ADRIA ADORA Adria opent zijn deuren 0VERDRUK KCK05 2018 OP FABRIEKSBEZOEK in Novo Mesto in slovenië
Zo wordt een Adria-caravan gemaakt UNIEKE INKIJK BIJ DE FABRIEK IN SLOVENIË 1965 Adria 375 1970 Adria De Luxe 1990 Adria Unica 2000 Adria Action 2010 Adria Astella
Op het moment dat Adria in het Sloveense Novo Mesto in 2005 de modernste caravanfabriek van Europa opende mocht de pers wel kijken, maar waren camera s streng verboden. Blij verrast waren we vorige maand toen we een uitnodiging kregen van Adria voor een fabrieksbezoek in Slovenië. Deze keer mocht de fotocamera wél mee. TEKST WIM DE ROOS FOTOGRAFIE BOBO D e geschiedenis van Adria-caravans begint in 1965 bij de firma Industrie of Motor Vehicles (IMV), dat caravans gaat produceren als er een order uit Zweden binnenkomt. Het eerste prototype is de Adria 375. Bijzonder is dat ze daarvoor een in Zweden gebouwde caravan naar Novo Mesto hebben overgebracht als voorbeeld. Deze Opia is gebouwd door Osby, een lang verdwenen merk dat veel van de Zweedse SMV (Sörby Mekaniska Verkstadt) caravans weg heeft. Hoe het ook zij, Adria bouwt na dat prototype een serie met de naam Opatija voor de Zweedse markt. De caravan is nauwelijks te onderscheiden van een Opia of SMV 10. Al snel volgen de Opatija 380 en 450. Na een beurs in Belgrado te hebben bezocht, knalt Adria in 1969 naar een productie van 10.000 caravans per jaar. In 1970 stijgt dat aantal naar 12.000 stuks en exporteert Adria ook naar Nederland. 1970 is het jaar waarin de caravan met de blauwe band z n intrede doet. Veel caravanners zullen zich dat nog herinneren: kleur op een 2018 Adria Adora caravan! Ondanks de oliecrisis exporteert men in 1974 ruim 18.500 caravans naar Europa, in 1980 26.757 stuks via ruim 500 dealers wereldwijd. ALLES GEZET OP KWALITEIT Slovenië is de welvarendste republiek in de Joegoslavische federatie, tot het zich op 25 juni 1991 onafhankelijk verklaart van Joegoslavië. Hierop volgt de Tiendaagse Oorlog en alle ellende in de regio die tot vandaag de dag in het nieuws blijft. Adria heeft het er liever niet over, maar het bedrijf verkeert dan in zeer zwaar weer, de productie zakt naar nog geen 3.500 stuks. Na erkenning van Slovenië door de Europese Gemeenschap klimt Adria weer uit het dal, door alle inspanning te richten op het leveren van kwaliteitscaravans. Het uiteindelijk doel is de perfecte caravanproductie, wat in 2005 door de bouw van een compleet nieuwe fabriek wordt afgerond. Op het 16 hectare grote complex is 45.000 vier- kante meter bebouwd voor de productie. Sinds 2017 behoort Adria tot de Trigano Group. Meubeldelen komen uit de nabij gelegen eigen meubelfabriek Podgorje, waar ook een peperduur merk als KABE klant is voor z n meubels. De Adria-caravanproductie in Novo Mesto bestaat uit veertig stappen waarin door 19 groepen medewerkers een caravan wordt voltooid. Op tien tussenstops vindt kwaliteitscontrole plaats, op drie plekken door onafhankelijk van de productie werkende controleurs. En dan is er nog de zogenoemde supercontrole, de belangrijkste steekproef om Adria-kwaliteit te waarborgen. Caravans bouwen is grotendeels handwerk, en fouten maken is menselijk. Maar we treffen hier een goed geoliede machine aan, met veel inzet op tussen- tijdse kwaliteitscontrole.
3 1 4 Adria opent zijn deuren voor de KCK 2 1. Bij het 7.500 vierkante meter grote centrale magazijn van de fabriek rijden dagelijks tot wel 70 wagens met goederen en onderdelen voor. Gemiddeld 900 per maand! Steekproefsgewijs wordt de lading gecontroleerd, een enkel onderdeel gaat naar het eigen laboratorium. 2. 225 leveranciers brengen Adria 20.000 tot 25.000 onderdelen per maand. Geen voorraad, maar goederen die gelijk de productie in gaan. Soms komt uitrusting pas aan als een caravanserie zich al op de band voortbeweegt. Vandaag besteld, morgen in huis. Een grote verantwoordelijkheid voor de toeleverancier. 3. Deze houtvoorraad wordt er in een dag of vijf doorheen gejaagd. 70 procent ervan komt uit een van de toeristische attracties van Slovenië, de onmetelijke bossen. 4. Onderdelen die in een steekproef vallen gaan naar het laboratorium. Bijvoorbeeld voor een verouderingstest die tientallen jaren gebruik simuleert. Ook lijm, kit en isolatiemateriaal worden steeds weer op kwaliteit en samenstelling gecheckt. In totaal 1.000 materialen per jaar voor zo n 250 testrapporten. 5. Een traditionele vloer bestaat uit multiplex met daartussen isolatiemateriaal en houten latten. Na verlijming ontstaat een stevig sandwichpaneel, waarop de plaats van de onderdelen en meubels al is aangegeven. 6. In de wand zitten houten blokjes die schroeven van meubels houvast bieden. Elke indeling van elke serie heeft z n eigen precies uitgemeten patronen voor bevestiging van vensters, (boven)kasten, doorvoeropeningen, spotjes en luiken. 5
6 7 8 7. De vloer bij de eerste van zes werkplekken. De onderzijde ligt naar boven, om gasleidingen, bedrading voor verkeersverlichting, de afvoer en nog veel meer te monteren. Verderop ligt het chassis er al deels op. 9 8. Onder een oorverdovend geluid van ratelende luchtsleutels krijgen chassis, dwarsliggers, assen, wielen en leidingen hun plekje aan de vloer. 9. Zit alles vast, dan vindt nauwgezette controle plaats hier van de aanhaalmomenten van bouten waarvoor productiemedewerkers persoonlijk tekenen. Ook controleert men, net als in de luchtvaart, elkaars werk en corrigeert dat waar nodig. De basis moet perfect zijn.
10 13 11 14 12 15 Dagproductie: 20 grote caravans of 50 kleinere 10. Als vloer, chassis en accessoires zijn samengevoegd komt deze draaimachine in actie. Op z n wielen gezet kan dit onderstel naar de volgende 34 stappen in het bouwproces. 11. Dat losse meubeldelen niet stevig zouden zijn, is niet altijd waar. Elk Adriameubel is zo sterk dat het in de productie gemakkelijk handelbaar is en niet vervormt. Hier gaat het bed op z n plaats. 12. Meubels en deze keukenblokken komen uit de nabij gelegen Adria-meubelfabriek in Podgorje. Vlak naast de productielijn van de caravan worden ze afgebouwd. 13. Kleine, kunststof deuvels onderin de staande delen van meubels vallen exact in voorgeboorde gaatjes in de vloer van de caravan. Zo staat elk meubeldeel na plaatsing precies waar het hoort om het vast te schroeven. 14. Adria produceert series van caravans, minimaal tien stuks. In onze reportage vallen wij vanaf nu in de productie van een serie voor Australië. Ook voor de outback overtuigt de kwaliteit dus De uitrusting is wel wat anders, de bouwwijze niet. Binnen wordt nu de elektriciteit aangelegd en waterleidingen en gas aangesloten. 15. Een antibacteriële en aanslagwerende waterleiding wordt met de juiste hulpstukken door de caravan verlegd en ook meteen getest. 16. Terwijl de aan de productieband gekoppelde caravan traag verder rijdt, worden de gasleidingen gecontroleerd. 17. Hangend aan een robotarm met zuignappen brengen medewerkers de eerste buitenwand aan. Rechts zonder deur, die zit voor Australië immers links. 18. Vervolgens is het op enkele punten een tijdje heel erg druk in de caravans. Bedrading moet door de wanden, ringverwarming wordt aangesloten, meubelwerk vastgeschroefd, raamkaders geïnstalleerd en ga zo maar door. 19. Onder veel geknetter branden moderne plasmarobots kunststof delen
16 19 17 20 18 schoon en ruwen ze de te verlijmen randen op. De kitspuit zit helemaal links: als tweede bewerking verdeelt de robotarm de lijm. Dit tot nu toe geheime proces zorgt voor de best mogelijke hechting. 21 20. Vooraan de rij van 34 in aanbouw zijnde caravans vindt de eindcontrole plaats. Zit alles erin, zijn de opties geplaatst, werkt alles, is de juiste stoffering gebruikt? Dan nog de remmen afstellen en testen, verlichting controleren, gaspitten aan, het licht binnen checken en de weging. 21. We zijn helemaal overtuigd als we een steekproef, Adria s supercontrole, bijwonen. Deze voor Nizozemska (Nederland) bedoelde Altea 392 PH is na onderzoek door dat team controleurs perfect bevonden. De caravan is zelfs twee uur op waterdichtheid getest. 22. De trots van Adria is de in 2017 gerealiseerde klimaatkamer. Caravans worden hier getest onder alle (gesimuleerde) weersomstandigheden bij temperaturen van -25 tot +60 Celsius. 22 Meer informatie over Adria op i WWW.ADRIA.NL
In 2014 werd Adria Altea uitgeroepen tot KCK Caravan van het Jaar. Ook nu nog is dit het favoriete model van Nederland. 2014 Meer weten? Vraag het de deskundige Adria caravan dealer in de buurt. Assen Caravan Centrum Peelo www.peelo-assen.nl Doetinchem Meerbeek Caravans www.meerbeek.nl Echt Ridderbeks B.V. www.ridderbeks.nl Heerhugowaard Pauw Recreatie www.pauwrecreatie.nl Herpen Camper & Caravancenter C. van den Oever www.caravancenter.nl Meerkerk Caravan Centrum Meerkerk www.caravancentrummeerkerk.nl Mijdrecht Marsman Caravans en Campers www.marsmancaravans.nl Neerkant Caravan Centrum de Neerkant www.caravancentrumdeneerkant.nl Noordwelle Kampeercentrum Mechielsen www.mechielsen.eu Oirschot Caravanbedrijf M. van der Sande www.sandecaravans.nl Rucphen Tak Caravans www.tak-caravans.nl Tubbergen Hiddink Caravans www.hiddink.nl Wezep BC A28 www.bca28.nl Woerden Van Vliet Caravans www.vanvlietcaravans.nl Wolvega Van der Veen Caravans www.vanderveencaravans.nl Zoetermeer Van der Slik Caravan Centrum www.vanderslik-caravans.nl Vakantie inspiratie sinds 1965. www.adria.nl