Winternieuwsbrief paard januari 2018 Winterse kwaaltjes Het nieuwe jaar is weer begonnen, maar de winter is zeker nog niet voorbij. In de winter zien we bepaalde kwaaltjes vaker, bijvoorbeeld mok en rotstraal. Is het nodig om de dierenarts te bellen, of kun je als eigenaar dit zelf wel oplossen? En wat krijgt uw paard te eten om de winter door te komen? Onze paarden-voedingsdeskundige Viviènne van der Sluijs vertelt u meer over de mogelijkheden van voedingsadvies en waarom de winter een goede tijd is om uw paard te laten afvallen. Wist u dat in Nederland meer dan de helft van de paarden last heeft van overgewicht? Mok Mok moet eigenlijk gezien worden als een symptoom, wat door verschillende oorzaken kan ontstaan. Mok wil in feite enkel zeggen dat we te maken hebben met een ontsteking van de huid. In eerste instantie wordt de huid alleen rood en warm (erythemateuze mok). Vaak valt het pas op dat het paard mok heeft als er ook vochtuittreding uit de huid is en er korstjes ontstaan (eczemateuze mok). In meer chronische gevallen, wat vaak gezien wordt bij koudbloeden met veel behang, kan verdikking van de huid ontstaan op de plaatsen van de mok (verruceuze of condylomateuze mok). Meestal vinden we mok in de kootholte, maar ook hoger op het been kan mok ontstaan. Dit wordt ook wel rasp genoemd. Hoe ontstaat het? Mok ontstaat wanneer de normale barrière van de huid doorbroken wordt. In de winter en de nattere maanden kan dit ontstaan doordat de huid continu nat en vies is. Bacteriën, die ook op de gezonde huid voorkomen, kunnen in deze natte/beschadigde huid vermeerderen. Daarentegen kan ook de zon irritatie van de huid geven, wat in combinatie met bepaalde voedingsstoffen versterkt kan worden. Een andere oorzaak die veel bij koudbloeden gezien wordt, is een mijtinfectie. De mijten leven in de oppervlakkige lagen van de huid, waardoor deze beschadigt. Daarnaast kan de huid beschadigen wanneer het paard met de benen ergens aan krabt, omdat de mijten voor veel jeuk kunnen zorgen. Wat de oorzaak ook is, de letsels lijken vaak op elkaar. Behandeling Vrijwel iedere eigenaar heeft wel een middeltje tegen mok op de plank staan. Helaas kan het voor ons als dierenarts erg lastig zijn om nog een oorspronkelijke diagnose te stellen, wanneer er al langere tijd aan de huid gedokterd is. Om tot een diagnose te komen is het belangrijk om precies te weten wanneer het is ontstaan, wat er al opgesmeerd is, enz. Daarnaast kunnen we verder onderzoek doen, zoals een afkrabseltje van de huid maken om op zoek te gaan naar bijvoorbeeld mijten. Soms kan ook onderzoek naar schimmel nodig zijn. Wanneer we tot een diagnose kunnen komen, helpt dit om gerichter te behandelen en sneller van de mok af te komen of misschien zelfs in het vervolg te voorkomen. Er is helaas niet één juiste therapie voor alle gevallen van mok. In elk geval moeten steeds de haren, zeker bij koudbloeden met veel behang, kort geknipt of geschoren worden (niet met een scheermesje). In sommige gevallen is het nodig het been eerst een keer te wassen met antibacteriële shampoo. Daarnaast hebben we verschillende mokzalven op de plank staan. De honingzalf en zinksulfaatzalf mogen zo worden meegegeven. Zinksulfaat is een erg effectieve zalf, die in veel gevallen van mok zeer goed werkt, door zowel een antibacteriële werking als een uitdrogende werking. Toch kan het goed zijn om even telefonisch te overleggen over de situatie, zodat we een inschatting kunnen maken of verder onderzoek nodig is. Een mokzalf met antibiotica en/of corticosteroïden mag met de wetgeving van tegenwoordig niet worden mee gegeven zonder dat we het paard gezien en onderzocht hebben. Dit voorkomt dat dergelijke zalven verkeerd of onnodig worden gebruikt.
Fries met mijt, het hele been is wat verdikt Eczemateuze mok Einschuss Soms is mok niet zo onschuldig als het lijkt. Een klein wondje op een paardenbeen kan verkeerd uitpakken wanneer de infectie naar binnen slaat. In eerste instantie zal het been steeds dikker, warmer en pijnlijker worden. Binnen een dag kan zelfs het paard algemeen ernstig ziek worden wanneer bacteriën via de bloedbaan zich door het lichaam verspreiden. Zodra het dikke pijnlijke been wordt opgemerkt, moet direct aan de bel getrokken worden, zodat we de juiste antibioticumtherapie kunnen opstarten en complicaties kunnen voorkomen. Een chronisch dik been, na een onvoldoende behandeling van Einschuss
Rotstraal Rotstraal komt veel voor. Bij zo n 45% van de paarden wordt tijdens het bekappen in meer of mindere mate rotstraal aangetroffen. Bij rotstraal is de hoorn van de stralen ontstoken. Meestal begint dit in de middelste straalgroeve, die het nauwst is. Wanneer hier een teveel aan afgestorven straalweefsel zit en het paard bovendien in een vuile omgeving staat, grijpen bacteriën in de diepte van de straalgroeve hun kans. In de middelste straalgroeve liggen de geurklieren, wanneer het hoorn daar ontsteekt ontstaat een vieze stinkende brei. Paarden die op ijzers staan en paarden die op stal gehouden worden hebben vaker last van dit probleem. Vroeger werd vooral gedacht dat dit met hygiëne te maken had, maar beperking van beweging is een minstens net zo belangrijke factor in dit verhaal. Paarden zijn van nature de hele dag in beweging en de hoef op die manier ook. Dit is nodig voor goede doorbloeding van de hele voet en dus ook een gezonde afweer. Bij paarden die op ijzers staan is beweging van de voet enigszins beperkt door de hoefijzers. En paarden die hele dagen op stal staan bewegen nauwelijks, wat de doorbloeding en afweer van de hoef dus niet ten goede komt. Veel paarden staan in de winter meer op stal dan in de zomer, één van de redenen dat rotstraal in deze tijd van het jaar meer gezien wordt. Om rotstraal te behandelen moet allereerst door de hoefsmid de hoef netjes bekapt worden, waarbij de straal ook volledig moet worden bijgesneden tot in gezond weefsel, om al het afgestorven weefsel te verwijderen. Vervolgens zijn er verschillende middeltjes op de markt om de bacteriën tegen te gaan. Wij hebben als eerste keuze Hypozin. Dit is een middel op basis van een hoge concentratie zinkoxide. Dit werkt antibacterieel en drogend, zodat een onaantrekkelijk milieu voor bacteriën gecreëerd wordt. Dit zal enkel werken als de stralen mooi schoon en bijgesneden zijn. Hypozin is bij Dierenkliniek Ommen verkrijgbaar voor slechts 13,89 Rotstraal klinkt onschuldig, toch moet deze diagnose eerst bevestigd worden door dierenarts of hoefsmid en vervolgens op de juiste manier behandeld worden. In zeldzame gevallen gaat het niet om rotstraal, maar om straalkanker, wat soms nogal op elkaar lijkt. Hierbij is er groei van afwijkende hoorn van binnenuit. Wanneer de aantasting verder uitbreid zullen veel paarden kreupel worden, omdat dit een erg pijnlijke aandoening kan zijn. Voor de behandeling zullen dierenarts en hoefsmid nauw samenwerken, wat helaas een langdurig en kostbaar proces kan zijn.
Voeding In de wintermaanden komen veel paarden weer op stal te staan en zijn ze nog meer afhankelijk van de hoeveelheid die wij aan hen geven. Het is ook een mooi moment om het dier op het goede gewicht te laten komen, omdat de hoeveelheden veel beter te regelen zijn. Voor sommige paarden betekent dat wat aankomen, maar voor de meeste paarden is dat na een zomer op een sappige wei toch meestal wel afvallen. Om te bepalen of je paard te dun of te dik is, wordt de body condition score (BCS) gebruikt. Door te kijken en voelen op bepaalde plekken van het lichaam (nek, schoft, achter de elleboog, ribben, lendenen, naast staartbasis), kun je scoren wat de conditie van je paard is. In het schema op de laatste pagina zijn kort de verschillende conditiescores weergegeven. In ons land heeft meer dan de helft van de paarden overgewicht. Ons normaalbeeld is daarom ook veranderd en een BCS van +1 zien wij eigenlijk als normaal en gezond. Toch is dit al een begin van het overgewicht en moeten we dan al alert zijn op obesitas. Overgewicht bij paarden heeft verschillende serieuze risico s. Er is meer kans op insulineresistentie en hoefbevangenheid. Insuline is nodig om de bloedsuikerspiegel in het bloed te regelen en constant te houden. Bij insulineresistentie is het lichaam minder gevoelig worden voor insuline, waardoor er meer insuline nodig is. De insuline- en glucosegehalten in het bloed blijven daardoor langer en hoger aanhouden, wat ongezond is voor de organen. Zo is er onder andere meer risico op hoefbevangenheid. Als je je paard wilt laten afvallen, moet dat wel verantwoord gebeuren. Abrupt minder voeren kan zelfs tot grote problemen leiden. Een paard heeft in verhouding tot zijn lichaam een erg kleine maag en het maagdarmkanaal van een paard is daarom bedoeld om constant te eten. Plots minder voeren kan leiden tot koliek, maagzweren of verveling/stalondeugden. Daarnaast kan extreem afvallen leiden tot te snelle vetafbraak, waardoor er leververvetting ontstaat. Afvallen moet dus geleidelijk gaan en kan lang duren. Beweging bevordert natuurlijk ook het afvalproces. Bij meer beweging heeft het paard meer energie nodig en het bevordert de stofwisseling. Gezond en verantwoord afvallen kost dus tijd. Sinds kort bieden wij vanuit onze praktijk voedingsconsulten aan. Deze kunnen apart of tegelijk met bijvoorbeeld de jaarlijkse enting plaatsvinden. Wilt u uw dier verantwoord laten afvallen of aankomen, dan kunnen wij met u meekijken wat het beste is. Ook als uw paard een gezonde body condition score heeft en u wilt graag weten of uw paard de juiste voeding krijgt en voldoende vitaminen en mineralen, kan een voedingsconsult interessant zijn. Verder kunnen wij helpen in een uitgebalanceerd rantsoen bij klachten of als er iets verandert in werkzaamheden, bijvoorbeeld bij blessure en plotselinge boxrust. Tijdens een voedingsconsult kijken we samen met u kritisch naar uw paard en uw voeding. We bepalen de body condition score, meten het gewicht, stellen het ideale gewicht vast voor uw paard, beoordelen het voer en hoe gevoerd wordt en kunnen dat eventueel aanvullen met een ruwvoeranalyse. Aan de hand van deze gegevens kan een rantsoenberekening gemaakt worden en adviezen worden gegeven over de meest geschikte voeding en hoeveelheden voor uw paard. Hiervan wordt een overzichtelijk verslag gemaakt, zodat u op een later tijdstip nog eens rustig alle adviezen door kunt lezen. Na enkele weken evalueren we hoe het gaat en kunnen we wat bijsturen als dit nodig is. Ook daarna zullen we het verloop blijven opvolgen.
De kosten van een voedingsconsult zijn 65, wat zit hier allemaal in? Visite (icm vaccineren wordt dus geen visite meer gerekend, dit zit bij de prijs van het voedingsconsult in) Beoordeling van het paard (BCS, gewicht, mest) Inventarisatie van hoe het paard gehouden en gevoerd wordt Beoordeling van gebruikte voeders Bepaling voedingswaarden van de gebruikte voeders Bepalen voedingsbehoefte van het paard Verslaglegging van het bezoek en adviezen Evaluatie en indien nodig bijsturen enkele weken na eerste advies