DNA in strafzaken: een analyse van het gebruik Caroline Stappers 26 april 2018
DNA Bevat genetisch informatie Uniek voor ieder individu (m.u.v. identieke tweelingen) Gelijk in iedere cel (bv. speeksel, bloed, ) Stabiel gedurende het leven Krachtig middel voor het opsporings- of gerechtelijk onderzoek
Operationele implicaties forensisch DNA Het analyseren en beter begrijpen van het gebruik van DNA in strafzaken vanaf het moment dat de politie DNA-sporen heeft verzameld tot op het moment dat deze de DNA-databank bereiken Welke elementen beïnvloeden dit gebruik? Hoe wordt DNA gebruikt in strafzaken? Hoe kan dit gebruik worden verbeterd?
DNA in een opsporings- of gerechtelijk onderzoek 1. Het verzamelen van sporen op de plaats delict (politie) 2. De beslissing om een spoor te analyseren (parket/onderzoeksrechter) 3. Analyse van verzamelde sporen die kunnen resulteren in een DNA-profiel (DNA-labo) 4. Vergelijking van de bekomen profielen en eventuele registratie in de nationale DNA-databank (NICC)
DNA in een opsporings- of gerechtelijk onderzoek 1. Het verzamelen van sporen op de plaats delict (politie) 2. De beslissing om een spoor te analyseren (parket/onderzoeksrechter) 3. Analyse van verzamelde sporen die kunnen resulteren in een DNA-profiel (DNA-labo) 4. Vergelijking van de bekomen profielen en eventuele registratie in de nationale DNA-databank (NICC)
Methode Analyse data LTWP 2014-2015 Bepalen van het aantal behandelde dossiers met DNA Per arrondissement Per type delict Dossierstudie Gebaseerd op data van LTWP 2014-2015 3 arrondissementen Twee misdrijftypes Interviews Parketmagistraten Onderzoekrechters
Per arrondissement: behandelde N = 103 849 dossiers
Per arrondissement: dossiers met sporen
Per arrondissement: dossiers met DNA-sporen
Per misdrijftype: behandelde dossiers 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Diefstal met braak 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000
5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 78,3% Per misdrijftype: behandelde dossiers met sporen 67,4% 50,8% 77,1% 54,8% 69,5% 57,1% 37,4% 71,4% 63,4% 67,4% 60,5% 60,9% 60% 55,8% 29,7% N Dossiers Avec Traces Diefstal met braak 51,7% 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000
Per misdrijftype: behandelde dossiers met DNA-sporen 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 69,4% 1500 1000 500 0 83,3% 83% 80,4% 72,4% 68,8% 66,3% 58,1% 53,4% 51,8% 46,1% 42,5% 40,3% 37,7% 36,4% 31,8% N Dossiers Dossiers avec traces Dossiers avec ADN Diefstal met braak 30,1% 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000
Profielen in de NGDB per arrondissement N = 4101
2500 DNA in de databank: per misdrijftype 2000 1500 1000 29,7% 500 0 34,9% 32,8% 28,3% 24,8% 18,6% 9,8% 9,1% 8,5% 6,9% 5,4% 5% 4,8% 2,1% 1,9% 0% N Dossiers LPTS N Dossiers BNDG Diefstal met braak 17,35% 0 5000 10000 15000 N Dossiers BNDG N Dossiers LPTS
Dossierstudie Geselecteerd via LIS 2014-2015 3 arrondissementen Antwerpen Luik Brussel 2 misdrijftypes Diefstal braak (MC 17) Moord en doodslag (MC 30)
Dossierstudie Diefstal braak Moord en doodslag Totaal Antwerpen 8 6 14 Brussel 8 5 13 Luik 13 8 21 Totaal 29 19 48
Analyse van de dossiers Verzamelen van de sporen Analyse van de sporen Resultaat van analyse Bruikbaarheid (bijdrage aan het onderzoek)
Verzamelen van sporen DNA-proces Uitval Verzamelen van sporen Analyse van de sporen Nationale DNAdatabank DNAprofiel Match in databank
Verzamelen van sporen 505 verzamelde biologische sporen Diefstal braak Moord en doodslag Total Antwerp 44 78 122 Brussels 44 137 181 Liège 47 155 202 Total 135 370 505
Verzamelen van sporen Type verzamelde sporen Plaats delict Verdachte Slachtoffer Intervenant Diefstal 135 0 0 0 Moord en doodslag 349 15 4 2 Total 484 15 4 2 95,8% zijn sporen verzameld op de PD Referentiestalen enkel bij moord en doodslag
Verzamelen van sporen: interviews Verzamelen sporen Betere opleiding basispolitie Maximale verzameling Er kan een moment komen dat je het nodig hebt.
Verzamelen van sporen: interviews Referentiestalen MC 17: nooit (uitz.: 1 onderzoeksrechter) Probleem? Tijdrovend - werklast Kostprijs Geen relevantie voor bewijsvoering t.a.v. verdachte MC 30: indien nuttig voor onderzoek + autopsie MAAR: toch zekere bewustwording dat het in sommige gevallen toch nuttig kan zijn om een staal van het slachtoffer te verzamelen en analyseren
Analyse van sporen DNA-proces Uitval Verzamelen van sporen Analyse van de sporen Nationale DNAdatabank DNAprofiel Match in databank
Analyse van de sporen Sporen Uitval: 76,4% Verzamelde sporen:484 23,5% Geanalyseer de sporen: 114
Analyse van de sporen Dossiers: Meer sporen in Antwerpen worden geanalyseerd Meer sporen bij diefstal braak dan bij moord en doodslag
Analyse van de sporen: beleid Parket: Prioriteiten / vervolgingsbeleid Antwerpen: A1 + prioriteit = analyse Geen systematiek behalve bij fenomenen Budget Onderzoeksrechters Dossier per dossier Budget
Analyse van de sporen: tactische informatie 14 dossiers met een verdachte Getuigen Heterdaad Telefonie onderzoek Andere beschikbare informatie heeft nooit tot een verdachte geleid
Analyse van de sporen: tactische Hard versus zacht bewijs Vingerafdrukken Getuigen Camerabeelden informatie Tactische informatie uitputten alvorens DNAanalyses te vragen Budget + tijd
Analyse van de sporen: Tabel 14 Problemen bij dossierstudie Leidraad, maar niet bindend Echter dikwijls gevolgd, eventueel trapsgewijs en in functie van de context Ik ben geen expert Grote wetenschappelijke waarde Probleem bloedsporen
Analyse van de sporen: verdachte Dossiers: Geen verdachte: 33,3% van de verzamelde sporen geanalyseerd Verdachte: 9,3% van de verzamelde sporen geanalyseerd Interviews Verschil tussen MC 17 en MC 30 Bekentenis of niet Budget Tijd: voorlopige hechtenis
Analyse van de sporen: nut voor het onderzoek Krachtig bewijsmiddel Diefstal braak Enige aanknopingspunt Iets nieuw bijdragen Doel: Identificatie verdachte
Resultaat van de analyse DNA-proces Uitval Verzamelen van sporen Analyse van de sporen Nationale DNAdatabank DNAprofiel Match in databank
Resultaat van de analyse DNA-profiel (4 missings) Uitval: 30,7% Geanalyseerde sporen: 114 65,8 % DNAprofiel: 75
Resultaat van analyse Type profiel (N = 75) Frequentie Percentage Enkelvoudig 35 46,7% Mengprofiel 2p 22 29,3% Mengprofiel +2p 11 14,7% Te zwak 7 9,3%
Resultaat van analyse Type profiel afhankelijk van het type spoor (N = 75) Microsporen Kledij Objecten Swab Swab bloed Enkelvoudig 0% 11,1% 19,2% 28,1% 86,6% Mengprofiel 2p Mengprofiel +2p 0% 44,4% 23,1% 17,5% 13,3% 0% 22,2% 15,4% 8,8% 0% Te zwak 0% 22,2% 11,5% 3,5% 0% Geen profiel 100% 0% 30,8% 42,1% 0%
Resultaat van analyse Gevoel dat analyse dikwijls geen resultaat oplevert MC 17 Sporen zijn weinig bruikbaar (bv. voertuig) MC 30 Betere sporen: bloed
Bruikbaarheid DNA-proces Uitval Verzamelen van sporen Analyse van de sporen Nationale DNAdatabank DNAprofiel Match in databank
Bruikbaarheid Match binnen een dossier 7 sporen matchen met verdachte 5 sporen matchen met slachtoffer 1 spoor match met verdachte en slachtoffer (mengprofiel)
Bruikbaarheid: DNA-databank DNA-profiel (5 missings) UITVAL: 56% DNAprofiel: 75 44% DNAdatabank: 33
Bruikbaarheid: DNA-databank Geen verschillen tussen arrondissementen Geen verschillen tussen misdrijftypes Geen verschillen afhankelijk van het type spoor Significantie verschillen afhankelijk van het type profiel Enkelvoudig profielen worden significant minder opgeslagen: hetzelfde profiel komt meerdere keren voor in één dossier
Match UITVAL: 81,8% Bruikbaarheid: match in DNAdatabank DNAdatabank: 33 18,2% Match: 6
Bruikbaarheid: match in DNAdatabank Geen verschillen tussen de arrondissementen Verschillen tussen de misdrijftypes Alle matchen zijn voor diefstal braak Geen significante verschillen afhankelijk van het type spoor Geen significante verschillen afhankelijk van het type profiel
Bruikbaarheid Hoofddoel DNA- analyses = identificatie verdachte Sporadisch om iemand uit te sluiten In één dossier werd DNA gebruikt om een verklaring van het slachtoffer te bevestigingen Voeden databank
Conclusie Verzamelen > Analyse Beleid Tactische informatie Verdachte Nut voor het onderzoek In de volgende fases zijn er quasi geen verschillen te vinden Aanbevelingen Profielen Slachtoffers Samenwerking actoren Bewustwording kostprijs
Bedankt voor uw aandacht Caroline.stappers@just.fgov.be 45