Belangrijk! Lees dit eerst! Inhoudsopgave. Tweekanaaloscilloscoop met geheugen OS-3020 D / OS-3060

Transcriptie

1 NL Tweekanaaloscilloscoop met geheugen OS-3020 D / OS-3060 Het voorgeschreven gebruik van de oscilloscoop met geheugen omvat: Meten en weergeven van diverse meetsignalen DC tot 20 MHz met de OS-3020 D en DC tot 60 MHz met de OS-3060 D bij een ingangsspanning van maximaal 250 V gelijkspanning dan wel piek-wisselspanning ( Vp = Veff x 1,41; 1,41 = (2). Opslaan en weergeven van veranderingen in signaalverloop tot een max. sampling -snelheid van 20 ms/s. Belangrijk! Lees dit eerst! Lees deze bedieningshandleiding zorgvuldig door. Bij schade die ontstaat door het negeren van de handleiding, vervalt de garantie. Voor schade die hieruit voortvloeit zijn wij niet aansprakelijk. Inhoudsopgave 1. Inleiding Technische gegevens Veiligheidsbepalingen Veiligheidsbepalingen Veiligheidsbepalingen Veiligheidsbepalingen Gebruiksaanwijzing van de oscilloscoop Beschrijving van de bedieningsonderdelen Beeldscherminstellingen en netschakelaar Verticaalversterkergedeelte Sweep- en triggergedeelte Readout-bedieningsveld Geheugenmodus-bedieningsveld Algemeen Basisinstellingen Voorinstelling van de schakelaars en instelknoppen Kabelverbindingen (signaalsnoeren) Beeldschermfocussering, verklaring Single-Trace-(Enkele straal)-functie Dual-Trace-(Dubbele straal)-functie Optionele triggerinstellingen Optellen en aftrekken van signalen X-Y-weergave (faseveschuiving, Lissajous-figuren) Delay-functie Geheugenmodus Het uitvoeren van metingen Amplitudemetingen Tijdintervalmetingen Periode/Pulsbreedte Frequentiemetingen Metingen voor faseverschuiving Metingen voor stijgtijd Digitale plotteruitgang Specificatie Interface-aansluiting, -bedrading DIP-schakelaar-instelling(en) Instelling aan de oscilloscoop (voor de plotterstart) Mogelijke oorzaken van fouten Onderhoud en reparatie Blokschema

2 Inleiding 1.1. Introductie en technische gegevens (specificaties) TRACE ROTATI + POWER INTEN HORIZTAL TRIGGER B TIME/DIV A TIME/DIV LEVEL HOLD VARIABLE POSITI X MODE SOURCE DLYD POSITI PULL x10 MAG AUTO CH µs 5 1 ms - + NORM CH µs TV-V LINE CAL 20.5 TV-H EXT 50.2 NORM IN OUT x100 WHEN ROLL S EXT TRIG IN READOUT/CURSOR HORIZ DISP STORAGE MODE 1 MΩ 25 pf 250 V V. T.1/ T A INT STORAGE MENU HOLD SAVE A B MAX / SELECT X-Y B TRIG'D SINGLE SELECT PLOT RECALL! FOCUS VERTICAL VOLTS/DIV POSITI MODE POSITI Y VOLTS/DIV DIGITALE STORAGE OSCILLOSCOPE OS-3060 D 60 MHz SCALE PROBE ADJUST,5 Vpp 1 MΩ 25 pf 250 V MAX AC GND DC VARIABLE PULL x 5 MAG mv CAL CH1 CH2 DUAL ADD PULL INV mv CAL VARIABLE PULL x 5 MAG! CH1 X CH2 Y! AC GND DC 1 MΩ 25 pf 250 V MAX Afbeelding 1: OS 3060 D, vooraanzicht (OS 3020 D vrijwel identiek) OS-3020 D Beeldschermgedeelte 1) Uitvoering: 6-inch-rechthoekig beeldscherm met raster, 8 x 10 Div (1 Div = 1 cm). Markering voor stijgtijd-vaststelling, 2mm-schaalverdeling op de middenassen (X en Y). 2) Anodespanning ca. 1,9 KV (t.o.v. de kathode) ca. 10 KV (t.o.v. de kathode) 3) Fosforisering p 31 (standaard) OS-3060 D 4) Focussering ja 5) Straalverplaatsing (Trace-rotation) ja 6) Rasterverlichting instelbaar 7) Intensiteitsinstelling ja Z-Achse-Eingang = Modulation der Intensität 1) Ingangssignaal: door het aansluiten van een positieve spanning vermindert de intensiteit van de elektronenstraal. Bij een bepaalde spanningshoogte is een duidelijke modulatie zichtbaar. Vanaf 5 Vpp (pp = piek/piek) 2) Bandbreedte 0 (DC) tot 2 MHz (- 3 db) 0 (DC) tot 3,5 MHz ( - 3 db) 3) Koppeling DC 4) Ingangsweerstand 20 KΩ tot 30 KΩ 5) Maximale ingangsspanning 30 V (DC of VAC-piek) 123

3 OS-3020 D OS-3060 D Verticaalafwijking 1) Bandbreedte (- 3 db) DC-gekoppeld DC tot 20 MHz normaal DC tot 7 MHz vergroot AC-gekoppeld 10 Hz tot 20 MHz normaal 10 Hz tot 7 MHz vergroot DC tot 60 MHz normaal DC tot 10 MHz vergroot 10 Hz tot 60 MHz normaal 10 Hz tot 10 MHz vergroot 2) Functies Ch1, CH2, ADD en DUAL (CHOP: schakelaarinstelling van de TIME/DIV-schakelaar 0,2 s tot ca. 5 ms ALT: Time/DIV-scha- ALT: TIME/DIV-schakelaar 2 ms tot ca. 0,1 ms kelaar 2 ms tot ca. 0,2 ms) 3) Afwijkingsfactor 5 mv/div tot 5V/div in 10 gekalibreerde stappen vergroot 1 mv/div tot 1 V/div in 10 gekal. stappen 4) Nauwkeurigheid normaal: ± 3 % vergroot: ± 5 % 5) Ingangsimpedantie ca. 1 MW parallel met 25 pf ± 3 pf 6) Ingangsspanning: max. 250 V (DC en VACs = Voltpiek) direct of bij gebruik van een sonde met betrekking tot diens specificatie 7) Ingangskoppeling AC-DC-GND 8) Stijgtijd 17,5 ns of minder (50 ns of minder bij vergroting x 5) 5,8 ns of minder (35 ns of minder bij vergroting x 5) 9) CH-1-uitgang 20mV/div bij 50 Ω: 0 tot 10 MHz 3 db (achterzijde van de ombouw) 10) Omkering alleen bij CH-2 (kanaal 2) 11) Signaalvertraging instelbaar (delay) Horizontaalafwijking 1) Weergavemogelijkh. A, A int., B, B Trig. D, X-Y 2) 2) Tijdbasis A 0,2 ms/div tot 0,2 s/div in 19 0,1 ms/div tot 0,2 ms/div in 20 gekalibreerde stappen gekalibreerde stappen Hold-Off-tijd instelbaar met de Holdoff-potentiometer 3) Tijdbasis B 0,2 ms/div tot 20 ms/div in 7 gekalibreerde stappen 0,1 ms/div tot 10 ms/div in 7 gekalibreerde stappen Afwijkingsvertraging 1 tot 10 div Vervorming beter dan 1 : ) Tijdvergroting 10-voudig (=> tot aan 20 ns/div) 10-voudig (=> tot aan 10 ns/div) Let op: 20 ns/div zijn ongekalibreerd 10 ns/div zijn ongekalibreerd 5) Nauwkeurigheid ± 3 % (10 C tot 35 C), bovendien mogelijke fouten bij vergroten ± 2 % Trigger-systeem 1) Functies auto, norm, TV-V, TV-H 2) Bronnen kanalen 1, 2, Line en ext. 3) Koppeling AC 4) Slope + of 5) Gevoeligheid 20 Hz 2 MHz 2 Hz 20 MHz 20 Hz 2 MHz 2 MHz 60 MHz en frequentie 124

4 OS-3020 D AUTO, NORM INT 0,5 div 1,5 div EXT 0,2 Vpp 0,8 Vpp OS-3060 D 0,5 div 1,5 div 0,2 mv 0,8 mv TV-V, TV-H 1 div of 1 Vpp 6) Externe trigger Ingangsimpedantie 1 ΩW bij ca. 30 pf Maximale ingangsspanning 250 V (DC of AC-piek) X-Y-functie 1) X-ingang: = Kanaal 1 tot aan de nauwkeurigheid en de bandbreedte Nauwkeurigheid: ± 5 %, bandbreedte DC tot 500 khz (- 3 db) Y-ingang: Kanaal (= CH) 2 2) Faseverschuiving 3 of minder (bij DC tot 50 khz) Beeldschermfocussering 1) Aflezing van Directe aflezing van de amplitude: V Directe aflezing van de golflengteperiode: T Directe aflezing van de frequentie: 1/ T 2) Bruikbare schakelaars Verticaal-as (CH1 en CH2) V/DIV, ongekalibreerd, vergroot Bedieningsonderdelen Horizontaal-as Time/DIV, ongekalibreerd, vergroot 3) Nuttig cursor-bereik, uitgaand van het coördinatenkruis Verticaal ± 3 div, Horizontaal +/- 4 div 4) Resolutie 1/25 div Gegevens van het digitale geheugen 1) Weergave-geheugen 1 KB per kanaal (= 1000 byte = 100 woorden ) 2) Opslag-geheugen 2 x 1 KB per kanaal 3) Geheugen voor 5 µs/div 0,2 s/div; 2 KB 0,2 µs/div 2 µs/div; 1 KB 5 µs/div 0,2 s/div; 2 KB 0,1 µs/div 2 µs/div; 1 KB 4) Max. leessnelheid 10 Ms (10 6 aftastingen = Mega-samples =Ms)/seconde 5) Verticale resolutie 25 punten /div 6) Horizontale resolutie 100 punten /div Digitale bandbreedte 1) Single Shot 5 MHz (4 aftastingen/doorloop) 2) doorlopend (repetitivo) bij periodiek signaalverloop 20 MHz of 7 MHz bij de 60 MHz of 7 MHz bij de Y- ingang, Y-ingang, indien vergroot x 5 indien vergroot x 5 3) Geheugenfuncties NORM-MODE : De gegevens van het signaal worden bij iedere triggerimpuls opgeslagen AVG-MODE : het gemiddelde van 4 doorgangen per aftasting tot 256 doorgangen per aftasting ROLL-MODE : De gegevens worden doorlopend afgetast en opgeslagen HOLD-MODE : De gegevens worden bij de functies NORM, AVG en ROLL ingevroren / vastgehouden (stilstaand beeld) SINGLE-MODE: Het signaalverloop wordt na een succesvolle opslag vastgehouden ingevroren (stilstaand beeld) weergavefuncties 125

5 OS-3020 D SMOOTH : INTER- POLATI : OS-3060 D het opslagsignaal wordt door enkele punten (dots) weergegeven ofwel continu het opslagsignaal wordt weergegeven door punten (dots), lineair of als vervalste /benaderde sinus 4) Gegevensbeveiliging Er kunnen tot 2 opslagsignalen worden beveiligd/opgeslagen en altijd worden opgeroepen/weergegeven 5) Pre-trigger Weergave van signalen voor de triggergebeurtenis Plotter Naast het RS-232-interface is het mogelijk om het opgeslagen signaal af te drukken op een HP-GL-plotter 5) Schrijfsnelheid bij uitgang 1/10 van de TIME/DIV-instelling 6) X Y functie Gevoeligheid X-as = CH 1: 1 mv 5 mv/div ± 5 % Y-as = CH 2: 1 mv 5 mv/div ± 5 % Fasefout 3 of minder in het bereik DC tot 50 khz 7) Afwijkingssnelheid single: 0,2 µs/div tot 20 s/div (= x 100) 0,1 µs/div tot 20 s/div repetitive: 0,2 µs/div tot 2 ms/div 0,1 µs/div tot 2 µs/div ROLL -functie: 0,5 ms/div tot 20 s/div 0,5 µs/div tot 20 s/div ALT: 0,5 µs/div tot 1 ms/div 0,5 µs/div tot 0,5 ms/div CHOP: 1 µs/div tot 20 s/div 0,5 µs/div tot 20 s/div 8) Sonde-instelling ca. 1 khz, 0,5 Vpp (+/- 3 %) rechthoek, Puls/pauze-verhouding: 50 % 9) Spanningslevering Spanningsbereik Zekering 100 V (90 tot 110) AC 2 A/250 V 120 V (108 tot 132) AC 2 A/250 V 220 V (198 tot 242) AC 1 A/250 V 240 V (216 tot 250) AC 1 A/250 V 10) Netfrequentie 50/60 Hz 11) Opgenomen vermogen ca. 65 W 12) Massa ca. 8 kg 13) Afmetingen L x B x H 430 x 320 x 140 mm Omgevingsvoorwaarden 1) Werktemperatuurbereik 0 C (min.) tot + 40 C (max.) 2) Ruimtetemperatuurbereik - 20 C tot + 70 C 3) Luchtvochtigheid min. 35 %, max. 85 % rel. 1.2 Veiligheidsbepalingen Keuze van de netingangsspanning Met een ingebouwde spanningskeuzeschakelaar kan de ingangsspanning op alle in Europa gangbare netspanningen worden ingesteld. Alvorens met de oscilloscoop te gaan werken moet u controleren of de juiste netspanning is ingesteld en de bijbehorende zekering is geïnstalleerd. Waarschuwing! Verkeerde instellingen van de spanningskeuzeschakelaar of verkeerde zekeringen leiden tot het defect raken van het meetapparaat. Wanneer u de spanning wilt instellen, controleer dan of het apparaat van alle spanningsbronnen en meetcircuits is losgemaakt. Til vervolgens, nadat het apparaat van het net is losgemaakt, het deksel van de zekeringhouder met de spanningsmarkeringen op, controleer 126

6 of de netzekering van het juiste type en nominale stroomsterkte is en zet het deksel van de zekeringhouder vervolgens weer zodanig op zijn plaats, dat de pijlmarkering overeenkomt met de gewenste netspanning Veiligheidsregels bij installatie en onderhoud Let bij de installatie van het apparaat op het volgende: 1.Vermijd het gebruik in extreem koude of hete plaatsen, in de zomer in een vrachtwagen of dichtbij een ventilatiekachel. 2.Schakel het apparaat nooit meteen in wanneer het vanuit een koude in een warme ruimte wordt gebracht. Hierbij ontstaat condenswater waardoor uw apparaat onder omstandigheden defect kan raken. Laat het apparaat uitgeschakeld op kamertemperatuur komen. 3. Vermijd de volgende ongunstige omgevingscondities: - Vocht of te hoge luchtvochtigheid - Stof of brandbare gassen - Sterke trillingen - Sterke magnetische velden, zoals in de buurt van machines of luidsprekers. 4. Dek nooit de ventilatiesleuven of openingen in de ombouw af, omdat er anders warmteophoping of beschadiging kan optreden. 5. Gebruik het apparaat nooit in de buurt van hete soldeerbouten. 6. Zet de oscilloscoop nooit op de zijde met de bedieningsonderdelen, omdat dan de instellingsknoppen breken Algemene veiligheidsbepalingen 1. De oscilloscopen =OS 3020 D en OS 3060 D zijn vervaardigd en gekeurd volgens de veiligheidsrichtlijnen voor elektronische apparatuur DIN deel 1 / VDE 0411 deel 1 en hebben de fabriek in veiligheidstechnisch onberispelijke staat verlaten. Om deze toestand te handhaven en een ongevaarlijk gebruik te garanderen moet de gebruiker de veiligheidsaanwijzingen en waarschuwingen opvolgen, die in deze handleiding staan vermeld. 2. Het apparaat is vervaardigd in veiligheidsklasse 1. Het is voorzien van een VDE-gekeurd netsnoer met een veiligheidsaarddraad en mag daarom alleen worden gebruikt met of worden aangesloten op een 230 V-wisselspanningsnet met veiligheidsaarding. 3. Er moet op worden gelet dat de veiligheidsaarddraad (geel/groen) noch in het netsnoer, noch in het apparaat, noch in het net wordt onderbroken, omdat bij een onderbroken veiligheidsaarddraad levensgevaar bestaat. 4. Houd meetapparatuur uit de buurt van kinderen. 5. In industriële installaties dienen de Arbovoorschriften ter voorkoming van ongevallen t.a.v. elektrische installaties en bedrijfsmiddelen te worden opgevolgd. 6. In scholen, opleidingscentra, hobby- en doehet-zelf-werkplaatsen moet geschoold personeel toezien op het gebruik van meetapparaten. 7. Bij het openen van afdekplaten of het verwijderen van onderdelen, behalve waar dit met de hand mogelijk is, kunnen delen worden blootgelegd waar spanning op staat. Ook op aansluitingen kan spanning staan. Wanneer het openen van het apparaat noodzakelijk is voor afstelling, onderhoud, reparatie of vervanging van onderdelen of modules moet het apparaat worden losgemaakt van alle spanningsbronnen en meetcircuits. Wanneer daarna afstelling, onderhoud of een reparatie aan het geopende apparaat onder spanning onvermijdelijk is, mag dat alleen worden uitgevoerd door vakmensen die bekend zijn met de daarmee verbonden gevaren en de daarvoor geldende voorschriften (VDE 0100). 8. Condensatoren in het apparaat kunnen nog geladen zijn, zelfs als het apparaat van alle stroombronnen en meetcircuits is losgemaakt. 9. Als reserve mogen alleen zekeringen van het aangegeven type en de aangegeven nominale stroomsterkte worden gebruikt. Het gebruiken van herstelde zekeringen of het overbruggen van de zekeringhouder is niet toegestaan. 127

7 Koppel het apparaat los van alle spanningsbronnen (netstekker uittrekken!) en meetcircuits alvorens een zekering te vervangen. Til na het loskoppelen de zekeringhouder met de defecte zekering eruit met een geschikte sleufschroevendraaier, verwijder de defecte zekering en vervang deze door hetzelfde type. Let bij het plaatsen van de nieuwe zekering in de zekeringhouder op de pijlmarkering voor de juiste netingangsspanning. 10. Wees vooral voorzichtig bij het omgaan met spanningen boven 25 V wissel- (AC) of 35 V gelijkspanning (DC). Reeds bij deze spanningen kunt u bij aanraking van elektrische draden een levensgevaarlijke elektrische schok krijgen. 2.Gebruiksaanwijzing voor de oscilloscoop OS-3020 D of OS-3060 D 2.1 Beschrijving van de bedieningsonderdelen 11. Controleer voor iedere meting uw meetapparaat (oscilloscoop) of uw meetsnoeren (sondes, BNC-kabels) en uw netsnoer op beschadiging(en). 12. Om elektrische schokken te vermijden moet u erop letten dat u de sonde-uiteinde(n) of krokodilklemmen bij open BNC-leidingen en bovendien de te meten aansluitingen (meetpunten) niet, ook niet indirect, aanraakt. 13. Wanneer aannemelijk is dat een gebruik zonder gevaar niet meer mogelijk is, dan moet het apparaat worden uitgeschakeld en dient ervoor te worden gezorgd dat het apparaat niet per ongeluk door anderen kan worden gebruikt. Er mag worden aangenomen dat een gebruik zonder gevaar niet meer mogelijk is, wanneer: - er beschadigingen aan het apparaat zichtbaar zijn, - het apparaat niet meer functioneert - het apparaat lange tijd onder ongunstige omstandigheden is opgeborgen, - het apparaat aan zware transportbelastingen is blootgesteld TRACE ROTATI + POWER INTEN FOCUS HORIZTAL TRIGGER B TIME/DIV A TIME/DIV LEVEL HOLD VARIABLE POSITI X MODE SOURCE DLYD POSITI PULL x10 MAG AUTO CH µs 5 1 ms - + NORM CH µs TV-V LINE CAL 20.5 TV-H EXT 50.2 NORM IN OUT x100 WHEN ROLL S EXT TRIG IN READOUT/CURSOR HORIZ DISP STORAGE MODE 1 MΩ 25 pf 250 V V. T.1/ T A INT STORAGE MENU HOLD SAVE A B MAX / SELECT X-Y B TRIG'D SINGLE SELECT PLOT RECALL! VERTICAL VOLTS/DIV POSITI MODE POSITI Y VOLTS/DIV DIGITALE STORAGE OSCILLOSCOPE OS-3060 D 60 MHz SCALE PROBE ADJUST,5 Vpp 1 MΩ 25 pf 250 V MAX AC GND DC VARIABLE PULL x 5 MAG mv CAL CH1 CH2 DUAL ADD PULL INV mv CAL VARIABLE PULL x 5 MAG CH2 Y! CH1 X! AC GND DC 1 MΩ 25 pf 250 V MAX Afbeelding 2, vooraanzicht 128

8 EXT BLANKING INPUT CH1 OUTPUT CTROL RS-232C CNECTOR WARNING DISCNECT SUPPLY BEFORE CHANGING RANGE LINE VOLTAGE (50/60 Hz) FUSE S/N AC 100 V AC 120 V AC 90 ~ 110 V AC 108 ~ 132 V 2 A XXX XXXXX XX XXXXXXX XXXX XXXXX AC 220 V AC 240 V AC 198 ~ 242 V AC 216 ~ 250 V 1 A Afbeelding 3, achteraanzicht Beeldscherminstellingen en netschakelaar (1) Netschakelaar AAN/UIT (2)Inten (-sity)-control: dient om de helderheid af te stellen (3)Focus-control: stelt de straalscherpte in 6 7 (4)Rasterverlichting: voor de instelling van de achtergrondverlichting (5)Rotation-control: zorgt voor de instelling van het straalsysteem op de horizontale en verticale lijnen op het beeldschermraster (6)Spanningskeuzeschakelaar: zorgt voor de juiste instelling van de actuele netspanning (7)Netaansluitingscontact: voor het aansluiten van het bijbehorende netaansluitsnoer (apparaatkabel met veiligheidsaarddraad) Verticaalversterkergedeelte (8)CH-1 of X-contact: voor het aansluiten van een meetsignaal voor kanaal 1, of voor de X-as bij X-Y-modus (9)CH-2 of Y-contact: voor de besturing van kanaal 2, of voor de Y-as bij X-Y-modus (10) CH 1 AC/GND/DC: Schakelaar voor het koppelingstype van het ingangssignaal naar de verticaalversterker van kanaal 1. In de stand AC wordt tussen de ingang van de versterker en het aansluitcontact een condensator geschakeld, die het gelijkspanningsgedeelte van het meetsignaal blokkeert. In de stand GND wordt de versterkeringang geaard. In de stand DC wordt het meetsignaal direct gekoppeld aan de signaalversterkeringang. (11) CH 2 AC/GND/DC: Schakelaar voor het koppelingstype voor kanaal 2 (12) CH 1 VOLTS/DIV: Aanpassing van de sterkte van het meetsignaal aan de ingang van de versterker van kanaal 1 (13) CH 2 VOLTS/DIV: Aanpassing van de sterkte van het meetsignaal aan de ingang van de versterker van kanaal 2 (14) en (15) Variable PULL X 5 MAG: Wanneer deze knoppen worden uitgetrokken (Pull=trekken), dan kan de verticaalafwijking ook tussen de rastergraden van de schakelaars (13) en (14) zonder tussenstappen tot aan een verhouding 1:5 worden veranderd, maar ongekalibreerd. Let er dus op dat de instelknop bij ongebruikt apparaat in de rechterpositie staat en is ingedrukt. 129

9 (16) CH 1 POSITI: Deze potentiometer regelt de afstelling van de elektronenstraalpositie van kanaal 1 naar boven of naar beneden (17) CH 2 POSITI: Positie-afstelling voor kanaal 2 (17a) PULL CH2 INV: Als (17a) wordt uitgetrokken, dan wordt kanaal 2 geïnverteerd, dus 180º gedraaid (18) V MODE: Schakelaar om de weergavefunctie te wijzigen De positie CH 1 betekent dat slechts kanaal 1 op het beeldscherm wordt weergegeven De positie CH 2 betekent dat slechts kanaal 2 op het scherm wordt weergegeven De positie DUAL betekent dat beide kanalen afwisselend op het scherm worden weergegeven CHOP bij OS-3020 D en OS-3060 D voor het bereik van 0,2 s/div tot ca. 5 ms/div ALT voor het bereik van ca. 2 ms/div tot ca. 0,2 µs/div (OS-3060 D: 0,1 µs/div) De stand ADD betekent dat beide kanalen algebraïsch worden opgeteld (CH1+CH2) (19) CH 1 OUTPUT: Dit BNC-contact bevindt zich aan de achterkant van de ombouw; hier staat het gedempte signaal van kanaal 1 ter beschikking voor verdere evaluatie Sweep- en Triggergedeelte (20) HORIZTAL DISPLAY: Instelling van het type afwijking A, B, B TRIG D enz. A: Er wordt een straal onvertraagd afgebeeld A int: Er wordt een straal onvertraagd afgebeeld. Een sectie van deze straal (signaal) wordt door de tijdbasis B versterkt weergegeven. De positie van deze sectie op het scherm kan met de instelknop Delay Time Poscontrol worden beïnvloed. B: De straal wordt afhankelijk van de instelling van B-Time/Div-schakelaar (snelheid), de A-Time/Div-schakelaar (tijdvertraging) en de Delay-Time- Pos-potentiometer (-instelknop) afgebeeld. B TRIG D: De tijdvertraagde straal wordt met de eerste trigger-puls getriggerd. OS-3060 D X-Y: Door op deze toets te drukken komt u in de X-Y-modus (21) TIME/DIV A : Instelling van de tijdafwijking (horizontale afbuiging) van 0,2 s tot 0,2 µs/div bij OS D (( = 10-6 ) in 19 gekalibreerde stappen; schakelaar in de rechterpositie betekent X-Y-modus (21) TIME/DIV A : Instelling van de tijdafwijking van 0,2 s tot 0,1 µs/div bij de OS-3060 D (22) TIME/DIV B : Instelling van de tijdafwijking van de vertraagde B-tijdbasis (23) DLY D POSITI: Met deze instelknop kan het beginpunt van de afwijking van de vertraagde straal worden bepaald. = Horizontale afstelling van de vertraagde signaalsectie. (24) VARIABLE: Nauwkeurige instelling zonder tussenstappen van de tijdafwijking tussen de rasterinstellingen van schakelaar (22) (24a)PULL X 10 M AG: Vergroting van de tijdafwijking tot een factor 10, maar ongekalibreerd. Om te kalibreren draait u de potentiometer in de rechterpositie. (25) POSITI <=>: Wijziging van de straalpositie van rechts naar links en vice versa (26) TRIGGER MODE: instelling van het triggertype Instelling AUTO: In deze instelling is de automatische triggerfunctie actief, op het beeldscherm is steeds een straal zichtbaar, ook wanneer er geen ingangssignaal binnenkomt. Vanaf een frequentie van ca. 25 Hz wordt er automatisch getriggerd. Instelling NORM: De handmatige triggerfunctie moet worden gekozen (ingedrukt) wanneer het binnenkomende signaal een frequentie heeft van 25 Hz of minder. 130

10 Komt er geen signaal binnen, dan is er ook geen straal zichtbaar. Instelling TV-V Deze en de volgende instelling TV-H zijn voor de lichtere triggerfunctie van TV- en videosignalen. TV-V onder ca. 0,1 ms en TV- H groter dan ca. 0,1 ms. (27) TRIGGER SOURCE: Instelling van de trigger- bron (= source) Positie CH1 In deze schakelaarpositie wordt het triggersignaal van kanaal 1 gebruikt Positie CH2 In deze schakelaarpositie wordt het triggersignaal van kanaal 2 gebruikt Positie LINE In deze schakelaarpositie wordt het triggersignaal afgeleid van de netfrequentie Positie EXT Als u deze schakelaarpositie kiest worden alle signalen, die in het EXT TRIG IN-contact worden ingebracht, als triggersignaal gebruikt (28) HOLD: Met de afstelling van deze instelknop kunnen bepaalde complexe signalen worden getriggerd. De HOLD-tijd neemt toe met het draaien van de knop naar rechts. De positie NORM, in de linkerpositie, wordt gebruikt voor eenvoudige signalen (29) TRIGGER LEVEL: = Triggerniveau. Met deze potentiometer kan het triggerpunt op de signaalamplitude worden gekozen. Draait u naar rechts, dan verplaatst het triggerpunt zich in de richting van de positieve piek van de signaalamplitude, draait u naar links, dan verplaatst het triggerpunt zich in de richting van de negatieve piek van de signaalamplitude. (29a)Trigger SLOPE-schakelaar Door de triggerniveau-instelschakelaar uit te trekken of in te drukken wordt de positieve zijde van het signaal geselecteerd. Uitgetrokken => negatief Ingedrukt => positief (30) EXT TRIG IN: BNC-contact voor het aansluiten van een triggersignaal van buiten (extern) (31) READOUT: Cursor-bedieningsveld voor de beeldschermfocussering Afbeelding 4, Cursor-bedieningsveld (a) Select (b) V, T, 1/ T Met deze toets kiest u welke cursorlijn moet worden verplaatst (let op de pijlen aan het begin van de lijn) Met deze toets kiest u het weergavetype: V staat voor delta V (Volt = spanning), o.a. voor de amplitudemeting T staat voor delta T (Tijd = periode) 1/ T is de inverse van de periode--> frequentie Aanwijzing De weergave van de frequentie in Mhz, KHz of Hz gebeurt alleen in de geheugenmodus; zonder geheugenmodus wordt het getal weergegeven in DIV s. (c) / Wanneer gelijktijdig op de toetsen V, dt,1/ T en Select wordt gedrukt, dan wordt de beeldschermfocussering in- of uitgeschakeld (d) >,<,, Door deze toetsen worden de cursorlijnen bestuurd/verplaatst (32) Toetsenveld voor geheugenmodus Afbeelding 5 READOUT/CURSOR V. T.1/ T / SELECT STORAGE MODE STORAGE MENU HOLD SAVE SINGLE SELECT PLOT RECALL (a) STORAGE Door deze toets in te drukken wordt de geheugenmodus ingeschakeld ; Dit wordt bevestigd door een oplichtende/knipperende/flikkerende LED achter de toets. Wordt de toets opnieuw ingedrukt, 131

11 dan wordt de geheugenmodus uitgeschakeld en de LED gedoofd. (b) MENU Met behulp van deze toets worden de verschillende geheugenfuncties geselecteerd: PROBE x 1, x 10 - SMTH (= Smooth), Off AVG (= Average = Gemiddelde) 4, 16, 64, 256, en NORM- ROLL, - - ITPL (=Interpolation), LIN, SIN-AMAG (= ALT MAG) On, - G NG (Go-NoGo) XH, OH NORM. Na het indrukken van de toets licht een LED op achter de toets. (c) HOLD (d) SAVE Als u op deze toets drukt wordt het aftastproces (Sampling) aangehouden/gestopt en het laatst weergegeven signaalverloop bevroren/ vastgehouden. Na het indrukken van de toets licht een LED op achter de toets. Wordt de toets opnieuw ingedrukt, dan wordt het aftastproces weer gestart en de LED gedoofd. Met deze toets wordt het op dat moment weergegeven signaalverloop in het opname -geheugen opgeslagen, indien van tevoren de Hold-toets ingedrukt is. Een LED achter de toets licht voor korte tijd op. (e) RECALL Met deze toets wordt het opgeslagen signaal teruggegeven. Twee geheugeninhouden kunnen worden opgeroepen. Na het aanslaan van de toets licht een LED op achter de toets. In het onderste deel van de beeldschermfocussering worden de ingestelde ingangsgevoeligheid in V/div, de horizontale afwijking in Time/div en de signalen van geheugen A (=1) of B (=2), S A of S B weergegeven. (f) PLOT Deze toets veroorzaakt de overbrenging van een signaal van het beeldscherm op een X-Y-plotter. Tevoren moet echter op de Holdtoets worden gedrukt. (g) SELECT (h) SINGLE Algemeen Met behulp van deze toets kunnen de geheugenfuncties onder MENU worden gekozen/ingesteld/gewisseld. De rode LED achter de toets licht op en geeft aan dat een straal wordt afgebeeld, zodra het triggersignaal plaatsvindt. Na de trigger dooft de LED. Wanneer het sampling-proces is beëindigd wordt een nieuw signaalverloop op het beeldscherm afgebeeld. Het SINGLE-proces is voltooid, het beeldschermsignaal wordt gehandhaafd (HOLD), de LED achter HOLD licht op. (33) Dipschakelaar en RS-232-interface: DIP-switch De dipschakelaar regelt de aanpassing van de interface aan een eventueel aangesloten plotter of computer. RS-232- aansluiting Op dit sub-d-contact wordt het verbindingssnoer tussen de oscilloscoop en de plotter/computer aangesloten. (34) EXT BLANKING INPUT: Wanneer op dit BNC-contact aan de achterkant van de ombouw een positief signaal wordt aangesloten, dan wordt de straal donkerder, door een negatief signaal wordt hij helderder (Helder/donker-besturing/-modulatie) (35) CAL: Aan deze pen wordt een rechthoeksignaal ter kalibrering van een sonde aangesloten (0,5 Vpp/1 KHz) (36) Aarde-aansluiting Deze aarde-aansluiting geeft een compensatiemassa voor afzonderlijke aardedraden 2.2 Basisinstellingen Voorinstellingen van de schakelaars en instelknoppen (-regelaars) a) Voordat u het apparaat inschakelt moeten alle schakelaars en instelknoppen in de basisinstelling staan: 132

12 POWER-schakelaar (1) : INTEN (2) : op de linkerpositie FOCUS (3) : op de middenpositie AC/GND/DC-schakelaar (10)+(11) : op AC VOLTS/DIV-schakelaar (12)+(13) : op positie 20 mv POSITI (16)+(17) : op de middenpositie, ingedrukt VARIABLE (14)+(15) : op de rechterpositie, ingedrukt Verticale-modus-schakelaar(18) : op positie CH 1 TIME/DIV-schakelaar (20) : op 0,5 ms VARIABLE-instelknop (24) : op de rechterpositie en ingedrukt Horizontaal-POSITI (25) : op de middenpositie Trigger-MODE-schakelaar (26) : op AUTO Trigger-SOURCE-schakelaar (27) : op CH 1 Trigger-LEVEL (29) : op de middenpositie HOLD-instelknop (28) : op de positie NORM=linkerpositie b) Sluit het netsnoer aan op het netaansluitcontact (7). Let er daarbij op dat de stekker vastzit en dat de instelling van de spanningskeuzeschakelaar juist is (brugstekker: pijlrichting volgen en de bijbehorende nevenstaande tabel). Sluit vervolgens de veiligheidscontactstekker aan op een geaarde veiligheidscontactdoos. Aanwijzing: Laat de helderheid niet voor lange tijd of zonder signaal op de maximuminstelling staan. Let er vooral op dat na het inschakelen geen punt (= geen horizontale afwijking) op het beeldscherm zichtbaar wordt. De elektronenstraal of punt zou zich in het beeldscherm kunnen inbranden en dit daarmee beschadigen. Waarschuwing! De veiligheidsaarddraad of aarde-aansluiting mag noch in het apparaat noch in het netsnoer of in de contactdoos worden onderbroken, omdat bij onderbroken veiligheidsaarddraad levensgevaar bestaat. c) Zet de net -AAN/UIT-schakelaar (1) om. Draai na ongeveer 30 s de INTEN-instelknop langzaam naar rechts tot de straal op het beeldscherm zichtbaar wordt. Stel nu de gewenste helderheid in. d) Stel met de FOCUS-instelknop (3) de straalscherpte in. e) Stel nu de straal met behulp van de CH-1- POSITI-instelknop (16) zodanig af dat deze overeenkomt met de horizontale middenlijn. f) Komt de straal nu niet overeen met de middenlijn, stel hem dan in met de ROTATI- Control (5) met behulp van een geschikte schroevendraaier. g) Ook met de POSITI-instelknop (25) kan de elektronenstraal horizontaal in het midden worden gezet. 133

13 h) Stel één van uw eventueel aanwezige schijfsondes in op 1: 10, sluit deze aan op de ingang voor kanaal 1 (CH 1) en verbind de sondeklem met de CAL-uitgang (35). Op het beeldscherm moet nu een rechthoeksignaal worden weergegeven met een amplitude van 0,5 Vpp gedeeld door 10 (= Volt piek/piek ). i) Als het rechthoeksignaal aan de zijkanten over- of ondergemoduleerd wordt weergegeven, dan moet de sonde worden afgestemd op de ingangscapaciteit van de oscilloscoop. Zie hiervoor de afbeelding op de volgende pagina. j) Stel de V-MODE-schakelaar (18) in op kanaal 2 (CH 2) en voer de stappen h) en i) uit voor de andere sonde. Behuizing van de sonde Afscherming Sondeklem Aardklem Trimmer voor afstelling Optimaal gecompenseerd Afbeelding 6 Sonde-afstemming Capaciteit te klein Capaciteit te groot Mogelijke kabelverbindingen (type signaalsnoeren) Er kunnen drie soorten signaalsnoeren op de oscilloscoop worden aangesloten: - een enkelvoudige meetstrip, geïsoleerde draad - een coax-kabel - of een sonde Een enkelvoudige kabel is mogelijk voldoende voor een hoog signaalniveau met geringe impedantie, zoals bij TTL-schakelingen. Dit soort signaalvoeding wordt echter wegens de onaangename vervorming bij lage niveaus niet vaak gebruikt. Deze onaangename vervormingen ontstaan doordat de enkelvoudige kabel niet is afgeschermd. Wanneer er signaalbronnen met BNC-uitgangen op de oscilloscoop moeten worden aangesloten wordt als regel een coax-kabel voor de verbinding gebruikt. Deze kabels zijn afgeschermd, d.w.z. dat de binnenste signaaldragende kabel wordt afgeschermd van externe stoorsignalen door een adervlechtwerk van koper- of vertind koper. Dit scherm is verbonden met de massa van de voedingsbron of de oscilloscoop. Wanneer er signalen aan netwerkelementen of schakelingsmodules moeten worden gemeten neemt men hiervoor sondes. Deze bestaan in verschillende uitvoeringen. Er zijn sondes met een schakelaar waarmee overgeschakeld kan worden op een 1:10-deling (=kalibratie-instelling). In deze schakelaarinstelling wordt ca. 1/10 van de amplitude van het aangesloten meetsignaal weergegeven. Voorbeeld: Weergegeven waarde = 5 mvpp, sonde op instelling 1:10 ( werkelijke waarde = 50 mvpp Waarschuwing! De maximale ingangssignaalwaarde mag niet worden overschreden. Als de bronweerstand of de kabelcapaciteit van een directe kabelverbinding tussen meetobject en oscilloscoop onbekend zijn, vooral bij hoge frequenties, gebruikt u een 1:10-sonde met een geringe capaciteit. Bij gebruik van coax-kabels kunnen de meetfouten bij hoge frequenties mogelijk klein worden 134

14 gehouden door gebruik te maken van een geleider met weerstand (terminator). De impedantie van deze geleider met weerstand, die direct op de oscilloscoop wordt aangesloten, moet overeenkomen met de impedantie van de signaalbron of de kabel. Voorbeeld: De uitgangsweerstand van een frequentiegenerator = 50 Ω, de weerstand van de gebruikte coax-kabel = 50 Ω, de waarde van de weerstand van de geleider met weerstand = 50 Ω. Om een grote dosis rimpelspanning bij uw meting te onderdrukken koppelt u steeds de massa van de te meten schakeling ( of ombouw ) aan de massa van de oscilloscoop (via een afgeschermde kabel met het BNC-contact van de gebruikte ingangen CH 1 of CH 2). Waarschuwing! De massa-aansluitingen van de oscilloscoop, de BNC-contacten (8), (9), (19), (30), (34) en de aardeaansluiting (36) zijn direct verbonden met de veiligheidsaarddraad van het netingangscontact dan wel het aangesloten netsnoer. Controleer of de schakeling waarin/aan u uw metingen wilt verrichten via een transformator galvanisch van het net zijn gescheiden. Verbind nooit de in/uitgangen (BNC) direct met het net, met onderstellen waar spanning op staat en met schakelingen die zonder transformatoren (galvanische scheiding van ingang en uitgang) worden gebruikt. Voorzichtig! Levensgevaar! Beeldschermfocussering, verklaring (1) Realtime-weergave Berekende waarde tussen de cursorlijnen Cursor CH 1 Schaalfactor ADD CH 2 Schaalfactor A-afwijkings- B-afwijkings- X-Y-schaalfactor (a)kanaal 1- en 2 - schaalfactorweergave V / DIV P 1 0X > 1 0 m V Aanduiding v. sonde Leeg veld betekent gekalibreerde schakelaarpositie P 10X : 1:10 > = ongekalibreerde schakelaarpositie P 1X : 1:1 * = vergroot maal 5 In de verticaalfunctie ADD (18) bevindt zich het plusteken + tussen de beide schaalfactoraanduidingen. 135

15 (b) Aanduiding voor de afwijkingsfactor van A, B en X-Y Time/div > 0. 5 m s Leeg : X1 gekalibreerd 1) in de X-Y-modus wordt X-Y weergegeven, de waarden *: X10 vergroot voor de Time/div-instelling van A of B verdwijnen. > : ongekalibreerd 2) In de vertraagde modus wordt de B-time weergegeven. c) Metingen met de cursorlijnen gemeten waarde V V (=delta) V : CH1, CH2, ADD, DUAL T: Tijdsverschil tussen de beide cursorlijnen 1/ T: Inverse van T V; +, -, mv, V, div T; +, -, µs, ms, s, div 1/ T ; MHz, KHz, Hz. in de volgende gevallen wordt div weergegeven: - de meetwaarde van het ingestelde kanaal is ongekalibreerd. - bij de tijdvertraagde B-afwijking - in de X-Y-modus - in de ongekalibreerde A-modus (2) Weergave voor de geheugenmodus Meetwaarde tussen de cursorlijnen Doorsnede, interpolatie, SM voor Smoothing, (verb. Lijn) van de versch. soorten functies Cursor opgenomen ge- gevens van opslaggeheugen B (SAVE B) opgenomen gegevens van opslaggeheugen A (SAVE A) CH 1-schaalfactor ADD CH 2-schaalfactor A-afwijkings- en X-Y-schaalfactor (a)kanaal-1 en Kanaal-2-schaalfactorweergave zie (1)(a) 136

16 (b) Weergave voor de afwijkingsfactor van A, B en X-Y zie ook (1)(b) Time /Div > 0. 5 m s Leeg : X1, gekalibreerd (niet vergroot) in de X-Y-modus verdwijnen de gebruikelijke : geen interpolatie *-aanduidingen, in plaats daarvan verschijnt : sinus-sin-interpolatie X-Y vergroot x 10 : lineaire-lin-interpolatie (c) Metingen met de cursorlijnen zie (1)(c) Eén-kanaal-toepassing (Single Trace) De éénkanaalmodus met de enkelvoudige tijdbasis en de interne triggerfunctie is een vaak toegepaste modus. Gebruik deze modus wanneer u slechts één signaal wilt bekijken. Omdat deze oscilloscoop een tweekanaalapparaat is heeft u twee afzonderlijke mogelijkheden om de éénkanaalmodus uit te voeren. a) Wanneer u naast de signaalweergave de frequentie op een teller wilt aflezen, dan kiest u voor de signaalvoeding het kanaal 1 (CH 1). Het hier aangesloten signaal kan voor verdere toepassing met afgezwakte amplitude worden afgemeten aan de CH 1-uitgang via een BNCcontact aan de achterzijde van de ombouw van de oscilloscoop. b) Kanaal 2 (CH 2) heeft de mogelijkheid om het signaal met de POSITI-instelknop te inverteren, d.w.z. het signaal wordt 180 gedraaid. Basisinstellingen voor de éénkanaalmodus 1. Stel de oscilloscoop als volgt in voor de éénkanaalmodus. Let er daarbij op dat de Trigger-SOURCEschakelaar (27) en het gebruikte kanaal overeenkomen. (Signaalvoeding kanaal 1 => schakelaar (27) op CH 1) Netschakelaar (1) : op AAN () AC/GND/DC-schakelaar (10) of (11) : op AC Vert. POSITI (16) of (17) : op de middenpositie en ingedrukt VARIABLE (14) of (15) : op de rechterpositie en ingedrukt Verticale-MODE-schakelaar (18) : op CH 1 of CH 2 Trigger-MODE-schakelaar (26) : op AUTO Trigger-SOURCE-schakelaar (24) : op CH 1 of CH 2 Trigger-LEVEL (29) : op de middenpositie HOLD-instelknop (28) : op de positie NORM = linkerpositie 2. Stel de straal in op het midden van het beeldscherm met behulp van de POSITI-instelknop (16) of (17). 3. Sluit de signaalkabel met het in te brengen signaal aan op het door u gekozen kanaal. Stel de VOLTS/DIV-schakelaar zo in, dat de signaalamplitude het gehele beeldscherm benut. Waarschuwing! Let op de maximale ingangswaarde. Sluit nooit spanningen aan die groter zijn dan 300 V gelijkspanning of 212 V effectieve wisselspanning. 4. Om het signaal stil te leggen stelt u, indien nodig, de trigger-level-instelknop (29) af. 5. Als het te meten signaal zelfs bij de instelling 5 mv/div te klein is om correct te worden 137

17 getriggerd, dan trekt u de instelknop VARIABLE (14) uit. Het bereik wordt nu met een factor 1,5 vergroot, d.w.z. ingesteld op 1 mv/div. In dit geval wordt overigens de bandbreedte beperkt tot 7 MHz en eventuele ruis kan bij zulke kleine signalen onjuiste meetresultaten veroorzaken. 6. Als er bij de instelling 0,2 µs/div alleen nog een dicht frequentiespectrum te zien is, bijvoorbeeld bij hoge frequenties, trek dan de instelknop (21) uit, om het bereik uit te breiden naar 1:10. 0,2 µs/div wordt zodoende vergroot tot 0,02 µs = 20 ns. 7. Als het te meten signaal een gelijkspanning of een zeer laagfrequente wisselspanning is, is het beter de koppelings-schakelaar (10) of (11) op DC te zetten. Waarschuwing! Als het signaal een heel zwak wisselsignaal is, let er dan vooral op dat het niet gaat om een mengspanning. Met andere woorden, dat het niet is opgeslagen boven een hele hoge gelijkspanning, zoals bijvoorbeeld de rimpelspanning van een belaste gelijkspanningsbron. Houd u zonder meer aan de maximale ingangswaarde. (bij 7) Bovendien moet de Trigger-MODE-schakelaar (26) op de positie NORM worden gezet wanneer het meetsignaal kleiner is dan 25 Hz. Eventueel moet het trigger- LEVEL (29) opnieuw worden ingesteld. de kromme het meest lijkt op een trap, zoals bijvoorbeeld een rechthoeksignaal. Hebben de meetsignalen daarentegen verschillende frequenties, kies dan het kanaal met de laagste frequentie als triggerbron (SOURCE). En vergeet niet dat, als u het meetsignaal scheidt van het kanaal dat u gebruikt als triggerbron, de weergave op hol slaat. Synchronizing signal pulse (SYNC pulse) 1H (Horizontal) Video-signal 1 V (Vertical) (a) Videosignaal compleet (b) TV-V verticale videosignaalkoppeling (c) TV-H horizontale videosignaalkoppeling Neg. polariteit Tweekanaalmodus De oscilloscoop is ontworpen voor tweekanaalgebruik. In deze functie wordt het apparaat in zijn geheel benut. De basisinstellingen zijn identiek aan die voor de éénkanaalfunctie, met de volgende uitzonderingen: 1. Stel de verticaal-mode-schakelaar (18) in op de positie DUAL. Bij frequentie groter dan of gelijk aan 0,2 ms wordt de functie ALT gekozen, bij frequenties met een periode kleiner dan 0,5 ms de functie CHOP, zonder dat andere schakelaars moeten worden gebruikt. 2. Hebben beide meetsignalen gelijke frequentie, stel dan de trigger-source-schakelaar (27) in op de positie van het kanaal waarvan (d) sync. polariteit Afbeelding 7 Gebruik van de trigger-tv-v en TV-H-schakelaars Optionele triggerfunctie Keuze van de triggerfunctie (trigger-mode = (26)) In de handmatige functie NORM wordt alleen dan een straal op het scherm geschreven dan wel afgebeeld, als het ingangssignaal een niveau heeft bereikt dat overeenkomt met de instelling van de LEVEL-instelknop (26). In de positie AUTO is de automatische triggerfunctie actief, d.w.z. dat er altijd een straal op 138

18 het scherm zichtbaar is, ook wanneer er geen ingangssignaal is aangesloten. Het enige nadeel van de automatische triggerfunctie is dat signalen onder 25 Hz en ingewikkelde signalen de tijdbasis niet nauwkeurig genoeg kunnen triggeren. Schakel in dat geval meteen over naar de functie NORM, om opnieuw een stabiel beeld te krijgen. Bij de schakelaarposities TV-V en TV- H worden de triggersignalen via een filter naar de triggerschakelaar gevoerd (zie ook afb.7). Voor zo goed mogelijke resultaten moet de polariteit van de TV-Sync.-signalen negatief zijn. Keuze van het triggerbeginpunt Met de SLOPE-schakelaar (26) die zich bevindt op de as van de LEVEL-instelknop kiest u het beginpunt van de trigger: op de positieve of de negatieve overgang van het triggersignaal. Zie ook afbeelding 8-C. Trigger-LEVEL-instelling 8-B Rechthoek b) (-) Start met verval Stabiel pos. flank (+) c) 0 Neg. Flank met Jitter (-) (+) Start met pos. flank 8-C Trigger-niveau (LEVEL) Pos. flank 0 Neg. Flank Met de trigger-level-instelknop stabiliseert u het signaal om het nauwkeurig te kunnen bekijken. Het effect van de triggerlevel-instelling wordt in afbeelding 8 aanschouwelijk gemaakt. De markeringen -, 0 en + hebben betrekking op de nuldoorgang van het signaal of het negatieve en positieve bereik. Als de helling van het triggersignaal erg steil is, zoals bijvoorbeeld bij rechthoekof digitaal-signalen, dan zal er zolang geen duidelijke wisseling van het weergegeven signaal te herkennen zijn, tot de LEVEL-instelknop door deze naar links of rechts te draaien het meest negatieve of positieve punt heeft bereikt, waarbij de weergave op hol slaat bij positie AUTO) of geheel verdwijnt (positie NORM). 8-A Zaagtand a) (Positief) (+) stijging (+) Start met stijging (-) (Negatief) verval Optellen en aftrekken van signalen Bij deze functie van een tweekanaaloscilloscoop worden de twee aangesloten signalen met elkaar verbonden en afgebeeld als één straal. Optellen resulteert in de algebraïsche som van CH 1 en CH 2, aftrekken in het algebraïsche verschil tussen beide kanalen. Om deze functies te kunnen uitvoeren moet de oscilloscoop als volgt worden ingesteld: 1. Neem de basisinstelling, zoals beschreven in Controleer of de beide VOLTS/DIV-schakelaars in dezelfde positie staan, en ook of de beide VARIABLE-instelknoppen (14) en (15) in de rechterpositie staan (cal.= gekalibreerd) en ingedrukt zijn. Als de beide aangesloten signalen te grote amplitudeverschillen vertonen, stel dan beide VOLTS/DIV-schakelaars zodanig in dat beide amplitudes de beeldschermhoogte optimaal benutten. 3. Kies als triggerbron het kanaal dat de hoogste amplitude vertoont. (-) Start met verval 4. Zet de functieschakelaar MODE (18) op de positie ADD. Het resultaat is de algebraïsche som van de signalen op CH 1 en CH

19 Aanwijzing Als beide signalen in fase zijn, kunnen ze algebraïsch worden opgeteld, b.v. 4,2 div + 1,2 div = 5,4 div. Vertonen beide signalen een faseverschil van 180º, dan worden ze van elkaar afgetrokken, b.v. 4,2 div 1,2 div = 3 div Voor algebraïsch aftrekken volgt u de procedure zoals beschreven bij ADD en trekt u de POSI- TI-instelknop (17) uit. Signalen in fase worden nu weergegeven als verschil, signalen met een faseverschil van 180º als een som X-Y-modus Bij deze functie worden beide kanalen geschakeld als X- en Y-ingang. CH 1 voor de X-as en CH 2 voor de Y-as, waarbij beide assen over één tijdbasis lopen. De schakelaar MODE (18), het volledige triggergedeelte en alle daaraan verbonden instelknoppen en contacten zijn bij deze modus uitgeschakeld. De basisinstelling voor de X-Y-modus ziet er als volgt uit: 1. Draai de schakelaar voor de tijdbasis (20) in de rechterpositie. Aanwijzing: Draai de intensiteit (2) terug, omdat anders het punt in het beeldscherm (wanneer er geen signalen zijn aangesloten) de fosforlaag van het beeldscherm beschadigt. 2. Sluit nu het horizontale signaal aan op kanaal 2 en het verticale signaal op kanaal 1. Zodra er een beeld zichtbaar wordt kunt u de helderheid instellen 3. Stel de hoogte van de afbeelding in met de VOLTS/DIV-instelknop van CH 2 en de breedte met de VOLTS/DIV-instelknop van CH 1. De vergrotings-schakelaars (14) en (15) kunnen hiervoor eveneens worden gebruikt. 4. De straalpositie kan door de instelknop (17) op en neer en door (22) naar links en rechts verplaatst worden. De positie-instelknop (16) heeft in de X-Y-modus geen functie. 5. Het signaal voor de Y-as kan worden geïnverteerd door de instelknop (17) uit te trekken Delay-functie = Afwijkingsvertraging De oscilloscopen OS-3020 en OS-3060 bezitten twee tijdbases, de ene voor realtime-weergave van een signaal (tijdbasis A) en de andere voor afwijkingsvertraging (tijdbasis B). Daardoor is het mogelijk gelijktijdig met het originele signaal een geselecteerd bereik van een signaal of puls, b.v. een TTL-signaal, vertraagd/gespreid/vergroot weer te geven. De afwijkingsvertraging kan zowel in de éénkanaal- als in de tweekanaalmodus worden gebruikt. 1. Zet de schakelaar V-MODE (18) op de gewenste positie. 2. Controleer of de druktoets B TRIG D in het veld HORIZTAL DISPLAY (20) niet is ingedrukt. 3. Druk op de toets A in het veld HORIZTAL DISPLAY (21). Een signaalsectie wordt dikker weergegeven/afgebeeld. Aanwijzing: Is de afgebeelde signaalsectie erg klein (punt), dan staan de beide instelknoppen voor timebase A en timebase B te ver uit elkaar. 4. Draai de instelknop voor timebase B zolang tot de geselecteerde signaalsectie groot/ breed genoeg is voor een zuivere weergave. Zie ook afbeelding 9b. 5. Draai de instelknop DELAY D (23), om het helderheidsgebied over de geselecteerde signaalsectie in te stellen/te plaatsen. 6. Druk nu op de toets B in het veld HORIZTAL DISPLAY (20). De geselecteerde signaalsectie wordt nu op de gehele breedte van het beeldscherm afgebeeld. Zie ook afbeelding 9c. 7. Een extra vergroting van het weergegeven signaalverloop met een factor 10 wordt bereikt door de instelknop VARIABLE (24) uit te trekken. Triggering van de tijdbasis B Als de verhouding van de schakelaarpositie van de instelknop voor tijdbasis A met die van tijdbasis B groter wordt dan 100 :1, dan kan de B-straal gaan bibberen, d.w.z. het wordt onrustig, er vindt geen zuivere triggering plaats. Om dit verschijnsel te vermijden drukt u bovendien 140

20 op de toets B TRIG D in het veld HORIZTAL DISPLAY (20) en kunt u bijstellen met behulp van de instelknop TRIGGER-LEVEL Afbeelding 9a Weergave van tijdbasis A 90 Uitvergroot Signaalsegment ("dikker") van A-straal nagenoeg 2 tot 3 s, tot een nieuwe straal wordt geschreven en getriggerd. d) Wanneer de Time/Div-schakelaar zich bevindt tussen 0,2 µs/div (in Single-modus 5 µs/div) en 0,2 s/div (bij OS-3060 D: 0,1 µs/div tot 0,2 s/div), kunnen voortdurend periodieke signaalverlopen worden opgeslagen. e) Met de toets HOLD houdt u de weergave vast, d.w.z. het signaal wordt bevroren in de NORM-MODE. (2) De functie EQUIV = Equivalent, gelijkwaardig Als de Time/div-schakelaar voor de tijdbasis A zich bevindt tussen 0,2 µs/div en 2 µs/div (of bij de OS-3060 tussen 0,1 µs/div en 2 µs/div), dan wordt in plaats van NORM in het midden aan de bovenrand EQUIV voor Equivalent (d.w.z. gelijkwaardig ) weergegeven. a) In deze functie is het niet mogelijk om het linkereind van het signaal (stijgende of dalende zijde) af te beelden: voor metingen moet daarom de tweede periode van het signaal worden gebruikt. DELAY TIME Afbeelding 9c Weergave van tijdbasis B Geheugenmodus De geheugenmodus werkt als volgt: (1) De functie NORM a) druk op de toets STORAGE in het veld STORAGE MODE. b) aan de bovenrand van het beeldscherm wordt in het midden NORM ingevoegd, waarmee het afgebeelde te registreren signaal zich in de realtime-weergave bevindt. c) Alle afbuigingen/weergaves lopen nu weg, zoals in tijdvertraging. In de instelling 0,1 µs/div van de Time/div-schakelaar verlopen Afbeelding 10 EQUIV-MODE b) Er verlopen bijna vijf s tot een signaal met een frequentie kleiner dan 1 KHz is opgeslagen. (3) De functie ROLL De straal wordt zichtbaar langzaam van links naar rechts geschreven. Deze functie is vooral geschikt voor een signaalverloop met frequenties kleiner dan ca. 100 Hz. Om de Roll -modus te handhaven hoeft u slechts de toets HOLD aan te slaan. ROLL MODE-weergave De signaalweergave rolt van de rechter beeldrand naar de linker. De aftasting verloopt van rechts naar links, d.w.z. dat signaalverande- 141

21 ringen eerst aan de rechter beeldschermrand herkenbaar zijn. Bekijk hiervoor ook de volgende afbeelding. De SINGLE-functie werkt niet bij de functies: gemiddelde AVG, ROLL, EQUIV of bij vergrote tijdbasis (MAG). (5) De HOLD (ALL) functie Wanneer u in de functies ROLL, EQUIV of NORM op de toets HOLD (ALL) drukt wordt de aftasting (sampling-proces) gestopt en het in het geheugen in deelseconden opgeslagen meetsignaal als standbeeld afgebeeld. (6) Opslag en teruggave, hier opslag van signalen Afbeelding 11 Functie ROLL Aanwijzing: Bij de ROLL-functie zijn de triggerfuncties Triggerlevel en Triggerbron uitgeschakeld. In het bereik van 2 ms/div tot 0,2 µs/div, of 0,1 µs/div bij OS-3060 D, is er geen ROLL-functie mogelijk. (4) De functie Single ( Enkel ) in de functie NORM Hierbij gaat u als volgt te werk: a) Stel de Time/Div-schakelaar in op een positie tussen 5 µs/div en 0,2 s/div. Daardoor wordt in de geheugenmodus de functie NORM vastgelegd. b) Druk op de toets SINGLE. De rode LED onder de toets licht kort op en geeft aan dat er een straal wordt afgebeeld zodra het triggersignaal aankomt. c) Na de triggering dooft de rode LED onder de toets SINGLE. d) Wanneer het sampling-proces is beëindigd wordt een nieuw signaalverloop op het beeldscherm afgebeeld. Het SINGLE-proces is beëindigd, het beeldschermsignaal wordt gehandhaafd. Onder de toets HOLD licht een LED op. Aanwijzing: Als het triggersignaal in de SGL-modus niet wordt weergegeven, dan blijft de rode LED onder de toets verlicht tot er een triggersignaal komt. Als een bepaald signaalverloop moet worden vergeleken met andere signalen, dan ligt de SAVE/RECALL-functie klaar. Daarvoor wordt het aangehouden signaal zolang in het opslaggeheugen bewaard tot deze met de recall-toets wordt opgeroepen dan wel verwijderd. Save A geldt voor CH 1 = kanaal 1, SAVE B is bestemd voor CH 2 = kanaal 2. a) Houd het actuele aftastproces (sampling) vast met de HOLD-toets b) Druk op de toets SAVE in het veld STORAGE MODE. Bij het opslaan van het signaal in het opslaggeheugen licht de LED onder de toets SAVE kort op. Het signaal is nu opgeslagen. (7) Teruggave van het opgeslagen signaalverloop (= RECALL) Wanneer u uw signaal onmiddellijk daarna wilt controleren gaat u als volgt te werk: a) Als u éénmaal op de toets RECALL drukt, verschijnt het in opslaggeheugen A opgeslagen signaal (SA) met de opgeslagen instelling van VOLTS/DIV en TIME/DIV onafhankelijk van de instelling van de VERTICAL MODE-schakelaar. Als u opnieuw op deze toets drukt, verschijnt het opgeslagen signaal van opslaggeheugen B. Als deze toets (RECALL) voor de derde keer wordt ingedrukt verschijnen beide, A en B met de opgeslagen instellingen, op het beeldscherm. Wanneer u voor de vierde keer op de toets RECALL drukt wordt het opslaggeheugen (A en B) gewist, ofwel beide signaalverlopen met de bijbehorende instellingsgegevens verwijderd. b) De weergegeven signaalverlopen kunnen niet met de positie-instelknop (16 of 17) naar boven of beneden worden verplaatst. 142

22 (8) X-Y-plotteruitgang (RS-232) met de toets PLOT Er is alleen een af te drukken signaal aangesloten op de plotterinterface wanneer u eerst drukt op de toets HOLD, om het signaalverloop te bevriezen, en dan op de toets PLOT, om de beeldscherminhoud af te drukken. Een verdere/uitgebreide beschrijving van de interface volgt in een latere paragraaf. (9) Vergrote signaalweergave (MAG) Er bestaan in de geheugenmodus twee mogelijkheden om een bepaald signaalverloop te vergroten of vergroot weer te geven. Ten eerste door het uittrekken van de VARIA- BLE-instelknop (24), ten tweede met behulp van de TIME/DIV-schakelaar samen met de HOLD-functie. a) Vergroting met de Variable-schakelaar (24) Het signaal of het signaalspectrum kan in de geheugenmodus door het uittrekken van de VARIABLE-instelknop (24) met een factor 10 worden vergroot ( uit elkaar getrokken ). Aanwijzing Signalen die in de geheugenmodus zijn opgeslagen kunnen niet worden vergroot. Als beide kanalen, 1 en 2, in gebruik zijn, dan worden beide kanalen, CH 1 en CH 2, met een factor 10 vergroot. Als opnieuw op de instelknop wordt gedrukt, dan verschijnt het niet-vergrote signaalverloop weer. Afbeelding 12 b) Vergroting met behulp van de HOLD-toets en de TIME/DIV-schakelaar Druk in de geheugenmodus (storage) op de toets HOLD, zodat de te vergroten beeldscherminhoud wordt vastgehouden. Draai de TIME/DIV-schakelaar (21) één schakelaarpositie met de klok mee (naar rechts). Het signaal wordt nu met een factor 2 vergroot afgebeeld. Als u de schakelaar nog een stap naar rechts draait wordt het vergrote signaal nog eens met een factor 2 vergroot. Nog een slag naar rechts heeft tenslotte een vergrotingsfactor van 2,5 tot gevolg, dus in totaal factor 10 (2 x 2 x 2,5) --> drie schakelaarposities. Voorbeeld: U kunt de afzonderlijke factoren zelf uitlezen als u de beeldschermfocussering T links in de bovenrand volgt. Basisinstelling: 10,72 µs/div, een schakelaarpositie (de eerste) verder: 5,36 µs/div. Nog een schakelaarpositie verder (de tweede): 2,68 µs/div. Tenslotte de derde schakelaarpositie naar rechts: 1,072 µs/div => 1/10 Wanneer u de TIME/DIV-schakelaar verder draait, of in de verkeerde richting, naar links, dan volgt er geen (verdere) tijdvergroting. (10) Interpolatie (= Verandering) Wanneer bij de vergroting een signaalverloop vervormd wordt afgebeeld, dan kan dit signaal door de interpolatie worden gladgestreken ofwel veranderd. (zie ook afbeelding 4) De subfunctie INTERPOLATI wordt geactiveerd door het aanslaan van de toets MENU. Druk zo lang op deze toets tot aan de bovenrand van het beeldscherm in het midden ITPL verschijnt. Met de toets SELECT (daaronder) stelt u met het oog daarop de lineaire interpolatie ITPL LIN of de sinus-interpolatie ITPL SIN, dan wel Interpolatie uit ITPL in. 143

23 Afbeelding 13 (11) De functie AMAG = ALT MAG Bij deze functie wordt zowel het normale opgeslagen signaalverloop als het vergrote signaalverloop van het betreffende kanaal, b.v. CH 1, gelijktijdig dan wel alternerend = ALT weergegeven/afgebeeld. Voor de weergave van CH 2 moet eerst de verticaalschakelaar (18) ingesteld worden op CH 2. Bekijk hiervoor de volgende tabel Schakelaarpositie Normale weergave (geen storage) AMAG-functie CH 1 CH 1-signaal CH 1-signaal + vergroot CH 1-signaal CH 2 CH 2-signaal CH 2-signaal + vergroot CH 2-signaal DUAL CH 1- en CH 2-signaal CH 1- en CH 2-signaal en beide kanalen vergroot ADD CH 1- + CH 2-signaal Het resultaat van de optelling van CH 1 + CH 2 en tegelijk het vergrote resultaat Instellingsvoorbeeld: a) Stel de verticaalschakelaar in op positie CH 1. b) Sla de toets HOLD aan. c) Stel met de menu-toets de subfunctie AMAG in en activeer deze met de toets SELECT => AMAG. d) Voer de vergroting uit volgens 9a of 9b. e) Het vergrote signaalverloop wordt ca. 3 div onder het niet-vergrote signaal afgebeeld. (12) De functie Go - No Go De subfunctie Go - No Go is een hulpinstelling bij de beoordeling van een signaal. Ieder afgebeeld punt van het signaalverloop wordt met een bepaalde factor naar boven en beneden verlengd. Er kunnen de volgende lengtes worden ingesteld: +/- 0,4 div, +/- 0,8 div of +/- 1,2 div. Om deze subfunctie te selecteren dan wel te activeren gaat u als volgt te werk: a) Druk in de geheugenmodus zo lang op de toets MENU tot aan de bovenrand in het midden van het beeldscherm G-NG XH => OH verschijnt. b) Druk nu éénmaal op de toets RECALL. c) In plaats van XH=>OH leest u nu 0,4 div. Deze waarde kan nu worden gewijzigd door op de toets SELECT (onder MENU) te drukken. d) Stel nu het gewenste beoordelingsbereik in. 144

24 e) Om tenslotte de functie te activeren drukt u opnieuw op de toets RECALL. f) Het oorspronkelijke signaalverloop wordt nu weergegeven met een omhullende kromme. g) XH betekent dat het oorspronkelijke signaal met behulp van de betreffende POSITI- -instelknop (16 of 17 afhankelijk van het kanaal) uit de omhullende kromme, het beoordelingsbereik, te verplaatsen is voor verbeterde signaalvergelijking. OH betekent dat het oorspronkelijke signaal niet uit het beoordelingsbereik te verplaatsen is. Zodra de rand van de omhullende kromme is bereikt, wordt de HOLD-functie geactiveerd. h) Wanneer u de functie op de achtergrond wilt zetten of wilt verlaten, drukt u kort op de HOLD-toets. (13) Verklaring van de Toets MENU Bij de voorgaande subfuncties werd al enkele malen melding gemaakt van de toets MENU. Met deze toets kunnen alle subfuncties worden geselecteerd: ITPL = Interpolatie SMTH = Smoothing PROB = Probe, d.w.z. sonde AVG = Average, d.w.z. gemiddelde waarde ROLL = Rolfunctie AMAG = ALT MAG, d.w.z. afwisselend vergroot G-NG = Go No Go, d.w.z. de instelling van een beoordelingsbereik Zodra in de geheugenmodus de toets MENU wordt aangeslagen begint de LED onder de toets te branden. De toets SELECT, die zich onder de toets MENU bevindt, is een soort hulptoets, waarmee de subfuncties geactiveerd kunnen worden Sonde-instelling PROBE Druk op de toets MENU tot PROB X! verschijnt. Met de toets SELECT kiest u tussen X 1 en X 10. P R O B X SMOOTHING = gladstrijken Druk op de toets Menu tot SMTH boven in het beeldscherm verschijnt. Met de toets SELECT wordt het gladstrijkfilter in- (= ) of uit- (= ) geschakeld. S M T H O F F Als de gladstrijkfunctie wordt uitgeschakeld worden in de geheugenmodus in plaats van verbonden lijnen aan elkaar geregen punten afgebeeld. Worden echter meer dan vijf nuldoorgangen van een signaal weergegeven verdient het aanbeveling de gladstrijkfunctie in te schakelen => SMTH AVERAGING = gemiddelde waardeopbouw AVG Druk zo lang op de toets MENU tot AVG NORM middenboven in het scherm verschijnt. Met de toets SELECT stelt u het aantal in van de uit te voeren gemiddeldenemingen. De instelling 4 b.v. betekent dat tot de volgende afbeelding van een signaalverloop uit 4 aftastingen een gemiddelde wordt genomen. Hoe hoger de instelling, b.v. 256, hoe langer de vernieuwde afbeelding duurt. Daarmee kunnen b.v. niet voortdurend periodieke signalen worden gemaakt, waar de trigger niet meer meekomt. Aanwijzing: A V G N O R M NORM : geen gemiddeldeopbouw 4 : 4 doorgangen 16 : 16 doorgangen 64 : 64 doorgangen 256 : 256 doorgangen In de functie ROLL is geen gemiddeldeopbouw mogelijk De functie ROLL Druk zo vaak op de toets MENU tot ROLL (of ) verschijnt Met de toets SELECT schakelt u deze functie in = of uit =. R O L L O N 13.5 Interpolatie, ITPL Druk zo lang op de toets MENU tot middenboven in het beeldscherm ITPL verschijnt. Met de toets SELECT wordt achtereenvolgens de sinus-interpolatie ITPL SIN, de lineaire interpolatie ITPL LIN geselecteerd, of de interpolatie uitgeschakeld ITPL. I T P L O F F De functie INTERPOLATI zorgt ervoor dat in horizontale richting vergrote, vervalste signalen zuiverder worden afgebeeld. In de instelling 145

25 ITPL SIN lijken de vervalste signalen op een sinusfunctie. Wordt er echter een rechthoeksignaal aangesloten op de ingang en in de geheugenmodus vervalst /vervormd en dan de instelling ITPL SIN geselecteerd, kan het voorkomen dat het ingangssignaal niet meer met de afbeelding overeenkomt. In dat geval (bij rechthoekvormige signalen) is de lineaire interpolatie ITPL LIN geschikt AMAG = ALT MAG-functie Druk zo lang op de toets MENU tot middenboven in het beeldscherm AMAG (of ) verschijnt. Bij deze functie kan met de toets SE- LECT alleen iets worden ingesteld als tevoren de toets HOLD is aangeslagen. A M A G O F F 13.7 Go-NoGo-functie (signaalbeoordeling) Druk zo lang op de toets MENU tot middenboven in het beeldscherm G-NG =>XH OH verschijnt. Met de toets SELECT kan in deze functie heen- en weergeschakeld worden tussen XH = vergelijken en OH = vasthouden. Als een van de beide functies XH of OH wordt geselecteerd moet door de toets RECALL éénmaal aan te slaan de basiswaarde = 0,4 div worden ingesteld. Als het meer moet zijn, dan drukt u zo lang op de toets SELECT tot de gewenste waarde is bereikt. G - N G 0, 4 d i v 0,4 div: het beoordelingsbereik omvat ± 0,4 div 0,8 div: het beoordelingsbereik omvat ± 0,8 div 1,2 div: het beoordelingsbereik omvat ± 1,2 div 13.8 Koptekstregel aan de bovenrand van het scherm zonder MENU-toets Er van uit gaande dat alle instellingen zijn gedaan en de MENU-toets niet meer nodig is, druk dan zo lang op deze toets tot de LED onder de toets dooft. Dan kan de koptekstregel aan de bovenrand van het scherm er zo uitzien: G - N G => X H O H N O R M A V 1 6 S A S M Staat in dit veld SM, dan is het gladstrijken ingeschakeld. Veld leeg, SM uit SA = Opslaggeheugen A SB = Opslaggeheugen B Is deze regel leeg, dan is de gemiddelde-opbouw uitgeschakeld; Hier betekent AV 16 = 16 doorgangen voor een afbeelding EQUIV in het bereik 0,2 µs/div (OS-3060 D: 0,1µs/div) tot 2 µs/div NORM in het bereik 5 µs/div tot 2 ms/div ROLL in het bereik 1 ms/div tot 0,2 s/div of 20 s/div (in de rolfunctie x 100) 14) X-Y-functie De instellingen voor de X-Y-functie in de geheugenmodus zien er als volgt uit: a) Stel de verticaalschakelaar in op de positie DUAL. b) Druk op de HOLD-toets om de aftasting aan te houden. Beide ingangssignalen (X=CH1 en Y=CH2) worden in het vervolg afgebeeld. c)draai de Time/div-schakelaar in de rechterpositie bij OS-3020 D of sla de toets X-Y in het veld HOR DISP aan bij de OS-3060 D. Aanwijzing: Draai bij een te grote helderheid de intensiteit terug, omdat anders de gevoelige binnenlaag van het beeldscherm kapot kan gaan of het signaal blijvend wordt ingebrand. 146

26 2.3 Het uitvoeren van metingen met de oscilloscopen OS-3020 D en OS-3060 D Amplitudemetingen Men onderscheidt in beginsel twee soorten spanningsmetingen bij een oscilloscoop: de piek-piek-spanningsmeting zonder op enige manier te refereren aan de polariteit en de meting van momentele waarden van een spanning met betrekking tot een basisreferentie (polariteitsreferentie) Wanneer u een van beide metingen wilt uitvoeren, controleer dan of de VARIABLE-instelknop is ingedrukt en gekalibreerd (in de rechterpositie staat). 1.Peak-to-Peak-spanningen (piek-piek-spanningen) Om deze spanning te meten gaat u als volgt te werk: a) Stel de oscilloscoop in volgens (voorinstelling van de schakelaars en instelknoppen). b) Stel de TIME/DIV-schakelaar zo in dat twee tot drie perioden van het signaal op het scherm zichtbaar zijn en zet de VOLTS/DIV-schakelaar in de linkerpositie (5V/DIV) c)breng met de verticaal-positie-instelknop (25) een negatieve piek van het signaal zo dicht mogelijk bij de verticale middellijn (met de nauwkeurige instelling = 0,2 DIV) d) Stel met behulp van een horizontaal-positieinstelknop (16 of 17, afhankelijk van op welke ingang het signaal is aangesloten) het signaal op een horizontale rasterlijn e) Nu kunt u de piek/piek-spanning bepalen: Tel de hokjes tussen de negatieve en de positieve piek van het signaal en vermenigvuldig dit getal met de VOLTS/DIV-instelling. b.v.: U hebt 4,2 div s geteld, de instelling van de VOLTS/DIV-instelknop staat op 1 V/DIV. Dus bedraagt de spanning 4,2 DIV x 1 V/DIV = 4,2 Vpp. f) Als de x 5-vergroting is ingeschakeld, dan moet u de berekende waarde delen door 5. Wanneer een 1:10-sonde is aangesloten, dan moet u het resultaat met 10 vermenigvuldigen. g) Bij sinusvormige signalen onder 100 Hz en bij rechthoekige signalen onder 1000 Hz zet u de AC/DC/GND-schakelaar van het betreffende kanaal op DC om meetfouten te vermijden. Waarschuwing! Controleer of de wisselspanning niet boven op een zeer grote gelijkspanning is opgeslagen. Houd u zonder meer aan de maximaal toegestane ingangswaarden. Afbeelding 14 Piek-piek-spanningsbepaling 100 4,2 DIV 10 0% Referentielijn (Basis) Afbeelding 15 Gelijkspanningsmeting 2. Gelijkspanningsmeting Om een gelijkspanning te bepalen gaat u als volgt te werk: a) Stel de oscilloscoop in volgens Afwijking 4 DIV b) Zet de AC/GND/DC-schakelaar van het kanaal waarop het signaal is aangesloten op GND 147

27 c) Stel de straal met de betreffende positieinstelknop (16) of (17) in op het midden van het beeldschermraster (= de middellijn met horizontale schaalverdeling). d) Deze POS-instelknop mag nu tot het eind van de meting niet meer anders worden ingesteld. e) Zet nu de AC/GND/DC-schakelaar op DC, maar houd u zonder meer aan de maximale ingangswaarden. Alle signalen boven de middellijn zijn nu positief, daaronder negatief. Dus is het resultaat 5,4 DIV x 5 µs/div = 27 µs. De tijdsduur bedraagt 27 µs (microseconden = 10-6 seconden) Meting van de periode, pulsbreedte enz. Deze meting wordt op gelijksoortige manier uitgevoerd als beschreven onder Een periode van een rechthoekpuls of enig andere type kromme is de tijd die voor een complete doorgang (360º) nodig is. (zie ook de afbeelding). f) Bepaal de afstand tussen de positieve of de negatieve lijn en de middellijn door de schaalstreepjes of de hokjes (= DIVISIS) te tellen en vermenigvuldig dit getal met de instelling van de VOLTS/DIV-schakelaar. b.v: de afstand bedraagt 2,8 DIV s (= 2 hokjes en 4 schaalstreepjes x 0,2 cm). De VOLTS/DIV-schakelaar staat op 2 VOLTS/DIV. Dus is het resultaat 2,8 DIV x 2 VOLTS/DIV = 5,6 V. A 90 B C g) Als de x 5-vergroting is geactiveerd (door de VARIABLE-instelknop uit te trekken) moet u de berekende waarde delen door 5. Is er een 1:10-sonde aangesloten, dan moet de berekende waarde met 10 worden vermenigvuldigd Metingen van de tijdsduur, tijdintervalmeting Voor de uitvoering van deze meting gaat u als volgt te werk: 1. Stel de oscilloscoop in volgens Stel nu de TIME/DIV-schakelaar zo in, dat het signaalbeeld (een halve golf) zo groot mogelijk op het beeldscherm wordt afgebeeld. 3. Met de verticale en horizontale plaatsregelaars (POSITI (16) of (17) en (25)) verplaatst u het beeld zo, dat het beginpunt van het tijdinterval samenvalt met een verticale rasterlijn en zijn eindpunt op de horizontale rastermiddellijn ligt. 4. De tijdsduur wordt dan als volgt bepaald: Tijdsduur = afstand tussen beginpunt en eindpunt van de halve golf in DIV s x instelling van de TIME/DIV-schakelaar. b.v.: De afstand bedraagt 5,4 DIV, de TIME/DIV-schakelaar staat op 5 µs/div. 10 0% Afbeelding 16 In deze afbeelding bedraagt de tijdafwijking 10 ms/div; gemeten wordt tussen A en C, dus dit resulteert in een periode van 70 ms. De pulsbreedte is de afstand van A tot B, dus ca. 1,5 DIV, wat overeenkomt met een tijd van 15 ms. Hoe groter de weer te geven kromme wordt afgebeeld, des te nauwkeuriger wordt de aflezing dan wel het meetresultaat. Om dit te bereiken kiest u ofwel de volgende kleinere tijdafwijking (naar links) of u trekt de VARIABLEinstelknop (24) uit, maar in gekalibreerde instelling (rechterpositie). Het signaal kan dan nauwkeuriger gepositioneerd worden met de X-positie-instelknop (25). Wanneer de pulsbreedte en de periode bekend zijn kan de puls-/pauzeverhouding bepaald worden. Pulsbreedte x ms x 100 = = = 21,4 % periode 70 ms Frequentiemeting Voor een nauwkeurige frequentiebepaling moet men zo mogelijk een frequentiemeter 148

28 gebruiken. Deze kan aangesloten worden op de kanaal-1-uitgang aan de achterzijde van de ombouw van de oscilloscoop. De oscilloscoop kan echter worden gebruikt om de frequentie te bepalen als een meter niet beschikbaar is of in geval van gemoduleerde signalen of ruis waarop de meter niet reageert. De frequentie is de inverse van de periode = 1/ T. Bepaal eerst de periode, zoals beschreven in de vorige paragraaf, neem dan een zakrekenmachine en deel 1 door de periode. Wanneer uw zakrekenmachine beschikt over een 1/xtoets, dan voert u alleen de periode in en drukt op deze 1/x-toets, en u krijgt de frequentie. Let daarbij echter op de machten van tien, ze zijn in de volgende tabel ter herinnering op een rij gezet. bij, nog beter op de nullijn (horizontale middellijn) op. Hier is de helling van de kromme het grootst en een plaats op de X-as het nauwkeurigst te bepalen. 3. In de afbeelding hieronder zijn de punten van de beide sinusvormige signalen gemarkeerd door P1 en P2. Om nu het faseverschil te krijgen wordt de verschuiving als het traject P1 P2 gemeten en in verhouding gezet tot het traject P1 P1. P1 P1 l Periode in s in ms = 10-3 s in µs = 10-6 s Inverse in Hz (= 1/s) = KHz = MHz P2 De nauwkeurigheid van deze meting wordt begrensd door de nauwkeurigheid van de tijdbasis Meting van de faseverschuiving De faseverschuiving, de hoek tussen twee signalen kan ofwel in de tweekanaalmodus of in de X-Y-modus worden bepaald. a) Tweekanaalmodus Met behulp van deze meetmethode kunnen ook verschillende signaalvormen verwerkt worden, tot een frequentie van max. 40 MHz. Voor de meting van de faseverschuiving gaat u als volgt te werk: 1. Stel de oscilloscoop in zoals onder Tweekanaalmodus. Sluit het ene signaal aan op CH 1 en het andere signaal op CH 2. Aanwijzing: Om meetfouten te vermijden gebruikt u gelijke en nauwkeurig afgestelde sondes of even lange/gelijkwaardige coax-kabels voor vertragingstijden van gelijke lengte. 2. Men bekijkt nu op het beeldscherm twee punten van gelijke fase van beide krommen. Als de signalen een sinusvormig verloop hebben, dan zoekt u een punt zo dicht mogelijk Afbeelding 17 Voorbeeld voor fasemeting 4.De faseverschuivingshoek wordt aangegeven in hoekgraden en moet uit de gemeten trajecten bepaald worden. Een periode komt overeen met exact 360º. De faseverschuivingshoek Phi resulteert uit 1-P2 1 DIV Phi = x 360 uit de afb. = x 360 = 60 P1-P1 6 DIV b) X-Y-modus (Lissajousmethode) Deze functie wordt uitsluitend bij sinuskrommen gebruikt. Metingen zijn mogelijk tot max. 500 KHz, de bandbreedte van de horizontaalversterker. Bij deze functie gaat u als volgt te werk: 1. Stel de TIME/DIV-instelknop in op de rechterpositie en zorg ervoor de intensiteit (helderheid) terug te draaien. 2. Controleer of de POSITI-instelknop voor kanaal 2 (17) is ingedrukt, anders zou u een faseverschuiving hebben van 180º. 149

29 3. Sluit het ene meetsignaal aan op CH 1 of X- ingang en het andere meetsignaal op CH 2 of Y-ingang. 4. Stel de verticaalafwijking met de CH 2-POSI- TI-instelknop (17) en met de VOLTS/DIVinstelknop (13) zo in, dat de amplitude 6 DIV s omvat en bovenaan door de 100-%- markeringslijn en onderaan door de 0-%-lijn geraakt wordt. 5. Stel nu de CH 1-VOLTS/DIV-instelknop (12) zo in, dat een zo groot mogelijke afbeelding tot stand komt. 6. Stel de horizontaalafwijking met de X-POSI- TI-instelknop (25) zo in, dat het beeld in het midden staat. 7. Tel de DIV s langs de verticale middellijn (De waarde A in de afbeelding). 8. De faseverschuiving (fasehoek PHI) tussen de beide signalen is gelijk aan de arcsin van A gedeeld door B => PHI = sin -1 A/B. b.v.: in de afbeelding getelde DIV s = 2,0 gedeeld door 6 DIV geeft 0,334, en de arcsin daarvan is de fasehoek Phi = 19,5 9. De eenvoudige formule uit punt 8 geldt slechts tot een fasehoek van 90º. Bij een hoek > 90º (helling van de ellips naar links) telt u 90º bij de berekende hoek op. In de afbeelding hieronder zijn enkele Lissajousfiguren met verschillende fasehoeken weergegeven. Neem deze figuren als houvast bij de beslissing om 90º erbij op te tellen of niet Meting van de stijgtijd De stijgtijd is de tijdsduur die de versterker nodig heeft om de amplitude van een ideale rechthoekssprong van 10 % naar 90 % te volgen. De valtijd is de tijdsduur die de versterker nodig heeft om de amplitude van 90 % naar 10 % te volgen. Om de stijg- of valtijd te bepalen gaat u als volgt te werk: 1. Sluit het meetsignaal aan op CH 1 en stel de AC/GND/DC-schakelaar in op AC. 2. Stel de tijdafwijking (TIME/DIV) zo in, dat er twee perioden van het signaal op het beeldscherm zichtbaar zijn. Controleer of de VARIABLE-instelknop (24) in de rechterpositie staat en ingedrukt is. 3. Stel de VOLTS/DIV-instelknop en de CH 1-PO- SITI-instelknop zo af, dat het signaal bovenaan door de 100 %-markeringslijn en onderaan door de 0 %-lijn wordt geraakt. Is de instelling met alleen de VOLTS/DIV-instelknop niet mogelijk, zet dan ook de VARIA- BLE-instelknop in. 4. Stel het stijgende gedeelte van het signaal met de X-positie-instelknop (25) zo in, dat deze door het snijpunt van de 10 %-lijn en de verticale middellijn loopt (zie de afbeelding op de volgende pagina). 5. Is de stijging heel steil, dan kan de afbeelding door het uittrekken van de VARIABLE-instelknop (24) met een factor 10 worden vergroot. Vervolgens handelt u opnieuw zoals onder 4. wordt beschreven. A Afbeelding 18 FASEHOEK ϕ (PHI) = sin -1 a. Fasehoek b. Verschillende fasehoeken A B B 6. Tel de DIV s tussen het 10-%-snijpunt en het snijpunt van het stijgende deel met de 90 %- markeringslijn. 7. Vermenigvuldig het aantal DIV s met de instelling van de TIME/DIV-instelknop. Is de PULL x 10 instelknop uitgetrokken om het signaal te vergroten, dan moet het resultaat gedeeld worden door 10. b.v.: uit de onderste afbeelding (volgende pagina) afgelezen 3,6 DIV vermenigvuldigd met een TIME/DIV-instelling van 1 µs (= 1000 ns) gedeeld door 10 geeft een stijgtijd van 360 ns. 150

30 8. Om de valtijd te meten gaat u net zo te werk als bij de bepaling van de stijgtijd, met het onderscheid dat hier de signaalval door het snijpunt van de 10 %-lijn met de verticale middellijn loopt Specificaties a) Markeringen en cursorlijnen Alle markeringen en cursorlijnen die zich op het beeldscherm bevinden worden mede afgedrukt a. Weergave zonder uitrekking RISE TIME = Anstiegszeit RISE TIME = Anstiegszeit b) Signaalgegevens Alle signaalgegevens (beeldschermfocusseringen) worden mede afgedrukt c) Schermindeling, -raster en schaalverdeling Het beeldschermraster met de schaalverdeling van de horizontale en de verticale middellijn worden eveneens afgedrukt (geplot). d) Schermafmeting / -instelling Met behulp van de DIP-schakelaar die zich naast de interface bevindt is het mogelijk de grootte van de gehele beeldscherminhoud te wijzigen, zodat op één blad DIN-A4-papier meerdere afbeeldingen passen. Hoe de DIP-schakelaar daarvoor wordt ingesteld komt u tegen in hoofdstuk 4. Bekijk hiervoor ook de volgende afbeeldingen. b. weergave met uitrekking Afbeelding Digitale X-Y-plotteruitgang (interface) Alle afgebeelde signalen en signaalverlopen die in de geheugenmodus kunnen worden weergegeven kunnen via de plotteruitgang worden afgedrukt. Hoe de plotter wordt aangesloten, hoe de gegevensindeling eruitziet, welke aansluitingen de interface vertoont, dit alles wordt beschreven in dit hoofdstuk. 151

31 Afbeelding 20 Eén beeldscherm op een pagina 152

32 Afbeelding 21 Twee beeldschermen op een pagina (dwarsformaat) 153

33 Afbeelding 22 Vier beeldschermen op een pagina 154