Gearresteerd in... Ministerie van Buitenlandse Zaken Postbus 20061 2500 eb Den Haag. juli 2005

Gearresteerd in... Ministerie van Buitenlandse Zaken Postbus 20061 2500 eb Den Haag juli 2005 www.minbuza.nl Brazilië

Gearresteerd in... Brazilië Eventuele suggesties voor aanvullingen of verduidelijking van deze brochure worden zeer op prijs gesteld. Deze kunt u richten aan: Ministerie van Buitenlandse Zaken Afdeling DCZ/CM Reclassering Nederland Bureau Buitenland & Buitenlandse Betrekkingen (Bureau B&BB) Nederlandse ambassade te Brasília Adressen en telefoonnummers vindt u achter in deze brochure.

Inleiding 7 1. Nederlandse instanties 9 De ambassade / consulaten-generaal 9 Buitenlandse Zaken 11 Nederlandse reclassering 11 2. Rechtsbijstand 15 Hulp van een tolk 15 Particulier advocaat 16 Pro Deo advocaat 16 Inhoudsopgave 3. Het strafproces 19 Algemeen 19 Arrestatie 19 Ondervraging / verhoor 20 Voorlopige hechtenis 21 Vrijlating op borgtocht 21 Voorlichtingsrapport reclassering 22 Rechtszitting 24 Vonnis 24 4. Rechtsmiddelen 27 Instellen hoger beroep 27 Mogelijkheden straftijdverkorting 28 5. Gevangenschap 29 Algemeen 29 Plaats van detentie 30 Inkoop 30 Bezoekmogelijkheden 31 5

Bezoek van de ambassade of het consulaat-generaal 32 Correspondentie 32 Pakketten 33 Telefoneren 33 Geld ontvangen / overmaken 34 Financiële ondersteuning 35 Nederlandse lectuur 35 Geloof 36 Studiemogelijkheden 36 Sociale zorg 37 Medische zorg 38 Klachten over de behandeling 38 Arbeidsmogelijkheden 39 Sociale zekerheid 39 Gevangenisklimaat 40 Vluchten 41 Na beëindiging detentie 41 6. Geen mogelijkheid tot straf ondergaan in Nederland (WOTS) 43 Adressenlijst 45 Ambassade en consulaten 45 Overige belangrijke adressen en telefoonnummers 52 Woordenlijst 57 Juridische woordenlijst 57 Praktische Portugese zinnen 58 U bent gearresteerd in Brazilië. Nadat de ambassade, het consulaat-generaal of de honoraire consul op uw verzoek is ingelicht over uw arrestatie, krijgt u zo spoedig mogelijk bezoek van een medewerker. Dit bezoek en eventuele verdere contacten zijn erop gericht u te voorzien van informatie en om u bij te staan in deze moeilijke situatie. Houdt u er rekening mee dat het rechtssysteem en de gevangenissen in Brazilië anders zijn dan in Nederland. Deze brochure is geschreven om u en uw familie te informeren over zaken als rechtsbijstand, het strafproces, het Braziliaanse gevangeniswezen en wat Nederlandse instanties wel en niet voor u kunnen doen. In deze brochure vindt u eerst informatie over de taken en functies van de ambassade, de consulatengeneraal, de honoraire consuls, het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nederlandse reclassering. Daarna volgt informatie over de situatie waarin u zich bevindt. Op de laatste pagina s zijn enkele Nederlandse woorden en zinnen opgenomen met een vertaling in de Portugese taal. Een arrestatie in het buitenland roept ook voor uw familieleden of andere relaties vragen op. Indien uw familie in Nederland vragen heeft kan zij, via de door u aangewezen contactpersoon, contact opnemen met de Directie Consulaire Zaken / afdeling Consulair- Maatschappelijke Zaken (DCZ/CM) van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Familieleden op de Nederlandse Antillen kunnen contact opnemen met Bureau Buitenlandse Betrekkingen te Curaçao. Inleiding 6 7

Familieleden op Aruba kunnen voor vragen terecht bij Bureau Buitenlandse Betrekkingen Aruba. Adressen, e-mailadressen en telefoonnummers vindt u achter in deze brochure. Als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft, kunt u contact opnemen met de ambassade, het consulaat-generaal of de honoraire consul in uw regio. Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. 1 De ambassade / consulaten-generaal De Nederlandse ambassade in Brasília is in Brazilië de officiële vertegenwoordiging van Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba. Ook zijn er twee consulaten-generaal in São Paulo en Rio de Janeiro. Een consulaat-generaal vertegenwoordigt Nederland in andere delen van Brazilië. De ambassade en de consulatengeneraal behartigen de belangen van alle Nederlanders in Brazilië en dus ook de belangen van Nederlandse gedetineerden. Brazilië is opgedeeld in drie regio s waarin de ambassade en de consulaten-generaal zijn gevestigd. Als u gearresteerd bent in een bepaalde regio heeft u contact met de Nederlandse vertegenwoordiging in die regio. De adressen en telefoonnummers van de consulaten-generaal en de ambassade vindt u achter in deze brochure. Nederlandse Instanties Verder heeft Brazilië consulaten die worden geleid door een honorair consul. Dit zijn over het algemeen zakenlieden die naast hun normale werkzaamheden de Nederlandse belangen behartigen in een bepaald gebied. Hieronder valt ook consulaire hulp aan Nederlandse gedetineerden. Brazilië heeft het Consulaire Verdrag van Wenen (1963) ondertekend. Hierin staat dat, indien de gearresteerde dat wenst, de autoriteiten verplicht zijn de consulaire vertegenwoordiging van een land te informeren over de arrestatie. Het komt echter regelmatig voor dat de ambassade of het consulaat-generaal niet (tijdig) wordt ingelicht. Als u er zeker van wilt zijn dat de ambassade of het consulaat-generaal op de hoogte 8 9

wordt gesteld van uw arrestatie, dient u hiertoe zelf actie te ondernemen door de ambassade of het consulaat-generaal te schrijven of te bellen. De ambassade en de consulaten-generaal mogen zich volgens internationaal gebruik niet bemoeien met de rechtsgang, de schuldvraag, de bewijslast of de te bepalen strafmaat in Brazilië. In Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba wordt ook niet toegestaan dat buitenlandse vertegenwoordigingen zich mengen in de rechtsgang. Zo kunnen zowel de ambassade, als de consulaten-generaal er in geen enkel opzicht voor zorgen dat iemand die gearresteerd is weer in vrijheid komt. Wél kan de ambassade toezien op een juiste toepassing van het Braziliaanse recht. De ambassade en de consulaten-generaal kunnen toezien op de detentieomstandigheden en er op letten dat u in de Braziliaanse gevangenis niet slechter wordt behandeld dan Brazilianen in dezelfde omstandigheden. Wanneer zich hierbij problemen voordoen, kunt u contact opnemen met de dichtstbijzijnde Nederlandse vertegenwoordiging. De ambassade of het consulaat-generaal zal proberen bij problemen met de Braziliaanse autoriteiten te bemiddelen. Mogelijk heeft u aan de Braziliaanse autoriteiten laten weten dat u geen contact wilt met de Nederlandse vertegenwoordiging. Als u op een later moment uw mening wenst te veranderen, dan kunt u dit alsnog schriftelijk kenbaar maken. Buitenlandse Zaken De ambassade en consulaten-generaal geven de arrestatie van Nederlanders in het buitenland door aan het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag, afdeling DCZ/CM. Zij geven hierbij aan of u er prijs op stelt dat uw familieleden en/of relaties in Nederland over de arrestatie worden ingelicht. Familieleden op de Nederlandse Antillen of Aruba worden geïnformeerd door het Bureau Buitenlandse Betrekkingen op Curaçao of de Directie Buitenlandse Betrekkingen op Aruba. Ouders of voogden van minderjarigen krijgen altijd bericht over de arrestatie. U kunt één Nederlands sprekend contactpersoon in Nederland aanwijzen. Het ministerie houdt deze contactpersoon op de hoogte van het verloop van uw detentie en eventuele bijzonderheden. Alleen uw contactpersoon kan informatie krijgen over de detentie; overige familieleden en/of relaties niet. Uw contactpersoon kan zich met vragen tot het ministerie (Nederland), Bureau Buitenlandse Betrekkingen (Nederlandse Antillen), of Directie Buitenlandse Betrekkingen (Aruba) wenden en niet rechtstreeks tot de ambassade, het consulaat-generaal of een honorair consul. Dit voorkomt misverstanden, is gezien het tijdsverschil met veel landen het meest praktisch en bespaart hoge internationale telefoonkosten. Nederlandse reclassering De reclassering in Nederland bestaat uit drie landelijke reclasseringsinstellingen die samenwerken: 10 11

Reclassering Nederland De afdeling reclassering van het Leger des Heils De verslavingszorg van GGZ Nederland (Geestelijke Gezondheids Zorg Nederland). Samen hebben ze ruim honderd vestigingen over het hele land, waar uitvoerend werk wordt verricht. De coördinatie van de reclasseringshulp aan de Nederlandse gedetineerden en gedetineerden met een geldige verblijfsvergunning voor Nederland in het buitenland is opgedragen aan een aparte unit: het Bureau Buitenland & Buitenlandse Betrekkingen (Bureau B&BB). Doel en Taken De reclassering spant zich in voor de maatschappelijke (her)inpassing van mensen die met het strafrecht in aanraking komen en daarmee voor de bevordering van de veiligheid van burgers in de samenleving. Zij voert daarvoor een aantal taken uit, zoals voorlichting en begeleiding en de organisatie en uitvoering van taakstraffen voor mensen die in Nederland met het strafrecht in aanraking komen. Sommige taken verricht de reclassering ook geheel of gedeeltelijk voor Nederlanders in het buitenland. Reclassering Nederland zet zich niet in voor Arubaanse en Antilliaanse gedetineerden die woonachtig zijn op Aruba of de Nederlandse Antillen. Onder Nederlanders worden hier ook niet-nederlanders verstaan met een geldige verblijfstitel in Nederland. De begeleiding is direct gericht op uw maatschappelijke (her)inpassing. Hieronder vallen onder meer activiteiten die te maken hebben met de terugkeer en opvang van ex-gedetineerden in de Nederlandse samenleving. Zo is het mogelijk, als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, deel te nemen aan een studie- en arbeidsreïntegratieproject om uw kansen op de Nederlandse arbeidsmarkt te vergroten. De reclassering heeft bovendien in diverse landen contact met vrijwilligers die gedetineerden een bezoek kunnen brengen. De mogelijkheden om iets te doen voor landgenoten die in het buitenland gevangen zitten, worden uiteraard beperkt door de normen en regels die in het desbetreffende land gelden. Werkwijze Het Bureau Buitenland & Buitenlandse Betrekkingen van de Nederlandse reclassering wordt over het algemeen geïnformeerd over Nederlanders die in het buitenland zijn aangehouden, tenzij u daar uitdrukkelijk bezwaar tegen heeft gemaakt. De ambassade stuurt u namens de reclassering een brief, waarin staat wat de Nederlandse reclassering is en eventueel voor u kan doen. U kunt door het formulier in te vullen en terug te sturen laten weten of u gebruik wilt maken van de diensten van de Nederlandse reclassering. De reclassering verzamelt praktische documentatie over de strafrechtpleging, gevangenissen en hulpverleningsmogelijkheden in het buitenland. Ze kan daardoor u en uw in Nederland wonende familie en relaties informatie en advies geven. In beperkte mate verstrekt de reclassering Nederlandstalige boeken. 12 13

Familie en relaties Familieleden van gedetineerden die op de Antillen en Aruba wonen, kunnen zich wenden tot de Stichting Reclassering Curaçao, Stichting Reclassering Bonaire en de Arubaanse Stichting voor Reclassering en Kinderbescherming 1961 en Stichting Justitiële Inrichtingen Bovenwinden. De adressen daarvan vindt u achter in de brochure. 2 Wie in Brazilië is gearresteerd op verdenking van het plegen van een strafbaar feit, heeft recht op rechtsbijstand. De rechter vraagt u tijdens een eerste verhoor of u een particulier advocaat wenst aan te stellen, die uzelf moet betalen, of dat u in aanmerking wilt komen voor gratis rechtsbijstand. De wet schrijft verplicht een advocaat voor die bij de balie moet zijn ingeschreven. Wanneer u niet genoeg geld heeft zelf een advocaat aan te stellen, komt u voor gratis bijstand in aanmerking. U krijgt dan een kosteloze (pro Deo) advocaat (Advogado de Ofício) toegewezen. Rechtsbijstand Vragen over uw rechtszaak moet u bespreken met uw advocaat. De ambassade, het consulaat-generaal en de honoraire consuls kunnen en mogen u hierover geen advies geven. Hulp van een tolk Iedere verdachte heeft recht op een tolk. Dat geldt vanaf het eerste verhoor bij de politie of de douane. In Brazilië leert de ervaring dat het aantrekken van goede tolken niet altijd mogelijk is. Als dit bij u het geval is, kunt u dit het beste bespreken met uw advocaat. Tijdens de zittingen heeft u ook recht op een tolk. Mocht u een tolk nodig hebben dan moet u dit kenbaar maken bij uw advocaat. Voor de diensten van deze tolk hoeft u niets te betalen. De autoriteiten zijn niet verplicht documenten schriftelijk te vertalen in de taal van een gearresteerde buitenlander. Indien u de inhoud van een verklaring niet goed 14 15

begrijpt, doet u er goed aan daarover eerst duidelijkheid te verkrijgen voordat u een verklaring ondertekent. U kunt bijvoorbeeld uw advocaat vragen om een mondelinge vertaling. Particulier advocaat U kunt een particulier advocaat aantrekken. U moet in dit geval veel geld hebben of familie of vrienden hebben die de hoge kosten van deze advocaat kunnen betalen. De ambassade en de consulaten-generaal kunnen eventueel een lijst met namen en adressen van advocaten verstrekken. De ambassade en het consulaat-generaal dragen geen verantwoordelijkheid voor de uiteindelijk gekozen advocaat of de wijze waarop de advocaat de verdediging voert. Het honorarium van een advocaat bepaalt u, met de nodige zorgvuldigheid, in overleg met de advocaat. In Brazilië neemt de Nederlandse overheid de kosten van de verdediging niet voor haar rekening. Het is ook niet mogelijk bij de overheid een geldlening aan te vragen voor het betalen van de kosten van een advocaat. advocaat aan. Voor deze advocaat hoeft u niets te betalen, al dringen zij soms wel aan op betaling. Hoe een pro Deo advocaat uw belangen behartigt, is sterk afhankelijk van de persoon. U moet er rekening mee houden dat de meeste pro Deo advocaten zich zullen beperken tot het hoogst noodzakelijke. In de praktijk betekent dit dat zij u in de gevangenis niet vaak zullen bezoeken. Vaak komt u pas met de pro Deo advocaat in contact wanneer u wordt voorgeleid of wanneer de akte van op heterdaad betrapt wordt uitgevaardigd. Wanneer u niet tevreden bent over de wijze waarop uw advocaat uw belangen behartigt, kunt u zich beklagen bij de orde van advocaten (Ordem dos Advogados) of bij de rechter. U kunt ook via uw advocaat een verzoek indienen bij de rechtbank om een andere pro Deo advocaat. Een rechter is niet verplicht een nieuwe advocaat toe te wijzen. Bovendien hoeft een nieuwe advocaat niet altijd beter te zijn. U kunt een Nederlandse advocaat (op eigen kosten) als adviseur van uw Braziliaanse advocaat inschakelen. Daar een advocaat u alleen voor de rechtbank mag verdedigen als hij/zij geregistreerd is in het land waarin u bent gearresteerd, kan een Nederlandse advocaat u in Brazilië niet voor de rechtbank verdedigen. Pro Deo advocaat Als u niet genoeg geld heeft om een particulier advocaat aan te trekken, wijst de rechtbank een pro Deo 16 17

3 Algemeen Het Braziliaanse strafproces verschilt aanzienlijk van het Nederlandse strafproces. Gewoonlijk wordt de strafzaak behandeld in de deelstaat waarbinnen het delict is gepleegd. Tijdens rechtszittingen zijn de advocaat en zo nodig een tolk aanwezig. Een rechtszitting kan in bepaalde gevallen ook zonder uw aanwezigheid plaatsvinden. Dit kan alleen als u vooraf uw toestemming geeft. Uw advocaat kan u hierover het beste informeren. Soms wordt u naar de rechtbank gebracht maar vindt er op die dag geen rechtszitting plaats. Hier hoeft u zich geen zorgen over te maken. Vaak komt het voor dat onderzoeksgegevens of procedures op dat moment niet compleet zijn en er een latere datum voor de rechtszitting wordt vastgesteld. Het Strafproces Hieronder volgt een beknopte beschrijving van de diverse fasen van het strafproces: 1. Arrestatie 2. Ondervraging / verhoor 3. Voorlopige hechtenis 4. Vrijlating op borgtocht 5. Voorlichtingsrapport reclassering 6. Rechtszitting 7. Vonnis Arrestatie Op grond van het Verdrag van Wenen zijn de Braziliaanse autoriteiten verplicht u na uw arrestatie te vragen of u contact wenst met de Nederlandse ambassade. De 18 19

ambassade zorgt ervoor dat via uw contactpersoon uw familie wordt ingelicht. Op het politiebureau worden al uw persoonlijke bezittingen, uw paspoort en eventuele andere identiteitspapieren in beslag genomen tegen afgifte van een bewijs van ontvangst. De in beslag genomen bezittingen worden gewoonlijk overgedragen aan de detentie-inrichting waarnaar u wordt overgebracht. Bij vrijlating kunt u, indien het paspoort niet wordt teruggegeven, voor de terugreis naar Nederland een laissez passer (tijdelijk paspoort) aanvragen bij de Nederlandse ambassade of het dichtstbijzijnde Nederlandse consulaat-generaal. Na terugkeer kunt u in Nederland een nieuw paspoort aanvragen. De ambassade en de consulaten-generaal kunnen helaas geen assistentie verlenen bij het terugkrijgen en terugsturen van in beslaggenomen geld en bagage. Bespreek met uw advocaat of het mogelijk is uw persoonlijke eigendommen terug te krijgen. Ondervraging / verhoor Het politieverhoor vindt meestal plaats in het bijzijn van uw advocaat. De advocaat let er op dat de vereiste vormen bij het verhoor in acht worden genomen. Hij of zij zal zich in het algemeen passief opstellen. Wanneer u op heterdaad bent betrapt, licht de politie binnen 48 uur de rechter-commissaris in over uw arrestatie en de omstandigheden waaronder deze heeft plaatsgevonden. De rechter-commissaris beslist na verhoor of hij tot strafvervolging overgaat. Bij het politieverhoor en het verhoor door de rechtercommissaris heeft u het recht te zwijgen. Overigens gaat de procedure wanneer u zwijgt normaal door. Indien nodig is een tolk bij de verhoren aanwezig. De rechter-commissaris dient binnen uiterlijk tien dagen het onderzoek af te ronden en naar justitie door te geleiden. Voorlopige hechtenis Als de rechter-commissaris niet de onmiddellijke invrijheidstelling heeft bevolen, houdt hij u in voorlopige hechtenis. Wanneer u niet binnen 180 dagen officieel in staat van beschuldiging bent gesteld, dient u vrij gelaten te worden. Dit kan alleen als de vertraging niet te wijten is aan uzelf of uw advocaat. In de praktijk wordt deze termijn bijna nooit in acht genomen. Zodra de rechter-commissaris zijn onderzoek heeft voltooid, draagt hij het dossier over aan de rechtbank van het arrondissement waar het misdrijf is gepleegd (Tribunal Judicial de Comarca). Een medewerker van de ambassade of het consulaatgeneraal probeert u zo snel mogelijk te bezoeken na uw plaatsing in een huis van bewaring of gevangenis. Vrijlating op borgtocht Het is in principe mogelijk in geval van kleine vergrijpen tijdens de voorlopige hechtenis vrijlating op borgtocht te krijgen. Borgtocht houdt in dat u een betaling (borg) doet aan de rechtbank waarmee u de garantie geeft dat u aanwezig bent bij de rechtszittingen. Tijdens de procedure hoeft u niet in de gevangenis te 20 21

verblijven. Iedere verdachte kan een borgtochthoorzitting krijgen. Ervaring leert echter dat buitenlanders in de meeste gevallen niet worden vrijgelaten op borgtocht vanwege het risico dat men niet meer op de rechtszitting verschijnt. U kunt de mogelijkheden van vrijlating op borgtocht bespreken met uw advocaat. Een vastgestelde borg is meestal een hoog bedrag. De Nederlandse overheid verstrekt geen gelden voor borgtocht. Indien u op borgtocht in voorlopige vrijheid wordt gesteld, gebeurt dat op de voorwaarde dat u op de rechtszitting verschijnt en dat u zich op geregelde tijden meldt bij de Braziliaanse autoriteiten. Voorlichtingsrapport reclassering Het samenstellen van een rapport over uw sociale achtergrond is een van de zaken die de Nederlandse reclassering voor uw rechtszaak kan doen. In Nederland is het gebruikelijk dat de rechtbank bij het bepalen van de strafmaat rekening houdt met de bevindingen in het voorlichtingsrapport. De reclassering weet uit ervaring dat de Braziliaanse rechters geen of niet al teveel rekening houden met de bevindingen in het reclasseringsrapport. Alleen als personen aantoonbaar psychische problemen hebben, kan een rapport van belang zijn. Het opstellen van een sociaal rapport is een kostbare en tijdrovende zaak. Bovendien biedt de beschikbaarheid van een sociaal rapport geen garantie tot strafvermindering. Het is vaak moeilijk vanuit Nederland te bezien of het opstellen van zo n sociaal rapport in een bepaalde situatie zinvol is. De reclassering maakt alleen een rapport als er duidelijke signalen zijn, bijvoorbeeld van de advocaat, dat een rapport zinvol is. In het rapport beschrijft een beëdigd reclasseringsmedewerker de omstandigheden waarin u verkeerde vóór uw arrestatie. Bijvoorbeeld het al dan niet wonen in gezinsverband, het hebben van werk of het volgen van een opleiding. En ook, indien nodig, feiten over uw levensloop, uw opvoeding, uw medische geschiedenis en eventueel uw eerdere contacten met justitie. Deze inlichtingen worden - alleen met uw toestemming - verzameld bij personen die u goed kennen, zoals familieleden, partner, werkgever, huisarts of maatschappelijk werker. Soms bevat het rapport een plan voor eventuele hulp die de reclassering kan bieden tijdens gevangenschap. Wanneer u onvoldoende referenten (familie, vrienden, werkgevers) opgeeft en er weinig inlichtingen over u te krijgen zijn, is het niet mogelijk een rapport te schrijven. Als u al een strafblad heeft, wordt er meestal geen rapport opgemaakt. Uw advocaat ontvangt het rapport rechtstreeks van Reclassering Nederland of via de ambassade of de consulaten-generaal. Reclassering Nederland verzoekt de advocaat het rapport met u te bespreken alvorens het door te leiden naar de rechtbank. Er zijn voor u geen kosten verbonden aan het maken van uw rapport. Het is van belang dat u dit rapport in een zo vroeg mogelijk stadium aanvraagt. Een rapport vraagt u aan 22 23

door het invullen en ondertekenen van een formulier dat u van vrijwilligers van Reclassering Nederland of van de Nederlandse ambassade of het consulaat-generaal kunt krijgen. Rechtszitting Op de rechtszitting zijn de advocaat en zo nodig een tolk aanwezig. Wanneer u niet verschijnt op de rechtszitting kunt u toch (bij verstek) worden veroordeeld. U kunt ook voortvluchtig worden verklaard. wordt overgeplaatst naar een andere gevangenis. De ambassade kan dan uw contactpersoon hierover informeren, u bezoeken en uw maandelijkse schenking (zie onder Financiële ondersteuning ) naar de juiste gevangenis sturen. Vonnis De strafmaat is afhankelijk van het gepleegde delict. De criteria voor de vaststelling van een strafmaat in Brazilië verschillen van de in Nederland gebruikelijke maatstaven. Dit geldt vooral voor delicten met verdovende middelen. Zo kunnen voor handel in verdovende middelden, zonder dat er rekening wordt gehouden met eventuele verzachtende omstandigheden, straffen worden opgelegd van 3 tot 15 jaar en betaling van een geldboete. Als u deze boete niet kunt betalen, krijgt u extra vervangende celstraf opgelegd van 50 tot 360 dagen. Bij internationale drugshandel kan de straf met eenderde of tweederde worden verhoogd. Na de veroordeling gaat u naar een gevangenis waar u de rest van uw straf moet uitzitten. U wordt meestal niet overgeplaatst op de dag van uw veroordeling. Dit kan enige weken duren. Neem contact op met de ambassade of het consulaatgeneraal wanneer u bent veroordeeld en wanneer u 24 25

4 Instellen hoger beroep De uitspraak van de rechtbank is pas definitief wanneer de termijn is verstreken waarbinnen u of het openbaar ministerie hoger beroep kunt aantekenen. Hoger beroep kunt u aantekenen bij de volgende instanties: Rechtsmiddelen Het gerechtshof (Tribunal da Segunda Instância da Justiça Federal) Hier kunt u beroep instellen wanneer u het niet eens bent met het vonnis van de rechtbank (Tribunal de Comarca). In dat geval vraagt u om een nieuwe beoordeling van de feiten en van het toegepaste recht. Een verzoek tot hoger beroep moet binnen 10 dagen na de veroordeling plaatsvinden. Een panel van rechters beoordeelt het verzoek. U bent hier niet bij aanwezig. Ook de aanklager kan tegen de uitspraak in beroep gaan. U moet rekening houden met het feit dat behandeling in beroep kan leiden tot strafverzwaring. Of het zinvol is in hoger beroep te gaan, kunt u bespreken met uw advocaat. De Hoge Raad (Supremo Tribunal de Justiça) Hier kunt u beroep instellen tegen de beslissingen van het gerechtshof. De zaak wordt dan niet meer inhoudelijk behandeld, maar gaat om de vraag of de geldende wettelijke procedures (vormvereisten) zijn nageleefd. Het verdient de voorkeur om met de advocaat nauwgezet te overleggen of het instellen van hoger beroep zinvol is. 26 27

Mogelijkheden straftijdverkorting Bij drugsdelicten zijn straftijdverkortingen en voorwaardelijke invrijheidstellingen in principe niet mogelijk. Rechters in sommige deelstaten beslissen wel eens anders. Dat komt omdat de rechters een grote autonomie hebben. Soms leiden studie en werk tot strafvermindering. Meestal betekent drie dagen werken één dag strafvermindering. Ook het tonen van goed gedrag kan van belang zijn voor voorwaardelijke invrijheidstelling. 5 Algemeen In dit hoofdstuk leest u meer over het Braziliaanse gevangeniswezen. De situatie is van toepassing op zowel huizen van bewaring als gevangenissen. De regels per deelstaat en per gevangenis kunnen onderling sterk verschillen. U dient zich te houden aan de regels van de gevangenis die zijn vastgelegd in een reglement dat u bij aankomst behoort te ontvangen. Er is ook een algemeen reglement dat bij wet is vastgelegd en geldt voor alle detentie-inrichtingen in Brazilië. In de praktijk kan de situatie door geldgebrek, personeelsgebrek, slechte behuizing en dergelijke sterk afwijken van de regels. Er is weinig politiek en maatschappelijk draagvlak om het gevangeniswezen te verbeteren. Gevangenschap De Portugese taal vormt doorgaans een groot probleem voor buitenlandse gedetineerden. Nagenoeg alle gevangenisfunctionarissen spreken alleen hun moedertaal. Vaak moeten nieuwkomers zich op de hoogte laten brengen door medegedetineerden die de taal enigszins beheersen. Na uw arrestatie wordt u overgebracht naar het bureau van de federale politie. Daar wacht u op uw proces. De verblijfsomstandigheden in politiecellen zijn vaak slecht, onhygiënisch en ongerieflijk. Door een chronisch ruimtetekort zijn de cellen altijd overvol. Als de berechting tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf leidt, vindt overplaatsing naar een strafinrichting plaats, mits daar ruimte beschikbaar is. 28 29

Braziliaanse strafinrichtingen zijn er in drie categorieën: a) zwaar beveiligde inrichting; b) gesloten inrichting; c) open regime (hiervoor komen buitenlanders niet in aanmerking). Plaats van detentie Na de veroordeling gaat u meestal naar een andere gevangenis. U kunt een verzoek indienen om in de oorspronkelijke gevangenis te blijven of om naar een specifieke andere gevangenis te gaan. Dit verzoek moet u indienen bij uw advocaat die het voorlegt aan de rechter. U kunt het verzoek tijdens uw rechtszitting ook zelf indienen bij de rechter. Als uw verzoek wordt afgewezen, kunt u na enige tijd opnieuw een verzoek indienen. U kunt de gevangenisautoriteiten vragen naar de mogelijkheden. Om veiligheidsredenen melden de autoriteiten overplaatsingen tussen strafinrichtingen niet aan derden. Het is belangrijk dat u zelf uw overplaatsingen aan de ambassade of het consulaat-generaal bekend maakt. Inkoop Binnen de gevangenis kunt u op vastgestelde dagen artikelen kopen zoals fruit, snoep, rook- en toiletartikelen, schrijfwaren, kleding en schoenen. Deze artikelen kunt u kopen in de gevangeniswinkel. De strafinrichting bepaalt het bedrag dat u per maand mag besteden. Bezoekmogelijkheden U mag bezoek ontvangen mits de naam van de bezoeker voorkomt op uw bezoekerslijst. De regels hiervoor verschillen per inrichting. Stelt u zich van tevoren op de hoogte van de mogelijkheden. In een aantal gevangenissen mag u bijvoorbeeld alleen bezoek ontvangen van directe familie. Dit betekent dat vrienden en soms zelfs ongehuwde partners niet op bezoek mogen komen. Daar waar mogelijk kunt u bezoek ontvangen van een Nederlands sprekende reclasseringsvrijwilliger. Federale gevangenissen staan over het algemeen niet afwijzend tegenover bezoeken van vrijwilligers. Het bezoek moet rekening houden met strenge veiligheidscontroles. Zo zijn er soms bepaalde kledingvoorschriften voor het bezoek. Vraagt u dit na bij de gevangenisautoriteiten voordat uw bezoek komt. In het algemeen geldt in Braziliaanse gevangenissen de regel dat een gedetineerde minstens een keer per week recht heeft op bezoek. Als uw bezoek speciaal uit Nederland is overgekomen, wordt doorgaans een soepeler bezoekregeling toegekend. Het is verstandig de ambassade of het consulaat-generaal te laten bemiddelen bij bezoek. Tijdens de periode van de voorlopige hechtenis zijn doorgaans alleen beperkte bezoeken van familieleden toegestaan. Daarvoor moet u toestemming hebben van de gevangenisdirectie en in sommige gevallen ook van de justitiële autoriteiten die met het onderzoek zijn belast. 30 31

Na de berechting kunt u volgens de bezoekregeling regelmatig bezoekers ontvangen. Voor elk bezoek blijft echter toestemming van de gevangenisdirecteur noodzakelijk. Het bezoek moet steeds de relatie met u duidelijk kunnen aantonen. Gewoonlijk vinden de bezoeken plaats in afgesloten ruimten onder toezicht. Soms krijgt u toestemming uw echtgenoot of officiële partner te ontvangen in een kamer zonder toezicht. Dergelijke bezoeken moet u tijdig aanvragen. Bezoek van de ambassade of het consulaat-generaal Zo spoedig mogelijk nadat de ambassade is geïnformeerd over uw arrestatie, krijgt u bezoek van een medewerker van de ambassade of het consulaat-generaal. Wanneer u dat wenst, kunt u regelmatig bezoek krijgen tijdens uw detentie. Mocht u geen bezoek van een consulair medewerker willen ontvangen, dan kunt u dit schriftelijk aangeven. Correspondentie U mag onbeperkt brieven verzenden en ontvangen, maar censuur kan worden toegepast. Dit betekent dat de gevangenisdirectie het recht heeft de inhoud van brieven te controleren. In de verzending of afgifte van brieven treedt al gauw vertraging op, zeker wanneer een brief in het Nederlands, Papiamento of Spaans is geschreven en eerst vertaald moet worden. Soms kan de gevangenisdirectie u opdragen in een voor haar begrijpelijke taal te schrijven. U heeft wel altijd het recht u in het Nederlands tot de ambassade te wenden. Ook binnenkomende post kan worden achtergehouden. De praktijk heeft uitgewezen dat de gedetineerde hiervan niet altijd op de hoogte wordt gesteld. Als u zicht wilt houden op in- en uitgaande post kunt u het best de brieven nummeren. U kunt met vrijwilligers van de reclassering in Nederland schrijven. Als u dit wenst, vult u dit in op het formulier van de reclassering dat u ontvangt kort na uw arrestatie. U kunt dit ook op een later moment kenbaar maken aan Reclassering Nederland. Het adres staat achter in deze brochure. Pakketten U mag pakketten ontvangen. Om te voorkomen dat zendingen worden achtergehouden, is het verstandig van te voren bij de gevangenisdirectie te informeren welke beperkingen er bestaan. Pakketten kunnen worden opengemaakt en soms komt niet alles bij de geadresseerde terecht. Telefoneren In de gevangenis kunt u niet gebeld worden, maar meestal kunt u wel zelf bellen. Dit geldt niet voor de gevangenis in São Paulo. Vaak moet u eerst een lijst opgeven met telefoonnummers en namen van personen die u wilt bellen. Deze lijst moeten de gevangenisautoriteiten goedkeuren. Zowel nationaal als internationaal kunt u collect bellen. Dit betekent dat u belt op 32 33

kosten van de ander. Niet alle telefoons zijn geschikt om internationaal te bellen. Hoe vaak u naar het buitenland kunt bellen hangt af van de omstandigheden in uw gevangenis. In sommige gevangenissen is het niet mogelijk collect te bellen naar het buitenland. U moet dan geld op uw gevangenisrekening beschikbaar hebben om op eigen kosten te bellen. De kosten van deze gesprekken zijn vaak erg hoog. Voor dringende zaken of concrete vragen kunt u collect bellen met de ambassade of het consulaat-generaal. Geld ontvangen / overmaken In de Braziliaanse gevangenissen heeft u geld nodig voor het kopen van noodzakelijke zaken als voedsel. Veel gedetineerden en zeker verslaafden maken schulden die hoog op kunnen lopen. Meestal kunt u via arbeid enig zakgeld verdienen. U mag geld ontvangen, maar nooit rechtstreeks in contanten. In de gevangenis mag u geen contant geld in uw bezit hebben. Gevangenissen hebben regels over de hoeveelheid geld die u in een keer mag ontvangen. Informeer bij de gevangenis naar deze regels voordat u geld laat overmaken. Als het niet rechtstreeks kan, kunnen familie of andere relaties geld overmaken via het ministerie van Buitenlandse Zaken. Het consulaat-generaal of de ambassade overhandigt de tegenwaarde in Reais. Alleen de eerste keer dat iemand op deze wijze geld aan u overmaakt worden er bemiddelingskosten ingehouden, daarna niet meer. Als uw contactpersoon hierover vragen heeft, kan hij/zij contact opnemen met de afdeling DCZ/CM van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Financiële ondersteuning Alle gedetineerden van Nederlandse nationaliteit in landen buiten Europa ontvangen een maandelijkse schenking. Dit geld is voor het aanvullen van de dagelijkse levensbehoeften en hoeft u niet terug te betalen. De justitiële autoriteiten moeten wel instemmen met de verstrekking van deze gift. Om problemen te voorkomen, dient u een ontvangstbevestiging voor de maandelijkse gift te ondertekenen. Wanneer het niet mogelijk is geld op de gevangenisrekening te storten, zal de consulaire medewerker bij het eerstvolgende bezoek het geld persoonlijk overhandigen. Nederlandse lectuur Sommige gevangenissen beschikken over een bibliotheek waar u boeken en tijdschriften kunt lenen. In de bibliotheken zijn meestal weinig Nederlandse of anderstalige boeken. De Nederlandse reclassering probeert via de ambassade en de consulaten-generaal Nederlandse lectuur ter beschikking te stellen. Lectuur die de familie rechtstreeks toestuurt, wordt meestal toegelaten. Abonnementen op Nederlandse tijdschriften of kranten is ook toegestaan. De verzendkosten zijn echter aanzienlijk en het komt regelmatig voor dat de post niet aankomt. Vraagt u vooraf naar de regels. 34 35

Geloof In de meeste gevangenissen kunt u religieuze bijeenkomsten bijwonen. Bovendien zijn er vaak mensen van verschillende religies met wie u op verzoek kunt praten. Informeer bij uw gevangenis naar de mogelijkheden. De Stichting Epafras is een Nederlandse religieuze organisatie die hulp verleent aan Nederlandse gedetineerden in het buitenland. Via deze stichting kunt u Nederlandstalige bijbels ontvangen. U moet hiervoor zelf een verzoek indienen bij de Stichting Epafras (adres achter in deze brochure). U kunt uw wens ook kenbaar maken bij de ambassade of het consulaatgeneraal. Bij de Stichting Epafras kunt u informeren of er een geestelijke is die u kan komen bezoeken. Vier keer per jaar verzendt de Stichting Epafras het blad Gezant uit Nederland. Hierin staan zowel informatieve als ontspannende artikelen. Als u het blad wilt ontvangen kunt u de ambassade of het consulaat-generaal dit laten weten. Studiemogelijkheden Soms is het mogelijk een talencursus te volgen. Het is belangrijk, zeker bij langer verblijf in de gevangenis, de taal van het land een beetje te kunnen spreken, te lezen en te schrijven. Contact met medegedetineerden en gevangenispersoneel verloopt dan makkelijker. Vraag naar deze mogelijkheid bij de gevangenisdirectie. Via de Nederlandse reclassering zijn er beperkte mogelijkheden om een schriftelijke cursus aan te bieden. Het gaat om cursussen talencursussen, basisonderwijs en enkele beroepsopleidingen op lager-beroeps-niveau voor mensen die niet eerder een diploma hebben gehaald. De reclassering kan alleen in beperkte mate de kosten van een cursus betalen, als u of uw familie en vrienden dit niet kunnen betalen. Om gelegenheid te krijgen te studeren en studiemateriaal te mogen ontvangen, is toestemming nodig van de gevangenisdirectie en soms ook van de officier van justitie. Het is niet altijd mogelijk examens af te leggen in de gevangenis. Als u geïnteresseerd bent in de mogelijkheden kunt u dat aangeven op het reclasseringsformulier of doorgeven aan de consulaire afdeling van de Nederlandse vertegenwoordiging. U krijgt dan een informatiepakket met aanmeldingsformulieren toegestuurd. U kunt ook zelf op eigen kosten een cursus aanvragen, bijvoorbeeld bij de Open Universiteit of de L.O.I. (Leidse Onderwijsinstellingen). Sociale zorg Bijna alle gevangenissen hebben maatschappelijk werkers die zich richten op sociale problemen van de gevangenen. Indien u contact wilt met een maatschappelijk werker moet u hiertoe zelf actie ondernemen. In verband met de grote werkdruk van de maatschappelijk werkers is een gesprek niet altijd meteen mogelijk. 36 37

Medische zorg In de Braziliaanse gevangenissen zijn de basisvoorzieningen voor medische zorg aanwezig. Iedere gevangenis beschikt over een arts, die verantwoordelijk is voor de gezondheidszorg van de gevangenen. Als u een arts wilt zien, moet u hiervoor een verzoek indienen of intekenen op een lijst. Als u medicijnen gebruikt is het van groot belang dat u de gevangenisarts zo spoedig mogelijk op de hoogte brengt. Soms is het gewenst dat uw arts in Nederland schriftelijke informatie verstrekt. Hierbij kan de ambassade of het consulaat-generaal zonodig bemiddelen. U moet dan schriftelijk toestemming geven. Gedetineerden hoeven niet te betalen voor opname in een gevangenisziekenhuis. In de praktijk komt u echter zonder betaling niet erg ver. U kunt in de gevangenis naar de arts, maar medicijnen moet u meestal zelf betalen. De wachttijd voor een bezoek aan de tandarts is soms enkele maanden. Het hangt van de gevangenis en van u als gedetineerde af of u onder begeleiding artsen en tandartsen buiten de gevangenis mag bezoeken. U moet zich goed realiseren dat de medische zorg in de Braziliaanse gevangenissen over het algemeen beperkt blijft tot het hoogst noodzakelijke. Klachten over de behandeling Het is raadzaam in eerste instantie de interne klachtprocedures in de gevangenis te volgen. Klachten over de behandeling kunt u vervolgens bespreken met de ambassade, de consulaten-generaal of de honorair consuls. Bekeken wordt welke actie, indien nodig, de Nederlandse vertegenwoordiging, uw advocaat, of uzelf moet nemen. Klachten kunt u ook mondeling of schriftelijk indienen bij uw advocaat. Wanneer u dit doet, stelt u dan ook de ambassade of het consulaatgeneraal hiervan in kennis. Arbeidsmogelijkheden In een aantal gevangenissen kunt u werken tijdens detentie. Vaak is dit pas mogelijk na uw veroordeling. Voor de werkzaamheden ontvangt u een zeer kleine vergoeding. Soms kunt u voor drie dagen werken een dag strafvermindering krijgen. Dit geldt niet bij zware misdrijven, zoals drugshandel. Sociale zekerheid Per 1 mei 2000 zijn alle Nederlandse sociale uitkeringen zoals de bijstandsuitkering (WWB), de werkloosheidsuitkering (WW) en de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) voor gedetineerden vervallen. Dit geldt ook voor Nederlanders die in het buitenland zijn gedetineerd. Alleen de AOW-uitkering (Algemene Ouderdomswet) wordt tijdens detentie doorbetaald. U dient de uitkerende instantie in Nederland zelf zo snel mogelijk in te lichten over het feit dat u gedetineerd bent. Als u dit niet doet, moet u de ten onrechte verkregen uitkering terugbetalen en riskeert u strafvervolging. Wanneer achterblijvende gezinsleden door het wegvallen van de uitkering niet meer over voldoende inkom- 38 39

sten beschikken, kunnen zij bij de gemeentelijke sociale dienst een bijstandsuitkering aanvragen. In noodgevallen kan de gemeente bijzondere bijstand verlenen. Gevangenisklimaat Tot op zekere hoogte is een gevangenis een afspiegeling van de samenleving. Iedere gevangenis heeft haar eigen sfeer afhankelijk van het regime, het bewakingspersoneel en de aanwezige gevangenen. In het algemeen zijn de omstandigheden in de gevangenissen in Brazilië heel wat soberder en strenger dan in Nederland. Meestal verblijven gedetineerden met meerderen in zalen. Er is een chronisch tekort aan cellen. Voor bijna alle gedetineerden geldt dat hun wereld plotseling is beperkt tot een paar gevangenismuren waarbinnen zij hun weg moeten vinden. Voor velen wordt die opgave bemoeilijkt door taalproblemen. Negatieve gevoelens zoals moedeloosheid, wantrouwen, eenzaamheid, onmacht, schuld, onzekerheid, verveling en uitzichtloosheid kunnen snel de kop op steken. Deze gevoelens kunnen bij u en bij medegevangenen leiden tot agressief gedrag, depressies en jaloezie. Probeert u zich hier niet door te laten beïnvloeden, goed gedrag is belangrijk tijdens uw verblijf in een gevangenis. Het gedwongen moeten samenleven met veel mensen op een betrekkelijk klein gebied, het verliezen van uw vrijheid, de moeilijkheden in communiceren, en gevoelens van onzekerheid die u heeft ten opzichte van uw toekomst en uw familie en vrienden kan uw verblijf in de gevangenis nog moeilijker maken. Als correspondentie voor u of uw familie van groot belang is, laat dat elkaar weten. Vluchten Gedetineerden die uit Brazilië vluchten, kunnen op de internationale signaleringslijst geplaatst worden. Brazilië werkt nauw samen met Interpol. Een vluchtpoging wordt gezien als een gebrek aan goed gedrag en kan jaren later een belemmering vormen voor een voorwaardelijke vrijlating. Een mislukte vluchtpoging kan leiden tot een niet zachtzinnige straf en minstens een maand eenzame opsluiting. Na beëindiging detentie Uw totale straf wordt na uw veroordeling verkort met de tijd die u al heeft vastgezeten. Veroordeling wegens een drugsdelict is voor Brazilië meestal aanleiding een buitenlander het land uit te wijzen, nadat de straf geheel is uitgezeten. De rechter geeft een bevel tot uitzetting en bepaalt hoeveel jaren u niet in Brazilië mag komen. Het is mogelijk dat u nooit meer welkom bent. Er wordt rekening gehouden met de aard en de ernst van het delict, de duur van het verblijf in Brazilië, of u getrouwd bent met een Braziliaanse man of vrouw en het hebben van kinderen, die daar zijn geboren en/of opgegroeid. Tegen de beslissing kunt u beroep aantekenen. Wanneer u in beroep gaat tegen uitzetting naar Nederland, blijft u langer gedetineerd dan wanneer u onmiddellijk akkoord gaat met de voorgenomen uitzet- 40 41

42 ting. De ambassade of het consulaat-generaal in uw regio zal u - indien nodig - bij uw vertrek een geldig reisdocument verstrekken. Na uw ontslag uit de gevangenis kan het nog enige tijd duren voordat u daadwerkelijk wordt uitgezet. De ambassade of het consulaat-generaal neemt in dat geval regelmatig contact op met de autoriteiten om een spoedige uitzetting mogelijk te maken. Communicatie met familieleden en vrienden is in deze fase vrijwel onmogelijk. Als u na uw uitzetting terug wilt naar Brazilië, moet u eerst een visum aanvragen bij een Braziliaans consulaat. Vergeet daarbij niet specifiek te vermelden dat u ooit uitgezet bent. Zorg op tijd voor voldoende geld om een vliegticket terug naar Nederland aan te schaffen. 6 43 Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba zijn partij bij het Verdrag inzake de Overbrenging van Gevonniste Personen uit 1983 ( Council of Europe Convention on the Transfer of Sentenced Persons ). Dit Verdrag maakt het mogelijk dat een Nederlander, die in het buitenland is veroordeeld, onder bepaalde voorwaarden die straf in een Nederlandse, Antilliaanse of Arubaanse gevangenis ondergaat. De Nederlandse wet heet de Wet Overdracht Tenuitvoerlegging Strafvonnissen, ook wel de WOTS genoemd. De Nederlandse Antillen en Aruba kennen een eigen uitvoeringswet voor het overbrengen van gedetineerde Antillianen en Arubanen. Deze wet heet Landsverordening inzake de Overdracht Tenuitvoerlegging van Strafvonnissen, afgekort LOTS. De mogelijkheid tot overbrenging bestaat alleen in die landen, die partij zijn bij dit verdrag. Brazilië heeft dit verdrag niet ondertekend. Er bestaat ook geen bilateraal uitleveringsverdrag tussen Brazilië en Nederland. Dit houdt in dat het niet mogelijk is uw opgelegde straf in een Nederlandse gevangenis uit te zitten. Geen mogelijkheid tot straf ondergaan in Nederland (WOTS)

Ambassade en consulaten-generaal Hr Ms ambassade te Brasília Adres SES Avenida das Nações Quadra 801 Lote 05 CEP 70405-900 Brasília - DF Postadres Caixa Postal 07/0098 CEP 70359-970 Brasília-DF Telefoon +55 (0)61 3321 4769 Fax +55 (0)61 3321 1518 E-mail bra@minbuza.nl Openingstijden ma t/m vr 08.00-16.30 uur Adressenlijst Ressort: het Federale District, het district Chapadões do Paracatú van de deelstaat Minas Gerais, de deelstaten Tocantins, Goiás, Bahia, Sergipe, Alagoas, Pernambuco, Paraíba, Rio Grande do Norte, Ceará, Piauí, Maranhão, Pará, Amazonas, Amapá, Mato Grosso, Acre, Rondônia en Roraima. 44 45

Consulaat-generaal te São Paulo Adres Av. Brigadeiro Faria Lima 1779 3º andar 01452-914 São Paulo-SP Postadres Caixa Postal 11302 05422-970 São Paulo - SP Tel +55 (11) 3811 3300 Tel. Arub. Zaken +55 (11) 3812 5778 Fax +55 (11) 3814 0802 Fax Arub. Zaken +55 (11) 3812 9704 E-mail sao@minbuza.nl Openingstijden ma t/m do: 08.00 12.30 13.00-16.30 uur vrijdag: 08.00 12.30 13.00-15.00 uur Ressort: de deelstaten São Paulo, Mato Grosso do Sul, Paraná, Santa Catarina, Rio Grande do Sul Consulaat-generaal te Rio de Janeiro Adres Praia de Botafogo 242, 10º andar CEP 22250-040 Botafogo Rio de Janeiro-RJ Telefoon +55 (0)21 2157 5400 Fax +55 (0)21 2157 5454 E-mail rio@minbuza.nl Kantoortijden ma t/m do : 08.00-16.30 uur vrijdag: 08.00-15.00 uur open voor publiek 10.00 13.00 uur Ressort: de deelstaten Rio de Janeiro, Espirito Santo, Minas Gerais (met uitzondering van het district Chapadões do Paracatú ) Honorair consul te Belém Adres Avenida Claudio Saunders 1694 CEP 67030-160 Ananindeua - PA Telefoon +55 (0)91 3255 3194 Fax +55 (0)91 3255 4966 E-mail isl@interconect.com.br Openingstijden consulaat : 08.00-11.30 en 14.00-18.00 Ressort: De deelstaten Pará en Amapá (ressorteren onder Brasília) 46 47

Honorair consul te Belo Horizonte Adres Rua Sergipe 1167 - sala 1102 Funcionários CEP 33130-171 Belo Horizonte-MG Telefoon +55 (0)31 3221 7377 Fax +55 (0)31 3227 5275 E-mail consulbh@gold.com.br Openingstijden consulaat : 15.00 17.00 uur Ressort: de deelstaat Minas Gerais (m.u.v. het district Chapadões do Paracatú) ressorteert onder Rio de Janeiro Honorair consul te Curitiba Adres Avenida Cândido de Abreu, 469-16 o andar conj. 1606 Edificio Sobral Pinto 80530-000 Curitiba - PR Telefoon +55 (0)41 353 2630 Fax +55 (0)41 352 0854 E-mail holland@telecorp.com.br Openingstijden consulaat : 14.00-17.00 uur Ressort: de deelstaten Paraná en Santa Catarina (ressorteren onder São Paulo) Honorair consul te Fortaleza Adres Avenida Dom Luís nº 880 Sala 770 Edifício Top Center - Bairro Aldeota 60160-230 Fortaleza-CE Tel/Fax +55 (0)85 461 2330 / 461 2331 E-mail consuladoholanda@tradetec.com.br Openingstijden consulaat : 14.00-17.00 uur Ressort: de deelstaten Ceará, Piauí, Maranhão en Rio Grande do Norte (ressorteren onder Brasília) Honorair consul te Manaus Adres Benchimol Irmão & Cia. Ltda. Rua Miranda Leão 41 69005-901 Manaus-AM Telefoon +55 (0)92 622 1366 Fax +55 (0)92 622 1354 E-mail ilko@bemol.com.br Openingstijden consulaat : 08.00 12.00 uur en 14.00 18.00 uur Ressort: De deelstaten Amazonas en Roraima (ressorteren onder Brasília) Honorair consul te Porto Alegre Adres Rua Prof. José Salgado Martins, 145 Bela Vista 90450-150 Porto Alegre-RS Tel/Fax +55 (0)51 3331 3832 E-mail hollandc@terra.com.br Openingstijden consulaat : 14.30-17.00 uur 48 49

Ressort: De deelstaat Rio Grande do Sul (ressorteert onder São Paulo) Honorair consul te Recife Adres Av. Conselheiro Aguiar 1472 Sala 142 Recife Trade Center Julião Lins Boa Viagem 51111-011 Recife-PE Telefoon +55 (0)81 3465 6704 Fax +55 (0)81 3325 1399 E-mail weberlins@hotmail.com Openingstijden consulaat : 15.00-18.00 uur Ressort: de deelstaten Pernambuco, Alagoas en Paraíba (ressorteren onder Brasília) Honorair consul te Salvador Adres Rua Largo do Carmo nº 04 Sala 101 Bairro Santo Antônio 40030.040 Salvador-BA Telefoon +55 (0)71 241 3001 Fax +55 (0)71 241 5343 E-mail hleusen@dannemann-sa.com.br Openingstijden consulaat : 09.00 11.00 uur Ressort: de deelstaten Bahia en Sergipe (ressorteren onder Brasília) Honorair consul te Santos Adres UNIMAR Agenciamentos Marítimos Ltda. Praça Correia de Melo, 9 Centro 11013-220 Santos-SP Telefoon +55 (0)13 3235 7890 (UNIMAR) Telefax +55 (0)13 3221 4863 (rechtstr. consulaat) E-mail alettieri@ssz.unimar-agency.com.br Openingstijden consulaat : 08.00-12.00 uur en 14.00-18.00 uur Ressort: De stad Santos (ressorteert onder São Paulo) Honorair consul te Vitória Adres MARMOREXPORT LTDA. Praça Getúlio Vargas 35 Ed. Jusmar salas 417/418 Centro 29018-3500 Vitória-ES Telefoon +55 (0)27 3222 7444 Fax +55 (0)27 3222 7291 E-mail: consul.es@marmorexport.com.br of andreas@marmorexport.com.br of a.schilte@marmorexport.com.br Openingstijden consulaat : maandag t/m donderdag van 14.00 17.00 uur Ressort: De deelstaat Espírito Santo (ressorteert onder Rio de Janeiro) 50 51

Overige belangrijke adressen en telefoonnummers Telefoon tips De landcode van Nederland is 31 Indien u vanuit de Brazilië naar Nederland belt: twee nullen (00), het nummer van een operator (21, 23, 14,15, ), landcode (31), regiocode, telefoonnummer De landcode van de Nederlandse Antillen is 599 gevolgd door de code van het eiland (Curaçao 9, Bonaire 7, St. Maarten 5, Saba 4, St. Eustatius 3) De landcode van Aruba is 297 Informeer bij de gevangenisautoriteiten hoe u collect kunt bellen naar het buitenland en binnen Brazilië. Nederland Ministerie van Buitenlandse Zaken Afdeling DCZ/CM Postbus 20061 2500 EB Den Haag Tel.: + 31 (0)70 348 4770 Fax: + 31 (0)70 348 5256 Ministerie van Justitie Bureau Internationale Rechtshulp in Strafzaken (BIRS) Postbus 20301 2500 EH Den Haag WOTS informatielijn (bereikbaar tussen 9.00 en 12.00 uur Nederlandse tijd) Tel.: + 31 (0)70 370 7555 Stichting Reclassering Nederland Bureau Buitenland en Buitenlandse Betrekkingen (B&BB) Postbus 136 3500 AC Utrecht Tel.: + 31 (0)30 287 9900 Fax: + 31 (0)30 287 9998 E-mail: secr.bbb@srn.minjus.nl Stichting Epafras Antwoordnummer C.C.R.I. 9804 3500 ZJ Utrecht Tel.: + 31 (0)30 233 2432 Fax: + 31 (0)30 234 2703 E-mail: postmaster@epafras.org Aruba Arubaanse Stichting voor Reclassering en Kinderbescherming 1961 Windstraat 19 Oranjestad, Aruba Tel.: +297 (5) 82 1496 Fax: +297 (5) 83 0084 52 53