Maatschappelijk Werk en Dienstverlening. Bachelor of Social Work / voltijd

Transcriptie

1 Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Bachelor of Social Work / voltijd

2 Alumnus Daan Peters voor het Gerechtsgebouw in Rotterdam Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. Waar hij staat, bedoelen we ook zij. De meest actuele informatie is te vinden op hsleiden.nl.

3 Jouw toekomst met Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Als maatschappelijk werker bied je ondersteuning, advies en hulp aan mensen die in de problemen zitten en het alleen niet meer redden. Ze verkeren in sociale, psychische of financiële moeilijkheden. Soms is er sprake van problemen op het werk of in het gezin, is er ruzie met de buren of kampt iemand met de sociale gevolgen van ziekte. Een combinatie van allerlei kwesties komt geregeld voor. Het één is ook vaak een gevolg van het ander! De maatschappelijk werker werkt bijvoorbeeld ook met vluchtelingen. Bij deze groep kunnen onder meer oorlogstrauma s, andere culturele gewoonten en taalmoeilijkheden voor problemen zorgen. Ook gaan maatschappelijk werkers steeds meer, op eigen initiatief, naar mensen toe. Ze hebben oog voor achterstandsgroepen. Waar nodig bezoeken zij mensen die daar niet zelf om gevraagd hebben. Doel en doelgroepen De maatschappelijk werker heeft de beschikking over een gereedschapskist met methoden en technieken om mensen die knel zitten te helpen. Je kunt op een creatieve manier omgaan met je cliënten, hun partner, ouders, vrienden, buren en werkgever. Maar ook met andere hulp- en dienstverleners, zoals huisarts, thuiszorg en de politie. Je uiteindelijke doel is de cliënt zélf in staat te stellen zijn situatie op te lossen en daardoor (ongezonde) stress te reduceren. Je maakt een analyse van de draagkracht, de draaglast en het draagvlak van de cliënt, en vervolgens maak je een hulpverleningsplan. De doelgroepen van het maatschappelijk werk zijn in wat betreft achtergrond en cultuur zeer gevarieerd. Natuurlijk besteden we daar in de opleiding veel aandacht aan. Groeiende zelfstandigheid Het beroep staat vanaf de eerste studiedag centraal. In het onderwijs gebruiken we concrete, echte problemen en geven we aanwijzingen om ze op verschillende manieren aan te pakken. In het eerste studiejaar bieden we veel begeleiding. Naarmate de studie verder vordert, krijg je steeds meer vrijheid. Binnen projecten ontwerp je zelf plannen en ontwikkel je een eigen aanpak. Omdat je ook steeds meer verstand krijgt van de theorie en voortdurend leert van elkaars ervaringen in de praktijk, kun je die steeds ingewikkelder wordende opdrachten ook aan. Een herkenbaar beroep Samenwerking met het werkveld staat hoog in het vaandel. Er is veel aandacht voor de verschillende methoden van het maatschappelijk werk. Je leert welke methodische aanpak bij welke cliënt en zijn probleem past. De opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD) is relatief klein, waardoor er veel persoonlijk contact tussen de studenten onderling en met docenten is. Door de persoonlijke aandacht die wij jou kunnen bieden kun jij een professional met een herkenbaar beroep worden die haar mannetje staat in de veranderende samenleving. Carrière en toekomst Maatschappelijk werker is een boeiend beroep, waarin je steeds met verschillende mensen in aanraking komt. Je moet je in deze mensen en hun gedrag of manier van denken verdiepen. Je lost de problemen van de cliënt niet op, maar stimuleert iemand om zelf oplossingen te zoeken. En als het nodig is, bied je daarbij je hulp aan. Variërende werkzaamheden Je werkzaamheden variëren tussen het geven van advies en informatie over materiële zaken, zoals wonen, werk en inkomen, en het helpen van mensen met psychische en sociale problemen. 3

4 Problemen in het privéleven, met geldzaken, in de buurt of op het werk beïnvloeden elkaar ook. Het kan veel tijd kosten om de opeenhoping van moeilijkheden samen met een cliënt te ontrafelen. Als maatschappelijk werker bied je psychosociale hulp aan individuen, (echt-)paren, gezinnen en groepen. Verder geef je voorlichting over regels, wetten en voorzieningen. Maar je houdt ook in de gaten of zich maatschappelijke misstanden voordoen én je komt op voor personen of groepen die in nood verkeren. Je bent vaak op pad om mensen thuis te bezoeken of je kijkt eens rond in een wijk om te zien wat er speelt. Waar kun je werken? Als MWD er word je breed opgeleid. Je kunt daarom na je studie op verschillende plekken aan het werk, zoals in een sociaal wijkteam, of bij instellingen zoals wegloophuizen of Vluchtelingenwerk. Je kunt ook gaan werken bij de reclassering, waar je mensen begeleidt die in aanraking zijn gekomen met justitie. Daarnaast kun je terecht bij jeugdzorg, in de verslavingszorg of in de gezondheidszorg, zoals verpleeg- en ziekenhuizen. Ligt je voorkeur bij het werken met kinderen, dan kun je denken aan het schoolmaatschappelijk werk. Werk je liever met ouderen, dan is het ouderenwerk misschien meer iets voor jou. Als maatschappelijk werker kun je ook aan de slag bij bedrijven of bij Arbodiensten. Maatschappelijk werkers groeien geregeld door naar leidinggevende functies, of zij gaan als werkbegeleider, supervisor of docent aan de slag. Master Wil je na het behalen van je hbo-bachelor getuigschrift nog verder studeren, dan kan dit. Veel hogescholen en universiteiten bieden vervolgopleidingen. Onze afdeling Social Work heeft sinds 2008 de tweejarige Masteropleiding Jeugdzorg. Deze deeltijdopleiding is geaccrediteerd en wordt bekostigd door het ministerie van OCW. Je kunt deze opleiding volgen als je na afronding van je opleiding MWD ongeveer 20 uur per week in de jeugdzorg werkt. Kijk voor meer informatie op hsleiden.nl/masterjeugdzorg. 4

5 Wat vindt Naomi? Naomi Shvarts, student Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD): Ik houd wel van een uitdaging. Ik koos deze studie omdat ik graag één-op-één met mensen werk. Als maatschappelijk werker ben je dé vaste contactpersoon: je probeert zelfstandig de cliënt zo goed mogelijk te begeleiden naar herstel. Ik wil de richting op van de verslavingszorg of de reclassering. Het gedwongen kader is anders dan normale hulpverlening waarbij iemand naar jou toekomt. Als mensen verplicht met je moeten werken, dan vergt dat ook van jezelf veel. Die uitdaging spreekt mij enorm aan. Ik vind het fijn dat op school in rollenspellen wordt getoetst hoe je bepaalde vaardigheden in de praktijk brengt. Dan luistert een vaste docent mee en geeft advies. Ik ken ook iedereen van de opleiding. Als ik in de gangen mijn docenten tegenkom, spreken ze me altijd aan. Zelfs docenten van vorig jaar. Elke opleiding heeft een eigen hal. Ik zit daar vaak met medestudenten te praten. Erg gezellig. 5

6 Opbouw van de studie Een opleiding in het hbo bestaat uit een propedeuse (één jaar) en een hoofdfase (drie jaar). Het onderwijs is ingedeeld in projecten, trainingen en cursussen. De propedeuse is bedoeld om je een goed overzicht te geven van de hele studie. Je krijgt een indruk van het beroep en de functies waarvoor je wordt opgeleid. Dat geeft je de kans bij jezelf na te gaan of de opleiding en het beroep het écht voor je zijn. Social Work De opleiding MWD vormt samen met de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) de afdeling Social Work. We werken veel samen met de opleiding SPH. Na het behalen van de propedeuse kun je daarom heel gemakkelijk overstappen naar SPH. Tijdens de hoofdfase zijn er minoren waardoor je eigen accenten in de studie kunt aanbrengen. Na het behalen van de noodzakelijke studiepunten krijg je het Internationaal erkende hbo-diploma Bachelor of Social Work met daarop vermeld studierichting Maatschappelijk Werk en Dienstverlening. Tijdens je studie bereiden we je erop voor dat je een dynamisch en veranderlijk beroep gaat uitoefenen, dat elke dag weer onverwachte gebeurtenissen met zich meebrengt! Wij zien leren als een proces dat nooit ophoudt. Je denkt na over een opdracht of een casus, zoekt de passende theorie erbij en gaat experimenteren. Deze elementen kom je telkens weer tegen in ons hele onderwijsprogramma, van de eerste tot de laatste dag. Projecten In bijna elke onderwijsperiode staat een project centraal. Bij de projecten werk je aan een beroepsproduct met een groep van zes tot acht studenten. De docenten beoordelen zowel het product als de manier waarop het tot stand is gekomen en jouw bijdrage aan het geheel. 6

7 Zo wordt er gewerkt aan het thema Dak- en thuislozen in een fictieve gemeente. MWD ers analyseren de problematiek van dak- en thuislozen en brengen in kaart welke instanties of instellingen er bij deze groep betrokken zijn. Vervolgens geven zij beleidsadviezen om de dak- en thuislozen beter te kunnen helpen en de overlast binnen de perken te houden. Het is ook mogelijk dat een andere doelgroep centraal staat bij een project, bijvoorbeeld kinderen en hun ouders, ouderen of jongeren. In de projecten wordt een beroep gedaan op al je talenten als beginnende beroepskracht. Je werkt soms samen met studenten SPH. Elke opleiding heeft een eigen insteek, maar je komt elkaar op verschillende momenten tegen en soms werk je samen. Net als later in de praktijk! Cursussen In de cursussen werk je ook aan opdrachten over theorie en toepassingen. Per periode volg je twee of drie cursussen. We dagen je uit toepassingen te bedenken voor een werkmodel of een theorie op te stellen, passend bij de praktijksituatie die je hebt behandeld. De cursussen sluit je af met een schriftelijke toets. Voorbeelden van cursussen in het eerste jaar zijn groepsdynamica, leren, de multiculturele samenleving, systeemtheorie, ethiek en recht, onderzoeksmethodologie, oriëntatie op de samenleving en sociale psychologie. Vakken als psychologie, sociologie en pedagogiek zijn hierin verwerkt. Trainingen De trainingen zijn vooral bedoeld om jezelf beter te leren kennen en je vaardigheden te vergroten. Je leert samenwerken, communiceren, verschillende soorten gesprekken te voeren én hoe je jouw ideeën en je persoonlijkheid aan anderen kunt laten zien. Je leert jezelf te profileren. Ook hierop word je beoordeeld. Studiebegeleiding Studiebegeleiding vinden wij heel belangrijk. De eerste twee jaar heb je daarom iedere onderwijsperiode een individueel gesprek met de studieloopbaanbegeleider. Daarnaast vinden er groepsbijeenkomsten plaats. Thema s die hierbij aan de orde komen zijn bijvoorbeeld samenwerken, studeren, talentontwikkeling en de ontwikkeling van een beroepshouding. Propedeuse Het eerste jaar is bedoeld om je breed te oriënteren en de basiscompetenties eigen te maken. Bovendien doe je in dat jaar indrukken op over het beroep waarvoor je wordt opgeleid. Dat geeft je de kans bij jezelf na te gaan of de opleiding bij je past en of het bijbehorende toekomstbeeld je aanstaat. En natuurlijk of je er geschikt voor bent! 7

8 Bindend studieadvies Aan het eind van het eerste jaar krijg je van je begeleidend docent een studieadvies. Je krijgt een bindend afwijzend studieadvies van de examencommissie wanneer je niet het vereiste aantal studiepunten hebt behaald. Als dat het geval is kun je de studie MWD niet voortzetten aan de Hogeschool Leiden. Ook als je na twee jaar de propedeuse niet hebt behaald, krijg je een bindend afwijzend advies. De hoofdfase Pakt het allemaal positief uit, dan kun je na de propedeuse verder met de hoofdfase van de studie MWD. Tijdens de hoofdfase gaat het vooral om de beroepsvorming. De projecten staan centraal, je gaat steeds zelfstandiger te werk en ook in de cursus- en trainingsuren leer je veel. Hoe moet je bijvoorbeeld omgaan met verschillende cliëntgroepen? En hoe moet je je als maatschappelijk werker opstellen? De link naar de praktijk is altijd aanwezig. Tweede studiejaar Het tweede studiejaar heeft dezelfde opzet als het eerste: een programma van projecten, cursussen en trainingen. Natuurlijk gaan we in het tweede jaar dieper op de stof in en komen er meer beroepsgerichte probleemstellingen aan de orde. loopt. Als je wilt, kun je gebruik maken van ons uitgebreide regionale netwerk om een goede stageplaats te vinden. Natuurlijk mag je ook een eigen adres aandragen. Wat ons betreft kun je ook in het buitenland stage lopen. Er zijn verschillende mogelijkheden, maar het initiatief ligt bij jou. Tijdens je stagejaar blik je ook vast vooruit op het afstuderen. Je kiest je afstudeeronderwerp en start alvast met het formuleren van een onderzoeksvraag. Het laatste jaar In het vierde en laatste studiejaar komt wat je geleerd hebt tijdens de studie en de stages samen. Je kiest voor één van onze eigen minoren: Jeugdzorg, Agoog in de GGZ, Werken in Gedwongen Kader, Ouderschap, Opvoeding en Preventie, Gehandicaptenzorg en Sociaal Ondernemen. Je hebt ook de mogelijkheid om te kiezen voor een minor buiten de afdeling Social Work, of buiten de Hogeschool Leiden. In het laatste jaar werk je ook aan je afstudeeronderzoek. Met dit onderzoek toon je je praktijkgerichte onderzoeksvaardigheden aan en laat je zien dat je goed voorbereid bent op een loopbaan in het maatschappelijk werk. Stagejaar Het derde jaar is vooral gewijd aan de stage. Je leert werken met de methodes van je toekomstige collega s. Tijdens de supervisiemomenten op school kijk je kritisch hoe je zaken hebt aangepakt en wat dit met jou als persoon te maken heeft. Je wisselt ook ervaringen uit met collega-studenten (en docenten). Daarnaast volg je elke periode nog een training of cursus. Deze lessen worden op een vaste onderwijsdag ingeroosterd. Het is de bedoeling dat je aan het eind van dit jaar op hbo-niveau psychosociale hulpverlening kunt bieden bij de organisatie waar je stage 8

9 Studiepunten In een studiejaar kun je 60 studiepunten oftewel EC halen: één EC per 28 uur. Met 60 EC behaal je het getuigschrift voor het eerste studiejaar: de propedeuse. De hoofdfase telt 180 EC. Een studiejaar bestaat uit vier periodes van tien weken. Tijdens de meeste periode werk je met medestudenten aan een project en volg je verschillende cursussen en trainingen. Major en minors Alle bacheloropleidingen van Hogeschool Leiden bestaan uit een major en minoren. De major is het hoofdprogramma. 9

10 Iets voor jou? Je bent sociaal betrokken en geïnteresseerd in mensen. Je kunt de problemen van een cliënt goed op een rij zetten en analyseren, vooral in relatie tot diens directe omgeving. Hiervoor voer je gesprekken, waarbij je goed luistert en doorvraagt. Je hebt dus een goed analytisch vermogen en een luisterend oor nodig. Tijdens de opleiding leer je ook omgaan met je eigen emoties die de problemen van cliënten vaak oproepen. En je leert een breed scala aan hulpverleningsmethoden op individueel, systeemgericht en positioneel niveau uit te werken. Mensenkennis is in alle opzichten noodzakelijk. Daarnaast is het ook belangrijk gebruik te maken van andere professionals om daar zonodig naar te kunnen verwijzen of mee samen te werken. Je moet openstaan voor verschillende opvattingen, want je doelgroepen, hun problemen en hun uitgangspunten in het leven zijn heel divers. Nederlandse taal Een goede beheersing van de Nederlandse taal is noodzakelijk. Als maatschappelijk werker moet je goed kunnen rapporteren. In het eerste jaar word je met behulp van een online taalprogramma voorbereid op een taaltoets op havo-niveau (B2). In jaar 3 wordt verwacht dat je de toets op het hoogste niveau (C1) haalt. Wat vindt Daan? Daan Peeters, Jeugdreclasseringswerker William Schrikker Groep Alumnus van de voltijdopleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Voor mijn huidige functie heb ik gewoon gesolliciteerd, maar ik kende de William Schrikker Groep al van mijn afstudeeronderzoek. Ik begeleid jongeren die met politie en justitie in aanraking zijn gekomen. Dat doe ik ambulant. Ik werk vanuit huis en zoek de jongeren op in hun eigen sociale omgeving. Het kader waarin dit plaatsvindt is meestal gedwongen. Dat maakt het niet altijd even makkelijk. Het kan gebeuren dat je in de eerste gesprekken veel weerstand moet overwinnen. Gelukkig besteedt de opleiding veel aandacht aan agressie- en regulatietrainingen. Scholing hierin was erg belangrijk, het lukt het mij nu om de meeste jongeren mee te krijgen. Ook heb ik bij de hogeschool het schrijven van rapporten goed in de vingers gekregen. In de dagelijkse praktijk blijkt dat een voordeel. Brede propedeuse Jeugd Ben jij geïnteresseerd in kinderen en wil je je breed ontwikkelen? Weet je nog niet of je in het onderwijs, hulpverlening of dienstverlening wilt gaan werken? Dan is de brede propedeuse Jeugd misschien iets voor jou: een combinatie van de Pabo, Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) en Maatschappelijke Werk en Dienstverlening (MWD). Je krijgt vakken van SPH, MWD en de Pabo en loopt ook stage voor al deze opleidingen. Na je propedeuse kun je doorstromen naar het tweede jaar van de Pabo, SPH of MWD. Voor de brede propedeuse Jeugd geldt een intakeprocedure. Kijk voor meer informatie op hsleiden.nl/mwd 10

11 11

12 Goed om te weten voordat je kiest Toelatingsvoorwaarden Voor de meeste hbo-bacheloropleidingen word je toegelaten met een diploma havo of vwo of mbo-4. Voor masters en post-hbo-opleidingen is in de meeste gevallen een afgeronde hbo-opleiding voldoende. Voor sommige opleidingen gelden aanvullende eisen voor het profiel of het vakkenpakket of andere bijzondere toelatingseisen. Kies bewust Naast de voorgaande toelatingsvoorwaarden is deelname aan het oriëntatieprogramma Kies bewust ook een verplicht onderdeel van de toelatingsprocedure. Kiezen voor een opleiding die bij je past is niet gemakkelijk. Dit blijkt ieder collegejaar opnieuw. Meer dan 25% van de studenten kiest één of meerdere keren voor een studie die uiteindelijk niet goed blijkt te passen. Zonde van de inzet, tijd en het geld. Het stappenplan van Kies bewust helpt jou daarom bij het maken van de juiste studiekeuze. Om te starten met dit programma surf je naar hsleiden.nl/kies-bewust. Toelatingsvoorwaarden 21+ Als je niet in het bezit bent van één van de vereiste diploma s en je bent bij aanvang van de studie 21 jaar of ouder, dan is er de mogelijkheid om een toelatingsonderzoek aan te vragen. Wil je meer weten over dit onderzoek kijk dan op onze website of mail naar studentzaken@hsleiden.nl. Loting Voor sommige opleidingen is het aantal opleidingsplaatsen beperkt. Bij een studie met een loting kan maar een bepaald aantal studenten de opleiding volgen. Meestal gelden hiervoor geen aanvullende opleidingseisen. Numerus fixus Voor sommige opleidingen mogen we een beperkt aantal studenten toelaten. Voor deze opleidingen gelden vaak aanvullende opleidingseisen of geldt een selectieprocedure. Kosten Voor het volgen van een hbo-opleiding betaal je jaarlijks collegegeld. Naast collegegeld betaal je nog kosten voor studiemateriaal, zoals boeken en syllabi. De kosten hiervoor verschillen per opleiding. Studieadvies De keuze voor een opleiding is één van de belangrijkste beslissingen in je leven. Denk er daarom goed over na. Bezoek één van onze open dagen en kom proefstuderen. Tijdens open dagen zijn onze studentendecanen aanwezig. Je kunt bij hen terecht met vragen over je studiekeuze, eventuele twijfels en persoonlijke omstandigheden, zoals studeren met een functiebeperking. Onder een functiebeperking verstaan we alle aandoeningen die chronisch van aard zijn en die tot studievertraging kunnen leiden. Bijvoorbeeld een motorische of zintuiglijke handicap, psychische belemmeringen, spraakstoornis, dyslexie/dyscalculie, autismespectrumstoornis of AD(H)D. Hogeschool Leiden biedt voorzieningen die je ondersteunen bij het volgen van de studie, zoals tentamentijdverlenging. Wil je hierover meer weten kijk dan op hsleiden.nl/studentenvoorzieningen/decaan. 12

13 Kijk voor de meest actuele informatie over toelating en inschrijving voor de studie van jouw keuze op 13

14 Hogeschool Leiden, meer dan een opleidingsinstituut Hogeschool Leiden staat voor passie, talent en menselijke maat. We zijn een betrokken hogeschool. Bij ons werken docenten met liefde en kennis voor het vakgebied, docenten die jou uitdagen tot luisteren, nieuwsgierigheid en het stellen van vragen. We vinden het belangrijk dat jij jouw talenten en ambities kunt ontwikkelen, zodat je zelf de kansen creëert voor je loopbaan. Uiteindelijk draait het om welke bijdrage jij aan de samenleving wilt gaan leveren. Jij wordt de professional waar de beroepspraktijk behoefte aan heeft. Jij zorgt ervoor dat werkgevers zeggen: je moet ze van Hogeschool Leiden hebben. Denkt Hogeschool Leiden denkt altijd vooruit. Continu werken we aan verbetering en innovatie van ons onderwijs en de samenwerking met de beroepspraktijk. Vraagstukken vanuit de praktijk worden door onze lectoraten en kenniskringen in samenwerking met het werkveld grondig onderzocht. Dit levert nieuwe kennis, ideeën en kansen op die worden doorvertaald naar jouw opleiding. Doet Hogeschool Leiden doet er alles aan om het beste in jou naar boven te halen. Van jou vragen we inzet, betrokkenheid, een kritische houding en een gezonde dosis nieuwsgierigheid. Wij stimuleren jouw ambitie om uit te blinken. Zo kun je bijvoorbeeld deelnemen aan ons Honoursprogramma; het excellentieprogramma waarin je, naast je reguliere opleiding, samen met studenten van verschillende opleidingen werkt aan een thema of project. Ook krijg je de kans om je kennis te verbreden. Bijvoorbeeld door onderdelen van andere opleidingen te volgen of een kijkje over de grens te nemen in de vorm van buitenlandse stages of deel te nemen aan ontwikkelingsprojecten. Voelt Onderwijs is meer dan alleen het overdragen van kennis. Wij voelen ons verantwoordelijk voor een duurzame samenleving waarin respect voor de ander normaal is, diversiteit het uitgangspunt is en waarin jij als individu en straks als professional bijdraagt aan een gezond milieu. Wij willen je inspireren, stimuleren, ondersteunen en laten voelen dat passie, talent en menselijke maat zo typerend voor ons is. Leiden: meer dan een studentenstad Hogeschool Leiden ligt midden in het BioScience Park, het grootste life sciences kenniscentrum in Nederland, en op een steenworp afstand van vele zorg- en onderwijsinstellingen. Kennisuitwisseling en samenwerking op onze kennisgebieden Jeugd, Life Sciences en Zorg kunnen wij hierdoor goed invullen. Dankzij de kennisinstellingen en de bedrijven op het BioScience Park, is Leiden de status van studentenstad ontstegen en heeft de stad regionaal en nationaal een sleutelpositie weten te verwerven als Kennisstad. Echt een plek waar jij het beste in jezelf naar boven kan gaan halen. In deze video vertellen Rosanne, Yannick en Willemijn over hun ervaringen op Hogeschool Leiden. Wat bevalt ze aan de studie, wat vonden ze lastig en hoe heeft de hogeschool ze hierbij geholpen? 14

15 Meer info? Meer weten over Maatschappelijk Werk en Dienstverlening? hsleiden.nl/mwd facebook.com/hsleidennl Maak een goede keuze Je opleiding is van grote invloed op je carrière. Bereid je dus goed voor. Kom naar de open dag, doe mee met proefstuderen, zoek extra informatie online en praat eens met iemand met een beroep dat aansluit op de studie. Meer weten? Vraag het onze studentendecaan Toch een andere studie? Bekijk ook eens deze opleidingen: Kom kijken en ervaren! Kijk op hsleiden.nl voor actuele data voor Open dagen en Proefstuderen voor deze opleiding. Op hsleiden.nl kan je je ook aanmelden voor Open Dagen en Proefstuderen. Sociaal Pedagogische Hulpverlening Leraar Basisonderwijs (Pabo) Toegepaste Psychologie 15

16 Hogeschool Leiden Zernikedreef CK Leiden Postbus AJ Leiden hsleiden.nl facebook.com/hsleidennl twitter.com/hsleidennl linkedin.com/company/hogeschool-leiden