Nachtvlinderinventarisaties Westduinpark - Tekst en foto s : Met medewerking van: Wouter Bol Erik Verlind August van Rijn Nick Peeters Anna Kreffer Egelopvang Den Haag 0 Met subsidie van de Groene Motor Afb. 1: bruine wapendrager (Clostera curtula), 21-4-
Inhoud 1. Inleiding... 2 1.1 Aanleiding inventarisatie... 2 1.2 Achtergrond nachtvlinders... 2 1.3 Westduinpark... 4 2. Methode... 5 3. Resultaten... 7 3.1 Algemene bevindingen... 7 3.2 Zeldzame en rode lijst soorten... 8 3.3 Nieuwe soorten voor Westduinpark... 11 Dankwoord... 12 Literatuurlijst... 13 Bijlage 1: Soortenlijst en... 14 1
1. Inleiding 1.1 Aanleiding inventarisatie In navolging van de inventarisatie in het Westduinpark van vorig jaar is in opnieuw geïnventariseerd. Vanuit het monitoringsplatform Westduinpark lag de nadruk voor op het inventariseren van het subgebied de Bosjes van Poot. Door technische problemen met de aangestelde aggregaat konden de sessies in het voorjaar echter niet in de Bosjes van Poot plaats vinden. Daarom is uitgeweken naar de locatie van het voorgaande jaar, de egelopvang, vanwege de mogelijkheid om de opstelling aan te sluiten op het elektriciteitsnet. Omdat er begonnen was met de inventarisatie bij de egelopvang in, is besloten het hele seizoen op die locatie te blijven. Afb. 2: grote beer (Arctia caja), 12-8- 2 Afb. 3: bonte bessenvlinder (Abraxas grossulariata), 8-6- 1.2 Achtergrond nachtvlinders Er zijn ruim 2400 nachtvlinders bekend uit Nederland. Vergeleken met 53 dagvlindersoorten is het gezien dit verschil opmerkelijk dat de meeste aandacht uitgaat naar de laatstgenoemde groep. Nachtvlinders hebben verschillende, vaak onderschatte, functies in het ecologische systeem. Zo zorgen de vele rupsen voor substantiële begrazing van grassen, bomen en andere planten. Ook spelen ze een belangrijke rol als voedselvoorziening voor andere soortgroepen. Als imago zijn het de belangrijkste prooien voor de meeste vleermuissoorten en de nachtzwaluw (Ellis et al, 2013). De rupsen en poppen zijn bovendien één van de hoofdvoedselbronnen voor zangvogels. Daarnaast zijn voedsel opnemende nachtvlinders (er zijn ook nachtvlinders die geen voedsel op kunnen nemen in het stadium als imago) van belang als bestuivers. Sommige plantensoorten zijn zelfs compleet afhankelijk van nachtvlinders voor bestuiving. Over de laatste drie decennia is in Nederland het insecten met 75% afgenomen (Keulemans, ). Voor nachtvlinders betekent dit dat 80% van de soorten macro-nachtvlinders is afgenomen met als gevolg dat 47% nu bedreigd is (Ellis et al, 2013). Het gaat dus niet goed met de nachtvlinders. Om ze te beschermen zijn inventarisaties en monitoring van belang voor beter inzicht over de verspreiding en de populaties. Vaak worden nachtvlinders opgedeeld in macro- en micronachtvlinders. Dit is een wat arbitraire indeling. Ooit is deze indeling namelijk gemaakt aan de hand van de grootte van de soorten. Echter bleek uit recenter taxonomisch onderzoek dat sommige soorten die tot de microfamilies behoren groter zijn dan veel macrosoorten; een goed voorbeeld zijn soorten uit de familie Crambidae. In voorgaande jaren zijn in inventarisaties vaak alleen de macronachtvlinders meegenomen omdat voor deze soorten meer literatuur en veldgidsen
bestonden. Tijdens de inventarisatie in het Westduinpark zijn macro- en micronachtvlinders meegenomen. Nachtvlinders hebben verschillende periodes in het jaar dat ze actief zijn. Zo zijn er soorten ruim negen maanden per jaar actief en soorten die enkel een weken in het jaar te inventariseren zijn. De meeste soorten vliegen in de zomermaanden juni, juli en augustus. Er zijn echter ook soorten die pas actief worden rond begin november of alleen in de wintermaanden te vinden zijn. Afb. 4: groene blokspanner (Acasis viretata), 11-8- Afb. 5: gewone silene-uil (Hadena bicruris), 21-4- Afb. 6: rood weeskind (Catocala nupta), 29-7- Afb. 7: tweekleurige uil (Hecatera bicolorata), 29-7- Om nachtvlinders te inventariseren zijn verschillende methoden toepasbaar. De meest gebruikte methode is om de vlinders te lokken met licht. Dit kan door middel van een lamp met wit laken, zoals tijdens deze inventarisatie, maar ook door een lichtval te plaatsen die de hele nacht vlinders aantrekt en deze in een trechtersysteem vangt. Een andere veel gebruikte methode, die alleen werkt voor soorten die voedsel op kunnen nemen, is het smeren van een zoetig goedje met een vleugje alcohol en deze op boomstammen en/of paaltjes aan te brengen. Vooral soorten van de uilen-familie komen hier meestal goed op af. Ook het s avonds en s nachts afzoeken van bloeiende bloemen is een manier om nachtvlinders te vinden. Methoden die minder vaak gebruikt worden, vaak om specifieke nachtvlinders te vinden die niet op smeer of slecht op licht afkomen, zijn (1) het overdag zoeken naar imago s of rupsen op of in de buurt van hun waardplanten, (2) het afzoeken van waardplanten op mijnen (vraatgangen van bepaalde micro-vlinder families in bladeren van planten) en (3) het gebruik van feromonen (sekslokstoffen) om vlinders aan te trekken. 3
1.3 Westduinpark Het Westduinpark is een relatief druk recreatief duingebied omsloten door stedelijk gebied van Den Haag. Het is gesitueerd tussen de Scheveningse haven en Kijkduin. De Bosjes van Poot zijn ook onderdeel van dit gebied. Het Westduinpark is ongeveer 245 hectare groot en heeft sinds 1990 een beschermde status (Provincie Zuid-Holland, 2013). In 2003 is het onderdeel van de Natura 2000- gebieden geworden en wordt beheerd door de Gemeente Den Haag. De inventarisatielocatie (afb. 8) is gelegen in het zuidelijke gedeelte van het Westduinpark in het subgebied de Natte Pan (Bosgroep Midden Nederland, ). De inventarisatielocatie ligt in een binnenduinrandbos, met ten oosten een duindoornstruweel en op 300 meter van de zeereep. In 2012 zijn grote gedeeltes van het aangrenzende duin afgegraven om exoten te verwijderen (Bouwman et al., 2014). In het binnenduinrandbos staat een mix aan bomen en struiken waarvan meidoorn, abeel, populier, gewone esdoorn, berk en zomereik de meest voorkomende zijn. Afb. 8: Westduinpark met detail foto van directe omgeving van de inventarisatie locatie (GoogleMaps, z.j.) 4
2. Methode In deze inventarisatieprojecten werden laken en licht gebruikt als methoden om vlinders te lokken. Vanwege vandalisme aan het pand van de egelopvang in de afgelopen jaren is afgezien van het idee om ook te werken met een lichtval. Aan de hand van de beschikbaarheid van leden van deze inventarisatie en weersvoorspellingen werd de avond met de hoogste temperatuur uitgekozen voor de inventarisatie. Vanaf de late schemering werd de lamp aangezet. Een sessie werd geëindigd in geval van vrij harde regen, wind die te veel aantrok, te geringe activiteit van de vlinders of vanwege het feit dat het simpelweg te laat werd voor de vrijwilligers. Alle vlinders (micro- en macronachtvlinders) werden in verzamelpotjes gevangen zodat het vlinders betrouwbaar geteld kon worden. Er was beschikking over ruim 200 potjes. Op een avonden kwamen er meer vlinders op het doek af dan er potjes waren. In dat geval werden micronachtvlinders en soorten van de familie spanners weer op het doek gezet zodat de vrijgekomen verzamelpotjes weer gebruikt konden worden. Deze groepen werden gekozen omdat van de micronachtvlinders over het algemeen weinig van dezelfde soort werden gevangen en de spanners vanwege het feit dat deze vaak rustig op het doek blijven zitten en zo nog telbaar zijn. Op avonden met zeer veel activiteit werden alleen de uilen gevangen omdat deze voor veel onrust op het doek kunnen zorgen. Op avonden waar koolmotjes deze massaal op het doek kwamen, zijn schattingen gedaan van deze soort. 5
Ter plekke werden de vlinders gedetermineerd met behulp van de veldgidsen: Nachtvlinders, de nieuwe veldgids voor Nederland en België, Waring & Townsend, 2015 en Fieldguide to the MicroMoths of Great Brittain and Ireland, Sterling & Parsons, 2012. De vlinders die te afgevlogen waren voor determinatie en de moeilijk te determineren soorten werden gefotografeerd en later met behulp van de genoemde gidsen en de websites vlindernet.nl, microvlinders.nl en waarneming.nl voor zo ver mogelijk gedetermineerd. Alle waargenomen soorten zijn daarna op waarneming.nl ingevoerd. De opstelling die gebruikt werd om de vlinders te inventariseren, bestond uit een laken, statief met standaard om het laken aan te bevestigen, een 250 watt HWL menglamp, verlengsnoer en ruim 200 verzamelpotjes. Afb. 9: eikendwergspanner (Eupithecia dodoneata), 27-4- Afb. 10: ligusterstipspanner (Scopula imitaria), 20-8- Afb. 11: grote vierbandspanner (Xanthorhoe quadrifasiata), 18-6- Afb. 12: tandjesuil (Sideridis turbida), 26-5- Afb. 13: morgenroodbladroller (Pammene aurita), 22-7- Afb. 14: variabele grasuil (Apamea crenata), 26-5- 6
3. Resultaten 3.1 Algemene bevindingen In totaal is er 60 uur, verdeeld over 20 avonden, gevlinderd in het Westduinpark in. Er werden 3281 vlinders gevangen waaronder 344 soorten. 95% van de vlinders werd tot op soortnaam gedetermineerd. Van de overige nachtvlinders werd de determinatie tot op geslachtsnaam verricht. De verdeling van de inventarisatie-avonden is te zien in tabel 1. Sessies Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober Totaal 4 3 3 3 2 3 1 1 20 Tabel 1: inventarisatie sessie in Afb. 15: donkergroene korstmosuil (Cryphia algae), 22-7- Afb. 16: duinworteluil (Agrotis ripae), 8-6- Vorig jaar zorgde een grote influx van het koolmotje (plutella xylostella), tijdens de inventarisatie in het Westduinpark, voor de koppositie van deze soort in de lijst van de meest gevangen soorten. Dit jaar vingen we in het Westduinpark maar vijf terwijl het jaar ervoor 547 gevangen werden. Vorig jaar hadden we dan ook te maken met een ware invasie van het koolmotje. In vergelijking met zijn er afgelopen jaar een soorten die eruit springen als je kijkt naar de top 20 van meest gevangen soorten (tabel 2). De eerste die opvalt is de donkergroene korstmosuil (Cryphia algae). Deze soort is na zeer algemene soorten als huismoeder (Noctua pronuba), voorjaarsboomspanner (Alsophila aescularia), gamma-uil (Autographa gamma) en zwarte-c-uil (Xestia c-nigrum) het meest gevangen. Donkergroene korstmosuilen leven van korstmossen op loofen naaldbomen en zijn vrij algemeen in grote delen van Nederland, met uitzondering van de noordoostelijke provincies waar deze niet voorkomt. Op 21 juli kregen we maar liefst 35 op het laken. In de database van waarneming.nl is niet eerder zo n groot van deze soort op een avond aangetroffen. Een andere opvallende verschijning was de grote vertegenwoordiging van het klein avondrood (Deilephila porcellus) waarvan de rupsen leven van diverse soorten walstro. Van deze soort kwamen 40 op het licht af tegenover 17 het jaar daarvoor. Aangezien er in vierteen keer werd gevlinderd tijdens de vliegtijd van deze soort, en dat in dertig keer plaatsvond, is dat op zijn minst opmerkelijk. Ook tijdens de inventarisaties in de Hertenkamp kwamen we meer dan 40 vlinders tegen van klein avondrood. Een goed jaar dus voor deze kwetsbare soort die voorkomt langs de kust en op de hoge zandgronden van het binnenland. Twee andere nachtvlindersoorten die een plekje in de top 20 veroverd hebben en het dit jaar in het Westduinpark veel beter deden, zijn de graswortelvlinder (Apamea monoglypha) en de witstipgrasuil (Mythimna albipuncta). Graswortelvlinders kwamen in totaal met 36 op het licht tegenover 22 in. Van de witstipgrasuilen zagen we er 29, terwijl dat er vorig jaar 22 waren. Voor beide soorten geldt weer dat we in veel meer avonden tijdens de vliegtijd van deze soorten 7
inventariseerden dan in. Andere soorten die een erg goed jaar leken te hebben, waren: peppelorvlinder (Tethea ocularis), peper-en-zoutvlinder (Biston betularia), kortzuiger (Crocallis elinguari ), sint-jacobsvlinder (Tyria jacobaeae ), houtspaander (Axylia putris ), schedeldrager (Craniophora ligustri), bont schaapje (Acronicta aceris), zuidelijke stofuil (Hoplodrina ambigua), witte haakbladroller (Ancylis laetana), panterspitskopmot (Ypsolopha sequella) en de kraagvleugelmot (Nephopterix angustella). De laatste soort is op nationale schaal een zeldzame soort. De rups van deze soort leeft in de bessen van kardinaalsmuts en deed ons laken met 12 aan tegen 4 keer in. Top 20 x gevangen Huismoeder (Noctua pronuba) 111 9 Voorjaarsboomspanner (Alsophila aescularia) 58 5 Gamma-uil (Autographa gamma) 57 8 Zwarte-c-uil (Xestia c-nigrum) 53 11 Donkergroene korstmosuil (Cryphia algae) 50 4 Gewone worteluil (Agrotis exclamationis) 43 6 Klein avondrood (Deilephila porcellus) 40 10 Graswortelvlinder (Apamea monoglypha) 36 5 Vogelkersstippelmot (Yponomeuta evonymella) 35 7 Drielijnuil (Charanyca trigrammica) 31 3 Sint-jacobsvlinder (Tyria jacobaeae) 31 3 Graanworteluil (Euxoa tritici) 30 5 Zuidelijke stofuil (Hoplodrina ambigua) 29 3 Witstipgrasuil (Mythimna albipuncta) 29 7 Variabele voorjaarsuil (Orthosia incerta) 28 4 Puta-uil (Agrotis puta) 27 9 Haarbos (Ochropleura plecta) 27 8 Bonte worteluil (Agrotis vestigialis) 25 8 Donker klaverblaadje (Macaria alternata) 25 11 Stro-uiltje (Rivula sericealis) 24 8 Afb. 17: zuidelijke grasuil (Mythimna vitellina), 15-10- Tabel 2: top 20 van de meest gevangen nachtvlinders in 3.2 Zeldzame en rode lijst soorten Voor bepaling van de zeldzaamheid zijn de gegevens van waarneming.nl gebruikt omdat deze voor veel soorten vrij up-to-date zijn. Een overzicht van de zeldzame soorten is te zien in tabel 3. De soorten met een * zijn moeilijk te determineren en nog onbevestigd. In deze lijst staan drie zeer zeldzame soorten vermeld. De duinworteluil (Agrotis ripae) en kustweidemot (Phycitodes saxicola) zagen we in ook al voorbij komen. In kwam er nog een zeer zeldzame vlinder op bezoek, de zuidelijke grasuil (Mythimna vitellina). Een gelukstreffer werd gedacht na het zien van het eerste exemplaar van deze trekvlinder op 25 mei. Daarna kregen we (op 22 september en 15 oktober) echter nog twee voor de kiezen! Erg verrassend. Er moet wel gezegd worden dat het voor deze jaar een soort invasiejaar was. In totaal werden er 24 gezien in Nederland. Ter vergelijking, in : 5, 2015: 1, 2014: 2 en in 2013: 1 exemplaar. Nieuwe zeldzame soorten die toegevoegd werden aan de Westduinparklijst waren: bruine sikkeluil (Laspeyria flexula) die een influxjaar beleefde, koekoeksbloemspanner (Perizoma affinitata), bont halmuiltje (Oligia versicolor), lichte zwamboorder (Crassa tinctella) en de dwerglepelmot (Tinagma ocnerostomella). De dwerglepelmot valt binnen de familie van de lepelmotten (Douglasiidae) en was voorheen alleen bekend uit het Noordhollands duinreservaat, maar werd de afgelopen jaren ook aangetroffen Zuid- Limburg en ten zuiden van Soest. De rups van de soort leeft van bosaardbei en wordt af en toe ook gevonden op braam en ganzerik. 8
Zeldzame nachtvlindersoorten ex. ex. Esdoorndwergspanner - Eupithecia inturbata 4 - Grote berberisspanner - Hydria cervinalis 1 1 Koekoeksbloemspanner - Perizoma affinitata - 1 Ligusterblokspanner - Trichopteryx polycommata 1 - Bruine sikkeluil - Laspeyria flexula - 1 Viervlakvlinder - Lithosia quadra 1 - Klein visstaartje - Nola cucullatella 1 - Bont halmuiltje - Oligia versicolor - 1 Eikenuiltje - Dryobotodes eremita 5 1 Gelijnde silene-uil - Sideridis reticulata 1 - Geveerde witvleugeluil - Aporophyla australis 1 - Helmgrasuil - Mythimna litoralis 23 18 Zuidelijke grasuil - Mythimna vitellina - 3 Iepengouduil - Xanthia gilvago 1 - Kuifvlinder - Cucullia verbasci 1 - Kustuil - Polymixis lichenea 1 - Okergele grasuil - Apamea sublustris 10 14 Slanke groenuil - Actebia praecox 2 1 Tandjesuil - Sideridis turbida 2 1 Duinworteluil - Agrotis ripae 22 13 Variabele worteluil - Euxoa cursoria 43 17 Buxusmot - Cydalima perspectalis 1 3 Satijnlichtmot - Palpita vitrealis 1 1 Kraagvleugelmot - Nephopterix angustella 4 12 Kruiskruidmot - Homoeosoma nebulella* 1 1 Loogkruidlichtmot - Gymnancyla canella 1 2 Geelpalpmot - Eccopisa effractella 1 - Bont smalsnuitje - Phtheochroa sodaliana 1 - Dof smalsnuitje - Phtheochroa inopiana 2 - Dubbelkelkbladroller - Cochylis molliculana 1 1 Grote zadelmot - Epiblema grandaevana 2 - Morgenroodbladroller - Pammene aurita 6 5 Populierenoogbladroller - Epinotia maculana 1 - Schaduwfruitbladroller - Eudemis porphyrana 1 - Perzikscheutboorder - Anarsia lineatella 2 - Variabel zandvleugeltje - Scrobipalpa instabilella 1 2 Zwartpootmot - Nothris verbascella 2 - Zwarte palpmot - Gelechia nigra 1 - Duinrietmineermot - Elachista bisulcella* 1 - Kruisdistelkaartmot - Agonopterix cnicella 1 - Kustweidemot - Phycitodes saxicola* 1 1 Dwerglepelmot - Tinagma ocnerostomella - 4 Esdoornvruchtmineermot - Ectoedemia decentella 1 - Zwartkopeikenmineermot - Stigmella atricapitella* 1 - Fruitboomkokermot - Coleophora hemerobiella 2 1 Geel kijkgaatje - Monopis obviella 1 - Satijnvleugelsikkelmot - Borhausia nefrax 1 1 Lichte zwamboorder - Crassa tinctella* - 1 Gemarmerd koolmotje - Plutella porrectella 1 - Grauwe spaandermot - Blastobasis phycidella 4 4 Panterspitskopmot - Ypsolopha sequella 2 5 Vierpuntzwartwitmot - Ethmia terminella 9 2 Tabel 3: zeldzame nachtvlindersoorten die zijn aangetroffen tijdens de inventarisaties van en. In rood de zeer zeldzame soorten Afb. 18: grote berberisspanner (Hydria cervinalis), 11-5- Afb. 19: dwerglepelmot (Tinagma ocnerostomella), 8-6- Afb. 20: dubbelkelkbladroller (Cochylis molliculana), 29-7- Afb. 21: bont halmuiltje (Oligia versicolor), 8-6- 9
Bedreigde rode lijst rode lijst soorten Bijvoetdwergspanner Eupithecia innotata 8 1 bedreigd Grote berberisspanner Hydria cervinalis 1 1 bedreigd Lichte blokspanner Lobophora halterata 1 - bedreigd Dunvlerkspanner Lycia hirtaria 1 - bedreigd Wegedoornspanner Philereme transversata 11 2 bedreigd Paarsbandspanner Rhodostrophia vibicaria 2 1 bedreigd Grote vierbandspanner Xanthorhoe quadrifasiata 2 4 bedreigd Bruine sikkeluil Laspeyria flexula - 1 bedreigd Klein kokerbeertje Eilema pygmaeola 4 1 bedreigd Grasbeertje Coscinia cribraria 28 9 bedreigd Klein visstaartje Nola cucullatella 1 - bedreigd Variabele worteluil Euxoa cursoria 43 17 bedreigd Slanke groenuil Actebia praecox 2 1 ernstig bedreigd Gelijnde silene-uil Sideridis reticulata 1 1 bedreigd Tandjesuil Sideridis turbida 2 1 bedreigd Helmgrasuil Mythimna litoralis 23 18 bedreigd Vale duinrietboorder Photedes extrema 2 1 bedreigd Gele duinrietboorder Photedes fluxa 1 - bedreigd Kustuil Polymixis lichenea 1 - bedreigd Okergele grasuil Apamea sublustris 10 7 bedreigd Tabel 4: bedreigde en ernstig bedreigde soorten tijdens inventarisaties in en. In rood de zeldzame soorten Van de 344 soorten macronachtvlinders die gevangen werden, staan er 61 op de voorlopige rode lijst waarvan er 23 als gevoelig zijn vastgesteld, 45 als kwetsbaar, 18 als bedreigd en 1 als ernstig bedreigd. In tabel 4 zijn de bedreigde en ernstig bedreigde soorten te zien die in gevangen zijn in het Westduinpark. De meeste van deze soorten zijn in het rapport al beschreven. De enige bedreigde soort die in niet werd gezien is de bruine sikkeluil. Dit is een soort waarmee het in Nederland tot 1980 erg goed ging en sindsdien een sterke daling in de populatie en verspreiding liet zien. De afgelopen vijf jaar werd de soort bijna alleen nog maar gezien in het uiterste oosten en zuiden van ons land. In werd de soort echter over heel Nederland aangetroffen, een erg goed jaar voor deze soort die van korstmossen op loof- en naaldbomen leeft. Afb. 22: slanke groenuil (OligiaActebia praecox), 20-8- De enige ernstig bedreigde soort die we aantroffen is de slanke groenuil (Actebia praecox). Dit jaar zijn er van deze soort, naast de in het Westduinpark aangetroffen exemplaar, maar vijf waargenomen. De andere meldingen kwamen allemaal van de Waddeneilanden met uitzondering van een waarneming van een van de leden van de nachtvlinderwerkgroep Den Haag, Nick Peeters, die er eentje ving in zijn achtertuin in Voorburg! 10
3.3 Nieuwe soorten voor Westduinpark In werden er 65 soorten toegevoegd aan de in begonnen inventarisatie. De interessantste toevoegingen aan deze lijst zullen hieronder besproken worden. Ten eerste een soort waarvan het vooral bijzonder was dat deze vorig jaar niet is waargenomen tijdens de inventarisatie. Dat is namelijk de lieveling (Timandra comae), een van de weidst verspreidde en meest voorkomende soorten in Nederland. Ondanks de algemeenheid van deze vlinder wordt deze relatief weinig op licht aangetroffen. Schijnbaar komt deze soort minder goed op lichtbronnen af dan andere soorten uit de spanner familie. Wanneer je namelijk een stuk door terrein gaat struinen waar de waardplanten zuring of duizendknoop in de buurt staan, is de kans namelijk groot dat er één of enkele uit de vegetatie worden opgeschrokken. Een soort die ook slecht op licht komt en we in het Westduinpark aantroffen, maar in tegenstelling tot de lieveling alleen in een beperkt duingebieden voorkomt, is de echt-walstrospanner (Phibalapteryx virgata). De echt-walstrospanner heeft een erg lange vliegtijd (eind maart tot half september) en is aan te treffen in het open duin waarbij de vlinders overdag opschrikken wanneer je langs loopt en vaak enkele meters verder weer gaan zitten. Een algemene maar indrukwekkende soort die dit jaar ook op de lijst kwam te staan is de ligusterpijlstaart (Sphinx ligustri). Dit is na de zeldzame doodshoofdvlinder (Acherontia atropos) de grootste pijlstaartsoort in Nederland met een voorvleugellengte tot 5,5 centimeter. In totaal brengt deze soort het waargenomen pijlstaartsoorten tijdens de inventarisaties in het Westduinpark op 7 soorten. Andere leuke nieuwe soorten waren de witvlakdwergspanner (Eupithecia succenturiata), rode vlekkenuil (Cerastis rubricosa) en de elzenuil (Acronicta alni). Deze laatste soort wordt (nog) weinig aangetroffen in de provincie Zuid-Holland. Daarnaast waren waarnemingen van soorten binnen de spitskopmotten (Ypsolophidae) interessant. Uit deze familie werden vorig jaar namelijk twee soorten gezien die we het jaar daarvoor niet zagen, maar ook ontbraken er twee soorten die in wel werden gezien. Aangezien dit een relatief kleine familie is (13 in Nederland waargenomen soorten) was dit een interessante ontwikkeling. In tabel 5 zijn de waarnemingen binnen de spitskopmottenfamilie te zien. Spitskopmotten in het Westduinpark Eikenspitskopmot Ypsolopha alpella - 5 Bonte spitskopmot Ypsolopha dentella 1 6 Lichte spitskopmot Ypsolopha nemorella 1 - Gelijnde spitskopmot Ypsolopha scabrella 2 4 Panterspitskopmot Ypsolopha sequella 2 5 Variabele spitskopmot Ypsolopha ustella 3 - Zwartvlekspitskopmot Ypsolopha vittella - 4 Tabel 5: soorten van de spitskopmotten familie die in en werden gevangen in het Westduinpark Afb. 23: lieveling (Timandra comae), 11-5- Afb. 24: bonte spitskopmot (Ypsolopha dentella), 22-7- 11
Dankwoord Als eerste wil ik Anna Kreffer bedanken die onder de KNNV afdeling Den Haag de Nachtvlinderwerkgroep heeft opgestart. Voor de financiële kant van dit project wil Zuid-Hollands Landschap bedanken. Dankzij de groene motor subsidie konden we een aggregaat en andere benodigde materialen voor de inventarisaties aanschaffen. Net als vorig jaar gaat ook dank uit naar de Egelopvang Den Haag. De nachtvlinderwerkgroep van het KNNV afdeling Den Haag had toegang tot het gebouw van opvang om daar elektriciteit voor de lamp te gebruiken dankzij het bestuur van de Egelopvang. Om deze inventarisatie te kunnen uitvoeren wil de werkgroep Ariën Tuin (Groenbeheer stadsdeel Segbroek en Westduinpark) bedanken voor het verstrekken van de vergunning. Ook wil ik de admins van waarneming.nl bedanken voor hun vaak snelle terugkoppeling over en bevestiging van moeilijk te determineren soorten. Natuurlijk gaat ook dank uit naar alle leden van de werkgroep, andere vrijwilligers en de gasten die langskwamen bij de inventarisaties en hielpen met het vangen, determineren en zorgen voor een goede sfeer. In het bijzonder dank aan: Erik Verlind, Chris van der Heerden, August van Rijn, Nick Peeters, Piet Wetsteijn, Rob Westerduijn, John van Wensveen en Luuk Punt die allemaal vaak aanwezig waren. Als laatst wil ik mijn vrouw, Marije, bedanken voor de adviezen bij het maken van dit rapport. Afb. 25: vroege spanner (Biston strataria), 3-4- 12
Literatuurlijst Bosgroep Midden Nederland (). De Natte Pan Habitattypen. Dienst voor het kadaster en openbare registers, Apeldoorn. Bouwman, J., van der Spek, V. & van der Vliet, R. (2014). Fauna-inventarisaties van het Westduinpark en de Bosjes van Poot in 2012 en 2013. Holland s Duinen, nr 63, p.27. De Vlinderstichting & Werkgroep Vlinderfaunistiek (). Vlindernet, http://vlindernet.nl/ Ellis, W.N., Groenendijk, D., Groenendijk, M.M., Huigens, M.E., Jansen, M.G.M., Meulen, J. van der, Nieukerken, E.J. van en Vos, R. de (2013) Nachtvlinders belicht: dynamisch, belangrijk, bedreigd. De Vlinderstichting, Wageningen en Werkgroep Vlinderfaunistiek, Leiden. GoogleMaps (z.j.). http://www.google.nl/maps/ Keulemans, M. (, 18 oktober). Reden tot Zorg: dramatische afname insecten. Provincie Zuid-Holland (2013). Beheerplan bijzondere natuurwaarden Westduinpark & Wapendal 2012-. Waring, P. & Townsend, M. (2015). Nachtvlinders: De nieuwe veldgids voor Nederland en België. Kosmos, Utrecht/Antwerpen Waarneming.nl (z.j.). http://www.waarneming.nl/ 13
Bijlage 1: Soortenlijst en Macronachtvlinders Wortelboorders - Hepialidae Oranje wortelboorder Triodia sylvina 1 Houtboorders - Cossidae Gestippelde houtvlinder Zeuzera pyrina 2 1 Slakrupsen - Limacodidae Slakrups Apoda limacodes 2 1 Spinners - Lasiocampidae Rietvink Euthrix potatoria 1 7 Eenstaartjes - Drepanidae Vuursteenvlinder Habrosyne pyritoides 5 8 Peppel-orvlinder Tethea ocularis 8 13 gevoelig Gele eenstaart Watsonalla binaria 19 2 Spanners - Geometridae Bonte bessenvlinder Abraxas grossulariata 6 1 gevoelig Groene blokspanner Acasis viretata 2 1 Kleine voorjaarsspanner Agriopis leucophaearia 3 Grote voorjaarsspanner Agriopis marginaria 5 Voorjaarsboomspanner Alsophila aescularia 3 58 Peper-en-zoutspanner Biston betularia 10 18 gevoelig Vroege spanner Biston strataria 3 6 kwetsbaar Bruine grijsbandspanner Cabera exanthemata 2 3 Witte grijsbandspanner Cabera pusaria 3 Appeltak Campaea margaritaria 60 12 Gestreepte goudspanner Camptogramma bilineata 5 1 Klaverspanner Chiasmia clathrata 9 14
V-dwergspanner Chloroclystis v-ata 1 2 Kleine groenbandspanner Colostygia pectinataria 11 3 Blauwbandspanner Cosmorhoe ocellata 8 5 kwetsbaar Kortzuiger Crocallis elinguaria 5 9 Gestippelde oogspanner Cyclophora punctaria 1 Schimmelspanner Dysstroma truncata 9 8 Gewone spikkelspanner Ectropis crepuscularia 13 3 Geelschouderspanner Ennomos alniaria 1 kwetsbaar Gewone bandspanner Epirrhoe alternata 32 3 Herfstspanner Epirrita dilutata 7 Wortelhoutspanner Eulithis prunata 1 Oranje agaatspanner Eulithis testata 1 kwetsbaar Voorjaarsdwergspanner Eupithecia abbreviata 7 5 Egale dwergspanner Eupithecia absinthiata 1 1 Hopdwergspanner Eupithecia assimilata 2 Zwartvlekdwergspanner Eupithecia centaureata 13 6 Eikendwergspanner Eupithecia dodoneata 2 5 Bijvoetdwergspanner Eupithecia innotata 8 1 bedreigd Streepjesdwergspanner Eupithecia intricata 3 Esdoorndwergspanner Eupithecia inturbata 4 gevoelig Smalvleugeldwergspanner Eupithecia nanata 1 kwetsbaar Grijzedwergspanner Eupithecia subfuscata 1 1 Witvlakdwergspanner Eupithecia succenturiata 1 kwetsbaar Wilgendwergspanner Eupithecia tenuiata 2 kwetsbaar Schermbloemdwergspanner Eupithecia tripunctaria 2 kwetsbaar Guldenroededwergspanner Eupithecia virgaureata 3 6 kwetsbaar Gewone dwergspanner Eupithecia vulgata 2 1 gevoelig Gele agaatspanner Gandaritis pyraliata 3 2 Zwartkamdwergspanner Gymnoscelis rufifasciata 4 3 Kleine zomervlinder Hemithea aestivaria 12 4 Grote berberisspanner Hydria cervinalis 1 1 bedreigd Ringspikkelspanner Hypomecis punctinalis 7 3 Grijze stipspanner Idaea aversata 56 11 Schildstipspanner Idaea biselata 14 2 Vlekstipspanner Idaea dimidiata 3 1 Geblokte stipspanner Idaea emarginata 7 2 Dwergstipspanner Idaea fuscovenosa 2 Streepstipspanner Idaea humiliata 4 3 Paardenbloemspanner Idaea seriata 7 1 Satijnstipspanner Idaea subsericeata 13 3 Aangebrande spanner Ligdia adustata 25 15 Lichte blokspanner Lobophora halterata 1 bedreigd Gerande spanner Lomaspilis marginata 36 11 Tweevlekspanner Lomographa bimaculata 4 Witte schaduwspanner Lomographa temerata 12 3 Dunvlerkspanner Lycia hirtaria 1 bedreigd 15
Donker klaverblaadje Macaria alternata 62 25 Gerimpelde spanner Macaria liturata 1 Klaverblaadje Macaria notata 1 Kleine wintervlinder Operophtera brumata 2 Hagedoornvlinder Opisthograptis luteolata 45 21 Vliervlinder Ourapteryx sambucaria 12 4 Witvlekspikkelspanner Parectropis similaria 1 Groene dwergspanner Pasiphila rectangulata 12 2 Kajatehoutspanner Pelurga comitata 1 kwetsbaar Taxusspikkelspanner Peribatodes rhomboidaria 52 23 Koekoeksbloemspanner Perizoma affinitata 1 Hennepnetelspanner Perizoma alchemillata 2 Silenespanner Perizoma flavofasciata 4 5 kwetsbaar Echt-walstrospanner Phibalapteryx virgata 1 Perentak Phigalia pilosaria 5 Wegedoornspanner Philereme transversata 11 2 bedreigd Sporkehoutspanner Philereme vetulata 1 Blauwrandspanner Plemyria rubiginata 2 gevoelig Paarsbandspanner Rhodostrophia vibicaria 2 1 bedreigd Witrozestipspanner Scopula emutaria 2 Ligusterstipspanner Scopula imitaria 21 2 Herculesje Selenia dentaria 2 2 gevoelig Lieveling Timandra comae 1 Schijnsparspanner/sparspanner Thera britannica/variata 1 1 kwetsbaar Ligusterblokspanner Trichopteryx polycommata 1 gevoelig Oranje bruinbandspanner Cidaria fulvata 21 9 gevoelig Koolbandspanner Xanthorhoe designata 4 Vierbandspanner Xanthorhoe ferrugata 3 Zwartbandspanner Xanthorhoe fluctuata 10 4 Grote vierbandspanner Xanthorhoe quadrifasiata 2 4 bedreigd Bruine vierbandspanner Xanthorhoe spadicearia 6 4 gevoelig Dwergspanner onbekend Eupithecia spec. 15 1 Vierbandspanner onbekend Xanthorhoe spec. 25 21 Spikkelspanner onbekend Peribatodes/Hypomecis/Ectropis spec. 1 Pijlstaarten - Sphingidae Windepijlstaart Agrius convolvuli 2 Groot avondrood Deilephila elpenor 4 1 Klein avondrood Deilephila porcellus 17 40 kwetsbaar Populierenpijlstaart Laothoe populi 13 6 Pauwoogpijlstaart Smerinthus ocellata 1 2 Ligusterpijlstaart Sphinx ligustri 1 Dennenpijlstaart Sphinx pinastri 1 16
Tandvlinders - Notodontidae Hermelijnvlinder Cerura vinula 3 kwetsbaar Bruine wapendrager Clostera curtula 3 1 Populierentandvlinder Gluphisia crenata 2 kwetsbaar Dromedaris Notodonta dromedarius 2 gevoelig Wilgentandvlinder Notodonta tritophus 6 1 kwetsbaar Kameeltje Notodonta ziczac 6 3 gevoelig Wapendrager Phalera bucephala 1 Brandvlerkvlinder Pheosia tremula 48 17 Snuitvlinder Pterostoma palpina 10 6 gevoelig Spinneruilen - Erebidae Bastaardsatijnvlinder Euproctis chrysorrhoea 11 2 gevoelig Satijnvlinder Leucoma salicis 9 9 kwetsbaar Plakker Lymantria dispar 2 1 Rondvleugelbeertje Thumatha senex 1 Zwart beertje Atolmis rubricollis 3 Streepkokerbeertje Eilema complana 24 15 Naaldboombeertje Eilema depressa 1 Glad beertje Eilema griseola 18 14 Klein kokerbeertje Eilema pygmaeola 4 1 bedreigd Geel beertje Eilema sororcula 10 5 Viervlakvlinder Lithosia quadra 1 Grasbeertje Coscinia cribraria 28 9 bedreigd Grote beer Arctia caja 5 3 gevoelig Witte tijger Spilosoma lubricipeda 24 17 Kleine beer Phragmatobia fuliginosa 9 10 Sint-jacobsvlinder Tyria jacobaeae 26 31 Rood weeskind Catocala nupta 1 5 Roesje Scoliopteryx libatrix 3 gevoelig Bruine sikkeluil Laspeyria flexula 1 bedreigd Stro-uiltje Rivula sericealis 24 24 Bruine snuituil Hypena proboscidalis 56 7 Hopsnuituil Hypena rostralis 1 1 Boogsnuituil Herminia grisealis 2 Schaduwsnuituil Herminia tarsicrinalis 1 Lijnsnuituil Herminia tarsipennalis 5 17
Visstaartjes - Nolidae Groot visstaartje Meganola albula 2 kwetsbaar Licht visstaartje Nola aerugula 7 5 kwetsbaar Vroeg visstaartje Nola confusalis 6 2 kwetsbaar Klein visstaartje Nola cucullatella 1 bedreigd Kleine groenuil Earias clorana 1 1 Zilveren groenuil Pseudoips prasinana 2 Variabele eikenuil Nycteola revayana 1 Uilen - Noctuidae Variabele worteluil Euxoa cursoria 43 17 bedreigd Graanworteluil Euxoa tritici 122 30 kwetsbaar Geoogde worteluil Agrotis clavis 1 1 Gewone worteluil Agrotis exclamationis 52 43 Grote worteluil Agrotis ipsilon 3 5 Puta-uil Agrotis puta 143 27 Duinworteluil Agrotis ripae 22 13 kwetsbaar Gewone velduil Agrotis segetum 9 4 Bonte worteluil Agrotis vestigialis 190 25 kwetsbaar Houtspaander Axylia putris 11 13 Slanke groenuil Actebia praecox 2 1 ernstig bedreigd Haarbos Ochropleura plecta 38 27 Volgeling Noctua comes 20 10 Breedbandhuismoeder Noctua fimbriata 12 11 Kleine huismoeder Noctua interjecta 2 3 Open breedbandhuismoeder Noctua janthe 35 4 Kleine breedbandhuismoeder Noctua janthina 12 2 Huismoeder Noctua pronuba 189 111 Granietuil Lycophotia porphyrea 1 kwetsbaar Bruine breedvleugeluil Diarsia brunnea 1 kwetsbaar Variabele breedvleugeluil Diarsia mendica 2 1 kwetsbaar Gewone breedvleugeluil Diarsia rubi 10 2 gevoelig Zwarte-c-uil Xestia c-nigrum 154 53 Driehoekuil Xestia triangulum 14 13 Vierkantvlekuil Xestia xanthographa 15 1 Spurrie-uil Anarta trifolii 2 3 gevoelig Gelijnde silene-uil Sideridis reticulata 1 1 bedreigd Tandjesuil Sideridis turbida 2 1 bedreigd Kooluil Mamestra brassicae 7 1 gevoelig Groente-uil Lacanobia oleracea 2 2 Variabele w-uil Lacanobia suasa 1 Gewone silene-uil Hadena bicruris 1 18
Tweekleurige uil Hecatera bicolorata 1 2 kwetsbaar Dennenuil Panolis flammea 1 kwetsbaar Rode vlekkenuil Cerastis rubricosa 1 kwetsbaar Tweestreepvoorjaarsuil Orthosia cerasi 37 13 Kleine voorjaarsuil Orthosia cruda 3 1 Nunvlinder Orthosia gothica 8 4 Variabele voorjaarsuil Orthosia incerta 19 28 Dubbelstipvoorjaarsuil Anorthoa munda 5 1 Witstipgrasuil Mythimna albipuncta 22 29 Gekraagde grasuil Mythimna ferrago 1 8 gevoelig Stompvleugelgrasuil Mythimna impura 9 4 Witte-l-uil Mythimna l-album 4 2 Helmgrasuil Mythimna litoralis 23 18 bedreigd Bleke grasuil Mythimna pallens 1 Zuidelijke grasuil Mythimna vitellina 3 Spitsvleugelgrasuil Mythimna straminea 1 kwetsbaar Gestreepte rietuil Leucania obsoleta 1 kwetsbaar Gestippelde rietboorder Lenisa geminipuncta 1 kwetsbaar Herfstrietboorder Rhizedra lutosa 1 Egelskopboorder Globia sparganii 1 kwetsbaar Egale rietboorder Arenostola phragmitidis 4 1 Goudgele boorder Gortyna flavago 2 kwetsbaar Vale duinrietboorder Photedes extrema 2 1 bedreigd Gele duinrietboorder Photedes fluxa 1 bedreigd Kuifvlinder Cucullia verbasci 1 Geveerde witvleugeluil Aporophyla australis 1 Eikenuiltje Dryobotodes eremita 5 1 Kustuil Polymixis lichenea 1 bedreigd Wachtervlinder Eupsilia transversa 1 5 Bosbesuil Conistra vaccinii 1 1 Zwartstipvlinder Agrochola lota 2 Gevlekte winteruil Conistra rubiginea 1 Bruine herfstuil Agrochola circellaris 5 Maansikkeluil Agrochola lunosa 1 Geelbruine herfstuil Agrochola macilenta 1 Iepengouduil Xanthia gilvago 1 Schilddrager Subacronicta megacephala 27 22 Schedeldrager Craniophora ligustri 6 17 Bont schaapje Acronicta aceris 2 7 kwetsbaar Elzenuil Acronicta alni 1 Psi-uil/drietand Acronicta psi/tridens 5 2 kwetsbaar Zuringuil Acronicta rumicis 12 7 Groene korstmosuil Nyctobrya muralis 1 Lichte korstmosuil Bryophila domestica 2 Donkergroene korstmosuil Cryphia algae 49 50 Schijnpiramidevlinder Amphipyra berbera 1 2 19
Piramidevlinder Amphipyra pyramidea 13 16 Vogelwiekje Dypterygia scabriuscula 2 3 Randvlekuil Charanyca ferruginea 1 2 kwetsbaar Geelvleugeluil Thalpophila matura 8 3 kwetsbaar Meldevlinder Trachea atriplicis 3 Levervlek Euplexia lucipara 6 1 Agaatvlinder Phlogophora meticulosa 68 7 gevoelig Tweekleurige heremietuil Ipimorpha subtusa 13 3 kwetsbaar Wilgenschorsvlinder Apterogenum ypsillon 32 5 Donkere iepenuil Cosmia affinis 8 6 kwetsbaar Maanuiltje Cosmia pyralina 4 1 kwetsbaar Hyena Cosmia trapezina 19 7 Variabele grasuil Apamea crenata 13 6 gevoelig Graswortelvlinder Apamea monoglypha 22 36 Bosgrasuil Apamea scolopacina 1 kwetsbaar Kweekgrasuil Apamea sordens 3 1 Okergele grasuil Apamea sublustris 10 7 bedreigd Oranjegeel halmuiltje Oligia fasciuncula 4 Donker halmuiltje Oligia latruncula 11 10 Gelobd halmuiltje Oligia strigilis 7 8 Bont halmuiltje Oligia versicolor 1** 1 kwetsbaar Duinhalmuiltje Litoligia literosa 1 kwetsbaar Zandhalmuiltje Mesoligia furuncula 41 6 Halmrupsvlinder/Weidehalmuiltje Mesapamea secalis/secalella 3 10 Perzikkruiduil Melanchra persicariae 1 Drielijnuil Charanyca trigrammica 65 31 Zuidelijke stofuil Hoplodrina ambigua 11 29 Gewone stofuil Hoplodrina octogenaria 88 11 Huisuil Caradrina clavipalpis 5 kwetsbaar Morpheusstofuil Caradrina morpheus 11 1 Donkere marmeruil Deltote pygarga 17 15 Turkse uil Chrysodeixis chalcites 3 2 Gamma-uil Autographa gamma 88 57 Getekende gamma-uil Macdunnoughia confusa 2 gevoelig Koperuil Diachrysia chrysitis 21 3 Goudvenstertje Plusia festucae 1 Donker brandnetelkapje Abrostola triplasia 6 6 Open/kleine Noctua janthe/janthina 41 breedbandhuismoeder Uil onbekend Noctuadae spec. 12 20
Micronachtvlinders Grasmotten - Crambidae Duikermot Acentria ephemerella 12 1 Gewone grasmot Chrysoteuchia culmella 8 6 Gepijlde grasmot Agriphila geniculea 3 Witlijngrasmot Agriphila latistria 5 Blauwooggrasmot Agriphila straminella 4 6 Vroege grasmot Crambus lathoniellus 3 2 Zilverstreepgrasmot Crambus pascuella 1 Streepjesgrasmot Crambus pratella 6 Oranjebruine grasmot Pediasia contaminella 4 4 Grote grasmot Pediasia fascelinella 4 1 Egale vlakjesmot Catoptria pinella 46 17 Baardsnuitmot Platytes alpinella 22 4 Gewone coronamot Anania coronata 1 Bonte brandnetelmot Anania hortulata 3 Donkere coronamot Anania perlucidalis 1 Parelmoermot Pleuroptya ruralis 29 14 Buxusmot Cydalima perspectalis 1 3 Satijnlichtmot Palpita vitrealis 1 1 Aangebrande valkmot Evergestis extimalis 1 Lijnvalkmot Evergestis forficalis 1 1 Gezoomde valkmot Evergestis limbata 15 6 Maisboorder Ostrinia nubilalis 2 1 Oranje kruidenmot Udea ferrugalis 17 Witvlekkruidenmot Udea olivalis 11 10 Grijze kruidenmot Udea prunalis 1 Krabbenscheermot Parapoynx stratiotata 2 1 Weegbreemot Pyrausta despicata 6 Kroosvlindertje Cataclysta lemnata 15 2 Waterleliemot Elophila nymphaeata 1 Lichte granietmot Eudonia lacustrata 2 Variabele granietmot Eudonia mercurella 3 2 Vroege granietmot Scoparia ambigualis 5 Rietsnuitmot Schoenobius gigantella 2 Lisdoddesnuitmot Calamotropha paludella 1 Luipaardlichtmot Nomophila noctuella 20 1 Granietmot onbekend Eudonia/Scoparia spec. 1 Grasmot onbekend Crambidae spec. 1 21
Lichtmotten - Pyralidae Helmgrasmot Anerastia lotella 13 6 Mutsjeslichtmot Acrobasis advenella 12 4 Eikentopspinselmot Acrobasis consociella 2 Hommelnestmot Aphomia sociella 12 7 Duinmosmot Aphomia zelleri 2 Geelpalpmot Eccopisa effractella 1 Tweekleurige lichtmot Euzophera pinguis 2 1 Loogkruidlichtmot Gymnancyla canella 1 2 Kruiskruidmot Homoeosoma nebulella 1** 1** Tweelijnmot Hypsopygia glaucinalis 2 Kraagvleugelmot Nephopterix angustella 4 12 Zomerduinmot Nyctegretis lineana 1 Eikenlichtmot Phycita roborella 22 18 Weidemot Phycitodes binaevella 4 5 Smalle weidemot Phycitodes maritima 6 2 Kustweidemot Phycitodes saxicola 1** 1** Veelkleurige lichtmot Rhodophaea formosa 1 Oranje bandlichtmot Sciota rhenella 1 Pinokkiomot Synaphe punctalis 3 Katjeslichtmot Vitula biviella 1 Strooiselmot Endotricha flammealis 3 4 Bladrollers - Torticidae Kersenbladroller Pandemis cerasana 8 5 Hazelaarbladroller Pandemis corylana 6 2 Fijnmazige bladroller Pandemis dumetana 1 Leverkleurige bladroller Pandemis heparana 17 Kleine boogbladroller Acleris forsskaleana 19 2 Rode driehoekbladroller Acleris holmiana 2 Lichte/oranje boogbladroller Acleris notana/ferrugana 1 Gehoekte boogbladroller Acleris rhombana 6 Esdoornboogbladroller Acleris sparsana 3 Zonnesproetbladroller Aleimma loeflingiana 31 8 Meidoornbladroller Archips crataegana 1 Grote appelbladroller Archips podana 13 2 Gevlamde bladroller Archips xylosteana 31 6 Zomerbladroller Ditula angustiorana 9 Koraalbladroller Ptycholoma lecheana 2 Struikbladroller Syndemis musculana 4 1 Schemerbladroller Epagoge grotiana 51 6 Hertshooibladroller Lathronympha strigana 1 22
Oranje oogbladroller Epinotia abbreviana 25 4 Populierenoogbladroller Epinotia maculana 1 Variabele oogbladroller Epinotia nisella 2 Sparrenoogbladroller Epinotia tedella 1 Zwartwit knoopvlekje Eucosma campoliliana 6 2 Distelknoopvlekje Eucosma cana 3 6 Zeeasterknoopvlekje Eucosma tripoliana 1 Dwarsstreephaakbladroller Ancylis achatana 5 1 Witte haakbladroller Ancylis laetana 7 14 Oranje haakbladroller Ancylis mitterbacheriana 2 2 Rossige haakbladroller Ancylis obtusana 1 Purperrode haakbladroller Ancylis unculana 8 2 Tuinbladroller Clepsis consimilana 3 4 Koolbladroller Clepsis spectrana 1 Oranjegele lijnbladroller Celypha cespitana 3 Brandnetelbladroller Celypha lacunana 10 9 Woudbladroller Orthotaenia undulana 1 2 Bruinbandbladrolelr Argyrotaenia ljungiana 1 Oranje eikenbladroller Cydia amplana 4 5 Fruitmot Cydia pomonella 1 1 Gewone spiegelmot Cydia splendana 22 20 Kegelbladroller Cydia strobilella 1 Schaduwfruitbladroller Eudemis porphyrana 1 Bonte fruitbladroller Eudemis profundana 11 1 Margrietwortelmot Dichrorampha acuminatana 1 Gewone biesbladroller Bactra lancealana 4 Hoefijzermot Epiblema foenella 1 Grote zadelmot Epiblema grandaevana 2 Populierenbladroller Gypsonoma aceriana 15 1 Loofboombladroller Gypsonoma dealbana 6 2 Rode populierenbladroller Gypsonoma minutana 1 Zwarte populierenbladroller Gypsonoma oppressana 6 1 Witsnuitpopulierenbladroller Gypsonoma sociana 4 2 Gewone witvlakbladroller Hedya nubiferana 14 2 Grote witvlakbladroller Hedya ochroleucana 1 1 Pinguintje Hedya salicella 13 2 Hermelijnbladroller Notocelia cynosbatella 1 Scherpe hermelijnbladroller Notocelia roborana 5 Bramenbladroller Notocelia uddmanniana 8 4 Rode knopbladroller Spilonota ocellana 32 9 Stipjesbladroller Lozotaeniodes formosana 4 Morgenroodbladroller Pammene aurita 6 5 Maanmot Pammene regiana 9 1 Sint-jacobsbladroller Cochylis atricapitana 6 8 Blauwe distelbladroller Cochylis dubitana 1 1 Koperrandbladroller Cochylis hybridella 6 6 23
Dubbelkelkbladroller Cochylis molliculana 1 1 Blauw smalsnuitje Eupoecilia ambiguella 3 1 Gewoon Smalsnuitje Eupoecilia angustana 1 Dof smalsnuitje Phtheochroa inopiana 2 Bont smalsnuitje Phtheochroa sodaliana 1 Distelbladroller Agapeta hamana 3 Zilvervlekbladroller Pseudargyrotoza conwagana 1 1 Topspinnertje Rhopobota naevana 5 1 Grootkopbladroller Zeiraphera isertana 16 3 Groene eikenbladroller Tortrix viridana 50 18 Voorjaarsbladroller Tortricodes alternella 9 Spikkelbladroller onbekend Cnephasia spec. 116 21 Biesbladroller onbekend Bactra spec. 2 1 Bladroller onbekend Torticidae spec. 8 Vedermotten - Pterophoridae Rozenvedermot Cnaemidophorus rhododactyla 1 Dwergvedermot Adaina microdactyla 2 Scherphoekvedermot Amblyptilia acanthadactyla 1 1 Windevedermot Emmelina monodactyla 1 2 Lichte zandvedermot Gillmeria pallidactyla 1 Bijvoetvedermot Hellinsia lienigianus 1 Sneeuwwitte vedermot Pterophorus pentadactyla 1 Waaiermotten - Alucitidae Waaiermot Alucita hexadactyla 4 Palpmotten - Gelechiidae Kamperfoeliepalpmot Athrips mouffetella 1 Esdoornscheutboorder Anarsia innoxiella 1 Perzikscheutboorder Anarsia lineatella 2 Zuringpalpmot Aroga velocella 6 Geelwitte mospalpmot Bryotropha affinis 1 Bruine mospalpmot Bryotropha desertella 2 1 Donkere mospalpmot Bryotropha senectella 1 Witte mospalpmot Bryotropha similis 1 Oranje mospalpmot Bryotropha terrella 4 1 Streepsmalpalpmot Carpatolechia fugitivella 3 4 Bruine witkoppalpmot Chionodes distinctella 1 Zilverbandpalpmot Eulamprotes wilkella 2 2 24
Zwarte palpmot Gelechia nigra 1 Zwarte haakpalpmot Gelechia senticetella 1** Klispalpmot Metzneria lappella 4 Gordelpalpmot Recurvaria leucatella 2 1 Ganzenvoetzandvleugeltje Scrobipalpa atriplicella 3 Vlekzandvleugeltje Scrobipalpa costella 1 Variabel zandvleugeltje Scrobipalpa instabilella 1 2 Eikenpalpmot Stenolechia gemmella 1 Maanpalpmot Teleiodes luculella 2 1 Tomatenmineermot Tuta absoluta 1 Zwartpootmot Nothris verbascella 2 Mospalpmot onbekend Bryotropha spec. 4 Palpmot onbekend Gelechiidae spec. 12 2 Borstelmotten - Epermeniidae Mineerborstelmot Epermenia chaerophyllella 1 Prachtmotten - Cosmopterigidae Lisdoddeveertje Limnaecia phragmitella 1 Wilgenroosjesmotten - Momphidae Gewone wilgenroosjesmot Mompha epilobiella 1 Gele wilgenroosjesmot Mompha ochraceella 5 Kokermotten - Coleophoridae Fruitboomkokermot Coleophora hemerobiella 2 1 Kokermot onbekend Coleophora spec. 12 5 Smalvleugelmotten - Batrachedridae Katjessmalvleugelmot Batrachedra praeangusta 1 25
Grasmineermotten - Elachistidae Duinzeggemineermot Elachista biatomella 3 1 Duinrietmineermot Elachista bisulcella 1** Gevlekte zeggemineermot Elachista utonella 1 Grote zwartwitmot Ethmia bipunctella 10 6 Kleine zwartwitmot Ethmia quadrillella 12 4 Vierpuntzwartwitmot Ethmia terminella 9 2 Kruisdistelkaartmot Agonopterix cnicella 1 Gewone kaartmot Agonopterix heracliana 9 2 Roodvlekkaartmot Agonopterix ocellana 1 Zwartvlekkaartmot Agonopterix propinquella 1 Vuurmotten - Peleopodidae Vuurmot Carcina quercana 12 6 Kortvleugelmotten - Chimabachidae Voorjaarskortvleugelmot Diurnea fagella 7 3 Spaandermotten - Blastobasidae Grauwe spaandermot Blastobasis phycidella 4 4 Lepelmotten - Douglasiidae Dwerglepelmot Tinagma ocnerostomella 4 Sikkelmotten- Oecophoridae Kleine mosboorder Batia lunaris 4 2 Satijnvleugelsikkemot Borkhausenia nefrax 1 1 Lichte zwamboorder Crassa tinctella 1** Zwamboorder Crassa unitella 4 Witkopmot Endrosis sarcitrella 5 Bruine huismot Hofmannophila pseudospretella 4 2 26
Sneeuwmotten - Lyonetiidae Hangmatmot Lyonetia clerkella 3 Gladkopjes - Praydidae Essenmot Prays fraxinella 2 Spitskopmotten - Ypsolophidae Eikenspitskopmot Ypsolopha alpella 5 Bonte spitskopmot Ypsolopha dentella 1 6 Lichte spitskopmot Ypsolopha nemorella 1 Gelijnde spitskopmot Ypsolopha scabrella 2 4 Panterspitskopmot Ypsolopha sequella 2 5 Variabele spitskopmot Ypsolopha ustella 3 Zwartvlekspitskopmot Ypsolopha vittella 4 Koolmotten - Plutellidae Gemarmerd koolmotje Plutella porrectella 1 Koolmotje Plutella xylostella 549 5 Pedaalmotten - Argyresthiidae Variabele pedaalmot Argyresthia bonnetella 2 Kersenpedaalmot Argyresthia pruniella 1 Cipresmineermot Argyresthia trifasciata 1 3 Bloesempedaalmot Argyresthia spinosella 1 Spinselmotten - Yponomeutidae Meidoornduifmot Paraswammerdamia nebulella 4 5 Egale duifmot Swammerdamia caesiella 1** Vogelkersstippelmot Yponomeuta evonymella 25 35 Grootvlekstippelmot Yponomeuta plumbella 23 11 Wilgenstippelmot Yponomeuta rorrella 1 Hemelsleutelstippelmot Yponomeuta sedella 1 Stippelmot onbekend Yponomeutidae spec. 50 42 27
Mineermotten - Gracillaridae Goudvleksteltmot Caloptilia alchimiella 1 Variabele elzensteltmot Caloptilia falconipennella 1 Witteberkensteltmot Caloptilia populetorum 1 Eikensteltmot Caloptilia robustella 1 Donkere esdoornsteltmot Caloptilia rufipennella 2 1 Wilgensteltmot Caloptilia stigmatella 4 Paardenkastanjemineermot Cameraria ohridella 35 6 Printplaatmot Phyllocnistis xenia 2 1 Oranje elzenvouwmot Phyllonorycter froelichiella 1 Gewone eikenvouwmot Phyllonorycter quercifoliella 1 Stelmot onbekend Caloptilia spec. 1 Zebramot onbekend Parornix spec. 1 Ooglapmotten - Bucculatricidae Meidoornooglapmot Bucculatrix bechsteinella 1 Eikenooglapmot Bucculatrix ulmella 1 Echte Motten - Tineidae Creme kijkgaatje Monopis crocicapitella 1 Kijkgaatje Monopis laevigella 4 2 Zustermot Monopis monachella 1 2 Geel kijkgaatje Monopis obviella 1 Witvlekkijkgaatje Monopis weaverella 13 3 Elfenbankjesmot Morophaga choragella 1 Auroramot Tinea semifulvella 1 1 Gele pelsmot Tinea trinotella 2 1 Zakdragers - Psychidae Gewone zakdrager Psyche casta 1 Sigaarzakdrager Taleporia tubulosa 2 Witvlekmotten - Incurvariidae Gewone witvlekmot Incurvaria masculella 1 28
Langsprietmotten - Adelidae Smaragdlangsprietmot Adela reaumurella 1 Gevlekte langsprietmot Nematopogon adansoniella 10 Bleke langsprietmot Nematopogon swammerdamella 1 Dwergmineermotten - Nepticilidae Esdoornvruchtmineermot Ectoedemia decentella 1 1 Gespleten eikenblaasmijnmot Ectoedemia subbimaculella 1 Ratelpopuliermineermot Stigmella assimilella 1 Zwartkopeikenmineermot Stigmella atricapitella 1** Bruine eikenmineermot Stigmella samiatella 1 Dwergmineermot onbekend Nepticulidae spec. 1 2 Purpermotten - Eriocraniidae Eikenpurpermot Dyseriocrania subpurpurella 1 Microvlinder onbekend Microlepidoptera spec. 9 4 totaal soorten 435 344 88 *voorlopige rode lijst macronachtvlinders van Werkgroep Vlinderfaunastiek (WVF), EIS-Nederland en de Vlinderstichting, 2011 ** waarneming nog niet bevestigd Licht rood = zeldzaam (waarneming.nl) Dik rood = zeer zeldzaam (waarneming.nl) 29
Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Den Haag Melis Stokezijde 140 2543 GJ Den Haag secretaris@den-haag.knnv.nl www.knnv.nl/den-haag facebook: KNNV.afdeling.Den.Haag 30