Chirurgie Mastopathie en mastodynie/mastalgie De specialist heeft geconstateerd dat u mastopathie hebt. In deze folder kunt u lezen wat deze aandoening inhoudt, waardoor mastopathie veroorzaakt wordt, welke behandelingen er mogelijk zijn en waar u terecht kunt voor advies en meer informatie. Wat is mastopathie? Mastopathie is een verzamelnaam voor een aantal goedaardige aandoeningen in het klierweefsel van de borsten. Het woord mastopathie komt uit het Grieks: mastos = borst en pathie = ziekte of aandoening. Mastopathie kan in beide borsten, maar ook in één borst voorkomen. Zeker 10% van de vrouwen heeft in meer of mindere mate last van mastopathie. Veel vrouwen hebben last van pijnlijke borsten, die regelmatig gespannen aanvoelen en niet altijd aanraking verdragen. Bij mastopathie kunt u één of meer knobbels, strengetjes of schijfjes voelen. Het borstklierweefsel voelt vaak onregelmatig aan. Ook kunnen de borsten en groter worden. Soms komt er heldere, witte of groenige afscheiding uit de tepel(s). Ook kunnen er cysten (cysteuze mastopathie) of bindweefselknobbels (fibro-adenomen) ontstaan. Kortweg: mastopathie is een verzamelnaam van goedaardige aandoeningen in het borstweefsel waarbij u knobbels of andere onregelmatigheden, en/of (erge) pijn ervaart die geen gevaar voor de gezondheid opleveren. Deze klachten kunnen wel veel overlast veroorzaken. De twee meest voorkomende vormen van mastopathie zijn: Een cyste. Dit is een met vocht gevulde holte. Die kan bijvoorbeeld ontstaan door een verstopping in een uitvoergangetje van de melkklieren. Vooral als er spanning op staat is een cyste goed voelbaar als een ronde, stevige, gladde, beweeglijke en pijnlijke knobbel. Soms zijn er meerdere cysten in één borst aanwezig. Een cyste kan in korte tijd ontstaan. Een cyste kan spontaan groeien, maar ook spontaan weer kleiner worden of zelfs verdwijnen. Een cyste die pijnlijk is kan door de radioloog tijdens de echografie of door de chirurg zo nodig leeggezogen worden door middel van een punctie. Een bindweefselknobbel (fibro-adenoom). Dit is een knobbel die uit bindweefsel en klierweefsel bestaat en die niet veel klachten geeft. Een bindweefselknobbel voelt glad aan en kan langzaam aan wat groter worden. Een bindweefselknobbel is lang niet altijd voelbaar. Een fibro-adenoom wordt soms operatief verwijderd. Nadeel hierbij is de kans op littekenvorming wat ook weer klachten kan geven in de borst. Beide problemen worden mede veroorzaakt door de invloed van hormonen op het borstklierweefsel. Relatie met borstkanker Mastopathie is geen kanker. Het is een goedaardige aandoening. Vrouwen met mastopathie hebben geen verhoogde kans op borstkanker. Wat is mastodynie of mastalgie? Ook pijn in de borsten, met of zonder knobbels, komt vrij vaak voor. Dit wordt ook wel mastodynie of mastalgie genoemd. Bij veel vrouwen is er een duidelijke relatie tussen 15131179
de pijnklachten en de menstruatiecyclus. De pijn is het ergst vóór de menstruatie en ook eventuele knobbeltjes zijn dan het best voelbaar. Na de menstruatie nemen de klachten weer af. Mastopathie en mastodynie/mastalgie zijn goedaardig, maar angst en/of pijn kunnen regelmatige controle of behandeling noodzakelijk maken. Symptomen Mastodynie/mastalgie komt veel voor. Het kan spontaan ontstaan en verdwijnen. Ongeveer 70% van de vrouwen heeft er in haar leven ooit last van. De klachten kunnen al vroeg in de puberteit ontstaan en tot op hoge leeftijd voortduren. De klachten variëren van een gespannen gevoel in de borst tot een heftige pijn die de kwaliteit van het leven kan beïnvloeden. Het kan in één of beide borsten voorkomen. Er zijn globaal drie categorieën mastodynie/mastalgie: Cyclisch. Bij deze vorm is er een relatie tussen de pijn in de borsten en de menstruele cyclus. Deze vorm komt dan ook alleen voor bij vrouwen die nog niet in de overgang zijn. Non-cyclisch. Hierbij heeft de vrouw continue, of met tussenpozen, pijn in de borst(en). Er is geen relatie met de menstruele cyclus. Deze vorm komt ook voor bij vrouwen die al in de overgang zijn (geweest). Extramammair. Hierbij heeft de vrouw last van pijn buiten de borsten. Cyclische mastalgie Cyclische pijn in de borsten treedt meestal op in de tweede week van de menstruele cyclus. De pijn wordt erger tot de start van de menstruatie. Dan nemen de klachten snel af. Soms is de pijn tijdens de gehele cyclus in mindere mate aanwezig. De pijn bevindt zich typisch in het buiten bovenkwadrant van de borst, met uitstraling naar de arm en de oksel. Het is vaak dubbelzijdig maar kan ernstiger zijn in één borst. Soms zijn er afwijkingen te voelen in de borst. Cyclische mastalgie komt het meest voor tussen de 20 en 40 jaar. Vermindering van de klachten kan optreden bij onderbreking van de cyclus, bijvoorbeeld door zwangerschap, borstvoeding of menopauze (overgang). Daarnaast kan het gebruik van anticonceptiepil en hormoontherapie rond de overgang de klachten soms verminderen. Bij slechts 14% van de vrouwen worden de klachten spontaan minder. Na de overgang ervaart 42% van de vrouwen een afname. Angst en emotionele stress kunnen beide bijdragen aan het ontstaan van mastalgie. Non-cyclische mastalgie Bij deze vorm van mastalgie heeft de vrouw continu, of met tussenpozen, pijn in de borst(en). Deze klachten hebben geen relatie met de menstruele cyclus. De pijn komt vaker voor aan één borst en beperkt zich tot een kwadrant van de borst. Diffuse pijn en uitstraling naar de oksel komen ook voor. Deze vorm gaat minder vaak gepaard met te voelen afwijkingen. Non-cyclische mastalgie komt vaker voor op wat latere leeftijd, vaak vanaf 30 jaar. De klachten kunnen ontstaan ten gevolge van een zwangerschap, borstvoeding, het stoten van de borst en een borstontsteking. In de meeste gevallen is er echter geen aanwijsbare oorzaak voor de pijnklachten. Wel kunnen bepaalde medicijnen pijn in de borsten als bijwerking hebben, zoals hormonale medicatie, bepaalde antidepressiva, medicijnen tegen hoge bloeddruk en antibiotica.
Diagnose De mammografie wordt vaak gebruikt in combinatie met een echografie als er een te voelen afwijking is in de borst. Alleen op indicatie zal een MRI (magnetische resonantie imaging) worden verricht. Het onderzoek is bedoeld om uit te sluiten dat er sprake is van borstkanker. In de meeste gevallen (meer dan 99%) worden er geen afwijkingen gevonden. Behandeling De meeste vrouwen zijn gerustgesteld als na onderzoek blijkt dat er geen afwijkingen in de borst zijn. Behandeling van de pijnklachten vinden veel vrouwen dan niet nodig. Sommige vrouwen ervaren echter dusdanig hevige pijnklachten dat zij verdere behandeling willen. Er zijn verschillende vormen van behandelingen: Niet-hormonaal Hormonaal Chirurgisch (operatie) Niet-hormonale behandeling Conservatieve maatregelen Een betere ondersteuning van de borst met een goed passende BH kan de pijnklachten verminderen. Ook aanpassing van de voeding, zoals een low-fat dieet (onder andere minder chocolade eten) en minder koffie (cafeïne) drinken, kan soms de klachten verminderen. Er lijkt een verband te bestaan tussen een tekort aan onverzadigde vetzuren en het ontstaan van mastopathie. U kunt zorgen voor meer onverzadigde vetzuren in de voeding door uw brood te besmeren met dieetmargarine of dieethalvarine en te bakken in vloeibare bak- en braadvet of olie. Warmtekompressen Zorg voor warme kleding (hoe kouder u het hebt, hoe pijnlijker de borsten kunnen aanvoelen). Teunisbloemolie Voor vrouwen met een cyclische mastodynie die liever geen medicijnen willen, wordt vaak teunisbloemolie geadviseerd. Dit wordt gegeven in de vorm van capsules. Het duurt een tijdje voordat het effect heeft. Daarom kan er het beste na ongeveer zes maanden worden geëvalueerd wat het resultaat van deze behandeling is. Pijnstilling Er is weinig onderzoek gedaan naar het effect van eenvoudige pijnstillers bij mastalgie. Omdat paracetamol of (lokale) NSAID s (bijv. Diclofenac) relatief weinig bijwerkingen hebben, zou dit als pijnstiller gebruikt kunnen worden. De ervaring is echter dat het helaas weinig tot geen resultaat geeft. Alternatieve behandelingsmethoden Sommige vrouwen hebben baat bij alternatieve behandelingsmethoden, zoals acupunctuur, homeopathie etc. Hormonale behandeling Behandeling met hormonale medicijnen heeft het meeste affect bij cyclische mastalgie. Bij deze medicijnen moet steeds een balans worden gezocht tussen de bijwerkingen en het effect op de pijnklachten. Deze medicijnen worden in het algemeen ongeveer twee tot zes maanden gebruikt en daarna afgebouwd of gestopt.
Orale anticonceptiva (anticonceptiepil) Bij het begin van het gebruik van de anticonceptiepil ontstaat soms mastalgie. Vaak wordt dit na een aantal maanden minder. Als de pijn blijft, kan het gebruik van een pil met andere dosering of samenstelling worden overwogen. Of er kan worden gekeken naar een andere vorm van anticonceptie. Hormonale substitutie therapie (HST) Ook bij vrouwen die in verband met de overgang een hormoontherapie volgen, kan hinderlijke mastalgie ontstaan. Een verandering van de dosis, samenstelling of toedieningsvorm, of het beëindigen van de behandeling kan overwogen worden. Parlodel Parlodel wordt gebruikt bij de behandeling van cyclische en non-cyclische mastalgie. Het effect is vaak na een maand (een menstruatiecyclus) al merkbaar. Bij dit medicijn komen veel bijwerkingen voor, zoals misselijkheid, duizeligheid, hoofdpijn, braken en vermoeidheid. Deze klachten kunnen verminderd worden door het medicijn langzaam op te bouwen. Tamoxifen Tamoxifen is een middel dat gebruikt wordt in de behandeling van vrouwen met borstkanker. Het kan ook helpen bij cyclische mastalgie (bij 71-96% van de patiënten) en non-cyclische mastalgie (bij 56% van de patiënten). Tamoxifen heeft een aantal serieuze bijwerkingen zoals diep veneuze trombose (trombosebeen) en bij langdurig gebruik een verhoogde kans op baarmoederhalskanker. Daarom wordt geadviseerd het niet langer dan zes maanden te gebruiken. Chirurgische behandeling (operatie) Een klein deel van de patiënten reageert niet of onvoldoende op een behandeling met medicijnen. Als de pijnklachten zo hevig zijn dat zij het dagelijks leven beïnvloeden, kan operatieve behandeling een optie zijn. Voordat tot een operatie wordt besloten krijgt de patiënt eerst een consult bij de medisch psycholoog en de plastisch chirurg. Een consult bij een psycholoog is nodig, om depressieve klachten uit te sluiten. Deze kunnen er namelijk de oorzaak van zijn dat de behandeling met medicijnen geen effect heeft. Bij de chirurgische behandeling wordt al het borstklierweefsel van de aangedane borst weggenomen waarna de plastisch chirurg een prothese inbrengt. Het is niet zinvol alleen de te voelen afwijking in de borst weg te nemen, de pijnklachten zullen dan terugkomen of zelfs aanhouden. Mastopathie behandelen is vaak een kwestie van enkele remedies proberen om te kijken wat er aanslaat. Meer informatie en advies www.zuwehofpoort.nl / type bij zoeken mammacare. Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, neemt u dan contact op met uw huisarts of uw behandelend specialist. Verpleegkundig specialist T 0348 42 79 11 sein 143 Mammacareverpleegkundige T 0348 42 73 70 afdeling Chirurgie
Kosten In Nederland worden de meeste ziekenhuisbehandelingen rechtstreeks met de zorgverzekeraar afgehandeld. Niet alle ingrepen en behandelingen vallen onder het basispakket en daarbij heeft u een eigen risico. Informeer altijd vooraf bij uw zorgverzekeraar of u voor een (volledige) vergoeding van uw behandeling in ons ziekenhuis in aanmerking komt. Bent u onverzekerd dan krijgt u zelf de rekening van uw behandeling toegestuurd. Voor de vergoeding van ziekenhuiszorg heeft u altijd een verwijzing nodig van uw huisarts of andere specialist. Neem altijd uw legitimatiebewijs (paspoort, identiteitskaart of rijbewijs) en uw verzekeringspas mee bij een bezoek aan het ziekenhuis. Meer informatie vindt u op www.zuwehofpoort.nl > kosten. Mei 2014 Zuwe Hofpoort Ziekenhuis Polanerbaan 2 3447 GN Woerden T 0348 42 79 11 I www.zuwehofpoort.nl