Voorstellen van de AVN voor het Meerjarenprogramma Groen (MJP Groen)

Transcriptie

1 Ten behoeve van de Raadsleden en Wethouder Revis voor de vergadering van de Commissie Leefomgeving op Woensdag 4 maart 2015 om 9 uur. Voorstellen van de AVN voor het Meerjarenprogramma Groen (MJP Groen) Bij deze de AVN-visie op het Meerjarenprogramma Groen, met name gericht op het behouden en verhogen van de biodiversiteit in Den Haag. De noodzaak van vergroten van biodiversiteit in steden is goed verwoord in het rapport van WNF, Wereldnatuur in Nederland van april 2014, in het hoofdstuk De Wilde Stad (pag 33-36), dat opent met een citaat van Ahmed Djoghlaf, secretaris van de Biodiversiteitsconventie: The battle for life on Earth will be won or lost in cities (links, zie end 1) ). De AVN is de Algemene Vereniging voor Natuurbescherming voor 's-gravenhage en omstreken. De vereniging komt al 89 jaar met succes op voor natuur in Den Haag. 20% van het oppervlak van de stad is groen met ruimte voor natuur/biodiversiteit. Zo zijn er talrijke soorten vogels en vlinders en paddenstoelen en andere dieren en planten waar veel Hagenaars van genieten. Groen/natuur is goed voor de gezondheid van de bewoners (zie bijvoorbeeld publicaties van Prof. A. van den Berg, link, zie end 2) ). En voor de aantrekkelijkheid van de stad als vestigingsplaats voor onder andere internationale organisaties, hetgeen weer duurzame werkgelegenheid met zich mee brengt. Dat alles is ook terug te vinden in het Meerjarenprogramma Groen. Maar daarin missen wij node een hoge prioriteit voor behoud en bevordering van biodiversiteit in de stad. Positief in het meerjarenprogramma groen: Er komt (in 2016?) een nieuw Groenbeleidsplan. In het huidige plan ( ) wordt de Stedelijke Groene Hoofdstructuur in kaart gebracht. Deze wordt duurzaam in stand gehouden en waar mogelijk versterkt. De AVN gaat er van uit dat dit voorbeeldige beleid wordt voortgezet, maar ziet kansen voor verdere bevordering van de biodiversiteit. Dit is cruciaal voor alle plannen, het meerjarenprogramma groen en de te ontwikkelen wijkvisies. Bomen worden vervangen, het aantal bomen wordt op peil gehouden, monumentale bomen beschermd, het bomenbeleid uit de Nota bomen wordt voortgezet. Er worden ecologische maatregelen genomen voor de verbindingen voor planten en dieren in de stad, het beleid uit Nota ecologische Verbindingszones wordt voortgezet, bijvoorbeeld natuurvriendelijke oevers aangelegd, speciale maairegimes gehandhaafd, inheemse soorten aangeplant. Tegels worden vervangen door groen. Er is ruimte voor bewonersinitiatieven

2 Maar het kan nog beter! Het is cruciaal hoge prioriteit te geven aan behoud en bevordering van biodiversiteit in de Stedelijke Ecologische Hoofdstructuur, dat wil zeggen in de groengebieden, ecologische verbindingszones en bomenrijen, maar niet daar alleen, ook in het buurt- en wijkgroen. Dan gaat het bij prioriteit om de gebieden die aansluiten op de grote groengebieden en de ecologische verbindingszones, maar in principe is al het (wijk)groen in het stedelijk gebied van groot belang, als stepping stone voor bijvoorbeeld, bijen, vlinders, vogels of vleermuizen. In het meerjarenprogramma krijgt biodiversiteit niet voldoende aandacht, het moet bij de prioriteiten overal worden toegevoegd. Essentieel is het beleid t.a.v. struiken. Er staat: struiken worden alleen toegepast als ze voor gebruik en belang van de buitenruimte een toegevoegde waarde hebben. Dat is veel te beperkt. Struiken zijn essentieel voor beschutting en voedsel van vogels. Zonder struiken kunnen de vele honden in de stad overal makkelijk doordringen en zijn vogels letterlijk vogelvrij. De laatste jaren zijn veel struiken vanaf de grond afgemaaid. In de plaats komen dan bramen en brandnetels, die regelmatig moeten worden gemaaid, omdat het de netheid/belevingswaarde schaadt. Kost dat niet meer dan het handhaven van andere soorten, vlier, prunussen, sneeuwbes, meidoorns, lijsterbes, hazelaar, liguster, hulst, duindoorn, kardinaalsmuts, struikkamperfoelie, mahonie, Cornus, Berberis, Ribes, enz.? Die zijn ook onderhoudsarm, alleen moeten de randen hooguit eens per jaar bijgesnoeid worden. Het is beter heesters te verjongen door deze kort (20-50cm) af te zetten en weer te laten uitlopen. Bovendien onttrekken struiken vaak lelijke dingen aan het oog. Waar struiken met wortel en tak zijn weggemaaid worden ze zelden vervangen. Voor de biodiversiteit is het van belang dit juist wel te doen, bijvoorbeeld door het aanplanten van bosplantsoen (struiken), waarvan de onderhoudskosten lager zijn. Bij de aanpak van grote groengebieden maar ook het wijkgroen is het van belang voor de fauna dat dit gefaseerd gebeurt, niet overal tegelijk (zie de Nota ecologische verbindingszones p23). Bij de Scheveningse Bosjes worden volgens het beheerplan verschillende delen om de vijf jaar aangepakt. Daar moet niet van worden afgeweken. Het is zelfs de vraag of de dunning om de vijf jaar niet minder ingrijpend hoeft te geschieden, vooral in de delen waar al oudere bomen staan, zoals langs de Scheveningseweg en het Belvedèreduin. Wat wel nodig is, is het verwijderen van esdoornopslag, vooral daar waar deze waardevolle eiken en dennen en andere gewenste bomen en struiken verdringt, of zichtlijnen dichtgroeien. Esdoorns kunnen in fases verdeeld over verschillende plekken als hakhout worden afgezet (bijvoorbeeld de helft om de vijf jaar) zodat een soort struiklaag ontstaat (voorstel Jan den Ouden 2011, Universiteit Wageningen). Verder is het belangrijk open vlaktes open te houden inplaats van deze te laten dichtgroeien, zodat een afwisseling van verschillende soorten groen blijft bestaan. Bij de optie ruw gras moet men goed kijken naar de locatie: waar veel honden komen groeien veel brandnetels en ruigtekruiden (schaadt netheid/belevingswaarde), en moet vaker worden gemaaid, waar weinig honden komen kan rustig minder vaak worden gemaaid om bloemen een kans te geven. Oude bomen zijn cruciaal voor de biodiversiteit. Veel daarvan sneuvelen bij de uitvoering van plannen. In de toekomst moeten oude bomen juist gekoesterd worden.

3 Bijlage 1: Detailopmerkingen per bladzijde P2 Minder aandacht voor begeleidings- en veiligheidssnoei, meer voor biodiversiteit. Bij onderhoud meer aandacht voor verjonging en aanplant van struiken en het onderhoud van de aanplant. P3 Genoemde prioriteiten veiligheid, duurzame instandhouding, netheid; toevoegen: handhaven / bevorderen biodiversiteit P5, 15, 16, 18 Graag toegang tot onderliggende stukken: Gemeentelijk groenbeheersysteem en Veldgids beschermde flora en fauna P7 Graag een tabel van wijkgroen en grote groengebieden samen per stadsdeel. P8 Bomen zijn niet alleen springplank voor tal van dieren, ze zijn leefplek/voedselbron en beschutting P9 Goed dat het injecteren van iepen wordt gecontinueerd. Er zijn toch heel veel iepen die wegvallen. Nog meer aandacht nodig: elders in het land succes van streng beleid, zorgvuldig verwijderen van zieke iepen, zie bijvoorbeeld Iepenwacht Groningen. Belangrijk elk jaar ook de grote groengebieden op zieke iepen te controleren en deze verwijderen. P10 Bos toevoegen, ontbreekt aan lijstje types groen. P10 Ook het Westbroekpark, en de Scheveningse Bosjes, zijn Rijksbeschermd Stadsgezicht. P13 Wijkvisie Haagse Hout Momenteel wordt de visie op het wijkgroen ontwikkeld in het Haagse Hout. Met name in Benoordenhout worden de Grote Groene Haagse Landgoederen via de ecologische verbindingszones in het wijkgroen en straatbomen met elkaar verbonden. Behalve de faunapassages voor het oversteken van drukke verkeerswegen moeten de verbindingszones ook bescherming in de vorm van struiken, migratieroutes in de vorm van gesloten boomkronen/lanen en voedselaanbod in de vorm van zaaddragende bomen (ouder dan 70 jaar) besvormende struiken en nectarplanten bieden. Vandaar dat in tabel K van de Nota Ecologische Verbindingszones aanbevolen wordt op diverse plaatsen in het wijk- en buurtgroen houtwallen, mantel- en zoomvegetatie in de vorm van struiken aan te planten. In het voorstel voor de wijkvisie worden juist veel struiken verwijderd. P14 Behoudend om te springen bij het vervangingsplan populieren. P11 Er zijn de laatste jaren heel veel bankjes en prullenbakken vervangen, en paden vernieuwd. Dat wordt zeer gewaardeerd! Het blijft belangrijk na zonnige dagen en feestelijkheden in het groen de bakken extra vaak te legen, en daarbij de hondenpoepbakken niet te vergeten. En maak witte banken ook schoon, want anders heeft niemand er wat aan! P11 Om vernielingen te voorkomen (drie gebouwen afgebrand in het Westbroekpark), is meer controle en toezicht nodig (camera s, boswachters). P12 Bij het herstel van verbindingen, het probleem van barrièrevorming door grote wegen, bijvoorbeeld de Teldersweg die de Scheveningse Bosjes door midden splijt, niet vergeten. Een prijsvraag over mogelijke oplossingen? P14 Er ligt een unieke kans om een internationaal park te realiseren. Dit is Haagse bluf. Het bos is er al, door onze voorvaderen in de 19 e eeuw aangeplant ten behoeve van de wandelingen van de Hagenaars. Na de tweede wereldoorlog zijn de vernietigde delen opnieuw aangeplant. Inmiddels is er weer prachtige natuur waar veel Hagenaars van genieten. Ook het Westbroekpark blijft schitterend en wordt veel gebruikt door alle nationaliteiten, er zijn mooie rozen en ook vaste plantenborders. Het is van groot belang daarin (meer) te blijven investeren, maar wel zodanig, dat dit ten goede komt aan de biodiversiteit/ de biodiversiteit niet schaadt: meer toezicht, gefaseerde aanpak, behoud/verjonging/herstel struiklaag, afvoer maaisel van

4 brandnetels langs de randen, behoud van oude bomen, bijzondere op verschillende tijdstippen/langdurig bloeiende plantenborders. P15 Ecologisch beheer niet alleen van kansrijke locaties, maar ecologische invalshoek bij alle aanpak van het groen, tbv biodiversiteit in de stad. P15 Flora- en faunagegevens beschikbaar stellen en aanvullingen door burgers aanmoedigen: er zijn bijvoorbeeld ook egels en vossen in de Scheveningse Bosjes aan zeezijde van de Teldersweg (zie Tussenbalans 2014 Nota Ecologische Verbindingszones p18, 22) P15 Communicatie: er stonden op de website prachtige brochures over de ecologische verbindingszones, weer terug zetten! P 16 Begeleidings en veiligheidssnoei moet anders: o Niet overal tegelijk, gefaseerd o Niet tot de grond afmaaien, maar op bijv. op 50cm hoogte o Maaisel van brandnetels/struiken langs randen groen/bos afvoeren, nu worden deze weer verrijkt door het maaisel terug te sprayen. Maaisel gebruiken voor compostering, vergisting, als biomassa enz o Vervangen van weggehaalde heesters door aanplant extra groen tbv biodiversiteit P16 Wat gebeurt er met het geld van het groenfonds Haaglanden, waar voor gebruikt, democratische controle? P17 Wettelijke kaders: toevoegen Haags beleid, Groenbeleidsplan, Nota ecologische Verbindingszones, Bomennota P17 Ook aandacht voor ontwikkelingen Noordelijk Scheveningen op Natura 2000 gebieden, bij Noorder- en Zuiderstrand verstoring rond strandtenten, huisjes bij Zuiderstrand P 18 In de EHS van de Provincie zijn ontwikkelingen niet onmogelijk. Cruciaal is eventuele ontwikkelingen te compenseren. Bijlage 2 Haags Binnenduinbos versus Internationaal Park in de Internationale Zone Uit het Meerjarenprogramma Groen : Grote Groengebieden In 2017 is incidenteel 0,5 mln. beschikbaar om aan te sluiten bij de plannen voor het Internationale Park in de Internationale Zone, met name gericht op een opknapbeurt voor de Scheveningse Bosjes. Daarnaast is incidenteel 1 mln. beschikbaar voor werkzaamheden in de grote groengebieden in De maatregelen in de ecologische verbindingszones worden doorgezet. Jaarlijks wordt geïnvesteerd. Daarbij is het belangrijk de Scheveningse Bosjes te beheren als bos. Ze zijn bestemd als ecologische verbindingszone en natuurgebied. De gemeente wil nu in het kader van de plannen voor het Internationale Park in de Internationale Zone met name de Scheveningse Bosjes een opknapbeurt

5 geven. De vrees is, in het verlengde van wat elders in de stad gebeurt, dat dan op grote schaal dood hout en struiklaag worden verwijderd. Dood hout en struiklaag bieden belangrijke nest- en schuilgelegenheid voor vogels en (kleine) zoogdieren. Wat wil zeggen dat niet al het dode hout moet blijven liggen. Dood hout kan worden verwijderd bijvoorbeeld om de grond te verarmen (paradoxaal genoeg goed voor een rijkere flora) of om verbreiding van parasieten in dichte bestanden te voorkomen ( De Scheveningse Bosjes zijn onderdeel van het Haags Binnenduinbos, die een belangrijk onderdeel vormt van de Stedelijke Ecologische Hoofdstructuur, welke de Oostduinen verbindt met de Westduinen. Door de omvorming van bos naar park ontstaan nieuwe barrières in de ecologische verbindingen. Met andere woorden: het risico bestaat dat voor schade wordt toe gebracht aan de ecologische verbindingszone waar jaarlijks voor voor wordt gecompenseerd in alle Haagse ecologische verbindingen. De kosten voor alle verbeter maatregelen uit tabel K in de Nota Ecologische Verbindingszones bedragen voor de Scheveningse zone Beter zou zijn dit geld te sparen en te besteden aan een gefaseerd programma om voor de komende 20 jaar de biodiversiteit in de Scheveningse Bosjes te verbeteren op grond van deskundig advies van ecologen, met regelmatig onderhoud en toezicht, en met name te onderzoeken hoe op kost effectieve wijze de barrières in en om de Scheveningse Bosjes en andere groengebieden tussen Oost-en Westduinen zouden kunnen worden geslecht. Ter informatie: Uit de Nota Ecologische Verbindingszones (pag 41, 96) De kerngebieden in de Scheveningse Zone hebben vooral een duin-bos karakter: Scheveningse bosjes, Nieuwe Scheveningse Bosjes, Sint- Hubertuspark, Klein-Zwitserland en Oostduinen. Gezien de omvang van de gebieden en het feit dat deze schakel onderdeel vormt van de Ecologische Hoofdstructuur, wordt een hoog ambitieniveau nagestreefd. Het gaat om bosrijk, voornamelijk oud, duinlandschap met kansen voor natte elementen en kalkminnende zowel kalkmijdende duingrasvegetaties en struwelen. Inrichting en beheer dienen zich te richten op behoud van al de aanwezige doelsoorten en vervolgens op het opheffen van barrières en het maken van schuilplekken en andere overlevingseisen voor de doelsoorten. Belangrijke elementen zijn:. rijke ondergroei, geen open stukken (gras) groter dan 30 meter;. ruige en ontoegankelijke elementen, zoals takken- en steenhopen in het bosplantsoen deel. De belangrijkste verbeterpunten zijn:. kruising Pompstationsweg/van Alkemadelaan: ecotunnels en boombrug aanleggen;. barrière van Prof. Teldersweg oplossen binnen Masterplan Internationale Zone;. versterken ecologische samenhang van het Doornduin met omgeving.

6 Doelsoorten Scheveningse Zone Vegetatie:. Struwelen met mantel en zoombegroeiing: zuurbes, tweestijlige meidoorn, kardinaalsmuts en Gelderse roos met een ondergroei van bijvoorbeeld donderkruid, glad parelzaad en ruig viooltje;. Droge duingraslanden met bijvoorbeeld koningskaars, wilde reseda, slangekruid, en teunisbloem of knolboterbloem, kruipend stalkruid, grote tijm, geel walstro en schermhavikskruid;. bosjes met zwarte els, gewone els en iepen;. natte duinvegetaties en duinpoelen met kranswieren, duinrus en parnassia;. bosjes met gewone es en zwarte els;. wilgenbroekstruwelen met schietwilg en gewone es. Fauna: Zoogdieren: Vogels: Vlinders: Amfibieën: Reptielen: Vissen: watervleermuis, bunzing, waterspitsmuis, eekhoorn, rosse woelmuis, meervleermuis; boomklever, bosuil, grote bonte specht, ijsvogel, nachtegaal, ransuil; bruin blauwtje; rugstreeppad, groene kikker; zandhagedis; snoek 1) Links naar informatie over biodiversiteit WNF (2014) Wereldnatuur in Nederland. Marco Hoffman (2010) Biodiversiteit in tuin en plantsoen. 2) Links naar informatie over effecten van groen/natuur op gezondheid Verschillende onderzoeken zie Bijv. Brochure Groen en gezondheid van stadsbewoners