Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer. Het Wateringse Veld ECOLOGISCHE VERBINDINGEN

Transcriptie

1 Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer Het Wateringse Veld ECOLOGISCHE VERBINDINGEN

2 Stedelijke ecologische hoofdstructuur ERASMUSVELD TOMATENLAAN RIJNERWATERING/NATUURTHEATER belangrijkste verbindingszones en stapstenen wenselijke verbindingszone belangrijkste waterlopen grote groengebieden

3 2 3 Inhoud Voorwoord ZONE RIJNERWATERING ZUIDELIJK DEEL Voorwoord Het Wateringse Veld in beeld De natuur in het Wateringse Veld Een goed begin is het halve werk Wat doet de gemeente? Kan er meer? U en de natuur: samen aan de slag Aan de binnenkant van het omslag vindt u een kaartje van het gebied Den Haag is een groene stad, met veel bossen, parken en landgoederen. Tussen deze grote groengebieden ligt een heel netwerk van wegbermen, bomenrijen, waterwegen met oevers, kleine bosjes en struweel. Planten en dieren kunnen zo van het ene gebied naar het andere komen. Dat noemen we ecologische verbindingszones. Door de stad verspreid liggen verschillende verbindingszones, elk met hun eigen karakteristieken. Door de nieuwbouwwijk Wateringse Veld lopen drie van deze zones. Het Wateringse Veld is een Vinex wijk, die deels al is gerealiseerd en bewoond en deels nog wordt ontwikkeld. Het vele water en groen in de wijk is er in de eerste plaats voor de bewoners. Een deel vormt bovendien een belangrijke ecologische schakel tussen De Uithof, via de Erasmuszone in Den Haag Zuidwest, en de Zweth. Er zijn drie ecologische zones te onderscheiden, namelijk de groene slinger in het Erasmus Veld, de groene schakels langs de Tomatenlaan en het Natuurtheater langs de Rijnerwatering. Het Wateringse Veld biedt een prachtige woonomgeving, waarbij groen en water integraal onderdeel van het ontwerp zijn. Zo konden water, natuurvriendelijke oevers en poelen op de juiste manier en op de juiste plek worden ingepast. In de ecologische verbindingszones die in de bestaande stad liggen, moet de gewenste ruimte voor natuur doorgaans binnen de bestaande bebouwing worden gezocht. Vergeleken met een traditioneel stadsontwerp krijgt de natuur in het Wateringse Veld meer kansen, met minder inspanningen. Dit boekje gaat in op de betekenis van het Wateringse Veld voor de natuur in Den Haag. Ik hoop dat dit informatieve boekje u enthousiast maakt voor een stukje natuur in een unieke wijk van Den Haag. Wilbert Stolte Wethouder Stadsbeheer, ICT, Scheveningen en Sport

4 4 5 Het Wateringse Veld in beeld ERASMUS VELD TOMATENLAAN ZONE RIJNERWATERING Er zijn drie op elkaar aansluitende zones te onderscheiden: zone Erasmus Veld, zone Tomatenlaan en zone Rijnerwatering. Zone Erasmus Veld bestaat uit een slinger van water met natuurvriendelijke oevers, bloemrijke hooilanden en bosjes. De zone loopt van de Erasmusweg naar de Noordweg en gaat hier langs richting Tomatenlaan. Het groene karakter van dit deel van Wateringse Veld wordt versterkt door volkstuinen, sportvelden en watergangen. Langs de Tomatenlaan komt een brede zone van schiereilandjes, water met oevervegetaties, ruigtes, bloemrijke hooilanden en bosjes. De bestaande huizen worden ingepast op de schiereilandjes die in een lange reeks zijn verbonden met smalle dammetjes. Langs de rand komt een wandelpad. Bij de aansluiting van de Tomatenlaan naar de Rijnerwatering komt het Vlietpark, een park in Engelse landschapsstijl met waterpartijen. De zone langs de Rijnerwatering wordt ook wel Natuurtheater genoemd. Het is de verbinding naar de Zweth en de Hoekpolder. Langs de bebouwing ligt een blauw/groen lint met poelen en natuurvriendelijke oevers, waarin de eerste planten al groeien.

5 6 7 De natuur in het Wateringse Veld Schoon regenwater wordt in het Wateringse Veld optimaal benut ten bate van het watersysteem: door directe afvoer via een molgoot in de straat of via een volledig gescheiden rioolstelsel. Dat komt de natuur ten goede. Deze natuur moet zich in de pas aangelegde vijvers, waterlopen, poelen, oevers en hooilanden nog verder ontwikkelen. ZOOGDIEREN Egel Bunzing PLANTEN Gele plomp Kikkerbeet Grote kattenstaart Grote lisdodde Gele lis Watermunt Gewone smeerwortel Zwanenbloem Grote waterweegbree Veldzuring Scherpe boterbloem Gele morgenster Knoopkruid Schietwilg Zwarte els Gewone es WATERLELIE EN GELE PLOMP MET WATERHOENTJE GROTE WATERWEEGBREE GROTE KATTENSTAART LANGS NOORDWEG In het water verwachten we drijvende planten, zoals gele plomp en kikkerbeet. De brede, natuurvriendelijke oevers zullen straks rijk zijn aan bloeiende planten, zoals gele lis, grote kattenstaart, grote lisdodde, zwanenbloem, watermunt en gewone smeerwortel. In de bloemrijke graslanden verwachten we veldzuring, scherpe boterbloem, gele morgenster en knoopkruid. Er zullen bosjes met schietwilg, zwarte els en gewone es ontstaan. GELE LIS ZWANENBLOEM EN (ONDER) KNOOPKRUID GEWONE SMEERWORTEL SCHERPE BOTERBLOEM EN MOERASVERGEET-MIJ-NIETJE EGEL BUNZING De egel voelt zich waarschijnlijk nu al in het gebied thuis. Mogelijk zal hier in de toekomst de bunzing te zien zijn.

6 VOGELS Blauwe reiger Fuut Waterhoen Meerkoet Kleine karekiet Witte kwikstaart Winterkoning Pimpelmees Roodborst Zwartkop 8 KLEINE WATERSALAMANDER RINGSLANG 9 GROOT KOOLWITJE AMFIBIEËN Gewone pad Kleine watersalamander Groene kikker Bruine kikker WITTE KWIKSTAART EN (ONDER) KLEINE KAREKIET REPTIELEN Ringslang INSECTEN Vlinders Libellen Hopelijk zal in de toekomst de ringslang in Wateringse Veld gaan voorkomen. GROENE KIKKER Algemene watervogels als blauwe reiger, fuut, meerkoet en waterhoen maken gebruik van het gebied. Als de oevervegetaties verder uitgroeien, verwachten we ook rietvogels zoals de kleine karekiet. Voor de gewone pad, kleine watersalamander, groene kikker en bruine kikker is het gebied zeer geschikt. Ook vlinders en libellen zullen er dankbaar gebruik van maken. PLATBUIK

7 10 11 Een goed begin is het halve werk In heel Den Haag ligt tussen de grote groengebieden, zoals duinen, parken en bossen, een netwerk van groene verbindingszones. Getracht wordt de verbindingszones met zo min mogelijk onderbrekingen op elkaar te laten aansluiten. Zo kunnen planten en dieren van het ene gebied naar het andere komen. De drie zones in het Wateringse Veld verbinden het gebied Madestein en De Uithof via de Erasmuszone met de Zweth. Een belangrijk verschil met andere verbindingszones in Den Haag is, dat de bebouwing hier nog moest worden aangelegd. Bij de aanleg van de wijk is ruimte gereserveerd voor het blauw-groene netwerk. Waterlopen, brede oeverzones, poelen en bloemrijke hooilanden worden aangelegd. Kruisingen met drukke wegen vormen in Wateringse Veld geen barrières, omdat hiermee bij de aanleg rekening is gehouden. Onder bijvoorbeeld het Oosteinde en de Noordweg zijn ecoduikers (doorgangen) voor kleine zoogdieren en amfibieën aangelegd. Onder de brug bij het Oosteinde zijn looprichels aangebracht voor kleine dieren. Deze hoeven dan niet meer het Oosteinde over te steken. Zo worden met geringe inspanning veel meer mogelijkheden geboden voor natuur, dan wanneer het groene netwerk achteraf in een wijk ingepast moet worden. Na de aanleg heeft de wijk zelfs een grotere natuurwaarde dan voorheen. Vanuit de lucht is het Natuurtheater ter hoogte van het deelgebied Eilanden goed te zien. Een enorme waterzone vormt hier de hoofdmoot naast een reeks van poelen en watergangen. Hier ontwikkelen zich moerasjes met water- en oevervegetaties, rietzones, vochtige hooilanden en bosjes. In dit Natuurtheater wordt een op de zone afgestemde hoeveelheid water door het circulatiegemaal gebracht om de zuiverende moerassen te voeden.

8 12 13 LANGS DE NOORDWEG RIETPLANTEN ZONE RIJNERWATERING RECREATIEGEBIED HOEKPOLDER GEZIEN VANUIT ZONE RIJNERWATERING Langs de Noordweg in het Erasmus Veld is een geleidelijk aflopende, natuurvriendelijke oever aangelegd. Hier krijgen verschillende oever- en moerasplanten een kans. Sommige moerasplanten, zoals riet, hebben een waterzuiverende werking. Zij filteren met hun wortels verontreinigende stoffen uit het water. In het Wateringse Veld zijn veel van dergelijke waterzuiverende planten aangeplant om het water zo schoon mogelijk te maken. Het Natuurtheater langs de Rijnerwatering is zo ontworpen dat hier volop gebruikgemaakt wordt van zuiverende moerassen. Dat deze ook mooi zijn om naar te kijken, is nu al te zien. De zone grenst aan het Rijswijkse recreatiegebied Hoekpolder. Ter hoogte van Noordland en Groenland is de aanleg van het natuurtheater in volle gang. Natuurvriendelijke oevers en poelen worden gegraven. RIJNERWATERING IN AANLEG

9 14 15 Wat doet de gemeente? De gemeente wil in het Wateringse Veld de ecologische verbindingszones zo goed mogelijk laten functioneren. Direct bij de aanleg van de woonwijk zijn de voorwaarden geschapen voor een hoge natuurwaarde. Maar met enkel de inrichting is de gemeente nog niet klaar. Na de aanleg worden de oevers, poelen, moerasjes, bloemrijke graslanden en het water op een natuurvriendelijke manier beheerd. VOLOP WATERLELIES EN GELE PLOMP IN DE RIJNERWATERING Droge oevers en taluds worden niet vaker dan twee maal per jaar gemaaid, om de planten voldoende kans te geven om te bloeien en zaad te zetten. Het maaisel wordt afgevoerd. Door op deze manier telkens voedingsstoffen af te voeren krijgen meer bloemrijke soorten een kans om te groeien. Sommige plekken, bijvoorbeeld delen van oevers, worden één maal per jaar of nog minder vaak gemaaid. Zo zijn er ook in de winter nog schuilplaatsen voor allerlei dieren. Natte oevers worden niet vaker dan één maal per jaar gemaaid. Het schoonhouden van de oevers is dagelijks onderhoud. Door elk jaar hetzelfde beheer op vrijwel hetzelfde tijdstip uit te voeren, kunnen de planten en dieren zich hieraan aanpassen. Zo worden zij zo min mogelijk verstoord. Watergangen worden niet vaker dan één maal per jaar geschoond. Dit zorgt voor variatie in waterplanten. Bij het beheer wordt uiteraard ook rekening gehouden met de andere functies die het groen heeft. Je moet er goed kunnen wandelen en van het groen kunnen genieten. Belangrijk is ook dat het er mooi uitziet en dat het schoon is.

10 16 17 Kan er meer? Door de kansen voor natuurontwikkeling direct bij het ontwerp van de wijk aan te grijpen, is een goede uitgangssituatie gemaakt voor een hoge natuurwaarde. Bij het juiste beheer zal de natuur in het Wateringse Veld zich de komende jaren verder gaan ontwikkelen. Veel meer kan op het moment niet gedaan worden. Het is zaak deze ontwikkeling te volgen en het beheer zo nodig aan te passen. Ondanks de verscheidenheid aan planten en dieren, die in het Wateringse Veld verwacht worden, blijft de invloed van de stad op het gebied uiteraard groot. Gebruik als vissen, wandelen, spelen en hond uitlaten heeft invloed op de natuur. Dat is ook niet erg, want deze natuurbeleving is ook een belangrijke functie van het gebied. De groenzones in de wijk worden dan ook gecombineerd met recreatieve wandel- en fietsroutes. BELEEF DE NATUUR VLAK BIJ HUIS

11 18 19 U en de natuur: samen aan de slag U kunt zelf ook de natuur in uw omgeving een handje helpen. Wanneer u in het groen in uw omgeving voor de natuur ongewenste ontwikkelingen signaleert, neem dan contact op met het gemeentelijk ContactCentrum. U kunt kiezen voor een natuurlijke inrichting van uw tuin. U kunt de inrichting bijvoorbeeld afstemmen op een nabij gelegen verbindingszone. In het Bewonershandboek Wateringse Veld staan hiervoor nuttige tips. Ook uw volkstuin kan als stapsteen fungeren voor onder meer vogels, vlinders en bijen, zeker als u kiest voor ecologisch tuinieren. Misschien heeft u belangstelling om mee te helpen met het in beeld brengen van planten en dieren in het gebied. Deze gegevens worden gebruikt om bij te houden welke natuur in de stad aanwezig is en om het beheer te toetsen. Hiervoor kunt u contact opnemen met het Haags Milieucentrum of één van de natuurverenigingen. AANSPREEKPUNTEN GEMEENTELIJK CONTACTCENTRUM (070) HAAGS MILIEUCENTRUM (070) , met aangesloten natuurverenigingen, o.a.: Haagse Vogelbescherming Stichting Egelopvang Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging Algemene Vereniging voor Natuurbescherming Den Haag Vereniging voor Natuur- en Milieu-educatie MILIEU INFORMATIE CENTRUM (070) NADERE INFORMATIE

12 UITGAVE Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer Postbus DP Den Haag TEKST De Groene Ruimte BV, Wageningen FOTO S Dienst Stadsbeheer, Den Haag Ontwikkelings- Combinatie Wateringse Veld, Den Haag De Groene Ruimte BV, Wageningen Henk Harmsen, Lex Kreffer, Gert van der Slikke, Niek van der Worff, Den Haag VORMGEVING Weijsters & Kooij, Grave DRUK Hub. Tonnaer bv, Kelpen-Oler deze brochure is gedrukt op minder milieubelastend papier januari 2005