Pacemaker In deze informatie leest u wat een pacemaker is, hoe het inbrengen gebeurt en wanneer de pacemaker gecontroleerd wordt. Doel van de pacemaker Het samentrekken van het hart wordt geregeld met elektrische prikkels. Vanaf een bepaalde plaats in het hart, de sinusknoop, worden regelmatig prikkels (impulsen) afgegeven en in het hart voort geleid. Als gevolg van die elektrische prikkeling trekt de hartspier samen en wordt het bloed weggepompt. Wanneer dit prikkel- en geleidingssysteem niet goed werkt, gaat het hart te traag kloppen en kan er een hartstilstand optreden. Om dat op te vangen, is een pacemaker nodig. De pacemaker Een pacemakersysteem bestaat uit twee onderdelen: Een impulsgenerator die met behulp van batterijen zorgt voor de elektrische prikkels. De generator is een doosje met een doorsnede van ongeveer vijf centimeter. 1, 2 of soms 3 geleiders (met elektrodes) die de prikkels van de generator naar het hart overbrengen. Voorbereiding thuis Bloedverdunnende medicijnen Gebruikt u bloedverdunners? Overleg dan met uw cardioloog hoeveel dagen voor de ingreep u daarmee moet stoppen of de hoeveelheid ervan moet verminderen. Het stoppen of verminderen van bloedverdunners vermindert de kans op bloedingen tijdens en na het plaatsen van de pacemaker.
Paracetamol De avond voor het plaatsen van de pacemaker neemt u voor het slapen gaan 2x500 mg paracetamol. Hierdoor wordt er al een spiegel (hoeveelheid pijnstilling) opgebouwd in uw bloed. Hierdoor werkt de paracetamol de volgende dag beter. Neemt u thuis na het plaatsen van de pacemaker nog één week lang, drie keer per dag 2x500 mg paracetamol. Na deze week kunt u het gebruik van de paracetamol langzaam verminderen. Ontbijt Op de dag van het plaatsen van de pacemaker eet u gewoon uw ontbijt met wat drinken. Ook na het plaatsen mag u gewoon eten en drinken als u daar trek in heeft. Opname Op de dag van het inbrengen van de pacemaker wordt u opgenomen op de verpleegafdeling. U krijgt minimaal 2 weken van tevoren te horen op welke afdeling u wordt opgenomen. Voorbereiding U krijgt 2x500 mg paracetamol tegen de pijn. Uw borstkas en uw been worden geschoren aan de kant waar de pacemaker ingebracht wordt. U krijgt een infuusnaald in het bloedvat van uw arm. Deze infuusnaald komt in de arm die aan dezelfde kant van uw lichaam zit als waar uw pacemaker geplaatst wordt. Hierdoor krijgt u antibiotica. Het inbrengen van de pacemaker Het inbrengen van een pacemaker gebeurt altijd onder plaatselijke verdoving. De geleider met de elektrode wordt via een ader (onder het sleutelbeen) in de rechterkamer van het hart gebracht (één-kamersysteem). De elektrode groeit in het hart vast. Deze methode van inbrengen is de endocardiale (in het hart) methode. Soms is het nodig om, via dezelfde of andere ader, nog een tweede of een derde elektrode in de boezem van het hart te leggen (twee-kamersysteem of drie-kamersysteem). In beide gevallen wordt de pacemaker onder de huid van de linker- of rechterbonvenzijde van de borstkas gelegd. De wond wordt met (zelfoplosbare) hechtingen gesloten of de wond wordt geplakt. De ingreep duurt ongeveer één tot anderhalf uur. Na het inbrengen van de pacemaker Na de ingreep heeft u 2 uur bedrust in een glooiende houding. Daarna mag u uit bed als dat gaat. U mag uw arm aan de zijde waar de pacemaker geïmplanteerd is de eerste 6 weken niet boven uw hoofd brengen. De reden hiervoor is de kans op het losraken van de elektroden. Blijf de eerste zes weken voorzichtig met armbewegingen. Vermijd plotselinge bewegingen van arm en schouder en til geen zware dingen. Dit kunt u nalezen in de folder: Leefregels na inbrengen pacemaker die u meekrijgt van de verpleegkundige. Na het plaatsen van de pacemaker wordt er een ECG gemaakt. U bent aangesloten op een bewakingsmonitor (telemetrie bewaking). Ook de werking van de pacemaker wordt hiermee gecontroleerd. Dit kastje wordt verwijderd als uw pacemaker is doorgemeten door de pacemakertechnicus. Uw infuusnaald wordt dan ook verwijderd. Pacemaker pagina 2
De verpleegkundige controleert regelmatig uw bloeddruk en hartslag en controleert of het wondje niet blijft bloeden. Soms blijft het wondje wel wat bloeden. Daarom komt er soms een zandzakje op te liggen om tegendruk te geven Op de dag na het inbrengen van de pacemaker wordt er een röntgenfoto gemaakt om te kijken of de pacemaker goed is geplaatst. U mag niet zelf naar huis terug rijden. Risico's en bijwerkingen Tijdens of na de behandeling kunnen bloedingen optreden. Bij mensen die bloedverdunners gebruiken is de kans op bloedingen iets groter. Er is een kleine kans op een klaplong (pneumothorax). Tijdens het aanprikken van het bloedvat voor het inbrengen van de pacemakerdraden bestaat hierop een kans. Door het inbrengen van de elektroden kunnen er ritmestoornissen optreden. Infectie aan de operatiewond U moet vanwege de kans op infectie snel bellen met de polikliniek cardiologie of de afdeling hartbewaking als: Het gebied rondom de wond dik wordt. Het gebied rondom de wond en de wond zelf rood worden. Als er na drie dagen nog vocht of bloed uit de wond komt. Als de randen van de wond open gaan staan. Als u koorts krijgt boven de 38 graden Celsius. Ontstaan er thuis problemen zoals roodheid van de wond, koorts, duizeligheid en/of hartkloppingen? Dan moet u contact opnemen: onder kantoortijden van 08.00 16.30 uur (023) 224 4931 / (023) 224 3080 buiten kantoortijden van 16.30 08.00 uur (023) 224 5060 Controle afspraken Poliklinische controle afspraak Ongeveer tien dagen na de ingreep heeft u een afspraak op de polikliniek cardiologie met uw cardioloog. En voor de wondcontrole komt u bij de pacemaker technicus voor het eventueel verwijderen van de hechtingen. Tot deze wondcontrole mag u niet zelf autorijden. De cardioloog bespreekt met u of u vanaf dit moment weer mag autorijden. Periodieke controle van de pacemaker De werking van de pacemaker wordt regelmatig gecontroleerd. De batterijen in de impulsgenerator hebben een levensduur van ongeveer 7 tot 10 jaar afhankelijk van het type en de instelling. Controle van de batterijen is om te voorkomen dat deze plotseling leeg blijken te zijn. Bij iedere controle wordt ook het hele systeem gecontroleerd en doorgemeten. Een controle duurt ongeveer 20 minuten. De 1 e poliklinische controle is 3 maanden na inbrengen van de pacemaker. De afspraak hiervoor wordt gemaakt door diegene die de pacemaker controleert. Daarna wordt de pacemaker 1 keer per half jaar gecontroleerd. Vanaf de 3 e controle krijgt u een brief of mail om een volgende afspraak te maken. Pacemaker pagina 3
De controle en bijwerkingen Tijdens het controleren en doormeten van de pacemaker kunt u een onaangenaam gevoel ervaren. Dit zijn stoornissen in het ritme van uw hart die lijken op hartbonzen. Om dit goed te volgen, wordt u tijdens de controle aangesloten op een bewakingsmonitor. Na het onderzoek zijn de stoornissen weer verdwenen. Na de pacemaker controle kunt u weer gewoon alles doen zoals u gewend bent. Verwisselen van uw pacemaker Is bij een controle gebleken dat de batterijen van uw pacemaker dreigen leeg te raken? Dan wordt er met u een afspraak gemaakt om uw pacemaker te vervangen. Het vervangen van uw pacemaker is minder ingrijpend en ingewikkeld dan het voor het eerst plaatsen van een pacemaker. Dit komt omdat alle draden en de ruimte voor de pacemaker al aanwezig zijn. Het verwisselen van de pacemaker duurt ongeveer 1 uur. Dit gebeurt op de dagbehandeling cardiologie. U moet dan ongeveer 4 uur op de dagbehandeling blijven. Uw bloeddruk wordt gecontroleerd en er wordt gekeken of uw wond niet doorlekt. U krijgt hierna een afspraak mee voor een controle op de hartfunctie. U mag na het verwisselen van uw pacemaker niet zelf naar huis rijden. De volgende dag mag u weer gewoon zelf auto rijden. Pacemaker pasje Enkele weken na het plaatsen van een pacemaker krijgt u een pacemaker identificatie pasje toegestuurd. Op dit pasje staan de belangrijkste gegevens zoals het merk en type pacemaker en de draden. Vragen Het is belangrijk dat u juiste en duidelijke informatie krijgt. Met deze informatie beslist u, samen met uw arts, of u de behandeling laat doen. Heeft u na het gesprek met uw arts en na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel deze dan gerust. Noteer eventueel uw vragen van tevoren, zodat u niets vergeet. U kunt met eventuele vragen ook terecht bij de pacemakertechnicus van het, deze is te bereikbaar: onder kantoortijden van 08.00 16.00 uur (023) 224 4931 / (023) 224 3080 buiten kantoortijden van 16.00 08.00 uur (023) 224 5060 Wilt u meer weten over een pacemaker of het hart lees dan de brochure 'Een pacemaker' van de Nederlandse Hartstichting. Diverse brochures en folders zijn op de polikliniek cardiologie, de afdeling cardiologie en bij de afdeling patiëntenvoorlichting (centrale hal Hoofddorp of in Haarlem tegenover de apotheek) te verkrijgen. Aanvullende informatie Nederlandse Hartstichting Informatielijn: 0900 3000 300 (lokaal tarief, maandag t/m vrijdag van 09.00-13.00 uur). (070) 315 55 55. Website: www.hartstichting.nl / E-mail: info@hartstichting.nl De Hart en Vaatgroep (088) 11 11 600. Website: www.hartenvaatgroep.nl / E-mail: info@hartenvaatgroep.nl Pacemaker pagina 4
Waar zijn we te vinden? Haarlem Zuid Boerhaavelaan 22 2035 RC Haarlem Hoofddorp Spaarnepoort 1 2134 TM Hoofddorp Haarlem Noord Vondelweg 999 2026 BW Haarlem Heemstede Händellaan 2A 2102 CW Heemstede (023) 224 0000 www.spaarnegasthuis.nl info@spaarnegasthuis.nl Pacemaker pagina 5