Houdbaarheid onbekend

Transcriptie

1 Op bijna elke tandpasta, dagcrème of mascararoller is er één te vinden: een pictogram van een potje met een geopend deksel. In dat potje staat meestal een getal dat duidt op het aantal maanden dat het product nog is te gebruiken na opening. Zo staat 6M voor 6 maanden en 12M voor 1 jaar. Als dit al op cosmeticaproducten staat, dan verwacht je een dergelijke aanduiding zeker ook op geneesmiddelen. Het aanbreken van de verpakking kan daarbij immers niet alleen de kwaliteit beïnvloeden, maar ook de medicinale werking. Niets is minder waar, blijkt uit onderzoek van de Consumentenbond. Op 30 van de 50 door ons onderzochte zelfzorggeneesmiddelen ontbreekt noodzakelijke informatie over de heid na eerste opening. Terwijl de fabrikanten volgens Europese richtlijnen verplicht zijn informatie over de vervaldatum na de eerste opening op hun geneesmiddelen te zetten; zowel op het product en zijn verpakking als in de bijsluiter. Alleen op die manier weet de consument immers of hij de hoestdrank en neusspray die hij vorige winter nodig had, ook tijdens volgende griepseizoenen weer kan gebruiken. De Consumentenbond onderzocht hoestdranken, neussprays en antischimmelcrèmes: middelen die meerdere keren worden gebruikt en vanwege hun vloeitest Loop geen risico Houdbaarheid onbekend Op 30 van de 50 onderzochte zelfzorggeneesmiddelen ontbreekt noodzakelijke informatie over de heid na opening. Consumenten lopen hierdoor het risico een minder effectief middel te gebruiken. Tekst Frouke Tamsma 6 maanden 1 jaar 26 GEZONDGIDS december 2015

2 zelfzorggeneesmiddelen bare samenstelling sneller bederven. Bij per stuk verpakte tabletten is dit risico kleiner. Tijdens het bewaren ondergaan geneesmiddelen veranderingen die ertoe kunnen leiden dat de werking vermindert. Ook kunnen giftige stoffen ontstaan, licht Dick Bijl, hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin, toe. Ook kunnen er micro-organismen zoals bacteriën en schimmels in gaan groeien, zeker na het aanbreken van de verpakking. De aanwezigheid van water is hiervoor een voorwaarde. Na het verstrijken van de heids- en gebruikstermijn kan de kwaliteit van een geneesmiddel dan ook niet meer worden gegarandeerd. Geen letter De tien hoestsiropen met noscapine en tien schimmelcrèmes die we hebben onderzocht, missen allemaal informatie over de heid na de eerste opening. Geen letter erover in de bijsluiters, noch op de tubes, flessen en verpakkingen. En dat terwijl siropen volgens apothekerskoepel KNMP na aanbreken nog maar 6 maanden te gebruiken zijn, en schimmelcrèmes 1 jaar. Fabrikant Johnson & Johnson Consumer van schimmelcrème Daktarin schrijft in de bijsluiter alleen: een ongeopende tube Daktarin-crème is tot de datum op de verpakking. Klopt als een bus, maar over de heid na opening wordt de consument niet geïnformeerd. Van de 15 slijmoplossende hoestdranken met broomhexine is slechts bij 5 te lezen dat het geneesmiddel na opening 6 maanden is. Bij de andere 10 is hierover niets te vinden. Alle 15 onderzochte neussprays met xylometazoline bevatten de gezochte informatie wel, zowel op de verpakking en het product als in de bijsluiter. Hoe lang de neussprays nog gebruikt kunnen worden, verschilt dan weer per middel. Dit varieert van 1 maand tot 1 jaar. Een opvallende afwijking: de KNMP houdt als vuistregel een heid van 3 maanden aan. Voor consumenten is het ook duidelijker als de heid na opening per soort geneesmiddel zo veel mogelijk gelijk is, aldus het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Bij de neusspray van farmaceut Teva weet de gebruiker helemaal niet waar hij aan toe is: op het doosje staat 1 jaar en op de flacon ín het doosje staat 1 maand. Teva laat desgevraagd weten dat dit een productiefout is, en dat 1 jaar juist is. Een heidsonderzoek door deze farmaceut zou dit vorig jaar hebben aangetoond. Eén neusspray viel buiten de scope van ons onderzoek, maar noemen we hier toch, omdat er geen vervaldatum na openen op staat: Vicks Sinex met oxymetazoline, een op xylometazoline lijkend bestanddeel. Fabrikant Procter & Gamble beweert dat Vicks Sinex aan de Nederlandse regelgeving voldoet: Er zit het conserveermiddel chloorhexidine in, om besmetting na opening te voorkomen. Op de verpakking staat dat het product bedoeld is voor een korte behandeling van maximaal 7 dagen. En sinds het product op de markt is, hebben we nooit een klacht ontvangen over besmetting met micro-organismen na opening. Procter & Gambles argumenten overtuigen ons niet. Ook geconserveerd zijn medicijnen volgens de KNMP na opening beperkt. Dat de farmaceut geen klachten ontvangt, kan ook komen doordat consumenten hun klachten niet linken aan het gebruik van een overjarig medicijn. En ons is nog steeds niet duidelijk of Vicks Sinex dan 7 dagen na het eerste gebruik moet worden weggegooid, of niet. De samenstelling en sterkte van neussprays en hoestdranken kunnen per middel iets verschillen. Voordat een fabrikant een medicijn dat vaker dan één keer wordt gebruikt op de Nederlandse markt mag brengen, moet hij van het CBG eerst de heid na opening onderzoeken. Het CBG besluit aan de hand van de resultaten uit dit onderzoek of de farmaceut voor het betreffende medicijn een handelsvergunning krijgt. In veel geval wat & hoe Product 50 zelfzorggeneesmiddelen: 15 neussprays met xylometazoline, 15 hoestdranken met broomhexine, 10 hoeststropen met noscapine en 10 schimmelcrèmes met miconazolnitraat. Uitvoering De Consumentenbond keek of de heid na openen wordt vermeld: op tube of fles, op het doosje eromheen én in de bijsluiter. We kochten de producten bij drogisterijen, supermarkten, apotheken en/of webwinkels. De bijsluiters vergele ken we met de digitale bijsluiters op geneesmiddelendatabank.nl van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, CBG. 3 maanden december 2015 GEZONDGIDS 27

3 Overzicht bewaartermijnen Als u dit praktische overzicht bij uw medicijnen bewaart, kunt u per middel de uiterste heid altijd terugzoeken. De bewaartermijn geldt alleen als het medicijn is bewaard volgens de aanwijzingen in de bijsluiter of op het middel. Staat op uw geneesmiddel een andere bewaartermijn na opening, dan moet u die aanhouden. superhandig MEDICIJN BEWAARTERMIJN NA AANBREKEN 1 Capsule 1 jaar 2 Crème in tube* 1 jaar 3 Crème in pot* 3 maanden 4 Drank* 6 maanden 5 Druppels* 6 maanden 6 Huidgel in tube (met water) 3 maanden 7 Mondspoeling* 6 maanden 8 Neusdruppels* 3 maanden 9 Neusspray* 3 maanden 10 Oogdruppels* 1 maand 11 Oogwassing* 1 maand 12 Oogzalf (met water) 1 maand 13 Oordruppels 6 maanden 14 Pasta in pot (zonder water) 6 maanden 15 (Strooi)poeder 1 jaar 16 Tablet 2 jaar 17 Vloeistof voor gebruik op de huid* 6 maanden 18 Zalf in tube* 1 jaar 19 Zalf in pot* 6 maanden 20 Zetpil in strip 1 jaar * geconserveerd 4 9 BRON: KNMP 18 Zonde om de Gezondgids kapot te knippen? Download dit overzicht via gezondgids.nl

4 zelfzorggeneesmiddelen len blijkt zo n onderzoek niet gedaan te zijn. Eerder vermeldden we al dat farmaceut Teva zo n studie voor zijn neusspray pas in 2014 heeft afgerond. Toch mocht Teva het product al sinds 1979 verkopen van het CBG. Dat er producten zonder genoemde vervaldatum na eerste opening op de markt zijn, komt volgens een woordvoerder van het CBG doordat fabrikanten hier pas de laatste jaren aandacht voor hebben. Het CBG heeft boter op zijn hoofd, constateren wij: deze instantie had de onwetende fabrikanten zelf moeten informeren en verplichten de noodzakelijke onderzoeken te doen. Digitale bijsluiters Bijsluiters van geneesmiddelen zijn ook digitaal te raadplegen, via de Geneesmiddelendatabank van het CBG. We hebben de bijsluiters van de 50 geneesmiddelen uit de winkels vergeleken met deze online bijsluiters. In de CBG-databank blijken niet 30, maar ineens nog maar 22 bijsluiters incompleet: in de online bijsluiters van zeven hoestdranken (met broomhexine) en één schimmelcrème staat de gezochte informatie wél. Een deel van deze middelen blijkt nog maar enkele maanden geleden op dit specifieke onderdeel aangepast. Opmerkelijk. Nu is bijvoorbeeld ineens te lezen dat schimmelcrème Daktarin na opening 1 jaar is. Johnson & Johnson verzekert ons dat deze actuele informatie zo snel mogelijk in de bijsluiter en op de verpakking en het product in de winkels zal worden opgenomen. Carl Jakobs, campagneleider zorg van de Consumentenbond, vindt dat fabrikanten verouderde bijsluiters en verpakkingen met voorrang moeten actualiseren: Niet alleen de online bijsluiters, maar vooral die van de zelfzorggeneesmiddelen die in de winkels liggen. Het toezicht van de bevoegde instanties hierop moet ook beter. Het CBG bevestigt desgevraagd dat bijsluiters in de winkels niet altijd actueel zijn. We weten dat het soms enige tijd duurt voordat ook de papieren bijsluiters en verpakkingen bij de verkooppunten zoals apotheek en drogist zijn vervangen en aangepast, zegt de woordvoerder. Het onderzoek van de Consumentenbond toont dit eens te meer aan. De daadwerkelijke aanpassingen in de productinformatie moeten sneller gebeuren. Het CBG laat weten met de Inspectie voor de Gezondheidszorg in gesprek te gaan om ervoor te zorgen dat de informatie sneller op de medicijnen in de winkels komt te staan. Resultaten van ons onderzoek worden direct meegenomen in dit gesprek. Of een product na het verstrijken van een heidsdatum ook meteen ongeschikt is voor gebruik, is natuurlijk een tweede. Als een product onder optimale condities wordt bewaard, is het misschien ook daarna nog wel even. Apotheker en hoogleraar Farmacie aan de universiteit van Utrecht Marcel Bouvy vergelijkt het met de heid van melk. Een pak melk hoef je niet altijd meteen weg te gooien als het over de datum is. Je zult dit zelf moeten beoordelen. Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van de geur of het uiterlijk van het product. Ook als het openen géén invloed heeft op de uiterste heidsdatum van een geneesmiddel op de verpakking veelal aangeduid als tot of exp. dat. hoort dat op het product te staan. De cosmeticabranche loopt hiermee voor op de farmaceuten. Als een cosmetisch product na openen 30 maanden of langer is, staat op de verpakking namelijk het eerder genoemde pictogram van het potje maar dan zonder getal. Voor de gebruiker is meteen duidelijk dat de producent informatie over heid na openen niet is vergeten erop te zetten. MEER INFORMATIE consumentenbond.nl/ aangebrokenmedicijnen 3 tips 1 Schrijf de datum van opening op het geneesmiddel. 2 Als u weinig van een medicijn denkt nodig te hebben, koop dan het liefst een kleine verpakking. Hoeststroop met noscapine bijvoorbeeld is verkrijgbaar in flessen van 250, maar ook van 150 milliliter. En schimmelcrème is er in tubes van 30 en 15 gram. 3 Gooi geneesmiddelen die over de datum zijn niet in de prullenbak. Lever ze in bij de apotheek of bij een Klein Chemisch Afval-inzamelpunt in uw gemeente. december 2015 GEZONDGIDS 29

5 BEWUST EN GEZOND LEVEN? Lees de artikelen uit de Gezondgids, dan weet je wat je kunt doen om fit en vitaal te bijven. Kennismaken? Nu 3 gidsen voor 10 Deze actie loopt tot en met 1 mei 2016 en stopt automatisch. NU 3 VOOR 10 consumentenbond.nl/3voor10gezondgids