Energieprestatieregelgeving vanaf 1 januari 2006

Transcriptie

1 Energieprestatieregelgeving vanaf 1 januari 2006

2 Hebt u plannen om binnenkort te bouwen of verbouwen? Vergeet niet vanaf 2006 de energieprestatieregelgeving na te leven zodat u dan op een mooie dag ook een energiezuinig huisje hebt ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 2

3 Voorwoord Vlaanderen: +/- 80% van energieverbruik van huishoudens = energieverbruik voor verwarming groot besparingspotentieel in gebouwen op vlak van: thermische isolatie; energieprestatie. energie besparen door: plaatsen van meer thermische isolatie en hoogrendementsbeglazing; installeren van verwarmingsketels met hoog rendement; ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 3

4 Voorwoord de energieprestatie van een gebouw? = drukt uit hoe een gebouw presteert op vlak van energieverbruik = hangt af van hoe het gebouw: thermisch geïsoleerd is; geventileerd wordt; de gratis zonnewarmte binnenhaalt (zonder oververhitting); maar ook van het rendement van de installaties voor: verwarming en warm water; zonne-energie (bv. zonneboiler); ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 4

5 Energieprestatieregelgeving energie besparen door invoeren van: energieprestatieregelgeving van kracht bij: bouwaanvragen vanaf 1 januari 2006 (zowel bij bouwen als bij verbouwen) ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 5

6 Inhoud 1. Energieprestatieregelgeving 2. Energiezuinig & gezond bouwen verbouwen 3. Eisen bij bouwen verbouwen 4. Stappenplan van ontwerp tot afwerking 5. Meerkost en terugverdientijd 6. Controles en boetes 7. Conclusie ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 6

7 1. Energieprestatieregelgeving de Vlaamse overheid: wil energiezuinig bouwen en verbouwen stimuleren; vindt gezonde en comfortabele woningen belangrijk. Waaraan voldoen? isolatieniveau: K 45 ; energieprestatieniveau : E 100 ; energieverbruik van woningen en vaste installaties beperken gecontroleerde ventilatie. goede binnenluchtkwaliteit en gezonde woning realiseren ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 7

8 1. De regelgeving de voordelen op een rijtje Energiezuinig bouwen en verbouwen: een beperkte extra inspanning en extra kost. in ruil hiervoor: + jaarlijks een lagere energiefactuur; interessant met de stijgende olieprijzen; + gezonde, energiezuinige woning met meer wooncomfort + energiezuinige woning = meer waard op de verkoopen verhuurmarkt; + beter voor het milieu. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 8

9 2. Energiezuinig & gezond bouwen verbouwen: Hoe? 1. compact bouwen; 2. thermisch isoleren; 3. luchtdicht bouwen; 4. ventileren; 5. zonnewarmte benutten; 6. plaatsen van hoog renderende installatie voor verwarming; 7. plaatsen van hoog renderende installatie voor bereiding warm water. deze elementen bepalen het energieverbruik of de energieprestatie van een woning (= het E-peil ). HOE LAGER HET E-PEIL, HOE ENERGIEZUINIGER DE WONING IS. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 9

10 2.1. Compact bouwen = een bewoonbaar volume creëren met zo klein mogelijke buitenoppervlakte rijwoning = compacter dan vrijstaande woning (2 vrije gevels in plaats van 4, waarlangs warmte kan verdwijnen); kubusvormige woning = compacter dan balkvormige woning, met hetzelfde bewoonbaar volume; compacter = energiezuiniger ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 10

11 2.2. Thermisch isoleren = beperken van warmteverlies naar buiten Goed isoleren: goede keuze van isolatiemateriaal; goede en nauwkeurige plaatsing van isolatie; buitenmuren, daken, maar ook vloeren naar grond, kelder isoleren; hoogrendementsbeglazing (1.3- of 1.1-glas) plaatsen. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 11

12 2.2. Thermisch isoleren Enkele begrippen over thermische isolatie: K-peil = niveau thermische isolatie of globaal isolatiepeil hoe lager K-peil, hoe beter het gebouw geïsoleerd is. U-waarde = isolatiewaarde van muur, dak hoe lager U, hoe beter de muur, het dak warmte binnenhouden. λ-waarde = isolerende waarde van een materiaal hoe lager λ, hoe beter het materiaal isoleert. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 12

13 2.2. Thermisch isoleren Waar isoleren? vloer muur dak Vloerisolatie: tussen draagvloer en chape: bij alle types vloeren; of onder betonnen draagvloer, onder de gewelven : bij vloer boven kelders; kruipruimten Muurisolatie: spouwmuur met dragende muur in steen: isolatie in een deel van de spouw of volledige spouw vullen met isolatie; spouwmuur met dragende muur in houtskeletstructuur: isolatie tussen houten stijlen (+ eventueel extra in spouw); massieve of volle muren: isolatie aan de buitenzijde: (aan de binnenzijde: enkel na grondig advies). ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 13

14 2.2. Thermisch isoleren Waar isoleren? vloer muur dak Dakisolatie: hellend dak: isolatie tussen de kepers of spanten, isolerende dakelementen bovenop de dragende structuur ; plafond naar zolder: op de vloeropbouw, tussen de houten balken van de vloer ; warm plat dak: isolatie net onder dakdichtingslaag; omgekeerd plat dak: watervaste isolatielaag op de dakdichtingslaag (wel ballast voorzien). ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 14

15 2.2. Thermisch isoleren Welk isolatiemateriaal? vloer muur dak materialen vloer muur dak zachte of halfstijve isolatiemat in minerale wol (= MW) x x rotswol of glaswol stijve isolatieplaat in bv. PUR, XPS, EPS x x x gespoten isolatiemateriaal bv. gespoten PUR x isolerende uitvullingslaag bv. isolerende chape: wel dikker uitvoeren x ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 15

16 2.2. Thermisch isoleren ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 16

17 2.2. Thermisch isoleren Vensters Glas: hoogrendementsbeglazing: 1.3- of 1.1-glas; Raamprofielen: in hout; in PVC; in metaal: aluminium staal: zorg voor goede thermische onderbreking beter isolerend. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 17

18 2.2. Thermisch isoleren Koudebruggen = plaatsen waar de isolatie onderbroken is Gevolgen: 1. veel warmte gaat verloren; 2. optreden van vocht op die plaatsen; 3. ontstaan van schimmels, geurhinder Vermijden door: goede aansluiting tussen muurisolatie en fundering; goede aansluiting tussen muurisolatie en vensters-deuren ; geen balken, balkons van binnen naar buiten laten doorlopen = thermisch onderbreken. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 18

19 Hoe energiezuinig en gezond bouwen verbouwen? 1. compact bouwen; 2. thermisch isoleren; 3. luchtdicht bouwen; 4. ventileren; 5. zonnewarmte benutten; 6. plaatsen van hoog renderende installatie voor verwarming; 7. plaatsen van hoog renderende installatie voor bereiding warm water. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 19

20 2.3. Luchtdicht bouwen Wat is luchtdicht bouwen? = vermijden dat lucht ongecontroleerd het gebouw binnenstroomt of uit het gebouw ontsnapt ; = vermijden van kieren en spleten of luchtlekken. Waarom luchtdicht bouwen? energie besparen: elk luchtlek = warmtelek : hierdoor gaat veel warmte verloren; overmatige luchtinfiltratie en tocht comfortabel ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 20

21 2.3. Luchtdicht bouwen Hoe luchtdicht bouwen? goede aansluiting: vensters in muren, dak aan muren muren in metselwerk: aan binnenzijde pleisteren; muren en daken in houtskelet: aan binnenzijde luchtdichte folie; luchtdichter = energiezuiniger ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 21

22 2.4. Ventileren Wat is ventileren? = vervuilde vochtige lucht afvoeren en verse lucht aanvoeren Waarom ventileren? ademruimte creëren voor mensen en huisdieren: koolstofdioxide-waterdamp afvoeren + voldoende zuurstof aanvoeren; woonvocht door koken, wassen, douchen afvoeren: elk gezin produceert 10 à 20 liter vocht per dag; voorkomen dat hinderlijke of schadelijke stoffen in woning blijven en zo geuren, allergieën, CO-vergiftiging vermijden. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 22

23 2.4. Ventileren Hoe ventileren? Principe basisventilatie Toevoer verse lucht = in droge ruimtes (woonkamer, slaapkamer, bureau ) Doorstroom lucht = in tussenruimtes (gang, trappenhal ) Afvoer vervuilde lucht = in natte ruimtes (keuken, badkamer, wc, wasplaats ) ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 23

24 2.4. Ventileren Soorten ventilatiesystemen systeem A: natuurlijke toevoer + natuurlijke afvoer systeem B: mechanische toevoer + natuurlijke afvoer systeem C: natuurlijke toevoer + mechanische afvoer systeem D: mechanische toevoer + mechanische afvoer ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 24

25 2.4. Ventileren Hoe ventileren? Basisventilatie natuurlijk = op basis van wind- en luchtdrukverschillen tussen binnenen buitenomgeving; mechanisch = door middel van ventilatoren bij volledig mechanisch systeem (= D): interessant om te investeren in warmteterugwinning = warmte uit afgevoerde lucht halen om frisse toevoerlucht voor te verwarmen; = voordelig: toevoerlucht is warmer, dus minder energie nodig voor verwarming van de ruimte. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 25

26 2.2. Thermisch isoleren 2.4. Ventileren De woning té goed isoleren of overisoleren kan niet. U kunt wel te weinig ventileren. Vroeger: luchtverversing door kieren en spleten: veel warmteverlies: niet energiezuinig en niet comfortabel Nu: gecontroleerde luchtverversing door basisventilatie: wel energiezuiniger gezonder - comfortabeler isoleren en ventileren gaan hand in hand ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 26

27 Hoe energiezuinig en gezond bouwen verbouwen? 1. compact bouwen; 2. thermisch isoleren; 3. luchtdicht bouwen; 4. ventileren; 5. zonnewarmte benutten; 6. plaatsen van hoog renderende installatie voor verwarming; 7. plaatsen van hoog renderende installatie voor bereiding warm water. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 27

28 2.5. Nuttige zonnewarmte = in winter- en tussenseizoen: gratis zon binnenhalen door: goede oriëntatie van de woning; leefruimtes en grote vensters (40 à 60 % van totale vensteroppervlak) op zuiden; functionele ruimtes (bergingen, gang ) en kleine vensters op noorden; goede beglazing; enkele muren of vloeren opbouwen met zware materialen, zoals beton, metselwerk : die slaan beter warmte op om s avonds aan de ruimte af te geven als het frisser wordt. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 28

29 2.5. Nuttige zonnewarmte Hoe oververhitting in zomer vermijden? ontwerp van de woning: dakoversteek, luifels, vaste of mobiele zonwerende schermen ; beschaduwing door bomen of andere elementen; goede zonwerende beglazing; enkele muren of vloeren opbouwen met zware materialen, zoals beton, metselwerk : die vormen langer buffer tegen het teveel aan zonnewarmte op middaguur. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 29

30 2.6. Verwarmingsinstallatie Energiezuinige brandstof wel aardgas, stookolie ; geen elektriciteit. elektriciteit = niet energiezuinig ongeveer 2,5 eenheden steenkool, gas nodig voor 1 eenheid elektriciteit bij de gebruiker door verlies bij productie en transport in de leidingen. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 30

31 2.6. Verwarmingsinstallatie Verwarmingssyteem de regeling: temperatuurregeling per ruimte = energiezuiniger (bv. d.m.v. thermostatische kranen); met buitenvoeler. de afgifte-elementen: keuze tussen radiatoren, convectoren, vloer- en wandverwarming; vloer- en wandverwarming lagere temperatuur in de ketel = energiezuiniger. de verwarmingsleidingen: leidingen in garage, kelder : extra isoleren. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 31

32 2.6. Verwarmingsinstallatie Welk verwarmingstoestel? centrale verwarmingsketel: hoger rendement = energiezuiniger: hoogrendementsketel: met Optimaz-label (stookolie) of met HR+ - label (aardgas); condensatieketel: nog hoger rendement door warmte uit rookgassen te benutten. geen elektrische verwarming; warmtepomp; verwarmingstoestel: niet overdimensioneren. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 32

33 2.7. Bereiding sanitair warm water Systeem: het toestel voor het opwarmen van het sanitair water: keuze: zelfde toestel van de ruimteverwarming of ander toestel met hoog rendement; op stookolie of aardgas = ongeveer helft energiezuiniger dan op elektriciteit. het opslagvat of boiler : keuze tussen doorstroomtoestel of met een opslagvat; doorstroomtoestel = energiezuiniger; bij keuze voor boiler: elektrische boiler vermijden. de leidingen: hoe korter, hoe energiezuiniger; leidingen in garage, kelder : extra isoleren. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 33

34 2.7. Bereiding sanitair warm water Zonneboiler zon warmt gratis het sanitair warm water op; eerst woning goed isoleren en verwarmingsinstallatie met hoog rendement plaatsen; dan pas zonneboiler installeren om nog extra te besparen ; eisen = haalbaar zonder zonneboiler. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 34

35 2.8. Overzicht: impact maatregel op K- & E-peil eis maatregel K-peil U- waard en E-peil ventilatie risico overver hitting beperk en compact bouwen x x thermisch isoleren x x x luchtdicht bouwen x ventileren x x nuttige zonnewarmte x x verwarmingsinstallatie x opwarmen sanitair water x ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 35

36 3. De eisen bij bouwen Wat zegt de energieprestatieregelgeving bij bouwen? thermische isolatie-eisen: totale woning: K-peil maximum K 45; muren, daken, vloeren, vensters: U-waarde maximum U- waarde; energieprestatie-eis: totale woning, elk appartement of studio: E-peil maximum E 100; binnenklimaateisen: ventilatievoorzieningen om gezond binnenklimaat te creëren: toevoer, doorstroom en afvoer van lucht; beperken van het risico op oververhitting in de zomer. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 36

37 Voorbeeld: bij verschillende brandstofkeuze Vergelijking tussen resultaten van een rijwoning met verwarming op aardgas, stookolie en elektriciteit maximum E verwarming op aardgas verwarming op stookolie elektrische verwarming E-peil ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 37

38 Voorbeeld: bij verschillende ketelkeuze Vergelijking tussen resultaten van een rijwoning met zeer goede condenserende ketel, lage temperatuurketel en standaardketel op aardgas zeer goede condenserende ketel maximum E 100 Hoe rendabeler de ketel, hoe lager het E-peil 90 lage temperatuurketel E-peil 97 standaardketel ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 38

39 3. De eisen bij verbouwen Wat zegt de energieprestatieregelgeving bij verbouwen? thermische isolatie-eis: verbouwde muren, daken, vloeren, vensters: U-waarde maximum U-waarde; binnenklimaateis: bij plaatsen nieuwe vensters in ruimtes: toevoeropeningen voor ventilatie voorzien. bij verbouwen: geen K-peil of E-peil eisen. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 39

40 4. Stappenplan van ontwerp tot afwerking 1. Ontwerpfase architect en bouwer verbouwer houden vanaf het ontwerp rekening met de eisen; goede keuze en combinatie van beschikbare materialen en technologieën: bespreken en overleg tussen de architect en de bouwer verbouwer; architect verwerkt de beslissingen in het bouwaanvraagdossier (plannen, bouwaanvraagformulier) en in de lastenboeken, details (extra taak architect = ereloonvergoeding). ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 40

41 4. Stappenplan van ontwerp tot afwerking 2. Startfase na bouwvergunning: bouwer verbouwer: minstens 8 dagen voor start van werken: een verslaggever aanstellen; datum van start van werken en naam van de verslaggever: melden in startverklaring. (verslaggever = architect zelf of externe architect / ingenieur) ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 41

42 4. Stappenplan van ontwerp tot afwerking 3. Uitvoeringsfase verslaggever: houdt nauwkeurig alle informatie bij die energieprestatie en binnenklimaat van woning bepalen; (taak verslaggever = ereloonvergoeding). bouwer verbouwer: materialen en installaties mogen nog wijzigen; bij wijzigingen: laat architect controleren of nog aan eisen is voldaan; indien nodig: bijsturen. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 42

43 4. Stappenplan van ontwerp tot afwerking 4. Na de uitvoeringsfase uiterlijk 6 maanden na ingebruikname: aantonen dat woning voldoet aan eisen d.m.v. EPB-aangifte; verslaggever: stelt EPB-aangifte op, op basis van de uitgevoerde materialen, installaties (levert ook energieprestatiecertificaat af); verslaggever (in samenspraak met de bouwer - verbouwer): indienen EPB-aangifte. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 43

44 4. Stappenplan van ontwerp tot afwerking Verantwoordelijkheden Bouwer - verbouwer: ervoor zorgen dat woning voldoet aan de eisen; hij laat zich hiervoor bijstaan door de architect; Verslaggever: EPB-aangifte opmaken = correct de gebouwgegevens, zoals uitgevoerd, en de gebruikte materialen/installaties rapporteren + nagaan of voldaan is aan de eisen; Architect: bouwer verbouwer bijstaan om woning aan eisen te laten voldoen. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 44

45 4. Stappenplan van ontwerp tot afwerking U koopt een woning van een bouwfirma = promotor-bouwheer: bouwfirma moet verslaggever aanstellen; bouwfirma moet zorgen dat 6 maanden na ingebruikname de EPB-aangifte wordt ingediend door verslaggever. tenzij: bij speciale clausule bij koopakte & opmaak van tussentijds verslag door bouwfirma (de bouwfirma bezorgt na uitvoering de gegevens aan de koper); in dat geval: moet u zorgen dat 6 maanden na ingebruikname de EPB-aangifte wordt ingediend door verslaggever. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 45

46 5. Meerkost en terugverdientijd Verschillende signalen uit bouwsector over de meerkost om de woning te laten voldoen op vlak van energieprestatie en binnenklimaat Meerkost = afhankelijk van kwaliteit en energieprestatieniveau die de firma s nu al aanbieden (bij sommige firma s = grotere inhaalbeweging nodig); = afhankelijk van woningontwerp: compactheid, oriëntatie, oppervlakte beglazing ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 46

47 5. Meerkost en terugverdientijd Voor thermische isolatie en energieprestatie? van K 55 naar K 45 én E 100: raming meerkost: à euro. weinig investeringen zijn zo snel terugverdiend: terugverdientijd = ongeveer 5 jaar (bewoning +/- 30 jaar zonder werken), dus gemakkelijk 25 jaar winst door lagere energiefactuur! Voor binnenklimaat? standaardventilatiesysteem C: raming kost: à euro. investering in gezonde binnenomgeving door minimale ventilatie = loont voor de gezondheid van u en de medebewoners. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 47

48 6. Controles en boetes Doel energieprestatieregelgeving: meer energiezuinige gebouwen: beperken CO ² -uitstoot; gezondere gebouwen. naast eisen: extra stimulans door: premies en fiscale aftrekbaarheid voor energiebesparende investeringen ( ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 48

49 6. Controles en boetes Controles administratief (door overheid); op bouwplaats (door overheid): nazicht of correct gerapporteerd werd door verslaggever. Boetes u krijgt boete als woning niet voldoet aan de eisen (of als u geen EPB-aangifte indient); uw verslaggever krijgt boete als EPB-aangifte niet correct de uitgevoerde toestand rapporteert. Hoe groter de overtreding, hoe groter de boete. (boete = ongeveer 3 keer de uitgespaarde investering ) bv. E 105 i.p.v. E 100: ongeveer euro boete. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 49

50 7. Conclusie eisen = haalbaar: er zijn nu al woningen die energiezuinig en gezond zijn en voldoen aan de eisenniveaus vanaf dankzij: compact bouwen; thermisch isoleren; luchtdicht bouwen; ventileren; zonnewarmte benutten; een hoog renderende installatie plaatsen voor verwarming en warm water. nodige materialen, technologieën = beschikbaar om eisen te halen. ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 50

51 7. Conclusie extra kosten = terugverdiend op korte termijn; voor verdere levensduur van de woning = financieel voordeel in lage energiefactuur. boetes voor bouwers en verbouwers die echt niet willen meewerken aan een beter leefmilieu. met stijgende olie- en energieprijs: energiezuinig bouwen en verbouwen = boodschap voor nu en de toekomst ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 51

52 Voorbeelden Op website: en in brochure bouwers - verbouwers: richtinggevende voorbeelden beschikbaar van plannen, kenmerken van uitvoering (materialen, installaties.) en bijhorende resultaten van K-peil en E-peil voor: rijwoning; halfopen woning; vrijstaande woning. Vragen: energie@vlaanderen.be ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - ANRE - energieprestatieregelgeving 52

53 Energie sparen: de winst is voor u en het milieu. Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie