PRO (2) 3956,82 3,96 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 3592,69 3,59 Het duurste product in Vlaanderen in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 3,96 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 18% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 725 per jaar. WALLONIË 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 100.000 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. OCTA+ WEB 1-3JR (2) 3231,39 3,23 725,43 2. ANTARGAZ GAS VAR PRO 1JR (2) 3271,60 3,27 685,22 3. OCTA+ ENERGYBOX 1-3JR (2) 3323,79 3,32 633,03 4. ENI RELAX 1JR (1) 3350,00 3,35 606,82 5. ECS FIXONLINE PRO 1JR (1) 3353,00 3,35 603,82 6. ENI FLEX (2) 3398,20 3,40 558,62 7. EDF LUMINUS CLICK PRO (1) 3494,93 3,49 461,89 8. ECS SELECT PRO VAST 2JR (1) 3504,50 3,50 452,32 9. ECS ACTIVGREEN PRO VAST 2JR (1) 3504,50 3,50 452,32 10. ECS SELECT PRO SMART 2JR (1) 3504,50 3,50 452,32 DUURSTE PRODUCT: EDF LUMINUS ACTIEF+ PRO (2) 3956,82 3,96 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 3604,91 3,60 JUNI 2013 31/61

Het duurste product in Wallonië in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 3,96 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 18% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 725 per jaar. BRUSSEL 06/2013 Jaarverbruik in kwh: 100.000 RANGSCHIKKING PRODUCT /JAAR c /kwh BESPARINGS POTENTIEEL ( ) 1. OCTA+ WEB 3JR (2) 3231,39 3,23 725,43 2. OCTA+ ENERGYBOX 3JR (2) 3323,79 3,32 633,03 3. ENI RELAX 1JR (1) 3350,00 3,35 606,82 4. ECS FIXONLINE PRO 1JR (1) 3353,00 3,35 603,82 5. ENI FLEX (2) 3398,20 3,40 558,62 6. EDF LUMINUS CLICK PRO (1) 3494,93 3,49 461,89 7. ECS SELECT PRO VAST 2JR (1) 3504,50 3,50 452,32 8. ECS ACTIVGREEN PRO VAST 2JR (1) 3504,50 3,50 452,32 9. ECS SELECT PRO SMART 2JR (1) 3504,50 3,50 452,32 10. LAMPIRIS (2) 3506,85 3,51 449,97 DUURSTE PRODUCT: EDF LUMINUS ACTIEF+ PRO (2) 3956,82 3,96 GEMIDDELD PRIJSNIVEAU: 3619,20 3,62 Het duurste product in Brussel in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 3,96 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 18% tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 725 per jaar. I.2.2.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand Voor de maand juni stelt de CREG volgende wijzigingen vast (zie ook punt 0): ANTARGAZ meldt voor het eerst producten aan voor de gegevensbank ENECO en ESSENT wijzigen hun indexeringsformule ELECTRABEL wijzigt vanaf 13 mei het volledige productaanbod, met uitzondering van FixOnline Voor de volledigheid geeft onderstaande tabel een overzicht van de verschillende indexeringsparameters en hun waarde voor het tweede kwartaal van 2013. In dit kader JUNI 2013 32/61

verwijzen we naar de beslissingen die het directiecomité van de CREG op 17 april 2013 heeft genomen. Deze beslissingen zijn consulteerbaar op de website 11 van de CREG. Tabel 6: indexeringsparameter voor variabele producten (Q2 2013) Indexeringsparameters voor variabele producten Tarieffiches Residentieel Leverancier Beschrijving indexeringsparameters apr-juni 2013 Q2 /MWh TTF 103 EBEM TTF103 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen Endex TTF Gas van de maand voorafgaand aan het kwartaal van levering 26,466 HUB 303 EDF Luminus HUB303 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen te Zeebrugge van het kwartaal voorafgaand aan het kwartaal van levering 25,995 TTF 303 Electrabel TTF303 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen TTF Gas van het kwartaal voorafgaand aan het kwartaal van levering 26,056 GOL 603 [1] Electrabel TTF (15d1,0,3) ELEGANT TTF 103 ENECO GOL603 = rekenkundig gemiddelde van de maandelijkse gemiddelden van de dagelijkse noteringen van stookolie 0,1%S gedurende de 6 maanden voorafgaand aan het kwartaal van levering, omgezet in /MWh TTF(15d1,0,3) = de slotnotering Endex TTF Gas van de eerste handelsdag na de 14 de van de maand die het kwartaal van levering voorafgaat TTF103 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen Endex TTF Gas van de maand voorafgaand aan het kwartaal van levering 34,156 26,066 26,466 TTF 103 ENI TTF103 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen Endex TTF Gas van de maand voorafgaand aan het kwartaal van levering 26,466 TTF_WAVG (1.0.1,1.1.1,1.2.1) _Endex_Q ESSENT TTF_WAVG(1.0.1,1.1.1,1.2.1)_Endex_Q = het gewogen gemiddelde van de TTF(1.0.1), TTF(1.1.1) en TTF(1.2.1) publicaties tijdens de referentieperiode. De wegingen die worden toegepast op de TTF(1.0.1), TTF(1.1.1) en TTF(1.2.1) zijn de geldende wegingsfactoren op basis van de maandelijkse factoren van het S41-standaardprofiel. De referentieperiode is de maand die voorafgaat aan het kwartaal van levering. 26,653 TTF 103 LAMPIRIS TTF103 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen Endex TTF Gas van de maand voorafgaand aan het kwartaal van levering 26,466 TTF 103 OCTA+ TTF103 = rekenkundig gemiddelde van de slotnoteringen Endex TTF Gas van de maand voorafgaand aan het kwartaal van levering 26,466 Tarieffiches KMO Afnameprofielen tot 100MWh => idem Tarieffiches residentieel [1] : GOL603 in /ton Q2 2013 = 727,528 Omzettingscoëfficiënt /ton naar /MWh = x/21,30 ANTARGAZ ANTARGAZ lanceert vanaf deze maand een nieuwe aardgasproduct voor residentiële en professionele verbruikers in Vlaanderen en Wallonië: ANTARGAZ GAS VARIABEL (PRO) 1JAAR Voor residentiële verbruikers bedraagt het abonnement van 30 /jaar, voor professionele verbruikers 50 /jaar. De vermelde bedragen voor ANTARGAZ GAS VARIABEL 1JAAR en ANTARGAZ GAS VARIABEL PRO 1JAAR gebruiken de waarde van de TTF 103 (Endex, 11 http://www.creg.be/nl/evolprixg.html JUNI 2013 33/61

26,466 voor het tweede kwartaal 2013) zoals gepubliceerd op de website www.iceendex.com evenals op de website van de CREG http://www.creg.be/nl/tarifparamg4.html volgens de volgende formule: TTF 103 + 5,75 ENECO ENECO wijzigt de indexeringsformule voor residentiële klanten: Oude formule: TTF 103 + 7,80 Nieuwe formule: TTF 103 + 7,70 ESSENT ESSENT wijzigt de indexeringsformule van het product VARIABEL VOORAF 1 JAAR voor residentiële klanten: Oude formule: 0,75+0,1*TTFWavg(1.0.1,1.1.1,1.2.1)_Endex_Q Nieuwe formule: 0,675+0,1*TTFWavg(1.0.1,1.1.1,1.2.1)_Endex_Q ELECTRABEL ELECTRABEL brengt vanaf 13 mei 2013 een (ver)nieuw(d) productgamma op de markt met volgende hoofdcategorieën : en en en en en Oude residentiële producten worden opgevolgd of vervangen door: Het oude product var. wordt opgevolgd door var. Het oude product vast wordt opgevolgd door vast Het oude product vast wordt opgevolgd door vast Het oude product var. wordt opgevolgd door var. Het oude product var. wordt vervangen door var. JUNI 2013 34/61

Oude professionele producten worden opgevolgd of vervangen door: Het oude product var. wordt opgevolgd door var. Het oude product vast wordt opgevolgd door vast Het oude product vast wordt opgevolgd door vast Het oude product var. wordt opgevolgd door var. Het oude product var. wordt vervangen door var. en zijn nieuwe producten met een vaste energiecomponent met een looptijd van 2 jaar. Het residentiële product blijft verder bestaan. Vanaf 13 mei 2013 wordt het ook aangeboden aan professionele klanten onder de naam. Bij bovenstaande producten kiest de klant een product waaraan een aantal kenmerken verbonden zijn: vast, variabel groen, grijs 1 jaar, 2 jaar type (extra) dienstverlening. Vanaf 13 mei 2013 lanceert Electrabel het productgamma (residentieel) en (professioneel) met het omgekeerde principe. In vijf stappen maakt de klant eerst zelf een keuze uit bovenvermelde kenmerken om zo tot een gepersonaliseerd product te komen. JUNI 2013 35/61

Figuur 5: overzicht stappen Select producten ECS Bron: https://www.electrabel.be/nl/particulier/gas-elektriciteit-stroom-leverancierpr/l.a/eservices/public/sales/package/select In veel gevallen komt de uiteindelijke keuze voor een Select (pro) product door de klant echter qua prijs in grote mate overeen met een product uit het gamma van Easy, Green of Activegreen. De verschillen tussen de producten zijn eerder terug te vinden in de bijkomende dienstverlening die aan de keuze van een product verbonden zijn. Hierna een overzicht van de belangrijkste dienstverleningen (al dan niet betalend): Electrabel Energielijn (078 35 33 33, betalend) of de Electrabel Online Energiedesk op de website www.electrabel.be: een gepersonaliseerde klantenruimte die toegang geeft tot bepaalde e-services: raadplegen en beheren van klantgegevens, een domiciliëring aanvragen, een nieuwe aansluiting of verhuizing regelen. Energy Manager: een online energieplatform dat u toelaat uw verbruik op te volgen en te beheren en die u gepersonaliseerde raadgevingen verstrekt om uw verbruik te verminderen. JUNI 2013 36/61

Het Electrabel Expert Center: technische vragen omtrent isolatie, verwarming, verluchting, fotovoltaïsche panelen, zonneboilers,... via de betalende Electrabel Energielijn. Electrabel Check-up Call: evaluatie van het energieverbruik. Electrabel Smart: gratis toegang tot het webplatform, de smartphone- en tabletapplicaties en het gebruik van de gateway. De aangeboden Smart producten zijn echter niet inbegrepen in de energieprijs en zijn dus extra te betalen. JUNI 2013 37/61

Figuur 6: Vernieuwd versus oud productgamma aardgas ECS vanaf 13 mei 2013 JUNI 2013 38/61

I.3 Grafisch overzicht juni 2013 Onderstaande grafieken geven een overzicht van de prijzen op jaarbasis voor de component energie voor elektriciteit en aardgas, op basis van de tarieffiches zoals gepubliceerd door de leveranciers begin juni 2013. Voor elektriciteit worden de prijzen weergegeven voor volgende klanten: residentieel, 3.500 kwh jaarverbruik met een enkelvoudige meter KMO, 50.000 kwh jaarverbruik met een enkelvoudige meter Voor aardgas worden de prijzen weergegeven voor volgende klanten: residentieel, 23.260 kwh/jaar KMO, 100.000 kwh/jaar De linker as geeft het jaarbedrag in euro weer bij het opgegeven verbruik, op basis van de indexwaarden (variabele producten) of op basis van de prijs/kwh (vaste producten) zoals gepubliceerd op bovenvermelde tarieffiches door de leveranciers, bestaande uit: Bijdrage Hernieuwbare Energie en WKK (enkel elektriciteit) Zuivere energiecomponent (elektriciteit en aardgas (bij aardgas inclusief transmissie) Vaste term (elektriciteit en aardgas) De zwevende balken op de grafieken geven de prijs in c /kwh weer die resulteert uit de som van deze componenten. JUNI 2013 39/61

JUNI 2013 40/61

JUNI 2013 41/61

JUNI 2013 42/61

JUNI 2013 43/61

JUNI 2013 44/61

JUNI 2013 45/61

JUNI 2013 46/61

JUNI 2013 47/61

JUNI 2013 48/61

JUNI 2013 49/61

JUNI 2013 50/61

JUNI 2013 51/61

II. II.1 PRIJZEN ELEKTRICITEIT EN AARDGAS: VERGELIJKING MET HET BUITENLAND Algemeen De CREG houdt in het kader van haar algemene monitoringtaken en specifiek binnen de vangnetregulering 12 niet alleen een volledige gegevensbank bij van alle contracttypes aangeboden aan zowel residentiële verbruikers als aan KMO s binnen België, zij houdt daarnaast ook permanente 13 gegevensbanken bij met energieprijzen in de ons omringende landen (Nederland (NL), Duitsland (DE), Frankrijk (FR) en het Verenigd Koninkrijk (UK)). Als vergelijkingsbasis voor buitenlandse energieprijzen wordt verder gewerkt met de methodologie zoals ontwikkeld door Frontier Economics in haar studies International comparison of electricity and gas prices for households 14 en International comparison of electricity and gas prices for commerce and industry 15. Deze methodologie 16 vertrekt vanuit de totale factuur voor de eindklant, van waaruit de verschillende samenstellende delen van de energieprijs worden afgezonderd. Als basis voor de totale factuur aan de eindklant wordt vertrokken van een gewogen gemiddelde energieprijs op basis van: het standaardaanbod van de standaardleverancier in een bepaalde regio; het beste aanbod in dezelfde regio van deze standaardleverancier; 12 De vangnetregulering zoals voorzien in artikel 20bis van de wet van 29 april 1999 houdende de organisatie van de elektriciteitsmarkt (= de elektriciteitswet) en artikel 15/10bis van de wet van 12 april 1965 houdende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen (= de gaswet). 13 Artikel 20bis, 5 van de elektriciteitswet en artikel 15/10bis, 5 van de gaswet voorzien in een permanente vergelijking van de energiecomponent voor de levering van elektriciteit en aardgas binnen de zone Noordwest-Europa. 14 International comparison of electricity and gas prices for household Final Report on a study prepared for the CREG, October 2011, http://www.creg.be/pdf/newsonly/111026- Frontier_Economics-International_Comp_HH_Energy_Prices.pdf 15 International comparison of electricity and gas prices for commerce and industry Final Report on a study prepared for the CREG, October 2011, http://www.creg.be/pdf/newsonly/111026- Frontier_Economics-International_Comp_CandI_Energy_Prices.pdf 16 De door Frontier Economics ontwikkelde methodologie werd in de loop van 2012 door de CREG verder verfijnd, door onder andere: een aantal bijkomende distributienetbeheerders toe te voegen aan de Belgische cijfers, voor geen enkel land rekening te houden met kortingen, update van een aantal producten, etc. JUNI 2013 52/61

een concurrerend aanbod van de op één na grootste leverancier op de markt 17. Deze manier van werken zorgt ervoor dat er tussen de verschillende landen wordt vergeleken op basis van de meest representatieve contracten in de markt 18. Er wordt voor de internationale vergelijking, binnen een specifiek land, dus geen rangschikking van goedkoopste naar duurste gemaakt. Wel wordt rekening gehouden met een aantal onderscheiden exploitatiegebieden van distributienetbeheerders, waardoor ook geografische spreiding in de vergelijking wordt meegenomen. Teneinde de internationale prijsvergelijking zo transparant mogelijk te laten verlopen wordt elke component van de energieprijs in zijn meest zuivere vorm voorgesteld. Dit wil onder andere zeggen dat de kosten voor hernieuwbare energie in België inbegrepen in de leveranciersprijs en de kosten voor openbare dienstverplichtingen in België vooral toegeschreven aan de distributienetbeheerders werden uitgezuiverd en integraal werden toegewezen aan de heffingen. Voor elektriciteit worden de prijzen weergegeven voor volgende klanten: residentieel, 3.500 kwh jaarverbruik met een enkelvoudige meter; KMO, 50.000 kwh jaarverbruik met een enkelvoudige meter. Voor aardgas worden de prijzen weergegeven voor volgende klanten: residentieel, 23.260 kwh/jaar; KMO, 100.000 kwh/jaar. De hieronder weergegeven prijzen: zijn gebaseerd op de prijsformules en tarieffiches, zoals gepubliceerd door de leveranciers op hun website 19 voor de maand juni 2013; houden geen rekening met kortingen; zijn all-in prijzen en bevatten in tegenstelling tot de Belgische prijzen weergegeven in deel I, naast de kost voor energie ook de netvergoedingen (transmissie en distributie), de heffingen en de BTW. 17 Deze werkwijze impliceert, dat leveranciers met een beperkt marktaandeel niet worden opgenomen in de vergelijking. 18 In Frankrijk wordt nog steeds gewerkt met gereguleerde tarieven. Het is het gereguleerd tarief dat van toepassing is op de weerhouden klantenprofielen dat in de rekening wordt gebracht. 19 Alle opgenomen prijzen werden per land geverifieerd via een externe prijssimulator. JUNI 2013 53/61

II.2 Vaststellingen juni 2013 II.2.1 Elektriciteit II.2.1.1 Residentieel, 3.500 kwh, enkelvoudige meter Onderstaande tabel geeft een overzicht van de all-in energieprijzen voor de vijf landen die werden opgenomen in de internationale vergelijking. Voor de maand juni 2013 wordt de hoogste prijs vastgesteld in Duitsland gevolgd door België. Vergelijking Buitenland (all in prijzen) juni-13 /jaar c /kwh Rangschikking Residentieel Dc (3.500kWh) 3500 BE 781,02 22,31 2 FR 525,03 15,00 5 DE 1.010,05 28,86 1 NL 700,23 20,01 3 UK 616,88 17,63 4 Om meer aan te sluiten bij het eerste deel van dit rapport wordt in onderstaande grafiek een opdeling gegeven van de all-in energieprijs naar de volgende vier componenten: energie, netvergoeding (transmissie en distributie), heffingen en BTW. JUNI 2013 54/61

Wanneer enkel wordt gekeken naar de energiecomponent binnen de totale energieprijs, ziet de rangschikking voor de periode juni 2012 tot en met juni 2013 eruit zoals weergegeven in de tabel hieronder. In deze rangschikking wordt het duurste land in een donkere kleur weergegeven en het goedkoopste land in een lichte kleur. Component energie (elek 3.500 kwh) in /jr BE DE FR NL UK 1/06/2012 334,67 274,20 182,93 280,51 379,64 1/07/2012 334,67 274,20 182,95 281,48 378,66 1/08/2012 329,19 277,69 186,53 281,48 387,07 1/09/2012 327,81 277,69 186,53 282,00 386,79 1/10/2012 334,86 273,53 186,53 282,17 386,82 1/11/2012 334,94 275,66 186,53 281,74 386,49 1/12/2012 335,11 277,33 186,53 277,91 395,40 1/01/2013 265,26 240,57 186,52 274,95 401,07 1/02/2013 273,76 250,01 186,52 278,25 391,27 1/03/2013 271,51 261,47 186,52 277,41 377,76 1/04/2013 257,45 269,36 186,52 277,87 356,58 1/05/2013 254,42 270,52 186,55 278,25 360,44 1/06/2013 255,78 268,44 191,52 278,07 362,63 duurste land goedkoopste land Daar waar bij een vergelijking van de all-in prijs Duitsland de rangschikking aanvoert, stellen we vast dat wanneer enkel de energiecomponent wordt vergeleken het Verenigd Koninkrijk 20 er als duurste land uitkomt, gevolgd door Nederland en dan Duitsland. II.2.1.2 KMO, 50.000 kwh, enkelvoudige meter Onderstaande tabel geeft een overzicht van de all-in energieprijzen voor een KMO-profiel. Voor de maand juni 2013 wordt de hoogste prijs vastgesteld in Duitsland gevolgd door België. Vergelijking Buitenland (all in prijzen) juni-13 /jaar c /kwh Rangschikking KMO (50.000kWh) 50000 BE 9.118,52 18,24 2 FR 6.071,97 12,14 5 DE 11.679,19 23,36 1 NL 7.943,39 15,89 3 UK 7.415,13 14,83 4 20 De resultaten voor het Verenigd Koninkrijk zoals weergegeven in deze nota worden beïnvloed door de evolutie van de / wisselkoersen. Verschuivingen in de rangschikking moeten daarom met enige omzichtigheid worden bekeken. JUNI 2013 55/61

Onderstaande grafiek toont een opdeling van de all-in energieprijs tussen de volgende drie 21 componenten: energie, netvergoeding (transmissie en distributie) en heffingen. Wanneer enkel wordt gekeken naar de energiecomponent binnen de totale energieprijs, ziet de rangschikking voor de periode juni 2012 tot en met juni 2013 eruit zoals weergegeven in de tabel hieronder. Component energie (elek 50.000 kwh) in /jr BE DE FR NL UK 1/06/2012 3.941,77 3.756,88 2.812,88 3.555,20 5.063,25 1/07/2012 3.941,77 3.756,88 2.812,88 3.555,20 5.050,18 1/08/2012 3.902,18 3.806,87 2.875,04 3.565,70 5.162,43 1/09/2012 3.848,30 3.806,87 2.875,04 3.570,30 5.158,70 1/10/2012 3.899,63 3.911,46 2.875,04 3.566,93 5.175,04 1/11/2012 3.914,22 3.863,16 2.875,04 3.575,39 5.161,71 1/12/2012 3.943,66 3.945,97 2.875,04 3.577,91 5.261,98 1/01/2013 3.701,31 3.527,49 2.875,04 3.513,50 5.300,52 1/02/2013 3.701,31 3.622,37 2.875,04 3.488,77 5.171,05 1/03/2013 3.657,31 3.759,28 2.875,04 3.472,60 4.992,45 1/04/2013 3.433,51 3.827,72 2.875,04 3.483,69 4.807,70 1/05/2013 3.389,04 3.827,72 2.875,04 3.495,39 4.859,69 1/06/2013 3.410,70 3.829,97 2.923,84 3.485,58 4.894,07 duurste land goedkoopste land Daar waar bij een vergelijking van de all-in prijs Duitsland de rangschikking aanvoert, stellen 21 Er wordt voor KMO s (professionele klanten) geen rekening gehouden met BTW, aangezien deze recupereerbaar is. JUNI 2013 56/61

we vast dat wanneer enkel de energiecomponent wordt vergeleken het Verenigd Koninkrijk 22 er als duurste land uitkomt, met Duitsland op de tweede plaats gevolgd door Nederland. II.2.1.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand & voornaamste reden van vastgestelde verschillen Ten opzichte van de voorgaande maand blijft de rangschikking op all-in prijzen ongewijzigd, zowel bij residentiële als bij professionele klanten, met Duitsland als duurste, gevolgd door België en Nederland. Deze rangschikking is zo opgesteld dat de duurste all-in prijs op de eerste plaats staat. Wanneer we enkel de energiecomponent bekijken, stellen we in juni 2013 vast dat bij zowel residentiële als professionele klanten het Verenigd Koninkrijk de duurste energieprijs heeft. Als voornaamste redenen voor de vastgestelde verschillen tussen de energieprijzen, kunnen worden vermeld: Op niveau van de energiecomponent is er in België een stijging waar te nemen (zowel op residentieel als op professioneel niveau). België is het duurste land voor wat betreft de netwerkvergoedingen. In juni 2013 kennen de transmissienetvergoedingen een lichte stijging. In Frankrijk gelden nog steeds gereguleerde tarieven, waarbij Frankrijk voor elk van de afzonderlijke componenten van de energieprijs goed scoort. In juni 2013 werden de netvergoedingen aangepast. Op niveau van de energiecomponent is er in Duitsland een lichte daling waar te nemen op residentieel niveau en een zeer lichte stijging op professioneel niveau. In Duitsland zijn de heffingen, onder andere ter financiering van de hernieuwbare energie bijzonder hoog, wat ertoe leidt dat hier de hoogste all-in prijs wordt opgetekend (zowel bij residentiële als bij professionele klanten). Op niveau van de energiecomponent is er in Nederland een lichte stijging waar te nemen (zowel op residentieel als op professioneel niveau). Op niveau van de energiecomponent is er in het Verenigd Koninkrijk een lichte stijging waar te nemen, die versterkt wordt door het effect van de wisselkoers. Het effect van de wisselkoers speelt eveneens op de andere componenten, zijnde de netvergoedingen, de heffingen en de BTW. 22 Voor het Verenigd Koninkrijk zijn de energieprijzen aangeboden aan KMO s niet publiek beschikbaar. In de methodologie werd daarom geopteerd om de beschikbare residentiële prijzen toe te passen op het vooropgestelde KMO-profiel en dit zowel voor elektriciteit als voor aardgas. JUNI 2013 57/61

II.2.2 Aardgas II.2.2.1 Residentieel, 23.260 kwh Onderstaande tabel geeft een overzicht van de all-in energieprijzen voor de vijf landen die werden opgenomen in de internationale vergelijking. Voor de maand juni 2013 wordt de hoogste prijs vastgesteld in Nederland gevolgd door Frankrijk en Duitsland volgt nipt op een derde plaats. Vergelijking Buitenland (all in prijzen) juni-13 /jaar c /kwh Rangschikking Residentieel T2 (23.260kWh) 23260 23260 BE 1.519,50 6,53 4 FR 1.546,78 6,65 2 DE 1.541,81 6,63 3 NL 1.780,13 7,65 1 UK 1.291,25 5,55 5 Om meer aan te sluiten bij het eerste deel van dit rapport word in onderstaande grafiek een opdeling gegeven van de all-in energieprijs naar de volgende vier componenten: energie, netvergoeding (transmissie en distributie), heffingen en BTW. JUNI 2013 58/61