Nachtvlinderinventarisatie de Hertenkamp 2017 te Wassenaar

Vergelijkbare documenten
Resultaten Drentse Nachtvlindernacht in Nijeveen en Kolderveense Bovenboer op 8 juni 2018

Nationale Nachtvlindernacht Vlindertuin Waalre, 1 juli 2005

Vlindernieuws 8 jrg2. Beste vlindervrienden,

NACHT EN MICROVLINDERS WOUDSE BOS 2011 VLINDERMONITOR

Nationaal Park De Meinweg

INVENTARISATIE NACHTVLINDERS ABTSWOUDSE BOS 2013 (noord-oost )

Nieuwsbrief Landelijk Meetnet Nachtvlinders

NACHTVLINDERS VLINDERBIOTOOP ABTSWOUDSE BOS 2010

Nieuwsbrief Landelijk Meetnet Nachtvlinders 2017

Overige levensvormen

Inhoud 1. Inleiding Aanleiding inventarisatie Achtergrond nachtvlinders Natuurtuin Rijswijk Methode

INVENTARISATIE NACHTVLINDERS ABTSWOUDSE BOS

DAG EN NACHTVLINDERS TALUD A citroenvlinder

Microlepidoptera.nl excursie 2012 Bourgondisch Brabant / De Plateaux en omgeving

NACHTVLINDERINVENTARISATIE op het eiland van Dordrecht. en in een aantal buitenplaatsen

Graag wil ik iedereen bedanken die heeft bijgedragen om van dit weekend een succes te maken.

Nachtvlinder inventarisatie Westduinpark 2016

Nachtvlinders in de Theetuin de Roode Vennen en het Schuitwaterreservaat

NACHT EN MICROVLINDERS WOUDSE BOS 2012 VLINDERMONITOR

NACHT EN MICROVLINDERS WOUDSE BOS 2015 VLINDERMONITOR. lichte daguil

NACHT EN MICROVLINDERS TALUD A VLINDERMONITOR

We kijken terug op het vierde jaar van ons 5-jarige vlinderproject. Het onderzoek

TEXELWEEKEND 2010 De zomerexcursie van de NEV-secties Ter Haar en Snellen

NACHTVLINDERS IN DE STEKELHOEK ROCKANJE. Macro- en micro- lepidoptera

ACTIVITEITEN HERFST EN WINTER

VLINDERS BIESLANDSE BOS donsvlinder(rups)

Waargenomen libellen. Libellula quadrimaculata

Soortenlijst van overdag

NACHTVLINDERS WOUDSE BOS 2017 VLINDERMONITOR

Nationaal Park Hollandse Duinen 2018

Het 5-jarige vlinderproject is teneinde. De vlinderredactie, bestaande uit 5 mensen, buigt

Intern verslag Vogelwerkgroep Ridderkerk en Barendrecht 2010 (2) Waarnemingen insecten op IJsselmonde

Westduinpark

Stichting Koekeloere. Verslag Pilotproject Macro-Nachtvlinders Nationaal Park de Meinweg Verslag SK V-2009/04. Inleiding

id spec. nedernaam st N loc x y regio-grof regio-fijn abd_landabd_provregio-g-prefregio-f-prefabd_uhphen% nd opm yr_perfpersp.biodiv.

gele tijger INVENTARISATIE NACHTVLINDERS PASGELD LOCATIE

NACHTVLINDERS IN DE STEKELHOEK ROCKANJE. Macro en micro Lepidoptera

Verslag waarneming nachtvlinders op de Dieseghemse hoeve (Klein Zwitserland) te Mortsel op 28/8/2010

NACHT EN MICROVLINDERS ABTSWOUDSE BOS 2011 VLINDERMONITOR

VLINDERS ABTSWOUDSE BOS karmozijnrood weeskind

Macro en Micro Lepidoptera

NACHTVLINDERS IN DE STEKELHOEK ROCKANJE. Macro - en micro Lepidoptera

KNNV AKC kamp 9 tot 13 mei 2018 Winterswijk (Henxel)

Macro en Micro Lepidoptera

De oudste vlindercollectie van Nederland

NACHTVLINDERS VLINDERBIOTOOP ABTSWOUDSE BOS 2009

Westhoofdvallei 2010.

Vlindernieuws 6 jrg3. Beste Vlindervrienden,

Naar een atlas van nachtvlinders in Drenthe? Seringenvlinder

Voorlopige Rode Lijst Macronachtvlinders

moerasnachtvlinders in het Waasland

Inventarisatie. Dommeldal (Riethoven, gemeente Bergeijk)

Veelpoot Landelijke insectenwerkgroep van de KNNV

abd: de talrijkheid van de soort in de provincie, in de periode vanaf 1980 (zie het kopje Talrijkheid = c, zeldzaamheid = z ).

Inleiding. Onderzoek

Drie jaar lang macronachtvlinders inventariseren in het Leeuwarder Bos: wat levert het op?

DAG EN NACHTVLINDERS ABTSWOUDSE BOS VLINDERMONITOR peper en zoutvlinder

Inventarisatie nachtvlinders Vennebroek / Friesche Veen. Evaluatie oktober 2010

Verslag macronachtvlinders. Vlinder- en Libellen Werkgroep Hoekschewaards Landschap

NACHTVLINDERVERSLAG TALUD A Leo Poot. KNNV afdeling Delfland

VLINDERS ACKERDIJKSE BOS 2016 GESTIPPELDE HOUTVLINDER

21 e jaargang oktober 2017

Verslag nachtvlinders: Zandvliet, Berendrecht Groot Buitenschoor 2017

DAGVLINDERS, OVERDAG VLIEGENDE NACHTVLINDERS EN MICROVLINDERS AWZI-TERREIN 2010

Ter Haar/Snellen excursie Noord-Hollands Duinreservaat 2013

Inventarisatie nachtvlinders Vennebroek / Friesche Veen

LANDELIJKE INSECTENWERKGROEP VAN DE KNNV VEELPOOT JAARGANG 29 - NR. 2 AUGUSTUS 2018 ISSN

Monitoringhandleiding Natuurpunt. Module F4 - Nachtvlindermeetnet. versie 15/04/2009. Wim Veraghtert, Wouter Vanreusel,

NACHTELIJK LEVEN. Adaptaties en diversiteit

INVENTARISATIE DAGVLINDERS AWZI 2012

~ 2006 ~ Vlinderrapport Bloedbergduin

Handleiding. Meetnet nachtvlinders en online invoer

Rapport Nachtvlinders, Heterocera

EXCURSIE SECTIES TER HAAR & SNELLEN 2009 DRENTHE. Verslag/resultaten

In singel en wal: Biodiversiteit van het coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden

Handleiding Landelijk Meetnet Nachtvlinders

Aanvulling - Bloedbergduinrapport 2008

Meertje De Waal en Strypsche Wetering

Nationale nachtvlindernacht 2010

DAGVLINDERS, OVERDAG VLIEGENDE NACHTVLINDERS EN MICROVLINDERS: AWZI-TERREIN 2009

17 e jaargang oktober 2013

i n r i c h t i n g p r o j e c t Zoerselbos P r o j e c t r a p p o r t Bijlagen Mei 2010

CURSUS NACHTVLINDERS

Aanvulling - Vlinderrapport Bloedbergduin

Natuurinventarisaties Wilmkebreek 2011

Op zoek naar de Teunisbloempijlstaart in proefproject Meers

20 e jaargang oktober 2016

Markvallei. Tasseniersstraat Galmaarden 054/ (tussen 18:00 en 20:00 uur) André Prové

DAGVLINDERS TALUD A VLINDERMONITOR

Een reis door Nachtvlinderland

Maximale dosering middel per toepassing. 200 g/ha 4 per 12 maanden en maximaal 1 keer voor 1 mei

Maximale dosering middel per toepassin g. 200 g/ha 4 per 12 maanden en maximaal 1 keer voor 1 mei

Kartering van nachtvlinders in Drenthe Handleiding voor waarnemers

Jaarverslag. Stichting Heemtuin Goudse Hout. versie 1.0

Verwerkingsopdracht. voor in de klas. Duistere Dierenrijk Groep 5-6

Dwergspanners. Geen ramp, maar een uitdaging. Ernest van Asseldonk Stichting Koekeloere

hun voedsel uit het langsstromende water. De volwassen dieren drinken af en toe, maar eten niet.

Vlinders in West-Friesland 2003

DE NEDERLANDSE NAMEN. van de kleine vlinders (microlepidoptera) in Nederland en België

Inventarisatieverslag

Transcriptie:

Nachtvlinderinventarisatie de Hertenkamp 2017 te Wassenaar Tekst en foto s: Wouter Bol Met medewerking van: August van Rijn Erik Verlind Nick Peeters Daniel Benders Anna Kreffer Dunea 0 Afbeelding 1: populierenpijlstaart (Laothoe populi), 4-8-2017 de Hertenkamp

Inhoud 1. Inleiding... 2 1.1 Aanleiding inventarisaties... 2 1.2 Achtergrond nachtvlinders... 2 1.3 Inventarisatie locatie Hertenkamp... 4 2. Methode... 5 3. Resultaten... 7 3.1 Algemene bevindingen... 7 3.2 Zeldzame en rode lijst soorten... 8 Dankwoord... 12 Literatuur... 13 Bijlage 1: Soortenlijst inventarisatie... 14 1

1. Inleiding 1.1 Aanleiding inventarisaties In 2011 is er door de KNNV afdeling Den Haag een inventarisatie uitgevoerd van verschillende soortgroepen (Wielinga, 2012). Nachtvlinders zijn bij deze inventarisatie alleen meegenomen wanneer deze overdag in het veld werden gevonden. Wel is toen actief gezocht naar bladmijnen o.a. gemaakt door micronachtvlinders. Door Dunea, de terreinbeheerder van de Hertenkamp, werd in 2016 gevraagd of de KNNV afdeling Den Haag voor het jaar 2017 nogmaals een inventarisatie uit wilde voeren om de ontwikkeling van dit nieuwe natuurterrein te kunnen volgen. Voor meer informatie over de inventarisatie uit 2011 en de achtergrond daarvan zie: http://duinenenmensen.nl/wp-content/uploads/2014/07/pages-from-hollands-duinen-61-april- 2013-2-17-De-Hertenkamp-onder-de-loep.pdf. De foto s weergegeven in dit document zijn allen gemaakt in de Hertenkamp. Afbeelding 2: puntige zoomspanner (Epione repandaria), 17-6-2017 Afbeelding 3: goudvenstertje (Plusia festucae), 22-5-2017 1.2 Achtergrond nachtvlinders Er zijn ruim 2400 nachtvlinders bekend uit Nederland. Vergeleken met 53 dagvlindersoorten is het gezien dit verschil opmerkelijk dat de meeste aandacht uitgaat naar de laatstgenoemde groep. Nachtvlinders hebben verschillende, vaak onderschatte, functies in het ecologische systeem. Zo zorgen de vele rupsen voor substantiële begrazing van grassen, bomen en andere planten. Ook spelen ze een belangrijke rol als voedselvoorziening voor andere soortgroepen. Als imago zijn het de belangrijkste prooien voor de meeste vleermuissoorten en de nachtzwaluw (Ellis et al, 2013). De rupsen en poppen zijn bovendien één van de hoofdvoedselbronnen voor zangvogels. Daarnaast zijn voedsel opnemende nachtvlinders (er zijn ook nachtvlinders die geen voedsel op kunnen nemen in het stadium als imago) van belang als bestuivers. Sommige plantensoorten zijn zelfs compleet afhankelijk van nachtvlinders voor bestuiving. 2

Over de laatste drie decennia is in Nederland het insecten met 75% afgenomen (Keulemans, 2017). Voor nachtvlinders betekent dit dat 80% van de soorten macro-nachtvlinders is afgenomen met als gevolg dat 47% nu bedreigd is (Ellis et al, 2013). Het gaat dus niet goed met de nachtvlinders. Om ze te beschermen zijn inventarisaties en monitoring van belang voor beter inzicht over de verspreiding en de populaties. Vaak worden nachtvlinders opgedeeld in macro- en micronachtvlinders. Dit is een wat arbitraire indeling. Ooit is deze indeling namelijk gemaakt aan de hand van de grootte van de soorten. Echter bleek uit recenter taxonomisch onderzoek dat sommige soorten die tot de microfamilies behoren groter zijn dan veel macrosoorten; een goed voorbeeld zijn soorten uit de familie Crambidae. In voorgaande jaren zijn in inventarisaties vaak alleen de macronachtvlinders meegenomen omdat voor deze soorten meer literatuur en veldgidsen bestonden. Tijdens de inventarisatie in de Hertenkamp zijn macro- en micronachtvlinders meegenomen. Nachtvlinders hebben verschillende periodes in het jaar dat ze actief zijn. Zo zijn er soorten ruim negen maanden per jaar actief en soorten die enkel een weken in het jaar te inventariseren zijn. De meeste soorten vliegen in de zomermaanden juni, juli en augustus. Er zijn echter ook soorten die pas actief worden rond begin november of alleen in de wintermaanden te vinden zijn. Afbeelding 4: grote beer (Arctia caja), 4-8-2017 Afbeelding 5: lindeherculesje (Selenia lunularia), 11-5-2017 3 Afbeelding 6: variabele breedvleugeluil (Diarsia mendica), 26-5-2017

Om nachtvlinders te inventariseren zijn verschillende methoden toepasbaar. De meest gebruikte methode is om de vlinders te lokken met licht. Dit kan door middel van een lamp met wit laken, zoals tijdens deze inventarisatie, maar ook door een lichtval te plaatsen die de hele nacht vlinders aantrekt en deze in een trechtersysteem vangt. Een andere veel gebruikte methode, die alleen werkt voor soorten die voedsel op kunnen nemen, is het smeren van een zoetig goedje met een vleugje alcohol en deze op boomstammen en/of paaltjes aan te brengen. Vooral soorten van de uilen-familie komen hier meestal goed op af. Ook het s avonds en s nachts afzoeken van bloeiende bloemen is een manier om nachtvlinders te vinden. Methoden die minder vaak gebruikt worden, vaak om specifieke nachtvlinders te vinden die niet op smeer of slecht op licht afkomen, zijn (1) het overdag zoeken naar imago s of rupsen op of in de buurt van hun waardplanten, (2) het afzoeken van waardplanten op mijnen (vraatgangen van bepaalde micro-vlinder families in bladeren van planten) en (3) het gebruik van feromonen (sekslokstoffen) om vlinders aan te trekken. 1.3 Inventarisatie locatie Hertenkamp De Hertenkamp wordt beheerd door Dunea en ligt tussen de duinen, Duinrell en de Jagerslaan. Het is een voormalig bollenland wat in het kader van het Pact van Teylingen werd omgevormd tot natuurterrein. In 2002 wordt begonnen met het 15 hectare grote natuurontwikkelingsproject. De Hertenkamp ligt aan een binnenduinrandbos waar behoorlijke hoogteverschillen optreden. Het gebied zelf bestaat uit vochtige en droge graslanden. Er loopt een duinbeek door het gebied die kalkrijk voedselarm opgekweld water afvoert naar de polder. Afhankelijk van de windrichting en de tijd voor het jaar (in het voorjaar en najaar vliegen meer bosafhankelijke soorten) is gekozen tussen twee inventarisatielocaties. De eerste op de grens van het binnenduinrandbos en het grasland. De tweede locatie in het binnenduinrandbos tegen westelijke grens van de Hertenkamp. De afstand tussen beide locaties is ca. 200 meter. Afb. 7: ligging van de Hertenkamp, GoogleMaps 2017 Afb. 8: Begrenzing van KNNV inventarisatiesterrein de Hertenkamp, GoogleMaps 2017 4

2. Methode In deze inventarisatieprojecten werden laken en licht gebruikt als methoden om vlinders te lokken. Vanwege vandalisme aan het pand van de egelopvang in de afgelopen jaren, en logistieke redenen bij de Hertenkamp is afgezien van het idee om ook te werken met een lichtval. Aan de hand van de beschikbaarheid van leden van deze inventarisatie, de beschikbaarheid van de aggregaat en weersvoorspellingen werd de avond met de hoogste temperatuur uitgekozen voor de inventarisatie. Vanaf de late schemering werd de lamp aangezet. Een sessie werd geëindigd in geval van vrij harde regen, wind die te veel aantrok, te geringe activiteit van de vlinders of vanwege het feit dat het simpelweg te laat werd voor de vrijwilligers. Afbeelding 9: één van de twee inventarisatielocaties (gekozen aan de hand van de windrichting) Alle vlinders (micro- en macronachtvlinders) werden in verzamelpotjes zodat het vlinders betrouwbaar geteld kon worden. Er was beschikking over ruim 200 potjes. Op een kwamen er meer vlinders op het doek af dan er potjes waren. In dat geval werden micronachtvlinders en soorten van de familie spanners weer op het doek gezet zodat de vrijgekomen verzamelpotjes weer gebruikt konden worden. Deze groepen werden gekozen omdat van de micronachtvlinders over het algemeen weinig van dezelfde soort werden en de spanners vanwege het feit dat deze vaak rustig op het doek blijven zitten en zo nog telbaar zijn. Op met zeer veel activiteit werden alleen de uilen omdat deze voor veel onrust op het doek kunnen zorgen. Op een beperkt is gesmeerd om nachtvlinders te lokken die minder goed op het licht afkomen. Daarnaast zijn tijdens inventarisaties van andere soortgroepen die overdag plaatsvonden de aangetroffen imago s en mijnen van nachtvlindersoorten genoteerd. Dit is echter niet gestructureerd gedaan, deze waarnemingen bestaan dus uit toevalstreffers. 5

Ter plekke werden de vlinders gedetermineerd met behulp van de veldgidsen: Nachtvlinders, de nieuwe veldgids voor Nederland en België, Waring & Townsend, 2015 en Fieldguide to the Micro- Moths of Great Brittain and Ireland, Sterling & Parsons, 2012. De vlinders die te afgevlogen waren voor determinatie en de moeilijk te determineren soorten werden gefotografeerd en later met behulp van de genoemde gidsen en de websites vlindernet.nl, microvlinders.nl en waarneming.nl voor zo ver mogelijk gedetermineerd. Alle waargenomen soorten zijn daarna op waarneming.nl ingevoerd. De opstelling die gebruikt werd om de vlinders te inventariseren, bestond uit een laken, statief met standaard om het laken aan te bevestigen, een 250 watt HWL menglamp, verlengsnoer, ruim 200 verzamelpotjes en een Kipor IG1000 aggregaat. Afbeelding 10: gebruikte gids voor determinatie van macronachtvlinders Afbeelding 12: zomervlinder (Geometra papilionaria), 1-7-2017 Afbeelding 11: gebruikte gids voor determinatie van micronachtvlinders Afbeelding 13: vroege oermot (Micropterix aruncella), 26-5-2017 6

3. Resultaten 3.1 Algemene bevindingen In totaal is er 55 uur, verdeeld over 14, gevlinderd in de Hertenkamp. Er werden 3281 vlinders waaronder 471 soorten. Van deze 3281 werden 154 vlinders tot op geslachtsnaam gedetermineerd. Van de overige nachtvlinders werd de determinatie tot op soortnaam verricht, met uitzondering van nachtvlinders waarvan twee soorten binnen het geslacht alleen op genitaliën konden worden gedetermineerd, zoals bijvoorbeeld de lichte/oranje boogbladroller (Acleris notana/ferrugana). De verdeling van de inventarisatie- is te zien in tabel 1. Tabel 1 Tabel 1: sessies verspreid over het jaar Tabel 2: top 20 meest nachtvlinders Tabel 3: zeldzame nachtvlindersoorten Tabel 1 Tabel 3 7

Vorig jaar zorgde een grote influx van het koolmotje (plutella xylostella), tijdens de inventarisatie in het Westduinpark, voor de koppositie van deze soort in de lijst van de meest soorten. Dit jaar vingen we in de Hertenkamp maar tien terwijl het jaar ervoor 547 werden. Vorig jaar was blijkbaar een bijzonder jaar voor het koolmotje. Dit jaar wordt de top twintig van meest soorten sterk beïnvloed door grote len voorjaarssoorten. Deze waren massaal actief op de inventarisatie vanwege goede weersomstandigheden. Van deze twintig soorten, zie tabel 2, zijn maar liefst acht soorten in het vroege voorjaar actief (maart-april). Normaliter zou een top twintig, logischerwijs, vooral bestaan uit soorten die een groter gedeelte van het jaar actief zijn, zoals bijvoorbeeld de bruine snuituil (Hypena proboscidalis), grijze stipspanner (Idaea aversata) en gamma-uil (Autographa gamma). Afb. 14: lichte blokspanner (Lobophora halterata), 11-5-2017 Afb. 15: vroege spanner (Biston strataria), 30-3-2017 Van de top twintig meest soorten is vooral het lichte blokspanners (Lobophora halterata) opmerkelijk. Van deze op landelijke schaal bedreigde soort werden 73 geregistreerd. Daarvan werden er 40 op één avond. Deze avond gaat daarmee te boek als de avond het meeste van deze soort werden waargenomen tot zover bekend (via waarneming.nl). De lichte blokspanner is een soort uit de familie van de spanners en komt voor op zandgronden in het binnenland en de duinen en wordt over het algemeen in lage len aangetroffen. De rups leeft op diverse loofbomen met voorkeur voor ratelpopulier (vlinderstichting.nl). 3.2 Zeldzame en rode lijst soorten Voor bepaling van de zeldzaamheid zijn de gegevens van waarneming.nl gebruikt omdat deze voor veel soorten vrij up-to-date zijn. Een overzicht van de zeldzame soorten is te zien in tabel 3. De soorten met een * zijn moeilijk te determineren en nog onbevestigd. Wat opvalt als naar de len wordt gekeken (tabel 3), is dat er qua vier soorten uitspringen: zwartbruine vlakjesmot (Catoptria verellus), grijze worteluil (Agrotis cinerea), marmeruil (Polia nebulosa) en de koekoeksbloemspanner (Perizoma affinitata). De zwartbruine vlakjesmot is een soort die de afgelopen jaren sterk is toegenomen op de zandgronden in het binnenland en in de duinen. De grijze worteluil is een ernstig bedreigde soort die erg lokaal in de duinen voorkomt. Deze soort is in 2017 op maar vier andere locaties in ons land gezien. Aan de hand van het kan gezegd worden dat er een redelijk tot grote populatie van deze nachtvlinder voorkomt in de Hertenkamp wat het een belangrijk gebied maakt voor de bescherming 8

van de soort. De waardplanten van deze soort bestaan uit o.a. kruiptijm, zuring en paardenbloem. Van de bedreigde marmeruil werden op 17-6-2017 10. Voor het jaar 2017 was dat het hoogste wat op een avond werd van deze zeldzame soort. Dit geldt eveneens voor de koekoeksbloemspanner waarvan er op één avond vijf werden. Van deze soort werd voor het laatst in 2010 een hoger dan vijf. Zoals de naam al aangeeft zijn de rupsen van deze soort te vinden op verschillende silenesoorten, waaronder de dagkoekoeksbloem. Afbeelding 16: grijze worteluil (Agrotis cinerea), 11-5-2017 Afbeelding 17: marmeruil (Polia nebulosa), 17-6-2017 Afbeelding 18: koekoeksbloemspanner (Perizoma affinitata), 11-5-2017 Van de 259 soorten macronachtvlinders die werden, staan er 97 op de voorlopige rode lijst (tabel 4). In tabel 5 zijn de bedreigde en ernstig bedreigde soorten te zien die in 2017 zijn in de Hertenkamp. Een daarvan, zoals de lichte blokspanner, grijze worteluil en marmeruil, zijn hierboven al beschreven. Veel van deze soorten werden vorig jaar ook aangetroffen tijdens de inventarisatie van het Westduinpark. Soorten die we daar niet tegenkwamen, zijn: lindeherculesje (Selenia lunularia), berberisspanner (Pareulype berberata), donkere wapendrager (Clostera pigra), bruine sikkeluil (Laspeyria flexula), gelduil (Polychrysia moneta), jota-uil (Autographa jota) en krakeling (Diloba caeruleocephala). Twee van deze soorten zullen worden uitgelicht vanwege de hogere uitzonderlijkheid. 9

Soortnaam Wetenschappelijke naam keer status Witte eenstaart Cilix glaucata 3 2 bedreigd Bijvoetdwergspanner Eupithecia innotata 4 3 bedreigd Grote vierbandspanner Xanthorhoe quadrifasiata 4 3 bedreigd Lindeherculesje Selenia lunularia 4 2 bedreigd Paarsbandspanner Rhodostrophia vibicaria 2 1 bedreigd Wegedoornspanner Philereme transversata 7 2 bedreigd Berberisspanner Pareulype berberata 2 1 bedreigd Lichte blokspanner Lobophora halterata 73 5 bedreigd Grote berberisspanner Hydria cervinalis 1 1 bedreigd Donkere wapendrager Clostera pigra 4 3 bedreigd Klein kokerbeertje Eilema pygmaeola 1 1 bedreigd Grasbeertje Coscinia cribraria 4 2 bedreigd Bruine sikkeluil Laspeyria flexula 3 2 bedreigd Klein visstaartje Nola cucullatella 1 1 bedreigd Okergele grasuil Apamea sublustris 6 3 bedreigd Marmeruil Polia nebulosa 11 2 bedreigd Vale duinrietboorder Photedes extrema 12 3 bedreigd Helmgrasuil Mythimna litoralis 1 1 bedreigd Tandjesuil Sideridis turbida 1 1 bedreigd Gelijnde silene-uil Sideridis reticulata 1 1 bedreigd Grijze worteluil Agrotis cinerea 14 3 ernstig bedreigd Variabele worteluil Euxoa cursoria 3 1 bedreigd Gelduil Polychrysia moneta 1 1 bedreigd Jota-uil Autographa jota 2 2 bedreigd Krakeling Diloba caeruleocephala 1 1 bedreigd Tabel 4: de volgens de voorlopige rode lijst van macronachtvlinders bedreigde en ernstige bedreigde soorten, bij de Hertenkamp (in het rood de soorten die naast de bedreigde status zeldzaam zijn bevonden volgens waarneming.nl) Ten eerste de waarneming van drie van de bruine sikkeluil. Dit is een soort waarmee het in Nederland tot 1980 erg goed ging en sindsdien een sterke daling in de populatie en verspreiding liet zien. De afgelopen vijf jaar werd de soort bijna alleen nog maar gezien in het uiterste oosten en zuiden van ons land. In 2017 werd de soort echter over heel Nederland aangetroffen, een erg goed jaar voor deze soort die van korstmossen op loof- en naaldbomen leeft. Daarnaast was de waarneming van de gelduil een zeer aangename verrassing. Dit is een zeldzame en bedreigde soort uit de uilenfamilie die maar af en toe wordt waargenomen. Dit jaar werden er op waarneming.nl maar vier andere ingevoerd. In Zuid-Holland is op deze website niet eerder een gelduil geregistreerd. Kijkend naar data van de vlinderstichting blijkt dat de gelduil tot 1980 regelmatig in Zuid-Holland gezien werd. Na 1980 werd de soort nog maar op zes locaties in Zuid-Holland waargenomen. De soort wordt vooral aangetroffen in tuinen en parken waar de waardplanten valse ridderspoor, absintalsem of bijvoet staan. 10

Afb. 19: gelduil (Polychrysia moneta), 1-7-2017 Afb. 20: bruine sikkeluil (Laspeyria flexula), 8-6-2017 Naast de bovengenoemde zeldzame en bedreigde soorten is de waarneming van de getande spanner (Odontopera bidentata) het vermelden waard. Getande spanners komen voor op zandgronden in het binnenland en de duinen van Noord-Holland en de Waddeneilanden. In Zuid-Holland zijn tussen 1980 en 2017 maar twee andere waarnemingen van deze soort gedaan. Een leuke verrassing dus! Afb. 21: getande spanner (Odontopera bidentata), 22-5-2017 Afb. 22: krakeling (Diloba caeruleocephala), 21-8-2017 Afb. 23: hopwortelboorder (Hepialus humuli), 17-6-2017 Afb. 24: wilgenhoutrups (Cossus cossus), 22-5-2017 11

Dankwoord Bij deze wil ik Harrie van der Hagen van Dunea bedanken het verschaffen van de vergunningen om de Hertenkamp in de nachtelijke uren te kunnen betreden voor de nachtvlinderinventarisaties. Daarnaast gaat dank uit naar Gerrit Jansen die de inventarisatie van de Hertenkamp in 2017 heeft gecoördineerd. Natuurlijk gaat ook dank uit naar de leden van de werkgroep die langskwamen bij de inventarisaties en hielpen met het vangen, determineren en zorgen voor een goede sfeer. In het bijzonder dank aan: August van Rijn, Piet Wetsteijn en Luuk Punt voor o.a. het vervoer van de aggregaat en aan Erik Verlind, Nick Peeters, Rob Westerduijn, Anna Kreffer en Chris van der Heerden voor de hulp bij het vangen, determineren en nalezen van dit rapport op fouten. Speciale dank gaat ook uit naar Daniel Benders die zijn aggregaat ter beschikking stelde toen de aggregaat van de KNNV reparatie afwachtte. Als laatst wil ik mijn vrouw, Marije, bedanken voor de adviezen bij het maken van dit rapport. Afbeelding 25: lente-orvlinder (Achlya flavicornis), 9-3-2017 12

Literatuur Bol, W. (2016). Nachtvlinderinventarisatie Westduinpark 2016. KNNV afdeling Den Haag, 2016. De Vlinderstichting & Werkgroep Vlinderfaunistiek (2016). Vlindernet, http://vlindernet.nl/ Ellis, W.N., Groenendijk, D., Groenendijk, M.M., Huigens, M.E., Jansen, M.G.M., Meulen, J. van der, Nieukerken, E.J. van en Vos, R. de (2013) Nachtvlinders belicht: dynamisch, belangrijk, bedreigd. De Vlinderstichting, Wageningen en Werkgroep Vlinderfaunistiek, Leiden. GoogleMaps (z.j.). http://www.google.nl/maps/ Keulemans, M. (2017, 18 oktober). Reden tot Zorg: dramatische afname insecten. Volkskrant. Geraadpleegd van https://www.volkskrant.nl/wetenschap/reden-tot-zorg-dramatischeafname--insecten~a4522415/ Waring, P. & Townsend, M. (2015). Nachtvlinders: De nieuwe veldgids voor Nederland en België. Kosmos, Utrecht/Antwerpen Waarneming.nl (z.j.). http://www.waarneming.nl/ Wielinga, R. (2012). De Hertenkamp onder de loep. KNNV afdeling Den Haag, 2012. 13

Bijlage 1: Soortenlijst inventarisatie Macronachtvlinders Wortelboorders - Hepialidae Hopwortelboorder Hepialus humuli 1 1 kwetsbaar Oranje wortelboorder Triodia sylvina 1 1 Slakrupsen - Limacodidae Slakrups Apoda limacodes 1 1 Spinners - Lasiocampidae Rietvink Euthrix potatoria 1 1 Eenstaartjes - Drepanidae Lente-orvlinder Achlya flavicornis 13 3 kwetsbaar Witte eenstaart Cilix glaucata 3 2 bedreigd Berkeneenstaart Drepana falcataria 5 3 Vuursteenvlinder Habrosyne pyritoides 16 3 Tweestip-orvlinder Ochropacha duplaris 9 5 kwetsbaar Peppel-orvlinder Tethea ocularis 14 3 gevoelig Orvlinder Tethea or 18 4 kwetsbaar Berken-orvlinder Tetheella fluctuosa 1 1 kwetsbaar Braamvlinder Thyatira batis 30 8 Gele eenstaart Watsonalla binaria 15 6 Beukeneenstaart Watsonalla cultraria 6 2 Spanners - Geometridae Porseleinvlinder Abraxas sylvata 1 1 Grote voorjaarsspanner Agriopis marginaria 11 2 Variabele spikkelspanner Alcis repandata 1 1 Voorjaarsboomspanner Alsophila aescularia 64 3 Peper-en-zoutspanner Biston betularia 5 2 gevoelig Vroege spanner Biston strataria 8 2 kwetsbaar 14

Dennenspanner Bupalus piniaria 1 1 Bruine grijsbandspanner Cabera exanthemata 21 7 Witte grijsbandspanner Cabera pusaria 15 7 Appeltak Campaea margaritaria 55 4 Gestreepte goudspanner Camptogramma bilineata 2 2 Klaverspanner Chiasmia clathrata 12 6 Papegaaitje Chloroclysta siterata 6 3 V-dwergspanner Chloroclystis v-ata 8 5 Oranje bruinbandspanner Cidaria fulvata 3 2 gevoelig vroege walstrospanner Colostygia multistrigaria 2 1 Kleine groenbandspanner Colostygia pectinataria 18 3 Gevlekte zomervlinder Comibaena bajularia 4 1 Blauwbandspanner Cosmorhoe ocellata 23 4 kwetsbaar Kortzuiger Crocallis elinguaria 1 1 Gele oogspanner Cyclophora linearia 1 1 Gestippelde oogspanner Cyclophora punctaria 24 4 Schimmelspanner Dysstroma truncata 37 7 Marmerspanner Ecliptopera silaceata 1 1 Gewone spikkelspanner Ectropis crepuscularia 14 5 Kleine wortelhoutspanner Electrophaes corylata 1 1 kwetsbaar Geelschouderspanner Ennomos alniaria 1 1 kwetsbaar Puntige zoomspanner Epione repandaria 1 1 Gewone bandspanner Epirrhoe alternata 17 5 Leverkleurig spannertje Euchoeca nebulata 6 3 kwetsbaar Wortelhoutspanner Eulithis prunata 1 1 Voorjaarsdwergspanner Eupithecia abbreviata 140 6 Zwartvlekdwergspanner Eupithecia centaureata 4 2 Eikendwergspanner Eupithecia dodoneata 6 2 Bijvoetdwergspanner Eupithecia innotata 4 3 bedreigd Smalvleugeldwergspanner Eupithecia nanata 1 1 kwetsbaar Grijze dwergspanner Eupithecia subfuscata 1 1 kwetsbaar Fijnspardwergspanner Eupithecia tantillaria 1 1 kwetsbaar Wilgendwergspanner Eupithecia tenuiata 2 2 kwetsbaar Schermbloemdwergspanner Eupithecia tripunctaria 5 3 kwetsbaar Valeriaandwergspanner Eupithecia valerianata 1 1 kwetsbaar Guldenroededwergspanner Eupithecia virgaureata 6 3 kwetsbaar Gewone dwergspanner Eupithecia vulgata 2 2 gevoelig Gele agaatspanner Gandaritis pyraliata 1 1 Zomervlinder Geometra papilionaria 4 3 gevoelig Zwartkamdwergspanner Gymnoscelis rufifasciata 3 2 Kleine zomervlinder Hemithea aestivaria 14 3 Grote berberisspanner Hydria cervinalis 1 1 bedreigd Variabele spanner Hydriomena furcata 3 2 Groenbandspanner Hydriomena impluviata 18 4 gevoelig Rode dennenspanner Hylaea fasciaria 1 1 15

Ringspikkelspanner Hypomecis punctinalis 11 6 Grijze stipspanner Idaea aversata 24 4 Schildstipspanner Idaea biselata 5 3 Geblokte stipspanner Idaea emarginata 4 2 Paardenbloemspanner Idaea seriata 2 2 Satijnstipspanner Idaea subsericeata 8 2 Aangebrande spanner Ligdia adustata 40 9 Lichte blokspanner Lobophora halterata 73 5 bedreigd Gerande spanner Lomaspilis marginata 58 8 Tweevlekspanner Lomographa bimaculata 21 4 Witte schaduwspanner Lomographa temerata 16 5 Donker klaverblaadje Macaria alternata 20 7 Gerimpelde spanner Macaria liturata 11 3 Witvlekbosrankspanner Melanthia procellata 5 5 Brummelspanner Mesoleuca albicillata 1 1 kwetsbaar Getande spanner Odontopera bidentata 1 1 kwetsbaar Hagedoornvlinder Opisthograptis luteolata 39 7 Moeraswalstrospanner Orthonama vittata 2 1 kwetsbaar Vliervlinder Ourapteryx sambucaria 4 3 Witvlekspikkelspanner Parectropis similaria 15 5 Berberisspanner Pareulype berberata 2 1 bedreigd Groene dwergspanner Pasiphila rectangulata 5 2 Taxusspikkelspanner Peribatodes rhomboidaria 19 7 Koekoeksbloemspanner Perizoma affinitata 9 3 Ratelaarspanner Perizoma albulata 107 5 Hennepnetelspanner Perizoma alchemillata 2 1 Silenespanner Perizoma flavofasciata 4 3 kwetsbaar Wegedoornspanner Philereme transversata 7 2 bedreigd Sporkehoutspanner Philereme vetulata 1 1 Blauwrandspanner Plemyria rubiginata 1 1 gevoelig Paarsbandspanner Rhodostrophia vibicaria 2 1 bedreigd Witrozestipspanner Scopula emutaria 1 1 Roomkleurige stipspanner Scopula floslactata 1 1 Ligusterstipspanner Scopula imitaria 3 2 Bosspanner Scopula immutata 1 1 Prachtstipspanner Scopula marginepunctata 2 2 kwetsbaar Kantstipspanner Scopula ornata 2 2 gevoelig Herculesje Selenia dentaria 2 1 gevoelig Lindeherculesje Selenia lunularia 4 2 bedreigd Halvemaanvlinder Selenia tetralunaria 6 2 Schijnspar-/sparspanner Thera britannica/variata 2 1 kwetsbaar/bedreigd Naaldboomspanner Thera obeliscata 2 2 Lieveling Timandra comae 2 2 Vroege blokspanner Trichopteryx carpinata 7 2 kwetsbaar Koolbandspanner Xanthorhoe designata 5 2 16

Vierbandspanner Xanthorhoe ferrugata 18 6 Geoogde bandspanner Xanthorhoe montanata 8 4 Grote vierbandspanner Xanthorhoe quadrifasiata 4 3 bedreigd Bruine vierbandspanner Xanthorhoe spadicearia 9 2 gevoelig Dwergspanner onbekend Eupithecia spec. 6 4 Vierbandspanner onbekend Xanthorhoe spec. 28 5 Pijlstaarten - Sphingidae Groot avondrood Deilephila elpenor 3 3 Klein avondrood Deilephila porcellus 42 8 kwetsbaar Glasvleugelpijlstaart Hemaris fuciformis 1 1 Populierenpijlstaart Laothoe populi 10 5 Kolibrievlinder Macroglossum stellatarum 1 1 Lindepijlstaart Mimas tiliae 1 1 Pauwoogpijlstaart Smerinthus ocellata 5 4 Ligusterpijlstaart Sphinx ligustri 4 4 Houtboorders - Cossidae Wilgenhoutrups Cossus cossus 1 1 Tandvlinders - Notodontidae Hermelijnvlinder Cerura vinula 1 1 kwetsbaar Bruine wapendrager Clostera curtula 10 2 Donkere wapendrager Clostera pigra 4 3 bedreigd Populierentandvlinder Gluphisia crenata 2 1 kwetsbaar Draak Harpyia milhauseri 9 3 kwetsbaar Dromedaris Notodonta dromedarius 1 1 gevoelig Eikentandvlinder Peridea anceps 31 6 Wapendrager Phalera bucephala 2 2 Brandvlerkvlinder Pheosia tremula 9 5 Snuitvlinder Pterostoma palpina 1 1 gevoelig Kroonvogeltje Ptilodon capucina 1 1 Eikenprocessierups Thaumetopoea processionea 1 1 Spinneruilen - Erebidae Grote beer Arctia caja 7 2 gevoelig 17

Zwart beertje Atolmis rubricollis 2 1 Meriansborstel Calliteara pudibunda 16 5 kwetsbaar Grasbeertje Coscinia cribraria 4 2 bedreigd Vierstipbeertje Cybosia mesomella 1 1 Vaal kokerbeertje*** Eilema caniola 1 1 Streepkokerbeertje Eilema complana 22 3 Glad beertje Eilema griseola 5 3 Klein kokerbeertje Eilema pygmaeola 1 1 bedreigd Geel beertje Eilema sororcula 30 6 Donsvlinder Euproctis similis 19 3 gevoelig Schaduwsnuituil Herminia tarsicrinalis 1 1 Bruine snuituil Hypena proboscidalis 8 4 Hopsnuituil Hypena rostralis 2 2 Bruine Sikkeluil Laspeyria flexula 3 2 bedreigd Satijnvlinder Leucoma salicis 3 2 kwetsbaar Plakker Lymantria dispar 1 1 Rozenblaadje Miltochrista miniata 12 3 kwetsbaar Kleine beer Phragmatobia fuliginosa 54 5 Stro-uiltje Rivula sericealis 58 8 Roesje Scoliopteryx libatrix 5 3 gevoelig Witte tijger Spilosoma lubricipeda 52 8 Sint-jacobsvlinder Tyria jacobaeae 76 5 Visstaartjes - Nolidae Groot visstaartje Meganola albula 1 1 kwetsbaar Licht visstaartje Nola aerugula 2 1 kwetsbaar Vroeg visstaartje Nola confusalis 6 3 kwetsbaar Klein visstaartje Nola cucullatella 1 1 bedreigd Variabele eikenuil Nycteola revayana 14 7 Zilveren groenuil Pseudoips prasinana 3 3 Uilen - Noctuidae Donker brandnetelkapje Abrostola triplasia 6 4 Bont schaapje Acronicta aceris 1 1 kwetsbaar Elzenuil Acronicta alni 1 1 Goudhaaruil Acronicta auricoma 1 1 kwetsbaar Psi-uil/drietand Acronicta psi/tridens 2 2 kwetsbaar Zuringuil Acronicta rumicis 4 3 Grijze Worteluil Agrotis cinerea 14 3 ernstig bedreigd Gewone worteluil Agrotis exclamationis 14 5 18

Grote worteluil Agrotis ipsilon 2 2 Puta-uil Agrotis puta 5 4 Geelbruine vlekuil Amphipoea fucosa 1 1 kwetsbaar Piramidevlinder Amphipyra pyramidea 4 2 Dubbelstipvoorjaarsuil Anorthoa munda 8 2 Variabele grasuil Apamea crenata 12 4 gevoelig Graswortelvlinder Apamea monoglypha 8 3 Bosgrasuil Apamea scolopacina 1 1 kwetsbaar Okergele grasuil Apamea sublustris 6 3 bedreigd Wilgenschorsvlinder Apterogenum ypsillon 1 1 Egale rietboorder Arenostola phragmitidis 2 1 Gamma-uil Autographa gamma 10 4 Jota-uil Autographa jota 2 2 bedreigd Houtspaander Axylia putris 15 4 Huisuil Caradrina clavipalpis 1 1 kwetsbaar Morpheusstofuil Caradrina morpheus 2 2 Randvlekuil Charanyca ferruginea 9 4 kwetsbaar Drielijnuil Charanyca trigrammica 54 3 Turkse uil Chrysodeixis chalcites 1 1 Hazelaaruil Colocasia coryli 28 8 Gevlekte winteruil Conistra rubiginea 11 4 Bosbesuil Conistra vaccinii 14 5 Maanuiltje Cosmia pyralina 9 2 kwetsbaar Hyena Cosmia trapezina 15 3 Schedeldrager Craniophora ligustri 13 3 Donkergroene korstmosuil Cryphia algae 4 2 Zilverstreep Deltote bankiana 2 2 Donkere marmeruil Deltote pygarga 43 5 Koperuil Diachrysia chrysitis 13 5 Bruine breedvleugeluil Diarsia brunnea 16 4 kwetsbaar Variabele breedvleugeluil Diarsia mendica 5 3 kwetsbaar Gewone breedvleugeluil Diarsia rubi 11 4 gevoelig Krakeling Diloba caeruleocephala 1 1 bedreigd Vogelwiekje Dypterygia scabriuscula 3 2 Levervlek Euplexia lucipara 9 4 Wachtervlinder Eupsilia transversa 28 4 Variabele worteluil Euxoa cursoria 3 1 bedreigd Egelskopboorder Globia sparganii 11 2 kwetsbaar Zuidelijke stofuil Hoplodrina ambigua 3 2 Egale stofuil Hoplodrina blanda 1 1 Gewone stofuil Hoplodrina octogenaria 35 3 Groente-uil Lacanobia oleracea 31 7 W-uil Lacanobia thalassina 3 1 kwetsbaar Moerasgrasuil Lateroligia ophiogramma 2 1 Gestippelde rietboorder Lenisa geminipuncta 1 1 kwetsbaar 19

Komma-uil Leucania comma 1 1 Gestreepte rietuil Leucania obsoleta 3 2 kwetsbaar Getekende gamma-uil Macdunnoughia confusa 1 1 gevoelig Perzikkruiduil Melanchra persicariae 2 2 Halmrupsvlinder/Weidehalmuiltje Mesapamea secalis/secalella 13 3 Zandhalmuiltje Mesoligia furuncula 6 2 Witstipgrasuil Mythimna albipuncta 4 1 Gekraagde grasuil Mythimna ferrago 7 1 gevoelig Stompvleugelgrasuil Mythimna impura 13 3 Helmgrasuil Mythimna litoralis 1 1 bedreigd Bleke grasuil Mythimna pallen 7 2 Volgeling Noctua comes 17 4 Breedbandhuismoeder Noctua fimbriata 16 3 Kleine huismoeder Noctua interjecta 5 2 Open breedbandhuismoeder Noctua janthe 3 1 Kleine breedbandhuismoeder Noctua janthina 5 1 Huismoeder Noctua pronuba 54 6 Lisdoddeboorder Nonagria typhae 2 1 kwetsbaar Haarbos Ochropleura plecta 95 8 Oranjegeel halmuiltje Oligia fasciuncula 29 3 Donker halmuiltje Oligia latruncula 8 2 Gelobd halmuiltje Oligia strigilis 7 2 Tweestreepvoorjaarsuil Orthosia cerasi 77 5 Kleine voorjaarsuil Orthosia cruda 101 3 Nunvlinder Orthosia gothica 22 3 Sierlijke voorjaarsuil Orthosia gracilis 3 2 kwetsbaar Variabele voorjaarsuil Orthosia incerta 49 3 Dennenuil Panolis flammea 13 4 kwetsbaar Agaatvlinder Phlogophora meticulosa 13 4 gevoelig Vale duinrietboorder Photedes extrema 12 3 bedreigd Goudvenstertje Plusia festucae 4 2 Marmeruil Polia nebulosa 11 2 bedreigd Gelduil Polychrysia moneta 1 1 bedreigd Gelijnde silene-uil Sideridis reticulata 1 1 bedreigd Tandjesuil Sideridis turbida 1 1 bedreigd Schilddrager Subacronicta megacephala 20 6 Meldevlinder Trachea atriplicis 2 1 Zwarte-c-uil Xestia c-nigrum 42 5 Driehoekuil Xestia triangulum 42 4 Vierkantvlekuil Xestia xanthographa 1 1 Kleine/open breedbandhuismoeder Noctua janthina/janthe 10 1 20

Bloeddrupjes - Zygaenidae Sint-Jansvlinder Zygaena filipendulae 33 5 Micronachtvlinders Grasmotten - Crambidae Duikermot Acentria ephemerella 4 2 Blauwooggrasmot Agriphila straminella 26 5 Variabele grasmot Agriphila tristella 1 1 Gewone coronamot Anania coronata 2 2 Bonte brandnetelmot Anania hortulata 4 4 Lichte coronamot Anania lancealis 6 3 Lisdoddesnuitmot Calamotropha paludella 19 3 Kroosvlindertje Cataclysta lemnata 8 6 Egale vlakjesmot Catoptria pinella 3 1 Zwartbruine vlakjesmot Catoptria verellus 13 4 Rietmot Chilo phragmitella 1 1 Gewone grasmot Chrysoteuchia culmella 10 4 Vroege grasmot Crambus lathoniellus 12 4 Zilverstreepgrasmot Crambus pascuella 1 1 Bleke grasmot Crambus perlella 1 1 Streepjesgrasmot Crambus pratella 1 1 Liesgrassnuitmot Donacaula forficella 1 1 Waterleliemot Elophila nymphaeata 3 1 Variabele granietmot Eudonia mercurella 2 1 Moerasgranietmot Eudonia pallida 10 4 Lijnvalkmot Evergestis forficalis 1 1 Luipaardlichtmot Nomophila noctuella 1 1 Maisboorder Ostrinia nubilalis 1 1 Baardsnuitmot Platytes alpinella 1 1 Parelmoermot Pleuroptya ruralis 9 2 Muntvlindertje Pyrausta aurata 3 1 Weegbreemot Pyrausta despicata 3 3 Rietsnuitmot Schoenobius gigantella 6 4 Vroege granietmot Scoparia ambigualis 30 5 Duingrasmot Thisanotia chrysonuchella 3 2 Witvlekkruidenmot Udea olivalis 1 1 Grijze kruidenmot Udea prunalis 1 1 21

Lichtmotten - Pyralidae Mutsjeslichtmot Acrobasis advenella 1 1 Eikentopspinselmot Acrobasis consociella 1 1 Oranje eikenlichtmot Acrobasis repandana 8 2 Helmgrasmot Anerastia lotella 8 3 Hommelnestmot Aphomia sociella 4 3 Boslichtmot Cryptoblabes bistriga 3 3 Sparappelboorder Dioryctria abietella 1 1 Strooiselmot Endotricha flammealis 2 1 Tweekleurige lichtmot Euzophera pinguis 2 2 Smalle weegbreemot Homoeosoma sinuella 1 1 Grijze heidelichtmot Matilella fusca 1 1 Kraagvleugelmot Nephopterix angustella 6 4 Prachtmot Oncocera semirubella 1 1 Berkenlichtmot Ortholepis betulae 1 1 Eikenlichtmot Phycita roborella 8 2 Weidemot Phycitodes binaevella 8 3 Smalle weidemot Phycitodes maritima 1 1 Pinokkiomot Synaphe punctalis 1 1 Katjeslichtmot Vitula biviella 1 1 Bladrollers - Torticidae Diamantborsteltje Acleris cristana 2 2 Lichte boogbladroller Acleris ferrugana 1 1 Kameleonbladroller Acleris hastiana 1 1 Lichte/Oranje boogbladroller Acleris notana/ferrugana 6 5 Gehoekte boogbladroller Acleris rhombana 1 1 Distelbladroller Agapeta hamana 2 2 Zonnesproetbladroller Aleimma loeflingiana 6 1 Dwarsstreephaakbladroller Ancylis achatana 2 1 Witte haakbladroller Ancylis laetana 24 5 Oranje haakbladroller Ancylis mitterbacheriana 6 4 Rossige haakbladroller Ancylis obtusana 1 1 Purperrode haakbladroller Ancylis unculana 9 2 Berkenmarmerbladroller Apotomis betuletana 1 1 Grote appelbladroller Archips podana 8 4 Gevlamde bladroller Archips xylosteana 5 1 Bruinbandbladroller Argyrotaenia ljungiana 1 1 Gewone biesbladroller Bactra lancealana 1 1 Meibladroller Capua vulgana 1 1 22

Oranjegele lijnbladroller Celypha cespitana 4 2 Brandnetelbladroller Celypha lacunana 127 9 Koolbladroller Clepsis spectrana 1 1 Veelkleurige bladroller Cochylidia rupicola 2 1 Moerasbladroller Cochylimorpha straminea 1 1 Sint-jacobsbladroller Cochylis atricapitana 2 1 Vroege dwergbladroller Cochylis nana 5 1 Oranje eikenbladroller Cydia amplana 9 3 Fruitmot Cydia pomonella 1 1 Gewone spiegelmot Cydia splendana 8 2 Kommawortelmot Dichrorampha petiverella 3 1 Zomerbladroller Ditula angustiorana 1 1 witte oogbladroller Epinotia bilunana 6 1 berkenoogbladroller Epinotia demarniana 1 1 Elzenoogbladroller Epinotia immundana 1 1 Variabele oogbladroller Epinotia nisella 3 2 Zadeloogbladroller Epinotia solandriana 1 1 V-oogbladroller Epinotia tenerana 1 1 Vierkantoogbladroller Epinotia tetraquetrana 1 1 Distelknoopvlekje Eucosma cana 1 1 Bonte fruitbladroller Eudemis profundana 1 1 Gewoon smalsnuitje Eupoecilia angustana 18 3 Sergeant-Majoortje Grapholita compositella 10 1 Populierenbladroller Gypsonoma aceriana 1 1 Rode populierenbladroller Gypsonoma minutana 1 1 Zwarte populierenbladroller Gypsonoma oppressana 1 1 Witsnuitpopulierenbladroller Gypsonoma sociana 1 1 Gewone witvlakbladroller Hedya nubiferana 6 3 Grote witvlakbladroller Hedya ochroleucana 1 1 Pinguintje Hedya salicella 3 3 Hertshooibladroller Lathronympha strigana 19 3 Stipjesbladroller Lozotaeniodes formosana 1 1 Hermelijnbladroller Notocelia cynosbatella 14 3 Scherpe hermelijnbladroller Notocelia roborana 1 1 Bramenbladroller Notocelia uddmanniana 5 5 Woudbladroller Orthotaenia undulana 1 1 Fruitdwergbladroller Pammene argyrana 1 1 Oranje dwergbladroller Pammene aurana 1 1 Grote dwergbladroller Pammene giganteana 1 1 Kersenbladroller Pandemis cerasana 6 3 Leverkleurige bladroller Pandemis heparana 1 1 Muntbladroller Phalonidia manniana 1 1 Tweebandbladroller Piniphila bifasciana 1 1 Zilvervlekbladroller Pseudargyrotoza conwagana 2 2 Topspinnertje Rhopobota naevana 1 1 23

Grijze dennenlotboorder Rhyacionia pinivorana 1 1 Struikbladroller Syndemis musculana 5 2 Voorjaarsbladroller Tortricodes alternella 81 3 Groene eikenbladroller Tortrix viridana 7 3 Grootkopbladroller Zeiraphera isertana 3 3 Bladroller onbekend Torticidae spec. 3 3 Biesbladroller onbekend Bactra spec. 4 3 Spikkelbladroller onbekend Cnephasia spec. 38 5 Kuifbladroller onbekend Endothenia spec. 1 1 Vedermotten - Pterophoridae Dwergvedermot Adaina microdactyla 4 2 Streepzaadvedermot Crombrugghia distans 1 1 Windevedermot Emmelina monodactyla 3 3 Bijvoetvedermot Hellinsia lienigianus 2 2 Sneeuwwitte vedermot Pterophorus pentadactyla 5 3 Vedermot onbekend Pterophoridae spec 1 1 Waaiermotten - Alucitidae Waaiermot Alucita hexadactyla 4 3 Palpmotten - Gelechiidae Donkere mospalpmot Bryotropha senectella 1 1 Gordelpalpmot Recurvaria leucatella 1 1 Maanpalpmot Teleiodes luculella 6 3 Palpmot spec. Gelechiidae spec. 1 1 Prachtmotten - Cosmopterigidae Lisdoddeveertje Limnaecia phragmitella 1 1 Kokermotten - Coleophoridae Kamsprietkokermot Coleophora mayrella 5 1 Spatelvormige berkkokermot Coleophora milvipennis 1** 1 Vroege veldbieskokermot Coleophora otidipennella 2 2 24

Kokermot spec. Coleophora spec. 10 5 Grasmineermotten - Elachistidae Gewone kaartmot Agonopterix heracliana 1 1 Roodvlekkaartmot Agonopterix ocellana 1 1 Purperkaartmot Agonopterix purpurea 1 1 Peenkaartmot Agonopterix yeatiana 2 2 Kleine grasmineermot Elachista freyerella 1 1 Grijsgevlekte grasmineermot Elachista maculicerusella 1 1 Grote zwartwitmot Ethmia bipunctella 2 2 Vierpuntzwartwitmot Ethmia terminella 1 1 Vuurmotten - Peleopodidae Vuurmot Carcina quercana 4 3 Kortvleugelmotten - Chimabachidae Voorjaarskortvleugelmot Diurnea fagella 102 2 Sikkelmotten- Oecophoridae Bruine huismot Hofmannophila pseudospretella 1 1 Dominomotten - Autostichidae Witte dominomot Oegoconia deauratella 1 1 Gladkopjes - Praydidae Essenmot Prays fraxinella 1 1 Spitskopmotten - Ypsolophidae Gelijnde spitskopmot Ypsolopha scabrella 2 2 25

Variabele spitskopmot Ypsolopha ustella 3 2 Koolmotten - Plutellidae Koolmotje Plutella xylostella 10 5 Pedaalmotten - Argyresthiidae Sierlijke pedaalmot Argyresthia brockeella 3 3 Grote pedaalmot Argyresthia conjugella 3 3 Gevlekte pedaalmot Argyresthia retinella 1 1 Bloesempedaalmot Argyresthia spinosella 3 2 Cipresmineermot Argyresthia trifasciata 1 1 Parelmotten - Glyphipterigidae Grote parelmot Glyphipterix thrasonella 2 2 Oermotten - Micropterigidae Vroege oermot Micropterix aruncella 10 1 Glittermotten - Choreutidae Brandnetelmot Anthophila fabriciana 2 1 Glidkruidmot Prochoreutis myllerana 2 1 Spinselmotten - Yponomeutidae Wit naaldkwastje Ocnerostoma friesei 1 1 Grijs naaldkwastje Ocnerostoma piniariella 1 1 Paraswammerdamia Meidoornduifmot nebulella 3 3 Vogelkersstippelmot Yponomeuta evonymella 22 3 Waasjesstippelmot Yponomeuta irrorella 1 1 Grootvlekstippelmot Yponomeuta plumbella 8 3 Stippelmot spec. Yponomeutidae spec. 35 3 26

Mineermotten - Gracillaridae Zilvermijnmot Acrocercops brongniardella 2 2 Bonte esdoornsteltmot Caloptilia hemidactylella 2 1 Eikensteltmot Caloptilia robustella 3 2 Wilgensteltmot Caloptilia stigmatella 2 2 Paardenkastanjemineermot Cameraria ohridella 5 4 Hertshooisteltmot Euspilapteryx auroguttella 1 3 Seringensteltmot Gracillaria syringella 3 2 Wilgenslakkenspoortmot Phyllocnistis saligna 5** 1 Gevlekte eikenvouwmot Phyllonorycter muelleriella 1 1 Wilgenvouwmot Phyllonorycter salicicolella 5** 1 Witstreepwilgenvouwmot Phyllonorycter salictella 1** 1 Berkenvouwmot Phyllonorycter ulmifoliella 1** 1 Zebramot onbekend Parornix spec 8 4 Ooglapmotten - Bucculatricidae Meidoornooglapmot Bucculatrix bechsteinella 2 1 Lindeooglapmot Bucculatrix thoracella 1 1 Eikenooglapmot Bucculatrix ulmella 1 1 Zilvervlekmotten - Heliozelidae Eikenzilvervlekmot Heliozela sericiella 1 1 Wilgenroosjesmotten - Momphidae Basterdwederikpeulmot Mompha subbistrigella 1 1 Echte Motten - Tineidae Kijkgaatje Monopis laevigella 3 1 Zustermot Monopis monachella 3 3 Witvlekkijkgaatje Monopis weaverella 2 2 Gewoon kroeskopje Nemapogon cloacella 1 1 Auroramot Tinea semifulvella 1 1 Gele pelsmot Tinea trinotella 1 1 27

Zakdragers - Psychidae Zandzakdrager Dahlica triquetrella 1** 1 Hoornzakdrager Luffia ferchaultella 1** 1 Gewone zakdrager Psyche casta 1** 1 Sigaarzakdrager Taleporia tubulosa 6 1 Langsprietmotten - Adelidae Wilgenlangsprietmot Adela cuprella 1 1 Gevlekte langsprietmot Nematopogon adansoniella 5 1 Nematopogon Geelbandlangsprietmot swammerdamella 4 2 Bleke langsprietmot Nemophora degeerella 5 1 Dwergmineermotten - Nepticilidae Gewone eikenblaasmijnmot Ectoedemia albifasciella 1 1 Noorse esdoorn/akenvruchtmineermot Ectoedemia sericopeza/louisella 1 1 Gespleten eikenblaasmijnmot Ectoedemia subbimaculella 1 1 Dwergmineermot spec. Nepticulidae spec. 5 1 Purpermotten - Eriocraniidae Eikenpurpermot Dyseriocrania subpurpurella 17 2 Microvlinder spec. Microlepidoptera spec. 7 7 *voorlopige rode lijst macronachtvlinders van Werkgroep Vlinderfaunastiek (WVF), EIS-Nederland en de Vlinderstichting, 2011 **in kolom '' '': mijnen of zak/koker gevonden van bladmineerders i.p.v. imagos *** waarneming nog niet bevestigd Licht rood = zeldzaam (waarneming.nl) Dik rood = zeer zeldzaam (waarneming.nl) 28

Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Den Haag Melis Stokezijde 140 2543 GJ Den Haag secretaris@den-haag.knnv.nl www.knnv.nl/den-haag facebook: KNNV.afdeling.Den.Haag 29