Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Inleiding 3 Wat is dyslexie? 3 Aandacht en mogelijk onderzoek 4 Leerlingen brugklas met een dyslexieverklaring 5 Leerlingen met een vermoeden van dyslexie 5 Leerlingen die tussentijds instromen 5 Faciliteiten 6 A: De dyslexiepas, faciliteiten en maatregelen 6 B: Verlicht programma voor Duits 7 C: Examenfaciliteiten 7 D: Extra begeleiding 8 Bijlage 1: De kosten van het onderzoek 9 Bijlage 2: Gebruik van regelkaarten 10 Bijlage 3: Verantwoordelijkheid van de leerling 11 Bijlage 4: Kenmerkende problemen bij dyslexie 12 Bijlage 5: Faciliteiten, maatregelen en correctie 13 Afspraken vakgebied Nederlandse taal 13 Afspraken vakgebieden moderne vreemde talen (Engels en Duits) 13 Correctie 14 Bijlage 6: Beleid en plan van aanpak Kurzweil 15 Bijlage 7: Bestellen van Dedicon bestanden 18 2
Inleiding In dit document is beschreven wat (dyslectische) leerlingen binnen de Thorbecke SG VMBO-PRO kunnen verwachten van het dyslexiebeleid. Thorbecke SG wil een school zijn die leerlingen in staat stelt hun talenten te ontwikkelen en dat type onderwijs te volgen dat aansluit bij hun intellectuele capaciteiten. Dat is ook het doel van ons dyslexiebeleid. Deze versie van het dyslexieprotocol is bedoeld voor alle betrokkenen van de school. Dit zijn dus de medewerkers, leerlingen en natuurlijk ouders/verzorgers. Wat is dyslexie? Het woord dyslexie betekent, letterlijk vertaald uit het Grieks, niet goed kunnen lezen. Bij de letterlijke vertaling uit het Grieks dekt de vlag de lading echter niet. Dyslectici hebben naast leesproblemen ook vaak spellingsproblemen. Dyslectische leerlingen zijn niet dom of lui, hun falen is geen onwil. Deze leerlingen doen juist vaak extra hun best, besteden vele uren aan hun huiswerk en behalen dan nog een onvoldoende. Soms verliezen leerlingen daardoor hun zelfvertrouwen, worden gespannen en faalangstig of geven het op. Een tijdige onderkenning van dyslexie is daarom erg belangrijk. Het voorkomt langdurig falen bij het lezen en schrijven en daarmee gepaard gaande sociaal-emotionele problemen, verminderde lees- en/of schrijfmotivatie en een negatief zelfbeeld. Problemen die kenmerkend kunnen zijn voor dyslexie staan in een schema weergegeven. (bijlage 4) In veel gevallen hebben dyslectische leerlingen strategieën ontwikkeld om met hun leerstoornis om te gaan, maar schieten die tekort zodra de Moderne Vreemde Talen (Engels en Duits) aan bod komen. Daardoor komt het voor dat de dyslexie pas in het Voortgezet Onderwijs aan het licht komt. 3
Aandacht en mogelijk onderzoek Leerlingen met een vermoeden van dyslexie komen in aanmerking voor vooronderzoek naar dyslexie. Leerlingen die met een dyslexie-verklaring binnenkomen op Thorbecke SG worden uitgenodigd voor gesprek. Leerlingen die tussentijds instromen of leerlingen bij wie later een vermoeden van dyslexie ontstaat kunnen door de mentor aangemeld worden bij de dyslexiespecialist. In samenspraak met de dyslexiespecialist en de orthopedagoog wordt de route voor deze leerlingen uitgezet. De verschillende routes worden hieronder nader omschreven en in schema 1 uiteengezet. 1. Leerlingen met dyslexie-verklaring à gesprek met dyslexiespecialist à dyslexiepas. 2. Leerlingen met vermoeden van dyslexie à vooronderzoek dyslexie à begeleiding à toetsing à ja/nee onderzoek naar dyslexie. 3. Leerlingen die tussentijds instromen à aanmelding door mentor bij dyslexie specialist à dossieronderzoek dyslexiespecialist à ja/nee vooronderzoek à zo ja zie verder punt 2. Schema 1 4
Leerlingen brugklas met een dyslexieverklaring Leerlingen met een dyslexieverklaring worden in de eerste maanden van het schooljaar uitgenodigd voor een gesprek met de dyslexiespecialist. In dit startgesprek worden de mogelijke faciliteiten doorgesproken. Dit komt op de dyslexiepas te staan. Leerlingen met een vermoeden van dyslexie Elk jaar doen we bij aanmelding voor de brugklassers dossieronderzoek (informatie die de basisschool of de ouders ons hebben aangeleverd). Bij leerlingen met een vermoeden van dyslexie worden in oktober/november dyslexie-vooronderzoeken afgenomen. De uitslag hiervan wordt bekeken door de dyslexiespecialist en doorgesproken met de orthopedagoog. Op basis van deze gegevens wordt gekeken of extra spellingslessen en/of leeslessen wenselijk zijn. Als extra lessen geadviseerd worden dan volgt inroostering van deze lessen bij de dyslexiespecialist of bij de remedial teacher. Leerlingen en ouders ontvangen hierover informatie van de mentor. Na deze extra lessen volgt een herhaling van de toetsen en beslissen de dyslexiespecialist en de orthopedagoog of de leerling het advies krijgt voor dyslexieonderzoek. Dit advies wordt besproken met de ouders. Gezamenlijk wordt besloten of de leerling al dan niet doorgaat voor dyslexie-onderzoek. De kosten voor dyslexieonderzoek staan beschreven in bijlage 1. Als eenmaal bij een leerling dyslexie is vastgesteld, krijgt de leerling een dyslexieverklaring. Deze is onbeperkt geldig. In de verklaring worden maatregelen en faciliteiten aanbevolen die de leerling in staat stellen beter met dyslexie om te gaan. Sommige aanbevelingen vallen onder de verantwoordelijkheid van school en andere onder de verantwoordelijkheid van de leerling en de ouders. Leerlingen die tussentijds instromen Leerlingen die tussentijds instromen of leerlingen bij wie later een vermoeden van dyslexie ontstaat kunnen door de mentor aangemeld worden bij de dyslexiespecialist. Op basis van de beschikbare gegevens wordt de het juiste traject uitgezet. 5
Faciliteiten Binnen de Thorbecke SG vmbo/pro zijn er vier vormen van faciliteiten die de leerling kunnen worden geboden. Het gaat hierbij om: A. De dyslexiepas, faciliteiten en maatregelen B. Verlicht programma voor Duits C. Examenfaciliteiten D. Extra begeleiding A: De dyslexiepas, faciliteiten en maatregelen Leerlingen met een dyslexieverklaring ontvangen een dyslexiepas (uitgifte september/oktober/november). Op deze pas staan de faciliteiten waarvan de leerling gebruik kan maken en de verantwoordelijkheden die de leerling zelf heeft. Voor de klassen 1 en 2 en aanvang klas 3 ontvangen dyslectische leerlingen de dyslexiepas. Voor leerlingen in klas 3 geldt dat zij in de loop van klas 3 een dyslexie examenpas ontvangen. Deze dyslexie examenpas is geldig tot einde klas 4 (bij gelijkblijvende regelgeving) De dyslectische leerling heeft daarbij geen recht meer op een soepelere beoordeling van de spelling. Wel mag de dyslectische leerling gebruik maken van de spellingcontrole bij de meeste toetsen. Het gebruik van een laptop is dan noodzakelijk. Bij gebruik van de laptop tijdens de lessen en bij so s en toetsen geldt dat de leerling zelf zorg moet dragen voor de laptop. Voor schoolexamens en de centrale examens geldt dat de school zorgt voor laptops. Het is mogelijk om de faciliteiten die op de dyslexiepas staan aan te passen. De mentor dient hiertoe een verzoek in bij de dyslexiespecialist. De dyslexiespecialist beoordeelt het verzoek, neemt zo nodig vooronderzoeken af en voert indien wenselijk overleg met de orthopedagoog. Faciliteiten en maatregelen Op de dyslexiepas/dyslexie-examenpas van de leerling staan de faciliteiten en maatregelen vermeld. De leerling heeft de verantwoording voor het bij zich hebben van de pas. Algemene maatregelen en faciliteiten bij dyslexie zijn: 1. Extra tijd bij toetsen: de extra tijd bij toetsen bedraagt 20% van de toetsingstijd. In plaats van extra tijd kan de docent ook ingekorte toetsen geven. 2. Alle schriftelijke overhoringen (SO) en proefwerken worden aangeleverd in Arial 12. 3. Geen handgeschreven of gedicteerde toetsen of toetsen die van het bord overgeschreven moeten worden. Toetsen hebben een duidelijke en overzichtelijke lay-out. 4. Gebruik van regelkaarten is toegestaan in klas 1 en 2, in overleg met de vakdocent (zie bijlage 2) 6
5. Gebruik van laptop bij toetsen, waarbij na overleg met de docent spellingscontrole gebruikt mag worden. Bij leerlingen uit klas 3 en 4 geldt dat gebruik van de laptop wordt geadviseerd bij de examens in verband met de verruimde maatregel inzake gebruik van de spellingcontrole (nb zolang deze regel geldt). 6. De docent houdt rekening met de dyslectische leerling door geen onverwachte leesbeurten te geven. Dit betekent echter niet dat dyslectische leerlingen geen leesbeurten zouden mogen krijgen. Juist voor dyslectische leerlingen is het van groot belang dat zij lezen en spreken oefenen. De docent kan vooraf aangeven (bijvoorbeeld een les daarvoor) dat een leerling een leesbeurt krijgt en of een spreekvaardigheidsbeurt. 7. Aangepaste spellingbeoordeling, voor de vakgebieden Nederlands en de moderne vreemde talen zijn afspraken gemaakt. Deze zijn te vinden in bijlage 5: faciliteiten, maatregelen en correctie. B: Verlicht programma voor Duits Er moeten zeer grondige redenen aanwezig zijn voor verlichting van onderwijs in Duits. Er wordt onder andere gekeken hoe de huiswerkaanpak is, hoeveel tijd een leerling besteedt aan het betreffende vak, hoe hij/zij het leren voor so s en proefwerken plant en of de leerling gebruik maakt van de strategieën die hem/haar zijn aangeboden. Verlichting kan gevolgen hebben voor vervolgstudies. Besluiten hierover worden altijd genomen in overleg met de leerlingbegeleider, remedial teacher, dyslexiespecialist, orthopedagoog, teamleider en ouders. Een verzoek voor een verlichting van Duits moet ingediend worden bij de teamleider door ouders. C: Examenfaciliteiten De faciliteiten voor het examen moeten tijdig en nauwkeurig worden vastgesteld en verleend. De faciliteiten voor het examen zijn: 1. Ten hoogste 30 minuten verlenging van de duur van de toets. De tijdsverlenging van 30 minuten geldt bij een centrale toets van 2,5 uur. Bij toetsen met weinig leeswerk kan deze tijdsverlenging worden ingekort (voor alle dyslecten). Globaal houden we de stelregel aan dat 20% tijdsverlenging wordt toegestaan. 2. Gebruik van laptop met spellingscontrole bij schrijfvaardigheid is toegestaan voor alle dyslecten, echter moet het woordenboek geblokkeerd zijn. In verband met de verruiming van het gebruik van de spellingcontrole wordt laptopgebruik voor leerlingen met dyslexie geadviseerd. 3. Gebruik van gesproken teksten op de computer via het programma Kurzweil 4. Voor het Centraal Examen geldt dat alle leerlingen gebruik kunnen maken van de dyslexievariant in de digitale afname. Leerlingen die hiervoor gekozen hebben zijn te vinden op de examenlijst. Deze examenlijst is te vinden in de One Drive. 7
Als leerlingen gebruik willen maken van spraakondersteuning, dan moet deze mogelijkheid op de dyslexieverklaring staan! Daarbij geldt dat van iedere leerling met dyslexie een geldige en volledige dyslexieverklaring en een volledig onderzoeksrapport in het dossier moet zitten. Voor een goed en zorgvuldig inzetten van de examenfaciliteiten worden vroegtijdig de volgende punten doorlopen: 1. De dyslexiespecialist roept alle dyslectische eindexamenkandidaten op om de faciliteiten voor de tentamens en examens te bespreken. Het gesprek en afstemming moeten uiterlijk in september klas 4 hebben plaatsgevonden. 2. Leerlingen moeten gewerkt hebben met de hulpmiddelen. 3. De school moet zo spoedig mogelijk bij de inspectie melden dat er extra faciliteiten in de vorm van extra tijd en/of andere middelen bij de examens worden toegekend. D: Extra begeleiding Behalve een dyslexiepas heeft de leerling die in het bezit is van een geldige dyslexieverklaring ook recht op extra begeleiding. De duur van de begeleiding wordt bepaald door de dyslexiespecialist in samenspraak met de mentor. De begeleiding is met name toegespitst op het aanleren van leerstrategieën en studievaardigheden en het gebruik van Kurzweil. Dit heeft als doel de leerling gereedschappen in handen te geven beter of anders met zijn dyslexie om te gaan. Dit vergt van de leerling een actieve rol (zie bijlage 3). De frequentie van de begeleiding varieert per leerling en wordt zoveel mogelijk afgestemd op de problemen die de leerling in de dagelijkse (school)situatie ondervindt. Deze begeleiding kan gedurende de gehele schoolloopbaan worden gegeven door de dyslexiespecialist en of de remedial teacher of door een vakdocent. De leerling kan bij de mentor aangeven dat extra begeleiding nodig is. De mentor kan de leerling aanmelden bij de intern begeleider. De intern begeleider geeft de hulpvraag door aan de remedial teacher of aan de dyslexiespecialist. De begeleiding die de leerling kan krijgen is gelimiteerd. In klas 1 kunnen de leerlingen maximaal vier maal begeleid worden. In klas 2 kunnen de leerlingen ook maximaal vier maal begeleid worden. In klas 3 en 4 bestaat de begeleiding uit afstemmen van hulpmiddelen met de leerling en het oefenen met gekozen hulpmiddelen. Daarbij wordt ook aandacht geschonken aan examenvoorbereiding. Leerlingen kunnen oefenen met lastige onderdelen van bepaalde vakken. 8
Bijlage 1: De kosten van het onderzoek Het dyslexieonderzoek wordt in de meeste gevallen uitgevoerd als een groepsonderzoek. De kosten voor een groepsonderzoek bedraagt 365,- euro. Als de school dyslexieonderzoek adviseert, betaalt de school de helft van de kosten. De andere helft komt voor rekening van ouders/verzorgers. In een enkel geval zal het gehele onderzoek individueel worden afgenomen. In dat geval zijn de kosten 750,- euro. Als de school dergelijk individueel onderzoek adviseert, komt de helft van de kosten ten laste van de school. De andere helft zal door de ouders/verzorgers betaald dienen te worden. 9
Bijlage 2: Gebruik van regelkaarten Dyslectische leerlingen mogen in klas 1 en 2 regelkaarten gebruiken bij Engels, Duits en Nederlands. Het is de bedoeling dat de kaart een beperkt aantal regels bevat, die de dyslectische leerling een steuntje in de rug geven bij bijvoorbeeld het toepassen van grammatica of schrijfwijze. De regelkaart mag geen verkapte spiekbrief zijn. De regelkaart moet altijd van tevoren besproken worden met de vakdocent. De regelkaart dient ter ondersteuning van het leerproces voor de moeilijkste onderdelen van de leerstof voor desbetreffende leerling (het inslijpen van grammaticaregels en schrijfwijzen). Om dyslectische leerlingen al voor hun eindexamen te laten wennen aan de facilitaire regelingen zoals die gelden bij het CSE (Centraal Schriftelijk Eindexamen), zijn regelkaarten in klas 3 en klas 4 niet meer toegestaan. 10
Bijlage 3: Verantwoordelijkheid van de leerling Wanneer je dyslectisch bent, heb je meer moeite met lezen en/of spelling. Maar je kunt je eigen leesniveau/spelling wel op een hoger niveau krijgen door: 1. goed oefenen o.a. blijven lezen, goed toepassen van de spellingregels 2. fouten voorkomen is de beste manier om goed te leren spellen Wanneer je niet zo sterk bent in spellen, blijven woordbeelden niet makkelijk in je geheugen zitten en woorden die er verkeerd in zitten, gaan er niet zo makkelijk weer uit. Elke keer dat je het woord verkeerd schrijft, maak je je geheugen in de war. Daarom bij twijfel: Zoek het woord op! Hoe vaker je het woord goed ziet, hoe groter de kans dat het woord goed in je geheugen komt. Gebruik zoveel mogelijk hulpmiddelen wanneer het kan, bijv. bij huiswerk maken, verslagen schrijven, werkstukken schrijven. Dat kan op de volgende manieren: zet altijd de spellingscontrole aan op de computer; zoek het woord op in een woordenboek; zoek het woord op een van de volgende sites: o www.mijnwoordenboek.nl (je kan er ook alle woorden vertalen) o www.woordenlijst.org van de Nederlandse taalunie (heel handig; er zit een woordvoorspeller bij, je krijgt veel goed gespelde woorden te zien) o www.uitmuntend.de en www.interglot.com zijn handige sites voor vakgebied Duits (voor alle vertaalprogramma s geldt dat de vertaling van zinnen en tekstdelen niet altijd even nauwkeurig is). heb je dat alles niet bij de hand; vraag het aan iemand die goed kan spellen. Het programma Kurzweil kan worden ingezet voor o.a. spraakondersteuning en voor het gebruik van de woordvoorspeller. Deze hulpmiddelen gebruik je alleen niet bij overhoring/toetsen van woordjes leren en grammaticaregels. Kortom: besteed aandacht aan je leesniveau en spelling. Controleer jezelf en je zult zien dan je steeds een stukje beter gaat spellen. Op je dyslexiepas staan ook enkele verantwoordelijkheden van de leerling: vraag of je een leesbeurt mag voorbereiden; let op je handschrift; zorg voor goede aantekeningen, kopieer ze anders; schrijf je huiswerk goed op en plan je huiswerk goed; maak aantekeningen en schema s tijdens het huiswerk; vraag om sites en cd s die bij de methode horen; bij toetsen: lees goed, controleer je werk, gebruik zo nodig extra tijd. 11
Bijlage 4: Kenmerkende problemen bij dyslexie Problemen bij: Komt tot uiting bij: Consequenties: Automatiseren Directe woordherkenning Traag lezen, fouten bij het (technisch lezen) lezen en verminderd begrip Moderne vreemde talen Verbale vaardigheden Concentratie Sociaal emotionele ontwikkeling -onthouden van woordbeelden -onthouden van losse gegevens Twee dingen tegelijk doen Het horen van klankverschillen Fonetische uitspraak Het vinden van het juiste woord Het onder woorden brengen van een verhaal Het zich moeilijk kunnen afsluiten van onbelangrijke zaken of achtergrond geluiden Lagere cijfers ondanks inspanningen -spelfouten -moeite met onthouden van o.a. jaartallen, rijtjes, woorden en begrippen Schrijven en luisteren is moeilijk. Aantekeningen maken is moeilijk. Spelfouten Uitspraakfouten en verhaspelen van woorden Leerling maakt verbaal zwakke indruk Sneller afgeleid zijn Frustratie en demotivatie 12
Bijlage 5: Faciliteiten, maatregelen en correctie Leerlingen met een dyslexieverklaring hebben recht op enkele faciliteiten en maatregelen. Deze staan vermeld op de dyslexiepas. In samenwerking met de vakgroepen Nederlands en de vakgroep moderne vreemde talen (Engels en Duits) zijn deze faciliteiten en maatregelen verder uitgewerkt in deze bijlage. Voor de leerling geldt: 1. As je gebruik wil maken van de laptop dan neem je deze zelf mee van huis of je leent een laptop van school. 2. Leg bij so s, proefwerken en examens je dyslexiepas op tafel. Afspraken vakgebied Nederlandse taal 1. Toetsen en SO s worden standaard aangeleverd in lettertype Arial 12. 2. Leerlingen met dyslexie krijgen 20% extra tijd bij het maken van toetsen. 3. Leerlingen kunnen indien beschikbaar gebruik maken van spraakondersteuning d.m.v. Kurzweil. 4. We zoeken naar fictieboeken die ook een auditieve versie kennen. 5. Een speciale d-versie van de toetsen Kijk- en Luistervaardigheid lijkt ons onnodig geld verspillend. Het verschil is dat een D-toets de leerling meer tijd geeft. Dat effect is ook te bereiken door de toets even stil te leggen. Met betrekking tot het schriftelijke werk heeft de vakgroep Nederlands de volgende afspraken gemaakt: 1. Spelfouten worden in een toets niet meegeteld. Dat geldt overigens voor alle leerlingen, dyslectisch of niet. 2. Spelfouten worden alleen aangerekend in spelling gerelateerde toetsen of SO s. Voor dyslectische leerlingen geldt dan geen aangepaste normering. 3. De beoordeling en normering van schrijfopdrachten zijn gebaseerd op de wijze van beoordeling en normering van Cito/CSE. Een schrijfopdracht wordt dienovereenkomstig beoordeeld op inhoud, taal en conventies. Argumentatie 1. De sectie Nederlands heeft een voorkeur voor een niet-aangepaste normering om naadloos aan te sluiten op het CSE, de VAS-toetsen en de methode NN. Zowel de leerling als de docent als de ouders krijgen een helder en reëel beeld van de vaardigheden van de leerling. Er kan een betere inschatting gemaakt worden ten aanzien van de slagingskansen van de leerling. 2. Binnen het vak Nederlands heeft de leerling voldoende compensatiemogelijkheden. Nederlands bestaat niet enkel en alleen uit spelling. Een dyslectische leerling wordt ook beoordeeld op vakgebieden als fictie, informatie, taal en woordenschat. 3. Leerlingen met dyslexie kunnen en mogen gebruik maken van de spellingcontrole. Hierdoor kunnen zij veel spelfouten corrigeren. Afspraken vakgebieden moderne vreemde talen (Engels en Duits) Bij de vakken Engels en Duits wordt onderscheid gemaakt in aanpassingen in onderbouw (klas 1,2) en de bovenbouw (klas 3,4). 13
Algemene afspraken ten aanzien van aanpassingen en faciliteiten: 1. Toetsen en SO s worden standaard aangeleverd in Arial 12. 2. Leerlingen met dyslexie krijgen 20% extra tijd bij het maken van toetsen en SO s. 3. Teksten worden, indien mogelijk (aanwezigheid van een klasse-assistent) voorgelezen in klas 1 en 2. In de bovenbouw wordt zoveel mogelijk met spraakondersteuning gewerkt d.m.v. Kurzweil. 4. De mogelijkheid om bij leesboekjes gebruik te maken van een versie die voorgelezen wordt. De mogelijkheid om gebruik te maken van de site van Passend Lezen. Correctie Ten aanzien van de correctie gelden de volgende faciliteiten: Aanpassingen in klas 1 en 2 Spelfouten worden in een toets meegeteld, maar niet zwaar; per 2 spelfouten 0.1 punt eraf. Wanneer door de spelfout een andere betekenis ontstaat, bv de leerling schrijft rape i.p.v. rope, dan wordt t als een halve fout geteld. Spelfouten waar regels bij horen (bijv. y -> ie) worden als een halve fout geteld, ook bij de niet-dyslecten, in de onderbouw. In de bovenbouw zijn dit soort fouten een hele fout. Bij het toetsen in klas 1 en 2 van onregelmatige werkwoorden worden spelfouten als een halve fout gerekend. Voor brieven, schrijfopdrachten en andere schrijfvaardigheden worden de geldende (CITO) normen aangehouden. Bij deze normen worden niet zozeer de fouten geteld maar de communicatieve effectiviteit beoordeeld. Bij twijfel nemen wij contact op met de dyslexie begeleidingsgroep voor deskundige steun. Aanpassingen klas 3 en klas 4 In de klassen 3 en 4 worden aanpassingen zoveel mogelijk ingezet overeenkomstig de mogelijke examenaanpassingen. Dit betekent dat de school toetsen, SO s, tentamens en examens zoveel mogelijk aanlevert volgens de toegestane examenaanpassingen bij dyslexie. De aanpassingen zijn: 1. Extra tijd naar tekstgrootte (20% extra tijd). 2. Toetsen worden standaard aangeleverd in Arial 12. 3. Spraakondersteuning met Kurzweil. Zie hiervoor de dyslexiepas van de leerling. 4. Bij het CE; gebruik maken van de dyslexievariant in digitale afname. 5. Gebruik maken van een computer met spellingcontrole bij toetsen waarbij het de spelling niet nadrukkelijk wordt getoetst. 14
Bijlage 6, Dyslexieprotocol Thorbecke Scholengemeenschap VMBO/PRO Juni 2017, opgesteld door Jap Pap en Marianne de Ruiter Beleid en plan van aanpak implementatie Kurzweil 3000 Inleiding In het schooljaar 2016-2017 is onze school gestart met de webversie Kurzweil 3000. In deze bijlage wordt het beleid en het plan van aanpak nader beschreven. Door het gebruik van de webversie Kurzweil is het mogelijk dat alle dyslecten gebruik kunnen maken van ICT ondersteunende software. Lange en korte termijndoelen Het doel op langer termijn is dat alle leerlingen kunnen werken met Kurzweil. Het streven is dat in schooljaar 2017/2018 alle leerlingen ermee kunnen werken. Docenten weten hoe zij de toetsen moeten aanleveren voor Kurzweilgebruikers. Leerlingen die spraakondersteuning nodig hebben bij de methodeboeken kunnen spraakondersteuning aanvragen (zie bijlage 7) Doelgroep In principe kunnen alle leerlingen gebruik maken van Kurzweil, dus ook de nietdyslecten. Echter voor de leerlingen met een dyslexieverklaring geldt dat zij Kurzweil ook kunnen en mogen gebruiken bij toetsen. Belangrijk hierbij is wel dat spraakondersteuning wordt geadviseerd in de dyslexieverklaringen en of het bijhorende onderzoeksverslag. Belangrijk is ook dat de leerling vaardig is in het gebruik van het programma. Dit vergt training en oefening zowel op school als ook thuis. Van de leerling wordt een actieve houding verwacht. Deskundigheid De dyslexiespecialist (Marianne de Ruiter) is inhoudelijk deskundig. De ICT-er (Jan Pap) draagt zorg voor de technische ondersteuning. De werkgroep Kurzweil op school zal bestaan uit: De ICT- er (Jan Pap), de dyslexiespecialist (Marianne de Ruiter) en enkele docenten. De werkgroep draagt zorg voor de toepassingen van Kurzweil op school. Voor thuisgebruik is ondersteuning van de ouders zeer wenselijk. De leerlingen worden getraind door de dyslexiespecialist. Een aantal docenten zullen deelnemen aan de de Kurzweil basistraining. Deze training bestaat uit een Windowstraining en uit een training voor Macbook gebruikers. Na deze training zullen overige docenten geïnformeerd/getraind worden. Inzet Kurzweil Op school kan het programma gebruikt worden bij de lessen als hulpmiddel voor lezen en schrijven. Bij toetsen kan en mag het gebruikt worden door dyslecten. Leerlingen dragen zelf zorg voor de laptop (eigen laptop of schoollaptop) en leerlingen zorgen zelf voor koptelefoon/oortjes. Bij de examens geldt dat de leerlingen gebruik maken van schoollaptops/computers. 15
Leerlingen kunnen thuis gebruik maken van alle mogelijkheden van Kurzweil. Voor windows gebruikers geldt daarbij dat zij gebruik kunnen van maken spraakondersteuning van de methode boeken van Dedicon. Via de LEX-app kunnen methode-boeken ook beluisterd worden via de Ipad en of IPhone. Met het overgaan op Kurzweil is het in schooljaar 2017-2018 niet meer mogelijk gebruik te maken van Sprint of andere software. Digitale materialen De digitale materialen zoals digitale toetsen worden beheerd door de voorzitters van de vaksecties. Zij zorgen voor het actueel houden van de toetsen. Vanuit de vaksecties zullen de digitale toetsen beheerd worden en zo nodig aangepast worden voor Kurzweil gebruik. De toetsen luistervaardigheid kunnen ook via de Ipad en of IPhone beluisterd worden. ICT-voorzieningen Leerlingen die bij alle lessen gebruik willen maken van een laptop nemen zelf een laptop mee van huis. Voor toetsen en examens kunnen de schoollaptops geleend worden. Op onze school hebben we de beschikking over 1000 Kurzweil accounts. De ICT- er draagt zorg voor het beheer van deze accounts. Iedere gebruiker ontvangt zijn of haar gebruikersnaam met het daarbij behorende wachtwoord. Kurzweil en Ipad In het schooljaar 2017-2018 zal de Ipad worden geïntroduceerd in de eerste en tweede klassen. Voor dyslectische leerlingen geldt dat zij op de Ipad via de LEX-app de mogelijkheid hebben methodeboeken te laten voorlezen. Deze app wordt voor de dyslectische leerlingen kosteloos beschikbaar gesteld door de school. De Kurzweil app kan ook op de Ipad draaien; echter de functionaliteit van Kurzweil op de Ipad is beperkt. Keuze laptop en of Ipad Voor een aantal dyslectische leerlingen zijn de opties die een Ipad biedt voldoende. Voor andere geldt dat naast de Ipad ook een gewone (windows)laptop noodzakelijk is. Taakverdeling en verantwoordelijkheden Directie/ MT Aanschaf en onderhoud van hardware (laptops, computers) Faciliteren van tijd, geld en materiaal (hardware en software) Verantwoordelijk voor Pr intern en Pr extern Verantwoordelijk voor dyslexie ICT- beleid op schoolniveau ICT-er Aanspreekpunt voor leerlingen, docenten en ouders voor het beantwoorden van technische vragen Draagt zorg voor beleid dyslexie ICT Draagt zorg voor dyslexie ICT op school: installatie en updates/upgrades Controleert de hardware van de apparatuur op de systeemeisen Draagt zorg voor het schoolimplementatieplan Stelt de scangroep samen en stuurt deze aan Draagt zorg voor de digitale examens 16
IB-ers Eerste aanspreekpunt voor docenten inzake organisatorische vragen inzake gebruik Kurzweil Eerste aanspreekpunt voor ouders inzake gebruik Kurzweil Verwijzen inhoudelijke zaken door naar de dyslexiespecialist Verwijzen technische zaken door naar de ICT-er Dyslexiespecialist Draagt zorg voor schoolbeleid dyslexie door het opstellen van een dyslexieprotocol Draagt mede zorg voor beleid dyslexie ICT op school Informeert docenten over wijzigingen inzake toets- en examenregelingen Beantwoordt (inhoudelijke) vragen van docenten, leerlingen en hun ouders Stelt traject implementatietraject gebruik Kurzweil op in samenspraak met de ICT- er Selecteert leerlingen die in aanmerking komen voor spraakondersteuning Biedt begeleiding aan leerlingen voor de basisvaardigheden gebruik Kurzweil Biedt begeleiding aan leerlingen voor gebruik spraakondersteuning methodeboeken Leerlingen Tonen een actieve houding in het gebruik van Kurzweil Dragen zorg voor hun Kurzweil account, geven accountgegevens niet door aan derden Zorgen voor hun eigen laptop of lenen een laptop van school Zorgen voor hun eigen Ipad Komen bij start van de les/toets binnen met opgeladen laptop/ipad Geven bij toetsen tenminste drie dagen van tevoren aan bij betreffende docent dat zij de toets willen maken met Kurzweil Zorgen, bij gebruik van spraakondersteuning, voor koptelefoon/oortjes Komen afspraken na zoals deze worden gemaakt bij de training door de dyslexiespecialist Oefenen/ werken ook thuis met het programma Kurzweil Docenten Houden rekening met leerlingen die Kurzweil gebruiken Leveren toetsen/examens zodanig aan dat deze kunnen worden geopend in Kurzweil Noteren het gebruik van Kurzweil in het IOP van betreffende leerling Signaleren knelpunten gebruik Kurzweil en geven deze door aan IB-er/ dyslexiespecialist/icter Ouders Dragen zorg voor aanschaf laptop als zoon/dochter deze op school wil gebruiken Zorgen voor installatie Kurzweil op laptop van zoon/dochter (voor inhoudelijke vragen kunnen ouders terecht bij de dyslexiespecialist M. de Ruiter voor ICT-zaken bij dhr. J.Pap Hebben voor het activeren van Kurzweil installatiegegevens en accountgegevens ontvangen Bestellen de Dedicon materialen (zie bijlage 7 van het Dyslexieprotocol) Bieden zonodig ondersteuning voor het gebruik van spraakbestanden methodeboeken en gebruik van Kurzweil algemeen in de thuissituatie Nemen zitting in de scangroep (deze wordt aangestuurd door de ICT-er) De scangroep draagt zorg voor het inscannen van materialen, opzetten en beheren van een digitale bibliotheek en het bewerken van Dedicon materialen Lexima Zorgt voor instructie aan docenten van de werkgroep Verzorgt ouder/kind middagen 17
Bijlage 7: Bestelling van spraakondersteuning methodeboeken bij Dedicon Algemeen Ouders van leerling(en) met een dyslexieverklaring kunnen de spraakondersteuning van de methodeboeken bestellen bij Dedicon. Er kunnen Kerstbestanden (Kurzweil) worden besteld of er kunnen streams worden besteld die via de LEX-app op de Ipad en of IPhone geactiveerd kunnen worden. Leerlingen kunnen voor maximaal 2 schoolvakken de kosten declareren via de school. Als leerlingen voor meer dan 2 schoolvakken spraakondersteuning willen bestellen dan moet dit eerst overlegd worden met de dyslexiespecialist. Wijze van bestellen 1. Ga naar www.dedicon en klik op nieuw hier om een gebruikersaccount aan te maken. 2. Registreer als particulier. 3. Geef de bestelinformatie door (nodig: naam van het boek, het ISBN-nummer) en kies de gewenste aflevervorm. 4. Als de factuur is betaald dan kan de declaratie ingediend worden bij de school; a. Mail de factuur door aan de school: m.beyene@ooz.nl b. Vermeld duidelijk de tenaamstellingsgegevens en het Iban nummer. c. Als de gegevens volledig en juist zijn ontvangt u het betaalde bedrag terug op uw rekening. 5. Op de site van Dedicon is ook informatie te vinden over hoe u de spraakondersteuning op de laptop en/of Ipad kunt installeren en gebruiken. 18