Beheerstrategie Golfclub Driene 2010 2015 Opgesteld door: Bosgroep Noord-Oost Nederland Balkerweg 48a 7737 PB Witharen Tel: 0523-654590
Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE 1 VOORWOORD 2 GEBIEDSBESCHRIJVING 2 DOELSTELLING 3 NATUUR 3 LANDSCHAP 3 HOUTPRODUCTIE 3 HUIDIGE SITUATIE 3 OUD GEMENGD LOOFBOS 4 OUD GEMENGD NAALDBOS 4 LANEN, BOOMRIJEN EN SOLITAIREN 5 LANEN 5 BOOMRIJEN 5 SOLITAIREN 5 KIKKERPOEL 6 BESTRIJDING AMERIKAANSE VOGELKERS (PRUNUS) 7 Kaart 1: Kaart 2: Bijlage 1: Beheertype Beheerkaart Afdelingsregister Golfclub Driene Beheerstrategie Golfclub Driene, juni 2010 1
Voorwoord In 2005 is voor de golfbaan Driene een beheervisie, een praktische wegwijzer voor de periode 2006 2010 opgesteld. Deze beheerperiode loopt in 2010 af, in overleg met de beheercommissie heeft de Bosgroep nu voor de periode 2011-2015 een vervolg geschreven. Inhoudelijk betekent dit dat het gecombineerde afdelingsregister/werkplanning aangepast moet worden. De rest van de beheervisie blijft nagenoeg ongewijzigd. De enige aanvulling op de beschrijving van de verschillende beheertypes is dat er de komende beheerperiode meer nadruk gelegd mag worden op individuele bomen. De huidige en toekomstige landschapsbepalende bomen dienen de ruimte te krijgen om zich zo volledig mogelijk te ontwikkelen. Gebiedsbeschrijving De golfclub Driene ligt tussen Hengelo en Enschede. Het ligt aan de zuidzijde van een uitgestrekt bosgebied. De Driener Beek stroomt van oost naar west over de baan en watert af in het Koppel Kanaal. De golfbaan bestaat uit een halfopen landschap. De golfbaan is in eigendom van Landgoed de Belder. Het betreft een 9-holes baan. Het spelgedeelte is ruim 17 ha groot. De banen zijn zeer fraai aangelegd in bestaand, ouder bos. De totale oppervlakte van het bos is bijna 13 ha. Het beheer van het terrein wordt aangestuurd door de baancommissie, die verantwoording aflegt aan het bestuur. Op de golfclub werken 3 vaste arbeidskrachten. Naast onderhoud van het spelgedeelte, wordt ook een aantal uren besteed aan onderhoud van solitaire bomen en bosranden. Voor het grotere onderhoud van het bos, zoals dunningen, wordt de Bosgroep ingeschakeld voor het coördineren en uitbesteden van werkzaamheden aan specialisten. Het bosbeheer wordt bekostigd uit de reguliere begroting van de vereniging aangevuld met de houtopbrengsten. Incidenteel wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van subsidies. Het terrein is niet opengesteld voor het publiek. Clubhuis golfbaan Driene Beheerstrategie Golfclub Driene, juni 2010 2
Doelstelling Het duurzaam in stand houden en waar mogelijk versterken van een aantrekkelijke, natuurlijke en afwisselende omgeving om de golfsport in te beoefenen, waarbij het bos geen nadelige invloed mag hebben op het spelgedeelte. Om dit doel te bereiken is een aantal randvoorwaarden geformuleerd, waarbinnen het beheer zich afspeelt. Natuur - Streven naar inheemse en structuurrijke bossen waarbij natuurlijke processen ruim baan krijgen. Eén van die processen waar gebruik van kan worden gemaakt is natuurlijke verjonging. Maar om sneller meer structuur en een gewenste soortensamenstelling te bereiken kan het handig zijn om bij te planten. - Waar mogelijk worden maatregelen genomen om de flora en fauna een plaats te geven binnen het terrein. - Dood hout als drager van spontane natuurlijke processen heeft geen prioriteit. Incidenteel kan in de grotere percelen buiten het loopgebied dood hout aanwezig zijn. Landschap - Landschappelijke elementen waaronder solitaire bomen, hagen, houtwallen, kikkerpoelen en lanen worden actief in stand gehouden. Deze elementen bepalen mede de aantrekkelijkheid van het gebied. - Daar waar mogelijk worden kansen voor het creëren van nieuwe landschappelijke elementen benut. - Solitaire bomen en bomen die zich zouden kunnen ontwikkelen tot landschappelijk waardevolle (solitaire) bomen de ruimte bieden voor een optimale ontwikkeling. Dit kunnen ook individuele bomen in bosopstanden zijn. Houtproductie - Het produceren van hout is geen doel op zich. Binnen het beheer worden geen maatregelen genomen om de productie te stimuleren. Bij het dunnen ligt de nadruk op het ontwikkelen bomen met grote kronen. - Incidenteel kan aandacht worden besteed aan de kwaliteit van enkele bomen. Het periodiek vrijstellen en opsnoeien van enkele toekomstbomen kan op termijn waardevol hout opleveren. Huidige situatie Op de golfbaan komen verschillende beheertypes voor. Ieder beheertype vraagt om een bepaald beheer voor het bereiken van de doelstelling. In dit hoofdstuk worden de verschillende beheertypes en de te nemen beheermaatregelen beschreven. Op kaart 1 (beheertype) is aangegeven waar welk beheertype aanwezig is. In één vak kunnen meerdere beheertypes Beheerstrategie Golfclub Driene, juni 2010 3
voorkomen. Aan de randen van de percelen met oud gemengd loofbos kan als tweede etage ook hakhout voorkomen. Oud gemengd loofbos In dit beheertype zijn de oudere loofhoutbomen zoals Inlandse Eik, Es, Berk, Beuk en Amerikaanse Eik de hoofdboomsoorten. Dit type bos is grotendeels inheems en gemengd. Ook komen er dikke stammen voor. De belevingswaarde van deze bossen is hoog. De schaduwhoutsoorten eisen in dit beheertype een steeds grotere plaats op. Dit gaat ten koste van de structuur. Beheer Binnen dit beheertype bestaan de beheermaatregelen uit het dunnen van het bos en het creëren van open plekken. Het bevoordelen van de lichthoutsoorten Inlandse Eik, Es en Berk staat voorop. Beuk heeft de voorkeur boven Amerikaanse Eik. Reeds bestaande open plekken zijn aangrijppunten voor het stimuleren van natuurlijke verjonging. Door deze plekken te vergroten kan meer licht op de bodem komen. Waar mogelijk kan door het planten van veren gestuurd worden in de boomsoortensamenstelling. Oud gemengd naaldbos Dit beheertype is vergelijkbaar met het gemengde loofbos alleen spelen hier naaldhoutbomen, meestal de Grove Den, een rol als hoofdboomsoort. In deze bossen komen naast inheemse boomsoorten ook uitheemse naaldhoutsoorten voor. Door gebrek aan licht in deze bossen hebben zich vooral schaduwhoutsoorten zich in de onderetage gevestigd. Hierdoor verdwijnt de horizontale structuur langzamerhand. Beheer Naast het dunnen van de Grove Den is het maken van open plekken noodzakelijk hier om de structuur in deze bossen te verbeteren. Binnenin de grotere stukken bos kan de natuurlijke verjonging worden gestimuleerd. Om de structuur vooral in de randen te bevorderen kunnen struikvormers worden geplant. Beheerstrategie Golfclub Driene, juni 2010 4
Lanen, boomrijen en solitairen Lanen Op de golfbaan zijn twee duidelijk te onderscheiden Beukenlanen aanwezig. De vitaliteit van deze lanen vermindert de laatste jaren. Oorzaken zijn niet duidelijk aan te geven. Naast verandering in de groeiplaats kan hier het klimaat een rol spelen. Er is in de vorige beheerperiode een start gemaakt met de verjonging van een beukenlaan. Een volgende ingreep wordt in deze beheerperiode niet voorzien tenzij de vitaliteit van de laan daartoe aanleiding geeft. Boomrijen De boomrijen vormen de visuele scheiding tussen de verschillende speelvelden maar mogen geen barrière vormen. Ze bestaan uit groepen of lijnvormige groepen bomen van ongeveer dezelfde leeftijd en dezelfde soorten. In deze boomrijen wordt het gras gemaaid zodat er geen onderbegroeiing en dus geen structuur kan ontstaan. Structuur is hier niet gewenst. Wel is het wenselijk in deze groepen regelmatig te dunnen om de ontwikkeling van individuele bomen te bevorderen. Solitairen Verdeeld over de greens staan solitaire bomen. Deze bomen leveren naast verfraaiing van de baan speltechnisch extra uitdagingen. Deze bomen moeten opvallen door hun kleur en vorm en vooral mooi zijn. Het beheer Het beheer van deze elementen is gericht op het verbeteren dan wel in stand houden van een goede vitaliteit van de individuele bomen. Deze bomen staan veelal in het loopgebied van de spelers. Veiligheid is hier ook een belangrijke factor. Om de veiligheid en de vitaliteit goed te volgen zal hier regelmatig een V(isual) T(ree) (A)ssesment controle uitgevoerd moeten worden. Het opzetten van een goed registratie systeem van alle individuele bomen geeft de mogelijkheid de vitaliteit van deze bomen ook op langere termijn te volgen. Op de beheertypekaart zijn alle solitaire bomen individueel aangegeven. De lanen en de bomenrijen zijn aangegeven als apart vak. Naar aanleiding van deze controle kan indien noodzakelijk door middel van snoeien, bodemonderzoek of dunning de vitaliteit worden bevorderd. Het verjongen van deze elementen vindt alleen plaats wanneer andere maatregelen niet helpen. Beheerstrategie Golfclub Driene, juni 2010 5
Houtwallen, hakhout en hagen Als scheiding tussen de doorgaande weg en aan de randen van het gebied komen houtwallen voor. Langs de beek, onder de lanen en in bosranden komt doorgeschoten hakhout en resten van meidoornhagen voor. Door gebrek aan actief beheer zullen deze elementen plaatselijk verdwijnen. Vooral door gebrek aan licht kunnen deze elementen niet meer functioneren. Het hakhout bestaat vooral uit oudere Elzenstoven. Als visuele afscheiding, onderetage en afwisseling kunnen deze elementen een rol vervullen. Beheer Het beheer bestaat uit het periodiek afzetten dan wel knippen van deze elementen. De houtwallen en het hakhout zal afhankelijk van de houtsoort eens in de vier (Els) tot vijftien (Eik) jaar afgezet worden. In de houtwallen blijven de bomen staan. Bij gebrek aan licht voor het uitlopen van de ondergroei zullen er bomen moeten worden afgezet. Het revitaliseren van de oude hakhoutstoven zal in fases gebeuren. Waar stoven ontbreken of afsterven wordt doorgeplant met soorten geschikt voor hakhoutbeheer. De hagen worden jaarlijks geknipt. Kikkerpoel In het terrein is een kikkerpoel aanwezig. De kikkerpoel ligt in het oosten van het terrein is aangelegd in samenwerking met Landschap Overijssel. Er is geen beheerovereenkomst hiervoor afgesloten, de samenwerking met Landschap Overijssel is beperkt gebleven tot de aanleg. De poel biedt aan verschillende planten en dieren een gunstige biotoop. Voor de afwisseling in het terrein en de natuurwaarden is de poel gewenst. Beheer Het beheer bestaat uit het periodiek verwijderen van organisch materiaal van de bodem en het afzetten van de beplanting rondom de poel. Om te voorkomen dat schaduw van de beplanting opwarming van het water in de poel belemmert, dient voorkomen te worden dat met name beplanting aan de zonzijde van de poel zich blijvend vestigen. Beheerstrategie Golfclub Driene, juni 2010 6
Naast de beschreven beheermaatregelen wordt eens per beheerperiode van vijf jaar beoordeeld of ingrepen in de beplantingen noodzakelijk zijn om de greens en holes optimaal te houden. Bij teveel schaduw drogen deze niet voldoende op en wordt het spelen in bepaalde tijden van het jaar onmogelijk. Aan de hand van deze inventarisatie wordt een werkplan opgesteld wat aansluit bij het reguliere werkplan. Bestrijding Amerikaanse vogelkers (prunus) Amerikaanse Vogelkers (prunus) is een soort die makkelijk kan gaan domineren. Verjonging van ander soorten kan daardoor sterk worden bemoeilijkt. Helemaal uitbannen lijkt onmogelijk, maar het is van belang deze lastige soort op zijn minst onder controle te houden. Bestrijden kan mechanisch (door uittrekken) of chemisch (bespuiten van blad of insmeren van stobben). Op dit moment vormt prunus geen groot probleem in het bezit. Dat is des te meer reden om met geringe inspanning ervoor te zorgen dat situatie zo blijft. Alert blijven is geboden. Beheerstrategie Golfclub Driene, juni 2010 7
BIJLAGE 1: AFDELINGSREGISTER GOLFCLUB DRIENE Datum opname: april 2010 VAK AFD. KIEM- JAAR OPP.(ha) TERREIN- TYPE BEHEERTYPE HAKHOUT PRUNUS BLESSEN DUNNEN VERJONGEN HAKHOUT OPMERKING UITVOERING NABEHANDELING BEHEER 1 a 0,02 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2012 2012-2013 1 b 0,17 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2012 2012-2013 2 0,36 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2012 2012-2013 3 0,46 Bos Oud gemengd naaldbos 2011 2012 2012-2013 4 0,56 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2012 2012-2013 5 0,59 Bos Oud gemengd naaldbos 2011 2012 2012-2013 gevaarlijke dode bomen verwijderen 6 0,26 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2012 2012-2013 beschadigde boom verwijderen 7 1,90 Bos Oud gemengd naaldbos 2011 2012 2012-2013 8 0,35 Bos Oud gemengd naaldbos 2011 2012 2012-2013 draad van boom verwijderen 9 0,76 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2015 2015-2016 2009 dunning nog niet uitgevoerd 2010 10 0,06 Bos Bomenrij 11 2,48 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2015 2015-2016 2009 dunning nog niet uitgevoerd 2010 12 0,02 Wal Wal 2011 2015 2015-2016 13 0,47 Bos Oud gemengd naaldbos 2011 2015 2015-2016 14 a 0,02 Laan, singel Beuk VTA controle vormsnoei jongen beuken 2013 2015 b Laan, singel Beuk VTA controle vormsnoei jongen beuken 2013 2015 15 0,17 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2015 2015-2016 16 0,03 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2015 2015-2016 17 a 0,13 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2015 2015-2016 17 b 0,03 Wal Wal 2011 2015 2015-2016 18 a 0,05 Wal Oud gemengd loofbos 2011 2015 2015-2016 18 b 0,07 Wal bomenrij 2011 2015 2015-2016 treurwilg vrijstellen 2010-2011 18 c 0,47 Bos Oud gemengd loofbos Ondergroei 2011 2015-2016 18 d 0,08 Wal Wal Ondergroei 2011 2015 2015-2016 oude gedeeltje dunnen 19 0,22 Bos Wal 2011 20 a 0,12 Bos Wal Ondergroei 2011 2015 2015-2016 20 b 0,22 Bos Wal 2011 2015 2015-2016 20 c 0,05 Laan, singel Wal 2011 2015 2015-2016 elzen afzetten (hakhout) elzen afzetten (hakhout) 2015-2016 2015-2016 20 d 0,17 Bos Wal 2011 2015 2015-2016 spar verwijderen? 21 0,71 Bos Oud gemengd loofbos 2011 2010 2010-2011 bijblessen 2010 22 0,37 Bos Oud gemengd loofbos Ondergroei 2011 2015 2015-2016 2015-2016 23 1,04 Bos Oud gemengd loofbos Ondergroei 2011 2015 2015-2016 2015-2016 Afzetten enkele oude stoven teveel snoeiafval aanwezig 2015-2016 24 0,20 Bomenrij Bomenrij 2015 2015-2016 VTA controle 2013 25 0,16 Wal Wal 2011 2015 2015-2016 1