: 510361 Smallepad 5 3811 MG Amersfoort Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl T 033 421 74 21 F 033 421 77 99 E info@cultureelerfgoed.nl Stelling bij Aantal complexonderdelen Monumentnummers van complexonderdelen 20 510362, 510363, 510364, 510365, 510366, 510367, 510368, 510369, 510370, 510371, 510372, 510373, 510374, 510375, 510376, 510377, 510378, 510379, 510380, 510381 Woonplaats Gemeente Provincie Locatie van het hoofdobject, Complexomschrijving Inleiding Voormalige MILITAIRE VERDEDIGINGSWERKEN gebouwd tussen 1932 en 1936 onder de naam Stelling bij Den Oever, in samenhang met soortgelijke werken aan de Friese zijde van de Afsluitdijk onder de naam Stelling bij Kornwerderzand. De aanleg van de Afsluitdijk betekende dat de Vesting Holland, het dichtst bevolkte gedeelte van Nederland, aan de noordzijde vanuit Duitsland via de provincies Groningen en Friesland bereikbaar werd. Op grond daarvan besloot de rijksoverheid tot de bouw van een tweetal verspreide kazematopstellingen bij en Kornwerderzand. De kazematopstelling bij bestaat uit de volgende, in het landschap herkenbare, werken: 1 tankhindernis4 enkele mitrailleurkazematten, genummerd I, II, VIII en XII; 2 driedubbele mitrailleurkazematten, genummerd IX en X;
2 enkele mitrailleurkazematten met zoeklicht en brandstofreservoir, genummerd V (met keuken) en VI; 1 enkele kanonkazemat, genummerd III; 1 dubbele kanonkazemat, genummerd IV; 2 luchtdoelremises, genummerd VII en XI; 1 machinekamer en hulpverbandplaats, genummerd XIII; 6 machinegebouwen voor dieselaggregaat, gekenmerkt A t/m F. Voorts horen er diverse regenputten tot de kazematopstelling welke echter niet afzonderlijk zijn beschreven. Over het algemeen zijn de bijbehorende aarden wallen en loopgraven nog redelijk in tact. De werken I tot en met VIII zijn gesitueerd op een schoppenvormig plateau, dat doorsneden wordt door de autosnelweg, en is gelegen ten noordoosten van de (afzonderlijk beschermde) spuisluizen (Simon Stevinsluizen). Deze werken bestreken met hun vuur de gestelde hindernissen op de dijk, en haar buitentaluds, onder meer het behouden gedeelte tankhindernis. De tweede linie, met werken IX, X en XI, ligt westelijk op een tussen de spuisluizen en de voorhaven van de schutsluis, ingeklemd ruitvormig plateau. Mitrailleurkazemat XII is gesitueerd op de kade aan de zuidoost zijde van de voorhaven. De bezetting van de Stelling bij bestond uit 7 officieren en 211 minderen. De werken zijn alle opgetrokken uit gewapend beton met buitenwand diktematen van 1.70, 1.80, 2.30, 2.40, 2.80 en 4.50 m. De Stelling bij is van algemeen belang wegens bouw- en architectuurhistorische waarde: a. als element uit de laatste fase van de permanente versterkingsbouw in Nederland; b. als qua zwaarte vrijwel uniek complex op Nederlands gezag gebouwde betonnen verdedigingswerken annex aardwerken en loopgraven in Nederland; c. als gaaf en herkenbaar gebleven verdedigingscomplex; d. als voorbeeld van de toepassing van zware gewapend betonconstructies in de laatste fase van de permanente versterkingsbouw in Nederland; e. als complex met voorbeelden van gebouwen, welke volgens in het grondplan en de opstand gestandaardiseerde uitgangspunten zijn gerealiseerd; f. omwille van de bewaard gebleven functionele, strategische samenhang van de gebouwen onderling, en met een soortgelijk, aan de Friese zijde van de Afsluitdijk bij Kornwerderzand gelegen verdedigingscomplex.
De voormalige militaire verdedigingswerken uit de Stelling bij zijn van cultuurhistorische waarde als element uit de krijgsgeschiedenis, in casu de geschiedenis van het Interbellum in Nederland, waarbinnen het complex deel uitmaakte van het verdedigingsproject onder de naam Stelling bij.
Monumentnummer*: 510362 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3252 TANKHINDERNIS gesitueerd aan de noordoostzijde van de kazematopstelling op het buiten- en binnentalud van de Afsluitdijk. De V-vormig aangelegde hindernis bestaat uit gewapend betonnen, rechthoekige bodemplaten, waarin oorspronkelijk gevat waren, in lengterichting, drie rijen betonpalen met wapening van stalen H-profiel. Volledig behouden zijn deze betonpalen op bodemplaten nog nabij de Waddenzee-oever. Over een lengte van 150 meter loopt de tankhindernis schuin noordoostwaarts omhoog tot de kruin van de dijk. Aan de kruin maakt de versperring een scherpe knik, om vervolgens schuin in richting zuid-zuidwest naar beneden te gaan, oorspronkelijk over een lengte van 190 meter, thans resteert ongeveer 30 meter. De tankhindernis is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Versperring Tankhindernis
Monumentnummer*: 510363 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3252 ENKELE MITRAILLEURKAZEMAT genummerd I. Deze enkele mitrailleurkazemat is vrijwel identiek aan de tegenover aan de andere zijde van de autosnelweg gesitueerde enkele mitrailleurkazemat II en bestaat uit een rechthoekig gebouw. Boven de rechter ingang is het bestekjaar 1933 aangegeven. Aan de binnen- en buitenzijde van de frontafzijdige buitenwand (zuidwest) zijn twee maal twee privaatruimtes aangebracht. Links en rechts van de privaten bieden stalen deuren toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 verbonden met een T-vormige gangruimtede twee ingangen worden vanuit de legeringslokalen voor manschappen en onderofficieren door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. Aan het eind van de gangruimte is links de toegang naar de kazematruimte voor mitrailleur. Deze ruimte heeft een schietgat in de frontwand (noordoost). De buitenwanddikte bedraagt: NW en NO 2.30 m, ZO 2.30 m, ZW 1.80 m. De bovendekking bedraagt ongeveer 2.00 m gewapend beton. Werk I meet een grootste lengte van 14.20 m en een breedte van 12.80 m. De camouflagebeschildering uit de jaren '50 is nog tamelijk goed herkenbaar. De enkele mitrailleurkazemat I is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang.
Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Kazemat (B10)
Monumentnummer*: 510364 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3290 ENKELE MITRAILLEURKAZEMAT genummerd II. Deze enkele mitrailleurkazemat is vrijwel identiek aan de tegenover, aan de andere zijde van de autosnelweg gesitueerde enkele mitrailleurkazemat I en bestaat uit een rechthoekig gebouw. Boven de rechter ingang is het bestekjaar 1933 aangegeven. Aan de binnen- en buitenzijde van de frontafzijdige buitenwand (zuidwest) zijn twee maal twee privaatruimtes aangebracht. Links en rechts van de privaten bieden stalen deuren toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 verbonden met een T-vormige gangruimte. De twee ingangen worden vanuit de legeringslokalen voor manschappen en onderofficieren door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. Aan het eind van de gangruimte is links de toegang naar de kazematruimte voor mitrailleur. Deze ruimte heeft een schietgat in de frontwand (noordoost). De buitenwanddikte bedraagt: NW en NO 2.30 m, ZO 1.80 m, ZW 1.80 m. De bovendekking bedraagt ongeveer 2.00 m gewapend beton. Werk II meet een grootste lengte van 13.90 m en een breedte van 12.40 m. De enkele mitrailleurkazemat II is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang.
Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Kazemat (B10)
Monumentnummer*: 510365 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3290 De ENKELE MITRAILLEURKAZEMAT VIII is een bijna vierkant werk, in de breedte met een aantal ruimtefuncties uitgebreid. Identiek met de enkele mitrailleurkazematten I en II zijn de twee maal twee privaatruimtes aan de binnen- en buitenzijde van de frontafzijdige buitenwand (zuidwest) met links en rechts daarvan de stalen deuren, welke toegang bieden tot een portaal. De door de verbreding ontstane binnenruimte (legeringslokaal manschappen) heeft tot gevolg dat de portalen middels een hoek van 90 verbonden zijn met een dubbele, T-vormige gangruimte. Aan de noordwest zijde zijn het legeringslokaal voor officieren en de telefooncentrale. Aan de zuidoost zijde bevinden zich het legeringslokaal voor manschappen en de kazematruimte voor mitrailleur met schietgat in de frontwand (noordoost). Tegen de frontwand bevindt zich nog een kleine waarnemingsruimte met gietstalen koepel. De twee ingangen worden vanuit de telefooncentrale en het legeringslokaal voor manschappen door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. De buitenwanddikte bedraagt: NW 1.70 m en 2.20 m; NO 1.90 m en 2.40 m; ZO 1.80 m en ZW 1.90 m. De bovendekking bedraagt ongeveer 2.00 m gewapend beton. Werk VIII meet een grootste lengte van 15.80 m en een breedte van 16.20 m.
De enkele mitrailleurkazemat VIII is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij Den Oever van algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Kazemat (B10)
Monumentnummer*: 510366 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3271 De ENKELE MITRAILLEURKAZEMAT XII is een iets afwijkend type ten opzichte van de werken I, II en VIII. Vanwege de situering op de kade van de voorhaven was het slechts mogelijk om aan de noordoost zijde van de kazemat aardwerken toe te voegen. Voor het overige is extra dekking verkregen door de toepassing van een betonnen borstwering. Afwijkend ten opzichte van de werken I, II en VIII is verder het ontbreken van binnenprivaten. Aan de zuidwest zijde bieden stalen deuren links en rechts toegang tot twee portalen, welke middels een hoek van 90 verbonden zijn met de gangruimte. De gangruimte sluit aan op de tegen de noordoost wand gelegen legeringsruimte voor manschappen, telefooncentrale en kazematruimte voor mitrailleur met schietgat in de noordwest wand. De twee ingangen worden vanuit de legersruimte en de kazematruimte door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. Boven de linker ingang is het bestekjaar 1932 aangegeven. De camouflagebeschildering uit de jaren '50 is tamelijk goed herkenbaar. De buitenwanddikte bedraagt: NW en ZO 2.30 m en 1.80 m; en ZW 1.80 m. De bovendekking bedraagt ongeveer 2.00 m gewapend beton. Werk XII meet exclusief betonnen borstwering een grootste lengte van 10.50 m en een breedte 15.80 m. De enkele mitrailleurkazemat XII is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij Den
Oever van algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Kazemat (B10)
Monumentnummer*: 510367 510361 Stelling bij WIERINGEN A 4824 WIERINGEN A 4825 De DRIEDUBBELE MITRAILLEURKAZEMAT IX is qua grondplanschema vrijwel identiek aan de driedubbele mitrailleurkazemat X, doch het grondplanschema is spiegelbeeldig toegepast in verband met de situering van de gebouwen, links en rechts van de autoweg, tussen spuisluizen en voorhaven. Te halverbreedte is een dilatatievoeg aangebracht. Aan de binnen- en buitenzijde van de zuidwest wand zijn twee maal twee privaatruimtes aangebracht. Links en rechts van de privaten bieden stalen deuren toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 verbonden met de gangruimte. De twee ingangen worden vanuit twee mitrailleurkazematruimtes (gesitueerd in de uiterste noordoost hoek) door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. Tussen de kazematruimtes zijn aan de noordoost wand twee legeringslokalen voor manschappen aanwezig, welke onderling een verbinding hebben. Alleen via deze verbinding zijn ook de twee - door de dilatatievoeg van elkaar te onderscheiden - helften van de kazemat met elkaar verbonden. Tegen de zuidwest wand zijn de overige ruimten gegroepeerd (legeringslokaal officieren, kazematruimte voor mitrailleur, binnenprivaten en een waarnemingsruimte met koepel). Boven de linker ingang is het bestekjaar 1933 aangegeven.
De kazemat heeft mitrailleurschietgaten in de noordwestelijke, noordoostelijke en zuidwestelijke buitenwand. De camouflagebeschildering is goed herkenbaar. Het werk is vrijwel geheel voorzien van een betonnen borstwering voor extra dekking. De kazemat meet exclusief betonnen borstwering een grootste lengte van 12.80 m en een breedte van 27.30 m. De buitenwanddikte bedraagt: ZW 1.90 m; en overige wanden 2.30 à 2.40 m. De bovendekking bedraagt ongeveer 2.00 m gewapend beton. De driedubbele mitrailleurkazemat IX is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij Den Oever van algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Kazemat (B10)
Monumentnummer*: 510368 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3278 De DRIEDUBBELE MITRAILLEURKAZEMAT X is qua grondplanschema vrijwel identiek aan de driedubbele mitrailleurkazemat IX, doch het grondplanschema is spiegelbeeldig toegepast in verband met de situering van de gebouwen, links en rechts van de autoweg, tussenspuisluizen en voorhaven. Te halverbreedte is een dilatatievoeg aangebracht. Aan de binnen- en buitenzijde van de zuidwest wand zijn twee maal twee privaatruimtes aangebracht. Links en rechts van de privaten bieden stalen deuren toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 verbonden met de gangruimte. De twee ingangen worden vanuit twee mitrailleurkazematruimtes (gesitueerd in de uiterste noordoost hoek) door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. Tussen de kazematruimtes zijn aan de noordoost wand twee legeringslokalen voor manschappen aanwezig, welke onderling een verbinding hebben. Alleen via deze verbinding zijn ook de twee - door de dilatatievoeg van elkaar te onderscheiden - helften van de kazemat met elkaar verbonden. Tegen de zuidwest wand zijn de overige ruimten gegroepeerd (legeringslokaal officieren, kazematruimte voor mitrailleur en binnenprivaten). Boven de linker ingang is het bestekjaar 1933 aangegeven. De kazemat heeft mitrailleurschietgaten in de noordoostelijke, zuidoostelijke en zuidwestelijke buitenwand. Het
gebouw heeft, naast aardwerken, extra dekking door een betonnen ombouw aan de zuidelijke hoek. De kazemat meet een grootste lengte van 12.60 m en een breedte van 27.30 m. De buitenwanddikte bedraagt: ZW 1.90 m; en overige wanden 2.30 à 2.40 m. De bovendekking bedraagt ongeveer 2.00 m gewapend beton. De driedubbele mitrailleurkazemat X is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij Den Oever van algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Kazemat (B10)
Monumentnummer*: 510369 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3252 De ENKELE MITRAILLEURKAZEMAT MET ZOEKLICHT genummerd V, heeft een vrijwel identiek, doch spiegelbeeldig grondplan ten opzichte van de enkele mitrailleurkazemat met zoeklicht VI. Het spiegelbeeldige aspect houdt verband met de situering van de kazematten op de uiteinde van het schoppenvormig plateau, links en rechts van de autoweg, en de daaruit volgende locatie van de kazematruimte in het werk. Het gebouw draagt als bestekjaar 1934. Aan de binnen- en buitenzijde van de zuidwest wand zijn twee maal twee privaatruimtes aangebracht. Links en rechts van de privaten bieden stalen deuren toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 verbonden met de gangruimten. De twee ingangen worden vanuit een legeringslokaal voor manschappen en de kazematruimte door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. Tegen de noordoost wand zijn gegroepeerd de kazematruimte voor mitrailleur, de waarnemingsruimte met koepel, twee legeringslokalen voor manschappen en een spiegelkamer (het zoeklicht scheen via twee spiegels). Tegen de zuidwest wand zijn gegroepeerd de binnenprivaten, het machinelokaal en het lokaal voor het zoeklicht. De kazemat heeft een mitrailleurschietgat in de noordoostelijke buitenwand bij de noordelijke, respectievelijke oostelijke hoek. Het zoeklicht was bedoeld te worden opgesteld op het werk. Aan het werk is een keukengebouw toegevoegd,
opgetrokken uit baksteen en bedekt met een dunne betonplaat. Bij de kazemat bevindt zich een brandstofreservoir. De kazemat meet een grootste lengte (exclusief keukenaanbouw) van 13.60 m en de een breedte van 26.60 m. De bovendekking bedraagt 2.00 m gewapend beton. De wanddikte van de kazemat bedraagt: NW en NO gedeeltelijk 1.80 en 2.30 m en ZW en ZO 1.80 m. Extra dekking is verkregen door toevoeging van aardwerken. Het aardwerk heeft aan de westelijke hoek een kleine, met beton beklede binnenruimte. De enkele mitrailleurkazemat met zoeklicht genummerd V is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Kazemat (B10)
Monumentnummer*: 510370 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3290 De ENKELE MITRAILLEURKAZEMAT MET ZOEKLICHT genummerd VI, heeft een vrijwel identieke doch spiegelbeeldig grondplan, ten opzichte van de enkele mitrailleurkazemat met zoeklicht V. Het spiegelbeeldige aspect houdt verband met de situering van de kazematten op de uiteinden van het schoppenvormig plateau, links en rechts van de autoweg, en de daaruit volgende locatie van de kazematruimte in het werk. Het gebouw draagt als bestekjaar 1934. Aan de binnen- en buitenzijde van de zuidwest wand zijn twee maal twee privaatruimtes aangebracht. Links en rechts van de privaten bieden stalen deuren toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 verbonden met de gangruimten. De twee ingangen worden vanuit een legeringslokaal voor manschappen en de kazematruimte door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. Tegen de noordoost wand zijn gegroepeerd de kazematruimte voor mitrailleur, de waarnemingsruimte met koepel, twee legeringslokalen voor manschappen en een spiegelkamer (het zoeklicht scheen via twee spiegels). Tegen de zuidwest wand zijn gegroepeerd de binnenprivaten, het machinelokaal en het lokaal voor het zoeklicht. De kazemat heeft een mitrailleurschietgat in de noordoostelijke buitenwand bij de noordelijke, respectievelijk oostelijke hoek. Het zoeklicht was bedoeld te worden opgesteld op het werk.
Bij de kazemat bevindt zich een brandstofreservoir. De kazemat meet een grootste lengte van 13.60 m en een breedte van 26.60 m. De bovendekking bedraagt 2.00 m gewapend beton. De wanddikte van de kazemat bedraagt: NO en ZO gedeeltelijk 1.80 en 2.30 m; en NW en ZW 1.80 m. Extra dekking is verkregen door de toevoeging van aardwerken. De enkele mitrailleurkazemat met zoeklicht genummerd VI is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Kazemat (B10)
Monumentnummer*: 510371 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3252
De ENKELE KANONKAZEMAT III heeft een tamelijk ver frontwaarts geschoven positie op het schoppenvormig plateau en is vrijwel geheel omringd door aardwerken. Het werk draagt als bestekjaar 1933. Aan de buitenzijde van de zuidwest wand zijn twee buitenprivaten aangebracht. Uiterst links en rechts van de privaten bieden stalen deuren toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 verbonden met de gangruimten. De twee ingangen worden vanuit de kazematruimte en een smalle nis aan de zuidoost zijde door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. De noordwestelijke gangruimte is extra breed ten behoeve van de opstelling van een veldaffuit. Achter de frontwand (noordoost) zijn gegroepeerd de kanonkazematruimte met schietgat in de frontwand, een bergruimte annex munitiemagazijn, het legeringslokaal voor manschappen en een waarnemingsruimte met spiegelkast. Ten behoeve van de waarneming is in de frontwand een kijksleuf aangebracht, nabij de oosthoek van het werk. De camouflagebeschildering uit de jaren '50 is tamelijk goed herkenbaar. De buitenwanddikte bedraagt: NW wn NO 2.30 m; ZO 1.80 m; en ZW 1.60 m. De bovendekking bedraagt ongeveer 2.00 m gewapend beton. De kazemat meet een grootste lengte van 13.00 m en breedte 20.90 m. De enkele kanonkazemat III is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Kazemat (B10)
Monumentnummer*: 510372 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3290 De DUBBELE KANONKAZEMAT IV betreft het zwaarste werk binnen de Stelling bij. Evenals kanonkazemat III heeft deze kazemat een tamelijk ver frontwaarts geschoven positie op het schoppenvormig plateau, en is het vrijwel geheel omringd door aardwerken. Het gebouw heeft twee verdiepingen. De benedenverdieping is gelegen onder het maaiveld en bevat aan de korte buitenwanden twee maal twee bergruimten of munitiemagazijnen en in het middengedeelte een legeringslokaal voor manschappen, twee privaten en twee trappenhuizen. De bovenverdieping, die geheel boven het maaiveld is gelegen, heeft aan de buitenzijde van de zuidwest wand twee buitenprivaten. Uiterst links en rechts van de privaten bieden stalen deuren toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 verbonden met de gangruimten. De twee ingangen worden vanuit de kazematruimten door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. Tussen de gangruimten aan de zuidwest wand is een legeringslokaal voor manschappen gesitueerd. De gangruimten sluiten aan op de twee trappenhuizen, met daartussen gelegen de waarnemingsruimte met spiegelkast, van buiten af herkenbaar door een kijksleuf midden in de frontwand (noordoost). De twee kazematruimten voor kanon bevinden zich in de noord- en oosthoek van het werk, en hebben een schietgat en de frontwand. Boven de linker ingang is het bestekjaar 1934 aangebracht. De buitenwanddikte bedraagt: NO 2.80 en 4.50 m; en ZW 1.80 m.
De bovendekking bedraagt 2.00 m gewapend beton. De kazemat meet een grootste lengte van 12.90 m en een breedte van 26.30 m. De dubbele kanonkazemat IV is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Kazemat (B) Kazemat (B10)
Monumentnummer*: 510373 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3290 LUCHTDOELREMISE VII betreft een rechthoekig gebouw met uiterst links, in het midden en uiterst rechts drie ingangen aan de zuidwest zijde. De middelste ingang met oorspronkelijk dubbele stalen deuren, geeft toegang tot het remiselokaal dat met extra zware binnenwanden is omgeven. Het remiselokaal is via twee doorgangen verbonden met de gangruimten. De linker en rechter ingang met stalen deuren geven toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 verbonden met de gangruimten. Aan de binnen- en buitenzijde van de zuidwest wand zijn twee maal twee privaten aangebracht. Langs de noordoost wand zijn gegroepeerd twee legeringslokalen voor manschappen met daar tussen de waarnemingsruimte met gietstalen koepel, het legeringslokaal voor onderofficieren en de munitiebergplaats. De linker en rechter ingang worden vanuit de legeringslokalen voor manschappen door middel van een geweerschietgat via de portalen gedekt. Boven de middelste ingang is het bestekjaar 1933 aangebracht. De buitenwanddikte bedraagt: ZW 1.90 m; en overige wanden 1.80 m. De bovendekking bedraagt 2.00 m gewapend beton. Het werk meet een grootste lengte van 14.80 m en een breedte van 20.30 m. Het gebouw is omgeven met aardwerken.
De luchtdoelremise VII is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Bomvrij militair object Remise (B)
Monumentnummer*: 510374 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3278 De LUCHTDOELREMISE XI betreft een rechthoekig gebouw met uiterst links, in het midden en uiterst rechts drie ingangen aan de zuidzijde. De middelste ingang geeft met stalen dubbele deuren direct toegang tot het remiselokaal, dat met extra zware binnenwanden is omgeven. Het remiselokaal is via twee doorgangen verbonden met de gangruimten. De linker en rechter ingang met stalen deuren geven toegang tot twee portalen, middels een hoek van 90 verbonden met de gangruimten. Aan de buitenzijde van de zuidwest wand zijn twee privaten aangebracht. Langs de noordoost wand zijn gegroepeerd een keuken, magazijn, en twee legeringslokalen voor manschappen. Rechts naast het remiselokaal is de legeringsruimte voor officieren. Boven de middelste ingang is bestekjaar 1932 aangebracht. In de jaren '50 zijn in verband met de verbouwing van het werk tot ziekenhuis, de functies van een aantal ruimten als volgt gewijzigd:legeringslokaal manschappen werd ziekenzaal, legeringsruimte officieren werd verbandopslag, remiselokaal werd ontvangpost, magazijn werd sterilisatiekamer en keuken werd operatiekamer. De buitenwanddikte bedraagt 1.80 m. De bovendekking bedraagt 2.00m gewapend beton. Het gebouw meet een grootste lengte van 14.60 m en een breedte van 20.40 m. Het gebouw is geheel omgeven met aardwerken. De luchtdoelremise XI is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van
algemeen belang. Verdedigingswerken en militaire gebouwen Bomvrij militair object Remise (B)
Monumentnummer*: 510375 510361 Stelling bij de afsluitdjk, Buitengebied WIERINGEN A 3244 MACHINEKAMER EN HULPVERBANDPLAATS XIII betreft een rechthoekig gebouw dat gesitueerd is onder het brugwachtersgebouw aan de zuidwest zijde van het complex, tussen de rijbanen op de Afsluitdijk. De machinekamer en hulpverbandplaats XIII is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Boerderijen, molens en bedrijven Industrie Machinegebouw(M)
Monumentnummer*: 510376 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3252 Ten westen van werk III gelegen MACHINEGEBOUW A. Het machinegebouw betreft een aangeaard, vrijwel rechthoekig werk. De toegang wordt verkregen met een trap via een portaal, met daar achter de machinekamer. In de machinekamer stond een gelijkstroom-compound-dynamo opgesteld, welke werd aangedreven door een Kromhout-Gardner dieselmotor van 12PK. Deze installatie leverde electriciteit voor verlichting en verwarming van de verdedigingswerken. De buitenwanddikte en de bovendekking van het machinegebouw bedraagt 1.50 m. Het gebouw meet een grootste lengte van 5.20 m en een breedte van 3.50 m. Het machinegebouw A is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Boerderijen, molens en bedrijven Industrie Machinegebouw(M)
Monumentnummer*: 510377 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3289 Ten zuidwesten van werk IV gelegen MACHINEGEBOUW B. Het machinegebouw betreft een aangeaard, vrijwel rechthoekig werk. De toegang wordt verkregen met een trap via een portaal, met daar achter de machinekamer. In de machinekamer stond een gelijkstroom-compound-dynamo opgesteld, welke werd aangedreven door een Kromhout-Gardner dieselmotor van 12 PK. Deze installatie leverde electriciteit voor verlichting en verwarming van de verdedigingswerken. De buitenwanddikte en de bovendekking van het machinegebouw bedraagt 1.50 m. Het gebouw meet een grootste lengte van 5.20 m en een breedte van 3.50 m. Het machinegebouw B is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Boerderijen, molens en bedrijven Industrie Machinegebouw(M)
Monumentnummer*: 510378 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3252 Ten westen van werk VII gesitueerd MACHINEGEBOUW C. Het machinegebouw betreft een aangeaard, vrijwel rechthoekig werk. De toegang wordt verkregen met een trap via een portaal, met daar achter de machinekamer. In de machinekamer stond een gelijkstroom-compound-dynamo opgesteld, welke werd aangedreven door een Kromhout-Gardner dieselmotor van 12 PK. Deze installatie leverde electriciteit voor verlichting en verwarming van de verdedigingswerken. De buitenwanddikte en de bovendekking van het machinegebouw bedraagt 1.50 m. Het gebouw meet een grootste lengte van 5.20 m en een breedte van 3.50 m. Het machinegebouw C is als belangwekkend historisch0-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Boerderijen, molens en bedrijven Industrie Machinegebouw(M)
Monumentnummer*: 510379 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3290 Ten zuidwesten van werk VIII gesitueerd MACHINEGEBOUW D. Het machinegebouw betreft een aangeaard, vrijwel rechthoekig werk. De toegang wordt verkregen met een trap via een portaal, met daar achter de machinekamer. In de machinekamer stond een gelijkstroom-compound-dynamo opgesteld, welke werd aangedreven door een Kromhout-Gardner dieselmotor van 12 PK. Deze installatie leverde electriciteit voor verlichting en verwarming van de verdedigingswerken. De buitenwanddikte en de bovendekking van het machinegebouw bedraagt 1.50 m. Het gebouw meet een grootste lengte van 5.20 m en een breedte van 3.50 m. Het machinegebouw D is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Boerderijen, molens en bedrijven Industrie Machinegebouw(M)
Monumentnummer*: 510380 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3246 Ten zuidoosten van werk IX gesitueerd MACHINEGEBOUW E. Het machinegebouw betreft een aangeaard, vrijwel rechthoekig werk. De toegang wordt verkregen met een trap via een portaal, met daar achter de machinekamer. In de machinekamer stond een gelijkstroom-compound-dynamo opgesteld, welke werd aangedreven door een Kromhout-Gardner dieselmotor van 12 PK. Deze installatie leverde electriciteit voor verlichting en verwarming van de verdedigingswerken. De buitenwanddikte en de bovendekking van het machinegebouw bedraagt 1.50 m. Het gebouw meet een grootste lengte van 5.20 m en een breedte van 3.50 m. Het machinegebouw E is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Boerderijen, molens en bedrijven Industrie Machinegebouw(M)
Monumentnummer*: 510381 510361 Stelling bij WIERINGEN A 3278 Ten westen van werk X gesitueerd MACHINEGEBOUW F. Het machinegebouw betreft een aangeaard, vrijwel rechthoekig werk. De toegang wordt verkregen met een trap via een portaal, met daar achter de machinekamer. In de machinekamer stond een gelijkstroom-compound-dynamo opgesteld, welke werd aangedreven door een Kromhout-Gardner dieselmotor van 12 PK. Deze installatie leverde electriciteit voor verlichting en verwarming van de verdedigingswerken. De buitenwanddikte en de bovendekking van het machinegebouw bedraagt 1.50 m. Het gebouw meet een grootste lengte van 5.20 m en een breedte van 3.50 m. Het machinegebouw F is als belangwekkend historisch-functioneel onderdeel van de Stelling bij van algemeen belang. Boerderijen, molens en bedrijven Industrie Machinegebouw(M)