Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 45

Transcriptie

1 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 45 Complicaties CAPD Het infectierisico bij CAPD is groot. Vooral buikvliesontsteking (peritonitis) en huidpoort- en tunnelinfectie (infectie langs de onderhuids getunnelde katheter) komen regelmatig voor. De belangrijkste oorzaak van infectie is onvoldoende hygiëne. Om het infectierisico te beperken, wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van steriel materiaal bij het wisselen van de spoelvloeistof. De verzorging van de huidpoort is afhankelijk van hoe vers de huidpoort is en van de conditie van de huidpoort. De meest voorkomende complicaties bij CAPD zijn: 2 Problemen met de huidpoort, de huidtunnel of de katheter: huidpoort of tunnel problemen; katheterdislocatie; lekkage langs de katheter. Complicatie ten gevolge van de CAPD: peritonitis; ondervulling; overvulling; buikpijn; rode/ roze uitloop. Problemen met het toedienen en met het toedieningsysteem voor CAPD (zie hoofdstuk materialen) NB Over het algemeen spreekt het dialysecentrum waar de cliënt in behandeling is af hoe er gehandeld dient te worden bij complicaties. De behandeling kan per dialysecentrum verschillen. Problemen met de huidpoort, de huidtunnel of de katheter Beoordelen van de huidpoort De conditie van de huidpoort kan ingedeeld worden volgens bepaalde kenmerken 3 : Deze indeling kan helpen om te bepalen of en welke maatregelen genomen moeten worden 4. Een twijfelachtige huidpoort: In de holte (sinus) rondom de insteekplaats van de katheter is wat bloederige of pussige afscheiding aanwezig die vaak zichtbaar is op het verband. Er ontstaat wat overdadig groeiend granulatieweefsel rond de huidpoort en in de sinus. Er is roodheid zichtbaar die kleiner is dan 3 mm in doorsnede. Pijn zwelling en extreme afscheiding zijn afwezig. Acute ontsteking: Pussige of bloederige afscheiding vanuit de huidpoort, spontaan of na druk op de sinus. Soms is er zwelling en/of roodheid aanwezig die groter is dan 3 mm in doorsnede. Een acute ontsteking herstelt binnen 4 weken en kan gepaard gaan met pijn, groei van granulatieweefsel (wild vlees) rond de huidpoort of in de sinus en de aanwezigheid van een korst C.F.H. Versluijs et al., dialyse verpleegkunde, 995 Handboek Dialysecentrum, Flevoziekenhuis, 200 richtlijn VenVN dialyse verpleegkunde en nefrologie Richtlijn huidpoort verzorging van de peritoneale dialyse katheter, VenVN Dialyse en nefrologie, werkgroep peritoneale dialyse, 200 Complicaties CAPD: (van 5)

2 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 46 Chronische ontsteking: Pussige of bloederige afscheiding vanuit de huidpoort, spontaan of na druk op de sinus en/of overdadig groeiend granulatieweefsel (wild vlees) rond de huidpoort of in de sinus. Het epitheel in de huidpoort is teruggetrokken. Een chronische ontsteking duurt langer dan 4 weken en korsten zijn vaak aanwezig. Twijfelachtige huidpoort, behandeling Wanneer de huidpoort rood, maar droog is, de huid elke dag schoonmaken met wattenstokjes, gedrenkt in huiddesinfectans. Hierbij wordt van de katheter af gewerkt, één streek per wattenstokje. De werkgroep peritoneaal dialyse beveelt aan de cliënt de huidpoort vaker te laten douchen 2. Ontstoken huidpoort, behandeling De behandeling van een ontstoken huidpoort gebeurt altijd in overleg met de arts/ dialysecentrum. De Nederlandse federatie voor Nefrologie beveelt bij ernstige huidpoort ontstekingen behandeling aan met hypertoon NaCl 3% ( eetlepel zout opgelost in 500 ml steriel water) 3, één of tweemaal per dag, gaas gedrenkt in deze oplossing, gedurende 5 minuten op de huidpoort leggen. Het gebruik van desinfectantia wordt afgeraden. Een kweek wordt afgenomen in overleg met de arts/ het dialysecentrum. Een kweek wordt altijd afgenomen voor het starten met antibiotica. Tunnelinfectie Een tunnelinfectie hoeft niet altijd duidelijk zichtbare verschijnselen te geven. De ontsteking komt meestal vanuit de huidpoort en verspreidt zich door de gehele tunnel (= tunnelinfectie). Een ernstige tunnelinfectie kan aanleiding geven tot een buikvliesontsteking. : rode pussende, pijnlijke huidpoort; verdikking rond de huidpoort; pijn onderhuids in de tunnel; koorts. : De huidpoort niet schoonmaken; Overleg altijd met de arts/ dialysecentrum. Wild vlees Wild vlees is een gevolg van overmatige groei van granulatieweefsel. Het kenmerkt zich door een glanzend uiterlijk en het bloedt gemakkelijk. Het is ongevaarlijk, maar het belemmert de aanmaak van epitheel wat over het granulatieweefsel heen moet groeien. X per week aanstippen met zilvernitraat tot het wild vlees verdwenen is. Bescherm hierbij zo nodig het omliggende weefsel en de katheter met vaseline. Bij per ongeluk morsen kan geneutraliseerd worden met NaCl 0,9% 2 3 Werkgroep Infectiepreventie. Dialyse (CAPD/CCPD). Verpleeghuis-, woon- en thuiszorg. September 2004 (ingezien 200). ( Richtlijn huidpoort verzorging van de peritoneale dialyse katheter, VenVN Dialyse en Nefrologie, werkgroep peritoneale dialyse, 200 Samenvatting Richtlijnen Peritoneale Dialyse gerelateerde infecties, Nederlandse federatie voor Nefrologie, 2007 Complicaties CAPD: 2 (van 5)

3 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 47 Katheterdislocatie Slechte of houdingsafhankelijke dialysaat uitloop; Langzame gewichtstoename; Soms pijn op de plaats van de kathetertip. Overleg met de arts/ dialysecentrum; Volle darmen moeten gelaxeerd worden. Lekkage langs de katheter Lekkage kan plaatsvinden direct na de katheterplaatsing of in een later stadium van de behandeling. Lekkage kan verholpen worden door de katheter een tijdje niet te gebruiken. De lekkage kan dan verholpen zijn doordat de katheter weer goed in de buikwand is vastgegroeid. Dialyse moet gestaakt worden; Overleg met de arts/ dialysecentrum. Problemen als gevolg van CAPD Complicatie ten gevolge van de CAPD zijn onder te verdelen in: peritonitis; ondervulling; overvulling; buikpijn; rode/ roze uitloop. Peritonitis (buikvliesontsteking) troebele uitloopvloeistof; misselijkheid; buikpijn; koorts; afname in ultrafiltratie; loslaatpijn. Direct contact opnemen met de arts/ dialysecentrum Maak de wisseling af, bewaar de uitloop. Troebele uitloop meenemen naar het ziekenhuis. Arts/dialysecentrum bepaalt het vervolg, dit kan zijn: controle van de uitloop op bacteriën; starten met antibiotica volgens behandelingsprotocol; Tijdens een peritonitis moet een cliënt intensief gecontroleerd worden door arts/dialysecentrum. Ondervulling droge huid; dorst; daling van de bloeddruk, lage bloeddruk; duizeligheid; gewichtsafname. C.F.H. Versluijs et al., dialyse verpleegkunde, 995 Complicaties CAPD: 3 (van 5)

4 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 48 /oplossingen gebruik lagere glucoseconcentratie voor de spoeling; laat de cliënt tijdelijk meer drinken; bouillon drinken. Als acties niet helpen contact opnemen met arts/dialysecentrum. Overvulling oedeem: s ochtends vochtophoping rond de ogen; s avonds in de benen / rond enkels; kortademigheid bij platliggen; stijging bloeddruk, hoge bloeddruk; gewichtstoename. vochtinname beperken; controle op urineproductie; tijdelijk spoelen met een hogere glucoseconcentratie; Als beide acties niet helpen contact opnemen met arts/dialysecentrum. Buikpijn Oorzaken Buikpijn kan veroorzaakt worden door peritonitis, maar kan ook andere oorzaken hebben. Doe een CAPD wisseling, is de uitloop troebel handel als bij peritonitis. Wanneer klachten aanhouden contact opnemen met arts/dialysecentrum. Roze/rode uitloop Mogelijke oorzaken: menstruatie; eisprong; knappen van een klein bloedvaatje door zwaar tillen of hoesten. bij twijfel contact opnemen met de arts/ dialysecentrum; meestal verdwijnen de klachten vanzelf binnen een paar dagen. Medicijngebruik bij CAPD Vele medicijnen worden door de nieren uitgescheiden. Wanneer de nieren niet meer werken, vereist het gebruik van medicijnen extra aandacht. Veel voorkomende medicijnen bij CAPD patiënten zijn: Fosfaatverlagende middelen Deze binden het fosfaat uit het voedsel in de darmen, zodat het via de ontlasting uitgescheiden kan worden. Fosfaat kan namelijk niet voldoende door de dialyse verwijderd worden, en daardoor kan het fosfaatgehalte in het bloed te hoog worden. Een te hoog fosfaatgehalte kan botafwijkingen (ontkalking) veroorzaken. Fosfaatverlagende middelen voor of tijdens de maaltijd innemen. Calciumverhogende middelen Deze houden het calciumgehalte in het bloed op peil, om de botstructuur zo normaal mogelijk te houden. Vitamine-D-tabletten bevorderen opname van calcium uit het voedsel in het bloed. Kaliumverlagende middelen Deze worden gegeven bij een te hoog kaliumgehalte in het bloed. Kalium wordt dan met de ontlasting uitgescheiden. Complicaties CAPD: 4 (van 5)

5 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Nier- en blaaskatheterisatie 49 Bloeddrukverlagende middelen Vitamine B-complex en vitamine C Deze wateroplosbare vitaminen worden tijdens de dialyse uitgespoeld en worden daarom in tabletvorm bijgegeven. Foliumzuur (vitamine B ) Bevordert de aanmaak van rode bloedlichaampjes. IJzerpreparaat Laxantia Erytropoëtine (Eprex) Is een hormoon dat het beenmerg stimuleert bij de aanmaak van rode bloedlichaampjes. De meeste nierpatiënten hebben een tekort aan dit hormoon, waardoor ze chronische bloedarmoede hebben. Dit moet via injectie toegediend worden. Complicaties CAPD: 5 (van 5)