JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW

Transcriptie

1 JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW 1922

2 PADR. KOELER lc &) VAN OS ZENDEN OP AANVRAGE AFZONDERLIJKE CATALOGI EN PRIJSOPGAVE VAN LOSBLADIGE BOEKEN KANTOORMEUBELEN VERGROOTBARE BOEKENKASTEN KAART= en VE RTI KAALR EG I S TRATI E KOPIEERMACHINES alles Fabrikaat S O E N N E C K E N ydst SCHRIJFMACHINES BRUNSVIGA REKENMACHINES VE LOPOS T> ENVELOPPENSLUITMACHINES VICTOR TELMACHINES ENZ. t ONZE ADRESSEN ZIJN: ADR. KOLLER ( VAN OS AMSTERDAM ROTTERDAM 'S=GRAVENHAGE HEERENGRACHT 501 b/d. VIJZELSTRAAT WIJNHAVEN 73 NOORDBLAAK 49 NOORDEINDE 136a t/o DE ORANJESTR.

3 JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW ONDER REDACTIE VAN A. B. H. GIELEN 1922 <NAJAAR 1921 TOT AUGUSTUS 1922> DERDE JAARGANG HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS TILBURG 1*

4

5 INLICHTING. 1. Voor den volledigen inhoud zie men de opgave achter in het jaarboek. 2. De getallen tusschen haakjes achter den titel geven het aantal bladzijden aan. 3. De werken, opgenoemd bij de portretten der schrijvers, zijn daarom nog niet aanbevolen. 4. Boekenschouw wil zeggen, dat de Najaars- Uitgaven van 1921 en de Uitgaven van 1922 tot Augustus in dit deel zijn opgenomen. DE PORTRETTEN ZIJN DOOR EEN KUNSTENAAR SPECIAAL VOOR DIT JAARBOEK GETEEKEND.

6 OVERZICHT Om wille der continuiteit handhaven wij de indeeling der vorige jaargangen : I. GODSDIENST E N APOLOGIE. II. WIJSBEGEERTE E N OPVOEDKUNDE. III. ROMANS E N ONTSPANNINGSLECTUUR. 1. Nederlandsch. 2. Fransch. 3. Duitsch. ~ 4. Engelsch. IV. DICHTWERKEN. Oorspronkelijke uitgavcn en Bioemlezingen. V. KUNST. VI. LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS. VII. GESCHIEDENIS. 1. Algcmeene. 2. Bizondere. 3. Religieuze. VIII. LAND E N VOLKENKUNDE. IX. NATUURKUNDE E N NIJVERHEID. X. SOCIALE E N AANVERWANTE WETENSCHAP. XI. VOOR SCHOOL E N HUIS. XII. VOOR DE JEUGD. XIII. TIJDSCHRIFTEN. <EENE AANTEEKENING.) XIV. ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN.

7 INLEIDING Ten derden male hebben wij de uitgave verzorgd van de Jaarlijksche Boekenschouw en wij kunnen niet ontveinzen dat dit werk ons steeds meer ter harte gaat. Op zich zelf heeft natuurlijk de samenstelling van dit jaarboek niets aantrekkelijks, want het is een dorre arbeid, waarvan men bovendien weet dat het resultaat nooit volmaakt kan zijn, wijl de materie, welke te verwerken valt, te omvangrijk is. Maar de groeiende belangstelling, waarmede de voorgaande jaargangen werden ontvangen en onze vaster wordende overtuiging dat de Jaarlijksche Boekenschouw voor allen nuttig, voor velen zelfs noodzakelijk is, zijn voldoende aansporing om het werk met liefde en toewijding voort te zetten. Onze waardeering van boeken zal natuurlijk niet zelden afwijken van die der niet-katholieken, en het zou ons ten zeerste verrassen, indien zulks niet het geval ware. Wij, als katholieken, gronden immers ons oordeel op beginselen, welke zij niet erkennen. Wij hebben die beginselen in het vorig jaarboek, waar wij spraken over Natuurwet, Boekenwet en Indexlij st eenvoudig en voor iedereen bevattelijk uiteengezet. En wie derhalve wil nagaan of onze uitspraken kloppen, moet eerst trachten iets te begrijpen van de katholieke jurisprudentie. Blijkt dat te moeielijk, dan doet men beter onschuldig en zwijgend te gaan visschen, dan te schrijven over dingen, waarvan men zoo ongeveer evenveel weet als van de Hunnebedden. Toch geloof ik, dat men aan den Overkant de katholieke opvatting van boekenbeschouwing steeds beter leert verstaan. Tenminste het beginsel, dat daaraan ter grondslag ligt: Dat de mensch zich niet noodeloos in gevaar mag stellen van te verliezen wat kostbaarder is dan het leven. Nu kunnen wij van onze andersdenkende medemenschen natuurlijk moeielijk vergen dat zij het katholieke geloof een kostbaar bezit zullen vinden. Maar zij moeten ons de vrijheid laten dat wel te doen en, overeenkomstig die overtuiging, maatregelen te nemen om te houden wat wij hebben.

8 Overigens is er nog een breed terrein, waarop allen, die het ernstig meenen met hun volk, in eendracht samen kunnen werken en komen tot overeenstemming. Dat is eenvoudig een kwestie van logisch denken. Gij verbiedt uw zonen op den nok van het dak te wandelen, omdat zij hun geliefden hals zouden kunnen breken ; over ijs van één nacht te loopen, omdat zij hun longen vol water kunnen krijgen; met onbeschermde oogen in de zon te staren, omdat zij voor goed hun kijkers zouden bederven. Weest dan ook een beetje logisch en als gij niet wilt dat uw jongen een losbol wordt, die gezondheid en erfdeel verkwist als de bengel uit het Evangelie, prijs hem dan ook de lectuur niet aan, die honderd tegen één, van hem een moreelen lammeling zal maken. En wat gij verplicht zijt tegenover uw eigen kind, dat behoort gij, als gij toevallig schrijver of criticus zijt, ook te onderhouden ten opzichte van vreemden. Wie daartegen iets weet in te brengen verdient een standbeeld, maar het zal met het hoofd op het voetstuk en met de beenen in de lucht moeten staan, als een symbool van de averechtsche redeneerkunst des geachten opponents. Wij gaan overigens rustig onzen gang. Wij kiezen een boek als een vriend, dus niet tot onze ergernis of om ons gemoedelijk te laten beleedigen, maar om er iets van te leeren, om er beter door te worden, om er vreugde en liefde aan te beleven, of minstens om... de gezelligheid. Kunnen zij noch het een noch het ander geven dan maken wij gebruik van ons recht om ze buiten de deur te sluiten. Den vriend, die geen vriend blijkt, ontvangen wij niet het boek, dat slecht of eenvoudig niets is, koopen noch lezen wij. DE REDACTIE.

9 a...^ ^^.o-.,...4,.e.,...,c,..e.o a. ^ ^. ^ GODSDIENST EN APOLOOJE; ^ ^ O.0.s7s^e7s7 s7>e1. ^é>s>s7^s7..7 s70g`g`gg`^`sgg<s`gg.`g`g`gcs`^`s 0 Verloren moeite, onnuttig streven, Om langer als den tijd te leven, dien God, in zijn beschik, ons stelt, Zijt Keizer, koning, oorlogsheld, Zijt jong of oud, zijt rijk aan gaven Of arm, gij sterft, gij wordt begraven. 't Is voorbij, verleen, gedaan! Toch neen, daar blij ft iets voortbestaan, dat meest veracht wordt en misprezen dat is, en dat zal eeuwig wezen... Past op uw ziele, o mensch, en doet, hetgeen God wil, hetgeen gij moet. Laat lachen al die lachen konnen, de ziel gered is 't al gewonnen, en die dit één verliezen zal, verliest, eilaas, verliest het al. Zoo dichtte Guide Gezelle, juist vij ftig j aren geleden, ter rouw tgedachtenis; en in deze verzen heeft hij neergelegd de opperste levenswijsheid van den Christen. Wat zou ihet aanschijn der wereld veranderen, indien allen haar klaar voor oogen hielden en durfden maken tot regel van hun ondernemen en bestaan. Het jammerlijk egoisme van persoon of groep, dat eigenlijk eerste oorzaak is van alle dwaling en botsing, mocht dan zeldzamer de motor worden van het menscheli j k doen en drijven. Het ligt derhalve voor de hand dat wij met blijdschap begroeten al wat bijdraagt tot de religieuze verdieping en verbreiding der katholieke wereld en levensbeschouwing. De Apostolische ijver is werkelijk niet verkoeld. Integendeel. Door tijdschrift, kalender, brochure en vergaderingen wordt de geestdrift voor de katholieke Missiën, aanvankelijk ontstoken op heel bizondere wijze door een groep van Amsterdamsche Universiteits-studenten, wakker gehouden. In 't eigen land hebben wij goed onderlegde straatsprekers, naar het voorbeeld van Engeland, die de voornaamste waarheden van ons Geloof, het misleide volk voorhouden. Retraiten, evenals conferenties voor andersdenkenden, bieden dezen gelegenheid nader kennis te maken met het Catholicisme. De Apologetische vereeniging Petrus Canisius met haar inlichtingen en uitgaven, Het Geert-Groote-Genootschap met zijn mooie

10 10 PORTRETTEN

11 PORTRETTEN 11 J. R. van der Lans. In 1923 zal het 5o jaren geleden zijn dat de eerste historische novelle van J. R. v. d. Lans verscheen. Dat was Irmingarde in de Juniaflevering van Het Katholiek Stuiversmagazijn (1873). Wij willen deze gelegenheid aangrijpen om hulde te brengen aan onzen pionier. Hij werd te 's Gravenhage geboren 1 Juli In den tijd dat hij werkzaam was aan het onderwijs schreef hij, behalve eenige boekjes voor kinderen, de groote verhalen Kruis en Adelaar, De nachtelijke Zangers en Tenochtilan. In 1879 verbond hij zich aan de Maatschappij de Katholieke Illustr. en kon zich geheel wijden aan zijn geliefde letteren. Wij vermelden van zijn werken nog: Om de Keizerskroon Koning Karel en Widukind Door Strijd tot Zegepraal Gregorius de Groote De Tocht naar Damiate Maagdepalmen Een Bloem in den Kerker De gouden Dubloen De Juffrouw van Gezelschap Lood in 't Hart De Indringster Worstelend om Licht Kersten andere Verhalen. Verschillende dezer verhalen werden vertaald in het Duitsch. Onder den schuilnaam Jan Rom,bout gaf hij twee bundels Humoresken. Ten slotte noemen wij zijn reisverhaal Per extratrein naar Rome en de historische studie Voor honderd Jaren. Een gedeelte zijner liederen en gedichten bracht hij samen in Liederen en Liedekens en Eglantieren. In 1898 werd Van der Lans hoofdredacteur van de Gelderlander en een paar jaren later tevens directeur. Men moet erkennen dat hij het blad tot hoogen bloei wist te brengen en alleszins de hulde verdiend waarmede hij in 1919 ter gelegenheid van zij 4oj arig jubileum als journalist werd omringd. In 1887 was Ihij een der eersten die het kruis pro Ecclesia et Pontifice ontvingen en bij zijn 25 j arig persjubileum zag hij zich benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau I Augustus 1919 nam hij rust als journalist. Sindsdien verschenen noog van zijne hand de brochure Voor de Roomsche Pers Petrus Canisius, als voorbereiding van het eeu Nfeest, en Gemma Galgani, een Kind van Jezus Lijden.

12 12 PORTRETTEN

13 PORTRETTEN 13 Julie H. M. R. Russel. Geboren te Maastricht 1867, studeerde middelbaar fransch, zag een novellistische bijdrage met zilveren medaille bekroond, was medewerkster aan nederlandsche en fransche dagbladen. Schreef verder in de Katholiek, Katholieke Gids, Jaarboekje van Thijm, Stemmen onzer Eeuw, Dietsche Warande, Nieuwe Eeuw. In de ' Katholieke Illustratie verschenen verscheidene harer novellen o. a. Martenshoeve De van Randerburgs Wereldlingen Barones Beatrix Mik is de Wrake De Erfgenamen van ter Horst. Als eerstelingen verschenen in boekvorm A'sche Dames Loopbaan eens Kunstenaars. Na haar huwelijk met J. R. van der Lans werden nog afzonderlijk uitgegeven: De Meerssener Bende Al Verden en Verder de Eiken van Forzetten. Van haar kinderboeken vermelden wij : Gedenkschriften van Azor Janus Peek en z'n Vliegmachine Frits de Jager Treesjes nieuwe Taak Ridder Michiel. Als drankbestrijdingslectuur werd voor volwassenen bestemd de novelle Zee van Wee, en voor kinderen Frenske in den Vreemde, dat de onverdeelde goedkeurig der commissie wegdroeg, die de schrijfster met het bereikte gelukwenschte.

14 14 GODSDIENST EN APOLOGIE wit-blauwe boekjes en buitengemeen practische volksblaadjes, de studenten met het populaire Vliegend Blad je, het Apologetisch Maandblad Het Schild, waarop ieder katholiek en elke zoeker een abonnement moest hebben, de serie Geloof en Wetenschap (Studien voor Onzen Tijd) het Bureau Houvast te Alkmaar, waar de geestige en pakkende Max de leiding heeft, het schoone Werk ter Bekeering van het Heidensche Kind van Dr. van Ginneken, zijn zoovele getuigen van bloeiend geestelijk leven en werkzaam Apostolaat. Hier laten wij eenige boeken volgen, die behooren onder deze rubriek. Men veroorloove ons bescheiden het woord aan te halen van onzen fransche confrater Louis Bethleem: L'indication complète des bons livres est dif f icile a trouver. Je ne vieux pas,savoir pourquoi. Mais., m'autorisant des quotidiennes recherches que je fais depuis ede longues annèes dans les receuils bibliographiques les,pluis divers je me permets d'appeler respectueusement l'attention de M. M. les éditeurs catholiques, de ceux de Paris iet principalement de ceux de province, sur ce point, une trop grosse part de leurs ouvrages ne figure point dans les repertoires bibliographiques, même dans les documents fournis par le ministère die l',interieur". Hier zijn de toestanden anders, maar zij konden wel beter zijn. Vooral wat betreft de Vlaamsche uitgaven. Aarts (J.) : Roomsche Adel. Honderd Heiligenlevens ten gebruike van het katholiek Onderwijs. (Eerste vijftigtal 2e druk) (204) f 1.5o. Een verdienstelijk boek, dat gelegenheid geeft aan de hand dezer levens, ongeveer heel de Kerkelijke Geschiedenis te behandelen. Ballings, S. J. (N.) : Wilskracht. 2e druk (201) f Dit moedig-makende en tot energie-opwekkende boek beleeft binnen korten tijd den tweeden druk, hetgeen wel bewijst dat de raadgevingen vallen in goede aarde. Het is ook werkelijk een flink en mannelijk woord dat hier wordt gesproken. Benedictus: Regel van den Heiligen.. Bensdorp (Th. F.) : Als er een God bestaat, die alles gemaakt heeft, vanwaar dan het kwaad? (39) f o.30. Een populaire behandeling van deze moeilijkheid, een der eerste die men gewoonlijk hoort uit den mond van hen,,die er niets meer aan doen". Berchmans : Heilige Joannes. Bij het derde Eeuwgeti j. Tentoonstelling, Ikonografie, Bibliografie. (158) f 2.-. Een blijvende herinnering aan de Berchmans-tentoonstelling van Mei Vele afbeeldingen en portretten van den Heilige.

15 GODSDIENST EN APOLOGIE i5 Bertrand (M. L.) : Onze Lieve Vrouw van den Bosch. Geschiedenis van het miraculeuze Beeld en zijn Vereering. (76 m. 5 pltn.) f Een goed overzicht, Beknopt en volledig. Cantimpré (Thomas van) : Het Leven van +den H. Lutgart. Chrysostomus (Sint Joannes) : Over het Priesterschap vertaald door Frans Vermuyten, Pr. (152) f 2.-. Her boek is opwekkende geestelijke Iectuur voor priesters. Companus, 0. F. M. (FR. F.) : Het goed Recht van den katholieken Eeredienst. f Waaruit overtuigend blijkt dat deze eeredienst maar niet een willekeurige uiterlijkheid is, doch gegrond op een recht en een plicht, die niet vallen te loochenen. Zeer aanbevelenswaard als apologetische lectuur. Cyprianus. Het Leven van den Heiligen Rochus. Uit verschillende werken zoo nauwkeurig mogelijk samengesteld, gevolgd door een Litanie en verschillende Gebeden ter eere van den Heilige. (88 met I plt.) f Dekkers (M. F.) : Roomsch-katholieke godsdienstleer. 4de herziene dr. Fallize (J. 0.) : Heiligenvereering. Met toelating van den schrijver vertaald uit het Noorsch,door A. Metz. (39) f Gervasius, 0. M. C. Bovennatuurlijke Paedagogie (5o) f i.. Een nummer uit de Opvoedkundige,Brochurenreeks" lat hier nog wel eens aanbevolen mag worden. Hoofdzaak der opvoeding. Grinsven (M. van) : Korte Novene ter eere van Petrus Donders, den Apostel der Melaatschen van Suriname. (64 m. I plt.) f 'Gunther (Dr. H.) : Noorwegen en zijn katholieke Missie. Vrij bewerkt door G. de Geus, R. K. Pr. (93) f Hinsbergh (E. A. van) : Preeken. Uitgegeven door J. Kaarsgaren. (VIII 154 m. portr.) f 2.75, geb. f Jansen 0. P. (P. pr. E. J. B.) : Konstatijn de Groote. (82) f Tegen de Geschiedvervalschers en als zoodanig een goed stuk apologie, wijl menig kerkelijk vraagstuk verbonden is aan de historie van Konstan ti j n.

16 16 GODSDIENST EN APOLOGIE Lampen 0. F. M. (Fr. Willebrord). Roomsche Brieven over het Allerheiligste Sacrament des Altaars. (99) In briefvorm, onderhoudend en duidelijk overzicht van de bewijzen voor Christus' waarachtige tegenwoordigheid in het H. Sacrament. Lans (J. R. van der) : Gemma Galgani. Lefeber ( J. W.): Het Ontwaken van een Werelddeel. Met een inleiding door Fr. Raymakers. (52) f o.30. Een interessant boekje tot het kweeken van liefde voor en kennis van de Missie. Meer de Walcheren (P. v. d.) : De Heilige Benedictus. (131 m. I plt.) f 1.25, geb. f 1.9o. Newman : XV Preeken van Kardinaal Newman. Uit het Engelsch door J. de Cock. (239) f 1.75 Oppenraaij s. j. (Dr. R. van) : Apologie van het Christendom. Met een inleidende verhandeling over het bestaan van God. 5de dr. (LXXIX, 334) f 2.9o, geb. f Plus S. J. (R.) : God in Ons. Een uitmuntend boekje, dat onder andere kan bijdragen om te verhinderen dat vormen van devotie hun wezenlijken inhoud verliezen. Saintrain (P.) : De heilige Pastoor van Thildonck en zijne Stichting in Nederland. Uit het Fransch door Jos Timmermans. (240) f2.5 o. Slinger (R.) : Antwoord op de voornaamste Levensvragen. 2e druk. (106) f 1.1o. Smits-Govertsen (A.) : De Ferrer-Legende. (77) f 1.5o. Bewijs dat Ferrer, die rechtmatig werd gefusilleerd, doch die, door de anarchisten als een heilige en imartelaar wordt vereerd, én een weerzinwekkend mensch én een gevaarlijk bandiet was. Vranken (J.) : Christus, de Menschenzoon. (66) f i.. Vreeswijk 0. F. M. (Fr. Mártialis) : Beschaving. Roomsche Rijkdom. 6e Bundel. (255) f 3.. De vijf vorige bundels waren: Vragen van den Dag, Liefde- Lijden, Gewijde Lyriek, Zingend Credo, Hoogtij.

17 GODSDIENST EN APOLOGIE 17 Zey (Jac. J.) : Recollectiegedachten 3e, 4e, 5e reeks. (366) f Tem slotte vermelden wij hier den tweeden bundel van Geestelijke Gedichtjes, door een Zuster van de Congregatie van 0. L. Vrouw Moeder van Barmhartigheid. Tilburg. (141) Duitsth. Brors S. J. (F. X.) : Modernes ABC fur das katholische Volk. Kurze Antworten auf die zahlreichen Angrif f e gegen die katholische Kirche. 15 M. Hessen (Johannes) : Der Augustinische Gottesbeweis. 14 M. Krebs (E.) : Dogma and Leben. 32 M. Krebs (E.) : Was kein Auge gesehen. Die Ewigkeitshof f nung der Kirche. 12 M. Lippert (Peter) : Die Gnaden Gottes. 13 M. Mohler (J. A.) : Symbolik. me Auf 1. vom Dr. Kief M. Niekes Denef f e S. J. Schutz- and Trutzwaf f en im Kampfe gegen den Unglauben and Irrglauben. 18 M. Pesch S. J. (Chr.) : Nestorius als Irrlehrer. 27 M. Rauschen-Wittig : Grundri13 der Patrologie. 36 M. Rost (H.) : Der Protestantismus nach protestantischen Zeugnissen. 20 M. Sawicki (Fr.) : Die katholische Frdmmigkeit, ihre Grundlagen, ihr Wesen and ihr Recht. 30 M. Schulte (Fr.) : Die Gottesheweise in der neueren deutschen philosophischen Literatur von 1864 bis M. Stieglitz (H.) : Ein glaubensstarker Christ. Katechismus fur Jugendliche. 17 M. Zimmermann (0.) : Das Dasein Gottes. (3e B.) Vom Vielenzum Einen. 14 M. 2

18 18 GODSDIENST EN APOLOGIE Wij spreken hier natuurlijk niet van niet-katholieke godsdienstige lectuur. Het blijkt echter dat tegen sommige boeken wel eens uitdrukkelijk mag worden gewaarschuwd, ofschoon de inhoud eigenlijk elke waarschuwing overbodig moest maken. Wij oordeelen niet over de goede trouw van Mevrouw Kelway-Bamber, al kunnen wij niet begrijpen hoe iemand kan gelooven aan den barren onzin, dien zij van haar medium aanvaardt, evenmin als wij begrijpen de mentaliteit van een geleerde als Oliver Lodge in deze zaken. Men heeft dus als verboden boeken te beschouwen: Esperance (Mrs. Ed.) : Uit de Geestenwereld. Naar het Engelsch. (XVI 209) 3e druk. Keiway-Bamber (L.) : Claude's Boek. (en). Claude's tweede Boek. Mededeelingen van gene zijde. Uit het Engelsch. Owen (G. Vale) : De eeuwige Schoonheid des Hemels. Mededeelingen van,generzijds ontvangen en opgeschreven. Met Inleiding van Frederik van Eeden en onder diens toezicht vertaald. De Laaglanden (IV 254 m. I plt.) Zonder ons in de polimiek te mengen, ontstaan omtrent dit onderwerp, gelooven wij dat de volgende boeken van F. van Eeden ook onder de boekenwet vallen. Zij zijn trouwens geschreven vóór de schrijver katholiek was en hebben voor zijn geestelijke ontwikkelingsgeschiedenis zeer zeker waarde. Wij bedoelen het Roode Lampje en (fit Jezus Openbaar Leven. Daar zijn hieromtrent te veel misvattingen in omloop dan dat wij er over zouden kunnen zwijgen. Bezwaar maken wij ook tegen de Serie Boeken van Wijsheid en Schoonheid, in zooverre zij uittreksels zijn uit religieuze geschriften. Waar katholieke mystieken worden behandeld en hunne gedachten verklaard, blijken de inleiders niet berekend voor hun taak. S. R.

19 1)..,b...,1;...o^^.^ccc4e-C...0 Ca ^i 0 OVER RW.FOERSTER ^ O rs o /r4 GGGGGGGGGGGGGGGGGOGGGGGGGGGGGGGGGGGo Daar is dikwijls gevraagd in hoeverre de werken van dezen grooten paedagoog voor katholieken geschikt waren neen, er heeft zich zelfs rondom Foerster een strijd ontwikkeld, waarin voor-en tegenstanders elkaar met hunne meeningen en bewijzen bestookten. Wat er geschreven werd over Foerster en zijn werk beslaat al een aardige bibliotheek. Nu den laatsten tijd die gedachtenwisselingen meer in levendigheid toenemen, althans in Duitschland, en daarvan zoilder twijfel eenige naklanken zullen doordringen tot in onze rustige gouwen, kan het zijn nut hebben onze lezers een weinig op de hoogte der kwestie te brengen. Martin Faszbender van Berlijn heeft eene bijdrage geleverd dur Foerster-Kontroverse, die onze volle aandacht verdient, en waaraan wij het volgende ontleenen. Nog levendig herinner ik mij den indruk, die Foerster's Jugendlehre bij eerste verschijnen op mij maakte. Tot dan had ik nog niets van hem gelezen en van dat boek had ik ook nog geene besprekingen gezien. Toch zag ik onmiddellijk dat hier iets bijzonders werd geboden. Zeker, het was geen christelijke opvoedingsleer, die Foerster hier uiteenzette; het was de gedachtenwereld van het Gesellschaft f iir ethische Kultur". Maar wat mij dadelijk boeide was de eigenaardige kunst van uitdrukking en vooral de bekwaamheid om oude, algemeens waarheden onder geheel nieuwe belichting te toonen, de ethische plichten van het alledaagsche leven uit den innerlijken samenhang en wisselwerking van het gebeuren in persoon, volk en wereld af te leiden en hun concreten inhoud naar voren te brengen. Uit het boek bleek wel dat een christelijk paedagoog de richtlijnen zijner opvoeding niet zoo maar bij Foerster mocht gaan zoeken, maar van den anderen kant was het toch duidelijk dat ook een katholiek paedagoog veel waardevols bij hem kon vinden. Later leerde ik Foerster persoonlijk kennen. Dat was ten tijde toen in de opvoedkundige tijdschriften druk werd besproken het Decreet van Pius X: Guam Singulari" van 8. Aug. 1910, en de beteekenis daarvan voor de opvoeding der jeugd. In een lang onderhoud met Foerster bracht ik ook dit Decreet ter sprake. Ik zeide hem, dat al mocht hem als protestant de kwestie der opvoedkundige beteekenis van het pauselijk schrijven minder na liggen, het mij toch niet onmogelijk voorkwam dat hij. bekend om zijn onbevooroordeeldheid, en afgezien van alle dogmatiek, toch psychologisch gemakkelijk de kerngedachte zou vatten. 2*

20 20 PORTRETTEN

21 PORTRETTEN 21 Bernard van Meurs. Het is niet onze bedoeling hier nog eens de levensdata te geven van pater Van Meurs of een opsomming van zijne werken. Wij plaatsen hier zijn portret als van iemand, die naar beste vermogen heeft medegewerkt om de Katholieke Illustratie groot en goed te maken. Hij was daar als commissaris van Redactie" een persoon van bijzonder grooten invloed. Toen de heer Van der Lans kort na zijn post aan de redactie het eens waagde een gedichtje te plaatsen als bijschrift bij een p'aat, liet pater Van Meurs hem dadelijk weten dat geen gedicht in de Kath. Illustr. mocht worden geplaatst zonder zijne goedkeuring. Al wat aan verswerk binnenkwam, werd in den vervolge dan ook trouw opgezonden aan den dichter van het Kriekende Kriekske, die het goedkeurde, soms verbeteringen voorsloeg of het terugzond als ongeschikt. Het was de eenige mogelijkheid om het Weekblad op peil te houden zonder de beginnelingen de gelegenheid te ontnemen van zich voor het eerst gedrukt te zien. Men mag dan ook veilig beweren dat in dien tijd geen vers werd opgenomen, dat ten minste niet behoorlijk in den vorm was. Want op dat punt was hij heel streng en als een jeugdig dichter zijn geduld soms al verloor, klonk het hem onverbiddelijk tegen: il faut faire des vers faciles dif f icilement. Van der Lans, die erkent veel van hem te hebben geleerd, droeg zijn bundel Liederen en Liedekens aan hem op als aan zijn Hoogvereerden Meester".

22 22 OVER F. W. FOERSTER Bereidwillig ging Foerster in op mijne vraag en beleed onomwonden zijn geloof aan de godheid van Christus in den zin der christelijke overlevering. Dan ging hij voort, dat hij als praktisch waarnemer en kenner van de ziel van het kind,dit dekreet slechts welkom kon heeten. Juist den itijid van het zevende tot tiende levensjaar hield hij buitengewoon geschikt voor religieuzen invloed. Tegen het tiende jaar begon sterker te worden de lichamelijke,ontwikkeling. Met de grootere behoefte aan voedsel stond gewoonlijk het toenemende groeileven in verband, ien de werking van het psychologische 'op het physiologische,deed zich meer gelden. De tijd tuisschen het zevende en tiende levensjaar is echter eene periode van stilstand der lichamelijke ontwikkeling en tevens eene periode van geestesconcentratie welke zeer geschikt is voor religeuse beinvloeding van wil en gemoed en voor een groot religieus ondervinden als de eerste H. Communie. Sinds heb ik in spanning en opmerkzaam Foerster's ontwikkeling gevolgd. Men kan zijne geschriften in drie groepen verdeelen: werken t der individueele, 2 der sociale, 3 der politische ethiek en paedagogie. Waar ethische en religieuze problemen in deze geschriften worden behandeld, ziet men een klaarder worden zijner inzichten. Toen Foerster in zijn eerste werken zich begon los te maken uit den ban van een puur aardsch begrip der ethische cultuur en dientengevolge van katholieke grondwaarheden steeds beter begrip toonde, wilden al te ijverige katholieke kringen in hem dadelijk iemand zien, die rijp was om katholiek te worden. Zij maakten niet voldoend onderscheid tusschen het standpunt van een mensch, die wel de beteekenis der katholieke leer en der katholieke moraal ten opzichte van opvoeding en leven erkent, zonder echter in geloofszekerheid deze leer als waar aan te nemen, en het standpunt van iemand, die de katholieke geloof s- en zedeleer tevens als de eeuwige, door God geopenbaarde waarheid aanvaardt. Foersters eerste gescht if ten toonden alleenlijk een begrip van de paedagogische beteekenis van het Catholicisme en slechts iemand, die te haastig was in zijn gevolgtrekkingen, kon hem gebrek aan inzicht verwijten, als hij deze erkenning der paedagogische waarde alleen, niet hield voor voldoenden grond om in de katholieke Kerk te treden. Zijn laatste werken, in het bizonder het boekje Christentuin und Padagogik en in nog hoogre mate Christus und das nlenschliche Leben laten geen twijfel meer dat Foerster in klaar bewustzijn is doorgedrongen tot het geloof aan die Godheid van Christus. Doch zijn er nog niet talrijke protestanten, die dit ook gelooven, maar het toch niet noodig vinden zich aan te sluiten bij de katholieke kerk?

23 OVER F. W. FOERSTER 23 Als verder Foerster in 1922, in het opnieuw uitgegeven Autoritdt?end Freiheit deze aangrijpende woorden schrijft: Gelooft mij, in mij brandt een ware passim catholica, een diep verlangen naar de woonstede der ziel, naar het heilige voedsel van het christelijk geweten, naar de zinrijke gebruiken, het oude latijn, de durende zekerheid, de gemeenschap der Heiligen, en naar het verband met de vervlogen eeuwen, terug tot den tijd der martelaren." En als Foerster in Christus und das menschliche Leben ontroerend zich verdiept in het wezen van den Gekruisigde, zoodat men dit boek werkelijk een openbaring van religieus denken en voelen moet noemen, dan moet men toch voorzichtig zijn en Foerster er geen verwijt van maken, indien hij uit al die overtuigingen nog niet tot de slotsom is gekomen om zijn wereld en levensbeschouwing ook uiterlijk verder te belijden door zich aan te sluiten hij de kerk. Ja, had hij zich de leer der kerk als het Corpus Mysticum Christi in den zin der katholieke geloofsleer volkomen eigen gemaakt, dan zou er voor hem geen gegronde reden meer zijn om buiten te blijven staan. Maar dat is niet het geval. Die godsdienstigheid van Foerster zit altijd nog gevangen in het protestantsche subjectivisme. De kerk is voor hem eigenlijk nog steeds Idee, niet het gottgewirktes T,eben" waar God wezenlijk werkt, zooals Maler voor honderd jaren in zijn geschrift over Das Prinzip des Katholizismus" zoo schoon v iteenzette. Uit het feit der gestadige ontwikkeling van Foerster wat betreft zijn religieuze opvattingen, volgt dadelijk ook de moeieli j kheid om er kritiek op te oefenen. Bij zulk een stand van zaken moet men, wil men niet onrechtvaardig worden, zich hoeden, de opvattingen, welke de schrijver vroeger huldigde, aan te wijzen als zijn laatste standpunt. In vraagstukken, waarover hij zich niet uitdrukkelijk heeft uitgesproken, mag men slechts redeneeren4, en dan niet uit zijn,vroegere maar uit zijn tegenwoordige inzichten, tot gevolgtrekkingen komen. Maar dat alles geldt slechts waar het betreft de beoordeeling van de persoonlijkheid van Foerster Anders staat het waar men oordeelt over het een of ander boek van dezen schrijver. Wanneer Foerster geschriften uit vroegere ontwikkelingsperioden, die niet meer overeenstemmen met zijn tegenwoordige zienswijze, ongewijzigd laat herdrukken, kan hij er geen bezwaar tegen hebben dat zij, die deze opvattingen afwijzen, tegen bedoelde boeken waarschuwen. Onzuiver wordt alleen de strijd, als men hem zienswijzen, met welke hij heeft afgedaan, aanwrijft als zijne tegenwoordige.

24 24 OVER F. W. FOERSTER Deze eenvoudige gedachten heeft men echter in den kamp rondom Foerster niet altijd in praktijk gebruikt. Het verloop van dezen strijd, van deze Foerster-kontrovers, in wat de voornaamste daadzaken betreft, is als volgt: Reeds een tiental jaren geleden toetsten zeer nauwkeurig, uit een goedbegrepen plichtsgevoel, twee katholieke schrijvers, Alois Wurm en Christian Pesch, de opvattingen van Foerster over Gezag en Individualisme. Steunend op deze kritiek schreef de protestantsche professor Witte: Foersters Katholizismus (191 I) waarin hij tot het besluit komt dat diens catholicisme niets te beteekenen heeft (Nur ein Talmi-katholizismus" sei). In 1917 trad dé evangelische predikant Hermann Bilschel als protestant in scherp gericht met Foerster in Foersters Erziehungsgedanke im Lichte lutherischer Heilsverkiindung. De meest diep gaande kritiek is echter geoefend door Dr. Kiefl in zijn Foersters Stellung zur Christentum, Foersters Religionsphilosiphie und der Katholizismus Christentum und Padagogik en het laatst in zijn artikel Christus und das menschliche Leben (1922). Een samenvatting dezer debatten tusschen Kiefl en Foerster heeft de Benedictijn Hugo Lang op een voortreffelijke wijze gegeven in Hochland" : Erwagungen zur Foerster-Kie f l-kontroverse. Het theocentrisch karakter der katholieke opvoedingsleer heeft Barnberg scherp op den voorgrond geplaatst in Zuruck zur Erziehungslehre Christi. En onlangs gaf Ludwig Pilger, een theologisch zeer goed onderlegd leerling van Foerster, die zich in zijn geest heeft ingeleefd, een samenvattend geschrift uit: Friedrich Wilhelm Foerster als Ethiker, Politiker und Padagoge (1922). In voornamen vorm en met warme overtuiging tracht hij te bewijzen dat Foerster het zeer ernstig meent met Religie en Christendom, en deze beide beschouwt als de eigenlijke opgaven zijns levens. Voort mogen wij hier niet vergeten de verzameling van Uitspraken over Foerster en zijn levensarbeid, welke Alfred Beda Muller in zijn boekje Friedrich Wilhelm Foerster heeft bij eengebracht (1922) en het opstel van Schraml over het Christus-Buch in Historisch-Politischen Bldtter". Ook het boekje van Peine, al is het dan meer eene waardeering, dan eene bespreking, worde hier vermeld: Worte von F. W. Foerster, zijnde beteekenisvolle citaten uit de werken van den paedagoog. Onder de vereerders van Foerster werd dikwijls de kritiek van Kiefl zeer kwalijk genomen. Men zocht de waarde daarvan te verzwakken door het gevoelen uit te spreken, als zou Kiefl zoo scherp tegen den opvoedkundige Foerster zijn opgetreden omdat hij een tegenstander is van diens politiek.

25 OVER F. W. FOERSTER 25 Zoo zeide mij eens iemand, dat hem de schellen van de oogen waren gevallen en hij ineens begreep waarom Kiefl zoo hard oordeelde, toen hij in de voorrede van diens boek Katholische Weltanschauung und modernes Denken de regels had gelezen over den Jugendlichen Nationalhelden Graf en Arco". Zeer zeker wordt hier gewezen op een zeer zwakke plaats in het overigens uitmuntende boek van Kiefl. Ook kunnen wij niet ontkennen dat deze wat betreft den toon en de strijdwijze vervallen is in fouten, welke hij zelf voorheen den bestrijders van Schell bitterlijk verweet. En van Foerster moet men toegeven dat hij met bewonderenswaardig geduld en voorname houding veel heeft verdragen, wat hem toch onrecht moest schijnen. Overigens kan men als katholiek het volkomen eens zijn met de grondgedachten van Foersters politieke ethiek en paedagogie, zonder daarom te billijken zijne bekende politieke uitspraken. Hier is niet alleen van belang wat wordt gezegd, maar ook hoe, wanneer en waar het gezegd wordt. Foersters politieke geschriften bevatten zonder twijfel paarlen van politieke ethica en paedagogie. Maar stellig heeft hij zeer zware fouten begaan in de beoordeeling der feitelijke omstandigheden en de besluiten daaruit getrokken voor zijn eigen optreden. Daardoor heeft hij zich tegenstanders gemaakt, die in hunne eenzijdigheid niet meer zagen het goede en blijvend waardevolle in zijn levenswerk. Ook kan ik het niet eens zijn met hen, die van meening zijn, dat Foerster nooit politieke geschriften had moeten schrijven. Immers, geheel in de lijn zijner studie lag niet alleen de persoonlijke ethica en paedagogie, maar ook de sociale en politieke. Hij had echter moeten blijven bij de ontwikkeling der grondstellingen. En gedurende den oorlog had hij zulke artikelen als hij geschreven heeft, niet mogen schrijven en tijdens de revolutie geen gezantschapspost aannemen uit handen van Eisner. Maar het is onrechtvaardig hem terwille dezer fouten een zedelijke minderwaardigheid te verwijten. Ik ben vast overtuigd (lat ook hierin Foerster bezield is geweest met de beste bedoeling. De kritiek van Kiefl is overigens buitengewoon verdienstelijk. Allen, die niet gewend zijn nauwkeurig te onderscheiden, heeft hij de grenzen aangewezen tusschen de opvattingen van Foerster en de katholieke wereld- en levensbeschouwing. En, wat niet onderschat mag worden, voor Foerstér is het eene aanleiding geweest om zich, duidelijker dan hij gedaan had, uit te spreken over zijne verhoudirrg tot Christus, Christendom en de katholieke kerk... Intusschen behoort men in katholieke kringen zich gewoon te maken, Foerster niet te beschouwen als katholiek, maar als wat hij

26 26 PORTRETTEN

27 PORTRETTEN 27 Herman G. H. Ermann. Geb te Utrecht in Studeerde te Culemborg, trad in 1872 in de Orde der Jezuieten te Mariendaal. Drie jaren studeerde hij te Laval in Frankrijk wijsbegeerte en natuurkunde, werd daarna docent te Culemborg en studeerde vervolgens gedurende vier jaren de Theologie te Maastricht. Na zijn priesterwijding was hij te Mariendaal professor in het Grieksch en Nederlandscih en later leeraar aan het Gymnasium te Katwijk. Sinds 1897 woont hij te Rotterdam en is al die jaren werkzaam met de pen en het geschreven woord. Gedurende vele jaren was hij ook moderator van de katholieke studentenvereeniging te Delft. Wij hebben een volledige bibliografie van dezen schrijver, maar het blijkt ondoenlijk al de titels af te drukken van zijn talrijke schrifturen Wij moeten dat uitstellen tot een andere gelegenheid. Behalve zijn dichtbundel Een Garve, noemen wi j hier slechts het groote werk in vier deelen De Paus Geen Wonderen? Is er een God? Het Huis op de Steenrots Bijbel en Bijbelverklaarder Echte Wonderen Hercules Consalvi Tijdverdrijf, enz. Hij was een trouw medewerker aan Het Centrum en schreef ook menig artikel in De Katholiek. Van het St Bernulphus-Gilde te Utrecht is hij correspondeerend lid.

28 28 OVER F W. FOERSTER zijn wil en in zijne boeken doet uitkomen. Hoe heerlijk en schoon hij ook spreekt over de wijze opvoedkunde der katholieke kerk en over den persoon van Christus, toch is het probleem der kerk als Corpus Mvsticum Christi, wij zegden het reeds, hem nog niet duidelijk. Dat is een breede klove tuschen zijne en onze wereldaanschouwing, die echter geen oorzaak mag. worden dat wij voor zijne werkelijke verdiensten geen oog meer hebben. Daar is in heel de moderne literatuur niemand, die tot de bestrijding en het wegnemen van vooroordeelen tegen de kerk, zooveel heeft gedaan als juist Foerster. Aan hem is het ongetwijfeld te danken dat in vele kringen de overtuigde katholiek in zijn levensbeschouwing weer ernstig wordt genomen, hetgeen vele protestanten en andersdenkenden geheel hadden verleerd. De katholieken van hun kant kunnen, wanneer zij hun zakelijk verschil van opvatting met Foerster niet uit het oog verliezen, veel van hem leeren wat aangaat vorm en methode... Van hem kunnen wij leeren de oude waarheden in nieuwe vormen te gieten, en niet steeds te herhalen in den vorm, die in geheel andere tijden ontstaan is. Welk een invloed zou er kunnen uitgaan van de thomistische wijsbegeerte, als de philosophische leerboeken anders waren van taal en voordracht. Zeer juist merkt de Benedicti jh Hugo Lang op, dat wie den menschen eene waarheid wil leeren, zich niet tevreden mag stellen die waarheid in diepte en breedte te hebben doordacht, maar ook zich moet indenken in den zielstoestand van hem, dien hij onderrichten wil... En om te eindigen met een woord van algemeene waardeering: Foerster is door zijn ongemeen aanvoelingsvermogen en de hem eigene kracht van taal voor de ongeloovigen geworden een ware Hat&iywy6; di X wtov(opvoeder tot Christus) en voor de katholieken, die hij geen nieuwe religieuze en zedelijke grondwaarheden vermocht te bieden, kan en zal hij blijven een uitmuntend leermeester van den vorm, van opvoedkundige methodiek en volledige behandeling van sommige zedelijke leerstukken des Christendoms. (Martin Faszbender )

29 o..- JJ9J.J.J9..C..,CCC.e...o r13 04 : :II I. WIJSBEGEERTE EN UPVOEDKC^NDE ^ ^ s7 ^^^OG<s`G^`s GGGGGGGG GG GG`G Wie een weinig thuis is in de opvoedkundige werken der vervlogen jaren en eeuwen, ontdekt een verschijnsel, dat een oppervlakkig mensch enkel in onze tijden meent te moeten vinden: klachten, en nog eens klachten over de bestaande opvoeding. Paedagogiek, heeft men dan ook met recht gezegd, is altijd reform-paedagogiek. Deze beschouwing, die historisch opperbest kan bewezen worden, mag dus wel een veroordeeling zijn van hen, die al te pessimistisch de zoogenaamde verwording onzer tijden uitbazuinen en daardoor dikwijls oorzaak worden, dat de echt gemotiveerde klachten niet dan met een werkeloos toezien worden beantwoord. In ditzelfde pessimisme zie, ik ook een der oorzaken van de vrij-algemeene verachting voor paedagogische theorie. Men is zoo licht geneigd, de onvoldoende resultaten der opvoeding toe te schrijven aan het abstracte getheoretiseer, en men schrikt er niet voor terug een nuttig verband tusschen theorie en praktijk, tusschen leerbeginsel en gezond oordeel weg te ci j feren. Paedagogiek moet zelfs steeds reform-paedagogiek zijn, althans in menig opzicht. Juist bij ons, katholieken, vindt deze stelling voortdurend tegenspraak. Men beroept zich op de eeuwige beginselen, die aan den fundamenteelen grondslag onzer paedagogie, den godsdienst te gronde liggen. Christus Heri et Hodie." Hoe ernstig-geloovig pleegt men dit ons heilig axioma op onze opvoedkundige theorieën toe te passen. En zeker, met het volste recht! Iedere paedagogische theorie, die niet berust op de eeuwige beginselen Gods, kunnen wij niet anders dan als een onvolledige, als een onware, als een verbasterde opvoedingsleer beschouwen, ja zelfs als een onnatuurlijke. Want, hoe men ook de opvoeding gelieft te definieeren, allen stemmen hierin overeen dat het tot de natuur der opvoeding behoort: het kind klaar te maken voor het leven, zoodat het zelfstandig met goed gevolg zijn levensdoel kap nastreven. Dat doel van het leven beheerscht alles, heel de paedagogiek en daarom is de eerste vraag van den katechismus ook de grondvraag der opvoedkunde: en daarom is iedere opvoedingsleer, die den godsdienst als grondslag en leiddraad niet aanvaardt, onnatuurlijk: ze staat dan buiten de realiteit, buiten het volle, ware, werkelijke leven. Doch dit volle, ware, werkelijke leven heeft zijn eigenaardige problemen, die verschillen naar volkeren en landen, die komen en gaan met de eeuwen en jaren. Die problemen heeft de paedagogiek in al hun verscheidenheid onder de oogen te zien; daarover heeft zij

30 30 PORTRETTEN

31 PORTRETTEN 31 H. A. Banning was redacteur van de Katholieke Illustratie sinds hare oprichting. Toen Van der Lans aan de Maatschappij werd verbonden vond hij den heer Banning, reeds een goede zestiger, een tweetal andere redacteuren en Johan Vesters op het bureau in de St Jorisstraat te 's Hertogenbosch. Al de uitgaven: De Kath. Illustr., Het Huisgezin (tweemaal per week), Het Dompertje van den Ouden Valentyn, De Bibliotheek voor Chr. Huisgezinnen, De Kathol. Missien, werden daar verzorgd. Met de leiding, de dagelijksche leiding van al deze uitgaven was J. Vesters belast, een buitengewoon ijverig man en een schrijver van schoone kwaliteiten. Reeds op 37 j arigen leeftijd werd hij aan zijn vruchtbaren arbeid ontrukt. In een geweldigen sneeuwstorm, 18 Januari 1881, verloor hij het leven. Als een hulde aan zijne verdienstelijke persoonlijkheid, plaatsen wij op een volgende bladzijde het portret van dezen vroeg gestorvene en dat van zijn zoon, den bekwamen hoofdredacteur van het Huisgezin. Katholiek Nederland behoort de mannen in eere te houden, die gearbeid hebben aan de fundamenten zijner grootheid. Zij hebben het moeielijke werk gedaan en de hitte van den dag gedragen.

32 32 WIJSBEGEERTE EN OPVOEDKUNDE haar inzichten te geven ; dat is het voornaamste gebied van haar studie en werkzaamheid. En ir1 zooverre is zij en moet zij zijn ref ormeerend : niet in haar beginselen, maar in de toepassing er van: niet in haar eeuwig fundament en haar eeuwige maatstaf van goed en kwaad, maar in den konkreten uitbouw van haar opvoedingsmiddelen en vormingsmethoden. Ziet daar één der vele redenen, waarom wij katholieken ondanks onze eeuwige opvoedingsbeginselen niet onverschillig mogen blijven voor de werken der theoretische paedagogie. Wij hebben nieuwe katholieke theorieën noodig over nieuwe problemen. Wij moeten weten, hoe onze beginselen zich uitspreken over de sport, de match en de competitie, over het bioscopische schoolonderwi j s, over coëducatie, over de kwesties van zelfregeering, over Quickborn en de padvinderij, over de vrije jeugdvorming en over tientallen gansch moderne voorstellen van pedologische en experimenteel-psychologische onderzoekingen, Daarom verdienen de theorethische publicaties op opvoedkundig gebied aller belangstelling, ook der katholieken. Doch juist hierin bestaat bijons een groot tekort. Die belangstelling is slechts matig. Zeker, ze groeit, tengevolge van een jarenlange stille maar intense actie: maar toch nog onbevredigend. Het aantal Roomsche voortrekkers is al te klein, als gevolg grootendeels van gemis aan waardeering en medewerking. Met groote zelfopoffering moet onze Roomsche paedagogische actie gevoerd worden: het debiet der paedagogische publicaties, van grootere en kleinere werken is te gering. Voor een zuiver wetenschappelijke arbeid is nauwelijks een uitgever te vinden. De pers schijnt niet bijzonder gesteld op paedagogische publicaties: er zijn tijdschriften en nieuwsbladen, die toegezonden paedag. boeken niet recenseeren, zelfs toegezonden recensies weigeren. Reeds twee jaren bijna wordt gewerkt aan het stichten eener R. K. Paedagogische Vereeniging; doch nog altijd zonder succes. En toch bevat de actie en organisatie dier weinige katholieke Voortrekkers weelderige levenskracht. Dit bewees de schitterend geslaagde Eerste Katholieke Paedagogische Week. Dit bewijzen de prachtig geredigeerde tijdschriften: Ons Eigen Blad Tijdschrift voor Zielkunde en Opvoedingsleer Tijdschrift voor R. K. Ouders en Opvoeders. Wij hebben goed verzorgde paedag. Serie-uitgaven: Malmberg's Paedagog. Bibliotheek, Opvoedkundige Brochurenreeks, Zielkundige Verwikkelingen. We wekken de jaloerschheid der niet-roomschen met ons Centraal Bureau in den Haag en met het Psychologisch paedagogisch Instituut der Leergangen. Uiterlijk zijn wij beter georganiseerd dan de andersdenkenden, maar in werkelijkheid presteeren we minder, omdat de belangstelling

33 WIJSBEGEERTE EN OPVOEDKUNDE 33 te gering, de medewerking slechts matig, het aantal leiders te klein en met allerlei ander werk te zeer overladen is. Professor Casimir heeft in een magistraal artikel van den,,opbouw" er op gewezen, dat na het beëindigen van den finantieelen schoolstrijd een andere in het verschiet is, die veel dieper zal ingrijpen, die de innerlijke belangen der Christelijke opvoeding zal bedreigen. Die strijd zal gevoerd worden op theoretisch-paedagogisch terrein. Ingewijden weten, dat die reeds begonnen is; doch zij weten ook, dat het eerste wapen, dat we gereed te houden hebben, niets anders is dan een principieel uitgebouwde Katholieke opvoedingstheorie, niet enkel op zedenkundig maar ook op didaktisch terrein. Mijn vluchtige opsomming van de Roomsche organisatie waarborgt er voor, dat onze werkers, hoe gering ook in aantal, waakzaam zijn, doch willen zij slagen laten wij hen dan de verdiende medewerking niet onthouden. Het zou een mooie apologetische taak zijn onzer R. K. Leeszalen, de verspreiding van onze R. K. paedagogische theorieën te helpen bevorderen. Moge onderstaand overzicht, dat een vervolg is van de twee vorige jaarberichten, hiertoe behulpzaam zijn. Bij sommige nieuwe uitgaven en herdrukken werd hier en daar een opmerking toegevoegd, als de aard van het werk dit wenscheli j k maakte. G. Lamers S. J. Ankurn (L. van) : De zedelijke Opvoeding der Jeugd. f o.6o. Niet-katholiek. Augustinus (Br.) : Naar een Internationale Taal. Opvoedk. Brochurenreeks no. 7. (68) f i.. Ballings S. J. (M.) : Wilskracht. (200) f Een uitmuntend boek voor de rijpere jeugd. Beckx (W. F.) : Zelfopvoeding. Malmberg's paedagogische Bibliotheek. No. X. (165) f 3.. Een populair-opvoedkundig boek, welks waarde verhoogd wordt door de praktische opmerkingen van een ervaren zielzorger. Voor ouders een onmisbare gids bij de jeugdopvoeding. Belinfante-Ahn (Mevr. L.) : Kinderbelangen. f I.lo. Niet-Katholiek. Bosman (Theo) : Zwakzinnige Kinderen. Opvoed-Brochurenreeks no. 9. (92) f 1.5o. Goed georganiseerd; als eerste inleiding in dit gebied uiterst praktisch. 3

34 34 WIJSBEGEERTE EN OPVOEDKUNDE Brugmans (Dr. H. J. F. W.) en Prak (J. L.). Een psychologische analyse van de Telefoniste. f Niet-Katholiek. Burger (Prof. H.) : Die Hervorming van ons Middelbaar Onderwijs. (36) Niet-Katholiek. Burg (G. P. J. van der) : Handleiding voor Ouderavonden. Malmberg's paedagogische Bibliotheek no. XIII. (332) f 3.9o. In vijftien lessen wordt de opvoeding der eerste kinderjaren behandeld. De meeste lessen zijn psychologisch prachtig uitgewerkt. Een dankbaar bezit voor ouders en jeugdleiders. Calbrecht (J.) : De Missie en het Lager Onderwijs. f 2.5o. Casimir (Prof. R.) : Het conflict tusschen ons en onze kinderen. f Niet-Katholiek. Decoene (Dr. A.) en Staelens (A.) : Paedagogische Zielkunde. (21o) fr. 8.. Decoene (Dr. A.) en Staelens (A.) : Inleiding tot de Opvoedkunde. (8o) fr. 4.. Decoene (Dr. A.) : Kerkelijke Opvoeding. (286) fr. 7.5o. Doodkorte (J. J.) : Ouders, houdt Uwe Kinderen af van den Voetbalmatch. Opvoedkundige Brochurenreeks. no. io Douwes (B. J.) : Moderne Paedagogiek. Niet-Katholiek Eerste deel A. (94.) f 1.7o. Methodenkennis. Eerste deel B. (69) f 1.7o. Methodenkennis. Tweede deel. (75) f 1.7o. Overzicht der Paedagogiek. Hobma (J.): Voorbereidend Onderwijs. (68) f Niet- Katholiek. Huyts (Joh.) : Vragen en Opgaven bij de Algemeene Onderwij s- kunde. (29) Huyts (Joh.) : Algemeene Onderwijskunde. (89) f Niet- Katholiek. Huyts (Joh.) : Johann-Amos-Comenius' Onderwijsleer. f 1.50, geb Niet-Katholiek. Huyts (Joh.) : J. J. Rousseau's Emil, of over de opvoeding f 2.5o, geb Niet-Katholiek.

35 WIJSBEGEERTE EN OPVOEDKUNDE 35 Gervasius (0. M. Cap.) : Bovennatuurlijke Paedagogie. Opvoedkundige Brochurenreeks. no. 6. (5o) f I.. Een theologisch bewerkte uiteenzetting van het specifiek-katholiek karakter der paedagogie. Een unicum op dit gebied. Het geeft den grondslag voor principieel-katholieke opvoedingsleer. Geluk (J.) : Beginselen der Opvoedingsleer naar de denkbeelden van Herbart. f 1.. Niet-Katholiek. Gunning (Dr. J. H.) : De Onderwijzer tegenover de Invloeden van den Tijd. f Niet-Katholiek. Gunning (Dr. C. P.) : Hou Koers. Gesprekken met Jongens. Voor jongens van jaar en leiders der Jeugd. f Niet- Katholiek. Kohlbrugge (J. H. F.) : Het Zieleleven van den Misdadiger. Niet- Katholiek. Kuijk (M. van) : De Psychologische Karakteristiek van den Onderwijzer. Laarman (B.) : Handboek der Paedagogiek. Niet-Katholiek. f 3.. Lamers S. J. (G.) : Petrus Canisius als Opvoeder. (54) f i.. Opvoedkundige brochurenreeks. No. 5. Geeft een goeden kijk in het Jezuitensysteem. Meerkerk. Uit, over, en voor de School. Voor Leeken en Onderwijzers. f o.6o. Niet-Katholiek. Opvoeding der Kleintjes. Handboek voor Methodeleer volgens de Montessorische beginselen. (95) fr Peeters (Edw.) : De biogenetische Wet en de Opvoeding. Peeters (Edw.) : De nieuwere Opvoeding in de vrije Natuur. De Paeuw (Leo) : De Hervorming van het Volksonderwijs in België. (274) fr Plaats (A. van der) : Overzicht van de Geschiedenis van Opvoeding en Onderwijs in Nederland. f I. To, geb. 1.5o. Niet-Katholiek. a'

36 36 PORTRETTEN

37 PORTRETTEN 37 Eduard Th. Jan Brom. Dante's Beatrix. Een blijde waarheid of een blijde waan? Blank maagdebeeld uit droomenlichte jeugd, Of vizioen, van God-zelf uitgegaan, Hoogste openbaring van der Heilgen deugd? Om 't even... godli j k-stralend heeft gestaan Vóór Dante 't beeld, dat eeuw aan eeuw zich heugt; In hoog-devote extase zag hij 't aan, Als nieuwe lente zijner zienersvreugd! Beatrix, menschenbeeld van hemellicht, Weêrkaatste hem het Godlijk Aangezicht, Klaarde elk mysterie, sidderend verbeid.. Leidsvrouwe in 't rijk van loutering, van doem En zege, wees zij hem ook 't pad ten roem, Tot dichter-eere en blijde onsterflijkheid! Eduard Brom.

38 38 WIJSBEGEERTE EN OPVOEDKUNDE Roels (Prof. Dr. F.) en Spek (Joh. v. d.) : Handleiding voor psychologisch Onderzoek op de School. (206) f 3.. Roels (Prof. Dr. F.) : Aanleg en Beroep. (126) f 2.-. Roeren (H.) : De openbare Onzedelijkheid en hare Bestrijding. (79) Rombouts (Fr. S.) : Vóór alles Idealen. (37) f Opvoedkundige Brochurenreeks No. 1. Voor pas-beginnende onderwijzers en leeraars zeer aan te bevelen. Rombouts (Fr. S.) : Een Spiegel voor Moeders. De Moeder van Don Bosco. Opvoedkundige Brochurenreeks No. 8. (I i2) f o.80. Dit boekje moest door iedere moeder gelezen en overdacht worden. Rombouts (Fr. S.) : Prof. Dr. H. Bavinck. Gids bij de Studie van zijn paedagogische werken. Malmberg's Paedagogische Bibliotheek. Deel IX. (164) f 3.. Niemand, die kennis maakt met dit flinke werk, zal den aankoop betreuren. Niet slechts de ideeën van Bavinck, maar ook de op- en aanmerkingen van Rombouts verdienen ernstige studie. Is een kostbare aanwinst in onze schaarsche didaktische lektuur. Ook de meest aktueele jeugdvragen zijn hier besproken. Roorda (P.) : Het doove Kind in het Huisgezin. f Niet- Katholiek. Rubbens (Edm.) : Om de levensvraag. 0-16) f 2.9o. Schoengen (Dr. M.) : Geschiedenis van het Onderwijs in Nederland. Aflevering I--jo. Verschijnt in 24 afleveringen van 32 pagina's. Ingen. f 17.5o. Het geheele werk, dat een standaardwerk belooft te zijn, kan in twee deelen gesplitst worden. Het eerste behandelt het onderwijs tot en met den tijd van het humanisme, dus de periode, waarin alle onderwijs katholiek was; het tweede deel zal den lezer bezig houden met de daarop volgende periode, waarin zich ook het protestantsche onderwijs ontwikkelt. In dit zelfde deel vinden we ook het ontstaan en de ontwikkeling van het Hooger Onderwijs in Nederland na de invoering der Hervorming, dus de universiteiten, de Illustre scholen, Seminaria der verschillende gezindten en het Lager Onderwij s-zoowel het Openbare als het Bijzondere. Een afzonderlijk hoofdstuk zal gewijd worden aan de opvoeding der Oran j e's. Het

39 WIJSBEGEERTE EN OPVOEDKUNDE 39 werk, dat in 1912 beloofde klaar te zijn, is door verschoonbare omstandigheden zeer vertraagd, zoodat tot nu toe eerst To van de 24 afleveringen verschenen zijn... Smeelen (J. W.) : De Schoolbioscoop onmisbaar? Opvoedkundige Brochurenreeks. No. 2. (58) f i.. Smeelen (J. W.) : De Schoolbioscoop en de ethische Zijde van het Bioscoop vraagstuk. (55) f i.. Opvoed. Broch. No. 3. Beide boekjes behandelen een uiterst aktueele vraag en het zou Qrg te betreuren zijn, indien niet alle verantwoordelijke leiders der jeugd van dit ernstig betoog kennis namen. Smits (A. Govertsen) : De Ferrer-legende. Geschiedvervalsching. No. 5. (77) f Zeer interessant voor de studie van Spaansche schooltoestanden, vooral voor de beruchte Ferrer-paedagogie. Tetering (C. A. M.) : Onderrichtingen aan Kath. Ouders. (112) Timmer (G. J.) : De Inrichtingen voor Dwangopvoeding in Zwitserland. (86) f 0.7o. Verheylezoon S. J. (M.) : Wat zal ik worden? (8o) f Vledder (P. van) : Graankorrels. 36o goede gedachten voor School en Huisgezin. f Niet-Katholiek. Vletter (Dr. A. de) : Het Montessoriprobleem in zijn Beteekenis voor het geheele verdere Onderwijs Niet-Katholiek. Vletter (Dr. A. de) : Het Lyceum. Over Doel en Beginsel. f Niet-Katholiek. Vletter (Dr. A. de) : De opvoedkundige Denkbeelden van Betje Wolff en Aagje Deken. Bijdrage tot de kennis van de Opvoeding hier te Lande, in de achttiende eeuw. f Niet-Katholiek. Versluijs-Dittes. Geschiedenis van de Opvoeding en het Onderwi j s. f Niet-Katholiek. Versluijs (J.) : Herbart. Een Overzicht van zijn Stelsel. f 1.20 Niet-Katholiek. Versluijs (J.) : Opvoedkunde voor de Lagere School. f Niet-Katholiek.

40 40 WIJSBEGEERTE EN OPVOEDKUNDE Versluijs (J.) : Beginselen der Zielkunde. f Versluijs (J.) : Wenken over Opvoeding, vooral ten dienste van Moeders. Niet-Katholiek. f Wagenvoort (Dr. H.) : De Toekomst der klassieke Vorming in Nederland. f 0.4o. Niet-Katholiek. Westenburgh (Leo van) : Vragen en Antwoorden naar aanleiding von onze Kinderwetten. (72) f Wirtz (J. C.) : Handenarbeid. (38) f Niet -Katholiek. Wijnaendts-Francken. Het Vraagstuk der sexueele Voorlichting. Niet-Katholiek.

41 PORTRETTEN 41 Joannes Antonius Vesters. Geboren 19, Sept te 's Hertogenbosch, overleden 18 Januari Tot 1876 werkzaam bij het onderwijs., sinds verbonden aan Kath. Illustr., Dompertje, Het Huisgezin. Schreef : De Snijer, De Dochter van den Kapitein, Eene Verkiezingscampagne, De Erfgen. v. Duivenvoorde, Het Geheim van' den Monnik. Onder Pseudoniem Victor : Kleine Menschen, De nieuwe Burgemeester. Joannes Baptist Vesters. Geboren Geertruidenberg Hoofdredacteur van het Huisgezin sinds 1891, redacteur van de Volkskrant. Een onzer pittigste journalisten. Schreef : De Dochter van den Fabrikant, De Idioot, De' Koning van liet Goud, Het oude Erf, Goren de Noorman.

42 o ^ e^c0 4 a MODERNE TENDEN^ROMANS. ^ Cs -r 0 ua^.ac-^a^ ^^^aacacccccccccc^cccca Eenige maanden geleden schreef Drs. C. T azelaar een boek over Moderne Romankunst, dat door de pers van alle richtingen werd geprezen en dezen algemeenen lof volkomen verdiende. De schrijver, leeraar in de Nederlandsche Letterkunde aan de Christelijke Hoogere Burgerschool te Amsterdam, begint zijne inleiding met eene beginselverklaring, waarvoor wij eerbied hebben en welke wij zonder eenig voorbehoud tot de onze moeten maken: De groote vraag, die telkens zich weer opdringt aan den christen van onzen tijd is, hoe hij krachtens zijn beginsel zich heeft te stellen tegenover de vele verschijnselen, die op ieder levensgebied rondom zich voordoen. Ten opzichte van elke verhouding waarmee hij in aanraking komt, behoort deze vraag doel en uitgangspunt zijner overweging te zijn. Want wijl hij den eisch van Gods woord kent als regel voor zijn leven, moet hij zich ten allen tijde ervan bewust zijn, dat dit een nauwe omlijning van z'n levensgedrag meebrengt. En aan den anderen kant mag hij zich ook weer niet in benepen isolement terugtrekken, wil hij zich hoeden voor het rechtmatige verwijt, dat den dienstknecht in de gelijkenis trof, die het talent dat hem was toevertrouwd om er mede te woekeren, had verborgen in den grond. Een christen moet zich zelven,,onbesmet bewaren van de wereld" en tegelijk midden in die wereld getuigen van z'n geloof, een dilemma, dat tot nauwkeurige analyse van iedere levensuiting hem altijd weer noopt. En niet eerder mag hij die taak als geeindigd beschouwen, dan nadat hij door eigen onderzoek of onder vorlichting van bevoegden het antwoord op de beginselvraag zooveel mogelijk heeft benaderd en omtrent de te volgen gedragslijn tot zekerheid is gekomen. Het valt echter niet te ontkennen, dat, mede als gevolg van de sterke,en snelle evolutie der levensverhoudingen, het besef dezer roeping voor vele Christenen is vervaagd achter de strakke lijnen van het materieele. Veel meer dan het conscienteuze onderzoek volgens den maatstaf van het beginsel geldt bij sommigen de overweging, hoever men kan gaan zonder onvermijdelijke botsing met dat beginsel. Misschien is dit wel een der voorname oorzaken van de geestelijke inzinking onzer dagen, schade doet het in ieder geval. Daarom is het verblijdend, dat in den laatsten tijd van meer dan één zijde een krachtige actie uitgaat in woord en geschrift, om het ingedommelde verantwoordelijkheidsbesef te doen op waken. Door allerlei actueele vraagstukken te brengen onder principieele belichting hoopt men een verder verdoezelen der beginsel-begrenzing te voorkomen ren het positieve element te versterken, een streven, dat, zoo op de rechte wijze wordt gewerkt, steun en dankbare waardeering verdient." Een dezer actueele vraagstukken betreft de verhouding van den Christen tot de literaire kunst of wat men gewoon is zoo te noemen. Want er is geen enkel kunst-genre dat zich zoo goed leent om drager te zijn van ideeën en zoozeer ligt binnen het algemeen bereik".

43 MODERNE TENDENZ-ROMANS 43 In de eerste plaats staat de tendenz-roman als de omroeper der holle leuzen van het moderne leven : alles wat oud is moet weg. De grondslagen, door vorige geslachten gelegd, deugen niet meer; die zijn verrot, met wat daarop gebouwd is. Dat ouderwetsche gedoe, gebonden als het is aan allerlei vooroordeel en eigenbelang, staat aan de moderne gedachte in den weg en moet opgeruimd, radicaal en spoedig. De omstandigheden moeten gevormd en geplooid.worden naar de behoeften. Dat revolutionair gevoel wordt eenvoudig geprezen als het mooiste in den mensch. Beschouwt men het op den keper dan blijkt het niets anders en beters te zijn dan de gewone ontevredenheid van het egoisme, dat altijd meer verlangt dan het heeft en, optredend als groepsegoisme, geheele standen en geslachten opzet tot anarchie tenminste in woorden en gedachten. In de tendenzromans van dezen tijd, wijl voor een overgroot deel geschreven door vrouwen, komt die onafhankelijkheidslust het meest uit in de vrouwelijke heldinnen der boeken. Mevrouw Goekoop-de. Jong van Beek en Donk was een der eersten, die in haar roman Hilda van Suylenburg bewondering vroeg voor de naar emancipatie strevende vrouw. Dat is al jaren geleden en wat Hilda toen wilde was tam in vergelij king der tegenwoordige ideeën. 't is niet meer de begeerte naar eigen plaats in het maatschappelijk leven, die de jonge moderne drijft, maar een zucht tot grijpen, woest en wild. Niet meer de wensch naar erkenning van recht op vrije ontwikkeling, maar de eisch tot absolute vrijheid in denken en willen, ja zelfs in doen. Of liever, juist in doen. Want de begeerte naar de verwerkelii king van wat men denkt is de oorsprong van het willen. Daarom eischt de moderne het recht tot de daad in z'n meest uitgebreiden vorm voor zich op. Bestonden er voor de strijdsters van het emancipatie-ideaal nog grenzen, zij erkent die niet meer. Algemeen geldende beginselen van recht, fatsoen, moraliteit? Dwaasheden! Trekschuit-ornamentiek! Vrijheid is leven 'en leven is vrijheid, ik wil, wat ik doe en ik doe wat ik wil, ziedaar de hedendaagsche moraal, ziedaar de verwording van wat Stuart-Mill zaaide en Mevrouw Goekoop op eigen bodem overbracht." En dat alles komt tot uiting in de tendenz-roman, die de onsamenhangende en afschuwelijke levensopvatting dezer verwarde moderne vrouwenhoofden moet verkondigen en er propaganda voor maken. Al het vragen en denken, al het overdadig begeeren van de jongere vrouwen onzer dagen kunt ge zien woelen en gisten in de figuren, die deze moderne romans scheppen. Ge zult geen vlammender illu-

44 44 MODERNE TENDENZ-ROMANS stratie vinden van het perverze en diep-verworden willen der jongere generatie, dan in de nieuwste proza-geschriften onzer letterkunde." Nu zal men toch wel begrijpen welk een fatalen invloed deze lectuur moet hebben op het jonge geslacht, dat in zijn onervarenheid voor het eigen begeerten-leven staat als voor een raadsel en van nature zoo gemakkelijk de oplossing aanvaardt, die de geringste zelf behe'ersching vordert. Woorden wekken, voorbeelden trekken. En het zijn waarlijk niet enkel woorden, welke deze romanschrijvers spreken tot de jeugdige lezeressen, het zijn verlokkende voorbeelden van wilde hartstocht, van vrije liefde, van ongebonden vrijheid, die zij vertoonen. Met diabolische kunstvaardigheid wordt zoo'n roman in elkaar gezet om de argelooze meisjes, voor wier oogen dat alles geschieden moet, langzaam in het net te krijgen. De heldin van het boek is een arme onbegrepen vrouw of jong meisje. Zij voelt zich diep ongelukkig, een gevangene in haar huis. Haar leven is een marteling. En.waarom dat alles? Ligt het geluk niet in haar bereik? Als zij maar durft breken met de conventie (fatsoen), met ouderwetsche vooroordeelen, dan kan zij in een oogenblik de gelukkigste der menschen worden! En eensklaps maakt zij zich vrij : treedt zij op als de heldin, die haar recht op geluk durft verdedigen, het durft nemen ten koste van alles. In jubelende woorden wordt dan de nieuwverworven heerlijkheid beschreven als een aardsch paradijs voor de vrijgemaakte. Van de wroeging, die pleegt te volgen op de uitgewoede passie rept de schrijfster gewoonlijk geen woord. Zulke boeken infecteeren het jong gemoed der lezeressen met den ziektebacil van den tijd. Wie zal niet instemmen met de waarschuwing van Drs. Tazelaar, waar hij zegt in heiligen ernst en innig begrijpen van wat er op het spel staat? lk geloof dat het nuttig kan zijn, dat eens met allen nadruk gewaarschuwd wordt tegen een literatuurgenre, dat naar deze verwoesting heen voert. Verkeerde lectuur heeft al menig jong leven vernield en nog altijd wordt veel gelezen, zonder dat men doorvoelt de strekking van wat men leest. En waar dan het gevaarlijkste dikwijls 't aanlokkelijkst is, daar worde door christenouders dubbel de roeping gevoeld, het gevaar te onderkennen. Zij zullen, gedachtig aan hun doopgelofte biddend trachten hun kind te beschermen tegen besmetting met den tijdgeest, maar dan is het ook noodig, dat zij den bacillen-drager, den tendenz-roman, weren uit hun huis en zooveel mogelijk houden buiten 't bereik van hun kind. De gedachte komt wel eens op: zouden deze vrouwen opzettelijk schrijven om kwaad te doen, of bevroeden zij niet eens de deerlijke gevolgen van hun geschriften?

45 MODERNE TENDENZ-ROMANS 45 Vermoedelijk denken zij er niet over na. En als er haar op gewezen wordt zullen zij, in hun egoistischen lust om te doen wat zij willen, zich er niet om bekommeren. Uit den toon harer boeken blijkt duidelijk genoeg dat zij meevoelen met haar verdwaasde heldinnen en deze de draagsters zijn van het geliefkoosde gedachtentuig der schrijfsters. Van meer dan eene is het bekend, dat zij haar noodlottige beginselen, als men dat woord voor zulke negatieve dingen gebruiken mag, in de practi j k hebben toegepast. Haar levens-leegheid, haar onevenwichtigheid, haar bandeloosheid, haar ontevredenheid en haar onvrouweli j beid hebben zij uit zich zelf overgeheveld in de mannequins harer boeken. Naar geest en ziel zijn deze schrijfsters niet rijk genoeg, neen, niet eens gaaf genoeg, om te mogen optreden als opvoedsters van het opgroeiend geslacht. Bewust of onbewust, het doet er weinig toe, bederven zij het in den grond. Gelukkig begint men dat in te zien, en de reactie is reeds merkbaar. Zelfs door de neutrale kritiek die over het algemeen doods benauwd is dat men haar te preutsch zal vinden, worden in den laatsten tijd de uitgelaten damesschrijfsters met eenige krachtige woorden tot de orde geroepen. Het was noodig! Karel Martel

46 46 PORTRETTEN Emilie Ringseis, Te Munchen 1831 geboren. Hare dramatische werken verdienen bewondering. Hare gedichten zijn verzameld in de bundels : Gedichte, Neue Gedichte, Nachgelassene Gedichte, uitgegeven door Bettina. Grandioos is haar lyrisch-episch gedicht Der Konigin Lied, ter eere van Maria. Zij was een groote kunstenares. Ida Boy-Ed. Te Bergedbrf in 1852 geboren. Een der beste vertegenwoordigsters van den gezelschapsroman. Men krijgt een goed begrip van haar kunnen uit de Novellen - bundels : Die gro fie Stimme, Nur loer die Sehnsucht keent. En uit haar beste romans : Abgrunde des Lebens, Nur em Mensch, Urn Helena, Die saende Hand. Op zestigjarigen leefti j d werd zij door het Stadsbestuur van Lubeck op bizondere wijze geeerd.

47 co. G^. 0 4 ececcc cec,ecc..cq 0 er p0 4 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 46 t; o^^ ^ '..00' ^OGG G^,4!,GGGGGGGGGGa Nederlandsch. Abbing (Justine) : Het verspeelde Leven. (4 en 226) f 3.75, geb.. f Carry van Bruggen (zuster van Jacob Israel de Haan) brengt haar minder literair verzorgd werk ter markt onder den naam Abbing. Dit verhaal is van een hoofdverpleegster, die haar medeverpleegster op sleeptouw neemt en met wie zij een eigen verpleeghuis wil oprichten : --- geeft mij geen indruk van een verspeeld leven, wel van een mislukt boek. Annunzio (Gabriele d') : Het groote Vuur. Uit het Italiaansch door E. A. Keulsschuur. 2 dln. ( ) f 5.25, geb. f Oorlogslyriek van den bekenden Italiaanschen schrijver, die niet kan nalaten, gelijk hij trouwens heel zijn leven heeft gedaan, zich zelf op een voetstukje te plaatsen en voor zijn eigen standbeeld geestdriftig te betoogen. Al zijn romans staan op den Index sinds 191 I. Dit boek is waarschijnlijk niet verboden. Assche (Pieet van) : De Doode en de wulpsche Vrouw. (179) r 3.9o, geb. f Een neutrale kritiek noemde het boek niet zoo erg" als de titel kon doen verwachten. Wij moeten daar tegenover verklaren dat het toch werkelijk al vunzig genoeg is en wij niets beters hebben gevonden dan de naam van uitgever, schrijver en van het boek zelf reeds beloofde. Absjornsen (P. C.) en Jurgen Moe. Vertelsels uit het Hooge Noorden. Vertaald door M. S. Belpaire, Geillustreerd door Sam. de \'riendt. (58). Voor jong en oud. Baert (Clovis) : Het tweede leven van Wieske Veyt. Dit leeli j ke, ongezonde griezelboek keuren wij zonder bedenken af. Benima (Corns) : Caleidoscoop. (16 en 326) f 3.5o, geb. f 4.3o. Benima brandmerkt het bedrog, het gegok en geknoei van echte en gelegenheidshandelaars gedurende den oorlog. Eigenlijk brandmerkt hij alles en nog wat. Een hartstochtelijke aanslag van een tooneeldirecteur op een meisje. De bedoeling schijnt goed. Literair staat bet boek beneden peil. It 4

48 48 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Benson (R. H.) : De God der Wereld. Vertaling van Henriette van der Waarden. (429) f 4.5o, geb. f 6.. Een boek van geweldige phantasie, dat iedereen lezen kan, maar niet iedereen zal begrijpen. Het blijkt echter op heel bijzondere wijze in den smaak der lezers te vallen. In elk geval een boek, dat spannend is en stemt tot ernstige gedachten. Benson (R. H.) : Richard Raynal, de Kluizenaar. f 2.-, geb. f Het boek verdient alle aanbeveling, omdat het behoort tot degenen waaraan Benson veel zorg heeft besteed en het dan ook een der best gelukte verhalen is met mystieken ondergrond. Benson (R. H.) : Wat was het? Vertaling van L. L. (287) f 1.5o. Na lezing herhaalt men die vraag: wat was het? Deze geheimzinnige, half spiritistische vertelsels, wijzen op een niet geheel gezonde neiging in Benson, waarvan hij zich zelf bewust was, doch die hij nooit geheel heeft kunnen uitroeien. Binns (Ottwell) : Liefde in de Wildernis. Vertelt van jongen man, die valsch beschuldigd door een valschen vriend, in de gevangenis heeft gezeten. In de wildernis ontmoet hij den aanklager, die hem thans zijn meisje afhandig zoekt te maken. Dat mislukt. De misdadiger wordt ontmaskerd, de onrechtvaardig veroordeelde in zijn eer hersteld. Spannende episoden. Voor iedereen. Bjornson (Bjonsterne) : Liefde. Symnove-Arne 3e dr. geb. f Nogal sterk hartstochtelijk, zoodat het voor jonge, gevoelige naturen niet de meest geschikte lectuur is. De behandeling verraadt den grooten schrijver en volwassenen kunnen deze verhalen waardeeren. Bock (Eug. de) : Jeugd in de Stad. (168) f 2.-, geb. f Niet-studeerende studenten en kantoorjongens, wier eerste heldendaden bestaan in kwajongensstreken, kroegloopen, verzen maken, handtastelijkheden (zacht uitgedrukt) tegenover meisjes. Afgekeurd. Boeck-Arnold (E.) : Het Groot Verlangen. Een protestantsch Christelijk verhaal uit de eerste tijden des Christendoms. Het lijkt ons niet geschikt voor jonge meisjes. Bolhuis (E. G. van) : Het Huis van Roeleke. (Roman-Serie) f 2.5o, geb. f 3.5o. Felle straatmeid trouwt met een onnoozelen bloed, dien zij met anderen bedriegt en den dood indrijft, na door schuld den dood zijner oude moeder te hebben veroorzaakt. Zij zelf raakt aan den

49 PORTRETTEN 49 Peter Rosegger. Geb. te Krieglach Een verteller van groot talent, die echter zijn kunst geen goed heeft gedaan door haar te maken tot draagster der vrijzinnige gedachten, d.e zijn oorspronkelijk katholiek geloof bevlekten. Dat begon met Der Gottsucher en het hem daarna niet meer los. Zijn verhalen zijn overigens een niet te miskenners kunstwerk. Gustav Freytag. Geb. te Kreuzburg in Geen baanbreker, maar de dichter van de gegoede burgerklasse. Blijvende waarde behoudt zijn roman Soli und Haben, minder Die verlorene Handschrift. Zijn hoofdwerk is Bilder aus der deutschen Vergangenheit. Over zijn persoon raadplege men Erinnerungen aus meinem Leben 4

50 50 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR drank en wordt eene deerne, Goor boek met gore toestanden, waarvan men geen romans moest maken. Er is een zekere beheersching nog in de uidrukking en de beschrijving. Maar toch! Baker (Franz de) : Het Dochterken van Rubens. (223) f 2.90, geb. f 3.9o. Heel simpel en eenvoudig verhaal van een kleermaker (die in zijn bezit had een schilderij van Rubens en daardoor kwam tot plotselingen rijkdom) en van zijn dochterken. De vader wordt arm, en de dochter wordt teleurgesteld in haar eerste liefde. De kostschoolopvoeding van het meisje is wat vreemd. Ongeveer voor iedereen. Barbusse (Henry) : De Smeekelingen. Vertaling van Anna van Gogh-Kaulbach. (256 m 1 portr.) f 3.25, geb. f Ook dit boek van den communistischen schreeuwer moeten wij ten zeerste ontraden. Barbusse (H.) : Het Mes tusschen de Tanden. Een anarchistisch propaganda-schrift, dat wij niet mogen ver spreiden. Barbusse (Henry) : Hartsgeheimen. Vertaald door Andries de Rosa. Met 24 houtsneden van Frans Masereel (82) f 2.75., geb. linnen f 3.5o, geb. perk. f Wij vinden het hart van Barbusse al even leeli j k als zijne verbeelding, die een hel van zinnenlust en lijfsbegeerten wist te scheppen en zijn lezers te toonen door een gaatje in den wand der hotelkamer. Dit boek deugt ook niet. Beach (Rex) : Lachende Bill Hyde. Vertaald door Mevr. Jan sea (4 en 235) f 2.25 gebonden. Een vrooli j k en opgeruimd boek dat wel iedereen kan lezen. Bennett (E. A.) : Groot Babylonie. Roman. Vertaald.door L. Looman. (3o4) geb. f Een milliardair koopt voor eenige millioenen een hotel, om zijn grillige dochter bief stuk en gebakken aardappeltjes te kunnen bezorgen, en wordt daardoor in veel avonturen betrokken. Het is een detective=roman met al de aantrekkelijkheden en zwakheden van het genre. Bonsels (Waldemar) : Het Anjekind. Uit het Duitsch door Johanna Groneman. (137) f 2.-, geb. f Men doet best met dezen schrijver, pantheistisch en zich gaanne verlustigend in seksueele bijzonderheden, niet te beginnen. Wie een oordeel verlangt over zijn manier van schrijven, kan Ma j a` ` en Hemelvolk" lezen.

51 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 51 Bonsels (Waldemar) : Eros en de Evangelien. Uit de Aanteekeningen van een Vagebond. Uit het Duitsch vertaald door Johanna Groneman. (183) f 2.95, geb. f Niettegenstaande de poëtische verfijning van den sti j 1, is dit een schaamteloos boek wegens de seksueele uitspattingen, en de intieme lichaamsbeschri j vingen. Boon (J.) : De roode Meidoorn. Tien bekoorlijke schetsjes, die men iedereen gerust in handen kan geven. Bcrdeaux (Henry) : De Witte Pauw. Uit het Fransch vertaald door M. C. Zwierzina. (i) f De strekking van het boek is goed maar het kan toch waarlijk niet iedereen zonder onderscheid in handen worden gegeven. Gepassioneerd! Bordeaux (Henry) : Hélène Page. Uit het Fransch vertaald door IVI. C. Zwierzina. (159) f Voor lezers van rijpere ervaring. En wie het niet leest verliest er niets bij. Vreemd die Franschen, zij loopen altijd langs het randje, waar het echtbreuk betreft. Bordeaux (Henry) : Het Visioen. Naar het Fransch door M. C. Zwierzina. (172) f Wij hebben geen voorbehoud te maken op dit boek. Breevoort (Johanna) : De Liefde vergaat nimmermeer. Een verhaal uit het volle menschenleven. (Ster-editie Dl. 13.) (207) geb. f Voor volwassen lezers. Brennes (Victoria de) : Dagboek van een Rampzalige. Zij werd verleid en verlaten; raakte verzeild in een slecht huis, geeft zich tenslotte aan een student, die haar wil huwen, en pleegt zelfmoord. De beschrijvingen zijn zeer hatstochteli j k en niemand leert door zulk een boek iets goeds. Voegen wij erbij dat men reeds in 1908 een soort mystificatie heeft beproefd met dit zoogenaamd origineele werk, dat echter uit het Duitsch vertaald schijnt te zijn! Brondgeest (Bernard) : Het Doolhof. (218) f 4.25, geb. f Dit boek, waarin op luchtige toon wordt gesproken over tegennatuurlijke liefde, munt niet alleen uit door gebek aan fijngevoeligheid, maar is bovendien immoreel. 4*

52 52 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Bruggen (Kees van) : De Freule. (De Literaire luxe-reeks.) (115) f 1.50, geb. linn. f 2.30, led. f 3.9o, peau de suède f 4.5. Het Leven van Joost Welgemoed (Moderne romans). (4 en 277) f 4.75, geb. f De Freule" is een schertsend verhaaltje van een freuletje die door een fluweelen artist erop wordt gewezen, hoe dwaas het is haar park en bosschen, waaraan zij zelf niets heeft, voor anderen af te sluiten. Het andere boek sluiten wij als een grof en wellustig boek buiten onze aandacht. Burroughs (Edgar Rice) : Tarzan, de verschrikkelijke. (207) f 3.75, geb. f 4.9o. De aapmensch of onder de apen opgevoede menschen begaat zulke dingen, dat men niet weet of men goed leest. Wie het lust leze het. Burroughs (Edgar Rice); Tarzan en de juweelen van Opar. Naar het Engelsch. ( 199) f 3.75, geb. f Ongeloofelijke geschiedenis. Film. Men moet er smaak in hebben, anders is zoo'n boek niet te lezen. Burroughs (Edgar Rice) : Bill de machtige Vechter. Naar de Amerikaansche uitgave door W. J. Roldanus. (219) f 3.75, geb. f Weer de bewondering van brute kracht. Veel waarschijnlijker dan de Tarzan-verhalen. Burroughs (Edgar Rice) : Tarzan's Verhalen uit de Tropische Wildernis. Naar de Amerikaansche uitgave bewerkt door W. J. A. Roldanus Jr. (217) f 3.75, geb. f 4.9o. De boeken van Burroughs zijn, wij wezen daar verleden jaar reeds op, sensatie-wekkende films. Alles is ongeloof eli j k en onmogelijk, maar van moreele smetten ten minste vrij. Caine (Hall) : De Stem van het Geweten. Geautoriseerde uitgave. Verteld door G. W. Elberts. 2e druk. (a en 559) f 5.5o, geb. f. 6.9o. Het berouw komt na de zonde, ook bij den held van dit verhaal. Wij zullen dit boek voor volwassenen niet afkeuren, ofschoon ook onder hen meer dan één zulk een soort lectuur misschien voor zich niet verkiest. Cannegieter (H. G.) : Rusticus Urbanus. Een journalist, die een tijd dorpsbewoner was, vertelt zijn ervaringen die soms wel geestig zijn, maar overigens waarschijnlijk niet boeiend genoeg voor het meerendeel der lezers.

53 PORTRETTEN 53 Theodor Storm. Geboren 1817 in Husum. Begaafd lyrisch dichter, die de fijnste stemmingen weet te vertolken en de sterkste liefde voor zijn land. Sommergeschichten und Lieder, Gedichten. Zijne Novellen zijn gedichten in proza, vol van de schoonste en zachtse stemmingsbeelden. I m- mensee, Abseits, Druben am Markt, Eine Malerarbeit, Der Schimmelreiter, die onder de vijftig Novellen de kroon spant. Klaus Groth. Te Heide in Holstein geboren, Zijn levenswerk is Quickborn, V olksleben in plattdeutschen GedichtenDithmarscher Mundart. Het eerste deel verscheen in 1852 en het tweede in In deze beide deelen kan men het beste werk van dezen heer- 1 i j ken volksdrchter terugvinden.

54 54 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Cecile. Vrij naar het Fransch. (i7o) f Naam van schrijver onbekend. De vette letters geven titel van den roman. Voor iedereen. Vooral voor volksbibliotheek. Cervantes de Saavedra (Miguel) : De Historie van Grisotomo en Marcella. Uit het Spaans door Eug. de Bock. Met oorspronkelijke houtsneden van Jozef Cantré. (52) fol. No f 6.25, Nr. 1-5o geb. f Zie verder: (De houtsneden van Cantré zijn meer dan oorspronkelijk). De Historie is dood-onschuldig. Cervantes. De doorluchtige Vatenspoelster. (La illustre Fregona.) Vertaald door dr. G. J. Geers. (108 m. c. plt.) f 0.95, gecart. f 1.45, geb. f Beide boeken kan men uit de nalatenschap van den beroemden schrijver aanvaarden als een literair curiosum. Men leest deze verhalen om eens te zien hoe men dergelijke gevallen in zijn tijd en zijn land vertelde; andere belangstelling zullen zij moeilijk winnen. Claes-Vetter (S. A.) : Vertelsels uit het schoone Hemelrijk. (85) Voor iedereen. Cohen (Josef) : Nederlandsche sagen en legenden. Met' 32 illustratien in kleurendruk en zwart door Pol Dom. Deel I 3e gewijzigde druk (12 en 403) f 4.90, gebonden. Een aanbevelenswaardig boek voor allen, die willen thuis raken in onze oude volkslegenden, waaronder kostelijke staaltjes van humor en eenvoud. Cohen (Josef) : Leven en Dood. (99) f Een somber, pessimistisch boek, waarvan wij de lezing niet aanbevelen. Bijna alle schetsen zijn ziekelijk somber Het is echter geen verboden boek. Corelli (Marie) : Liefde, lang geleden.. (The love of long ago.) Geautoriseerde uitgave. Vertaald door Mevr. Ellen Eck. (268) f 4.90, geb. f Deze schrijfster is een onmogelijke blauwkous, en tevens een verwarde juffrouw, die van alles haar weetje weet. Ik ken geen enkel boek van deze querulante, dat aanbevelenswaarde lectuur geeft. In het boek staat ook nog een leelijk` onbehoorlifke geschiedenis van een monnik.

55 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 55 Corelli (Marie) : De Geheime Macht. (The secret power.) Met autorisatie vertaald door Mevr. Wesselink van Rossum. (332) f 5.5o, geb. f 6.9o. De schrijfster van De ware Christen", die werkelijk de ware niet was -- houdt er thans een soort theosophie op na en werkt ook al met groene stralen en met radium en vliegtuig met verstand. Het is erg mal, zooals te verwachten was. Brandenburg (J.) : Gewroken. En roman uit New-York. Het is geen boek voor iedereen. Misschien zijn er volwassenen die dit hoogdramatisch geval willen lezen. Het is tragisch in hooge mate, doch men zit te bulderen van het lachen en kan het genieten als een buitengewoon grappig boek, dat het heelemaal niet bedoelt te zijn. Courts-Mahler (H.) : Liane Reinold. Met autorisatie vertaald door Mevr. J. P. Wesselink-van Rossum. 2 dln. (142 en 149) f 4.5o, geb. f Zooals in bijna alle romans van Courts-Mahler, die zich rijk heeft geschreven aan dit soort lectuur, heeft de handeling plaats in hoogere kringen. Voor volwassenen en bijna volwassenen. (Er is sprake van een liaison, maar het is er geene.) Courts-Mahler (H.) : In het Beukenbosch. Met autorisatie vertaald door J. H. Akkermans. Zeist. J. T. Swartsenburg. (215) post f o.8o, geb. f 1.9o. Kdthe van den Schout. Met autorisatie vertaald door J. H. Akkermans. Zeist, J. T. Swartsenburg. (212) post 80. f 1 A90 geb. Wat heb ik je gedaan? Met autorisatie vertaald door mevr. J. P. Wesselink. (243) f 1.9o, geb. 2.9o. De boeken zijn goed. Veel liefdes, maar nergens van dien aard, dat wij meenen aanmerking te moeten maken. Curwood (James Olivier) : Het stille Dal. Hollandsche bewerking van J. Lourens (211) f 1.90, geb. f 2.9o. Zie verder: Curwood (James Olivier) : God's eigen land. De Weg naar Geluk. Vertaling van H. S. Valeton-Ortt. (147, m. I portr.) I 2.25, geb. f Zie verder: Curwood (James Olivi.er) : Nada's Redding. Vertaling van H. S. Valeton-Ortt. (279) f 2.25, geb. f Een meisje, een hond, een jonge man, en een verhaal, waarin zij optreden. Jammer dat Curwood den jongen een paar domheden laat zeggen over den God der Natuur, die niet door menschenhanden gemaakt is. Overigens geen aanmerking. Zie verder.

56 56 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Curwood (James Olivier) : Nomaden van het Noorden. Hollandsche bewerking van J. Lourens. (189) f. 1.9o, geb. f 2.9o. Ons oordeel over de boeken van Curwood kunnen wij in een paar woorden samenvatten; zij zijn natuurlijk en f risch ; de liefden, waarvan hij spreekt, kunnen soms wel hartstochtelijk zijn, maar ontaarden nooit tot het ziekelijke en weerzinwekkende dat de Europeesche romanschri j vers bij voorkeur uitbeelden. Dam (Jules van) : Onder Hypnose. Phantastische Verhalen van ongekende Machten. f Een tamelijk inferieur soort van spoorlectuur. Davids (J.) : De Avonturen van detective Jackson. Met een woord van inleiding door Melchior Fischer. (i6o) f 1.6o. Zij, die het voorwoord van dr. Melchior Fischer niét overslaan, zullen begrijpen dat ze hier te doen hebben met een parodie. Fischer haalt er alle wetenschappen bij en het belang van detective-verhalen voor de algemeene ontwikkeling. Als parodie tamelijk wel geslaagd. Diers (Marie) : Die niet mogen sterven. Uit het Duitsch. Dit is een boek met diep-treurigen ondergrond, maar vol van de eigentiimlich Schollenechter Art", welke Marie Diers beroemd heeft gemaakt. Dinter S. J. (Joh. van) : Herautjes. Schetsen. Mooie godsdienstige en zielkundige verhaaltjes, die de herautjes zijn vfn levensvreugde eis levenswijsheid. Voor allen. Dorfler (Peter) : Het Geheim van den Visch. Uit het Duitsch door H. van den Heuvel, Leiden. (86) f o.8o, geb. f Een schoon boek van een grooten schrijver, waarop wij gaarne cle aandacht vestigen van katholieke lezers. Het behelst de bekeering van een trotschen heidenschen knaap tot het Christendom. Dostojewski (F. M.) : De vreemde Vrouw en de Man onder het Bed. Uit het Russisch door S. van Praag. (Daalders-editie no. 53.) (138) 16o, geb. f 1.5o. Oompje's Droom. Eene episode uit de geschiedenis van de stad Mordassow. Uit het Russisch vertaald door S. van Praag. (231) f 2.9o, geb. f 3.9o. Het eerste is de uitvoerige en dikwijls in herhaling vallende uitbeelding van een ten onrechte jaloerschen echtgenoot. Het tweede het verhaal der intriges eener vrouw, die haar dochter aan den man wil brengen en een fortuin in de wacht sleepen. Voor volwassenen. Wij maken thans een Dostojewski-cri-sis door.

57 PORTRETTEN 57 Thomas Mann. Geb. Lubeck Koud en onbewogen beschrijft in klaren koelen stijl wat hij waarneemt of bedenkt. Het meest bekend zijn Buddenbrooks, Kbnigliche Hoheit, Die Bekenntnisse des Hochstaplers und Hoteldiebes Felix Krull. Het eerst genoemde is het meest belangrijk en heeft een epischen uitbeelding. ill Hermann Sudermann. Geb,,Motzleken De techniek van het drama bezit 'hij `volkomen. Zijn tooneelwerk dankt daar-. aan voor een groot deel den, opgang,, dien het maakte. Wij noemen: Moritura, Sodom's Ende, Johannes' Die Ehre, Stein unter Steinen. Van zijn romans: Frau Sorge, Der Katzensteg, Das hohë Lied.

58 58 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Dostojewsky (E. M.) : De Idioot. Als in al de werken van dezen schrijver, een chaotische rommel, waar tusschen het schoone en geniale ligt verborgen. Voor ervaren lezers. Dumas (Alexander) : De Corsicaansche Broeders. Roman. Vertaling van mèvr. G. van Uildriks. (214) geb. f 1.6o. Bij afzonderlijk decreet niet veroordeeld en valt, ons inziens, te oordeelen naar den inhoud,niet onder het algemeen verbod. Duncker (J. C. W.) : Het dubbele Leven van Koos Meers. Eeen groot prul qua bedenksel en qua stijlproduct. Kantoorbediende -vindt portefeuille met eenige tienduizenden en gaat dubbel leven leiden om ze op te maken. Slecht geschreven nonsens. Duse (S. A.) : De Vier Klaver-Azen. Detective-roman. Uit het Zweedsch vertaald door H. M. J. Bok. (332) f 1.25, geb. f 1.9o. Duse (S. A.) : Merkwaardige avonturen van den Zweedschen detective Leo Carring.' Het cobra-mysterie. (266) f 1.25, geb. f Een geheimzinnige vergiftigingszaak. Het verhaal wordt door de veelheid van personen zoo ingewikkeld mogelijk gemaakt. Geene aanmerking. Maar niet voor kinderen Ook voorgaand boek Duse (S. A.) : Het nachtelijk Avontuur. Detective-roman naar het Zweedsch. Vertaling van H. M. J. Bok. (274) f 1.25, geb. f Liefst voor volwassenen. Eckeren (Gerard van) : De late Dorst. (De literaire Luxe-reeks.) ( 1 43) f 1.5o; geb. linn. f 2.50; led. f 3.9o, peau du suède f Eene vrouw, die niet zoo jong meer is, verlangt naar het huwelijk en zoekt het eenvoudig. Zij wordt afgewezen en haar toekomstdroom is voorgoed vernietigd. Pessimistisch. Volwassenen. Elsschot (Willem) : De Verlossing. (q en 183) f 3.5o, geb. f Van een monsterachtigen bruut, die zijn vrouw als een beest behandelt, zijn medemenschen uitbuit en als laatste genot den pastoor aan zijn sterfbed roept om hem dood te schieten Stuitend. Engers (Adolphe) en Ernst Winar. Peccavi... ' Roman uit het Haagsche leven. Een voorwoord door mevr. Duymaer van Twist. (8 en 1 79) f 3.9o, geb. f Weer een roman, die vraagt of homo-sexualiteit wel zonde is. En de vrouw, die daarvoor een inleiding schrijft! Wij behoeven natuur, lijk niet uitdrukkelijk te zeggen dat deze lectuur voor niemand ge schikt is. Akelig'

59 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 54 Eschstruth (Nataly von) : Bruidegom en Bruid. Humoristische roman. 2 dln. (277) f 3.90, geb. (1 bd.) f Het boek is opgedragen aan alle meisj es van 16 tot 6o j aren. Het.is een vrooli j k, opgewekt verhaal, maar toch het meest geschikt voor meisjes, die dichter bij de 16 dan de 6o staan. Eschstruth (Nataly von) : Beloonde Trouw. wenn zwei sich nur gut sind." Voor Nederland bewerkt door L. J. van der Borch. (4 en 280) f 2.60, geb. f Liefde en verliefdheid voeren in dit boek den boventoon; deze liefde is echter steeds geoorloofd en wordt soms zwaar beproefd. Doch ten slotte komt alles terecht. Het verhaal speelt op het einde van den oorlog en een beetje leven wij nog de ellenden mee van het Duitsche volk. Goed. Farnol (Jeffery) : De Goud-Maan. Naar het Engelsch. (228) f 1.90, geb. f Het verhaal is dood-onschuldig en biedt een prettige lectuur ter verpoozing. Feith (Jan) : Op Vleugels naar Indië. Amsterdam-Batavia. Bandteekening en 75 illustraties van Pol. Dom. (a. en 192) f 1.90, geb. f Een goed geschreven en onderhoudend reisverhaal. Fontane (Th.) : De Familie Poggenpuhl. Duitsch origineel verscheen in Schrijver zeer talentvol, maar ziet in alles den drang en het drijven van het. noodlot. Dit verhaal is een der minst beduidende, maar er zit nog wat humor in. De vertaling is slecht. Foppe (Magda) : Waar twee Samen zijn. Roman uit het Haagsche bureauleven. (j. en 210) f 4.5o, geb. f Een jong kantoormeisje, dat verliefd wordt op een ouden getrouwden boekhouder en hem het hoofd op hol brengt. Het loopt goed af. Eene geschiedenis om te waarschuwen. Toch weet ik werkelijk niet of voor jonge meisjes zulk een waarschuwing wel goed is. Ik denk van niet! France (Anatole) : De wraak der Goden. (Les dieux ont soif.) Roman. Vertaald door A. Moresco. (De populaire editie. Dl. 8 ) (4 en 259) f 2.50, geb. f Dit is een schandelijk boek van dezen hatelijken praatvader, die bij zoovelen den indruk heeft weten te wekken (lat hij een wijze is. Het boek is door en door slecht en verboden.

60 60 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Franzos (Karl Emil) : De president. Roman., Geautoriseerde vertaling van Louis Blok. (4 en 208) f 3.5o, geb. f 4.9o. Strijd tusschen liefde en plicht. Een rechter, die een meisje moet veroordeelen dat zijn eigen dochter blijkt te zijn. Hij laat haar vluchten, stelt zich als plichvergeten rechter ter beschikking van de justitie en doodt zich zelf. Voor volwassenen. Franzos (Karl Emil) : De Joden van Barnow. (18o). Verscheiden schetsen uit de Jodenwereld; vertellend vooral van hun leed en strijd. Voor volwassenen. Frenssen (Gustave) : Klaas Hinrich Baas. Een roman. Geautoriseerde uitgave, bewerkt door C. D. Sax. 2e druk. (Daalders-editie. Dl. 54.) (32o) geb. f Dit boek van Frenssen, ofschoon volstrekt niet voor iedereen, mist de levendige sensualiteit en het gesputter tegen de christelijke leer, zooals wij die bijvoorbeeld in Hillegenlei" ondervinden. Toch zijn ook hier weer ongeloof en wellust aan het woord. Froentjes (R.) : Als Vrouw vermomd. Een detective-roman van iemand, die dat ook eens heeft willen probeeren, maar het liever had moeten laten. De ingredienten zijn er: dolken, vergift. valluiken en geheime kelders. Maar Froentjes moet in het leven een ander vak beoefenen dan dit van schrijver, want de handen staan er hem niet naar. Hij kent eenvoudig geen hollandsch. En als hij weer eens het plan heeft om een boek te schrijven, dan... mhet hij die verzoeking maar ernstig bekampen. Galsworthy (John) : In Ketenen. (In chancery.) Voor Nederland bewerkt door J. P. Wesselink-van Rossum. (De Haan's groene boeken.) (4 en 361) gekart. f 1.75, geb. f Het hopeloos gef ilosof aster van Galsworthy over God en godsdienst en Christendom, maakt het boek zeer ernstig voorbehouden. Voor sommigen kan het dieper lijken dan het inderdaad is. Gerlo (Ada) : De Oude Schuld. (Serie nieuwe romans.) (272) f 3.15, geb. f Een verleid meisje trouwt een gebrekkigen man. Later ontwaakt er in haar hart liefde voor een kunstenaar. In gedachte is zij al vrij ver gegaan, maar tenslotte overwint ze. Dat haar man haar vrij liet om te doen wat zij wilde, is min. Voor volwassenen. Gogh-Kaulbach (Anna van) : De Zusters. Roman. (Serie de oorspronkelijke roman.) (287) f 4.75, geb. f 6.9o.

61 PORTRETTEN 61 Heinrich Hansjakob. Geb. te Haslach in 1837 Origineel en zeer talentvol. Wat hij geeft is echte volkskunst. Voor een katholiek geestelijke vond men hem indertijd wel wat erg pessimistisch en een weinig liberaal. Vandaar vaak heftig bestreden. Bauernblut, Der Leutnant v. Hasle, Waldleute, Erzbauern, Int Schwarzwald, Aus dem Leben eines Ungliicklichen enz. I Felix Dahn. Kind van tooneelspelers geboren te Hamburg in Geleerd kenner van de oude Germaansche Gesch edenis des rechts. Als dichter het meest bekend door zijne Balladen. Zijn gebonden taal is veel natuurlijker dan zijn proza. Zijn beste romans : Ean Kampf urn Rom, Julian der Abtriunnige. Levensbij zonderheden in zijn 5 dln : Erinnerungen.

62 62 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Een der zusters vergooit zich en de andere, noch haar vader, noch de rest der omgeving schijnt dat heel erg te vinden. Een boek dat zoo meewerkt aan de verspreiding van ongerechtigheden, keuren wij af. Grey (Zane) : Gouddorst. Naar het Amerikaansch door W. J. A. Roldanus Jr. (332) gekart. f 1.5o. Het verhaal is goed, maar verheft zich toch niet boven de gewone uitspanningslectuur. Haggard (H. Rider) : Maiwa's Wraak. Een jager in Afrika's bosschen en wildernissen vertelt zijn avonturen en zij zijn van dien aard dat iedereen er naar luisteren kan. Harbou (Thea van) : Het Indische Graf-monument. Het verhaal, dat zeer avontuurlijk en geheimzinnig verloopt, blijkt op het eind niet anders te zijn dan een droom. En ofschoon feitelijk elke roman een droom is van een schrijver, ontnuchtert het toch verschrikkelijk als op het eind dat klaar en vrij wordt gezegd. Voor de liefhebbers. Haspels (G. F.) : David en Jonathan. De derde druk van dezen roman, dien wij als een kloek boek durven aanbevelen. Maar het is geen lectuur voor kinderen. Heezen (Ch. van) : Het Masker. (219) f 3., geb. f 4.5o. Dit boek is een beschrijving van het leed van hen die anders zijn", Ruw en stuitend is het in zijn uitwerking niet, maar die broeierige mentaliteit van homo-sexueelen maakt zoo iets voor gezonde menschen weerzinwekkend. Herzog (Rudolf) : Mevrouw Opterberg en haar Jongens. Roman. Naar het Hoogd. bewerkt door j. L. van der Moer. (q. en 301) f 1.8o, geb. f 2.9o. Het boek is voor volwassenen, die eenige levenservaring bezitten. Handelt over na-oorlogstoestanden. Heyermans (H.) : Diamantstad. (Nieuwe Uitgave.) Felle socialistische tendenz. Bovendien zoo immens vies dat men waarlijk niet preutsch behoeft te zijn om het met walging terzijde te schuiven. Hille-Gaerthe (C. M. van) : Tuintjes. (75) f 2.5o, geb. f Goed geschreven schetsen, die bijna overal werden geprezen om hun eenvoud en stillen humor.

63 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR b3, Hoffman (A.) : Toch gelukkig. Het protestantsche tintje verhindert niet dat ook in onze schatting (lit een mooi boek is. Homoet (J. C.) : Als een Vuurbrand. (208) f 2.25, geb. f Een christelijk-vroom boek, dat door afschrikwekkende voorbeelden waarschuwt tegen het socialisme. Hondius (J. M.) : Meillsch? Amst. (70) f Zonder bedenking is dit boek om zijn leerstellingen af te keuren. En om den toon. Hoogewerff (G. C.) : Jacob Martens. Een verhaal uit de zestiende eeuw. Van schrijvers standpunt zit de katholieke Kerk vol afgoderij, s.upersticiën en onzuiverheid. Het behoeft wel niet nadrukkelijk verklaard, dat zulk een boek voor ons niet bruikbaar is. Housman (Laurence) : De Schaapskooi. De Geschiedenis van eene Schaapherderin en hoe zij haar Kudde verloor. Geautoriseerde vertaling uit het Engelsch door mevr. G. van Uildriks en R. Loman. (io en 410) f 4.50, geb. f Er is in dit boek veel dat wij niet gaarne iedereen onder oogen zouden brengen. Voor volwassenen kan het echter de moeite waard zijn kennis te maken met dit werk, omdat de persoon die er in optreedt een historische figuur is, van wie men, evenals van haar vreemde levensopvatting wel iets nader wil weten. Hoven (Therese) : Moeder. Familie-roman der Schdnwerths. ( 21 5) f 3.90, geb. f Dit familie-relaas kan de belangstelling vasthouden tot het einde. Goed. Hulzen (G. van) : De zwarte Wagen. 2e dr. (151) f 1.20, gecart. f 1.70, geb. f De zwarte wagen is een vervallen woonwagen, waarin twee oude menschen wonen, die zoogenaamd door op de kermissen te spelen of te verkoopen, eigenlijk door stelen, aan den kost komen. Hier: de wroeging of tenminste de onrust na een diefstal van een der kermisklanten. Verhaal van ellende, twisten, drinken, alles heel aanschouwelijk voorgesteld. Niet slecht, maar alleen voor volwassenen. Issachsen-Dudok van Heel (Valborg) : Te Hooi en te Gras. (8 en 281) f 4., geb. f Deze schetsen (we hebben hier niet met een roman of met novellen te doen) zijn vlot en f ri sch en verdienen belangstelling.

64 64 PORTRETTEN Ottokar Kernstock. Geb Deze geestelijke is een der beste dichters van zijn tijd in Oostenrijk Hij schreef Verloren und Wiedergefunden, Weihnachtsmdrehen, Die W ehrhaf t Nachtigall, altdeutsche Weisen, Aus dem Zwingergartlein, Unter der Linde, Turmsi-hwalben Josef Seeber. Geb Werd priester en was werkzaam als professor aan een militaire academie. Zijn eerste episch gedicht St. Elisabeth von Thuringen heeft waarde, maar het volgende Der ewige Jude is een meesterstuk, dat bestand zal blijken tegen der tijden verandering.

65 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 65 Ivans (J. van Schevickhaven) : De Dubbelganger. Uit het leven van Geof f rey Gill. serie Na. 1 o. (4 en 423) f 1.5o geb. Het onderzoek van den snuggeren detective wordt aanvankelijk bemoeieli j kt doordat er een dubbelganger is. Goed, doch niet voor kinderen. Ivans (J. van Schevickhaven) : De eerste Schreden. Uit het leven van Geof f rey Gill., detective. (G. G.-serie No. 11.) (248) f 1.5o, geb. f De eerste schreden namelijk van den detective op den speurweg. Twee verhaaltjes. Zij zijn goed, maar er komen een paar situaties in voor, waarmede de Jeugd niet te vroeg behoeft kennis te maken. (Ongehuwde moeder.) Jaarsma (D. Th.) : Het ontwaken. (491) f 3.5o, geb. f 4.5o. Het eerste deel van een cyclus. We kunnen ons natuurlijk nog niet uitspreken over wat komen zal, doch Het ontwaken" belooft een goed vervolg. Dit eerste deel is onberispelijk. Engelberts (S.) : Friesche Jayke. f 2.60, geb. f 3.5o. Schijnt een historische persoon, ons niet bekend, te bespreken. Er komt niets in voor, waarop aanmerking valt te maken, doch men zal Jayke meer moeten kennen om er belang in te stellen. Jenkins (Herbert) : Avonturen van Bindle. Naar het Eng. door W. J. A. Roldanus Jr. Geautoriseerde vertaling. (221) f 2.25, geb. f 3.5o. Zie verder. Jenkins (H.) : Eenige Hoofdstukken uit het Leven van Joseph Bindle. Naar het Eng. door W. J. A. Roldanus Jr. Geautoriseerde vertaling. (224) f 2.25, geb. f 3.5o. De Avondclub. Naar het Eng. door W. J. A. Roldanus Jr. Geautoriseerde vertaling. (218) f 2.25, geb. f 3.5o. Vreeseli j k grappig. Deze verhuizersknecht wordt zelfs in beter gezelschap ontvangen om zijn grappen. Soms is hij geestig, maar heel vaak is het toch niet meer dan de geest van een verhuizersknecht, dien men bespeurt. De man veroorlooft zich herhaaldelijk uitvallen tegen den godsdienst, dit teekent zijn geestigheid en bederft de boeken. Johannes : De Schipbreukeling. Een verhaal uit den tij d der Fransche overheersching. (128) f 0.90, geb Een onschuldig, protestantsch-christelijk getint verhaal. 5

66 66 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Jongh (Sophie de) : De Zondagen. Roman. (4 en 169) f 2.9o, geb. f Een vreemde moeder. Zij heeft al drie kinderen en dan, ofschoon haar man, een dokter, heel goed voor haar is, wil ze weg. Zij denkt dat ze haar geluk misloopt, het leven is te saai. Op een paar uren af stands gaat ze alleen in een houten huisje wonen. Eiken Zondag bezoekt haar een der kinderen. Tensldtte begrijpt ze, vooral als haar man het plan oppert te scheiden, dat ze naar huis terug moet. Een beetje erg mal, niet. slecht. Kellermann (Bernhard) : De 9de November. Vertaald door J, Lourens Czn. (4 en 307) f 2.5o, geb. 3.5o. Beschrijft Duitschland tijdens den oorlog, toen de débácle eindelijk begon te komen en naar het schijnt toch nog verraste. Er komen beschrijvingen van seksueel leven in dit boek, die het voórbehouden maken. Kenis (Paul) : De Roman van een Jeugd. Een Ondergang in Parijs. Enkele bladzijden, waarin de jonge zwerveling op sleeptouw wordt genomen door een publieke vrouw, mogen een gevoeligen lezer wellicht onaangenaam aandoen. Zij passen echter in het verhaal van dezen ondergang" en zijn er niet bijgesleept om de geschiedenis pikant te maken. Volwassenen. Koenen (Marie) : Het Koninkje. (witte bibliotheek.) (4 en 236) geb. f Een mooi historisch verhaal, dat verdient gelezen te worden om de goed verzorgde en precieuse taal en verbeelding. Koning (J. C. de) : Jan Waanders. (283) f 2.25, geb. f Een protestantsch boek. Kyne (Peter B.) : Het dal der Reuzen. (the Valley of the giants.) Vertaald door Mej. L. M. Holst. (4 en 272) f 2.25, geb. f In de Calefornische wouden ruzie tusschen twee families, die niet verhindert dat er een paartje gelukkig wordt. Goed. Lagerlof (Selma) : Oud en Nieuw. Naar het Zweedsch do (,r Margaretha Meyboom. Geautoriseerde uitgave. (4 en 181) f 3.50, geb. f Voor wie houdt van de sprookjesmanier van Selma. Leeuw (Aart van der) : De Mythe van een Jeugd. (4 en 259) f 3.9o, geb. f Een gehuwde vrouw leert een jongen den geslachteli j ken omgang.

67 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 67 En tegenover zijn meisje vindt deze aap dat een wijzere, oudere, een wetende en rijpe vrouw een gids moet zijn". Dat is misdadig geschri j f. Lemonnier (Camilie) : Het Ventje van Onzen-Lieven-Heer. Naverteld door Antton Thirv. Met houtsneden van Jozef Cantré. (4 en 2 45) f 3.2 5, geb. f 4.5o. Men kan de gewild-naieve voorstelling mooi vinden en in dit sappige vlaamsch is zij schooner dan in het origineele Fransch. Maar de wijze, waarop het eenvoudig geloof der Vlamingen wordt bespot, heeft mij voortdurend geërgerd. Vooral die voorstelling van Christus onder het kruis door een dronken man. Ik vind het niet goed. Lie ( Jonas) : Een Slaaf van het Leven. Uit het Noorsch vertaald Gloor L. op ten Noort. (251) f 1.5o. Het is een stroef boek en een tragisch boek, ruig en ruw zooals zoovele Noorsche verhalen. Locke (William J.) : Terug in het Leven. Naar het Eng. voor Nederland bewerkt door W. J. A. Roldanus Jr. (De Haans groene boeken.) (4 en 312) gekart. f 1.75, geb. f Het boek lijkt ons alleen geschikt voor volwassenen, om de zonderlinge verklaringen, welke Locke door zijn verhaal heenvlecht en waarvan men gewoonlijk niet zeker is of zij in ernst of kortswijl zijn geschreven. Lokhorst (Emmy van) : Phil's Laatste wil. (De literaire luxereeks.) (I 19) f 1.5o, geb. linn. f 2.5o, led. f 3.9o,eau p de suède f Het dertienjarig overgevoelig en ziekelijk romantisch meisje is niet zonder succes geteekend. Maar, eerlijk gezegd, haar gedachtengang verraadt nu reeds de Phil, welke wij ontmoeten in haar zinnelijk liefdeleven van later. Volwassenen. Lokhorst (Emmy van) : Bart Jorgen. (318) f 4.5 0, gel). f 5.5o. Het boek is een overdreven waarheid. Jorgen is een achtergestelde jongen, maar de schrijfster maakt het zoo somber, alsof alleen een blind noodlot geluk en ongeluk verdeelt. Voorbehouden. London (J.) : In Tweestrijd. Het is een psychologisch geval, dat hier wordt ontleed en wijl nergens het boek door bruut realisme wordt bezoedeld, kunnen ervaren lezers het wel lezen, om te zien wat een ellendig en raadselachtig ding een leven zonder eeuwigheidsbegrippen worden moet. 5*

68 68 PORTRETTEN I Gustav Frenssen. Geboren in In 1901 maakt zijn boek flirt Uhl hem beroemd en rijk en hij legde zijn ambt van dominee neer. Voor deze vertelling had hij reeds geschreven. Die Sandgrafin en Die dreg Getreuen. Later verschenen o. a. Hilligenlei, zeer antichristelijk, en Klaus Hinrich Baas, benevens Peter Moohrs Farht en Untergang der Anna Hollmann. Georg Freiherr von Ompteda. Geboren Hannover Gevierd vertegenwoordiger van den gezelschapsroman, zooals de Du t- schers zeggen. Zijn beste romans zijn de trilogie vormende : Sylvester von Geyer, Eysen, Cácilie von Sarryn. Interessant ook zijn Normalmenschen. Zijn vele overige romans behooren tot de betere Unterhaltungslecture.

69 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 69 London (Jack) : Tusschen twee Rassen. (Smoke and shorty.) Vertaald door J. W. Boissevain. (4 en 239) f Een serie van schetsen uit de wildernis. Ze hangen niet saam wat het verband betreft, doch alleen wat aangaat de twee vrienden, die ze ondervinden. Nogal aardig. London (Jack) : Tusschen de Wielen. (185) Uit zijn leven, toen hij voor niets trachtte mede te reizen, gelijk anderen, op de treinen. Eentonig. Volwassenen. Lyall (David) : Hoe mr. Holt Fortuin maakte Naar het Eng. 2e druk. (296) geb. f 1.6o. Een verhaal dat wel ongeveer iedereen kan lezen naar onze bescheiden schatting. Lubeley (Ignatia) : De Schaduw. (201) f 3.5o, geb. f De schaduw in het leven van den drogen René de Mons is zijn losbollige broer. Op aandringen van zijn vrouwtje gaat hij hem toch bezoeken op zijn sterf bed. Een schat van citaten uit Fransche en Engelsche dichters geeft wat fleur en iets bloemlezingachtings aan het nogal onbeduidend verhaal: Maas (j. van der) : Illusie. Roman van Liefde en Leed. Een jong student in de theologie wordt verliefd op een jongedochter, maar de papa van het meisje wil er niets van weten; waarop de jongeman aan den boemel gaat, zijn geloof verliest, maar door een vrouw wordt gered en voortgaat met zijn studie voor dominee. Het is vooral voor protestanten. Madsen (N. P.) : De Ruiter op het witte Paard. (133) geb. f Een protestantsch verhaal. Man (Herman de) : Aardebanden. (4 en 136) f 2.5o, geb. f Titel is zonderling, stijl is allerzonderlingst en de personen, die de schrijver ons komt voorstellen zijn het ook. Maar zij zijn erger. Het boek is heusch te ontraden; neen, af te keuren. Martel (Tancrède) : De Francaise. Geautoriseerde vertaling door Neyl Stace. (215) f 1.5o, geb. f Gevaarlijk is deze draak niet, mail- je kunt je ook dood lachen. Ziehier een aanhaling:,,de karthuizer trad naderbij met onbewege- 1 i j k gelaat en zijn degen naar den grond gericht. Hij scheen nauwelijks veertig jaar te tellen, had schitterende oogen, waarin de koorts van heerschzucht gloeide, zijn haren waren van de slapen weggeschoren, zoodat die blonken als oud ivoor; zijn kaken waren

70 70 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR breed en sterk als van een roofdier. De hand daarentegen was klein en mager, terwijl de mond, die tamelijk fijn besneden was, op verstandelijke ontwikkeling, ja eer nog op vlugheid van begrip wees " Colportage lectuur. Mason (A. E. W.) : Stroomend water De meeste menschen kunnen dit romannetj e verorberen, vermoed ik, zonder nadeelige gevolgen. Het is zuiver feuilletonlectuur Mauthier (F.) : Kracht. Kracht is het nu juist wel niet wat hier verheerlijkt wordt, al lijkt de koppige halstarrigheid van den ingenieur er uiterlijk op. Voor volwassenen. Metz-Koning (Marie) : Verborgen Gronden Een boek over occultisme dat voor ons verboden is. Het is werkelijk een dwaas boek over een onderwerp, waarvan de schrijfster slechts verwarde kennis heeft. Michaelis (Karin) : De groote Biecht Roman. Vertaald door Alice van Nahuvs. (308) f 4.5o, geb. f 5.9o. Benita heeft een man, van wien zij is gescheiden, een tweeden man, die dol verliefd op haar is, maar ver weg vertoeft, en een derden wien zij beloofde meer dan vriendin te zijn. Zij pleegt zelfmoord, als zij geen uitkomst meer ziet. Vele ontuchtige beschrijvingen Een slecht boek. Middendorp (Herman) : De groene Cirkel. Oorspronkelijke detective-roman. (Crampton-serie No. 3) (125 m. 3 pltn.) f 1.50, De dreigbrieven, die de detective ontving waren geteekend mei een groenen cirkel. Vandaar de titel. Meer valt er niet te verklaeren, het is een goede speurroman, waarop geen aanmerking te maken valt Middendorp (Herman) : Het geheim van Cuba. Oorspronkelijke detective-roman. (Crampton serie no. 3) (125 n1 3 pltn.) f geb. f Detective-verhaal, met veel sensatie. Iedereen kan deze oorspronkelijke roman lezen, tenzij hij de drie moorden,,des Guten zu viel" mocht vinden. Molenaar M. S. C. (M.) : In koele Schaduw. Met een inleiding \ an Dr. H. Moller. De toon van dit diep-religieuze boek is zacht en weldadig. Kalm als van een, die den vrede heeft gevonden en over alles spreken kan in zachte woorden.

71 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 71 Moerkerken (P. H. van) : De Vraag zonder Antwoord. (De gedachten der tijden IV) (4 en 151) f 3., geb. f 3.9o. Volwassenen, die dit boek lezen zullen tot de overtuiging komen dat die communistische droomers, die de schrijver ons voorstelt, niet geheel normaal zijn. In zooverre kan het boek een heilzame werking oefenen en den argwaan levend houden tegen dit soort van lieden, die in troebele tijden te voorschijn komen. Was de bedoeling van Moerkerken anders? Montgomery (L. M.) : Rilla van Ingleside. Uit het Eng. vert, door Ida Haakman. (q.13) geb. f 3.9o. Een vriendelijk en lief verhaal, gelijk al de boeken van Montgomery, waarvan wij verleden jaar menige uitgave mochten aanwij zen. Mooy (Henriette) : Acht Dagen. Wieltocht. Met een voorwoord van L. van Deyssel. (8 en 204) f 3.9o, geb. f 5.25 Een goed, eenvoudig geschreven boek met veel enthousiasme voor natuurschoon en vol gezondë en zonnige levensvreugd. Moresco-Brants (Christine) : Het kornalijnen Halssnoer. (229) f 4.75, geb. f 5.9o. Men heeft het genoemd een waar babbelboek". Het is erg vervelend met zijn rookende en mal-doende meisjes, die nooit een goed voorbeeld moeten worden. Musbach (Dora) : Het Erfstuk. Geen Hollandsch, geen moraal, geen spoor van talent, te min voor colportageroman. Oever (Karel van den) : Kempische Vertelsels. (148) Voor iedereen. Zeer mooi. Ogier (Guilliam) : De Gulsigheidt. Herdrukt en ingeleid door dr, W van Eeghen en versierd met houtsneden door H. van Straten. (1-0) f Inleiding en aanteekeningen zijn zeer belangrijk voor studenten in de Letteren. Mooie houtsneden. De Klucht (1839) te Antwerpen opgevoerd, zit te vol mansdolheid" om ze niet voorbehouden te achten voor wie geen reden tot lezen heeft. Oudshoorn (J. van) : Verhalen. (Serie nieuwe romans) (223) f 2 9o, geb. f Een wondere verzameling van de vreemdsoortigste verhalen Het langste gaat over een droom (en lang geen zuivere droom) van een student, die te veel,,bedorven leverworst" heeft gegeten. Smakeloos, geestloos, stijlloos.

72 72 PORTRETTEN Friedrich Nietzsche. Geb. 1844, in 190o in waanzin gestorven. Het meest wellicht bekend door zijn Profetisch visionair Also sprach Zarathustra. Hij heeft het gedachtenleven van het Duitsche volk voorgoed geinfecteerd. Het Christendom is zijn doodsvijand. Hij zelf was een bange mensch en praatte maar aldoor in zijn boeken van kracht en Herrenmoral. Zijn invloed dankt hij aan zijn oorspronkelijkheid, zijn taalpracht. Richard Dehmel. Geb Zijn roman in verzen Zwei Menschen is voor ons ongenietbaar. Zijn tooneelwerk is te broos om gebruikt te worden. Als lyrisch dichter is hij een der beste van zijn tijd, maar zi j n heete erotiek is hinderlijk. Men begon in 1906 met de uitgave zijner Gesammelte W erke in 10 banden.

73 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 73 Papke (Kdthe) : Poortstraat 18. Eene familiegeschiedenis. In den vorm van een romannetje is dit een van die misselijke protestantsche pamfletten, die bij onze niet-katholieke medeburgers ontstellend verwrongen begrippen over christendom en catholicisme bevorderen. Penning (L.) : De Geuzenkapitein. (186) f 2.-, geb. f Een protestantsch boek, dat wij niet kunnen smaken. Philippe (Charles-Louis) : Bubu van Montparnasse. Vertaald en ingeleid door Gerard van Eckeren. De schrijver zou hier vertellen van de meest afschuwelijke consequenties van den staat van armoe." Dat wil zeggen: we vernemen hier het stichtelijk verhaal van Bubu, den Souteneur, die leeft van het geld, dat de kleine Bertha, het jonge, zwakke prostitueetje hem aanbrengt". Men kan er van zeggen wat men wil, het is een slecht boek, dat ook nog speculeert op een geheel misplaatst medelij den. Priem (G. H.) : De Man zonder Naam. Een avonturen roman naar de groote film van dien naam. (234) f 1.6o. De ondertitel zegt alles. Het is een film met vele onwaarschijnlijkheden. Niets minder en niets meer. Querido (Is.) : De oude waereld. Het land van Zarathustra. Romantisch epos uit Oud-Perzië, benevens het boek der toelichtingen. III Morgenland Met illustraties en teekeningen van W. A. Konijnenburg. ie en 2e dr. (508 m. 8 pltn.) f 13.5o, geb. f 17.5o. Het boek is alleen begrijpelijk voor volwassenen. Ook de stijl. Qeux (William le) : Landru. Onthulde Geheimen uit zijn Lief deleven. Geautoriseerde vertaling. van Jac. Lafyme. (184, m. I portr.) 80. f 15o. Alleen reeds de daad dat men een boek over dit onderwerp uitgeeft, moet ergeren. Maar ook de inhoud. Dat is nu de reinste prikkelectuur. Raalte (Frits van) : Kinderen en Menschen. (349) f 4.50, geb. f 5.5o. Er zit wel goeds in deze opmerkingen, maar de eigenaardige paedagogische inzichten gelijk trouwens de geheele levensbeschouwing van V. Raalte eischen voorzichtigheid. Reeden (Koert van) : Het derde Oog van Siwah. (221) f I.50. Een geheimzinnige geschiedenis onder de heeren der Indische Club. Er valt niet veel van te zeggen. Maar niet voor kinderen.

74 74 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Reyneke van Stuwe (Jeanne) : De Man in 't Spel. Roman van Vrouwenleven. 2 din (6 en 179; 4 en 192) f 7.9o, geb, f Mondaine en hartstochtelijk, een boek van vele liefden en verliefdheden. De gelegeheid om die lief deus te schilderen in alle kleuren en schakeeringen, heeft de schrijfster zich zelve geschapen door te midden van een groep leeraressen en vrouwelijke leerlingen een onweerstaanbaren man te plaatsen, tot wien alle harten magnetisch getrokken worden. Aanbevelen kan ik het niet Reyneke van Stuve (Jeanne) : Flirt (4 en 232) f 5.5o, geb. f 6.50 Het is niets anders dan vrijen, zoenen, flauw doen, En al die schetsjes achter elkaar, bijna zonder uitzondering over dat ééne onderwerp, maken kregelig. Gezonde lectuur is dat ook niet, al komt er dan niets in voor dat nu bepaald de grenzen te buiten gaat Rispens (J. A.) : Het verborgen Leven post 80. f 1 9o. geb f 2.9o. Een protestantsch boek Rohmer (Sax) : Het geheim van dr. Fu-Manchu. Roman Vertaald door W. J. A. Roldanus Jr. (285) geb. f 1.95 Een ingewikkelde of althans geheimzinnig-doende detectivehistorie. Geen aanmerking. Roos (Mathilde) : De heilig-avond-klok. Naar het Z\veedsch door A. Lukkien. (400) f 3.40, geb Een protestantsch boek. Rosner (Karl) : De Koning. Naar het Duitsch Vert van Mej. M. Hellema (Bruna's Bibliotheek) (292) gekart. f 1.5o. De laatste episode uit het keizerschap van den Duitschen Monarch, die thans als onttroonde vertoeft in ons land. Rosner was waarschijnlijk ooggetuige en zijn verhaal heeft derhalve waarde voor alle belangstellenden in de bijzonderheden van dat drama. Rossem (C. P. van) : Humoresken en Sarcasmen. (87) f Cynisch en flauw. In het verhaaltje, dat vertelt van den man, die tot zijn verdriet nooit geld kan verliezen, wordt verondersteld, de gewoonste zaak ter wereld te zijn, als een man zijn nachten doorbrengt in een slecht huis. Die en andere beschrijvingen maken het l oek schunnig.

75 PORTRETTEN 75 Clemens Brentano. In Ehrenbreitstein geboren 1778 Een der oornaamste verzamelaars der duitscihe volksliederen, vereenigd in Des Knaben Wunderhorn. Hoofdwerk Romanzen von Rosenkranz, een apocrief - religieus episch gedicht, Brentano's Divina Cornmedia Na zijn bekeering teekende hij de visioenen op van Anna Katharina Emmerich Zijne beroemde Marchen \ erschenen na zijn dnnd in twee banden Heinrich Heine. Geb 1797 in Dusseldorf. Een duitsche literator oordeelt van hem: Nicht Oft hat sich auf em Haupt so viel Verstand, Witz, Phantasie, kun'tlerische Empfindung und Gestaltungsgabe vcreinigt, selten aber hat tins auch ein entschieden gro per Dichter durch die Verleugnung eigener Wurde and Selbstachtung verletzt

76 76 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Routhier (A. B.) : De Messias. Roman uit den Tijd der Verschijning van Gods Zoon op Aarde. Naar het Duitsch van G. J. Wienands door J. A. Linssen. (276) Een prachtig boek, dat wij iedereen kunnen aanbevelen. Op de eerste plaats is het een gezond volksboek, dat het hoofd niet vol romantischen wirwar stopt, maar stemt tot nadenken over de hoogste belangen. Rung (Otto) : De Paradijsvogel. Geautoriseerde vertaling uit het Deensch door D. Logeman-van der Willigen. (4 en 224) f 3.9o. geb. f 4.9o. Het boek is te lezen door volwassenen, wi i 1 die gemakkelijk genoeg zich weer kunnen losmaken uit dit wereldje van bedrog, van Schieber, van amoraliteit. De theorie van den advokaat, dat de dochter van den vogelkoopman vanzelf den breeden weg op moet, omdat het in haar bloed zit, wijst ieder als valsch af. Voorbehouden. Salverda de Grave (J. '.j.): De Historie van Jan van Parijs. Het verhaal werd omstreeks 1500 geschreven voor eenvoudige menschen, die alleen ter ontspanning lezen, het eenige doel van den onbekenden schrijver was te vermaken; de eerzucht van den kunstenaar was hem vreemd" aldus Professor Salverda. Het is inderdaad een mooi, oud volkverhaal voor literatuurvrienden. Sas (Henri 't) : Het vroolijke panopticum. Hum. roman. (269) f Een goede volksroman en voor iedereen geschikt. Sande (H. v. d.) : Levensdurf. Strijd stusschen den goeden Johan Strong, die door gebrek aan levensdurf, gevaar loopt zijn meisje en zijn naam te verliezen, en een bedrieger. Strong ontmaskert den bedrieger. Uitmuntend volksboek. Saudek (Robert) : Diplomaten Haagsche roman. 2e uitgebr. druk. (423) f 5.9o, geb. 7.5o. Tweede druk! Wij hebben al gezegd dat het boek niet voor iedereen is. Diplomaten, die meisjes ongelukkig maken voor een gouden sigarettenkoker en gravinnen, die zich geven" zijn nu juist geen menschen wier omgang veredelend kan zijn. Voor volwassenen. Scheepens (J.) : Van Socialist tot Priester. (136) Een levensgang uit het Duitsch. (136) f 2.5o. Een mooi autobiographisch verhaal. Geen roman. Zeer goed.

77 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 77 Scheepens (J.) : De Bruidschat der Wees. (334) f 2.5o. Een werkelijk mooie volksroman, dien wij katholieke leesbibliotheken gaarne aanbevelen. Schif f er Jr. (August) : Vox Dei. ('s Werelds' Ondergang) Roman uit het jaar (128) f 0.90, geb. f 1.5o. 't Is een verschrikkelijk boek, niet omdat het zoo slecht is, maar omdat het ernstig is bedoeld en men toch onder het lezen het voortdurend moet uitproesten. Zoo dwaas heb ik zelden iets gelezen. Op de laatste bladzijde, de verhouding van de nieuwe Eva met een tweeden Adam, is het niet pluis! Schippers (W.) : Jan Starheim. Geillustreerd. (224) f 2.10, geb. f 3.5o. Het is een protestantsch boek met vrome strekking en godvruchtige bekeeringen. Schmitz (Marie) : Marietje. (213) f 2.9o, geb. f Het is geen kinderboek, maar een boek over een kind voor groote inenschen. Het is ontzettend troosteloos. Maar dat behoefde zoo niet te zijn als er wat licht van boven inviel. Seidler (Michael) : Voorrecht. Een Roman van den Overgang. Vertaling van Mevr. G. van Uildriks. (283) f 5.5o, geb. f Een moedeloos verhaal dat vaak cynisch wordt. Ofschoon de toestanden, welke beschreven worden, allesbehalve gaaf zijn, viert de schrijver toch nérgens zijn lusten uit in naturalistische voorstellingen. Volwassen lezers zal het niet schaden. Sinclair (Fr. de) (A. H. v. d. Feen) : Leugens. (256) f 2.90, geb. f 3.4o. Zij waren pas getrouwd en kwamen overeen altijd de waarheid te zeggen. Hetgeen een vreeseli j k geharrewar werd. Men besluit te scheiden, maar men heeft elkaar te lief. De man zegt tenslotte: wat komt het er op aan of het waar is, als het maar gelukkig maakt. Het resultaat heiligt de middelen." De geestigheid staat niet hoog en het boek, dat aardig had kunnen zijn, is vervelend. Smeding (Alie) : Sterke Webben. 'n Roman. (19o) f 3.9o. Deze detailkunst in den trant van losse notities werkt vermoeiend op den lezer. Maar hinderlijk vooral is de beschrijving van het zwoele zinnenleven, dat zich voortzet tot in de droomen van het meisje. Het boek is niet aan te bevelen. Speckmann (D.) : De nieuwe Loohof. (253) f 2.40, geb. f Een boek met protestantsche levensvisie en speciaal voor protestanten geschreven.

78 78 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Steenhoff-Smulders (A.) : Sprookjes van de Schemering. Sprookjes van de schemering, navertelde sproken en vertellingen. Goed. Stolk (A. P. van) : Flor de Pascua. (175 m. 15 pita.) f 3.9o. Kwajongenswerk, waar de schrijver godsdienst en zeden aantast; krankzinnigen-werk als hij kletst over zijn astrologie en dergelijke dingen. Slecht en dwaas. Stratton Porter (Gene) : Een Kind van haar Vader. Uit het Eng. vert. door A. E. de Vries. (464) geb. f 3.9o. Een kloek meisje, dat haar vader verloren heeft, maar wat zij van hem leerde: liefde voor de natuur en moed, heeft zij niet verloren. Flink gaat zij haar weg en wint. Voor iedereen. Streuvels (Stijn) : De schoone en stichtelijke Historie van Genoveva van Brabant. Met teekeningen versierd door Jules Fonteyne. ( 4 en 95) f De groote uitgaaf wordt hier in beknopter vorm gegeven en is voor iedereen geschikt. Stretton (H.) : Door het Oog eener Naald. Uit het Engelsch. Een weinig godzalig. Alles draait om een testament, dat moest worden vernietigd, maar bij toeval niet werd verbrand. Swift (Jonathan) : Gulliver's Reizen, vertaald naar de nieuwe uitgave van P. Collin. Geillustreerd door Willy Pogany. Illustratie schitterend. Een boek dat groote menschen beter genieten dan de jongeren, aan wie men tegenwoordig dit boek overlaat. Zij begrijpen toch de politieke en sociale zinspelingen niet, wat het boek zijn beroemdheid bezorgde. Het is een bijtende satvre. Maar de jonkheid kan zich vermaken met de verhalen als zoodanig. Tagore (Rabindranath) : Huis en Waereld. Uitsluitend geautoriseerde vertaling door Fr. van Eeden. (332) f 3.9o, geb. f Het is wel de moeite waard kennis te nemen van dit werk, ofschoon neen het niet overpeinzen en niet vluchtig kan lezen als een gewoon Europeesch romannetj e. Themmen (G.): In 's Levens Poort. (249) geb. f Protestantsch boek. Temple-Thurston (E.) : Een Levensweg. Naar het Engelsch door W. J. A. Roldanus Jr. (287) gekart. f 1.5o. Het boek van deze vrouw, die wegloopt van haar ruwen dronken man en tenslotte den breeden weg opgaat is hoogstens voor volwassenen en rijpere lezers.

79 PORTRETTEN 79 Richard Kralik Ritter v. Meyerswalden Geboren te Eleonorenhain in Een man van enorme kennis en bewonderenswaardige,gaven. Als dichter, wijsgeer, historius, criticus, roman- en tooneelschrijver heeft hij naam gemaakt Men kan zeggen dat hij zich te veel verdeelt, maar het woord van een niet katholiek over dezen katholiek, die in het catholicisme de universeelste kultuurmacht ziet, is juist: er ist ern Haufer von Saatgut in solcher Fulle, dab Jahrhunderte deutscher Dichtung davon zehren konnen." Frans Eichert, Geboren Redakteur van het katholieke ti j d- schrift Der Gral. Zijne gedichten zijn gloedvol van heilige overtuiging. Hier volgen de titels van eenige bundels : Licht vom Lichte Wetterleuchten -- Kreuzlieder Kreuz und Scheert.

80 80 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Thiry (Antoon) : Pauwke's Vagevuur. Men heeft dit een middeleeuwsch boekje genoemd, en het heeft er iets van, even als de Bagi j nhof sproken. Maar even als daar hindert ook hier soms de ironie, welke doorschemert. Volwassenen Timmermans (Felix) : Uit mijn Rommelkas. Rond het ontstaan van Pallieter" en "Het kindeken Jezus in Vlaanderen". (88) f 0.90, geb. f Zonder dit boekje te hebben gelezen, kan men nooit de heide boeken in den ondertitel genoemd, ten volle begrijpen. Timmermans (Felix) : Karel en Elegast. In proza naverteld. (149) gekart. f 1.95, geb. f De oude bekende legende van Karel de Groote, die uit stelen ging. Vertaald in het sappig proza van Timmermans. Goed. Tourgenjef. Assa. Uit het Russisch door J. C. van Wageningen. Berustende onderwerping en droefgeestige beschouwing des levens: als de lichte uitademing van het korte bloeiende gras, zoo is al de vreugde en de trots van den mensch zoo is ook de mensch zelf." Jammer dat Tourgenjef zoo weinig verstond van het bovennatuurlijke. Het boek dezer twee, die elkander liefhebben, en toch nooit kunnen vinden, is wel mooi. Turgenjef (Ivan) : De eerste liefde. Uit het Russisch vertaald door Ljoeba Dworson. ( 199) f 3.25, geb. f Voorbehouden voor volwassenen. Pessimistisch: Thurner (E.) : Het geheim van de Zee. Een goed meisjesboek. Opvoeding van 4 kindertjes, schipbreukelingen, van wie niemand meer kan uitmaken welke de twee van de deftige en welke van de eenvoudige familie zijn. Dit is de moraal: adel ligt niet in den naam, dien men draagt, maar in de daden, die men doet. Valera (Juan) : Roeping en Liefde. (Pepita Jimenez) Uit het Spaansch vertaald door H. J. Scholten. (284) gekart. f 1.5o. Het boek worde liever niet gelezen. Het is de liefde van een seminarist voor een meisje, waarmee hij tenslotte trouwt. De jongen wordt steeds Kapelaan" genoemd, hetgeen de lezer nog meer in de war brengen moet, en zeker een protestant. 't Is voor ons land al te Spaansch. Vartinie (Yester) : Een levensgeschiedenis. Naar het Duitsch. Vroom protestantsch verhaal uit de dagen van bloedige vervolging der Armeensche Christenen.

81 RO MANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 81 Vermeer (Ernst): Maja. (15o) f 2.9o, geb. f 3.9o. Een jongeheer, die pas door zijn examen van ingenieur is gekomen, heeft een naakte ontmoeting, verneemt leeli j ke levenstheoriën van een Rus, meen ik, en zwamt over de cnmogeli j kheid van het Christendom. Hij lust alle philosophen, waarvan hij de helft niet verstaat Zijn groote triomf is, (lat hij zijn meisje ook haar geloof ontneemt. Het is slecht en dom. Viebig (Clara). Als het ijzer gesmeed wordt Roman uit het leven. 3e dr. Vetaling van Mevr. Wesselink v. Rossum (366 m portr.) geb. f Voor volwassenen Verona (Guido da) : Minli Bluette. De naaktfiguur op den omslag belooft reeds wat de inhoud zal zijn. En de allereerste zin over de maagdelijke onschuld" is zoo brutaal cynisch, (lat men het boek dadelijk voor het vuur bestemt. Het is (le geschiedenis van een deerne, die zich tenslotte vergiftigt Het is een slappe tijd en de uitgever wilde verdienen. Of dat nu een reden is voor een man met karakter om zulke liederlijkheden uit te geven Verona (Guido da) : De Vrouw die trouw bleef De specialiteit van dezen auteur, die zelfs geen vermoeden schijnt te hebben dat er zoo iets bestaat als fatsoen. Dit vuile verhaal eindigt met een verkrachting, doodslag en zelfmoord 'Wallace (Edgar) : I)e geheimzinnige vier De geheimzinnige vier zijn misdadigers, (lie meenen dat zij het onrecht in de wereld moeten wreken. Zij gaan openlijk en toch slow te werk en waarschuwen zelfs de politie. Wij zouden op dezen avonturenroman geen enkele aanmerking hebben te maken, als op bladz IX niet een gemeene insinuatie voorkwam tegen (le priesters. Nu willen wij het boek niet Wallace (Lewis) Ben-Hur Naar het Engelsch door Alma. (1 pltn.) 229 f 1.75, gel) Op zich zelf is dit hoek zeer schoon en leerzaam, het beste dat de schrijver schreef. Alleen (le gecastigeerde editie is voor iedereen Wasch (Karel). Arnold Fronde s eerste Liefde. (28 5) f 6 25, geb. f 7.5o. Het vervolg op Judith's Esten donkere jaren -' Het is even hartstochtelijk en realistisch als dat boek en even krachtig af te keuren 6

82 82 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Westerbrink-Wirtz (J. M.) : Van velerlei verwachtingen. (230) geb. f Een protestantsch boek voor grootere meisjes of jongedames. Wickstrom Victor) : Uit het Dagboek van een rampzalige vrouw. (Een moderne Historie) 2e dr. Ds. Pierson schrijft: het kan de oogen doen opengaan voor (le ontzettende gevaren, waaraan een jonge vrouw blootstaat door de ontucht van mannen Dat kan. Wij verkiezen andere voorlichting. Williamson (C. N.) : en A. M. Williamson. ` vrouwenlist. Naar het Eng. bew. door. W. J. A. Roldanus Jr. (314) gekart. f 1.5o. Een naaistertje, dat uit een raam sprong, opgenomen door een barmhartige mevrouw. En dit kind wordt nu op haar beurt de redster der dame. Vol avontuur, voelbaar voor (le film geschreven. Voor bijna iedereen. Wilma. Die vrijwillig dragen. (238) f 3.25, geb. f 4.5o. Een boek van protestantsche vroomheid Wohlbruck (Olga): In den Maalstroom. Roman. Met autorisatie vertaald Gloor mevr J. P. \Vesselink van Rossum. (383) f'4., geb. f Een half dozijn ongelukkige huwelijken wegens drankzucht, verkwisting, dobbelspel, gebrek aan liefde. Een troosteloos boek, misschien niet slecht in den gebruikelijken zijn des woords, maar miezerig, futloos, pessimistisch. In elk geval voorbehouden. Wijs (H. de) : De zwarte Schaduw. Het is een mislukt boek. \Vij waardearen die pogingen van den jongen schrijver, maar hij moet met zulk onrijp en verward werk nog niet in het openbaar voor den (lag komen. Zahn (Ernest): Lotte Eszlinger. De moeder in Lotte zegeviert over de minnares, niet om hoogere motieven, snaar terwille harer dochter. Zahn heeft nogal bezwaren tegen verblinde godsdienst". Volwassenen. Zeggelen (Marie van) : De Hollandsche Vrouw in Indi. Brieven van een zwervelinge 2e druk. (4 en 213) f 3.25, geb. f Geen tragische gebeurtenissen worden verhaald, maar de tragiek loopt toch door deze brieven der zwervelinge: het niet te onderdrukken heimwee naar het vaderland. Aanbevolen.

83 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 83 Zernike (Elisabeth) : Kinderspel. (9o) f 1.50, geb. f 2.5o. Het boek is werkelijk fijn van observatie en voor de meeste menschen waarschijnlijk zeer aantrekkelijk. Zoomers-Vermeer (J. P.) : Het boek van Koosje. Een jeugdgeschiedenis voor volwassenen. (Nieuwe uitg.) (208) f 2.9o, geb. f Ofschoon wij wel begrijpen dat dit boek geen volwassen mensch zal schaden, moeten wij toch verklaren, naar onze vaste overtuiging, dat het werkelijk niet verheffend is. Het zien van de leeli j ke zijde des levens, het beschrijven van ruwheid en seksueele driften gelijk dat hier geschiedt, wat grof en door de eenzijdigheid ook niet volkomen waar, kan nergens goed voor zijn. 6'

84 84 PORTRETTEN Hans Eschelbach. Geboren te Bonn in Lyrisch dichter van groote innigheid en zangerigheid. Dichtbundels : l4/tildwuchs Sommersange Lebenslieder. Hij is ook een uitmuntend katholiek volksverteller:diearmen and Elenden Maria Rex Der Vol ksverachter Liebe erl ost Das Tier. Carl Busse. Geb, Lindenstadt 1872 Lyrisch dichter en romanschrijver Gedichte 1\Teue Gedichte --- Heilige Not. A\'orde nog vermeld de roman Die Schuler von Polaiezvo Hij schreef ook eene Geschichte der W el t- literatur.

85 Fransth. ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 85 Men weet nu zoo langzamerhand wel dat de literatuur van Frankrijk in het buiitentand hoofdzakelijk bekend gis in zijn minst propere producten. Men spreekt?eenvoudig van export-literatuur en bedoelt daarmede juist niet, Glit soort vrachtgoed met respect te behandelen. En het 115 zeer zeker waar: de zinnenprikkelende, de oneerbiedig spottende, en de volkomen onzedelijke boeken vinden het best hun weg naar den vreemde. Maar dit geldt niet alleen van Franschie, doch ook Ivan Duitsche, Italiaansche,en Engelsche. Het valt niet moeielijk voor ielk dier landen een reeks namen te noemen van schrijvers, die bijvoorbeeld in ons koninkrijkje het meest worden genoemd als de hedendaagsche grootmeestersdier buitenl,andsche literaturen. Ziet men echter wat scherper toe, dan komt men al spoedig tot de ontdekking,dat zij niet alleen om hun literaire kunst worden geprezen, maar hoofdzakelijk om anti-godsdienstige, revo- lutionnaire, communistische, zedelooze, occultitische leerstellingen, welke in hun boeken zijn neergelegd; zeer vaak ook om hun grof-seksueele voorstellingen, waardoor zij over heel die wereld de gedegeneerden op dat gebied, en die zijn er in machtig aantal, dadelijk maken tot gnuivende bewonderaars. De vertegenwoordigers van echt nationale ikunst zijn deze lieden niet,.de colporteurs der internationale dwalingen, de vleiers der menschelijk,e hartstochten.en voeders der menschelijke erotische neigingen zijn zij wel. Naar (het werk dezer export-schrijvei s beoordeele men derhalve nooit wezen en waarde der letterkunde van een volk Doet men dat wel en houdt men bijvoorbeeld alwat in het fransch is geschreven voor karakteristiek-fransche letterkunde, dan kan men zeggen,dat de Fransche literatuur die meest wellustig-erotische is. En dat is een onrecht Wil men rechtvaardig oordoelen dan kan men alleen zeggen dat de Fransche literatuur de meest erotische is, hetgeen volstrekt nog niet insluit dat zij ook moreel de. slechtste is. Wat hoogstens kan beteekenen, dat met haar de hoogste omzichtigheid geraden is. En daarin ligt een goede grond van waarheid. Afgezien van die schrijvers, die hun welslagen hoofdzakelijk zoeken in het gewaagde en het scabreust, brutaal of insinu,eeren,d, kan men toch niet ontkennen dat ook,de katholieke schrijvers bij onze zuidelijke naburen, zich, wat Baangat het teekenen van liefdes-v erhoudigingen, van moeurs conjugates" en dergelijke gevallen, vrij wat meer veroorlooven dan een katholiek auteur in Nederland en in

86 86 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Engeland of iduitschland. Dat komt in die eerste plaats omdat hun zuidelijker temperament veel erotischer is, maar ook omdat sommige toestanden, wegens die veelvuldigheid en openlijkheid van hun voorkomen, niet meer zulk een aanstoot geven als bij ons. Die onaandoenlijkheid is geen eigenschap waarmede men een volk geluk kan wenschen, omdat zij,een soort afstomping is van een ischoone fijngevoeligheid. Maar zij is er nu eenmal; en wij moeten er rekening mede houden. En dat kunnen wij het meest afdoend bewerken door bij de (keuze onzer fransche literatuur niet te veel te vertrouwen op de namen van erkend katholieke schrijvers, maar steeds bescheiden op onze hoede te zijn. In Jaarlijksche Boekenschouw ( o) gaven wij een overzicht van de voornaamste Collections populaires welke geen massa lectuur, gewoonlijk in zeer goedkoope, soms ook in buitengewoon aantrekkelijke, uniforme uitgaven onder de menschen brengen. Wij noemden als katholiek en betrouwbaar" goed",,bruikbaar over het algemeen" niet onschadelitik" Goed en slecht door elkaar" -- slecht" een zestigtal dezer collecties bij name. Vil herinneren,den lezer aan deze opsomming, die wij hier niet kunnen herhalen, doch die van groot nut kan zijn bij de heoordeeling van Fransche werken. Met een oogopslag wordt men hier al eenigszins ingelicht over het karakter van het boek A G In de volgende lijst ziet men tusschen haakjes o. a de woorden staan (Fama)-(Nelson)-(Nouvelle Collection Illustrée) enz. Hiermede geven wij aan de collectie waarin deze uitgaven zijn opgenomen De jaartallen achter sommige titels bedoelen mede te deelen wanneer de eerste uitgave van het boek in kwestie verscheen, dus ook dat men met een herdruk heeft te doen Ades (A.). Uu Rot tout nu fr ',Het boek is te liezen, maar wij waarschuwen dat er eenige leelijke bladzijden in voorkomen. Aicard (Jean) : Le,Diamant noir. 3 fr. Geschiedenis van een jong meisje. Trouwt als kind met een vieertigjarige; blijft te veel kind en eigenlijk te,naief, zoodat zij den man, (-lien zi j zoo lief heeft, veel verdriet veroorzaakt, en doodt zich daarom. De roman is uitmuntend geschreven, maar voorbehouden (1895). Aigueperse (M.) : La Marquise Sabine. 6 fr. Het boek is fra,nchement katholiek, maar de schrijfster,is wel te optimistisch. Rijke burgerdochter trouwt met een armen, onge-

87 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 87 loovigen graaf. En onverstandige pastoor raadde dat aan, in de hoop dat de graaf zich zou bekeeren. En inderdaad dat gebeurt in den roman. Aigueperse (M.) : Lequel? 3.5o fr. (Familia.) Twee huwelijkscanclitaten. Goed (1903). Alanic (M.) :,Ravonne! 7 fr. Een heel mooi boek; verhalen van een meisje zonder geloof, dat in de verleiding staande blijft, straks den steun vindt van het geloof en dengene, die in een oogenblik van verdwazing haar tot zonde wilde verlokken, stervend terugvindt, bezield met de nobelste gevoelens. Allorge (H.): Le grand Cataclvsine. Roman du centièine Siècle. 3.5o fr. De wereld in 9978! Vooruit maar, die ikon men inrichten zooals men verkiest. Electriciteit en gedresseerde apen idoen al het werk en liefde gis verdwenen. Een vreeselijke oorlog. Een paar menschen blijven slechts over en beginnen opnieuw de wereld in te richten. ;Men moet smaak hebben voor dit soort lectuur, ik heb dat niet. Voor anderen clan. Ardel (H.) :,Dein: Amours. 1.5o fr. (Stella.) Heel lief en onwaarschijnliik. Stervers meisjes zoo gemakkelijk cals ze iemand liefhebben,,die blijkt reeds verloofd te zijn of van de stille liefde inlets merkt? Voor iedereen. Arennes (J ) : L'Herbe entre les Pierres 6.75 fr. Nauwkeurige beschrijving.van een volksgezin. Heeft zijn verdienste, maar moet worden voorbehouden om de openlijkheid, waarmede seksueele dingen worden behandeld. Bachelin (H.). Les Rustres. 7 fr. Zoo noemt een hooghartig, vrijgeestend pariizenaar de inwoners van een klein stadje. 1Het geheel is leen soort van karikatuur en de schrijver plaatst zich blijkbaar op den Olvmp en vindt klerikalen en anti's even dwaas. Minder goed. Bageot (G.) : Le jubé. 7 fr. Wij mieenen dat,de schrijver katholiek is, en staan dan ook verbaasd dat hij zulk,een boek van onreine liefde die wereld heeft kunnen insturen

88 RR P()h'1'hI:T'11; N Hermann Cardauns. Geboren te Keulen 1847 Tot 1907 hoofdredacteur van de Komische Volkszeitung. Bekend als schri j ver ' van geleerde historische -werken. Onder den naam H. Kerner gaf hij schitterende vertellingen. ll'alter der Er:poet Der Stadtschrerber von Koln -- Johannes Reuschs Abentciter Der Burggrat von Drachenfels. Karl Domanig. Geb. te Sterzing in Zeer verdienstelijk is zi j n episch verhaal Der Abt von Fiecht. Ook de roman Die Fremden. Hi k is een uitstekend katholiek volksdichter, gelijk blijkt uit zijn Handbuchlein en Hausgdrtlein, maar niet minder uit de drama's Gutsverkauf Die liebe Not Der Idealist.

89 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 89 Baillehache (de) : Des Mains pures. 7 fr. Een rijk jonkman, als hij verneemt wie zijn vader is en hoe dezie zijn geld heeft gewonnen, wil er niets meer mee te doen hebben. Nu heeft hij eenigen tijd een arm en hard leven, ;dat spoedig iechter hem weer leen nieuw ten beter geluk brengt. Voor iedereen. Barrès (M.) : Un Jardin sur l'oronte. 7 fr. Een Oostersche, sensueele vertelling. Voor volwassenen, (lie zich niet te gemakkelijk door zulke lectuur laten overrompelien. Men ikan het prijzen zoovieel men wil als literair werk; maar moreel is het niet. Batut (P. de la) : La jeune Fille en proie au Monstre. 5 fr. Een boek van extravagante phantasie, zonder waarde. Men krijgt leen idee als werd men voor den gek gehouden. Bauvoir (J. de) : Coeur vaillant. 1.5o fr. (Fama). Heel goed, maar,erg onbeduidend Bazin (René) : A. fr. 1.5o fr. Goedkoope heruitgave van een mooi boek van dezen innig katholieken schrijver, die tevens,een kunstenaar is. (1912). Beaunier (A.) : La folie Fille. 7 fr. Die dwaze maagd onzer dagen. En die zijn er in groot aantal. Een meisje, na veel avontuurs, huwt met de vaste bedoeling, om daarna zich uit te leven. Maar zij krijgt haar man lief en blijft dus uiterlijk-fatsoenlijk, bij toeval. Afgekeurd. Benda (J.) : Les Amorandes fr. Zoo heet het kasteel, waar eten jongeman, die zijn moeder door den dood heeft verloren, zich laat troosten tdoor een oudere minnares. Het is om de stelling 1, an Freud te illustreeren, dat in den grond alle liefde, ook de moederlief de, seksueel is. Slecht! Benoit (Pierre) : La Chausséc des Géants fr. Op elke bladzijde eerie verrassing. Daarin zoekt Benoit zijn succes en hij vindt het. Lenige schunnigheidjes maken dat het boek niet iedereen in handen kan worden gegeven. Bernard (Ch. de) : La Femme ide quarante Ans. 3 fr. En twee andere novellen. Het gegeven is niet geschikt voor iedereen, ofschoon schrijver zich niet te buiten gaat aan zoogenaamd realisme.

90 90 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Bernard (Tristan): Deux Amateurs de Femmes. 1.5o fr. (N. Coll. ill.) Vunzig etn ziekelijk erotisch. Slecht (19o8). Bernard (Tristan): Le Jeu de Massacre. 7 fr. Deze joodsche schrijver zorgt ier voor dat geen sprankje moraliteitsgevoel ooit schittert in de zielen zijner figuren. Overigens literair,goed werk. Met voorbehoud. Bertheroy (J.) : Amour, ou,est ta Victoire? 7 fr. Het verhaal is goed; voor volwassenen geen aanmerking te maken: voor het jonge volkje dat zich al volgroeid waant, is het soms nog wat te warm. Bezancon (H.) : A la Recherche cl'une Perle fr. (Liseuse). Frisch en zuiver. Voor iedereen. Binet-Valmer: Les Jours sans Gloire. 7 fr. Een scherp boek, dat afrekent met,de menschen na (den oorlog: woekeraars, valschie patriotten, winstmakers enz. Voor volwassenen. Bizet (René): Avez-vous vu (lans Barcelone? 6 fr. Wat Bizet ons daar wil laten zien is zoo vies dat wi j een anderen kant uitkijken. Slecht. Bordeaux (H.) : Les Roquevillard. 7.5o fr. La Neige sur les Pas fr. La Maison morte. 7 fr. I. Nieuwe geillustreerde uitgave van de familieroman der Roquevillard, mooi,en goed. 2. La Neige enz. (nieuwe uitgave) heeft mij altijd,gehinderd door zijn ophooping van echtbreuk. Strekking goed. Voor ervaren lezers. 3. Natuurlijk weer een echtbreuk. Maar de behandeling is delicaat. 'Het verhaal is zwaar van ontroering. De moraal nobel. Alleen volwassenen. Bordeu (Ch. de): La terre ide Bearn. 7 fr. Fijn van stil, zuiver van verbeelding. Een roman is het niet, maar velen zullen ideze beschrijvingen gaarne lezen. Bourget: Les Détours du Coeur. 3 fr. (Bib1. Plon.) Twaalf novellen, die alle niet onbelangrijke zielkundige rproblemen stellen. Voor volwassenen. (1908).

91 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 91 Bourget (P.): Cruellie Enigmie. 3 fr. (Bibl. Plon). Roman van vechtbreuk ten hartstocht. Psychologisch zeer juist; geen brutale uitdrukkingen ten beschrijvingen, maar in zijn geheel troebleerende lectuur. (1885). Bourges (E.): La Nef. 55 fr. Met veel eruditie geschreven, maar absoluut anti-godsdienstig. Het is ibedoeld rals vervolg op een deel, dat ongreveer 20 jaren geleiden verscheen.,hiet is bovendien zeer lang en terg taai. Slecht. Bourgine (E.) : John le Conquérant. 1.5o fr. (Fama.) Werkelijk een amusant verhaal. Brante (0.): L'á.pre Route. 6 fr. Een mooi boek voor volwassenen, een sterk en verheven voorbeeld van plichtsvervulling en strijd tegen een hartstocht. Aanbevolien. Briánd (Ch.) : Contes pour tine Femme. 6 fr. Niet voor dames, niet voor heeren zijn deze sterk gepeperde en hoogst onfatsoenlijke verhaaltjes. Bruyère (André) : La Fiancée,du Capitoul. 6 fr. Een vriendelijke en onberispelijke liefdieshistorie. Voor jonge dames, als zij zin hebben. Brulat (Paul) : L'Etoilie de Joseph fr. Een jongeman, die meent dat hik talent heeft, gaat naar Parijs met al zijn bloedverwanten, die getuigen willen zijn van zijn triomf. Het iwordt leen totale mislukking; hun geld raakt op en de mislukte kunstenaar is blij als hij weer naar zijn dorp of startje kan terugkeeren. Goed, een weinig realistisch in die beschrijving van het boemellieven. Cambry (A): La Chanson cle Blé. 1.5o fr. (Fama.) Van twee, die ielkaar niet konden vinden en ietwat geholpen moesten worden, waarmede ieen kranige officier zich op kordate wijze belast. Voor iedereen. Camina: L'autre Aile. Synthese romanesque de la Vie et dil la Mort ailées. 5 fr. Vliegenier verongelukt, waarna zijn verloofde vliegster wordt en weer een nieuwen vliegenier ontdekt. De titel beloofde een philosophisch tractaat en de schrijver geeft een simpel memandalletjse.

92 92 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Campfranc (M. du) : La Comtesse Madeleine. 3,5o fr. (Familia.) Voor iedereen (1887). Carco (Fr.) : L'Homme traqué fr. Psychologisch zeer scherp. Voert onsbinnen in de wereld van dieven, moordenaars, souteneurs en deernen. In de beschrijvingen gaat hij zich niet te buiten. Streng voorbehouden toch. Casanova (N.): Messaline fr. Het i,s een vuil boek. 'Mien late zich niet bedriegen door den naam van den uitgever, die katholiek is. De man is zeker bedrogen door den schioonen schijn der eerste bladzijden. Chadeneux (Cl. de) : Les Terreurs de lady Suzanne. 3.5o fr. (Familia.) Voor meisjes vooral (1876). Champol: Les Points noirs. 3.5o fr. (Familia.) Over een deserteur en zijn berouw. Goed. (1891). Chardon (J.) : L'Offrande a l'amour. 3.6o fr. Een gehuwde vrouw meent dat zij door een jongeman bemind wordt, doch als zij bemerkt,dat het hem om haar dochter te doen,is, brengt zij het offer harer liefde, zonder iets te laten merken van wat er in haar iis omgegaan. Natuurlijk niet voor iedereen. Comert (M.): Mes Images fr, Dit boek, waarin uitsluitend sprake is van ongeregelde liefde onder eiken vorm, waarin de schaamteloosheid van een jong meisje wordt uitgestald, dat geen wettige kinderen wil hebben en daarom nooit huwen zal, is eenvoudig slecht te noemen. Coppel (H.,de) : La Filleule de Ter fr. (Stella.) Als een film. Zeer onderhoudend, zeer onwaarschijnlijk. Coulomb (J. de) : Terrible Enigine. 3.5o fr. (Collection Familia.) Geschikt voor iedereen (1904). Crémieux (B.) : Le Premier de la Classe fr. Waaruit blijkt dat men de teerste van zijn klas kan zijn en toch een onovertroffen stommeling. Want als men hoort wat deze eerste" denkt en van plan gis, vraagt ide lezer zich af of de jongen wel recht wijs is. Wie het leest, moet eens nagaan of hij zulke knapen iheeft gekend en wat er van hen werd.

93 PORTRETTEN 93 Konrad von Bolanden. Schuilnaam van Josef Eduard Konrad Bis schof, geboren Tot priester gewijd, was hi] in onderscheidene bedieningen werkzaam In 1870 legde hij zi j n ambt neer om zich geheel te wijden aan zijn apostolaat van schrijver voor het volk. Zijn doel was het volk voor te lichten over de vragen van den dag en ook de onwaarheden te bestrijden door zi j n talrijke historische romans Fritz Lienhard. Geboren 1865 te Rothbach in den Elzas Een goed dichter, die zich afscheide van de modernen Schreef veel voor het tooneel. Van zijne romans noemen wi j Till Euleiispiegel -- Die weide Frair Die Wasgaufahrten, die veel openbaren van zijn eigen persoon In 1901 verschenen zijne Gesamiimelte Gedichte.

94 94 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Curinier (C.): Felle de. Rien. 4.5o fr. wat terg brutaal en grof van toon. Verleiding van meisje, dat zich wel zelfmoorden maar wordt gered. In geen igeval aan te bevelen. Daudet (Aiph.): La petite Paroisse; imoeurs Conjug-ales. 3 fr. (ibibl. Peon.) Moet zeer strcng worden voorbehouden. Ontzeggen is nog beter (1895). Dautrin (E.): Un Coquin. 7 fr. Zonderling boek. Een deugniet maakt zich meester van de papieren van een nobelen kerel, dien hij vermoordt in den oorlog. Nu wil hij een nieuw leven beginnen; maar het valt te zwaar zelf moord. Voor volwassenen. Delarue-Mardrus (L.): L'Apparition. 3.5o fr. Een achter-grootvader, idle geen bandiet was, herrijst in zijn naneef. Met den jongen is niets te beginnen; hij groeit op voor galg sen rad. Schrijfster is wat al te resoluut in haar erfelijke-belasting-theorie. Voor volwassenen. Delarue-Mardrus (L.) : L'EY Voto fr. Het boek is goed en mooi, maar eenige,onvoorzichtigheden zijn binnengeslopen, die het minder geschikt maken voor... laten wij zeggen: groote kinderen. Delmas (Marcelle) :.Les Pélerins il luminés fr. Zij huwt met leen die dertig jaren ouder is, ien idan nog wel een professor. Zij vlucht naar haar ouders. Hij snapt er niets an en blijft maar wachten. Tje vergeefs. Hij sterft. Psychologisch niet kwaad. Detrez (A.) : Un peuple kernel fr. Liefde neet passie (en dan de herinneringen van een spion gedurende den oorlog. Niet veel. Devimeur-Dieudonné (L.) : La Colombe blessée. 6.i5 fr. Zij was onschuldig, maar godsdienst had men haar nooit ingesprent. Zij huwt bij vergissing ieen moreel wormstekigen kerel. Ze laat zich troosten door 'e 'en tooneelspeler, die haar laat zitten. Zelfmoord. Slecht. Dombre (R.) : Cousine Bas-bleu fr. (Familia.) Voor jonge dames (1896).

95 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 95 Donal (.M.): Myrtho. 1.5o fr. (Fama.) Spannende volksroman. Doreau (Fr.) : Une de mes Vies fr. Occultitisch boek, dat wij verboden achten.,mocht het dat niet zijn, dan is toch alle tijd aan de lezing besteed, jammeriljk verloren. Drault (J.) : Le Soldat Chapuzot. 3.5o fr. (Familia.),Kostelijke humor (1889). Dufourt (J.):,Gncce ou la Chatte sauvage. 7 fr. De wilde kat is een vondelingetje, dat het niet uithoudt in het g ere geld huis van haar weldoeners. Tenslotte vindt haar de moeder, eerre danseres; neemt haar mee en beiden komen om blo een schipbreuk. Echt feuilletonwerk.. Nogal vrij. Dumas (Alex.) : La Reine Margot. 4.5o fr. (Nelson.) Veel passie,en verkeerde liefde. Valt niet onder algemeen verbod.,maar in.elk geval streng voorbehouden (18g5). Duvernois (H.): La Lune de Fiel. 7 fr. De Lune de Misel schijnt werkelijk niet meer 111 deze ongelukkige huwelijken, waarvan schrijver uitsluitend vertelt. Te brutaal bovendien. Fleuriot (Zénaide). Yvonne de Coatinorvans. 3.5o fr. (Familia.) Britonsche historie-roman (1864). Flory (A.) : L'Histoire de Janine. 6 fr. Door haar man bedrogen keert ze terug naar dengene, dien zi j het eerst iheeft liefgehad, maar verlaat hem weer om haar gewonden echtgenoot in Marocca te gaan verplegen. Dit mengsel van plicht,en van zonde is niet te genieten. Foley (Ch.) : Coeur-de-Rol fr. (Entenso.) Heel goed. Min of meer historische roman. Voor iedereen (1894). Gachons (J. de) : Le mauvais Pas fr. (Liseuse.) Fijn en gevoeld. Voor jonge dames vooral. (1906). Gaillot-Villet (J) : Amours éternelles. 3.5o fr. Een tiental verhaaltjes; reincarnatie; alsof idle,dwaasheid nog niet genoeg was, wordt de schrijver ook nog bij wijlen scabreus.

96 96 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Galtier-Borssière (J.) : Loin de la Rifflette. 5 fr. Een boek vol spot. Niet zelden overdreven karikatuur. Maar wat erger is, op menige bladzijden immoreel. Garros (P.); Ruinée. 1.5o fr. (Fama.) Geld verloren, geluk gevonden. Goed. Géniaux (Charles) : Une Sultane marocame. 5 fr. Een iofficier wordt verliefd op een Moorsche. Maar om haar te huwen moet hij afstand doen van zijn vaderland. Dit is hens te machtig; hij offert zijne liefde.en wordt krankzinnig Het is wel,een goed verhaal, maar niet voor de jeugd Génuaix (M.) : La Lumière (le Coeur. 7 fr. Geen aanmerking op te maken, behalve dat hij wat saai is Germain (J.). Notre Poupette chèrie. 6 fr. Dat is liet jonge vrouwtje, lastig, onuitstaanbaar, leeg van hersenen, ijdel, om ergens achter te laten op een onbewoond eiland: maar voor sommige mannen is (lat een bibelot" t Zoo iets willen ze in huis hebben juist als anderen een kostharen papagaai of een klok uit de roe ie uw. Alleen voor rijpere lezers. Goffi (M. Le): L'illustre Tobinet. 7 fr. Drie bretonsche novellen, waarvan de laatste niet geheel zuiver op de graat is Guicher (G.) : La Tueuse 6.75 fr. \V'aarmiedie (le politiek isbedoeld, die inderdaad velen (100(11. Onzindelijke liefdesgeschiedenissen vierontreinigen het bock Grandier (A.) : Ainsi fleurit L'Amour fr. Een heetbloedige general, bij vergissing, dwingt een officier zi jn dochter te huwen. D e beiden gehoorzamen, maar moeten niets van elkaar hebben. Men begrijpt echter (lat allengs de l iefde komt en alles weer in orde brengt. Het is niet verkeerd, maar toch geen boek voor jonge meisjes Grand' Maison (M..de) : Jeunesse propose. 1.5o fr. (Fama.) Een dubbele liefdesgeschiedenis. Onschuldig. Grivel (E. de). Mademoiselle de Saintes fr Heel eenvoudige yen vriendelijke geschiedenis van een meisje, dat steeds afstand weet te doen van alles wat anderen begeeren, en ten slotte den sluier aaneemt.

97 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 97 Groc (Léon) : Le Disparu de l'ascenseur fr. Een detective-roman, die het voordeel heeft dat hij humoristisch is en... onberispelijk. Guillaumin (E.) : La Vie.d'un Simple. 4.5o fr. Memoires d'un Métaver (Nelson.) Het boek is voor volwassenen (1904). Hamp (P.): La Peine des ihommes: le Cantiques des Cantiques. 6.i5 fr. Wat men ook moge zeggen van de literaire waarde van deze twee deelen, en wij zagen die geprezen, toch maken de vlegelachtigheid, (lie de schrijver zich verooilooft tegen den godsdienst en de sexueele zinspelingen het boek niet geschikt om gelezen te worden door Katholieken. Haraucourt (Edm.) : Vertige d'afrique fr. Het boek is zwoel, zoo wild yin zijn uitdrukkingen, dat wij het moeten afkeuren. Harcoet (M, de) : rderniers Rameaux. 1.5o fr. (Stella.) Volksroman. Misdaad en boete. Alles wat overdreven. Harry (Myriam): La Tendre Cantique,de Sonia. 6.5o fr. Slecht zonder voorbehoud, Trouwens alle ideelen, die zij aan hare heldin heeft gewijd. Onder den titel: De Verovering vair Jeruzalem" verscheen eerste deel in Nederland. Hippeau (J.) Le Haoma ou la Coupe du nouvel Amour. 5 fr. Afrekening met de oorlogswinstelaars. Dat is goed, maar het boek is geen draak. Jaloux (E.) : l'ennemi des Femmes. 9 fr. Een zoogenaamde vrouwenhater, die zich bij de eerste de beste gelegenheid laat inpalmen en zich vergiftigt als hij bemerkt, dat het schepsel hem bedriegt. Niet aan te bevelen. Zeker voorbehouden. Jaloux (E.) : L'Escalier d'or. 7 fr. Goed boek, dat zonder openlijk moraal te prediken, dui - deli* maakt de gevaren van een ongebreidelde inbeelding. Jocliclerc (E.): Sous la Griffe fr. De klauw der liefde. wat soort van liefde het is, begrijpt men als men weet, dat zi j op doodslag uitloopt. Niet goed. 7

98 98 PORTRETTEN Ludwig Ganghofer. Kaufbeuren geb De man van het optimisme in een tijd van pessimisme Een goed schrijver, soms wat te sentimenteel. Zijn volksstuk Der HerrgottsclinitNler von Aiizneergau wordt ook tegenwoordig nog met succes gespeeld, zi j n roman van denzelfden naam nog veel gelezen Gesaminelte Schriften begonnen te verschijnen in In Silnden der Vater en Lebenslauf eines Optiniisten vindt men veel uit het eigen leven des schrikvers. Karl Spitteler. Geb. Liestal, Staat tusschen modern en klassiek. Waarschijnlijk grooter technicus dan innerlijk kunstenaa,-. Aleer v1 ijsgeer dan dichter. Zijn beste proza- 1N erk is vast Conrad der Leutnant. Zijn kosmische dichtsela Extraniundana zijn vrij ve el onleesbaar Hooger staan de bundels Balladen -- Sc1lnietterllilgc Glockenlieder

99 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 99 Kérany (L. de) : A chacun soul Bonheur fr. Heel mooi ien heel braaf. Misschien wel wat al te mooi. Origineel is het in geen enkel opzicht, maar een vlugge Fransche pen weet van de soberste gegevens altijd nog iets te maken. Kerlecq (J. ide) : Un Coeur qui saigne. 1.5o fr. (Fama.) Zwaar dramatisch, zooals het volk dat het liefst hoort of leest. Lang (A.) :1Fausta fr. Het gegeven is goed: aantoonen het gevaar voor de kokette vrouw. Maar die schrijver, die met trots vertelt, dat hij athéist is, behandelt het op zulk eene wijze, dat,wij zijn les moeten afwijzen. Dus ook (le twee vervolgdeelen. Lefebvre (L.) : Poulot en Italie. 6 fr. Een Fransche boer, die tijdens den oorlog in Italie te recht komt en zijn indrukken op zijn manier vertelt.,daarbij nog twee verhaaltjes en een tooneelstukje. Niet heelemaal onberispelijk. Voor volwassenen. Legrand (A.) : L'ïle sans Amour. 6 fr. Op een eiland leven primitieve menschen als dieren. Een schoone vrouw verschijnt ien zij is oorzaak van haat, strijd en doodslag, maar tevens van' onderlingen wedijver, waardoor kunsten en wetenschap langzaam ontstaan. Om haar, gelijk om Helena, ontbrandt een geweldige oorlog,,en heel het eiland is één ruine. Maar iaen wil haar niet laten gaan, want zij, symbool der liefde, heeft de menschen het leven leeren kennen. De schrijver heeft talent, waarvan het jammer is, dat het besteed werd aan deze dwaasheid. Level (M.) : L'Ombre. 7 fr. Dit boek van sombere waanzin durf ik niet aan te bevelen. Een jongeman zocht zoolang, (lat hij de fout van zijn moeder heeft ontdekt, en weet dat degene, (lie dooigaat als zijn vader, zijn vader niet is, maar de moordenaar van iechten vader. En hij wurgt den man. Lhande (P.) : Mémoires dun Ecureuil. 7 fr. Geestig moraliseerend. Voor ieclereen. Lombard (J.) : Les Amants damnes. 6 fr. Zondige liefde, zeer sensueel voorgesteld. 7*

100 100 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Magali-Boisnard : Maadith. 7.5o fr. Een berbersch herderinnetje wordt opgenomen door zusters en treedt in het klooster. Als de Fransche regeering (le religieuzen verdrijft, keert zij terug, verlaat haar geloof,en vervalt tot haar vroegere taak. Wat beteekent (lat? Niet aan te bevelen; de strekking lijkt anti-godsdienstig, Margueritte (P.) : L'Album secret. 7 fr. Een heel nest vertellingen, waarvan (le grootste helft eenvouclig smerig is. Martial (H.) : L'Absence. 1.5o fr. (Fama.) Te lange afwezigheid kan verkeerd zijn, zooals het jonge vrouwtje bijna ondervond, vooral omdat haar godsdienstzin wat flauw yen haar vriendin wat koket was. Het loopt goed af. Voor bijna" iedereen. Maryan: Les Tuteurs de Merée. 3.5o fr. (Familia.) Voor jonge meisjes (1891). Maryan: Les millions id'hervée. 6 fr. Een braaf boek. De juffrouw had wat mineer millioenen moeten bezitten, dan was ze nog prettiger geweest. Maupassant (Guy d.e): Fort comme la Mort. 2 fr. (N. Coll. Ill.) Maupassant doet alsof er geen moraal bestaat. In bijna al zijn boeken. Eengehuwde vrouw leeft lang in zondige liefde : haar minnaar begint tenslotte verliefd te worden op haar dochter: de moeder lijdt;,de dochter huwt en 'de minnaar pleegt zelfmoord. Ménagerie-zeden. (1889). Mauriac (Fr.) : Le Baiser au Lépreux. 6 fr. Daar is heel veel moois in dit verhaal te vinden, maar de schrijver is soms zoo gewaagd in zijn teekeningen, dat het slechts voor zeer weinigen kan zijn. Maurière (G.): Pamphile et Pompon fr. Pamphile stelt zich candhdaat tegen Pompon. Koddige beschrijving van,de verkiezings-campagne. Verzoening en huwelijk hunner beide kinderen. Voor iedereen. Maurière (G.) : Plus fort que l'amour fr. Wat is plus fort? De onverdraagzaamheid van (le Katholieke Kerk. Dank voor de inlichting. Wie volgt?

101 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 101 Maurois (A.): Les Discours du Docteur O'Grady fr. Eengeestig boek, dat onweerstaanbaar tot vroolijkheid dwingt, maar het is niet berekend op onervaren lezers. Mirepoix (Levis): Le Seigneur inconnu. 7 fr. Of ier velen,pleizier in zullen hebben om zich in de malligheden van de Saint-Simonisten te verdiepen, waartoe zij hier gelegenheid krijgen, geloof ik niet. Tamelijk vrij. Montargis (J.) : La Carrière Poétique dirène Pigeonnet.. 6 fr. Een juffrouw, die zich dichteres voelt, naar Parijs gaat om roem te oogsten, in groot gevaar komt van haar deugd te verliezen,en weer snel naar huis vliedt, waar,een aanbidder haar wacht. Sommige tafereelen nogal gedurfd. Lang niet voor iedereen. Montfort (E.) : Brelan maren. 3 fr. Eenige novelletjes, die goed zijn geschieven, maar daarom nog niet iedereen in handen moeten gegeven worden. Morand (Paul) : Ouvert la Nuit. 7 fr. Deze zes nachten zijn vol zwoele liefde en onzindelijkheid. Morel (Maurice) : Marinette. 7 fr. De ondervindingen van een vondelingetje bij de boeren, waar zi j is uitbesteed. Er gebeurt niets, maar het is toch aardig. Munier-Jolain (J.): Les Treize Femmes (le Maitre Gaultier fr. Dertien verhaaltjes, uit,die papieren van den ouden advocaat Gaultier, (17e eeuw), die wel een kijk geven op de ongebondenheden van dien tijd, maar ialles behalve stichtend zijn. Muzzellec (R.) : Au Fil des Jours. 3 fr. Goede novellen. In een paar is,sprake van echtbreuk en verleiding. Nadaud (Marcel): (Mon Amour Chéri fr. Het verhaal van een, idle zijn vermogen verkwist als de verloren zoon, een. schatrijken heer door,een nachtelijken overval dwingt hem zijn dochter tot vrouw te geven, dan berouw krijgt en naar verre landen vertrekt, zonder vrouw. --? Navery (R.,de) : Les Petits. 3.5o fr. (Familia). Over verlaten,en verwaarloosde ikinderen (189o).

102 102 PORTRETTE\' Paul Keller. Geb Uitgever van Die Bergstadt. Hij schreef Gold mid Myrrhe TValdwilit Iii denier Kammer -- Die Heimat Pas letzte lllarclieii Das \ T iklasschiff Der Sohn der Hagar Die alte Krone Die fuiif IValdstatte Een schoon dichterlijk talent Gottfried Keller. Geb te Zurich 1811). Eerst lyrisch dichter, werd hij daarna een boeiend verteller Zijn eerste roman Pel ri i Heinrich werd gevolgd door een novellenbundel Die Lente von Selduiyla, daarna Sieheii Legenden Ziiriclier 1'ovellen.Martin Salander en vele andere romans en verhalen Hoogstaand kunstenaar.

103 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 103 Nathomb (Pierre). La Rédemption de Mars. 6 fr. Naar Mars moeten wij den schrijvier volgen. Ik vind zulke boeken onleesbaar. Het verhaal.is overigens wel spiritueel en gee.snelijk, behalve wat aangaat (le ieenigszins sensueele liefde, waarvan verteld wordt Voor volwassenen Orliac (J. d'): Dans notre Monde fr. Schrijfster wil toonen uit het voorbeeld van twee meisjes (lat Gen voorzichtige vrome opvoecling het aflegt tegen een vrijzinnige. In een romanetpe is het gemakkelijk zoo in te richten (lat kle conclusie juist is, in het werkelijke leven gaat het niet op. Niet goed. Perochon (Ernest) : La Parcelle fr. Op (lit lapje grond speelt zich een boerenroman af, cchter niet zonder avontuur, (lat noopt tot voorbehoud. Prevost (Marcel): Les Don Juanes 7 fi. Van vier vrouwen, die zich alle overgeven aan zondige liefde. 1' Is zoo iecht iets voor Prevost, den ziedenmeester te spelen, nadat hi j door zijn verhalen ieerst verbeelding zijner lezers en lezeres^ien heeft bezoedeld. Slecht. Prost ('vette): Les belles Vies Manquées. 6 5o fr In (lit boek wordt leen zekere koele EpictetLis-deugd s aan den dag gelegd. Het Christenoom wordt echter beschouwd als iets dat niet meer van idezien tijd is. Afgekeurd Proust (Marcel) : A la Recherche du Temps perdu. T. Du c6té de chez Swann II. A l'ombre (les Jeunes Filles en Fleur. III Le C6té (le Germantcs. IV So(lome et Gomorrhe 6 i5 fr. Dat zijn nu ongeveer 8 deielen, sen ier is moeilijk door te komen. Begint met de deugd, jongelingschap enz. teekient al (le ondeugden, de onbeduidenheden van een omgeving, daalt af tot in (le kleinste détails. Een soort Jean Chr ysostome van Romain Rolland, snaar wat verontrustende zinnelijkheid en zondige brutaliteiten betreft, zijn deze langdradige boeken overgelijkelijk veel erger. Psichari (Jean): Le Solitaire (le Pacifique 6 50 fr De eenzaamheid van den man wordt ten slotte opgeheven door Tiet aanspoelen ieener sciioone schipbreukelinge. En dan begint de liefde, die voor sommige jonge menschen wellicht \vat te warm beschreven wordt. Boek i overigens goed.

104 104 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Pujo (A.): Renée fr. (Fama). Niet voor iedereen wegens enkele passages. Rachilde: Lie Grand Seigneur. 7 fr.,gelijk al,de boeken van deze vrouw is ook dit een schandelijk druksel, dat niet fel genoeg kan worden gevonnisd. Randau: Cassard le Bierbère fr. In een stijl.dien de scribent expresselijk schijnt uitgevonden te hebben om dien lezer te vervelen, maakt hij zich schuldig aan ontuchtigheden ien durft waarachtig ook nog grimassen te maken tegen den godsdienst. Stakkerd. Robert (L. de) : Silvestre et Monique. 7 fr. Een karakterlooze ien laaghartige man,,gehuwd met een behoorliike vrouw, die ten slotte hem zoo begint te verachten dat hare gevoellioosheid en wreedheid, ook bij zijn zelfmoord, onnatuurlijk wordt. Zeer gepassioneerd. VoorbehoLIdien. Rod (E.) : Au Milieu (le Chcmin. 2 fr. (N. Coll. Iii.) Ofschoon de schrijver zelf een ongeloovige was erkende hij de natuurlijke zedenleer. Hier voert hij,een tooneelschrijver op, wiens werk onheil heeft gesticht en die inziet dat hij verantwordelijk ls. Ook zijn leven is ergerlijk en hij zoekt het te verbeteren. Voor volwassenen. Sagehomme (G.): Drucart,et Larmortaine. 5.5o fr. Een roman over opvoeding door een katholiek tgeestelijke geschreven, gevend op onderhoudende manier, goede wenken. Sagehomme (G.) : Roman (run Missionaire. 5.5o fr. \Vij mieenen (lat dit boel: eerst in het Nederlandsch is verschenen een paar jaren geleden. Goed natllurlijk. Schwab (R.) : La Conquêtc (iie la Joic. 5 fr. Een soort van wereldwijsheid. Zoog-enaamd poetisch proza, wat voor proza al heel erg is, waarin (le schrijver gelegenheid vindt te spotten met Christus. Sée (E.): La lettre Anonvme fr. Erg interessant. Oordeelt maar: Hij heeft leem maitresse met welke hij zal gaan trouwen. Een anonyme brief waarschuwt hem (lat zijn zuster een verkeerde verhouding heeft met zijn vriend. Hij verdenkt zijn maitresse van dit schrijven en trouwt haar niet. Jaren later blijkt,dat de vrouw van zijn vriend den brief schreef. Smart... het is te laat!

105 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 105 Tharaud (J.): La Tra,gédie (le Ravaillac. 7 fr. Historisch verhaal over (lezen konings-moor(ler. Niet voor iedereen. Het is uitstekend gecomponeerd. Therive (A.): Le Voyage de M. Renan fr. Die afvallige Renan vindt,een verlopen seminarist, die zijn medewerker wordt. In het Oosten valt deze in handen van een Mohamedaansche sekte en wordt uit angst een apostaat. Later komt hij tot inkeer, zegt Renan vaarwel en wordt de sleutelbewaarder van ieen oude kerk. Deze twee Renan's krijgen te veel gelegenheid in Glit boek om te spotten en daarom is het niet zonder voorbehoud te,aanvaarden. Thièrry (A.): Le Sourire blessé. 7 fr. Die schrijver is igesneuveld. Het Fs doodjammer (lat men (lit werk heeft uitgegeven, wijl het zijne nagedachtenis niet tot eer strekt en kortweg een slecht boek genoemd moet worden. Thièry (M.) : L'Epreuve. 1.5o fr. (Fama). Verwend vrouwtje wordt door beproeving verstandig en flink. Thièry (M.): Les Palmarieu. 1.5o fr. (Fama.) Heel braaf, zelfs wel een beetje onwaarschijnlijk. al die bekeeringen. Maar kan allicht iets goeds uitwerken. Timmory (G.): On danse. 3.5o fr. Ja, men 'danst te Parijs igelijk overal na den oorlog. Aantrekkelijk is die ibeschrijving van het lichtzinnige plezier zoekend gedoe volstrekt niet, maar dat kan i'noelijk anders. Tinayre (Marcelle) : Le Bouclier d'alexandre fr. Het is lang geleden gebeurd, in den tijd van keizer Hadrianus. Maar het ging toen al niet anders den thans au Montmartre, tenminste wat.de deugd betreft. Afgekeurd. Tondouze (G.) : L'Orgeuil du Nom. 1.5o fr. (Farna). De beroemde vader is gestorven fen wordt verheerlijkt. De weduwe weet hoe klein ien slecht hij was. Zij hertrouwt. De dochter weet het niet en keurt af. Niet voor iedereen. Tourgueneff (J.) : Les Eaux Printanières. (Nelson.) Het boek werd vertaald in het Nedierl,andsch onder den titel Als Lentewateren". weemoedig en boeiend, maar voorbehouden. (1895).

106 1 06 PORTRETTEN Ludw. Anzengruber. Geboren te '\Veenen in 1839 Met een komediantentroep trok hij in jeugd rond en leerde zoo \N. ereld en menschen kennen, welke hik later in zijn tooneelstukken en romans zou laten leven Door zijn drama's wensclite hij het volk voor te lichten en te leeren Zijn opgang heeft hij meer te danken aan actualiteit dan aan zijn kunst\\ aarde Voornaamste romans. Del Scbandtleck her.tcrustciultof Theodor Fontane. Geb Een der eerste beoefenaars van den modernen roman in Duitschland en een uitstekend balladendichter Van zijne romans noemen wij. l' or dent Sturm Grote Mind( -- Ouitt -- Fran Jenny Treibel Etfi Briest. Natura- 1 stisch. [ l it Heine KInderjahre Zwisclicn,szvanzig nod drei/3ig h riegsgefangen leert men zijne ontwikkeling kennen

107 ROMAINS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 107 Trilby (T.) : L'éternel Mirage. 5 fr. Een `vereldsche moeder, die haar kind aan zich zelf en aan l e dienstbode overlaat. Daar waren bijna moreele ongelukken uit voortgekomen.als,e'en zekere mijnheer het meisje niet had gered. De moeder wil het 'kind zoo spoedig mogelijk uithuwelijken. Deze meent haar toevlucht te moeten nemen tot haar redder, en als zij verneemt, dat hij reeds lang gehuwd en eerzaam huisvader is, springt zij in zee. Het slot bederft veel. Het is een boek met goede bedoeling waarschijnlijk geschreven, maar toch geen lectuur voorelkeen. Valloton (B.) : Achille ret Cie. 6 fr. Het boek is behoorlijk, het is gedieeltelijk (in zijn bespotting d er nieuwe-rijkaards) ook vermakelijk. Bima iedereen kan het lezen. Valrose (P. de) Le Péché dont on Meurt. 6 fr Een laffe roman van onreine liefde, verteld met een overdaad van pikanterie om den verkoop in de hand te werken. Slecht. Varèze (Ch.) : l'indissoluble on le Boucher rouge. 7 fr. Er is iets ziekelijks in,beide boeken, het meest in het eerste, dat trouwens 'een pathologisch geval beha,ndelt. In het tweede wordt prul; gesproken over k,atholteke iopvattingen maar ze zijn zoo overdreven en valsch dat men nauwlijks kan gelooven aan den goeden wil (les schrijvers Vernou (P.) : Ta repandras ton Coeur. 6.i5 fr. De man is weg, maar de vrouw stemt niet toe in scheiding en wint hein terug. Het boek is goed, maar niet voor jonge meisjes geschikt. Vertiol (A ) : La Fée du vieux Loger. i 5o fr. (Fama). Zeer aardig voor jongedames. Vertiol (A.) : L'Idole. 1.5o ir. Huwelijk, ongenoegen den scheiding,,straf (les hemels, verzoening, wonderen van geluk. Zulke,overdrijvingen schaden toch! Het boek is goed, maar niemand gelooft het. Vézère (J.) : Je convertirai mon Mari. 2 fr. De moraal: Jonge dochters, kiest een christelijken echtgenoot' \Vat ze niet allen doen, tot haar schade! Uitmuntend voor katholieken.

108 108 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Villetard (P.) : Le Chateau sous les Roses fr. In zijn geheel genomen, is het toch waarlijk geen verhaal dat aanbeveling verdient, daarvoor komen er te veel moreele onzekerheden in voor. Vionnois (G.) : On ia,ime sa Chimère. 6 fr. Twee die elkaar beminnen yen het niet zeggen. De een trouwt, de,andere krijgt subiet ede tering. Om haar (100(1 te verzachten schrijft de getrouwde, idoende alsof hij niet gehuwd was, haar brieven; zij verneemt echter idat hij wel getrouwd is en zou aan hartzeer zijn bezweken, als niet juist de oorlog was uitgebroken en zij begreep (lat zij moest blijven leven. De hij" sneuvelt echter en laat een brief na, waarin hij haar al zijn liefde bekent. Geen aanmerkin g van beteekenis. Vincent (J.) : \'aillante, ce que Femme Teut fr. (Liseuse). Romantisch, onwaarschijnlijk, ontroerend. (1888 ) Voisins (G. de) : La Consience (lans le Mal. 6 fr. Een soort echtbreuk-geschiedenis, met hier en daar leelijke bijzonderheden. Wrth (L.) : Les Amants invisibles fr. Als schadelijke, wijl leeli j k sensueele lectuur, af te keuren. Yver (Colette) : Vous serez comme (les Dieux fr. Op meesterlijke wijze teekent de schrijfster ons (le verwoestingen van flen hoogmoed in (le zielen van hen, (lie (lezen hartstocht koesteren. Mooi,en goed, maar toch ook niet voor iedereen.

109 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 169 Duitsch, Daar is misschien geen tijd méér geschikt, om het karakter der menschen te doorgronden, dan deze uiterst zware tijd, waar het Duitsche volk doorheen moet worstelen. Men behoeft niet lang in Duitschland te wonen en reeds heeft men. kennis gemaakt met alle verscheidenheden. De een is vervallen tot starre moedeloosheid en wanhoopt aan (le toekomst; een tweede spreekt met cynische koelheid alsof het alles hem niet deert of aan-. gaat, een volgende hekelt zijn eigen landgenooten en kapittelt hen om hun gebreken, die hij voor den oorlog niet scheen te zien en misschien zelf bezat in niet geringe mate; een volgende tracht alles op te nemen met Weensche luchtigheid en lichtzinnigheid ook, of is werkelijk zoo gelukkig om van alle dingen en toestanden den humor te zien en te voelen; een ander, de mensch zonder ziel, laat zich door niets weerhouden om ook nu nog, te midden van zoo groot leed en zoo diepe ellende, tierischer dan jedes Tier zu sein". Diezelfde verscheidenheid van karakter en mentaliteit neemt men natuurlijk ook waar bij cle schrijvers, die in vertelling en roman de personen scheppen, die zien met hun oogen en spreken door hun. mond de gevoelens, welke er liggen op den grond van hun hart. Jakob Wasserman is een der moedeloozen. Reeds bijna twee jaren geleden heeft hij zijn twijfel uitgesproken aan de menschheid, aan wetenschap en kunst. En hij doet dit thans nog eens in zijn novelle Sturreganz". Wat is in zijn oog de beroemde, bevrijdende kunst,,eine Fata Morgana mehr in der Wiiste unsrer Verzweif lung; ern Irrwisch mehr im Sumpf unsrer Weglosigkeit..." Hij gelooft niet meer aan het Duitsche veesen", waar vroeger wel wat al te trotsch over geredevoerd werd. Deutsch... das ist etwas sehr Fernes. Sehr weit ist es, sehr, sehr weit. Deutsch sein, das ist, wie wenn man in einem wilden, wirren Traum lage. Es hat keine Grenzen und es hat keinen Leib. Es ist wie wasser in der Finsternis, rinnt und rinnt, und keiner weili wohin, und spricht und spricht, und keiner weid, was." Max Picard en Georg Hermann toonen denzelf den geest van verslagenheid hij het aanschouwen van wat er rond hen geschied is. Gelukkig trachten anderen tegenover deze geestelijke verlamming de energie hoog te houden. Zonder dat is alles verloren. Deze schrijvers zoeken vooral in historische romans den opbloei van Pruisen, de grootwording van Duitschland te herdenken en laten zien uit welk geweldig kampen en worstelen het volk voorheen zegevierend is te voorschijn gekomen. Op den voorgrond treedt hier wel Walter von Mob met zijn trilogie, waarvan het laatste deel is verschenen: Das Volk wacht auf. " Artur Dinter in zijn trilogie

110 110 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Die Sunde wider den Gert" tracht op andere, minder gelukkige Nv ij ze zijn landgenooten op te wekken. Het is werkelijk jammer dat die boeken reeds een oplage van bijna o exemplaren bereikten. Volgens hem lnoet de Duitscher troost en steun zoeken in het spiritisme en vooral ook op zijn hoede zijn tegen (le Joden. Deze romans zijn op zich zelf belachelijk en stuitend door (le tastbare leugens, (lie (le schrijver zich veroorlooft. Maar zii hebben een grooten invloed, (lie niet gebroken zal worden door (len spot van Reimann: Artur Dinter -- Die Sunde wider (las Blut" noch door de scherpe \veerlegging van wegland: Die Sunde wider (len gesun(len Menschenverstand." Merkwaardig is ook, hoevelen troost zoeken in het land hunner droomen, een Utopie zich verbeelden en plannen maken voor den opbouw. van een nieuwe wereld. Anderen achten het beter slaar (ladelilk in eigen omgeving met (le hernieuwing te beginnen en met hun bijtende kritiek (le wonden uit te branden van het Duitsche volk. Zoo doet Engelbrecht (Don Pablo der Narr) en Franz Herwig (Begrabnis des Hasses), Otto Flake (Das kleine Logbuch), Hirschfeld (wo sind die Zeiten...), Weicker (Fetzen) en eenige dozijnen anderen, waarcn(ler meer kwakzalvers dan bevoegde geneesheeren zijn. De roman van den lande, de typische Duitsche boerenromans, zijn ook goed vertegenwoordigd, vooral door Zwitsersche en Beiersche schrijvers. Daarover ligt een kracht en een rust, (lie doet begrijpen dat buiten (le steden, onze groote besmettingshaarden, nog veel is gezond gebleven. De talrijke uitgaven van sprook i es en legenden, waarvoor (le Duitsche ziel zoo gevoelig is, bewijzen dat de zin voor poezie en 1 i iendeli j ke phantasie niet is verdwenen. Helaas, de vuile Kitzel-literatuur evenmin, die smeriger, brutaler en overvloediger is geworden clan ooit. Zoolang men niet begrijpt dat (lit soort schrijvers (le eigenlijke vijanden zijn van land en volk, (lie met alle kracht moeten bestreden worden en als misdadiger,' onschadelijk gemaakt, is alle opbloei en hernieuwing slechts een hedriegelij ke schijn. l{/ij hebben dc pri jccii op ege:'ev roo als die varen 1)1] het vevschi jnen der boeken Het behoeft geen z'ei-klaring dat die thans niet dc daling der li gark niet knie y en gehandhaafd worden Achleitner (A.) : Aus Kroatien. 10 M. Verhaaltjes, schetsen en ander kleinwerk uit het land, dat in dien titel staat aangegeven.

111 PORTRETTEN llz Josine Adriana Simons - Mees. Geb Rotterdam 1863_ Schreef een aantal drama's, die uitmunten doorde natuurlijkheid derhandeling, de vlotheid van dialoog 'en een nierkw aardige kennisder menschelijke psyche Droonilez'en Zijn Evenbeeld De Veroveraar Atie's Huwelijk Kasbloem St. Elisabeth Een Paladijn De Nimf Het Einde Levensstroomingen. Anna van Gogh Kaulbach. Te Velzen in t869 gehoren Behalve tooneelstukken schreef zij vele romans : Getijden Moeder Het rijke Leven Op de Kentering Binnen de Muren De Droom Jet Lie. En novellen: Kleine Menschen Liefdesproke De Scliu4

112 112 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Andersen -Nexo (M.) : Stine Menschenkind. Teil 4: Das Fegeteuer. 15 M. Uit het Deensch vertaald. Het boek zelf (maar men moet de voorgaande deelen hebben gelezen, want het staat niet op zich zelf is talentvol geschreven, is ook belangwekkend, maar alleen voor lezers van ervaring geschikt. Ashauer (W.) : Die erwachsene Seele. 8 M. Schrijver noemt het een Bush f ur besinnliche Menschen" en dat is het ook wel; maar het zijn toch slechts schetsen, die niet veel diepgang veroorloven. Overigens goed. Auburtin (V.) : Pfauenfedern. 15 M. Met zijn veerti es" kittelt de schrijver plagend zijn medemenschen Hij is grillig en satiriek, maar zegt op kostelijke manier vaak kostelijke waarheden. Auerswald (A.) : Thomas in Irland. i8 M. Schrijfster toont sympathie met het Iersche volk, dat zooveel heeft geleden. In deze geschiedenis gaat zij terug tot de helft der 18de eeuw, waarin het volk zooveel had te lijden, maar niet door een eerzuchtig aanvoerder als thans werd misleid. Bieserbach : Des Kanzlers Sohn. 3o M. Een heel goed boek voor het volk. Bluthgen (Kl.) : Aus der Jugendzeit. 15 M. Herinneringen uit de jeugd in een kleine stad. Voor iedereen. Boldt (J.) : Renaissance-Novellen. i9 M. Schrijver geeft een volslagen valsch beeld van de i5de-eeuwsche cultuur in Italië en toont meesterlijk: dien tijd niet te kunnen begrij npn. De stijl is opgewonden en wordt spoedig onuitstaanbaar. Bonn (E.) : Die Mundung. io M. In dit verhaal, dat zich afspeelt in Italië, veroordeelt (le schrijfster de lichtzinnige moderne levensopvatting en breekt een lans voor plichtsvervulling en toewij ding, Goed. Botlhart (J.) : Opfer. Novellen. 28 M. Gezonde en buitengewoon goed vertelde novellen van Zwitserschen bodem. Brand (G.) : Das Fremde. 12 M. Sterk-gepassioneerde novellen, heet van sensualisme en draaiend hoofdzakelijk om sexueele problemen. Beslist af te keuren.

113 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 11B Brockdorff (H. v.) : Die Faust im Westen. 20 M. Schrijfster tracht in dezen roman de ellende te schilderen van haar landgenooten in het door de overwinnaars bezette gebied. Buoger (K.) : Die vierzehn Nothelfer. 20 M. Legenden, die wel goed zijn, maar een weinig te gemoedelijk van toon waar het hoogere dingen betreft. Protestantsch. Burg (P.) : Die schone Graf in Kdnigsmark. 50 M. -- Der Held von Canossa. 18 M. Eerste boek is de geschiedenis der geliefde van August von Saksen. Misschien historisch verdienstelijk, als roman mislukt. Het tweede boek is historisch geknoei en frisch antipaapsch. Burger (A.) : Des Freiherrn von Mtinchhausen wunderbare Reisen and Abenteuer. 18 M. Nieuwe en mooie uitgave met naschrift (van Burger). Christ (L.) : Rauern. 8 M. Boven-bei j ersche boeren treden in deze vertelsels op den voorgrond; worden geteekend met grondige kennis van personen en omgeving. Te betreuren dat Christ bijna maar alleen oog heeft voor het ruwe en lage. Crailstein (E. van) : Unser wartet die Freude. 15 M. Het verhaal is wel goed, maar zal den katholieken lezer te protestantsch klinken. Men kan het beproeven. Dauthendey (M.) : Das Márchenbriefbuch der hl. Náchte im Javanerlande. 18 M. Mooi en goed. Diehl (L.) : Suso, der Roman eines deutschen Seelenmenschen, 3o M De protestantsche schrijver heeft blijkbaar, ofschoon zijn streven ernstig was, zich geen voorstelling kunnen maken van den 14de eeuwschen katholieken mysticus Suso. Voor ons is zijn boek van geen waarde. Dill (Lisbeth) : Der junge Mann ohne Herz. 40 M. Droog-komiek. Dagboek van een die uit den oorlog naar huis komt en met spot beschrijft wat hij weervindt in het Vaderland. 8

114 114 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Dinter (A.) : Die Sande wider das Blut. 14 M. Die Siinde wider den Geist. z o M. Het eerste boek is dwaas anti-semitisch en de schrijver maakt zich tamelijk belachelijk. Het andere boek is een aanprijzing van het dolste spiritisme. Valt onder de algemeene verbodsbepalingen. Di blin (A.) : Wallenstein. 2 Bde. 44 M. Men bewondert de kunst van dezen schrijver, die ons hier een machtig historisch-verbeeldingswerk schenkt. Bewondering voor de figuren uit den dertigjarigen oorlog, welke wij hier te aanschouwen krijgen, kunnen wij niet voelen; des te meer voor den uitbeelder, den schrijver. Da fier (Peter) : Die stumme Sunde. 25 M. Dat is de verzwegen zonde. En door dat verzwijgen brengt degene, die haar bedreef, zich zelf den ondergang. Psychologisch onovertroffen. Katholiek. Ehrhardt (P.) : Die letzte Macht. 18 M. Eene Utopie. Toppunt van techniek; geen soldaten, geen oorlog. geen gezag: een paradijs. Wie er van houdt, kan het lezen. Ehrenstein (Carl) : Bitte um Liebe. 24 M. De naam doet denken aan eer, die de schrijver van zulk schaamteloos boek echter onmogelijk kan bezitten Endres (F.) : Das Lied von Aleppo. 16 M. In dit verhaal eener oostersche liefde walmt zulk een ongezonde zwoelheid, dat wij het zonder bedenken afkeuren. Engel (G.) : Klaus Stdrtebecker. 2 Bd. 34 M. Geschiedenis van een beruchten zeeroover, die een eeuw of zes geleden werd gehangen. Engelbrecht (K.) : Don Pablo, der Narr. 28 M Satyre op eenige hebbelijkheden zijner Duitsche landgenooten. welke hij in zijn held aan de kaak stelt. Ertler (Br.) : Die Kdnigin von Tasmanien. io M. Kleine dingetjes, maar groot genoeg om wat te veel aan liefde en te weinig aan eerbied voor andermans overtuiging te bergen. Niet aanbevolen. Fabri de Fabris (R.) : Im Schatten der Schuld. 25 M. Goed verhaal; kan door iedereen worden gelezen.

115 PORTRETTEN 115 Richard Wagner. Te Leipzig geboren in Ofschoon de dichter niet op gelijke hoogte staat als de componist, verdient hij als zoodanig toch zeker waardeering. Hij is vaak bombastisch en dikwijls ook langdradig, maar het geheel getuigt van hoog dramatisch talent, grootsche verbeelding en sterk gevoelsleven. Friedrich Wilhelm Weber. Geboren Alhausen 1813 Beroemd door zijn Dreizehnlinden, dat tegenwoordig al bij de 15o oplagen heeft en in alle talen vertaald is. Zijn Marienblumen zijn prachtige religieuze liederen. Minder treffend is het epos Goliath, ofschoon het veel schoons bevat. Herbstblatter heet zijn laatste verzamell'ng lyrische gedichten. 8*

116 116 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR FaBbinder: Das Opfer 6 M. Novellen met diepen inhoud, in waarlijk fijn literairen vorm. Federer (H.) : Spitzbube uber Spitzbube. 20 M. Een lustig, kostelijk humoristisch verhaal, waarvan Broeder Klaus von Flue het middelpunt is en duchtig bestand blijkt tegen de slimheden van de grooten en machtigen der aarde. Fischer (K.) : H6hensonne. 3 M. Ware verhalen niet goede strekking, die echter beter geschreven hadden moeten zijn. Flake (L.) : Das kleine Logbush. 5 M. Aardige, geestige en fijn gestileerde op- en aanmerkingen over dingen van den dag. Franck (H.) : Macht nichts. 3 M. Een humoristisch-phantastische vertelling, die men met genoegen hoort. Frankhauser (A.) : Der Gottes-Kranke. i o M. Een zwaar en ernstig boek, dat voor rijpere lezers wel bruikbaar is, omdat het tot nadenken kan stemmen, zoodat men tot andere besluiten komt als de schrijver. Uit zijn monniksfiguur blijkt, dat Frankhauser daar op vreemd terrein is. Frey (A,): Spuk des Alttags. 16 M. Tegen deze zonderlinge vertellingen, die overigens talent genoeg verraden, is een niet al te slap voorbehoud te maken. Goldmanr (K.) : Numa. Roman. 20 M. Persoonlijk vond ik dit verhaal vervelend. Voor wie dat niets zegt, blijft alleen over het zelf te lezen, als hij lust heeft. Gorbach (3. ) : Eimer voll Gluck. 9 M. Voor iedereen. Beste volkskunst. Gregor (J.) : Isabella von Orta. 14 M. Uit de Italiaansche voor-renaissance. Goed, maar vraagt onder legde lezers. Gymppenberg (J. v.) : Die Gespráche der kleinen Nonne Franziska mit Gott. 15 M. Er is veel moois in dit boekje, ofschoon de auteur van het kloosterleven en de mystiek niet best op de hoogte is.

117 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 117 Haarhaus (J.) : Ahnen und Enkel. 20 M. Een autobrografie van dezen schrijver en boekhandelaar of juister misschien gezegd het boek zijner herinneringen. Hier en daar bemerkt men hoe vreemd hij staat tegenover katholieke gebruiken. Haber (L. v.) : Unsere Wahl-Kinder. 4 M. Een beroep op het goede hart van kinderlooze ouders ter wille van arme kinderen. Een goed verhaal. Hammerschmidt (M.) : Der M6nch. 27 M. De schrijver is zelf een Franciscaan en de held van zijn boek wordt het. Heel goed, maar nogal lang en wat zwaar. Hauschner (A.) : Die Heilung. 4o M. Terugkeer uit Russische krijgsgevangenschap. Herstel naar hart en geest door de liefde tot een goed meisje. Harrar (A.) : Die Feuerseelen. 18 M. Erg phantastisch. Lakt de moeite van het lezen niet waard. Harms (W.) : Tage and Nàchte des Hallerhofes. 12 M. Mislukt huwelijk. Alte Geschichte. Niet goed. Hauschner (A.) : Nachtgespràche. 6 M. Gesprekken tusschen reizigers in den trein van Berlijn naar Weenen, wordend tot een reeks novellen, waarin de zware nood der Duitsche landen op den voorgrond treedt. Zear verdienstelijk Heimann (M.) : Wintergespinst. 25 M. Tien novellen; artistiek; voor volwassenen. Hegeler (W.) : Zwei Freunde 24 M. Twee zeer goede vrienden, waarvan de een het ongeluk heeft het meisje van den ander te beminnen, terwijl deze aan het front in Rusland is vermist. Ontspanningslectuur voor volwassenen. Heller (A.) : Der Goldsturz. 23 M. De kunst van goudmaken is ontdekt; geld heeft geen waarde meer als thans, en nu worden van zelf de wantoestanden van onzen tijd opgeheven. Geschikt. Herbert (M.) : Die Bergwiese. 12 M. Het boek van deze talentvolle schrijfster is natuurlijk onberispelijk. Maar het heeft den schijn of ze met deze uitgave haar portefeuille wil leegmaken. Een samenvoegsel van verhaaltj es, legenden, gedichten enz.

118 118 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Hermann (G.) : Schnee. 20 M. Slot van den Herzfeld-roman. De Joodsche schrijver is een pessimist; een enkelen keer wordt hij hatelijk tegen de christelijke levensbeschouwing. Overigens te zwoel om het boek aan te bevelen. Herwig (Franz) : Sankt Sebastian. 20 M. Geestelijke, die zijn kloster verlaat, en in de nederigste achterbuurten van Berlijn het Evangelie verkondigt door woord en voorbeeld. Hij wordt door de revolutionairen vermoord. Goed. Herwig (Fr.) : Dunkel liber Preulien. Das Sextett im Himmelreich. 24 M. Das Begrabnis des Hasses. 15 M. Eerste boek: roman van een adellijke die de geliefde van den pruisischen koning wordt om hem te redden. Voor volwassenen. Tweede boek: Een vriendelijke idylle uit den goeden ouden tijd, toen ook alle woorden niet zoo ruw klonken als thans. Volwassenen. Derde boek: Weg met den haat tusschen Polen en Duitschers. Het moge zoo zijn. Goed. Herz (H.): Peter Schwabentans Schaffen und Trdumen. 18 M. Roman van den clerus zou men kunnen zeggen, De schrijver is katholiek, het boek is vrooli j k en goed Maar men moet van het genre" houden. Mijn nieuwe kapelaan" van Sheehan is geestiger. Herzog (Annie) : Die eine Liebe. 12 M. Huiselijke verhalen. Beteekent niet veel. Jeugdwerk. Herzog (Rudolf) : Die Buhen der Frau Opterberg. / 18 M. Familiegeschiedenis. Napleiten op den oorlog. Eenig voorbehoud. Hirschfeld (L.) : Wo sind die Zeiten. 18 M. Schetsen, oorspronkelijk voor de dagbladpers geschreven, over Weenen en Weensche toestanden van 1909 tot Niet onaardig 0m te lezen en te vergelijken het Weenen van vóór en onder den oorlog Hirtler (Fr.): Das Spiel des Vikars. io M. Novellen. Wij hebben eenige bedenking en wenschen het rijperen lezers voor te behouden. Homscheid (M.) : Glanzdam 6 N'1. Een mooi en buitengewoon gevoelig geschreven boek. Huch (R.) : Das unbekannte Land. 45 M. De schildering van een groote liefde, waarin echter niet zelden de kleuren zoo sterk zijn opgelegd dat zij hinderlijk worden. Voorbehouden.

119 PORTRETTEN 11 9 Johann Josef von Lorres. Geboren te Koblenz Een geleerde en politicus van geweldigen invloed. Die deutschen Volksbucher verdient heden nog gelezen te worden. In alle voorname Europeesche talen werden vertaald Deutschlands kunstige V erf assung Deutschland and die Revolution Europa iris die Revolution. Ludwig Friedrich Achim von Arnim. Te Berlijn geboren in Zijn twee eerste romans waren Hollins Liebesleben Ariels Of f enbarungen. Later verscheen Die Grafcn Dolores. Een der beste romans der gansche romantiek is Kronen-, wachter. Onvoltooid bleef Bertholds erstes and zweetes Leben. Zijn beste novellen zi jn Die Verkleidungen des franzosischen Hof meisters- Furst Ganzgott Der toile Invalide. Verder Gedichten

120 120 ROMANS EN ONTSPANrNINGSLECTUUR Jaques (N.) : Die Frau von Afrika. 23 M. Te onbeschaamd erotisch om het aan te prijzen, meer dan genoeg om het te bannen. Icus-Rothe (W.) : Sonne der Heimat. Mein'e Jugend auf den Hdhen des Hunsrucks 12 M. Schrijfster is de dochter van een predikant en geeft hier J eugdherinneringen. Goed. Kafka (F.) : Ein Landarzt. 45 M. Eenvoudige vertelsels, vaak met vel steemmmg, bijna altijd echter zonder iets verrassends. Kaiser (W.) : Wuste, du Erloserin. 5 M. Ontroerende geschiedenis uit het gevangenisleven in Algiers tijdens den oorlog. Kaltenhauser (F.) : Melchior Hofer. 10 M. -- Der Zwillingshof. Jo M. Twee boerenromans, of juister misschien: Alpenromans. Te waardeeren. Kaltenhauser (F.) : Der Niedertoni. 20 M. Een goede en goed vertelde dorpsgeschiedenis. Kehlmann (E.) : Von Pauli bis Palmarum. /5o M. Lichtzinnige en futlooze levensopvatting. Wij ontraden dan ook dit flauwe geschrijf. Kellen (T.) : Alter und neuer Humor des deutschen Volkes. 6 M. Dit is de tweede band, waarmede de verzameling compleet is. Aanbevolen. Kohlrausch (R.) : Das grol3e Geheimnis. 6 M. Het groote geheim van leven en dood wordt in dezen roman behandeld. Het is in den grond een ernstig boek, ofschoon de vorm daarmede niet steeds overeenstemt. Korte (Th) : Mutter und Ich. Drei Erzàhlungen. 6 M. Drie eenvoudige verhalen van drie verschillende schrijfsters. Meer een boek voor meisjes. Kraft (Z. }on): Liebestod. 24 M. Tweede deel van de Richard Wagner-Romans., behandelt de liefdesverhouding van den kunstenaar tot Mathilde Wesendonk. Voorbehouden.

121 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 121 Krane (A. von) : Am kristallenen Strom.,i,i M. Een verzameling legenden van Heiligen. Goed werk. Krane (A. von) : Das Mitthrasschifḟ Bekeeringsgeschiedenissen en Heiligenlegenden. Krickeberg (E.) : Rittmeister Segendorf. 16 M. Dat is heelemaal niets. Wie het koopt is bekocht. Kummel (K.) : Des Lebens Flut. 18 M. Een geboren verteller voor volk en jeugd. Katholiek. Kyber (M.) : Der Konigsgaukler. 5 M. Indische sprookjes, die niet mooi zijn en ook niet aan te bevelen. Lambrecht (N.) : Der heimliche Gast. 26 M. Deze heimzinnige verschijning is een Russische dweeper, die antinationalist is en den wereldvrede zoekt te brengen. Hij treedt op onder het tweede Fransche keizerrijk. De schrijfster geeft blijk zich goed te hebben ingeleefd in het milieu, dat zij beschrijft. Vol' wassenen. Lasker-Schuler (E.) : Der Wunderrabbiner von Barcelona. io M. Een mooie oude legende, die echter nog aangenamer te lezen ware als de schrijfster over wat beter vloeiende schrijftaal beschikken mocht. Leander (R.) : Tráumereien an franzc-schen Kaminen. 4 M. sprookjes, bedacht en geschreven gedurende den oorlog van 70. Goed. Lilienthal (E.) : Der Volkskdnl g. 3o M. Een koning, die tracht het te zijn. niet slechts in naam doch in waarheid. Meer een lyrisch beschreven visioen dan een roman. Goed. Lindner (H.) : Der Primus. 17 M. De moeiei j kheden der puberteitsjaren. Misschien kunnen paedagogen er iets uit leeren. Maar ik ben er niet zeker van. Ernstig voorbehouden. Lohmann (Fr.) : Die Entscheidung bei Hochkirch. 5 M. Een schitterende episode uit den zeventigjarigen oorlog. Boeiend. Lubbe (A.) : Menschen und andere Machte. 13 M. Een bundel novellen, meet endeek spelend buiten het Duitsche. land. Zij zijn goed, maar menschen die aanleg hebben tot droefgeestigheid, doen beter uit te zien naar opgewekter` lectuur.

122 122 PORTRETTEN Henri Borel. Werd te Dordrecht in 1869 geboren. Hij vertoefde lang in China, Japan en Oost - Indie. Zoo kwam hij tot het schrijven van Wijsheid en Schoonheid uit China Het schoone Eiland -- Wijsheid en Schoonheid uit Indie Kwam Yin, een boek van de goden en de hel. Verder vermelden wij Het Jongetje Het Zusje De Leugen der Eer De stille Stad Vlindertje Het dagpet in het Oosten Johannes Reddingius. Te Deurne in Brabant geboren, Vestigde zich als boekhandelaar in Hilversum. Hij was medewerker aan verschillende tijdschriften en deed afzonderlijk verschijnen: Johanneskind Morgenrood Regenboog. En de prozaboeken: Cynthio Een romantische Jongen

123 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 123 Luhmann (H.) : Wo die Walder Wache halten. r7 M. - Walddoktor Willibald. 27 M. Het eerste : zeer gelukte schetsen van volk en natuur uit Westphalen. Het tweede: een roman met uitmuntende kwaliteiten van dezen jongen schrijver. Best. Matthiesen (W.) : Plum Kabeuschen oder der grol3e Meister. 6 M. Der grobe Pan. 6 M. -- Der verlorene Hund. Kabeuschen is een detective en de drie boeken beschrijven zijn scherpzinnigheden, maar tegelijk beproeft de schrijver zijn lezers aan hoogere dingen te doen denken. Goed. Madjera (W.) : Der Satyr und das Elfenkind. 9 M. Een boek van satyre en kritiek, welke dikwijls genoeg niet ongerechtvaardigd is, maar het euvel heeft van nogal eens zeer gedurfd te zijn. Voorbehouden. Melchers (M.) : Die eines guten W flens sind. 28 M. Een roman met sociale tendenz. De strekking is zeer goed, warm bepleit, maar de roman is wel een weinig maakwerk. Mikszàth (K.): Der wundertàtige Regenschirm. 12 M. Hongaarsche grap, goedmoedige humor. Missenharter (H.) : Bauern-Geschichten. 15 M. Verzameling der beste Bauerngeschichten van de meest bekende schrijvers. Zeer mooi en voor iedereen. Mohr (Max) : Frau Marsas Gast. 15 M. Val en opstand eener vrouw. Het verhaal is zinnelijk en moet worden ontraden. Molo (W. van) : Das Volk wacht auf. 15 M. Laafste deel der trilogie, waarin Molo de opkomst van Pruisen onder Frederik tien Groote schildert Volwassenen. Monius (G.) : Das geschlossene Tal. 1.4 M. Uit middeleeuwen en vroeg-renaissance. Een ernstig boek, waar men zich echter behoorlijk in moet denken, om het te kunnen genieten. Moos (H.) : Arabische Marchen 12 M Door Hella Moos vertaalde Arabische sprookjes uit nieuweren tijd. Goed.

124 124 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Moriez (Z.) : Gold ion Kote 24 M. Hongaarsche roman van het land, dien wij echter wegens ongebondenheid op sexueel gebied moeten afkeuren. Mostert (J.) : Die Stindenmiihle. 16 M. Voor volwassenen is dit wel een boek, dat de lezing waard is. Het zou niet rechtvaardig zijn, het te rangschikken onder de gewone ontspanningslectuur. Muller-Guttenbrunn (A.) : Die schone Lotti und andere Damen. 15 M. Gemakkelijk en vlot geschreven, maar al te los en luchtig om gerekend te mogen worden tot de geschikte lectuur. Nabl (Fr.) : Die Galgenfrist. 24 M. Een boek dat dwingt tot tegenspraak en wie zich daartoe niet in staat voelt, moet het liever niet lezen. Nabor (F.) : Der tote Hof. 20 M. Een roman uit het leven van alledaagsche menschen Nabor (F.) : Mvsterium Crucis. 2 Bd. 32 M. Roman uit den tijd van keizer Nero, zeer eenvoudig geschreven zonder eenige pretentie op letterkundigheid, misschien juist daardoor aantrekkelijk voor hen, die zich liefst met het alledaagsche in taal en beeld tevreden stellen. Reeds Ode druk. Namenhauer (Fr.) : Untergang 22 M. Histot ische roman over den ondergang van Jerusalem. Wel goed, maar niet bijzonder boeiend. Nitsch (M.) : Hans und Hani. 9 M. Liefde van een rijken boerenzooi) voor een arm meisje, dat door de zigeuners hem wordt ontroofd. Een tweede deel zal dat in orde moeten maken. Goed en sober verteld. Nottebohn (H) : Phantasien zur Nacht. 15 M. Zur Nacht? Misschein had bij dag de schrijver zich voor deze grollen geschaamd. Oswald (M.) : Freunde. 9 M. Novellen, knap gebouwd. Goed. Perfall (K.) : Der Spielgefahrte. 14 M. Loont de moeite van het lezen niet

125 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 125 Pfanmuller (D.) : Die Gottestr.ne. iq. M. Goede maar eigenaardige, half legendarische en half symbolische vertelling van dezen franciskaanschen schrijver. Picard (M.): Der letzte Mensch, 12 M. Leer eigenaardig werk. Ons lijkt de schrijver wel wat pessimistisch overdreven de degeneratie van het menschengeslacht te zien. Overigens een ernstig en eerlijk boek. Poeck (W.) : Robinsonland 45 M. Islandzauber. 40 M. Beide romans zijn geschikte lectuur. Rademaker (Fr.) : Das Ave der Heimat. 27 M. Eersteling dezer schrijfster. Verdienstelijk -werk, ofschoon wat te lang uitgespannen. Katholiek, neet een paar f ottj es tegen de liturgie. Goed. Rainer (P.) : Legenden aus dem Pustertal. io M. De legenden kunnen wel echt zijn, de toon waarop zij worden verhaald is dat allerminst. En zoo is het lets geworden, waarvoor men zijn goede geld liefst niet moet uitgeven. Raittel (H.) : Der Weg zum Hiinnielreich. 7 M. Twee knap geschreven novellen, waarin de schrijver zich wel wat te toegeeflijk toont voor sommige zonden. Voorbehouden. Recke (E. v. d.) : Herzensgeschichten einer baltischen Edelfran. 35 M. Memoires en brieven van deze schrijfster door H. Conrad uitgegeven. Kulturhistorische waarde. Voor ervaren lezers. Reimann (H.) : Artur Dinter, Die Sunde wider das Blut. 8 M. Eene bespotting van den roman voor Artur Dinter, dien wij in dit overzicht hebben gekarakteriseerd. Rosner (K.) : Der Kdnig. 15 M. Laatste periode van den grooten oorlog. Rosner tracht het karakter te geven van den Duitschen Keizer, schetst den invloed zijner omgeving. Niet boeiend, maar toch wel belangrijk. Rdttger (K.) : Die fernen Inseln. 9 M. Herinneringen aan den j eugti j cl, die als verre eilanden opdoemen voor het oog van den reiziger op de levenszee. Goed.

126 126 PORTRETTEN Jan Eigenhuis. Te Aalsmeer geboren in Werkzaam bij het onderwijs. Oorspronkelijk talent. Romans : Eenvoudige Zielen De jonge Dominee Ergernissen het dorpsverhaal: De Waterwolf. Novellen: Uit Waterkerk De Wijsgeer -- Beproefden Stoere Werkers, enz. Edward Bernard Koster. In 1861 te London geboren. Werd leeraar in de klassieke letteren het laatste te 's Gravenhage. In Verzamelde Gedichten werden de vroeger afzonderlijk uitgegeven bundels opgenomen. Hij gaf ook Vertalingen van Shakespeare. Proza vindt men naast gedichten in Tonen en Tinten Natuurindrukken en Stemmingen en alleen proza in Studien in Kunst en Kritiek.

127 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 127 Rumohr (Fr. von) : Der letzte Savello. 4 M. Uit den Renaissance-tijd onder het Pontificaat van Paulus III. Een spannend verhaal. Schaching (0. v.) : Der Geigcnmacher von Mittenwald. 3 M. -- Der verriickte Junker. 3 M. Goede volkslectuur, waarvan deze herdruk bewijst dat zij gewild is. Schaffner (J.) : Fragen. Novellen. 20 M. Twee goede novellen met een zeer juisten titel. Want onwillekeurig komen hij het lezen vragen op, die deze schrijver omdat het leven hem zelf een raadsel schijnt niet kan oplossen. Voor rijpere lezers. Schaffner (J.) : Kinder des Schicksals, 20 M. De behandelde stof maakt dit boek voorbehouden voor rijpere lezers. Schall (S.) : Vergeltung. 25 M. Dit boek, dat misschien tot bedoeling heeft namens de schrijfster, om Duitsche meisjes af te houden van in het buitenland in betrekking te gaan, moeten wij ontraden. Schirokauer (A.) : Mirabeau. 15 M. De roman van dezen franschen revolutie-man is zeer verdienstelijk en men krijgt een goede voorstelling van hem en zijn bloedigen tijd. De levensuitingen van den libertijn zijn echter van dien aard dat het boek slechts voor een beperkten kring kan zijn. Scholz (F.) : Legenden. 7 M. Verzameling legenden van verschillende bekende schrijvers. Schmid (Joh.) : Ljubscha. 13 M. Een romantisch verhaal uit den dertigjarigen oorlog. Misschien wat ouderwetsch maar wel spannend. Schmidtbonn (w.) : Uferleute. -- Rheinische Geschichten. 25 M. Nieuwe uitgaaf, gedeeltelijk veranderd en aangevuld van de hekende Uferleute" en Raben''. Geschikt. Scholte (H.) : Hans Heiner Roseliebs ewiger Sonntag. 24 M. Een verhaal vol humor en geest en ook wel grappigheden. De schrijver is katholiek.

128 128 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Schrott-Pelzer (H.) : Peter Andersag Geschiedenis van een Tiroolschen knaap, die door falen en dwalen zich opwerkt tot een leider. Wat te wi j dloopig, maar goed. Schubart (A.): Auf Griingrund. 8 M. Jager-latijn. Niet veel zaaks en overigens ontsierd door een paar brutaliteiten. Schucht (E.) : Die von uns geboren 20 M. -- Eros Irrfahrt 20 M. Het eerste: verheerlijking van het moederschap op zuiver menscheli j ke gronden. Voorbehoud. Het tweede: ijvert voor vrijere verhouding tusschen man en vrouw. Afgekeurd. Schwarzkopf (N.) : Das Walzerddrfchen. 5 M. Heel fijn en innig, getuigend van scherpe waarneming. En goed, Seeger (J.): Der Fremdling aus der Neuen Welt. 15 M. Een best volksboek. De geschiedenis speelt in de 1 Ede eeuw en vertelt van een jongen man, die land en geliefde verlaat, in vreemden krijgsdienst gaat, en als veertigjarige terugkomt uit Mexico in het vaderland. Schwerin (A.) : Em Marchenjahr. 10 M Verzorgde stij 1, weinig gevoel. Voor volwassenen. Seidel (j.) : Hochwasser. Novellen. 15 M. Ina Seidel's' werk is goede kunst en wordt aanbevolen. Seidenfaden (Th.) : Die Teufelsschlucht. 4 M. Knappe, in strakken vorm gehouden sagen van Rijnland. Steinmetz (M.) : Altgold and Neusilber. 13 M. Kleine brokjes echte volkskunst naar your' en inhoud. Sonrey (H.): Furs Herzbluten. Dorfiugendgeschichten. 18 M. Schrijver heeft voornamelijk protestantsche lezers op het oog. Speck (W.): Die Fluchtlinge. 15 M. Herdruk. Kalme en bezadigde manier van vertellen. Niet voor iedereen. Speckmann (D.) : Heidjers Heimkehr. 18 M. Verscheen voor het eerst in 1904, werd veel gelezen en wordt telkens opnieuw uitgegeven, hetgeen dit vriendelijk boek ook verdient.

129 PORTRETTEN 129 Franz Grillparzer. Te Weenen geboren in Zijn groot dichterlijk talent vond zijn gaafste openbaring in de dramatische poezie. Die Ahnfrau Der Traum, ein Leben Sappho Der Gastfreund Die Aergonauten Medea Konig Ottokars Gluck livid Ende Die Judin von Toledo Esther Der arnie Spielmann. Joseph von Eichendorf. Geboren 1788 Zonder succes beproefde hij het drama. Als lyrisch dichter en knap novellenschrijver heeft hij naam. Wij noemen zijn jeugdroman Ahnung und Gegenwart -- de novelle Aus dem Leben eines Taugenichts en Geschichte der poetischen literatur Deutschlands. 9

130 130 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Stab (Jakob) : Die Versuchung des Priesters Anton Berg. 20 M Het boek staat hoog uit boven de gewone ontspanningslectuur. Katholiek. Stach (Ilse von) : Weh dem, der keine Heimat hat. 20 M. Het is een goed boek, dat de geschiedenis verhaalt eener ziel, die God zoekt en tenslotte vindt. Een goed gebouwde roman tevens. Stockhausen (Juliana von) : Die I,ichterstadt. 24 M. Roman uit den tijd der Hervorming; van Katholiek standpunt. Stoehl (0.) : Das Haus Erath. 20 M. Weensche familiegeschiedenis. Voor volwassenen. Sturm (H.) : Aus Gassen und Gárten. Zeer geslaagde vertellingen. Goed. 4 M. Tanski (P. v.) : Das Fest auf Salamis. 18 M. Verhalen uit Rusland, Bulgarije, Griekenland, door de schrijfster opgeteekend of verzonnen. Terramare (G.) : Das Madchen von Domrémy. 40 M. Zooals deze schrijver zich Jeanne d' Arc voorstelt, kunnen en willen wij het niet doen, en wij keuren dit boek dan ook af. Thiel) (Fr.) Der Tod von Talern. 25 M. Een echte tendenz-roman. Schrijver wil zijn land aansporen tot eensgezindheid en bedenkt de fabel van een stad, die ten gronde gaat door twist en tweedracht der burgers. Te weinig concreet om te boeien. We goed. Unger (H.) : Knaben und Morder. 15 M. Zonder voorbehoud keuren wij dit boek af. Beide vertellingen, die het bevat, behooren tot de ongezonde sensatie-literatuur. Vesper (W.) : Gute Geister. 20 M. Sprookjes, legenden. Een zeer mooi boek voor iedereen. Vietor (C.) : Die letzte Kdnigin von Neapel. 15 M. Historisch verhaal van de moedige Maria Sophia, gemalin van den zwakken Frans II, koning van Napels en Sicilië. Voor volwassenen. Wagenfeld (K.) : Jans Baunenkamps Hollenfahrt. 3 M. Heel aardig humoristisch. Maar men moet platduitsch verstaan om het te kunnen lezen.

131 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 131 Wagner (H.) : Das Gespensterhaus. io M. -- Tobias Heftnagel. 10 M. Men kan deze beide verhalen rekenen tot het beter soort ontspanningslectuur. Wasex (M) : Von der Liebe und vom Tod. 16 M. Vier goede, gevoelvolle verhalen dezer Zwitsersche schrijfster. Wasner (G.) : Die Garten vor der Stadt. 15 M. Mariage à trois. Afgekeurd. Weicker (A.) : Fetzen aus der abenteuerlichen Chronika eines Ueberf liissigen. 25 M. Een boek van scherpe ironie tegen de kultuurdragers". Niet voor allen. Welten (H.) : Der Globus-Apotheker. 24 M. Een gezellig humoristisch verhaal, waarbij men eens hartelijk lachen kan. Hetgeen ook iets waard is. Wentscher (D.) : Barbara Velten. 20 M. Die Geschichte einer Theater-Passion" is de ondertitel. Voor volwassenen. (Bedoeld is: passie voor het tooneel.) Wibbelt (Aug.) : Ein Blichlein vom Walde. 17 M. Een aantrekkelijk boek, zooals alles van Wibbelt. L yrische opstellen en schoone gedichten. Aanbevolen. Wiechert (E.) : Der Wald. 32 M. Een stille kritiek op de democratische malligheden van onzen tijd. Will (R.) : Tauler. Eine Geschichte aus Stral3burgs Vergangenheit. 18 M. Voor Katholieken onbruikbaar. Wille (Br.) : Hdlderlin und seine heimliche Maid. 15 M. -- Legenden von der heimlichen Maid. 15 M. Beide boeken, het eerste het meest nadrukkelijk, keuren wij af. Zerkaulen (H.) : Ursula Bittgang. 5 M. Een verhaal van leed en stille onderwerping, dat wij gaarne aanbevelen.

132 132 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Engeisch Literatuur en Mode. Wat is het geheim van den Best Seller" d. w. z. van het boek, dat de grootste oplaag heeft, het meest gekocht en gelezen wordt' 't Zou van groot belang zijn dit te weten vooral voor schrijvers en schrijfsters. Zij konden immers hun talent in die richting sturen; de gelukkigen, wien het succes zoo hartelijk toelachte, tot voorbeeld nemen en beproeven hen na te volgen. Wie weet of hun dan ook niet zooveel eer en rijkdom wachtten? Rijkdom? Inderdaad! want is het geen rijkdom, die in deze treurige dagen van malaise den heer A. S. M. Hutchinson in den schoot valt, wanneer hij met I f Winter comes, tot nu toe 5o 000 zegge vijftig duizend pond verdiende, daar zijn boek een oplage heeft van ioo 000 Ex. alleen in Engeland, en o in Amerika? Cijfers ongetwijfeld, die verbazing wekken. Waaraan heeft Hutchinson dit reuzen-succes te danken? Aan de hooge, literaire waarde van zijn boek? Aan de kunst, die het deed schitteren als een fijn geslepen diamant van het zuiverste water? Onzin! literaire meesterstukken worden slechts gelezen en genoten door een zeer kleine z. g. élite, waarvan velen elkaar wijs maken, dat zij enorm genoten hebben en dat men het boek mooi moet vinden op straffe van voor ouderwetsch en achterlijk te worden gehouden. De groote lezers- (lezeressen) -wereld geeft niets om kunst, vindt kunst vervelend, onbegrijpelijk, heeft geen oog voor de intieme sch -)onheden van woordkunst, stij 1, zielsontleding, visie op de natu 'r ; zij wil geboeid, aangenaam bezig gehouden zijn -- dit aangename misschien, bestaande in een heerlijk griezelen -- maar boven alles, zij wil ontroerd worden. Men wil gaarne lachen op zijn tijd, huiveren op zijn tijd, maar vóór alles men wil ook huilen, en dit is 't wat de grootmeesters der literaire kunst -- in Engeland niet alleen, maar ook in andere landen ons zeer bekend als uit den booze beschouwen. Vooral geen emotie! "De helden en heldinnen (oude terminalogie!) strijden, lijden, ondergaan hun lot, maar de schrijvers stellen er een eer in, onbewogen te blijven. Den goeden raad van Horatius: Wie ontroeren wil, zij zelf ontroerd", kennen zij niet of versmaden dien. Zij toonen zich niet bewogen door het verdriet of de vreugde van hun personen, integendeel; zij zouden er zich voor schamen als zij ontroerd waren of het schenen. Zij staan boven het wereldje, dat zij zich hebben geschapen; zij weten niet meer te lachen met een traan in het oog, of te schreien terwij 1 het zonnestraaltje van een lach door de wolken breekt. Zij verloren de kunst de eenvoudige taal van het hart te spreken, de taal door iedereen verstaan en 0, zoo gaarne aangehoord. Zij hebben een macht van fraaie woorden noodig om het

133 PORTRETTEN 133 Alphons Laudy. Geboren te Sittard in Deed gymnasiale studie en volgde daarna een cursus in wijsbegeerte. Sinds 1898 verbonden aan De Tijd werd hij hoofdredacteur in Trad op als spreker en schreef Jan Rap en Zwervers. Onder den indruk van den wereldoorlogdichtte hij De Paradzisvloek, met buitengewonen bijval meer dan 200 keer opgevoerd alleen reeds in Nederland. Frans Bastiaanse. Werd geboren te Utrecht in Later leeraar te Hilversum in de Nederlandsche Letteren. Zijne verzen gaf hij uit in twee bundels Gedichten Natuur en Leven. Van zijne hand is ook een Overzicht onzer Nederlandsche Letterkunde met een bloemlezing en portretten.

134 134 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR meest gewone te zeggen. Zij verbergen hun gedachten zoo diep, dat het inspanning kost ze te volgen. Hun personen bedoelen niet sympathiek te zijn of afkeerwekkend; niemand in de werkelijkheid is toch geheel liefde waard of haat. Men hoeft ze dus niet meer of minder lief te hebben. Dit is niet literair, dit verlangt de Kunst (met majuscuul) niet meer. En dan verwonderen zij zich dat hun mooie, artistieke boeken niet genoeg gelezen en nog minder verkocht worden, dat het werk van mindere goden zoo populair is en den schrijver klinkende bewijzen van schitterend succes opbrengt niet alleen, maar hun naam beroemd maakt overal, waar de britsche taal wordt gesproken en verstaan, dat wil zeggen in het wereldrijk, waar de zon niet ondergaat. 't Spreekt van zelf dat elke teleurgestelde woordkunstenaar of psycholoog met minachting neerziet op het werk van zulk een minderwaardige, wiens handigheid het grove weefsel van zijn roman niet vermag te verbergen en nog meer toornt hij op het domme publiek, dat zich door zoo'n knutselaar liet beetnemen en, hoewel hij op niets zoo gesteld is dan op de gunst en den bijval van hetzelfde publiek, slingert hij het luid of binnensmonds het Multatuliaansche Ik veracht U!" gaarne in het gezicht. Over de kunst kan men redeneeren, urenlang, maar wat onze Redacteur in den vorigen Jaarlijkschen Boekenschouw, over de nederlandsche romankunst zeide, kan men met bijna evenveel recht op de Engelsche toepassen: Dat zij niet zwaar zou geschaatl zijn als negen tiende van al onze romans van Justus van Effen tot de Meester en Couperus zouden gebruikt worden om de Zuiderzee te dempen." Nu moet men zeker voor Engeland uitzonderingen maken! Het zou stellig jammer zijn om Walter Scott's, Dickens, Thackeray's, Eliot's oeuvre tot dempingsmiddel te maken. Maar wordt hun werk nog wel als Kunst beschouwd? Velen ontkennen het beslist. Wij lezen verder. Kunst is een rekbaar woord, waarmede erbarmelijk wordt gegoocheld. Kunst wekt de gedachte aan iets nobels en verhevens en daarom dekt men met dit schoone woord maar al te vaak bedoelingen, die alles behalve nobel zijn." Er is natuurlijk literaire kunst en die blijft bestaan alle tijden door. Doch er is nog meer literaire mode, die men voor kunst wil laten doorgaan." Heeft Hutchinson dan ook zijn verbazend succes aan een gril der mode te danken, nu wel niemand in zijn werk hooge kunst zal erkennen? Het is best mogelijk! Zoovele modes zijn gekomen en gegaan. Oudere van dagen herinneren zich nog met hoeveel spanning werd uitgezien naar het j aarli j ksche of om de twee jaar verschijnende

135 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 135 nieuwe boek van Dickens, Eliot, ja, zelfs van Braddon, Black, Oliphant. En dan het min of meer succès de scandale van Ouida, die den roman in discrediet had gebracht en het preutsche Engeland uit den Victoriatijd ergerde door haar socialistischen bombast en societyschandaaltj es, waarnaar echter alle handen grepen. Elk nieuw boek van haar was een gebeurtenis van het seizoen, waarover lang en breed werd geredeneerd, dat felle afkeuring, en vaak terecht, opwekte, maar toch, of misschien juist daarom, veel gelezen en gekocht werd. Lang duurde deze Ouida-mode niet. Zip heeft zich spoedig overschreven, haar fantaisie liet haar weldra in den steek. Zij herhaalde zich zelf, ging op zoek naar steeds sterker effecten, stierf in armoede. Nu rusten haar boeken in de leesbibliotheken, waaruit alleen de een of andere leesmaniaque ze opdiept om er voor eenige uren verpoozing en ontspanning in te zoeken. Dan zullen jongeren misschien ook nog den dwazen opgang herdenken van du Maurier's Trilby, het straatmeisje, schildersmodel, later onder suggestie van den geheimzinnigen Soengali een beroemde Zangeres geworden. 't Was toen alles Trilby wat de klok luidde. Thans zou zij geheel vergeten zijn zonder het aan den roman ontleende tooneelstuk, dat groote tooneelspelers gelegenheid geeft tot het uitbeelden van de huivering-wekkende Soengali-rol. Maar met dat al zijn wij nog niet gekomen tot de oplossing van de groote vraag: waaraan Hutchinson zijn roem en zijn geld dankt". Wij gelooven niet ver van de waarheid te zijn als wij antwoorden: Aan de schepping van zijn Marc Sabie, den sympathieken hoofdpersoon in al zijn eenvoud en menscheli j kheid, die voor het groote publiek zoo gemakkelijk te begrijpen en te doorvoelen is. Ieder lezer de gewone wel te verstaan en diens naam is legio wil gaarne begrijpen, waarom zijn romanvrienden en vriendinnen lijden of gelukkig zijn. Hij wil zoo gaarne zeggen:,, Ja, dat voel ik precies zoo". Ik zou 't zelfde denken." Dat heb ik ook al zoo dikwijls gedacht en gezegd!" Hij verlangt contact met hen. Zij lezen meer met het Bart dan het hoofd. Zij leven met de personen mede en dit maken de schrijvers van Hooge kunst" hun lezers vaak te moeilijk. Alleen zij, die in ontwikkeling en levenskijk gelijk staan met zulk een schrijver kunnen vreugde scheppen in de zeldzame soms pathologische gevallen door hem uitgedacht en met fijn psychologisch talent verdiept en uitgebeeld. De groote massa zoekt gemakkelijker te verteren kost; zij vindt dien bij gebreke aan beter in detective-romans, in de wildernis-verhalen van London, Curwood C. S. ; maar nu hun weer eens een ouderwetsche geschiedenis, in modernen vorm gestoken, wordt aangeboden als Winter Comes, nu strekken duizenden en nog eens duizenden handen zich begeerig er naar uit. Een nieuw werk

136 136 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR van Hutchinson is verder aangekondigd. This Freedgm". Zal dat ook een best seller" worden, zooals zijn voorganger? Dit is zeer twijfelachtig! Meestal blijft een schrijver zijn succes en goeden naam danken aan één zijner boeken. Al heeft hij daarna nog beter en nog mooier werk geleverd, het groote publiek zoekt in hem altijd den schrijver van zijn lievelingsboek. Zoo is Florence Barclay voor alles bekend en bemind om haar Rosary, de Williamsons om hun Lightning Conqueror. Hall Caine om the Deemster, Thackeray om zijn Vanity Fair. Beatrice Harraden om haar Ships that pass in the Night. Maar als de schrijver zelf de oplagen en hiermede het succès van zijn boek niet kan bepalen, hoe kan het dan een ander, die niets liever wil dan hem navolgen, gebruik maken van zijn ondervinding, zijn techniek, zijn manier? Dit zijn dingen, die zich niet laten dwingen. 't Is misschien gemakkelijk een verhaal op te bouwen, het neer te schrijven zelfs maar wat baat het als de bezieling ontbreekt, het ik en weet niet wat" dat de lezers aantrekt, bekoort, boeit? Misschien is een succèsvol schrijver maar één keer in zijn leven zoo gelukkig de snaar te vinden, die in zulk een ontzagwekkend aantal zielen over heel de wereld meetrilt. Misschien is het ook aan bij-omstandigheden, aan actualiteitsredenen toe te schrijven wanneer een boek buitengewonen bijval beleeft en is zijn roem dan ook even spoedig vervlogen als de geur van de liefelijkste bloem of als de rook van een voorbij vliegende locomotief. De psychologische roman wordt thans zeker veel meer in Engeland beoefend dan voorheen, maar is nog lang geen mode geworden. Ook het land heeft velen bezield. Thomas Hardy met zijn Tess en Far of the madding crowd heeft ernstige mededingers in de jongeren gekregen. Voor de modernen is het land niet alleen de plek, waarop een handeling plaats heeft, maar een der medespelers in het drama zelf. Het verkreeg een persoonlijkheid en hiermede een rol te vervullen. Onder hen, die aldus het land als het ware bezielden is er misschien geen die er beter in slaagde dan Sheila Kaye Smith wier Joanna Godelon de laatste van een reeds lange rij landelijke romans is. Om detective- en avonturen-romans behoeven wij niets meer te zeggen. Er is misschien geen land, waar dit genre weliger tiert dan in Engeland. Het voorziet de europeesche boekenmarkt in haar behoefte aan niet altijd even gezonde prikkel-literatuur. Nog één na den oorlog vooral bloeiend romansoort moeten wij Termelden, dat zeker ook veel met mode heeft te maken : de boeken in verhaal-vorm over het leven na den dood. Het verlangen om iets te hooren van de innig geliefde en nooit genoeg betreurde slacht-

137 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 137 offers van den gevloekten oorlog, drong vele hunner naastbestaanden tot spiritistische en occultistische proefnemingen. Hun overspannen fantaisie vond voedsel in allerlei ongeloofelijke verhalen, die hun zelfs door predikanten der Engelsche kerk werden voorgediend en waarin het belachelijke nergens het verhevene nadert. Toch hebben deze uitingen veel succès ; het door bijgeloof vervangen geloof hecht zich met ziekelijken angst aan deze berichten uit het land van de overzijde en menigeen verwondert er zich over hoe de Engelschman, overigens zoo matter in fact, zoo practisch en over het algemeen zoo verstandig, zich met zulke bakerpraatjes op kan houden. Maar wij zeiden het vroeger reeds. De Engelschman is vol contrasten en zijn zucht om na dit leven zijn dagen voort te zetten in dezelfde sfeer van comfort en gezelligheid als hij het op aarde gewoon was, doet hem verlangen naar een bestaan dat de dooden met zeer veel nauwkeurigheid en smakelijkheid trachten te beschrijven geheel in den geest der levenden. Dat zij zich door zulke fantasten, om hen niet met een scherper woord aan te duiden, laten bedriegen en hun onzinnige praatjes in vollen ernst opnemen is geheel in de lijn van hun karakter, dat op zoo zonderlinge wijze romantiek en nuchterheid, sentimentaliteit en zakelijkheid weet te vereenigen. Dat deze openbaringen" met kunst of literatuur niets te maken hebben, is natuurlijk overbodig te vermelden. M. SL. Adams (Samuel Hopkins): Success. (553) Sh. 8/6. Wie zich door deze 553 bladzijden heenwerkt, vindt zijn moeite beloond, want hij heeft een goeden kijk gehad,op het jachtende Amerikaansche leven, dat slechts geliefd schijnt te worden met het oog op tijdelijk succes. Armstrong (M.) : The Puppet,Show. (154) SE. 6/6.,Schetsen, nu teens ondeugend en grappig dan weer ernstig en diep. Atherton (G.) : Dormant 'Fires. (304) Sh. 7/6. Liefde van een gehuwde vrouw voor een journalist yen,de haat van een anderen man, dien zij heeft afgewezen. Niet goed. Aumonier (Stacy) : Heartbeart. i (3o4) Sh. 7/6. Onwettige dochter v,an een 'hoog personaadje en,een tooneelspeelster. Het meisje, als zij dit heeft vernomen na den dood haars vaders, gaat ook aan het toontel, pleegt overspel, en wordt tenslotte de bijzit van geen m,an en vader,,die zijn eer en plicht vergeet. Slecht.

138 1:18 PORTRETTEN Ludwig Uhland. Geb. te Tubingen Beroemd om zijn sdhoone en eenvoudigechte balladen en volksliederen, die heden nog alom in de duitsche landen worden gezongen. Uhland beproefde ook het drama, doch heeft met een paar stukken slechts kunnen bewijzen, dat hij daarvoor niet bezat het talent om boven het gewone uit te komen. Fritz Reuter. Geboren te Stavenhagen in 181o. Een echte humoristische volksverteller. Onsterflijk is zijn Onel Brasig-figuur. Hij begon met de lustige rijmen Lauschen und Rimels De Reis' na Belligen verder de groote proza - veehalen: Ut de Franzosentid Ut mine Festungtid Ut mine Stromtid.

139 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 139 Baker (Amy): When the I ce melts. (320) Sh. 7. ieen ondernemende jonge idame doet een reis om,de wereld en zal onder weg op de ie en of ander wijze haar onderhoud. verdienen. Zij maaktheel wat mee, totdat ten slotte het ijs smelt en zij eden man trouwt, dien zij lief heeft. Goed. Ball (Richard) : The better Part. (382) Sh. 7/6. Een katholieke roman is in Engeland zeldzaam. Hier is er ten, schilderend,den heldenmoed van Iiersche priesters en geloovigen tijdens de vervolgingen onder Elisabeth. Beadle (Ch.) : Witch Doctors. (318) Sh. 7/6. Het boek is nog,eien restantje van de oorlogslectuur en verklaart (op het laatst) dat evenals de inboorlingen door hun toovenaars worden bedrogen, zoo look de Duitschers door hun keizer, dien zij,als een godheid vereerden! Nu ja, dat is alweer zoo lans geleden! Bell (J. J.): Secret Cards. (318) Sh. 7/6. Er gebeurt heel veel in dit verhaal, karakters zoekt men vergeefs, maar wondere gebeurtenissen vindt men er ides te meer. Spannend feuilleton. Bennett (A. Gordon): The Valley of Parad ise. (320) Sh. 7/6. Een blank meisje op een,eiliand in den stillen Oceaan,,of zoo ergens; twee Engelsche schipbreukelingen; liefde ien jalousie. Men ontdekt iwie het meisje is; zij worden verlost van het eiland en alles komt tot leen gelukkig einde. Benson (E. F.): Peter. (316) Sh. 6. Zij houdt van hem ien hij,,die alles van haar ontving bij zijn huwelijk, liefde ien rijkdom, is niet in staat met even groote liefde te antwoorden. Dat komt echter. En door zijn heldhaftig gedrag bij geen brand, waaruit hij zijn vrouw redt, geeft hij bewijs, dat hij alles voor haar over heeft. Beresford (J.D.) : The Prisoners iof Hartling. (262),Sh. 7/6. De iontwikkeling van het volgend gegeven : 'e'en van nature zwak mensch,,die door goed geluk rijk is geworden, zoekt te voldoen aan zijn zucht iom macht te oefenen over anderen. Dit psychologisch geval is op meestelijke wijze uitgewerkt. Boyle (C. Nina) : What became,of Mr. vd esmond? (288) Sh. 7/6. Dat mag men indierd,aad vragen. De man was ieven uitgegaan voor een boodschap ien kwam ieerst,na 15 jaren terug. Hij heeft sensatione le dingen beleefd dat i s duidelijk. En 'die vertelt ons de,schrijfster.

140 140 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Buchan (John) : IHuntingtower. (318) S,h. 7/6. 't Is geen romantische geschiedenis. Een Russische prinses met tsaristische juweelen, een,groepbolsjewisten, die haar op de hielen zitten, edelmoedige padvinders,en andere beschaafde Engelschen, die haar moedig en ridderlijk verdedigen. Men heeft waar voor zijn geld. Burnet (Dana): Broken Horizons. (318) Sh. 7/6. Vondeling wordt opgeleid op kosten van een rijken Amerikaan. Diens jongere broeder verleidt haar en gaat,dian naar het leger in Frankrijk. De ouidere broeder trouwt haar. Deze situatie maakt het verhaal stuitend. Candler (E.) : Abdication. (280) Sh. 6. Voor ernstige lezers, die beter willen begrijpen die Gandhibeweging in de En,gelsche kolonie Indië, is dit verhaal een openbaring. Carlyle (A.): The Gates of Hope. (253) Sh. 3/6. Het is niets bizonders, maar in Belk hoofdstuk gebeurt er tenminste iets en wordt de lezer bezig gehouden. Carter (J.) : Come Dray, Go Day. (320) Sh. 7. Een knappe mechanicus, ee,n concurrent,een lollige oom en een aardig meisje ien,een geschikt verhaal, dat alleen wat lang is uitgesponnen. Christie (Agatha) : The secret Adversary (300) Sh. 7. De avonturen van Miss Prudence Cowley ien Tommy,Beresford, die eenmenigte moeielijke gevallen krijgen,op te lossen en er heuschelijk in slagen. Cobb (Thomas): Priscilla to the Rescue. (315) Sh. 7/6. Epen jonge baron krijgt communistische idées en maakt van zijn huis een soort van hotel. Hij zal zijn fortuin gebruiken om armen te helpen, wil zelf zijn onderhoud verdienen, en is bereid geen ongehuwde moeder te huwen.,het is een kleine komedie. Voorbehouden. Crawford (T. C.) : The Amateur Archangel. (262) Sh. 5.,Schrijver veronderstelt dat Jean Colomb, dien hij toevallig in leen parijsch-restaurant ontmoet, rde maker is van.de aarde en wat er op is. En het is een mislukking wat betreft de levende schepsels,en vooral den mensch. Daarom denkt Colomb zijn blunder te verbeteren yen wil uebermenschen" invoeren. Enfin, het boek is geen grapje, is soms leuk en soms vinnig ironisch,

141 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 141 maar zoodra een ernstiger toon wordt aangeslagen, is het vervelend. Cronin (Bernhard): Bluff Stakes. (314) Sh. 7/6. Een eerlijke maar hardhandige mijneigenaar, die juist door zijn strengheid iedereen tegen zich,in het harnas jaagt, zoodat men hem tegenwerkt en van zijn ontginning niets terecht komt. Maar in de liefde schijnt hij gelukkiger te zijn. Goed. Curwood (J. 0.): The Flaming Forest. (318) Sh. 7/6. Het,komt eigenlijk neer op,een detective-verhaal in Canada's bergen en wouden. Een kleine passage maakt wellicht,dat men het niet aan iederen in handen kan geven. Dawson (Coningsby) : The Kingdom sound the Corner. (320) Sh. 7/6. Een vrouw die ieder jaar een anderen man heeft en niet altijd op behoorlijke wijze. Dit boek van vele en onsympathieke liefden is niet goed te praten. Ook niet de wijze, waarop dat geschie,dt, Dowdal (Mrs.): The tactless Mann. (319) Sh. 7/6. Erg onnoozel boek. De taktlooze man is een millionair, die geen vrouw heeft kunnen vinden omdat hij zoo taktloos is. Een arm meisje probeert het, trouwt met hem en plundert hem voor haar eigen plezier ien voor haar famille. 't Is niets. Dudeney (Henry) : A. Baker's,Dozen. (300) Sh. 7/6. Een groepje novellen, waaronder eenrige werkelijk uitmunten door fijne 'observatie yen uitbeelding. Ellis (Havelock) : Kanga Creek. An Australian Idyll. (68) Sh. 4/6. Een geschiedenisje ter illustratie van het ontwaken van het seksuieele leven, idat meer,in leen studie thuis hoort 'dan sin een novelle. Niet goed. Evarts (H. rg.): The Settling of the Sage. (3o8) Sh. 7/6. Strijd in rde Amerikaansche prairiën tusschen veehouders en landbouwers. Er wordt behoorlijk geschoten in dit verhaal, wijl advokaten. om,de kwesties,op te lossen, niet bij de hand zijn. En een liefdeshistorietje. Fletcher (J.): The Middle of Things. (312) Sh. 7. Een jongem,an, die veel van,detectiv-romans houdt, raakt er voor goed in als hij een dooden man vindt in de nabijheid van zijn neigen huis. En (de lezer moet de campagne meemaken tot oplossing van dit geval.

142 142 PORTRETTEN Eduard Mórike te Ludwigsburg geboren. De laatste en de beste dichter van de Zwabische school. Men vindt de bewijzen van zijn vriendelijke kunst in Gedichte. In verzen was ook geschreven de Idylle vom Bodensee. Zeer bekend is zijn roman Maler Nolten, het sprookje Stuttgarter Ilutzeln'iannlein en de keurige novelle Mozart auf der Reise each Prag. Josef Victor von Scheffel. Werd geboren 1826 te Karlsruhe. Trok de aandacht door zijn luimige Epstein en lustige Reisebildern. Der Trompeter von,s ackingen maakte hem met een slag beroemd. Het is jammer dat de schoonheid zijner Bergpsalmen door minder lezers schijnt gewaar leerd te worden dan de stamtafel vroolijkheid van zijn Gaudeamus.

143 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 143 Fletcher (j. S.) : Ravensende Court. (307) Sh. 7 Geheimzinnigheid en bloed is er voor jegeld. Verder een kerkhof, zeevoovers, schatten, chineezen met messen en revolvers... in één woord: een disch, welvoorzien van leesvoedsel. Fuessle (Newton) : Gold Shod. (320) Sh. 7/6. ide held wil artist worden en onder invloed van,een vrouw wordt hij fabrikant met verrukkelijk succes. Dan heeft hij vele geschiedenissen met vrouwen 'en besluit later maar weer terug te keeren tot zijn kunstenaarsroeping, die eigenlijk niet bestaat. Het is al zoo wat. Niet goed. Garrett (W.) : The Sport of Destiny. (286) Sh. 7/6. Om ide reputatie van een vrouw niet te schenden, laat e'en man zich beschuldigen van moord en wordt ter dood veroordeeld. Dit vonnis, verzacht tot dwangarbeid, geeft hem gelegenheid om te ontsnappen, millionair te worden sen als koning te heerschen over een eilanden-rijk idat hij eenvoudig gekocht heeft. De dochter ider,doode vrouw bewijst uit nagelaten brieven zijn onschuld. Voorbehouden. Gould (Nat.): A Great Surprise. (254) Sh. 7. Een nagelaten racing story" van 'dezen populairen schrijver. Goed. Gould (Nat.): Sold for,a Song. (254) Sh. 7/6. De misdaad wordt door,dezen auteur steeds beschouwd als een sport en ede misdadigers als sportmannen die het beste er van zien te maken. Afgezien van deze opvatting, zijn de verhalen van Gould geen verkeerde lectuur. Grey (Zane) : The last Man. (31i) Sh. 7/6. Wild-West. Bloedige vijandschap tusschen twee groepen. En,de jongeman der eene partij wordt electrisch verliefd op een jongedame der andere. En het eindigt met een prachtmoord. Bioscoop-lectuur. Haggard (Rider): The Virgin of the Sun. (308) 7/6. Echte romantiek van Haggard, die tbeproeft zijn lezers te doen rillen, hetgeen echter zelden gelukt. Zij is zonnemaagd geworden (in Mexico ten tijde der Inca's) om het huwelijk te ontloopen met den man, idien zij niet wil. Om haar te, redden zal de man, dien zij liefheeft, gaan vechten. Maar hier is 't manuscript verlore,n en de lezer ergert zich om de teleurstelling, die 'Haggard hem bezorgt.

144 144 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Harding (H.): The Hawk of Rede. (316) Sh. 7/6. De baron is 11en,duivel yen maakt het idorp ongelukkig door zijn heerschzucht en bandieterij. Totdat hij zijn man vindt, een ex-cowboy,,die zoo juist uit Amerika is teruggekeerd ien het onoverwonnen heerschap ongeverfd de waarheid vertelt, hem de rijzweep uit ide hand schiet, met zijn lasso bewerkt ien bovendien zoo joviaal en humoristisch is, dat de lezer hem lief krijgt. Harrison (H. Sydnor) : Saint Teresa. (456) Sh. 8/6. Deze Theresa ede Silver haat,de liefde, heeft een afkeer van mannen, maar als de ware Jozef komt, wordt dat wel anders. Horn (H.) : Tyranny. (251),Sh. 7/6. De tirannie bestaat hierin,dat een katholiek priester aan een katholiek meisje verklaart dat zij niet met even gescheiden man mag huwen. Niet voor Tons. Hutchinson (A.) : If Winter comes. Sh. 7/6. Een man, die zich voor alles opoffert en de slagen krijgt. Voorbehoud. Hutchinson (A.) : This Freedom. Sh. 7/6. Tegen de emancipatie der vrouw. Voor volwassenen. Hutten (Baroness von) : Mothers in Law. (314) Sh. 7/6. Twee schoonmoeders van zeer verschillend karakter: leen Amerikaansche en een enghartige Italaansche. Zij zijn elkaar vijandig en moeten toch samenwerken. Van het jonge paar sterft de m,an en het kind en nu gis het,de kwestie hoe men een onwettig kind van den overleden man stil daarvoor in (de plaats kan schuiven. Gelijk al ide boeken dezer schrijfster, verdient ook dit ernstig voorbehoud. Kyne (Peter) : The Go-Getter. (95) Sh. 2/6. Het lustig verhaal van William Peck, idie met één arm is terug gekomen uit Frankrijk, maar in America zich,door alles weet heen te slaan. Een Boffer", zooals de titel hem ook noemt. Leadbitter: Dead Reckoning. (260),Sh. 7/6. (De titel is een scheepvaart-uitdrukking en beteekent, de plaats van een schip op zee te berekenen zonder observatie der sterren, alleen uit de,afstanden en richting die het schip heeft afgelegd. Dit vindt -hier zijn toepassing op den (oud-zeekapitein, wiens dochter gehuwd is met een ijdelen artiest, en bij wien de oude vader is gaan inwonen omdat zij anders niet kunnen bestaan. Het heeft iets van King Lear, die zijn intrek nam bij zijne dochter

145 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 145 en kwam tot een tragisch eind Deze roman staat hoog boven de gewone ontspanningslectuu. Leslie (Shane): The Oppidan. (365) Sh. 8/6. Meer een beschrijving van Eton idan,een verhaal met Eton.als achtergrond. Voor buitenlanders zoo goed als niet te be grijpen. Lindsay ((David): The Haunted Woman. (197) Sh. 6. Wij Hollanders zijn, hoop ik, te nuchter om plezier te hebben in zoo'n betooverd huis en betooverde vrouw. Het is bar on- ;samenhangend. Machen (A.): The secret Glory. (3o9) Sh. 7/6. Geene reden om het te verwelkomen; meer idan eene om het diet te doen. Marriot: An Order to View. (286) Sh. 7/6. Hij is verloofd met een meisje -- ziet een ander, dat hem beter aanstaat. Zijn verloofde leert den broer van dat meisje kennen en heeft hem ook liever. Zoodat alles terecht komt. Voor volwassenen. Marshall (E.): Sheperds of the Wild. (315) Sh. 7/6. Ruzie tusschen herders in de wildernis. Een weeke,stadsche jonkman ontwikkelt zich yin deze ruwe, maar gezonde omgeving tot een robusten knaap, wiens vuistslag ide kracht heeft van een smidshamer. 't Is verder in orde, maar weinig belangwekkend. Maxwell (W. B.) : Spinster of this Parish. (319) Sh. 7/6. Maxwell,is een seerste klas-verteller en dit verhaal is voor volwassenen een interessante lectuur. Mc. Grath (Harold) : The ragged Edge. (313) Sh. 7/6. De moraal is niet in orde. Een dief heeft berouw maar restitueert het gestolene niet (aan den eigenaar. Hij trouwt met een jong meisje, (dat hem oppast als hij ziek gis,door overmatig gebruik van Wiskey, en hij vertelt haar niet dat hij door de politie wordt gezocht. Tenslotte is alles geluk en welzijn. Hum! Het gaat te gemakkelijk. Milne (A.) : The red House Mystery. (259) Sh. 6. Speurroman met,al ide gebreken, die wij gewoonlijk vinden bij de exemplaren van dat genre, maar niette,genstande alle onwaarschijnlijkheden toch de nieuwsgierigheid wekkend van den lezer en derhalve in staat hem te boeien. 10

146 146 PORTRETTEN Dettev von Liliencron. `Ver d geboren in 1844 te Kiel. Men noemt als zijn beste werk het epos Poggfried. Hij schreef ook drama's, romans en novellen, maar zijn beste talent heeft hij ontvouwd in zijn Gedichte. Op een tijd dat het hoog noodig was bracht hi j in de duitsche literatuur, vooral in de duitsche lyriek, nieuwen en frissc hen levenslust en temperament. Christian Ft iedrich Hebbel te Wesselburen geboren. Maakte zich het eerst naam door de tragedie Judith. Ofschoon hij uitmuntte door zijn balladen, sonnetten, epigrammen ; bleef zijne liefde zich richten naar het tooneel. Wij noemen uit vele dramatische werken Herodes und Haraamne Moloch Agnes Bernauer Gyges und sein Ring de Nibelungentrilogie.

147 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 147 Moore (Leslie): The House called joyous Garde. 1(251) Sh. 7. Een protestant onterft een jongedame omdat zij katholiek is en vermaakt zijn vermogen aan een jongen man uit Canada. Deze erfgenaam was evenwel ook reeds katholiek ien hij zocht nu naar die onterfde. Zij krijgen elkaar lief, maar hij wil haar niet trouwen omdat zij zoo bar rijk is. Doch dat komt wel terecht. Een oude profetie is trouwens ook nog in het spel. Ontspanningslectuur. Morris (R.): The Lyttleton Case. (260) Sh. 7/6. Politie-roman. Verbazend ingewikkeld, iofschoon de lezer kans heeft spoediger dan die man van Scotland Yard te ontdekken hoe de vork aan den steel zit. Verder: kranig gedrag van een juffrouw met ieen revolver. Gewone ontspanningslectuur door spanning. O'Donavan (G.) : The holy Tree. (319) Sh. 7/6. De geschiedenis van een Iersch meisje, gehuwd met den verkeerden man. Om de literaire waarde verdient het boek door volwassenen te worden gelezen. Ogden (G. W.) : The Flockmaster of Poison Creek. (320) Sh. 7/6. De held is een vechtersbaas, die het tegen iedereen opneemt, die onrecht doet; en hem op behoorlijke wijze toetakelt om dat onrecht te wreken Daar zijn m nenschen, die houden van zulke homerischebokspartijen. Orczy (Baroness) : The Triumph of the scarlet Pimpernel. (320) Sh. 7/6. Pimpernel is bekend uit de vorige boeken (vertaald in het Hollandsch),der schrijfster. ihier is hij weer weldadig werkzaam ten tijde van Robespierre, wiens dagen ten einde spoeden! Goed. Osbourne (L.) : wild Justice. Stories of the South Seas. (360) Sh. 7/6. Onder menig opzicht zijn deze geschiedenissen hoogst onaangenaam. Packard (Fr.) : Doors of the Night. (297) Sh. 7/6. Een thriller". Sensatie van het begin tot het einde. Een millionair is vermoord, zijn onschuldige secretaris wordt verdacht, hij vlucht en sleept ons mee in de wereld der misdadigers. Voorbehoud. 10'

148 148 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Pain (Barry) : The Diary of a Baby. Beeing a Free Record of the Unconscious Thoughts of Rosaly Ysolde Smith, aged one Year. (125) Sh. 1/6. Een ondeugend,en geestig boek, waarin schrijver gelegenheid heeft gevonden lachend de waarheid te zeggen. Patten (Simon) : Mud Hollow. From Dust to Soul. (384) Sh. 7/6. Uit stof zijn wij gekomen tot stof zullen wij wederkeeren. De beste vorm van stof: spieren! Dat is de heele wijsheid, die op verschillende wijzen wordt uitgewerkt. Het zal wel een van de meest krankzinnige boeken zijn, die,dit jaar van de pers kwamen. Peterson (Marg.) : Dust of Desire. (266) Sh. 7/6. Lijkt meer op een Fransch romannetje met zijn echtbrekende verlangens, maar loopt gelukkiger af. Voorbehouden. Raine (William) : Steve Yeager. A Story of Adventure on the American Border. (252) Sh. 7/6. Een kerel met spieren, een nobel hart en durf voor drie. Hij treedt ook op als cowboy voor,de filmmakers, maar wat verdienstelijker is, hij trekt er op uit om een meisje tebeschermen met zijn stalen knuisten. En 't loopt anders af dan de lezer zal verwacht hebben. Rita : The Road to Anywhere. (318) Sh. 7/6. Rita is mevr. Desmond Humphrey. Haar boek, dat de avonturen beschrijft van een weggeloopen Fransch meisje, is niet geschikt voor lectuur. Het verhaal gaat terug naar den oorlog en de Duitschers 'worden nog behandeld gelijk men dat in die dagen uit vaderlandsliefde meende te mogen en moeten doen. Redgrave (Susan): Diana Steps down. (282) Sh. 6. Een dramatische draak, dien men als minderwaardig leesvoedsel gerust kan laten staan. Russell (A. J.) : God's Prodigal. (285) Sh. 7/6. Een ontsnapt gevangene vervangt lustiglijk den geestlijke, dien hij heeft vermoord. En daaruit ontspruit een romannetje, dat in elk opzicht mislukt lijkt,,en voor niemand goed is. Salter (Olive) : God's Wages. (260) Sh. 7/6. Eene vrouw, die alles opoffert aan hare ijdelheid: man, vrienden alles. Zij maakt er gebruik van om haar ijdelheid te voldoen en werpt ze dan weg. Deze roman is weinig over-

149 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR 149 tuigend, sterk overdreven 'en, soms grotesk. Bij wat meer beheersching had het een goed en leerzaam" verhaal kunnen worden. Samuel (M.): The Outsider. A story of modern Paris. (32o) Sh. 7/6. Na de demobilisatie wil een jong Amerikaan terwille ider vrijheid blijven in Parijs. Hij leeft met,een meisje, valt steeds dieper wat betreft zijn maatschappelijk welvaren, en wordt een verongelukte in de groote wereldstad. Ongeschikt. Savidge (E. van) : The Flying Submarine. (255) Sh. 4. De heele wereld is reeds in handen der roode revolutiemannen, behalve Engeland en Amerika. Maar,de Engelsche vloot wordt vernietigd door vliegende onderzeebooten. Op dat oogenblik helpt de Jules Vernsche Uitvinding van een toestel, waarmede al ide Ammunitie van den vijand van uit,de verte wordt opgeblazen. igelukk+ig! Scrymsour (Ella) : The Perfect World. A Romance of strange Places. (320) Sh. 7/6. Ja, vreemd inderdaad. Die volmaakte wereld is Jupiter, welke de schrijfster zich zoo weet te verbeelden dat men het boek niet ten einde kan lezen. Die verbeelding is al te machtig. Stayton (Frank): Out of Tune. (256) Sh. 7/6. De pianostemmer, de held van dit verhaal, houdt er zulke leelijke moraal op na, dat wij het boek afkeuren. Syrctt (Jerrard) : Pousse-Café. (245) Sh. 3/6. Een meisje dat van kwaad tot erger vervalt ten als prostituée wordt vermoord. Het boek deugt nergens voor. Tarbell (Ida): He Knew Lincoln, and other Billy Brown Stories. (179) Sh. 7. Billy vertelt uit president Lincoln's dagen en het strekt den president tot ieere, wat er van hem alzoo wordt gezegd. Goe, I. Tarkington (Booth): Gentle Julia. (3 z') Sh. 7/6. Wel geen leuk boek, waarin twee kinderen en een ietwat luchtige en veel-liefhebbende twintigjarige tante een rol speleg. Toch niet voor iedereen.

150 150 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Tilden (W.): It's all in the,game. (62) Sh. 5. The game is lawn-tennis (en daar schijnt alle levensgeluk in le zitten. Wie tennist wordt sober, krijgt zelfbeheersching, moed, vaderlandsliefde enz. Misschien is het werkelijk voor tennisspelers aantrekkelijk en overtuigend. Trent (Paul) : Brotherhood. (248) Sh. 7/6. Een jonge eigenaar van (een fabriek heeft in de loopgraven leeren waardeeren de broederschap onder (de menschen. Nu wil hij de verhoudingen tusschen werkgever (en werknemer" veranderen. En daaruit ontwikkelt zich deze roman, die als zoodanig vrijwel mislukt is omdat (de schrijver er geen leven in weet te brengen. Trent (Paul): Mark Ryder's Vow. (240) Sh. 7. De belofte van den advokaat aan zijn stervende vrouw is, dat hij niet meer zalhertrouwen. Of hij,die belofde houdt, mogen wij den lezer niet zeggen, dan is (de aardigheid ier af. Wallace (E.) : The flying Fifty-Five. (257) Sh. 7/6. Een jongedame,,die paarden traint voor de wedrennen; een jonge graaf (vermomd!), die haar staljongen wordt en na veel avonturen haar man! Amusementslectuur. Wadsley (Olive) : Sand. (3o9) Sh. 7/6. De meeste boeken 'dezer schrijfster zijn onbruikbaar wegens de brutale uitstalling van Sexualisme. Ook dit! Weare. Giffard (J.) : The Golden Bay. A Tale of Piracy off the Devon Coast. (266) Sh. 7/6. Het gaat (er tam toe en de zeeroovers zijn niet zoo verschrikkelijk als men van dat soort lieden verwacht.,het verhaal is ook zeer tam en bovendien hoogst onwaarschijnlijk. Weaver (Anne) : The unseen Player. (375) Sh. 7/6. Heel sensationeel, maar toch niet gezocht, gegeven eenmaal het feit dat de verbeelding, eenmaal opgewekt, iemand parten kan spelen. Gelijk zij hier Idoet bij ide jonge weduwe, die zoo heel geleek op een vrouwelijke voorzaat. Wells (Carolyn) : Ptomaine Street. The Tale of Warble Petti coat. (125) Sh. 5. Een parodie van een bekende roman,,,maine Street". Als men deze niet kent, heeft men natuurlijk weinig aan de parodie. En ik ken Maine Street" niet.

151 PORTRETTEN 151 ( Annette von Droste - Hulshoff, Geboren Hare gedichten zijn niet voor iedereen, omdat de diepte der gedachten meer dan gewone inspanning vraagt, eis niet minder de geweldige phantasie. Van haai vermelden wij den cyclus Das geistliche Jahr. Gedichte en de na haar dood uitgegeven Beste Gaben. Uitmuntend is de novelle Die Judenbuciw. Christine Vetter. -Van deze schrijfster, die 'een mooi talent heeft voor de volksvertelling en op dat gebied heel wat geschreven heeft, mogen genoemd worden: Eenvoudige Menschen Kleine Burgers Goedgemaakt Drie -- De Schat der o'fiiid y's.

152 152 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR Wells (Carolyn): The Mistery 'Girl. (349) Sh. 7/6. Heeft men hem vermoord, of iheeft hij zich zelf gedood? Dat is de vraag, waarmede de schrijfster hare lezers bezig houdt en tenslotte nog verrast door,een onverwachte ontdekking. Wilkinson (W.) : Yvette in Italy and Titania's Palace. Een aardig, geestig en fantastisch boek met fijne prenten. Sprookiesland en werkelijkheid. Williams (Sidney) : The Body in the Blue Room. (318) Sh. 7/6. Amerikaansch detective-verhaal, dat niet zuinig is op een paar dooden meer of minder en bijzonderheden wat te veel uitspint. Williams (V.): The Yellow Streak. (31 I),Sh. 7/6. Een,goede, geheimzinnige geschiedenis in eden trant der detective-verhalen, doch waarvan men den afloop niet kon voorzien. Wylie (J.) : The sdark House. (313) Sh. 7/6. Een dokter, hard en ruw, bedorven in zijn 'ongelukkige jeugd en later door 'een atheistischen leermeester. Een tooneelspeelsterr, die hem wil winnen (omdat hij in zijn hardheid ede eenige man is, die haar weerstaan kan) brengt hij aan het verstand, dat zij een doodeliike ziekte onder,de leden,draagt. Misschien voorvolwassenen. Wynne (May): The Red Rose of Lancaster. (252) Sh. 7/6. Historische roman uit het einde,der i5de eeuw ; heeft tot onderwerp de ontsnapping van Henry Tudor uit ide grafelijke gevangenschap. Goedwerk. -- The Return of Alfred. By the author of Patricia Brent, Spinster". (320) Sh. 7/6. Patricia Brent" kennen wij, maar niet de schrijver. Dit verhaal is grappiger 'dan het genoemde. Eene persoonsverwisseling: met koddige, igelukkige gevolgen.

153 aggg^oggocccccc CCCCCCCe CCCo 0.1 x, I ll. DICHTWERKEN 1 ^ r o ^^ : GGGGGGGGGGGGGGGGGa Ce sont les plus mauvais, Les vers que, du tiroir, pour la foule, on délivre Les meilleurs sont les vers qu'on ne fin,it jamais." Edmond Rostand heeft deze verzen op zijn geweten en als dichtermocht hij zich ideze boutade veroorlooven. Wij hebben niets anders te doen dan te registreeren,de verzen,.die wel geschreven en gedrukt zijn. De verdeeling in Oorspronkelijke uitgaven en Bloemlezingen" lieten wij echter vervallen; omdat het duidelijk genoeg blijkt uit den titel der boeken tot welke categorie zij behooren. Aderra van Scheltema. De eerste Oogst. Dit bundeltje bevat veel socialistische en ook anti-godsdienstige verzen. Alberts (Joh. C. P.) : Feestelijke Ommegang uit het leven van een toste eeuwer 2 dln. Per dr. f 3.50, geb. f 4.5o. Deel I , Deel II (252). Balladen (Britische) : Geïllustreerd door Arthur Raikham. Vertaling van Arthur Verwey. (199 m. 16 pltn. in klrndr.), f 20., geb. linn. f 27.50,,geb. f 40.. Bilderdijk (W.) : Bloemlezing uit zijn Gedichten. Uitgezocht en met inleiding en,aanteekeningen voorzien 'door J. van der Valk. Dl. (Stereditie. Dl. 14). (288) geb. f 1.6o. Bredero (G. A.): Werken. Met inleiding e,n,aaanteekeningen van Dr. J. A. N. Knuttel. I.Dramatische werken (36o m. 13 afb.) f io., geb. f. 12.5o. (Voorzichtig.) Buning (J. W. F. Werumeus) : In memoriam. (Gedichten.) Geschreven in Gedeeltelijk verschenen in De Gids" en- Groot-Nederland". (Gedrukt voor Palladium, onder leiding van J. van Krimpen). (31) roy. 8. f 5.1o. Caeymaex (Joris) : Reis en Levensbeelden. Proza en Verzen. (45) f I.. Clercq (René de): Het boek der Liefde. f 3.90, geb. f Dideriksz (Jan): De Keten Soninetten. (38) f 5.25.

154 154 DICHTWERKEN Eyck (P. N. van) : Inkeer (Verzen). (Voor Palladium gedrukt onder leiding van J. van Krimpen). (24) f Graadt van Roggen (W.) : Amata. Een Oogst van Verzen. (68en 2). In linn. f Geestelijke Gedichtjes. Ie Bundel (2e dr.) f e Bundel (1e dr.) f Katholieke godsdienstige gedichtjes. Hooft (P. C.) : Gedichten verzameld en toegelicht door dr. G. E. Engels. (123 m. e prt. en I plt.) Geb. f Hulstijn (Wouter) : Carillon (Gedichten). Verlucht met 9 s ymbolische Verbeeldingen door Chris Agterberg. (39) f In 't Bloemhofke. Verzen verzameld door Jacqueline E. van der Waals. (6i) f 2.25, geb. f 3.. Kemp (Math.) : Ravijnen. Verzen. Herziene druk van Het Wijnroode Uur, Naar.den Uchtend en De Vreemde Vogel. (L18) f Katholieke,dichter van een merkwaardig talent. Moens (Wies): Opgangen. Houtsneden van J. Cantrè. (47). f 2.25, geb. f Permys (Martin) : De Zaluwen om den Toren. (43) f Penning Jr. (W. L.): Levensavond. Gedichten. Bezorgd door Alb. Verwey en J. van Krimpen. (228) f 4.25, geb. f Pienaar (E. C.): Digters uit Suid-Afrika. Bloemlezing uit de poësie van die twede Afrikaanse taalbeweging. 4e verm. druk. (12 en 147) geb. f 3.. Reypens (L.) : Gewijde Bloei. Gedichten. (87) f Katholieke Vlaamsche dichter. Rutten (Felix): Sonnetten. f Behoeven geen nadere omschrijving. Roland Holst v. d. Schaik (Henriette). Sonnetten en Verzen in Terzinen geschreven. 3de dr. (130). Deze bundel is merkwaardig voor de ontwikkeling van het geestelijk leven der dichteres.

155 DICHTWERKEN 155 Scholte (Henne) : en Jan R. Th. Campert. Refereinen. Verzen. (69) gekart. f 1.9o. Schreurs M. S. C. (J.) : Voorjaar. (8o) f i.. Voor U alleen. (120) f I.50. Katholieke dichter. Zijn gedichten treffen Gloor innigheid. Staring (A. C. W.) : Gedichten. Met eene inleiding. Uitgegeven door Nicolaas Beets. Volksuitgave. Compleete zorgvuldig herz. 12e druk. (20, 404 en 6) f 2 50, geb. 3.5o. Souterliedekens. Een Nederlandsch Psalmboek van 1540 met de oorspronkelijke volksliederen.die bij de melodieën rbehooren. Uitgegeven door Elizabeth imincoff-marriage. Eerste vervolg op het oude Nederlandsche lied. Wereldlijke en geestelijke liederen uit vroegenen tijd. Teksten en Melodieën, verzameld en toegelicht door Th. van Duyse (297) f 16., geb. half led. f Tinbergen (Dr. D. C.) en H. M1d(lendoi p : Dichters na '80. (312). Een bloemlezing, waarin nu eens niet de ge,dichten worden afgedrukt, die men overal vindt en,00k de katholieke dichters niet worden doodgezwegen. Verhoeven (Bernard) : Verzen. (67) f i.. Vondel's lyriek. Bloemlezing, niet een voorwoord van Van Elring. (Nieuwe titeluitgaaf). (16 en 346, m. 1 portr.) post 8'' , geb. f Vries (Hendrik,de): Vlamrood. Verzen. (31) f i.. Waals (Jacqueline E. van der) : Laatste Verzen. (S3) f Zeldenthuis (J.) : Het zingende Lied. Verzen. (103) f 1.5o

156 156 PORTRETTEN Bernard Verhoeven, Geboren 29 April 1897 te Arnhem. Verzorgt een keurige letterkundige kritiek in Het Centrum. Dichtbundels : Van Schijn en Schemer De Voorhof Verzen. Tooneelwerk: Mirja(De Beiaard 1922). Jan Feith. Tegenwoordig redacteur in Indie; de reis daarheen beschreef hik in een dagboek. Het Verhaal van een Dief. Reportage - werk van goede verdiensten als Betooverde Huizen. Psychologisch bedoeld is Altru en Ego. Verder danken wij aan dezen auteur vele j ongensboeken.

157 ^GG^^^^^^G^GGGG^Jp^^^c^c^c^ce ca ix g, KUNST 1 a^, ^^,»^'1 OG GG<s`G <sg<s<sgg GG^`s GGGO ^ f3 _ ^ Album van Luchtfoto's. Het Vredespaleis. Maanbrug te Rotterdam. Raadhuis te Rotterdam. Paleis te Amsterdam. Scheveningen. Binnenhof met Regeerungsgebouwen. (6 pltn). f 3.. Ambachts en Nijverheidskunst (Nederlandsche) : Uitgegeven met steun van het Departement van Onderwijs, kunsten en wetenschapen. (8o,m. 105 afb. op. 40 pltn.) f 6.25, geb. f de platen afz. in portefeuille f Bucher (Bruno) : De Kunstnijverheid. Hand- e,n studieboekje tevens vademecum voor bezoekers van musea e,n tentoonstel- Hagen. Naar Kunst in handwerk" omgewerkt, uitgebreid en geillustreerd door J. W. H. Berden. 5e herz. druk. (385 en 18 m. 118 fig. tusschen tekst en op 9 pltn. in zw. en klrndr.) geb. f Byvanck (Dr. A. W.) en Dr. G. J. Hoogenwerf: Noord-Nederlandsche miniaturen in handschriften der i4e, i5e yen 16e eeuwen, verzameld en beschreven. Afl. 1/2 (40 pltn.). N o kplt. pl. min. 12 afl. p. afl. f 25.. N kplt. pl. min. 12 afl. p. afl. f 30. Dijk (Maarten) : Het begrijpen van Muzdek. Een poging tot verdieping van het muziekgenot. (Pauw-serie Dl. IV). (io en 110) geb. f Gelder (J. ede) : Bartholomeus van,der Heist. Ee,n studie van zijn werk, zijn levensgeschiedenis, een beschrijvende catalogus van zijn oeuvre, een register en 41 afbeeldingen naar schilderijen. ( ) f 30., geb. f 34.. Gezichten (Vijf,en veertig) uit Gelderland, naar onuitgegeven teekeningen en aquarellen. (Uitgeg. door Gelre Vereeniging tot beoefening van Geldersche Geschiedenis, oudheidkunde en recht, bij gelegenheid van het 25 jaar bestaan der vereeniging. (4 blz. m. 4 afb. op 39 pltn.) fol. in portef. f 15., weeldeuitg. f 25.. Hees (Gillis van) : Goede bekenden. Liederen voor. school en gezin, gekozen en met cijferschrift voorzien. (4 en 64) post 8 f 1.50, geb. f 1.75.

158 158 KUNST Huffel (N. G. van): Cornelius Ploos van Amstel. Historische schets van de techniek -der Hollandsche prentteekeningen uit de 2e helft der 18e eeuw. Met 45 afbeeldingen op losse bladen. f 3 5. In het aartsbisschoppelijk museum. (Overdruk uit het Gilden boek). ( m. afb. tusschen tekst) f Klerk (Jos. van): Missa tin hon. S. Francisci Assisiatis. Ad duas voces aequ,ales comitante organo. Partituur (i5) f 3.75, 2 zangstemmen f I.. Kunst (Fransche) : Bibliotheek van Fransche letterkunde, schilder, Bouw, beeldhouw- en tooneelkunst, muziek enz., onder redactie van P. Valkhof, Leiden, A. W. Sijthoff, Uitg. MI,J. post 8. XVII, XVIII, G. Jean Aubry Fransche muziek. Vertaling van Martin J. Premsela 2 dln. (8 en 95, 4 en I I i). Per dl. gekart. f Kunst (Moderne) in den Privatsammlungen Europas. Markus Heubner, Holland. Mit 64 Abbilidungen. (88) geb. f 5.5o. Leeuwerk (DE.) : Nationale zangbundel voor Roomsch Nederland. ie bundel (Piano met zang) 2'e druk f 3.. Leliman (J. H. W.) en Sluyterman (K.) : Het modern landhuis in Nederland. Met 583 afbeeldingen, 3e herz. druk en veel veren, druk bewerkt door K. Sluyterman en A. J. van der Steur. (20 en 263) geb. f Lelyveld (Th.,B. van) : De Javaansche danskunst. (32 m. 38 afb. tussche,n tekst) geb. f Lugt (Frits) : Les marques de collections et,dessins et d'estampes. Marques estampillées et écrites de collections particulières et publiques. Marques 'de marchands,,de monteurs et d'imprimeurs, cachet de vente d'artistes décèdès. Marques de graveurs apposées après le tirage des planches. Timbres d'édition, etc. Avec des notices.historiques sur les collectionneurs, les collections, les ventes, les marchands et éditeurs, etc. (12 en S98 m. afb. tusschen tekst) geb. f 75.. Mont (Pol de) : De schilderkunst in Belgic van 1830 tot 1921 met Ito platen. (I2 en 258) geb. in linnen f Rennes (Catharina van) : Lente,bloemen. Kinderzangspel. Tekst van C. M. van Hillen-Gaerthe. (34) f 3.90.

159 KUNST 159 Solo-album (Goldschmeding's) bevattende 37 geliefkoosde melodieen.en muziek-stukken voor orgel. Ten dienste van het solo-spel gearrangeerd door Goldschme,ding's Piano en orgelhandel. (28) f Vrees (Willem de) : Een Noord-Nederlandsch handschrift met verlichterien" uit het midden van de 15e eeuw. De meester met het stompje". Met 11 afbeeldingen. (4 en 52) f Baum (J.) : Gotische Bildwerke Schwabens. 90 M. Bayer (J.): Baustudien and Baubilder. 28 M. Beyer (0.) : Wilhelm Stei,nhausen. 12 M. Bierman (G): Jahrbuch der jungen Kunst. 10o M. Bode (W.) : Florentiner Bildhauer ader Renaissance. loo M. Bredt (E.) : Rembrandt-Bibel. 4 Bde. 54 M. Brinckmann (A.) : Deutsche Stadtbaukunst in der Vergangenheit. 48 M. Bucherer (M.) : Spitzen, Bilder, Papierschnitte, Silhouetten. 125 M. Cohn (W.) : Indische Plastik. 70 M. Creutz (M.) : Kolner Kirchen. 11 M. Dehio (G.) :,Geschichte 'der Deutschen Kunst. 2 Bide. loo M. Durer (A.) : IDie vier Evangelien and die. Offenbarung St. Johannis mit 52 Abbildungen nach eden Holzschnitten. 200 M. Fechheimer (H.) : Kleinplastik der Aegypter. 7o M. Fischer (0.) : Chinesische Landschaftsmalerei. 120 M. Friedlander (M.) : Albrecht Durer. 90 M. Fuchs (E.) : Honoré Daumier. Lithographien. 17 M. 5 Glaser (Kurt) : Zwei Jahrhunderte deutscher,malerei. Over het ibloeitijdperk tot de 16e eeuw. Uitmuntend. Hackmack (A.): Der chinesische Teppich. 25 M. Niet alleen ter bewondering geschrewen maar ook met het praktisch doel van navolging.

160 160 KUNST Hagen (0.) : Deutsche Zeichner von der Gotik bis zum Rokoko. 120 M. Haring (E.): Leonardo da Vinci. ro M. Hauttmann (M.) : Geschichte der,kirchlichen Baukunst. i3o M. Henry (D.): Der Weg zum Kubismus. 34 M. Huebner (Fr.) :,Die neue imalerei in Holland. 5o M. Jessen (P.) : Der Ornamentstich. Geschichte der Vorlagen des Kunsthandwerks seit idem IMittelalter. 90 M Koch (A.): Herrenzimmer. 6o M. Lugt (Fr.): Mit Rembrandt in Amsterdam. 8o M. Vooral voor Amsterdammers van belang, die deze plaatselijke beschrijvingen kunnen controlearen. Pfister (K.) : Bruegel. 24 M. Holbein. 28 M. Herkules Segers. 120 M. Deutsche igraphiker der Gegenwart. 160 M. Pocci (Fr.): Totentanz. 75 M. Seenwald (R.) : Tiere and Landschaften. 5o M. Springer (J.) : Rembrandts samtliche Radierun,gen. 2 Bde., 25o M. Valentiner (W.): Wiedergefundene Gemalde von Rembrandt. Too M. Werner (H.): Der Weg,der Kunst. 25 M. Westheim (P.) : Das Holzschnittbuch. roo M. Wolf (G.): Deutsche Malerpoeten. 4o M. Zeichnungen,aus der Sammluing Friedrich August II. in Dresden (herausg. von H. W. Singer) M. * Bayard (E.): 1'Art de connaitre les styles: le style Anglais. 28o pl. 7.5o fr. Boinet (A.) : La Cathédrale d'amiens. 43 gravures et 3 plans fr.

161 KUNST 161 Capart (J.) : l'art égyptien: I 1'Architecture; Choix de Documents accompagnés d'indications lbi,bliographiques. 200 planches. 3o fr. Coeuror (A.) : La Musique française moderne. 12 portr. 15 autograph. 7 fr. Coulinat (J. G.) : La Technique des Puintres fr. Devis (M.) : Nouvelles Théories sur l'art moderne et l'art sacré. 8.5o fr. Dupre (H.): Un Italien d'angleterre. Le poke-pen-are Dante Gabriel Rossetti. 12 fr. Ganche (E.) : Frédéric Chopin, sa Vie et ses Oeuvres ( ). 12 fr. Gastone (A.) : Petit Guide pratique de Musique d'eglise fr. Landormy (P.) : Faust,de Gouno,d; Etude Historique et critique; Analyse musicale. 3.5o fr. Laurevee (L. ede la) : l'ecole fra,ncaise de Violon, ede Lulli a Vrotti; Etudes d'histoire et d'esthetique. 6o fr. Lenoir (A.) : Anthologie d'art; Sculpture et Peinture. 224 planches. 3o fr. Sortais (G.) : Fra Angelico,et 'Benozzo,Gozzoli; le Maitre et 1'Elève. 13 fr. Vallery-Radot (J.) : La Cathédrale de Boyeux. 51 gravures et Plan. 4 fr. 50. Vitry (P.) : La Musée -de Louvre. Guide general à travers les Collections. 32 'planches. 3 plans. 10 fr. Art of the Illustrator (The). pd. 7 Sh. 7. Bateman (H. M.) : Suburbia. Caricatures (56). Sh. 6. Bell (Cl.) : Since Cézanne. (230) Sh. 7. Blaker (j. F.): The A. B. C. of Indian Art. (302) Sh *

162 1 6 2 KUNST Bolton (Th.): Early American. Portrait-Painters in Miniature. (180) 7.5o doll. Clarke (W.G.) : Our Homeland. Prehistory and how to study them. (139) Sh. 4/6. Dodgson (Campbell) : The Etchings iof James McNeill Wistler. (36) 96 'plates..sh. 42. Fletcher (Bauister) : A History of Architecture of the Contemperative Period. 6 ed I l lu strat. (932) Sh. 42. Holme (G.) : The Studio. Year Book of decorative Art. (178) Sh. Io/6. Lucas (E.) : Vermeer of Delft. (44) Sh. io/6. Macalister (R. A. S.) : Ireland in Pre-Celtic T,im,es. (374) 5h. 25. Masterpictures of Modern Art. A Collection of Works by Famous Artists Text by Charles Marriott. (19) 4o pl. (Serie, ). Pennell (J.) : The Graphic Arts. Modern Mein and Methods. (3 1 5) 5 pds. Pope (A.): Tone Relations in Painting. (73) Sh. 6/6. Post (Chandler Rathfon) : A History of European and. American Sculpture from the Early Victorian Period to the Present Day. 2 Vol (265, 312) Sh. 63. Stewart (James) : Sketching in Water-Colours. A Book for Amateurs by an Am,ateur. (158) Sh. 3/6. Valconlon le Moine (L.) : Country Residences in Europe and America. (353) Sh. 15. Waller (Pickford) : Bookplates. (28) Sh. 3/9.

163 PORTRETTEN 163 Jan Fabricius. Wij kennen hem vooral als den schrijver vans het drama Dolle Hans, waarin de pigmentvreterij" van Indische overheidspersonen, hoofdzakelijk militairen, op treffende wijze aan den kaak wordt gesteld. Het stuk maakte grooten opgang. Hendrik Jan Boeken. In 1868 geb. te Amsterdam, waar hij leeraar werd in de klassieke talen; later te Hilversum. Hij behoort tot de redactie van De Nieuwe Gids, waarin vele zijner gedichten werden opgenomen. Wij noemen Goden en Menschen Helena Aan mijne Vrouw De Historie van Floris en Blanchehoer benevens zijne prozavertaling van Dante's Commedia. 11*

164 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS g,0 r ((AA aggoggggggggggggggo^^^^^^^^^^^^ó Evenals vorige jarenhebben wij thier een lijstje bijeen gebracht van wat wij meenen dat voor liefhebbers van literatuur niet zonder belang zou zijn. Wij durven hopen dat, buiten de wereld der vakgeleerden menigeen er iets moge vinden van zijn gading. Wat meer kennis van literatuur-historie, wat overloediger voorlichting van goede kritiekschfijvers of aae,sthetische beschouwers, zal allicht leiden tot verstandiger keuze van lectuur. Overbodig is dat niet. Van wat er in,du,itschland wordt gedrukt komt 70% voor rekening van Schund- fund IKitschf abrikanten". Dat kunnen wij van ons land niet beweren, doch als men verklaart dat 50% van wat er in Nederland wordt vertaald uit tde verschillende talen, tot de minderwaardige lectuur behoort,,dan slaat men zeker de plank niet ver mds. En zoekt tmen naar,de reden van,dit verschijnsel, dan zal deze waarschijnlijk worden gevonden in gebrek aan literaire kennis ten aesthetische ontwikkeling bij de lezers. Nederlandsch, Alblas (J.) : Incunabelen (van de) Bibliotheek der rijksuniversiteit te Utrecht, beschreven. Uitgegeven met toelichtende aantetekeningen: Platen en facsimiles door J. F. (12 en 23) f 9 Ammers-Koller (J. van) : Een Pionnierster : Minna Kruseman en hare verhouding tot Multatuli. (167) f Anema (Seerp): Een vergeten Dichteres tuit ede tachttiende Eeuw. (Clara Feyona van Sytzama. (6,en 188 m. 4 portr. en 2 afb. op 5 pltn.) f 3., geb. f Brinkman's Alphabetische lijst van boeken, landkaarten, en verder in iden boekhandel voorkomende artikelen, die in het jaar 1921 in het koninkrijk der Nederlanden uitgegeven of herdrukt zijn,benevens aanvullingen over voorafgaande jaren. Voorts een lijst tder overgegane fondsartikelen,,alsmede een wetenschappelijk register. 76e jaargang. (55 en 339) Netto f 5.75.

165 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS 165 Cultuur (Antieke) : Onder redactie van D. Cohen, E. Slijper, en H. Wagenvoort. IV D. Cohen, De Hellenistische Cultuur. Met een bloemlezing uit schrijvers, inscripties en papyri. (8 en 93) f 1.9o. Deyssel (L. vain) : Verzamelde werken. Nieuwe reeks. Kunst en Kritiek. Ie en IIe bdl. Amst. (299, 302 ) Cplt. (2 dln.) f 10.5o, geb. llnn. f 13., hfled. f Geers (G. J.):,Antologia Casteliana. Bloemlezing met aanteekeningen, uit,hedendaagsche prozaisten uit Spanje en Spaansch Amerika. Deel I. (255) f 4.. Greshoff (J.): Louis Collet. Over een Roman van Anatole France. (I) f Handelingen.an de ;Maatschappy der Nederlandsche Letterkunde te Leiden en levensberichten harer afgestorven medeleden I. (69 en 93) f Hasselt (J. A. K.) : From Shakespeare to Swinburne.. An Annotated anthologie, with,a chapter on english poetry. 2 nd. edition. (238) f 2.50, geb. f 3a--. Hazewinkel (C.) : Bijdrage tot de psychologie der Humoristen. (4 en 383) f 6.. Hessling (D. C.) : Geschiedenis der Nieuwgriekse Letterkunde. (236) f Keim (Albert) en Lumet (Louis) : Groote mannen. Per dl. geb. f 1.9o. Shakespeare. Nederlandsche vertaling van Mary Robbers. (131 m. 7 portrn. en 10 afb. op 7 pltn.) Klaver (A.) : Rabindranath Tagore. Zijn Leven, Levenswerk en Levenszending. (168 m. 5 portrn.) f 4.40, geb. f 5.9o. Meerkamp van Embden (A.) : Dante en Kadzand. Overdruk uit het archief, uitgeg. door het Zeeuwsch Genootschap der wetenschappen (14) f Meerum Terwogt (P. C. E.) : B,ij Goethe's Faust. Aanteekeningen uit leen Faustcollege leergang ( ) van prof. G. J. P. J. Bolland (8 en 399) geb. f io.. Naber (Johanna W. A.) : Frederika Bremer. ( ). Naar hare Brieven. (243 m. I portr.) f 3.90, geb. f 4.9o.

166 166 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS Proost (k. W.) : August Strindberg, zijn leven en werken. Een intei,ding. (8 en 305 m. I portr) f 5.50, geb. f Ritter Jr. (P. H.) : Lodewijk van Deyssel. 2e herz. druk. (109 m. I portr.) f Robbers (Herman) : De Nederlandsche Litteratuur na Sikemeier (J. H.) : Elise van Calcar Schiótling. Haar Leven en Omgeving, haar Arbeid, haar Geestesrichting. Met een voorrede van,g. Kalff. Met een 20-tal brieven der schrijfster ien een volledige opgaaf van haar rg?eschi iften. Versierd met platen, potretten, facsimiles en reproducties naar teekeningen van den schrijver. (14 en 984) geb. f 30. Simons (L.) : Het Drama ien het Tooneel yin hun ontwikkeling. 3,d1n. Someren (J. F. van) : Pamfletten van,de Bibliotheek der Rijksuniversiteit te Utrecht, niet voorkomende in afzonderlijke gedrukte catalogi der verzamelingen in andere openbare Nederl. bibliotheken, beschreven. Dl. II. (8,en 146) f Stokvis (Benno J.): Lodewijk` van Deyssel. Een samenvattende studie. (4 en 79) f 1.90, geb. f Tazelaar (C.): Moderne Romankunst. (Christendom en literatuur). Bandversiering van W. nheskes. (8,en 258) f geb. f Verkruysen (H. C.) : Eeuwige en eindige Waarden in Kunst en Leven. Gedachten over Oude en Nieuwe Kunst in verband met den Geest ides Tijds. (28). f Volksuniversiteits-bibliotheek. Onder de redactie van de Vereeniging V. U. B." Pier Serie (6 nrs.) geb. per tdieel f 2.25, per dl. afz No. 13. Just Havelaar, Het sociaal conflict in de beeldende kunst. (8 en 235 m. 36 afb. op 18 pltn.) No. 16. Herman Wolf, Idieeën en problemen in Goeth e's Faust. (io en 207). Vondel (Joost van,den) : Aenleidinge ter Nederduitsche dichtkunste. Herdruk van.de eerste uitgave van 165o te Amsterdam voor den boekverkooper Joos Hartgers. Maastricht, Uitg. Mij. Trajectum tad Mosam" St. Amorsplein, 16 ;kl. 8. (gedrukt 90 genummierde ex. waarvan 6o in den handel) f 3.50.

167 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS 167 Fransch. Beaume (G.) : Au Pays,de Lettres parmi les Vivants et les Morts. (300) 7 fr. Diep igaat het iniet. Veelal persoonlijke herinneringen aan schrijvers. Bedier (Jos.): La Chanson,de Roland. 12 fr. Naar den tekst van het Oxfordsche manuscript. Bedier (Jos.) : Le Roman de Tristan iet d'iseut. Illustré par Robert Engels: 48 comp ien couleurs. (200) 75 fr. Een prachtige uitgave. De geschiedenis der zondige yen hartstochtelijke liefde is zeer voorbehouden, al is het verhaal op zich zelf een meesterstuk. Bordeaux (Henry) : La Jeunesse,d'0ctave Feuillet d'après une Correspondance inédite. (212) 7 fr. Heel interessant voor literatuurstudenten. Boubakine (N.) : Introduction à la Psychologie de la Création des Livres, de leur Distribution iet Circulation, les Lecteurs, les Ecoles, les Bibliothèques, les Librairies. Théorie et Pratique. 2 Vol. 20 fr. Al de in den titel igenoemden kunnen hieruit leeren. Boulenger (Marcel): Chez Gabriele,d'Annunziio. (125) 7 fr. Schrijver heeft d'annunzio leeren ikennen tijdens.den oorlog. Men herinnere zich dat ongeveer al zijne werken verboden zijn. Bourget (P.) : Nouvelles Pages de Critique iet,de Doctrine. 2 vol. (288, 270) 15 fr. Meerendeels opstellen van de laatste tien jaren. Vooral waar hij behandelt romans et romanciers" is hij op zijn best. Carrère (J.) : Les Mauvais Mantres. (300) 7 fr. :Gaat na den verkleerden invloed,,die uitging van vele beroemde Fransche schrijvers. Zeer lezenswaard. Cohin (F.): Le Poète Louis Mercier. (117) 4 fr. Mercier was e pen dichter van de landelijke schoonheid, een christen wijsgeer tevens. Debatty (L.): Livres,de Belgique ( ). (244) 8 fr. Doumic (R.): George Sand, idix Conférences sur sa Vie et son Oeuvre. Avec 8 portraits et fac-sumle ld'autographe. 10 fr. Tweede uitgave van,dit boek. De bekende criticus velt een juist en scherp oordeel over George Sand.

168 168 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS Giraud (Victor): Georges Goyau; l'homme et 1'Oeuvre. (200) 5 fr. Een igoede levensschets van dezen katholieken geschiedschrijver en denker. Giraud (V.) : Les Maitres.ide 1'Heure. Maurice Barrès. (i6o) 6 fr. Verhaalt de literaire en geestelijke ontwikkeling van Barrès. Hallays (A.): Essays sur le XVIIe Siècle. Jean ede la Fontaine. Het weinig stichtende leven van ide la Fontaine wordt hier behoorlijk behandeld. Laborde (A.): Un Essiayiste : Emile Monté.gut ( ). (346) 20 fr. Montégut was 'een voornaam medewerker aan de Revue des deux Mondes". Lang (A.) : Voyage en Zigzags dans la République des Lettres. (300) 7.5o fr. Vijftig Karakteristieken van bekende schrijvers. Larserre (P.) : Cinquante Ans de Pensée francaise. ( 277) 7 fr. Een half,dozijn studies vooral over literaire onderwerpen. Martinenche (E.) : Histoire de l'inf luence espagnole sur la Litterature française. l'espagne.et le Romantisme français. (256) 12 fr. Marie (Aristude) :.Gérard de Nerval, le Poète et l'homme. (12o) 7 fr. Voor ontwikkelden.en literatuurkenners. Melloy (C.): Le beau Réveil. (248) 7 fr. Een boekover ede opleving der katholieke literatuur in Frankrijk,en België. Racine: Lettres de Racine a son Fils, tsuivies de Lettres de Jean-Baptiste a Louis Racine. Introduction et Notes. (206) 12 fr. Reynaud ( 'H.) : Ames francaises; Essais littéraires. Saint-Evremond: Critique litéraire. Introd. et Notes de M. Wilmotte. De philosophise van dezen ongeloovigengenotzoeker heeft men weggelaten en alleen gegeven zijn hoogstaande literaire kritiek.

169 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS 169 Strowski (F.) : La Renaissance littéraire de la France. (296) 8 fr. Schrijver is,katholiek ien een bekend letterkundige; hetgeen niet verhindert dat wij ons volstrekt niet,altijd met zijn oordeel kunnen vereenigen. Solvay (L.) : l'evolution Theatrale, dramatique et lyrique. 2 Vol. 368, 384) 3o fr.,het boek,dat een tijdperk bestrijkt van 25 jaren geeft vele inlichtingen, maar het,00rdeel van,dezen belgischen liberaal over de moreele waarde der stukken en personen, is niet de onze. Duitsch. Baldus (A.) : Augustin Kibbelt. 12 M. Goed overzicht van leven en werk. Bartels (A.) :.Die deutsche Dichtung der Gegenwart, die Jiingsten. 23 M. Zeer anti-semitisch, overigens meer,een overzicht van namen en titels dan eene geschiedenis. Bierbaum (0.) : Briefe an Gemma. 42 M. Rierbaums Ibrieven aan zijne tweede vrouw,,die,nog in leven is. Interessant is het niet. Bodisco: Dostojewski als religiose Erscheinung. io M. Helpt in elk geval 'den Russischen schrijver beter verstaan en geeft ons eenig inzicht in zijne gedachtenwereld. Boy-Ed (I,da): Charlotte von Kalb. 8 M. Mist allen historis,chen ernst,en maakt van deze vrouw een ideaal, met miskenning der moraal. Brentano (L.): Clemens, Brentano's Liebesleben. 3o M. Lujo Brentano, een neef van eden dichter, geeft liefdesbrieven, ongedrukte fragmenten, gedichten enz. Bruckner (A.) : Geschichte der polnischen Literatur. 2e Aufl. 8o M. Deze tweede oplage is zeergoed; igeheel veranderd. Chiavacci (V.) : Ludwig Ganghofer. 20 M. Eene korte maar goede biografie. Dostojewski (A.) : Dostojewski, geschildert von seiner Tochter. 26 M. Het boek is wat.oppervlakkig, toch waard te lezen; had in Engeland en Rusland geen goede pers.

170 170 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS Eelbo : Entdeckte Urkunden. 4 Bde. Die Losung der Bacon- Shakespeare-Frage. 13 M. Lijkt meer een ernstig-uitziende spielerei" dan wat anders. Eene oplossing is het niet. Engel (E.) : Shakespeare-Rátsel. 7 M. Oppervlakkig. Als adie raadsels zoo igemakkelijk waren op te lossen als adie schrijver meent, zouden zij zoo lang geen raadsels gebleven zijn. Fechter (P.): Frank Wedekin,d. 32 M. Gematigd oordeel over den meensch en zijn werk. Friedrichs (E.) : Russische Literaturgeschichte. 12 M. Zeer,geschikt om overzicht te krijgen van.de Russische letterkunde, verder niet. Gdtze (A.): Das deutsche Volkslied. 15 M. Een klein boekje, adat veel geeft. Jacobsohn (S.) : Max Reinhardt. 4e Auf 1. 3o M. Kaber (A.) : Geschichte,der religidsen Dichtung in Deutschland. 20 M. Is goed bruikbaar, voor den gewonen lezer waarschijnlijk voldoende, maar put het onderwerp niet uit. Mardner (W.) : Literaturgeschichte fur hdhere Mádchenschulen. 24 M. Katholieke opvatting. Diep gaat het werk niet en het zal maar een vernisje van literatuurkennis kunnen aanbrengen. Marker (F.) : Zur Literatur der Gegenwart. 27 M. Behandelt Benige nieuwere,dichters op niet nieuwe wijze. Martens (K.) : Die deutsche Literatur unserer Zeit in Charakteristiken und Probe,n. (3 I Portr.). 140 M. Stockmann (A.) : Die deutsche Romantik, ihre Wesenszuge und ihre ersten Vertreter. 3o M. Een zeer,goed boek om te Meeren kennen de oudere rom,antiek. Katholiek. Thormann (W.): Die prophetische Romantik. 20 M. Uitmuntende stu,die van de katholieke periode,der Duitsche vroeg-romantiek.

171 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS 171 Werle (J.): Der Gotteskampf ieler Droste. I2 M. Een mooi boek,dat moet bijdragen tot meer waardeering der fijnzinnige, katholieke dichteres. Witkop: Die deutschen Lyriker von Luther bis Nietzische. 2e Aufi. 38 im. igoede studies, die ons echter niet genoeg,de levensbeschouwing der dichters openbaren. Engels, Clark (A. Melville) : The realistic Revolt in modern Poetry. (83) Sh. 2/6. Waartegen,de schrijver in verzet komt. Gosse (Rdm.) : Aspects and Impressions. (300) Sh. 7/6. Over Verlaine, George Eliot, Henry James, Faguet, Clémenceau enz. scherpzinnig en idikwijls ook scherp. Guthrie (Anna): Wordsworth and Tolstoi. (124) Sh. 6. Holloway (E.): The uncollected Poetry and Prose of Walt Whitman. 2 Vol. 264, 35I. Meternstig voorbehoud. Inge (William Ralph) : Essays by divers Hands, ibeing' the Transactions of the Royal Society of Literature of the United kingdom. (151) Sh. 7. Een zestal artikelen over de Engelsche Ode, over bekende prozaschrijvers; over Tennyson enz. Johnson (R. Brimley) : Some Contemporary Novelist (Men). (261) Sh. 6. Keith (A.) : Burns and Folk-song. (85) Sh. 2/6. Laski (Harold J.) : Letters of Edmund Burke. A Selection. Sh. 2/6. Belangrijk. Eenhonderdtal brieven, waarvan die over de Franschie Revolutie het meest interessant zijn wij zouden zeggen zelfs : actueel. Lynd (Robert) : Books and Authors. (272) Sh. 7/6. Dertig opstellen over schrijvers van verschillende tijdperken en landen. Matthews (Brander) : Essays on Englisch. (284) Sh. io/6.

172 172 LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS Murry (J. Middleton) : The problem of Style. (148) Sh. 6/6. Zeer lezenswaard. Newton (E.) : A magnificent Farce. And other Diversions of a Book Collector. (267),Sh. 25. Een zeer onderhoudend boek van een bekenden Amerikaanschen bibliophiel. Orage (R.): Readers and Writers ( ). (218) Sh. 7/6. Quiller-Couch: Studies in Literature. (310) Sh Dit is de tweede serie. Revat, evenals de Deel ste, veel belangrijks voor literatuurstudenten. Robertson (J.) : Croce as Shakespeare Critic. (32) Sh. 2/6. Croce is de bekende Italiaansche criticus en literatuur-historieus, wiens studie over Shakespeare hier wordt ontleed. Robertson (J. M.) : The ;Shakespeare Canon. I. The Origination of Henry V." II. The Origination of Julius Caesar". III. The authorship of Richard III". (205) Sh. 12/6. Zeer belangrijk Ruffin (J.): Lives of famous Orators. Chiefly from a oratorical view with their most admired Periods Analysed. (209) Sh. 3/6. Begint met Demosthenes en endigt bij Lloyd George. Het lijkt compilatie-werk. Summers (Montague) : Shakespeare adaptations. The Tempest; The mock Tempest; King Lear. \Vith an Introduction pand Notes. (282) Sh. 15. Williams (I. A.) : Bibliographies of modern Authors. No. 4. John Collings Squire and James Stephens. (i3) Sh. i/6. Williams-Ellis (Mrs.) : An Anatomy of Poetry. Sh. 7/6. Over moderne poezie. Van weinig belang.

173 a^...^^ ^o...0..,...e..,...c,..o 4 a -^ 0 4 GESCHIEDENIS 0 : 4 q ia 0 0-Z,--,>.Y" G GG^`sGG G<s`GG^`sG<"s`^` sg G<s`0 In beide voorgaande jaarboeken hebben wij titels gegeven van standaardwerken, die de algemeene geschiedenis behandelen. Wij mogen volstaan met daarnaar te verwijzen. Wij zullen ons hier bepalen tot eenige uitgaven van meer bijzonderen aard, waarvan wij kunnen denken dat zij belangstelling kunnen vinden buiten de kringen van zeer geleerde historici. Wij gelooven niet dat wij misbruik hebben gemaakt van onze vrijheid van keuze door al te veel gedenkschriften" te vermelden. Integendeel, wij zijn zeer matig geweest -- want op dat gebied is er een overvloed. Het ligt voor de hand dat menigeen, die in eenig verband heeft gestaan met de geweldige gebeurtenissen, die onze planeet hebben geschokt, de rol, die hij daarbij heeft gespeeld, wil zien uitgeteekend voor het nageslacht. Natuurlijk kunnen zulke herinneringen" een onderhoudende lectuur geven en ook dienen, mits met omzichtigheid gebruikt, tot opheldering van historische gebeurtenissen. Maar men moet lezen en aanvaarden cum grano salis", met een korreltje zout en niet alles maar zoo eenvoudig weg. Daarvoor waarschuwde reeds Leopold von Ranke: zich niet von diesen Erinnerungen fortreiben zu lassen. Denn in dem Persónlichen liegt es, da[3 es haufig nicht einmal verifiziert werden kann; der Eindruck, den der Handelnde von Freunden oder Gegnern erfuhr, ist dabei immer im Spiele; selbst wenn man beide Parteien hort, wird es nur selten moglich, ein Urteil zu fallen." De tegenwoordige literatuur op dit gebied bewijst dat maar al te klaar;, de Duitsche niet het minst. 1 Bizondere. Bayerische Dokumente zum Kriegsausbruch und zum Versailler Schuldspruch. ( 1 97) 46 M. Bernhardi (Fr. von) : Deutschlands Heldenkampf Mit 99 Karten. (544) 70 M. Bijdragen en Mededeelingen van Gelre, Vereeniging tot Beoefening van Geldersche Geschiedenis, Oudheidkunde en Recht. Dl. XXIV. (3o en 212) f Cotterill (H.B.) : Italië van Dante tot Tasso ( ). Zijn geschiedenis gezien van het standpunt' der voornaamste steden, met

174 174 GESCHIEDENIS beschrijving van belangrijke Tijdperken en Personen en van de Kunst en Literatuur van de drie Eeuwen. Bewerkt door P. A. van der Laan. (24 en 555, m. 65 portr. en pl. en I schetskaart) f 7.50 geb. f 8.5o. De toon is over het algemeen anti-katholiek. Zoo ook de be schouwing der feiten. Egelhaf (G.) : Hannibal. (63) io M. Eene karakterstudie. Fehr (0.) : Die Márzof f ensive 1918 an der Westfront. Strategie oiler Taktik. (48) To M. Fokkens (J.) : De grootvader van onze Koningin : Koning Willem II. (261) geb. f 1.6o. Guedalla (PH.) : The second Empire Bonapartism; the Prince, the President, the Emperor. (458) Sh. 16. Haller (Joh.) : Die Aera Bt low. Eine histor. polit. Studie. (16o) 25 M. In hoeverre von Bulow schuld heeft aan de verwikkelingen, die ten slotte tot den oorlog voerden. Hoeppner. Deutschlands Krieg in der Luft. (200) 40 M. Hoeppner was generaal over de Duitsche strijdkrachten in de lucht. Hildermann (B.) : Albert Balli p. (424) 65 M. Hildermann kende Ballin, den overleden generaal-directeur van de Hamburg-Amerikali j n persoonlijk en gaf ook diens gedenkschriften uit. Innes (Arthur) : A History of England and the British Empire. 4 vol. Sh. 40. Jagow (K.) : Daten des Weltkrieges. Vorgeschichte und Verlauf bis Ende (242) 90 M. Een goed overzichtelijk boek. Jansen (E. J. B.) : Geschiedvervalsching. Per deel. f 1.5o. IV. Konstanti j n de Groote, door E. Jansen. V. De Ferrer-Legende, door A. Smits-Govertsen. Een Katholieke redresseering der Geschiedenis. Keun (Odette) : Sous Lénine. 7 fr. Schrijfster is een soort communiste, maar dat verhindert haar niet de meest ontzettende mededeelingen te doen omtrent de Russische beestachtigheden.

175 GESCHIEDENIS 175 Kleyntjes (J.) en H. Knippenberg. Napoleon Imperator. (286 m. 25 afb.) f 2.5o. Kronprinzen Wilhelm, Erinnerungen des... (Zie Nederl. Vertaling.) Kuyper (H. S. S.) en J. H. Kuyper. Herinneringen van de oude Garde aan den Persoon en den Levensarbeid van dr. A. Kuyper, verzameld en van toelichting voorzien. (192) f 3.25, geb. f Leitzmann (Albert) : Ludwig van Beethoven. Berichte der Zeitgenossen, Briefe and persdnliche Aufzeichnungen. Geeft een afgerond beeld van den grooten kunstenaar. Lloyd George by Mr. Punch. With an introduction by W. Algernon Locker. (194) Sh. 5. Karikaturen in Punch sinds 1900, gevend, aldus verzameld an extremily valuable historical record". Mayes (J.) : Alban Stolz. Mit 10 Bildern and einer Schriftprobe. (619) loo M. Mazzini's Lettres to an English Family, o. Intro: E. Richards. 3 vol. 3 x 16 sh. Mehring (Franz) : Karl Marx. Geschiedenis van zijn Leven. Vertaald door Jan Romein. (523.) Zelfs al lezen wij de geschiedenis door dezen bewonderaar geschreven, dan kunnen wij nog geen bewondering gevoelen voor Marx. Dat pleit voor den geschiedschrijver. Moltke: Aufzeichnungen, Briefe, Schriften, Reden. Mit Zeichnungen aus Moltkes Skizzenbuch. (320) M. Paléologue (M.) : La Russie des Tsars pendant la grande guerre. 2 Tomes. 3o fr. Schrijver was fransch gezant in Rusland. Poincaré (Raymond) : Histoire politique; Chroniques de Quinzaine. 4 Tomes. 3o fr. Pront (H.): A Life of George Westinghouse. (375) 18 sh. De uitvinder der Westinghouse-rem, die een acht jaren geleden stierf. Raymond (E. T.) : Mr. Balfour. A biography. (228) Sh. 126.

176 176 GESCHIEDENIS Reuter (Gabriele) : Vom Kinde zum Menschen. Die Geschichte rneiner Jugend. 12 Abbild. (56o) 40 M. Seeholzer (H.) : Raymond Poincaré. (105) 9 fr. Shaw (L.) : Japan in Transition. (126) Sh. 2/6. De veranderingen in Japan, en hoe het Christendom daarbij behulpzaam kon zijn. Slezak (Leo) : Meine sámtlichen Werke. (25o) 25 M., geb. 35 v1 Deze 250 bladzijden zijn de sdmtliche Werke van,den zanger Slezak, die op humoristische wijze zijn leven vertelt. Stegemann (Hermann) : Geschichte des Krieges. 4 Bde. (708) 75 M. Tolstoi (Sophie) : The Autobiography of Countess Sophie Tolstoi. With preface and notes von Vasili Spiridono. (126) 4 sh. Trevelyan (G. Macaulay) : Britisch History in the nineteenth Century (445) 25 sh. Tumulty (J. P.) : Woodrow Wilson as I know him. (553) 21 sh. Schrijver was de particuliere secretaris van den President. Vallery-Radot (R.) : Pasteur (64) 2 fr. Weaver (Raymond) : Herman Melville. Mariner and Mystic. Leven van den eigenaardigen, tegenwoordig zoo veel besproken schrijver van Moby Dick" e. a. Werken uitgegeven door het Historisch Genootschap IIIe Serie. No. 44. Brieven van Johan de Witt. Dl. II 166o Bewerkt door Robert Fruim. Uitgeg. door N. Japikse. (82o) f 12.5o. Wieringa (P. A. C.) : De oudste Boerenrepublieken Graaff- Reinet en Zwellendam van 1775 tot ) f 2.40, geb. f Wilhelm (Kroonsprins van Duitschland) : Memoires m. portr., geb. f 6.. Wilkinson (M.) : Erasmus of Rotterdam. (144) 5 sh. Van katholiek standpunt. Wilson (Violet) : Queen Elizabeth's Maids of Honour and Ladies of the Privy Chamber. (284) 15 sh. Niet voor iedereen. De historische nauwgezetheid laat te wenschen over.

177 2. Religieuze. GESCHIEDENIS 177 Archieven (De) van het St. Anthony-gasthuis te Leeuwarden , beschreven door R. Visscher. (364) f 6.. Goyau (G.) : Papauté et Chretienté sous Benoit XI. (200) 7 fr. Grisar, Heege. Luthers Kampfbilder. 20 M. Beide boekjes behooren tot de Lutherstudien" van den bekenden katholieken schrijver van het groote werk over Luther. Grisar. Luther zu Worms and die jüngsten drei Jahrhundertfeste der Reformation. 20 M. Kaufmann (Karl) : Gebete auf Stein nach den Denkmalern der Urchristenheit. To M. Katholiek. Kirchliches Handbuch fair das Katholische Deutschland. Herausg. H. A. Krose S. J. X Bd (344) ioo M. Geeft aan : charitatief-sociale vereenigingen, kerkelijke statistieken, kerkelijke organisatie, afval en bekeering, aantal priesters en geloovigen enz. Lipp: Der Islam. 20 M. Geschiedkundig en analyseerend. Rauschen-Wittig. Grundril3 der Patrologie. 36 M. De 7de oplage door Wittig bezorgd. Roriet S. J. (M.) : La Compagnie de Jésus en Russie. Un Collège de Jésuites a Saint Petersbourg ( ). (32o) 7 fr. Scheidemann (Ph.) : Papst, Kaiser und Socialdemokratie in ihren Friedensbemiihungen im Sommer M. Dit kleine boekje bewijst duidelijk dat o. a. de pauselijke bemoeiingeen meer succes zouden hebben gehad, als men in Duutschland wat gewilliger was geweest. Schlumberger (G.) : Récits de Byzance et des Croisades. 2me Serie. 7 fr. Schreiber (G.) : Deutsche Kulturpolitik und der Katholizismus. (1 o8) 33 M. De schrijver zelf is katholiek. Seppelt (Fr.) : Papstgeschichte. 2 Bde. 28 M. Een der beste, in zoo beknopt bestek, die wij kennen. Ungnad (A.) : Die Religion der Babylonier und Assyrer. (344.) Niet voor vakgeleerden maar voor leeken. Een uitmuntend en knap werk. 12

178 of 9JJJ^JJJJJJJJJv. c)., ^i...,....e..;;,c^i 0) C 1 LAND EN VOLKENKUNDE 5V 0 a y^gogoggggggggcggo Beek (H. J. E. van) : Deventer vrogger en noe. ( 1 74) f 2 50, geb. f Bergen op Zoom als woonplaats. Uitgegeven door de Vereeniging ter bevordering van het vreemdelingenverkeer. (V. V. V.) (4 en 70, m. afb. tusschen tekst en i plattegr.) Bijdragen van het Instituut voor middeleeuwsche geschiedenis der rijksuniversiteit te Utrecht. Uitgegeven door 0. Oppermann. Utrecht, Instituut voor middeleeuwsche geschiedenis. Deel VI. I. C. D. J. Brandt? bijdrage tot de kritiek van Hollandsche stadsrechten der XIIIe eeuw. (6 en 67, m. 6 pltn.) f 3.. Bdhl (F. M. Th.) en G. Meima: Wandkaart van Palestina. Opgepl.: f 36., id en gevern. f Goede kaart met slechts weinig fouten. Bok (Edward) : The Americanization of Eduard Bok. The Autobiography of a Dutch boy fifty years after. With illustrations (462 m. porto) geb. f Borel (Henri) : Het Schoone Eiland. Een tweede Boek val. Wijsheid en Schoonheid uit China. (4 en 176, m. 8 pltn.) f 4., geb Boshoff (S. P. E.) : Volk en Taal van Zuid-Afrika. f 9.20, geb. f 9.. Catalogus van kaarten, enz., betrekking hebbende op de oudere en tegenwoordige gesteldheid van Holland tusschen Maas en Ij, aanwezig op de tentoonstelling in het Stedelijk museum te Amsterdam in September en October 1921, (gehouden door het) Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig genootschap. (12 en 263, m. I krt.) f Catalogus van 's rijks ethnographisch museum. XVI. Celebes. I. Zuid-Celebes. le gedeelte. Door H. H. Juynboll (i6 en 145, 111. Jo pltn.) f 7.. (Hetzelfde werk in de Duitsche taal.) Cotterill (H. B.) : Italië van Dante tot Tasso ( ). Zijn geschiedenis gezien van het standpunt der voornaamste steden, met beschrijving van belangrijke tijdperken en personen en van de 1 0

179 LAND EN VOLKENKUNDE 179 kunst en literatuur van de drie eeuwen. Bewerkt door P. A. van der Laan. (24 en 555, m. 65 portrn. en pltn. en I schetskrt.) f 7.50, geb. f 8.5o. Van anti-katholiek standpunt, wat in de waardeering der feiten, maar vooral ook in den toon uitkomt. Couperus (Louis) : Met Louis Couperus in Afrika. (142) f 1.90, geb. f Czernis (Ottokar) : Het heden en de Toekomst van den Oostenrijkschen Staat. (Overdruk uit het tijdschrift De Opbouw".) (4 en 207) f Dalen (J. L. van) (Jan van de Maas) : De St. Elizabethsvloed (18 November 1421) na vijf eeuwen herdacht. (30) f o.30. Dockum. Kleine Gids met beschrijving van de Bezienswaardigheden. (12, m. I plt.) f Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië. Onder redactie van D. G. Stibbe. Aanvullingen en wijzigingen. Afl. 1. f 1.20, Encyclopaedia (Beknopte) van Nederlandsch-Indië. Naar den eden druk der Encyclopaedy van Nederlandsch-Indië bewerkt door T. J. Bezemer. Met een kaart. (8 en 632) geb. f Feith (Jan) : De kleine Menschen en de groote Bergen. Op reis naar Zwitserland met een groep der Nederlandsche Reisvereeniging". (8o m. io afb. op 6 pltn. en 1 portr.) f Freytag (G.) : Wereld-atlas voor Huis en Kantoor, met Regr3ter. Met een voorbericht van K. Zeeman. (8 en 103, m. krtn. op 124 blz.) geb. f 4.5o. Geyl (P.) : Nederland en België. Hun gemeenschappelijke Geschiedenis en hun onderlinge Betrekkingen. (56) f i.. Gids voor Gorinchem. (48, m. afb. tusschen tekst en i plaategr.) Haan (Jacob Israël de) : Jerusalem. (Literaire luxe-reeks) kl. f 1.5o, geb. linnen f 2.50, led. f 3.9o, peau du suede f 4.5o. Haghe (Die) : Jaarboek Onder redactie van Ed. Moll. (282 6 pltn. i portr.) f 3.. Handboek voor de kennis van Nederland en koloniën. Samengesteld met medewerking van verschillende departementen van al- 32'

180 180 LAND EN VOLKENKUNDE gemeen bestuur en uitgegeven door het departement van buitenlandsche zaken (directie van economische zaken). Met 19 kaarten en 34 afbeeldingen. (18 en 602) geb. f 18.. Handelingen van het eerste Congres voor de Taal, Land en Volkenkunde van Java. Solo, 25 en 26 December (426 m. 68 afb. op 28 pltn. en 3 krtn.) f 15.. Jaarboek van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Munt en Penningkunde onder de zinspreuk: concordia res parvae crescunt" te Amsterdam. (121 m. afb. op 2 pltn.) f 7.5o. Jongejans (J.) : Ons mooi Indië. Uit Dajakland. Kijkjes in het leven van den koppensneller en zijne omgeving. Met 8o afbeeldingen en één Kaartje. (Meulenhoff-editie. No. 146). (29o) geb. f Jong Hzn. (M. de) : Joan Dirk van der Capellen. Staatkundig Levensbeeld uit de Wordingstijd van de moderne Demokratie in Nederland. (8 en 782). geb. f 22.5o. Joustra (M.) : Minangkabau. Overzicht van Land, Geschiedenis en Volk. Met illustraties en kaart. Uitgaaf van het Minangkabau Instituut. Leiden, H. Becherer. (8 en 248, m. 15 pltn.) Kasteelen, Buitenplaatsen, Tuinen en Parken van Nederland. (3e serie.) 594 afbeeldingen met tekst van A. Loosjes. (48, m. 304 pltn.) f 19.5o. Knap Czn. (J. J.) : Uit den Harz. Reisbrieven aan mijne Moeder. (168, m. II afb. op 7 pltn.) f 2.40; geb. f Kol (H. H. van) : Oud en Nieuw Japan. Grepen uit het Leven. Met een voorrede van M. W. de Visser en met 118 illustraties buiten den tekst. (12 en 268) f 13.25, geb. f Kramers (J. H.) : Over de Geschiedschrijving bij de Osmaansche Turken. Rede, uitgesproken bij de opening zijner lessen als lector in het Perzisch en Turksch aan de rijksuniversiteit te Leiden op 22 Februari (4 en 2o) f o.6o. Kuile (G. J. ter) : De Twentsche Watermolens. (117, m. 23 pltn. en I krt.) f 4.50; geb. f Kuyper (H. S. S.) : Tweede Reis naar Amerika. Vier Weken te Washington (rondom de eerste internationale arbeidsconferentie). (117) f 1.8o, geb. f 2.25.

181 LAND EN VOLKENKUNDE 181 Luger (Johan) : In het stervende Wolgagebied. (Uitgeg. door het) Nederlandscfi Nasen-comité. (103) f i.. Maanen (Marie van) : Italië kennen is Italië liefhebben. (192, m. afb. tusschen tekst en 1 portr.) f 12.5o, geb. f 15.. Miranda (S. Rodrugues de): Amsterdam en zijne Bevolking in de Negentiende Eeuw. Met 3t afbeeldingen en plattegrond. (8 en 208) f 3.5o, geb. f 4.5o, weelde-uitgave f 7., geb. f Morgenthaler (Hans) : In het Rijk van Siameezen en Maleiers. Vertaald door Alice van Nahuys. Met 32 autotypiën. Amst., Em. Querido. (4 en 331) post. 80. f 4.25, geb. f 5.5o. Peters (C. H.) : Oud Groningen. Stad en Lande. De Stad in Aanleg, Ontwikkeling, Verdedigingswerken, openbare Gebouwen. enz. Stad en Lande, Kerken, Kloosters, Torens, Arbeiderswoningen, Boerderijen, Burchten, en Woningbouw. (386 m. fig.: tusschen tekst en I plattegr.) f Prins (Izak) : Het Faillissement der Hollandsche Steden : Amsterdam, Dordrecht, Leiden en Haarlem in ' het jaar 1494, uit de wordingsgeschiedenis van den Nederlandschen staat toegelicht. (39) f 1.-. Reynolds (Arthur) : The Visitor to England. A handy Guide to London and London Life also to English Institutions and social Customs. (14 en 167, m. 16 pltn., en 2 krtjes) geb. f Shackleton (Ernest) : Mijn Zuidpooltocht. Het verhaal van mijn expeditie naar het, Zuidpoolgebied. Voor Nederland bewerkt door Arthur Tervooren. 88 illustr. f 9., geb. f 12.5o, 20 of meer ex. f 8.1o, geb. f 12.5o. Stapel (F. W.) : Het Bongaais verdrag. (De vestiging der Nederlanders op Makassar.) (8 en 247, m. 2 pltn. en I krtje.) In linn. f Verslag over de Vorderingen van de Werken der Kanalisatie van de Maas in Nederland in het jaar 1920 en balans per 31 December 192o. (Uitgeg. door den rijkswaterstaat.) (go) f 2.5o. Verslagen en Verhandelingen van den Ri j ksstudiedienst voor de Luchtvaart. (186, m. 49 afb. op 17 pltn.) f 2.5o. Vollenhoven (C. van) Indië Gisteren en Heden. Uitgegeven voor het Genootschap voor zedelijke volkspolitiek. (2 en 21) f 0.45.

182 182 LAND EN VOLKENKUNDE Wandel-en Rijwielkaart van Walcheren. Schaal 1 : s o e, verb. uitgaaf. Vlissingen (I bl. lith. in klrndr.) f Werken uitgegeven door de Linschoten-vereeniging. XIX. Henry Hudson's reize onder Nederlandsche vlag van Amsterdam naar Nova Zembla, Amerika en terug naar Dartmouth in Engeland Volgens het journaal van Robert Juet uitgegeven door S. P. Honoré Naber. Met 4 kaarten en 3 platen. (24, 22, 79, em I 38) f 15.. Wieringa (B.) : Aardrijkskundig Woordenboek van Nederlandsch- Indië. 3e. verm. druk. (8 en 502) f Wonderen (De) der Wereld. Kunstwerken der Natuur en der Menschheid zooals zij thans bestaan. Beschreven door bekende Wereldreizigers en bewerkt door G. Keller. Geïllustreerd. (4 en 388, m. 418 afb. tusschen tekst en 5 pltn. in klrndr.) geb. f 7.9o. Zak-atlas (J. F. van de Vens Practische) van Nederland met gids van de voornaamste bezienswaardigheden in de provincies. I I kaarten met ook de rijwielpaden, en wandelwegen A. N. W. B., kilometersafstanden tusschen alle plaatsen onderling voor wielrijders, automobilisten en wandelaar s. Bewerkt door M. Stenvert en G. Westra Mzn. (50, m. II krtn.) gekart. f i.. Zeeën (De) van Nederlandsch Oost-Indië. Uitgegeven door het Koninklijk Nederlandsch aardrijkskundig genootschap. (jo en 507, m. 13 fig. tusschen tekst en 7 krtn.) geb. f Zoetmulder (A. J.) : Geïllustreerde gids mooi Oisterwijk. Met Wandelkaart. Oisterwijk, Centrale uitgeverij Oisterwijk. (51, m. 15 pltn.) f 0.50.

183 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID 4's aaaaaaaaaaa^aaa aoccccccccc^ccccccoo Adresboek voor Limburg's Handel en Industrie Bewerkt en samengesteld naar of f icieele Gegevens door J. Diebels en J. de Wit. Toestand op 1 September (18o, 109, 113, 120 en 6) gekart. f 5.5o. Adresboek voor de Nederlandsch-Indische Nijverheid. Uitgave van de Afdeeling nijverheid van het departement van landbouw. nijverheid en handel. (io, 1223, 14 en 5) gekart. f Aken (G. H. W. van) : Tandraderen. Tandconstructie, Berekening, Toepassingen (met inbegrip van planeetraderen) en Methoden van Bewerking. Leer-en Handboek voor Studeerenden voor de Practi j k. Met 246 figuren. 2e, verm. druk. (8 en 38o) f 7.40, geb. f Arbeiderswoningen in Nederland. Vijftig met Rijkssteun onder Leiding van Architecten uitgevoerde Plannen met de financieele Gegevens. Bijeengebracht door H. P. Berlage, A. Keppler, W. Kromhout en Jan Wils. Uitgegeven met steun van het departement van cnderwi j s, kunsten en wetenschappen. f io., geb. f Archief (Nederlandsch Kruidkundig) onder Redactie van Mej. Cath. Cool, J. Heimans, Th. J. Stomps, W. H. Wachter en Th. Weevers. Verslagen en Mededeelingen der Nederlandsche Botanische Vereeniging over het Jaar 192o. (26o) f Bawly (I.) : Het Nuttig effect der moderne snelloopende Explosiemotoren. (4 en 45, m. fig. tusschen tekst) f Y.90. Balbian Verster (J. F. L.) : Holland-America; an historical Account of shipping and other Relations between Holland and North- America. (2 en 62 m. afb., schetskaartjes en facs. tusschen tekst.) Niet in den handel doch enkele exemplaren verkrijgbaar tegen den prijs van f io.. Baumhauer (E. H. von) : Tafels tot het bepalen van de Percenten zuiveren Alcohol in gedistilleerd, volgens de aanwijzingen op den honderddeeligen vochtweger en thermometer. Uitgeg. door het departement van financiën. 's Gravenh. Algemeene Landsdrukkerij. (35 en 114) gekart Beekman Bzn (J. H.) : De Duivenvriend. Geillustreerd handboekje voor de verzorging en verpleging der voornaamste duivenrassen. 3e, verb. druk. (2 en 213, m. 69 fig. tusschen tekst) f %0

184 184 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID Bemesting met Ruw-gaswater. Vertaald uit het Gas- und Wasserfach door 'Y erseke, J. J. van der Peyl. (12) f Bepalingen betreffende de Uitoefening van het Toezicht op het Stoomwezen in Nederlandsch-Indië. Uitgegeven door het departement der burgerlijke openbare werken. Opnieuw gewijzigd bij Stbl (64 M. 12 fig. op i plt.) f Berichten aan Luchtvarenden. No. 1 (Maart). Uitgegeven door het Ministerie van Waterstaat. Af deeling Waterstaat A (Luchtvaart). Per jaarg. f 3.. Berlage (H. P.) : Ontwerp van het Hofplein te Rotterdam, een Plattegrond, Afbeeldingen van de teekeningen en een bijschrift. (23) f Betonkalender voor Geheel Nieuw bewerkte uitgave door P. W. Scharroo 1 oe. jaarg. Met een afzonderlijke bijlage. (124) f 3.25, Bijlage (590) f 3.. Bibliotheek (Polytechnische). Amst. No. 31: C. F. G. Metsch, Pompen en compressoren. (270) m. 252 fig. tusschen tekst. f No. 32 Pl. van den Berg. Gewapend Beton in de Praktijk, Functies van ijzer en beton in gewapend-betonconstructies en berekeningen van gewapend-betonplaten, T. Balken, kolommen en keermuren. (190 met 57 fig. tusschen tekst) f No. 33 Ant. P. Oosterhof, Natuursteen, Materiaal en Constructie. (148 m. 170 fig. tuschen tekst) f No. 34 A. J. Dijker. Algemeene Berekening van electrische Geleidingen. Met 44 figuren en vele voorbeelden ter berekening. (136) f Bodemcongres (Algemeen Nederlandsch-Indisch) met demonstratieve Tentoonstelling, gehouden te D j ocj a van Oct (242 en 4) f Boer (M. G. de) : Geschiedenis der Amsterdamsche Stoomvaart. Uitgegeven in opdracht der Amsterdamsche Stoomvaart-Maatschappijen. Deel I (12 en 240 m. afb. in de tekst, 2 portrn. en 8 pltn.). (2 dln.) geb. f 50.. Botermans (J.) : Dynamo's, Motoren en Omvormers. En elementaire uiteenzetting van hunne inrichting en werkwijze. Uitgeg. vanwege de N. V. Technisch bureau Marynen. (4, 5o3 en 3 m. 317 fig. tusschen tekst en op i plt.) geb. f 6.75.

185 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID 185 Buekers (P. G.) : De Nesten en Eieren van onze Vogels. Met 32 gekleurde platen en talrijke afbeeldingen in den tekst. (24 en 126) kl. geb. f Cappelle (P. van) : De Electriciteit, hare Voortbrenging en hare Toepassing in de Industrie en het Maatschappelijk Verkeer. 8e, herziene en veel vermeerdere druk door J. M. G. Scheffer. Met ongeveer I Too afbeeldingen. Dl. I (8 en 368, m. 428 fig. tusschen tekst en I plt.) geb. f io.5o. ` Controleboek voor de Prijsberekening in den Kaashandel. (167) f Daubanton (J. D.) : Beknopte Beschrijving van de Batikindustrie op Java. Haar ontstaan en ontwikkeling, bewerking der goederen, gebruikte materialen en voortbrengselen. Met 18 fotographiën. Rott. (2 en 57) gekart. f 2.-. Dessauvagie (F. L. H.) : Beschouwingen over de Smering van den Explosiemotor. Met een inleidend woord van prof. P. Meyer, Delft. (64) f 1.9o. Dieren (De levende) der Wereld. Onder leiding van Charles J. Cornish door beroemde zo6logen, voor Nederland bewerkt door 1N. J. Ankersmit, onder toezicht van J. Buttikof er. 3e druk. Deel I. Zoogdieren. Met 554 illustraties tusschen en 4 gekleurde platen buiten den tekst, alle naar photographieën. 3e druk. (8 en 387) geb. f 12.. Dirkse (Alphons) : Houtconstructieleer. (348 m. 38o fig. tusschen tekst) f 8., geb. 8.6o. Doeglas (P. A.) : Eerste Kennismaking met ons Zonnestelsel. (6, 1 37 en 5) f Engelhard (I. J. F.) en Otto Klipp,.Examenopgaven. Zinnen en stukj es ter vertaling in het Fransch, Duitsch, Engelsch en Spaansch, voor candidaten voor het praktijk- en leeraarsexamen. (95) f Esbach (V.) : Vectoranalyse. (124 m. 56 fig. tusschen tekst) geb. f 3.5o. Eversmann (G. D. C.) en J. Hammes, Galvaniseeren. Handleiding ten gebruikte bij de vervaarding en Bewerking van electrolytische (galvanische) metaalneerslagen, als vernikkelen, verkoperen, verzilveren, enz. Met 146 afbeeldingen. (8 en 228) geb. f 6.75.

186 186 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID Gonggrijp (G.) : Winstdeeling bij de Suikerindustrie op Java. (98) f 3.. Greshoff (J.) : Aanteekeningen over Russische Kunstnijverheid. ( 1 9) f Hallie (A.) : De Autogeenlasscher in de Praktijk. (75) f Handelsadresboek van Nederland., (389 en 141) geb. f 25.. Handelsbibliotheek. Onder Redactie van J. F. Engelhard, en Otto Klip. Harterink (G. J.) : Het Machinebedrijf. Handboek voor Machinisten, Stokers en Allen, die Toezicht op Machine-Ketelinstallaties moeten houden. Met 195 figuren. (8 en 207) geb. f Harterink (G. J.) : Electrische Leidingen en hare Berekening. Met 32 figuren en 38 tabellen. (8 en i I) gekart. f Gebreken en Storingen en electrische Machines. Zakboek voor electriciens en voor allen, belast met den aanleg van en het toezicht op electrische licht- en krachtinstallaties, electrische trams, enz. Met 35 figuren tusschen den tekst. 2e, verm. en verb. druk. (I 19) gekart. f 2.90 en Chr. van der Steen, Schakelschema s. Amst., N. V. A\ ed. J. Ahrend & Zoon. post 80. III Hoogspanningsinstallaties. Zakboek voor electromonteurs, electriciens en voor allen, nelast met den aanleg van en het toezicht op electrische hoogspannings-installaties. (12 en 240, m. 242 fig. tusschen tekst) geb. f 6 9o. Heimans (E.) : De Dierenwereld in woord en Beeld. Met ioo origineele foto's van Aug. F. W. Vogt. (207) f 4., geb. f Hofmann (C.) : Handleiding bij het Uitzetten van Vormen (voor hand- en maschinevouw) en hét formaatmaken. Door tal van figuren en voorbeelden verduidelijkt. (76, m. so fig. tusschen tekst) f 3.9o. Hoorneg (P. N.) : Opvoer van vloeistoffen uit groote Diepte (meer speciaal van aardolie). (334 m. 179 fig.) f 9.5o. Ik wil mij bekwamen voor chauffeur. (2 en 34, m. 31 fig. tusschen tekst) f Imelman (Nanno A.) : Vastheidsleer en haar Toepassingen in de Praktijk. Een leiddraad voor middelbaar technisch onderwij s, aan-

187 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID 187 komende constructeurs, ingenieurs en zelfstudie. Met 222 afbeeldingen, 2 uitslaande platen en zeer vele uitgewerkte voorbeelden uit de practijk. (8 en 222) f 5.25, geb. f Jaarboek voor Suikerfabrikanten in Ned. Indië. Met kaart, aangevende de ligging der suikerfabrieken van Java en Madoera, 23e uitgave (799) geb. f Io.--. Jongman (J.) : Vademecum voor stuurlieden en machinisten. (6 en 281, m. 8o fig. tusschen tekst en 3 pltn.) f Keyzer (T. P.) : Gids voor de kanaalvaart in Nederland, voor de binnenscheepvaart bewerkt. 2e druk. (136) gekart. f Klamer (Th. A.) : Het kleuren van metalen. Een beknopt handboekj e voor metaalbewerkers en voor allen, die in de versieringstechniek van metalen werkzaam zijn. Deventer, E. E. Kluwer. (6, 4 en 138) post 8, f 2.50, geb Klein (N.) : Het oliestoken. Rott.-Amst. Vereeniging van scheepswerktuigkundigen. (148, m. 64 fig. tusschen tekst en 5 op pltn.) f 4.50, geb. f Koning (M. de) : Boschbescherming. De leer der ziekten en beschadegingen der houtgewassen. (16 en 367, m. 385 fig. tusschen tekst en op 2 pltn ) f 15, geb. 16.9u. Lijst van de Nederlandsche en Nederlandsch-Indische schepen, aan welke onderscheidingsseinen zijn verleend aan het international seinboek. Bijgewerkt tot i Januari Uitgegeven op last van de ministers van landbouw, nijverheid en handel en van marine. (7 1 ) gekart. f Lorentz (H. A.) : Lessen over theoretische natuurkunde aan de rijks-universiteit te Leiden gegeven. Kinetische problemen (191 I ). Bewerkt door E. D. Bruins en J. Reudler. (130) f 5.. Mededeelingen van de afdeeling Visscheri j. Uitgegeven door hck departement van landbouw, nijverheid en handel. No. I : Edw. Jacobson en Paul van Oije. Vischteelt en vischkweekerij in de Padangsche bovenlanden. (31, m. 28 afb. op 27 pltn.) f Mol (W. F. de) : Samen de natuur in. Amst. tusschen tekst. f 2.90 geb.

188 188 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID Monografieën (Grafische). Uitgeg. door de Vereeniging Amsterdamsche grafische school I L. Ronner, Bandtitels van Jan l\'tensing. Met een bijschrift. (44 en 2, M. 48 afb. op 37 plz.) geb. f Mulder (Taco) : Een inaugurale Rede van den nieuw benoem Hoogleeraar in de Bedrijfshuishoudkunde aan de hoogeschool te Amsterdam, gedicteerd. (Non stcatutis temporibus No. 2.) (3o) f Nanningha (J. G.) : Het Handelsverkeer der Oosterlingen door Holland in de dertiende eeuw. (120) f Quamt (C. A. J.) : Is het niet mogelijk den Scheefstand der Planetenassen te begrijpen door Toepassing van de Beginselen van den Gyroscoop? (12) f Schlomann (Alfred) : Geïllustreerde technische Woordenboeken. Met medewerking van vele deskundigen bewerkt. I Machineonderdeelen en de gebruikelijkste gereedschappen. Duitsch, Engelsch, Fransch, Russisch, Italiaansch, Spaansch, met Hollandsch supplement. Onder redactioneele medewerking van Paul Sti lpnagel. Voor Holland bewerkt door H. E. Kezerman. Met 823 figuren en vele formules. (68 en 403) geb. f Schmid (L. M. A. von) : Van de Defensie. Vestingstelsel en Verdegingsplan. (2 en 165) gr. 8. f Sirks (J. F.) : Kijkers en Kompassen. (176 m. 116 fig. tusschen tekst) f 3., gekart. f 3.50, geb. f 4.. Sybrandi (J. A. J.) : De Aanwending van electriciteit in het landbouwbedri j f. (99 m. afb. tusschen tekst) f Sybrandi (J. A. J.) : Eenige hoofdbegrippen der Electriciteitsleer, eenvoudig verklaard. Met een inleidend woord van F. A. Smit Kleine. Illustraties van J. M. Elzer. 2e druk. (74 m. 28 fig. tusschen tekst) f 1.5o. Synchrone : Machines. (82 m. 33 fig. tusschen tekst) f 2.75, geb. f Tafels der volle en gedeeltelijke inhouden van zuiver cylindrische Fusten, vervaardigd door G. Beynvoort, H. Veenkamp en J. Rademaker. Uitgeg. met voorkennis van het departement van financiën. (44) f 1.20.

189 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID 189 Tas (L.) : Vegetatieve Vermenigvuldiging bij Hevea Brasiliensis. (33 M. 19 fig.) f Telegram-Adressen welke tot en met Mei 1921 zijn ingeschreven op de rijkstelegraaf- en post- en telegraafkantoren in Nederland, alphabetisch gerangschikt volgens de adressen en de namen der houders. Uitgegeven door het hoofdbestuur der posterij en en telegrafie. (2 en 191) f Toxopeus (A.) : Analytische Meetkunde in het vlak. Gron. Drukkerij Gebr. Hoitsema. (Delft, Algemeene Boekhandel G. Niessen. (4 en 155) gr. 8. f 4.. Hoogere algebra. (104) f Vectoranalyse. Gron. Gebroeders Hoitsema (Delft). (8 en 103) f Vakbibliotheek. Onder leiding van L. Zwiers. No. 31. G. J. Stracke. Het microscopisch Onderzoek van Voedings- en Genotmiddelen. Met 61 afbeeldingen. (16 en 159) f 2.75, gekart. f geb. f No. 32. A. C. P. E. Vermeulen, Theoretische Zeevaartkunde. Handleiding voor het Onderwijs op visscherij-scholen en bij de opleiding voor de kleine vaart. (215) f 2.75, gekart. f 3.25, geb. f Verbeek (Reinier D.) : I4et Advies van de Koninklijke Academie van wetenschappen over het artesische water in den bodem van Nederland. (32) f 1.. Volkswoningbouw. Album, bevattende 20 platen van de Woningcomplexen: eerste Rotterdamsche tuindorp Vreewi j k" Burgemeester Vernède-park te Voorschoten, gemeentelijke woningbouw te Hilversum, woningbouw te Velzen en Breukelen. Teekeningen van architect Jan Wils. Inleiding van H. P. Berlage. Ontwerp omslag V. Huszar. Uitgeg. door de vereeniging Haagsche kunstkring" te 's Gravenhage. (3 bldn. m. 3 plattegr. en 20 pltn.) in portef. - f Waals (J. D. van der) : Over den Wereldaether. (264) f 2.25, geb. f Waterman (H. I.) : Een Reeks Studieboeken ten dienste der technici. I. P. J. Colijn. Zee en Rivierwerken. (3o3 m. 229 fig. tusschen tekst en op 5 pltn. en i tabl.) f Weevers (Th.) : De Beteekenis der Kolloidchemie voor de Plantenphysiologie. Rede uitgesproken bij het aanvaarden van het ambt van

190 190 NATUURKUNDE EN NIJVERHEID buitengewoon Hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Groningen op 1a Dec (36) f Westendorp (F.) : Locomotiven. Handleiding bij het College. (168 m. 90 fig.) f 6.25, geb. f 6.75, doorsch f Wirtz Czn (F. C.) : De Conti-61e in het Ketelhuis. Wat iedere bedrijfsleider en iedere machinist over het zuinig beheer van het ketelhuis moet weten. (q. en 68, m. 1 plt.) f i.. Woordenboek (Technisch) in 4 talen Nederlandsch, Duitsch. Engelsch, Fransch. Samengesteld onder leiding van P. W. Scharroo. I. P. W. Scharroo, Beton en gewapend Beton. (25o) geb. f 3.9o. Worp Jr. (B. van der) : Handleiding voor het maken van houten Trappen; ten dienste van timmerlieden, leerlingen der hoogste klassen van ambachtsscholen en van hen, die studeeren voor de acte voor de practijk van het timmeren. (72 fig. tusschen tekst.) (95) f 2.25.

191 C.e.G'.CG.^ C CCCCCCCO^iJJJJJJJJJ^i^JJJ. 4a ^I SOCIALE EN AANVERWANTE 19 WETENSCHAP 0 I cs ry...,...d Adatrechtbundel. Bezorgd door de Commissie voor het Adat recht en uitgegeven door het Koninklijk Instituut voor de Maal-, land- en volkenkunde van Nederlandsch-Indië. XX. Sumatra en Riou. (30 ien 481) f 6.. Albrecht's Klapper op de Wetboeken en het Staatsblad van Nederlandsch-Indië, benevens op het Bijblad van datstaatsblad, Jaarverslag over den Stbl.-Jaargang 1919 en het Bbl.-deel LIV, (3o en 257) geb. f 12.. Albrecht's Klapper op de Wetboeken -en het Staatsblad van Nederlandsch-Indië, benevens op het bijblad op dat Staatsblad, Jaarvervolg over `den Stbl.-Jaargang 1920 en het Bbl.-deel LV, Bewerkt door G. A. N. Scheltema,de Heere. (I 2 en 195) geb. f io.. Argentarius : Brieven van een Bankier aan aan zijn Zoon (Over geld). Geautoriseerde vertaling. (124) f 1.5o, geb. f 2.50 Asser (C.) : Handleiding tot,de Beolefenin,g van het Neder landsch Burgerlijk Recht. Deel I. Personenrecht. 5e druk be werkt,door Paul Scholten. 3e stuk. ( ) f 3.. Beekman (E. W.) : Het Proces-Verbaal. Leiddraad ten dienst van candidaten voor het examen voor het politie-diploma, met aanteekening. 2e herg. yen verm. druk. (159) f Beijen (J. W.) : Die Wet tot Verruiming van het plaatselijk Belastinggebied. (Wet van 3o December 1920, Stbl. no. 923) 2e verb. druk. f Belastingrecht (Het N ederlandsch), Onder Hoofdleiding van J. Ph. Suyling. Zwolle, W. E. J. Tjeenk Willink, Gr. 8 O. Deel III. J. H. R. Sinninghe Damsté, De Wet op de dividend en tantièmebelasting. (3oo) f Bepalingen op,de,heffing en Verzekering van In- en Uitvoer rechten, (o. z. r. a. en r. b.). Ordonnantie van i October 1882, (Stbl, vno. 240), zooals die sedert is gewijzigd ien aangevuld Weltevreden, Indonesische Drukkerij (81) f 2.-. Beresteyn (E. A. van) : Waarom ik de vri j z.-dem. Kramerfractie verliet. (39) f 0.25.

192 192 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP Bergh (G. van den) : Ons nieuwe K iesstelsel. 2e, geheel nieuw hew. druk f 2.75, gekart. f Besluiten (Koninklijke) tot Uitvoering van de Lager-Onderwijswet 1920: Met inhoudsopgaaf. 2e druk, omvattende de koninklijke besluiten verschenen tot op 19 December (12 en 373) f Bezoldigingsbesluit : Burgerlijke Rijksambtenaren 1920 (Stbl. no. 37)., Supplement, bewerkt door W. Muusse. (62) f Binnerts (S. G.) : Verzameling van Wetten, Besluiten en Regelingen betreffende ons Munt- yen Bankwezen, van inleidende aanteekeningen voorzien. (155) f 3.6o. Biemond (J.) : De Grondslag der Volksvertegenwoordiging individualistisch of organisch? (io en 255) f 3.9o. Blaricum,en zfijn Recht op Zelfstandigheid: Blaricum, (122) f Bijsterveld (P. van) : Verbleekt onze Banier? Een woord ter ernstige overweging aan alle,antirevolutionairen. (52) f Brink (H. J. van) : De Indische Ordonnantiën op de Inkomstenen Productenbelastingen, verzameld en van,eene inleiding voorzien. (232) f 6.. Burgt (A. W. van der) : Kinderrechter en Ondertoezichtstelling van Minderjarigen. Lezing gehouden voor den Bond van inspecteurs bij de Amsterdamsche politie op 15 Februari (43) f Cassutto (Is.) : Het Strafrecht in Nederlandsch-Indië, zoals dat hier te lande geldt sedert ide invoering van het nieuwe strafwetboek iop i Januari Handleiding ten dienste van het onderwijs en,de praktijk. f 9.5o. II. De ispecialie delicten. (io.en 309) f 9.5o. Cohen (Mr. I. B.): Hoofdlijnen der Staathuishoudkunde. 8e druk. (126 m. e. tab.) f 2.40, geb. f 3.,,Doorsch. f 3.6o.. Cohen Stuart (B. M.): Gelijke salarieering van Mannen en Vrouwen? (32) f Cole (C. D. H.) en Mellor (W.) : Het Gildesocialisme. (32) f o.30. Colijn (H.) : Der Vaderen Erfdeel. Rede ter opening van de deputateinvergadering,gehouden te Utrecht op 13 April (26) f 0.60.

193 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP 193 Credit (International) : the Ter Meulen" scheme. (Published by the League of nations.) (m. i tab.) f 0.4o. Dalen (J. L. van) (Jan van,de Maas) : Lijfstraffelijke Rechtpleging in de zestiende Eeuw. (De moord van 't Ankgrtje) te Dordrecht naaronuitgegeven bronnen. (32) f o.30. Detiger (W. F.) : De Vraagstukken der Arbeidsmarkt. (6 en T31) f Dienstplichtwet. Wet van den 4den Februari 1922 (Stbl. no. 43), houdende een nieuwe regeling van den Dienstplicht. Met algemeen overzicht, aantee ken ingen, ;tabellarische opgaven en alphabetisch register, door R. H.,Kroef s, 's Gravenh., Gebr. van Cleef. (34 en 81) gr. 8. Wet van den 4den Februari 1922, Stbl. 43, houdende een nieuwe regeling van den Dienstplicht. Met alphabetisch register uitgeg. onder toezicht van E. Werdmiiller von Elgg. Tekstuitgave. <Nederlandsche staatswetten.) (50) f o.30. Dienstplicht (De) : Tekst, zooals deze bij Totstandkoming zal luiden, met,alphabetisch register. (36) f Diepenhorst (P. A.) : De Nederlandsche Arbeidswetgeving. Dl I. (232) f 5.--, geb. f 6.. Dijkstra (J.) : De Leerplichtwet, voorzien van Aantee,keningen en alphabetisch register ten dienste van Gemeente- yen Schoolbesturen, leden van 't schooltoezicht, commissiën tot wering van schoolverzuim, onderwijzers en hoofden van,scholen. (43) f o.6o. Doorn (C. L. van) : De Credietbehoefte van den Indonesischen Landbouwer. (124) f 3.5o. Dorp (E. C. van) : Het Bankroet der tegenwoordige Sociale Politiek. (6 en 56) f Drift (P. A. van der) en Robin (J.) : Het financieel Beheer eener met Rijkssteun werkende Woningbouwviereeniging. (3o en io8, m. 5 mod.) gekart. f Drucker (W. H.) : Handboek voor de studie van het Nederlandsche octrooirecht, yin vergelijking met het buitenlandsche recht. Met medewerking van J. F. Lycklama a N,ijeholt. Ise stuk. (16 en 257) f 8.5o. Embden (D.) : De Ontwikkelden en de Politiek. Uitgegeven voor het Genootschap voor zedelijke volkspolitiek. (32) f o.6o. Fockema (R. A.) : De Werkloosheid en hare Bestrijding. (6 en 92) f

194 194 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP Frijda (H.) :,DeVormin,g van eden Wisselprijs. Rede, uitge sproken de aanvaarding van het ambt van Hoogleeraar aan de Universiteit van Amsterdam den 23sten Januari (31 f Graaf (A. de) : De Houding van de Overheid tegenover de Prostitutie. Voordracht voor sden Bond van inspecteurs bij de- Amsterdamsche politie op 18 Januari (3o) f Groenemeijer (W.) : Handleiding voor de Leden van Stembureaux. 6e druk. (6 en 54) f Groeneveld (H. W.) en Stemberg (G. J.) : De Ongevallenwet (192 en 225) geb. f 9.5o. Groot (H. J. Idte) : Nijverheidsonderwijswet, bewerkt. (16 en 22o) gekart. f Guchtenaere (Rosa de) : Vrouwenbeweging. Over Ina Boudier-Bakker's De moderne vrouw en haar tekort." (48) f 0.90 Haex (A.) : Ratificatie van het Verdrag van Washington betreffende den Arbeidstijd. Rede, uitgesproken in de algemeene vergadering van het Verbond van Nederlandsche fabrikantenvereenigingen op,9 November (19) f i.. Hartmann (W. J.) : De financieele Administratie van Schoolbesturen. (43) f Havik (H. J.) : Berekeningen en Administratie van levens err volksverzekering. (256) geb. f 10.. Heijnsbergen (P. van) De Onwikkelingsgang van het Strafrecht. (Lezing gehou,dien voor,den ibonid van inspecteurs bij de Amisterdamsche politie op 26 October 1921.) (27) f Herziening (Technische) der kieswet. Tekst der gewijzigde Kieswet. Wetten van den 24sten Diecember 1921, Stbl. no. 138o, 1381 en 1382, tot wijziging van,de,kieswet, van ede provinciale wet en van ide gemeentewet in verband met die technische herziening der kieswet. De ontwerpen van wet aangenomen door de Eerste skamer der Staten-Generaal op 23 December 192I. De 3 ontwerpen van wet betreffende het iin werking treden der wijzigingswetten,,aangenomen door ede Eerste Kamer der Staten- Generaal op 12 Januari Wetten van 13 Januari Stbl. nos. 4, 5 en 6. (75) f o.5o. Hioolen (C. N. J.) : Die Tabakswet als noodzakelijke Factor voor een sgezonde,sigarenindustrie. (16) f 0.25.

195 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP 195 Huender (Dr. W.) : Overzicht van iden Economischen Toestand der inheemsche Bevolking van Java en Madoera. (2S4) f 5., geb. f 6.5o. Houwing (J. P.) : Rechtskundige Opstellen. Uitgegeven onder toezicht van Paul Scholten. (4.9) f 12.-, geb. f Jaarboek (Tweede) {der R. K. Werkgeversvereenigin,gen yin Nederland. (240) f 4.. Jaarboek (Economisch-historisch). Bijdragen tot de economische geschiedenis van Nederland. Uitgegeven door,de Vereeniging het Nederlandsch economisch-historisch archief, gevestigd te 's Gravenhage. Dl. VII. (8, 23o en 9o) f 9.6o. Jong Hzn. (M.,de) : Joan Derk van der Capellen. Staatkundig levensbeeld uit,de,wordingstijd van de moderne Demokratie in Nederland. (8 en 782) geb. f Jongmans (P. H. C.) : De exorbitante Rechten van den gouverneur-generaal in ide praktijk. Amst. (16 en 203) f Keynes (John Maynard) : Een,Herziening van het Verdrag, Vervolg op: de Economische Gevolgen van den Vrede." Vertaald door J. de Gruyter. (8 en 189) f 2.90, geb Kieswet : Wet van 7 September 1896 (Stbl. no. 154) zooals deze laatstelijk is gewijzigd bij de wetten van 24 December 1921, Stbl. no. 1380, en 13 Januari 1922 (Stbl. no. 4), voorzien van marginale aanteekeningen en alphabetisch register. (4 en 63) f o.6o; 5 ex. af o.5o, 10 ex. af0.40. Kieswet: Wet van 7 September 1896 (Stbl. no. 154) zooals vleze laatstelijk is gewijzigd bij de wetten van 24 December 1921, Stbl. no Januari 1922, Stbl. no. 4 en 8 Mei 1922, Stbl. no. 278, voorz,ien van marginale aanteekeninge,n benevens de uitvoeringsbesluiten en alphabetisch register. (6 en 159) f 1.4o. Kohlbrugge (J. H. F.) : Het Zieleleven van den Misdadiger. Een maatschappelijk vraagstock. (8 en 196) f 2.5o, geb Kuyper (H. S. S.) : Waar het om gaat. Proeve van politieke Voorlichting der Anti-revolutionaire Vrouw. Met e en inleidend woord van H. Colijn. (62) f 0.7o. Laban (P.) en Ligtvoet (J. C.) : Lageronderwijswet 1920, met aanteekeningen ontleend aan ide,officieele stukken der Staten- Generaal, aan administratieve beslissingen en aan de lieteratuur. (12 en 224) f 3.9o. l3'

196 196 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP Leerplichtwet (De). Met Aaanteekeningen door P. I,aban. Alphen aan de Rijn. N. Samson. (16 en 271) gr. 8 geb. Wet van 7,den Juli 1900, Stbl. III, houdende bepalingen tot regeling van den leerplicht, zooals deze wet is gewijzigd bij de wetten van 31 'December Stabl. 967, en 15 October 1921, Stbl Met aanteekeningen ontleend aan ide beraadssagingen den gewisselde stukken enz., besluiten ter uitvoering en alphabetisch register, door J. de Lange (Nederlandsche staatswetten. Editie Schuurman en Jordens. No. 6o) f Lekkerkerker (C.) : Indië's jonge Kracht. Eenige der nieuwere Gegevens omtrent ide koloniale Huishouding van Nederlandisch Oost-Indië. (q. en 44 m. I graf. voorst) f 2.-. Lijdsinan (A. II.) : Amerika en Europa. Economische beschouwingen. Met,een voorwoord van M. W. F. Treub. (46) f (Hetzelfde werk in de Engelsche taal.) Linden (W. J. M.) : ide vrijwillige Landstorm. (8 en 188) f Loenen (J. W. A. C. van): De provinciale Wet in Vragen en Antwoorden. (12 en 155) f 2.25; idoorsch. f Losecaat Vermeer (P. A. J.): Opmerkingen over 's Rechters Taak met Betrekking tot Tenuitvoerlegging van Overeenkomsten. Rede,uitgesproken bij de,aanvaarding van het ambt van hoo,gleeraar aan idee universiteit van Amsterdam op 6 Februari (19) Loterijwet Wet van den Eden Juni 1905, Stbl. 171, zooals die wet gewijzigd is bij die van 19 Maart 1913, Stbl. 106, houdende wettelijke bepalingen betreffende loterijen, Met aanteehke,ningen,ontleend aan de beraadslagingen en gewisselde stukken, enz. 4e druk, door J.,die Lange. (Nederlandsche staatswetten Editie Schuurman en Jordens. No. 69.) (37) f o.30. Malsen (W. L. van) : Frédéric Bastiat en zijn Nederlandsche Beoordeelaars. Een bladzijde iuit ide geschiedenis der staatrhuishoudkundie. (136) f 3.9o. Mandere (H. Ch. G. J van ader): Het Vredesverdrag van Versailles en ide daarmede verbandhou'dende Verdragen van St. Germain, Trianon, (Sévres en Neuiilly. Korte schets van den inhoud idezer verdragen, bijgewerkt met +de dienaangaande gegeven beslissingen en uitvoeringsmaatregelen. (Staten en volkeren. 2,e serie. No. 1-7.) (200) f d..

197 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP 197 Mees R. Azn. (W. C.) : Overproductie en Overkapitalisme. Rede, uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleeraar aan ide landbouwhoogeschool te Wageningen op 28 Juni (18) Meyers (L.) : Tabaksaccijns. Wet van 6 Mei Stbl. no. 712 gewijzigd bij de wet van 17 Februari 1922, Stbl. no. 63. Handboekje voorhandelaars in ruwe tabak, voor fabrikanten van en winkeliers in tabaksfabrikaten, aan de hand van of f icieele gegevens samengesteld. (58) f i.io. Nitti (Francesco) : Europa zonder Vrede. Bewerkt naar de 2e, herziene Italiaansche uitgave. (165, m. I portr.) gr. 8. f Nijverheidsonderwijswet. Wet van den 4den October 1919, Stbl. 593, zooals deze bij de wet van,den 22sten De cember 1921, Stbl is gewijzigd, houdende regeling van het ni j verheidsonderwi j s. Met inleiding, besluiten tenuitvoering, aanteekeningen, aan de gewisselde stukken en beraadslagingen ontleend, en alphabetisch register door H. M. van Kuipers. (Nederlandsche staatswetten. Editie Schuurman en Jordens. No. 97.) (318) f 'Jo. Octrooiwet 191o, Stbl Wet van den 7den November 1910 tot regeling van het octrooi recht voor uitvindingen (zooals die wet is aangevuld en gewijzigd bij ede wetten van 15 Januari 1921, Stbl. 15 en 15 October 1921, Stbl. 1127). Met,aanteekeningen, aan de gewisselde stukken en beraadslagingen ontleend, met de Internationale verdragen en uitvoeringsbesluiten en alphabetisch register. 4e druk door J. de Lange. (Nederlandsche staatswetten. Editie Schuurman en Jordans. No. 73.) (216) f o.80. Ohmstede (V. S.) : Zegelwet Met,de nieuwste Wijzigingen toegelicht voor den Handel. 2,e idruk. (172) f 4.5o. Ongevallenwet Wet van den 2den Januari 1901, Stbl. i, zooals die laatstelijk is gewijzigd bij de wet van 2 Mei 1921, Stbl. 700, houdende wettelijke verzekering van werklieden tegen geldelijke gevolgen van ongevallen in bepaalde bedrijven. Met alphabetisch register. Uitgeg. onder toezicht van L. Levdesdorff. Tekstuitgave. (Nederlandsche staatswetten. Editie Schuurman en Jordens. No. 61 a.) 64) f o.30. Ontwerpen van wet van 1 Januari 1906 tot i Maart 1921, ingediend door de staatscommissie ingesteld bij koninklijk besluit van 21 April 1892, no. 4, om die reigeerin,g van Idvies te,dietnen omtrent,de wettelijke regels, die ten,aanzien van het water-

198 198 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP staatsbestuur,behooren te worden gesteld. Uitgegeven door het departement van waterstaat. (374) f 5.. Ontwerp militaire Pensioenwetten Pensioenregelingen voor de militairen der landmacht, ader zeemacht en c. q. voor hunne weduwen en nabestaanden. ($4) f Pensioenwet Pensioenregeling voor de ambtenaren hunne weduwen en weezen. (103) f 0.9o. Oosten Slingeland (G. L. van) : Regtspleging voor het Krijgsvolk te Lamde, opgehelderd door de jurispruidentie van het hoog militair gerechtshof. (8 en 131) f 2.5o. Overzicht van die onlangs tot Stand gekomen Herziening en Uitbreiding van de Belastingen in Nedierlandisch-Indië. (16) f Pensioenwet voor,die Landmacht. Wet van den 17iden Februari 1922, Stbl. no 66, tot regeling van de militaire pensioenen bij die landmacht, met algemeen overzicht, aanteekeningen en alphabetisch register door R. H. Kroef. (3o en 9o) f Polak (Leo) : De Zin der Vergelding. Een istrafrechtsfilosofies onderzoek. Dl. I (22 en 391) f 7.5o. Polak (N. J.) : Het huidig Stadium en idenaaste Taak der Bedrijfsleer. Rede, uitgesproken bij de aanvaarding van het hoogleeraarsambt aan de Nederlandsche handelshoogeschool te Rotterdam op den 17iden Januari (27) f Poeije (G. A. van): Die Neiderlandsche Gemeente. Een inleiding tot,de kennis van haar bestuur en beheer. (12 en 318) f 7.50,,geb. f 8.5o. Poeije (G. A. van) : De Nederlandsche Gemente. Deel II. Inleiding tot,de kennis van haar recht. (8 en 344) f 8., geb f 9., bij zinteek f 7.,,geb. f 8.. Pot Bzn (C. W. van der) : (De Verdeeling der Staatstaak. Rede, uitgesproken bij de aanvaarding van het,hoogleeraarsambt aan de rijksuniversiteit te Groningen op Zaterdag 19 November (2 en 26) f I.. Proeve van eene staatsregeling voor Nederlandsch - Indië. Door J. Oppenheim, J. H. Carpentier Alting, Ph. Kleintjes, C. Sinouck Hurgronje, C. van Vollenhoven en raden mr. Oerip Kartodirdjo. (8 en, 6o) f 1.6o.

199 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP 199 Rapport van de Commissie ingesteld door de Koninklijke Nederlandsche brandweervereeniging, tot het ontwerpen van eene verordening betreffende de belasting bedoeld in art. 240 gemeentewet sub M. (Uitgeg.,door de) Koninklijke Nederlandsche brandweervereeniging. (Oranjeboek no. 4) 's Gravenh. Johannes Morks. (35) gr. 8 f Reglement (Algemeen) voor het Vervoer op de Spoorwegen. 'Officieele uitgaaf. 's,gravenh. (121) f Ritsema van Eck (S.) : Koloniaal-staatkundige studies 1912 bis Uitgave van de commissie tot herziening van ede grondslagen dier staatsinrichting van Nederland+sch-Indië. (8 en 16i) f 2.5o. Roland Holst (Henriëtte) : De Kruisgang van een Volk. (Berichten van ooggetuigen uit het gebied van den hongersnood in Rusland), met een voorrede over de oorzaken van eden hongersnood. Uiteg. idoor het comité van intellectueelen tot hulpverschaffing aan de hongerenden in Rusland Kompinrus". (36) f Savornin Lohman (A. F. de) : De Scheidslijn. (84) f Serrarehs (P. J. S.) : De derde internationale Arbeid,sconfe- -rentie Genève. (25 October 19 November 1921). (84) f Schaars (A. J.) :Katholieken en Dierenbescherming. Een beschouwing over de katholieke béginselen omtrent de verhouding tusschen me,nsch en dier.,miet 'een inleidend woord van Th. H. van Oppenraay. (46) f Schevichaven (J. van) : Van Leven en Sterven. Het Verleden en Heden der Levensverzekering. 3e verm. en verb. druk (To en 424) f 7.50, geb. f 8.5o. Schokking (J.): Beginsel-, geen Belangenpolitiek. Riede ter opening van de,algemeene vergadering,der christelijk-historische unie gehouden te Utrecht op 19 April (23) f Staatsalmanak voor het Koninkrijk der Nederlanden Met machtiging van ide regeering nit officieele opgaven samengesteld. (12 en 854) geb. f Standaert (A.) :,De Zedenwet in Kunst yen Letteren. Gent, W. Siffer. (95) f Star Busmann (C. W.) : Hoofdstukken van burgerlijke Rechts- -vordering. Dl. II. (6 en ) f 5..

200 200 ' SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP Smid (J.) : Landbouw en Democratie. Het streven der Democratie getoest aan den Landbouw. (Ii5) f Sybenga (T.) : Die Grondwet van 1887 toegelicht ook in Verhand met,de Praktijk. 6e, bijgewerkte uitgave. (12, 22 en 558) geb. f 15.. Tabakswet, Stbl. 1921, No tot Heffing van Tabaksaccijns. Toegelicht door V. S. Ohmstede. Volledige uitgave. met alle bijbehoorende bepalingen. (172) f 5.5o. Tabakswet, Stbl. 1921, No Van Aanteekeningen en een alphabetisch Register voorzien, door een rijksontvanger. 's Gravenh. (39) f o.55. Tariefwet (Indische). Tarieven van In- en Uitvoer. Uitvoeringsbepalingen (2 en 56) f 1.. Tekst van de pensioenwet Stbl. no (Met marginale Aanteekeningen en alphabetisch Register. (6 ien 96) f Tekst van die Leerplichtwet, van de algemeene Maatregelen van Bestuur tot Uitvoering van idie Wet ien van ide Leerplichtbeschikking. Met eten alphabetisch register. (6 en 93) f Van het Ontwerp van wet houdende Pensioenregeling voor de Ambtenaren ten hunne Weduwen,en Weezen, zooals dit door de Tweede Kamer,der Staten-Generaal is aangenomen (pensioenwet 1922). Met marginale aanteekeningen en,alphabetisch register. (6 en 97) f Torley Duwel (C. L.) : Opper-Silezië. Een nieuw vraagstuk in de Europeesche politiek. Eene studie aan de hand van documenten en persoonlijke indrukken ter plaatse. Met eene inleiding van H. C. Dresselhudjis. (12 ien 91, m. I schetskrtje). f 3.. Universiteit (De katholieke). Een Belang voor ons heele katholieke Volk. Een eenvoudig woord tot onze roomsche mannen en Vrouwen. f o.lo, loo (ex. f 9.. Veegens (J. D.) : Schets van het Nederlandsche Burgerlijk, Recht. Voortgezet idoor A. S. Oppenheim. hii. Verbintenissen. Bewijs lein verjaring..3e idruk, bewerkt Gloor A. S. Oppenheim. (8 en 448) geb. linn. f io., led. f Veraart (J. A.) : Beginselen rder ieconomische Bedrif sorganisatie. (4 fen 221) 8. f 3.50, geb. f Verrijn Stuart (G. M.): ide waarde van het Geld. R11de, uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van buitengewoon

201 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP 201 hoogleeraar aan de Nederlandsche handelshoogeschool te Rotterdam op den 2ae,n Januari (5 1) f 1.. Verslag (Eerste) van de Staatscomimis,sie,ingesteld hij Koninklijk Bie;sluit van 20 Dec. 1920, nr. 81 (bezuindgingscommissie. (107) f 1.. Verslag (Beknopt) van ede Derde Internationale Arbeidsconferentie gehouden te,genève 25 October 19 November Met Nederlandsche Vertating van ide aangenomen ontwerpverdragen en aanbeve lingen. Voor reken ing van het Departement van Arbeid uitgegeven. (36) f Verslag van den Centralen Jeugdraad over het jaar 1920 (vanaf II Juni 1920) en over het jaar (i8) f Verwey (A.) : Leidraad,hij de Uitvoering der Warenwet ten dienste van ide Keurmeesters en ;de plaatselijke Monsternemersbij die Warenkeuringsdiensten, de Rijks- ie,n Gemeentepolitie, de Marechaussee, de Ambtenaren der Invoerrechten en Accijnzen, enz. (8 en 46) f Verzekeringsarchief (Het). Orgaan van de Vereeniging voor (le Verziekeringswetenschap. 3e jaarg. Extra inummer. Het wetsontwerp tot regeling van het lievensvierzekeringsbedrijf. (4 en Zoo) f 2.5o. Vliebergh (Em.):,Beginselen van Strafrecht. Samenvatting van,de lessen aan ide Vlaamschie stuidenten der Katholieke hoogeschool te Leuven. (251) f 4.. Vloten (J. G. F.):,Gids voor iderechterlijke Macht in het koninkrijk ieler Nederlanden. Uit officiëele bronnen te zamengesteld e jaarg. (189 en 98) f 3.80., geb. f 4.6o. Volkenbond, internationale arbeidsorganisatie ien internationaal gerechtshof. Van enkele aanteekeningen en bijlagen voorziene uitgave van de desbetreffende teksten, ibewerkt onder toezicht van J. H. W. Verzijl. (86) f I.. Vollenhoven (C. van) : Ontwapening. (21) f 0.50, 50 ex. à f 0.40, loo ex. à f Vries (Max ide) : Tien Jaren Geschiedenis van het Nederlandsche Bankwezen en de Nederlandsche,Conjunctuur 1866 bis f 2.40,.geb. f Werkzaamheden (de) van de Gemeentebesturen, het Schooltoezicht, cie Commissiën tot Wering van Schoolverzuim, de Hoof

202 202 SOCIALE EN AANVERWANTE WETENSCHAP den der openbare en,bijzondere lagere Scholen en van den Vader, de Moeder, den Voogd en den Persoon, bij wien een kind inwoont, voor zoover hij daarvoor aansprakelijk kan worden gesteld, voortspruitende uit de Leerplichtwet en de daarbij behoorende Beschikkingen. Wet van 7 Juli 1900, Stbl. 111, zooals zij gewijzigd is bij ide wetten van 31 December 1920, Stbl. 967 en 15 October 192I, Stbl. I131. (48) f Wessel (W.) : Iets over Uitvindingen en Octrooien,in Verband met de Nederlandsche Octrooiwet. (4 en 95) f Wet van 15 Augustus 1862, Stbl. no. I 70, houdende Vaststelling van het tarief van irechte,n op den invoer, zooals deze wet hij latere wetten is aangevuld en gewdjzigd en,met vermelding van de op het tarief betrekking hebbende ikoninklijke besluiten, zoomede, onder aanhalting van dagteekenin,g (en nummer, van de ministerieele resolutiën, die tot richtsnoer kunnen strekken voor de toepassing der wet. Samengesteld,met t oestemming van den minister van financiën door J. H. A. M. van Bosveld Heinsius. 3e druk, bijgewerkt tot 15 October (684) f I5., ge l) f 17.50,,doorsch. en geb. (2 bdn.) f Wetboeken (De Nederlandsche) zooals zij tot op 1 Mei van het jaar 1922 zijn gewijzigd en aangevuld, benevens ede belangrijkste der tot hunne verklaring dienstige wetten en wettelijke verordeningen, met verwijzing naar de tot elk artikel betrekkelijke Fransche en Nederlandsche wetsbepalingen. (Bewerkt door `Th. A. Frain). linn. f i5., led. f 18.. Wetboek van Strafrecht met Aanteekeningen en Verklaringen ten dienste, van ede politie door W. L. H. Koster Henke. Voorzien van een alphabetisch Register. 12e druk. (Bijgewerkt tot November 1921.) (448) f Wijnstroom (Jac. Joh.) : Een onderzoek naar het begrip misbruik van recht. (Proefschrift, univ. Amsterdam.) (io en 165) f 3.3o. Woningwet. (Wet van 22 Juni 1901, Stbl. no. 158, houdende wettelijke bepalingen betreffende de volks,huisvesting, laatstelijk gewijzigd bij,de wet van 19 Februari 1921, Stbl. no. 73. Toegelicht en voorzien van aanteekeningen ontleend aan ede gewisselde stukken 'en gevoerde beraadslagingen, waarbij als bijlagen zijn gevegd 'de tekst van den alg. maatregel van bestuur tot uitvoering der woningwet; de kon.besluiten over de steu,nregeling door bouwpremies; de woningnoodwet; ede gezondheidswet en \den alg. maatregel tot uitvoering dier wet. 2e druk, door j. Kruseman. (12 en 301) f 5.50, geb. f 6.5o.

203 aa...,,...,.occ4e-4.,ec.,.e.c.,.e.a 44 ^^ ^ ' ^ VOOR SCHOOL EN HUIS ill 4 it ^ 0 / ^ alob b41 '.0.0GGGGGGGGGGGGGGGGGa Vorige jaren mocht ik onder deze rubriek eenige boeken samenbrengen, welke ik nog had verdeeld over een viertal onderaideelingen goede leerboeken, inlichtingen voor de huishouding, raadgevingen voor ziekenverpleging en gezondheidsleer, spel en sport. Dat zou ik thans 'ook wel weer kunnen doen, maar men zal het ani j niet kwalijk nemen, als ik bij wijze van afwisseling het eens in een anderen vorm wil beproeven. De redactie heeft het overigens goed gevonden en laat mij volkomen vrij. Zoo is dan mijn plan, maar heel eenvoudig weg te vertellen wat ^k gedurende het jaar heb gelezen en mijne lezers en lezeressen op het een en ander attent te maken, wat zij misschien' ook wel kunnen gebruiken. Aan romannetjes heb ik mij niet bezondigd en zou er werkelijk geen tien kunnen opnoemen, waarvan ik den titel geheel ken. Ik houd er meer van mijn kennis te vermeerderen en uit te breiden; maar ik moet er dadelijk bijzeggen dat ik niet knap genoeg hen om zware studieboeken te doorworstelen. Dit zet ik voorop, omdat ik niet graag voor een blauwkous zou worden gehouden, en het eerste boek dat ik ga noemen tot zulk een misverstand aanleiding zou kunnen geven. Namelijk Dr. C. C. A. Valewink, De Werelden die ons omringen. Het is een eenvoudig boekje over den Kosmos, rover het heelal. Er staan wel enkele dingen in, die mij te geleerd zijn, maar ik heb er toch ook heel veel in gevonden wat ik nu eens precies wilde weten. Hoe ver de zon van de aarde is verwijderd, hoe groot zij is, welke de beweging is der planeten, wat ik van de maan moet denken en van Mars, Neptunus, Jupiter, Venus; hoe ik den waren diameter van een ster kan bepalen, en een heele massa wetenswaardigheden, die ik toch prettig vind te kennen. Om met mijn man te kunnen schaken zonder altijd te verliezen, heb ik het boekje door gewerkt van J. J. P. A. Seilberger: Het,Oplossen van Schaakproblemen, waarvan ik veel plezier heb gehad. In sport ben ik achter bij mijn kinderen en ik heb ook den moed niet meer mij daarin, zij het ook maar theoretisch te bekwamen. Ik vertrouwde dus maar op mijn boekhandelaar, toen ik voor mijn oudste het handboekje kocht van W. A. Deenen: Korfbal. Zij vindt.dat het heel goed is en meer dan voldoende geeft over dat spel. Als moeder had ik veel genoegen van een heel mooi boek, bijna 400 bladzijden groot met bijna 50o kinderteekeningen en een portret door Toorop. Het heet: Het Kinderteekenen en het volle Leven door Mevr L. Bellin f ante-ahn. De prijs is nogal hoog, 12 gulden voor een gebonden exemplaar, maar het is dat geld waard. En wat

204 204 VOOR SCHOOL EN HUIS ik ook met belangstelling heb gelezen, dat is een heel klein drukwerkj e- van Wouter Hutschenruijter: Hoe moet ik Muziek genieten? Voor het onderhoud van ons aquarium, waarmede ik vroeger zoo dikwijls te tobben had, zoodat ik meer dan eens die liefhebberij maar heb willen opgeven, vond ik al wat ik weten moest bij F. van Ostaijen: Het Kameraquarium en bij F. Lemming kon ik te recht om er achter te komen Hoe, Wanneer. Wat te zetten in onzen Bloementuin Mijn tanden zijn gezond, maar ik heb toch niet kunnen nalaten eens over te lezen wat de tandarts J A Salomons antwoordt op de vraag Hoe verzorg ik mijn Gebit? En nu wij toch bezig zijn met de hygiëne, mag ik wel even vermelden M E Leliman-Bosch: De Hygiëne onzer Woning, en ook het boekje van N. L Heil broek: Hoe Voed en Behandel ik mijn Zuigeling? Een Camera heb ik niet, anders zou ik als pas beginnende fotograaf waarschijnlijk het Vademecum nemen van P. J G. Nell, of beter nog, zooals men mij zegt, W. H Idzerda' Foto-Gidsje voor den pas-beginnenden amateur en die het willen worden. Voor de huisvrouw is veel wijsheid te vinden bij L. C. J. van Vliet van Dam, die in verschillene deeltjes haar praktische colleges geeft. ik noem hier het een en ander: Huishoudelijke Wenken en Raadgevingen, waarin de kookkist weer eens voor den dag wordt gehaald en met leert zuinig te zijn met voedsel en brandstoffen: Inmaken van Groenten en Vruchten, Jam maken. Vooral veel recepten voor het verwijderen van vlekken, kan men vinden in Practische Wenken voor de Huisvrouw, terwij 1 De Wasch alles opsomt wat men onder dezen titel verwachten kan en behalve de gewone wasch ook die van dekens gordijnen, kant, fluweel, onder-en bovenkleeding bespreekt. Nu ligt nog een tamelijk stapeltje van boeken en boekjes over allerlei soorten handwerk voor mij, maar ik zal ze niet noemen, omdat elke vrouw ze kan vinden op den omslag van haar modeblad. Misschien stel ik daardoor eenige lezeressen te leur, doch bid ik haar dan te rekwesteeren bij de redactie en een andere medewerkster te verzoeken voor het komend jaar. Misschien kan haar hierbij behulpzaam zijn W. H. Busonjé, die in een klein drukwerkje ant-- woord geeft en uitkomst op de vraag Hoe moet ik een Verzoekschrift opstellen? M. W.

205 ti...,...,.',1;n^oc^c.eccc.e,4.,cecec0 4 a ' VOOR DE J E(^GD 4^- 4 0 s7. s7 s7 e7 s7 7 e^! s7 s70<s`g000ggg GGGGGts GG<s`o Ill Sommige dingen kan men niet genoeg herhalen omdat zij van zoo uitermate groot belang zijn, maar ook omdat ze zoo gemakkelijk,en herhaaldelijk weer worden vergeten. Hiertoe behoort de aanmaning tot zorg en voorzichtigheid bij de keuze der lectuur voor kinderen. Telkens en telkens hebben wij dat reeds herhaald en misschien loopen wij kans vervelend te worden gevonden, maar dat wagen wij er op, omdat de zaak van zoo onberekenbaar groot belang is. Zelfs door de neutralen wordt erkend dat een boek voor de jeugd aan hooge eischen moet voldoen, wijl het steeds ingrijpt in de vorming van den jongen mensch. De eerste indrukken, opgedaan in de kinderjaren blijven het langst nawerken, hebben dan ook gewoonlijk een geweldigen invloed op het latere gedachtenleven. Het blijft dan ook altijd te betreuren dat wij zoo bitter weinig katholieke kinderlectuur hebben, terwij 1 de zoogenaamde neutrale boeken op dit gebied én door hun groot aantal én door hun pracht van uitvoering de aandacht trekken. Waaraan dat tekort, want hier is werkelijk een tekort, moet worden toe te schrijven, is ons steeds een raadsel gebleven. Wij gelooven echter dat hier erger dan een tekort moet worden gesignaleerd, namelijk een werkelijke tekortkoming. Want men kan toch moeieli j k volhouden dat het niet anders kan. Schrijfsters en schrijvers, die in staat zijn tot het componeeren van mooie boeken voor de jeugd, hebben wij zonder eenigen twijfel. Wie meenen mocht van niet, bedenke dat meer dan eene schrijfster, wier jeugdboeken het meest zijn gezocht in alle kringen, goed katholiek zijn in handel en wandel. Waarom werken zij voor neutrale uitgevers en schrijven zij volkomen neutrale boeken? Zou het waar zijn, wat beweerd wordt, dat deze heeren aan den katholieken kant de uitgave niet aandurven uit vrees dat zij niet voldoende debiet zouden vinden om hunne onkosten goed te maken? Als dat het geval is, durven wij gerust verklaren dat zij zich schromelijk vergissen. Hier ligt naar onze bescheiden meening een prachtige taak voor den Vrouwenbond, die zich met heel wat zaken heeft bemoeid van veel minder belang. In de buitenlandsche literatuur, Duitsche en Fransche niet het minst, vindt. men keus en keur van mooie meis j es- en jongensboeken in Roomschen geest gescheven. Laat men eens beginnen met de vertaling van eenigen der besten.

206 206 VOOR DE JEUGD Men begrijpe ons goed! Wij bedoelen geen vrome lectuur, geen verhalen, die druipen van braafheid, onnatuurlijk zijn van lievigheid (zij vervelen spoedig en doen dikwijls nog minder goed dan de zuiver neutrale), maar flinke boeken met frissche kinderen, wier daden niet alleen goedgekeurd of veroordeeld worden naar de ethica doch ook en vooral naar de katholieke beginselen. Waarom zou dat niet kunnen? Waarom zou men daarmede ntr met eens beginnen? Wij hebben dit jaar beproefd of het mogelijk was de verschillende Jeugd-Bibliotheken en Jeugd-Series, welke hier te lande verschijnen met enkele woorden te typeeren, gelijk wij dat twee jaren geleden beproefden met Fransche romans, maar wij zijn niet tot een resultaat gekomen. Honderden boeken werden gelezen, verreweg de meeste, al ging er geen positief opvoedende kracht van uit, mochten toch worden gerekend tot de onschuldige lectuur, maar telkens kwam er dan in de serie weer een nummer, dat niet thuis te brengen was, waarvan men zich te vergeefs afvroeg voor welken leeftijd het was bestemd, waarin men al te duidelijk het Godsbegrip zag weggewerkt. Wij zullen ons derhalve moeten houden aan de vroegere methode en enkel en alleen de titels noemen van boeken voor de jeugd, daarbij de ouders of wie hun plaats vervullen ernstig verzoekend de boeken voor hun kinderen zelf te keuren en niet alleen rekening te houden met den inhoud op zich zelf, doch ook met de wel of niet geschiktheid van den inhoud in verband met karakter en aanleg van hun telgen. Men leze eens na wat wij daaromtrent hebben geschreven in onze vorige Jaarboeken. Aafjes (Sijtje) : Voor Broertjes en Zusjes. Versjes en Plaatjes. (16 m. afb. en 3 pltn. in klrndr.) gekart. f A. B. C. (Indisch) : Weltevreden. Visser & Co. (8 m. 24 afb. in klrndr.) f Abcoude (Chr. van) : Dickie Pool, of hoe twee gymnasiasten Automobiel fabrikant werden. Geillustreerd door Jan Reinke. (237 m. afb. en 1 plt.) f 2.25, geb. f Abramsz : Geillustreerde Kinderliedjes met Begeleiding van Piano. Woorden en Muziek. Ie-4e bundel. Zutphen P. van Belkum Azn (elk 4 en 18) gr. 8. Per bdl. f Abramsz (S.) : Versjes en Prentjes voor het kleine Volkje. Met prentjes van A. Runckel. 2e druk. (4 en 1) gekart. f 1.65.

207 VOOR DE JEUGD 207 Abramsz (S.) : Genotvolle Uren. Nieuw geillustreerd Vertelselboek 2 dln. ( m. afb. in een tekst) elk deel f 3.9o. Abramsz (S.) : Keurige Versjes en kleurige Prentjes voor het kleine Volkje. Met prentjes van D. Viel. (48) gekart. f Abramsz (S.) : Versjes en Prentjes voor het kleine Volkje. Prentjes van A. Runckel. (49) Gekart. f Abramsz (S.) : Sprookjes uit Moeders Jeugd opnieuw verteld. Met vele gekleurde afbeeldingen door Jan Sluvters. Gekart. f 2.1 :;. geb. f Abramsz (S.) : Mijn eerste Versjesboek. Nieuwe Kinderdichtjes. Met plaatjes van A. Riemersma. (Meulenhoff's Bonte boekjes voor onze kleinen.) (2 en 105) gekart. f 2.15, geb. f Alcott (Louise) : De Kostschool van Meneer Beer. Uit het Engelsch 8e druk herzien door P. M. Wink. (176 m 1 plt.) f 1.50, geb. f Alcott (Louise) : De Wereld in! 8e druk uit het Engelsch. Herzien door G. W. Elberts. (235 m. I plt.) f 1.50, geb. f Alcott (Louise) : Onder Moeders Vleugels. (Little women) Naar het Engelsch. 12e druk. (210 m. I plt.) f 1.50, geb. f Alcott (Louise) : Op eigen Wieken. (Good wives) Naar her Engelsch. I Te druk herzien door G. W. Elberts. (234 m. I plt.) f 1.50, geb. f Andersen (H. C.) : Sprookj es. Naar het Deensch bewerkt door Ph. R. F. C. de Bruyn. Met 12 gekleurde platen van Wanda Zeigner- Ebel. Geb. f 3.9o. Voor kinderen veel te moeilijk te begrijpen. Avonturen (De) van Jan: Vertellingen voor jongens en Meisjes door Henr. Dietz. Cath. van Rennes, A. C. Kuiper, Aletta Hoog, S. Maathuls-Ilcken, Felicie Jehue. Met platen van Rie Cramer, L. W. R. Wenckebach, Jan Wiegman, Nelly Spoor, Tjeerd Bottema, Lima Nieuwenhuis e. a. (4 en 64) geb. f Bauer (Clemence) : De kleine Sarina. Schets uit het Leven van een Indisch meisje. Met bandteekning en 4 pltn. van B. Midderigh- Bokhorst 2e druk. (152) f a.5o, geb. f 2.5o.

208 208 VOOR DE JEUGD Been (Joh. H.) : Gevangenen Overboord! Een Kerstvertelling uit het begin der 17e Eeuw. Met 2 teekeningen van W. Hardenberg. (20) f 0.40, gekart. f o.80. Belinfante (E.) : Casa Bianca. Illustraties en Banteekening van W. Heskes. (240 M. 2 pltn.) post 8o, f 3.15, geb. f Betsy. Het Oostersche Nichtje. Een Paaschverhaal. Geillustreerd door 0. Geerling, 3e opnieuw bewerkte druk. (I plt. in kleurendruk) f 0.50, 25 ex. o. 25. Bles (Jacqueline) : Hoe Alles uitkomt. (98 m. 2 pltn.) f 1.25, geb. f Bloeme (Jenny de) : De Waterkindert j es. Een Sprookje van twee heele kleine kindertjes. Platen van Eugenie Forke. (19 n1. 9 pltn. in klrndr.) Gekart. f Boekfes vir die Kleinspan. Pretoria. Geb. per deel f 2.- Vii P. A. M. Brink. Jakkalsstreke. 'n Vrije vertaling van Reinaert de Vos. (109 m. afb. tusschen tekst 1 plt. in klrndr.) Boelen (Caroline) : Een kleine en een groote Kerstboom. Het I)riekoningenbrood. Twee verhalen. Met 3 teekeningen van Wynand van Dam en een teekening van J. B. Middenrigh-Bokhorst. f Braak-Huizinga (G. A. ter) : De Beste. Kerstvacantie in den Achterhoek. Twee Verhalen. Met teekeningen van Willem Hardenberg. (19) f BrinkgreveWicherink (Tine) : Een dure Les. Geillustreerd door Netty Hevligers. (io8 m. i plt.) geb. f Brinkgreve-Wickerink (Tine) : Lize en haar Vriendje. Geillustreerd door Netty Heyligers. (112 M. I plt.) geb. f Brinkgreve - Wickerink (Tine) : Netty's eerste Schooldag. Geillustreerd door Netty Heyligers. (i To m. 1 plt.) geb. f Brinkgreve-Wickerink (Tine) : Schoonmaak. Geillustreerd door Netty Hevligers. (i12 M. I plt.) geb. f Bronsveld (Catharina van) : Does. Jeugdherinneringen van een Hond. Met illustraties van Coenraad Mullerfurer. (ioi) f Bronsveld (Catharina van) : Wat Mies schreef. Geillustreerd door Tjeerd Bottema. (158) f 1.20, f 1.65, 10 ex f o.6o, geb. f 1.05.

209 VOOR DE JEUGD 209 Burnett (Frances U.) : De kleine Lord. Volledige vertaling uit het Engelsch. 2oe druk. (235 m. 8 pltn.) f 1.50, geb. f 2.5o. Cervantes (M. de) : Don Quijote de la Mancha. Vrij bewerkt naar Albert Geyer door G. D. Ell. Met 8 gekleurde platen en vele zwarte platen naar George Scholz. Zuthpen W. J. Thieme & Cie. (8 en 240) post 8o, geb. f 3.9o. Christmas (Walter) : Sven de Padvinder. Uit het Deensch door A. de Fremery. Met 4 pltn. Bandteekening van J. U. Isings jr. (244) f 1.90, geb. f 2.9o. Croft (DR.) : De Vrouw van den Zeeman. Vrij verteld naar het Engelsch gedicht Jane Conquest" door A. W. Blaauw-Heering. Met 7 plaatjes. (12) f Doorman (Christine) : Wouter. Met een teekening van Joh. Nijland. 2e druk. f Doorman (Christine) : Mijn Italiaantj es. Geillustreerd door B. en J. Midderigh-Bokhorst. (6 en 104) geb. f 3.5o. Gogh-Kaulbach (Anna van) : Moed. (U. V. 0.-serie no. 15) geb. f Gulden-ster-boek (Het). Bibliotheek voor de Jeugd van jaar onder redactie van Jac. van der Klei. Amst. Uitgevers-maatschappij De gulden ster" post. 80. II J. Wackie Eysten. De Klokkenluider van Sluis. Met teekeningen van H. Hentschel. (200) f 1.95, gekart. f 2.45, geb. f Hichtum (N. van) : Amelioranna en de groene Parapluie. Teekeningen van Susan Pearse. (3o m. 15 pltn. in klrndr.) gekart. f Hichtum (N. van) : 1oo1 Nacht. Verteld door (48) pltn. van Rie Cramer. (Alleen geschikt om voor te lezen.) Hildebrandt (Marie) : Piet Wipneus. Platen van Benjamin Rabier. (Kind- en kunstserie DL. II) (7o m. afb. tusschen tekst en 6 platen in klrndr.) geb. f 3.9o. Hoffman (F. J.) : De Veerman aan de Arkansas. (6 en 235 m. afb. tusschen de tekst) geb. f Hoog (Aletta) : Kerstlicht. Met een plaatje van Louis Landré. Too ex. f 7.5o. Minder geschikt voor katholieke kinderen. 14

210 210 VOOR DE JEUGD Horst van Doorn (Gerde C. van der) : Een Hollandsch Gezin in Indie. Met 2 platen van Sijtje Aafjes. (176) f 1.5o, geb. f 2.5o. Hubert van Beusekom (Anna) : Piepkuikentje. Met bandteekening en illustraties van Joan Collete. 2e druk. (6 en 200 m. 4 pltn.) f 2.9o, geb. f 3.9o. In de vacantie. Bibliotheek voor Jongens en Meisjes. Alkmaar. Gebr. Kluitman post 8o Per dl. Geb. f 1.6o. Serie A Jongensboeken. D. A. Poldermans. De Strandjutter. (191 M. 4 pltn.) Jehu (Felicie) : De Club van Zes. Met illustraties van Frans van Noorden. (4 en 274) f 2.5o, geb. f Daar wordt te veel geflirt. Kater (Betsy) : Ellie, Rietje, en Mathilde. Platen van Sijtje Aafjes. (23 m. 11 pltn. in klrndr.) op karton f 3.9o. Krienen (Charles) : Een merkwaardige Vacantie. Oorspronkelijk jongensboek met 4 pltn. van D. Viel. (197) geb. f 3.9o. Kuipers van der Koogh (E.) : Moeder vertelt van Goudhaartje en Zwartkopje. Met vele plaatjes van Jan Wiegman. (128) Gekart. f 1.25, geb. f Leeuw-Schonberg (C. de) : Wie luistert mee? Teekeningen van Bas van der Veer. (111) f 2.5o, gekart. f 3.25, geb. f 3.9o. Louwerse (P.) : Bij Kijkduin. Geschiedkundig verhaal uit den tijd van Michiel Adriaanszoon de Ruyter. Met titelplaat. 2e druk. (186) f 1.6o, geb. f 2.9o. Louwerse. Verhalen uit de Vaderlandsche Geschiedenis. Met 4 gekleurde platen. 2e druk. (420) f 3.5o, geb. f Marxveldt (Cissy van) : Joop ter Heul's Problemen. Met teekeningen van Is. van Mens. (236 m. 1 plt.) f 2.40, geb. f 3.9o. Meulemans Arthur) : Zonnige Jeugd. 7 kinderliedjes. Gedichten van Mevrouw W. van Hooff Gualtherie van Weezel. Op. 27. (13) 40 f 1.. Nanda : 'N Wildzang. (4 en 240 M. 4 pltn.) f 2.5o, geb. f Napel (G. ten) : Zwarte Toon. Geillustreerd door Willem Hardenberg. (237) f 2.25, geb. f 3.25.

211 VOOR DE JEUGD 211 Ophof-Sterk (T.) : Een moeilijk jaar voor de van Heerdent j es. Een meisjesverhaal uit Bataviaansch Familieleven met illustraties van B. en J. Midderigh-Bokhorst. (212 m. 4 pltn.) f 2.50, geb. f Ortt (Felix) : Een Kerstsprookje. Met illustraties van Willem Hardenberg. (26) f 0.70, gekart. f 'Jo. Wal wat weinig positief voor onze kinderen. Osselen-van Delden (Mevr. B. E. van) en Marie Hildebrandt. Eppien Toef. Teekeningen van Benjamin Rabier. (Kind- en Kunstserie Dl. III.) Amst. Van Holkema en Warendorf. (71 m. afb. en pltn. in klrndr.) fol. geb. f 3.9o. Osselen-van Delden (Mevr. B. E. van) en Marie Hildebrandt. Bobo. Geschiedenis van een Aap. (Kind- en Kunstserie. Dl. I.) (71 m. 3 pltn. in klrndr.) f 2.90, geb. f Petillon (Willy) : Moeders Oudste. Geillustreerd door Netty Heyligers. (20o m. 4 pltn.) f 2.90, geb. f Reule Nzn. (Antie S.) : Er was eens... Groot sprookjes- en vertelboek voor onze Knapen en Meisjes bijgewerkt en bijeengegaard. (M. 4 pltn. en 49 gravuren in den tekst.) 3e druk. Geb. f Schevichaven (J. van) (Ivans) : De Toren van Beukenhorst. Een boek voor Jongens. Utrecht A. W. Bruna & ZN's. Uitgevers-Maatschappij. (277) gr. 8 f 1.75, geb. f Strang (Herbert) : Rob de Woudlooper. Vertaald door A. de Graaf f -Wupperman. Met 4 platen en bandteekening door Laruche. (4 en 331) f 2.90, geb. f Swift (Jonathan) : Gulliver's Reizen. Vertaald naar de nieuwe uitgave van Padraic Colum. Geillustreerd door Willy Pogany. (20 en 332 M. 12 pltn. in klrndr.) f 4.90, geb. f Wordt door kinderen niet gemakkelijk begrepen. Tervooren (Lina) : Van Hondje-Waf en Poes-Miauw en andere kindervriendjes, met versjes. (12 Bldn. m. 12 pltn. in klrndr.) gekart. f Tomkins (David) : De tweede Vader. (112) f 1.75, geb. f Treiker (A.) : Hansje in Wonderland. Illustraties van M. van Minckwitz. (25 m. 12 pltn. in klrndr.) gekart. f Turner (Ethel) (Mevr. Curlewis) : Een lastig Meisje. Geillustreerd. (8 en 270) f 1.50, geb. f *

212 212 VOOR DE JEUGD Turner (Ethel) : Het Geheim van de Zee. Uildriks (Mevr. G. van) : Wat onze Kleinen gaarne zien en hooren. Met Versjes. (27 m. 24 afb. in klrndr. op 12 pltn.) gekart. f 1.9o. Veenendaal (Jac. van) : In tij den van Oorlog. Met illustraties van J. Visser. (139 en 2) geb. f Veenendaal (Jac. van) : Onder de Smokkelaars. Met teekeningen van K. Hentschel. (157) f 1.45, gekart. f 1.85, geb. f Veltman (Jan) : Uit de Jongentijd van Elias Karbel. (109 m. afb. tusschen tekst. Gekart. f 1.50, geb. f 1.45, To ex. f o.5o, geb. f Wij weten niets. God regeert. Geillustreerd door Frans van Noorden. Gekart. f 1.50, geb. f 1.95, 8 ex. f 0,75, geb. f Speciaal protestantsche lectuur. Vertellingen uit de duizend en een nacht. Voor Nederland bewerkt door N. van Hichtum. Geillustreerd door Rie Cramer. 9 dltjes. (elk 48 m. 2 pltn. in klrndr.) Per ditje 90 ct. gekart. f 1.15, in 3 dln. geb. f 3.25, I dl. geb. f Zijn alleen geschikt om voor te lezen. Niet in handen geven. Vergissing (Een grappige) : Vertellingen voor Jongens en Meisjes door Henr. Dietz, Cath. van Rennes, A. C. Kuiper, Aletta Hoog, S. Maathuis-Ilcken, Felicie Hehu e. a. Met platen van Rie Cramer, L. W. R. Wenckebach, Jan Wiegman, Nelly Spoor, Tjeerd Bottema, Enna Nieuwenhuis e. a. (Ons Thuis-serie) (8 en 74) geb. f Vletter (A. C. C. de) : Kari en Olo. (4 en 251 m. I plt.) f 2.25, geb. f Vletter (A. C. C. de) : De kromme Spijker. Met illustraties van Frans van Noorden. (284 m. 4 pltn.) f 2.25, geb. f 3.5o. Vries (Jetty de) : Over Kabouters en Kabouterland. Tekst en teekeningen. Amst. Drukkerij Jacob van Campen. (32 m. 8 pltn.) gekart. f Uit het Sprookjesland. Tekst en teekeningen. (32 m. 8 pltn.) gekart. f Veehl (Nannie van) : De Geschiedenis van een kleinen Jongen. Serie voor onze kinderen. (94 m. 2 pltn.) f 1.25, geb. f Zeylemaker (G.) : Dick. Uit het Schoolleven van een Kwajongen. Met 4 pltn. van 0. Verhagen. (4 en 223) f 1.90, geb. f 2.90.

213 c^^ :?^G JJJJJJ^?JJ^JJOC.G.Cc44'^^cc4ceccel Oa g, 0 0 TIJDSCHRIFTEN 0 ^ G ^^ ^><^7,*000GGGGGGGGGGGGGGGO In ons eerste Jaarboek hebben wij eene lijst gegeven van de voornaamste Tijdschriften, zoowel Hollandsche als Fransche, Duitsche en Engelsche. Het aantal der kort gekarakteriseerde Periodieken bedroeg ongeveer tachtig. Ons tweede Jaarboek bepaalde zich uitsluitend tot de Neder landsche tijdschriften en gaf daarvan een lijst van meer dan honderd, verdeeld in katholieke en die van andere richting, waarmede werden bedoeld tijdschriften, die uit den aard der zaak neutraal zijn; tijdschriften, die zich zooveel mogelijk ten doel stellen met niemand in conflict te komen, hetgeen niet altijd doenlijk blijkt, en tijdschriften, die bij het behandelen der voornaamste vraagstukken van onze zienswijze afwijken, omdat schrijvers en redactie eene afwijkende of aan de onze geheel tegengestelde levensbeschouwing hebben. Daar is door verandering van redactie bij sommige dezer periodieken nu wel eenige verandering van richting gekomen door wijziging der redactie, doch dat is nog te kort geleden om er nu reeds een definitief oordeel over te kunnen spreken. Men veroorlove ons in dezen jaargang te verwijzen naar hetgeen wij in beide vorige hebben opgesomd en ook naar wat wij in den eersten hebben gezegd op bladzijde 118 over Les illustrés pour Enfants". Voor het komend jaar hopen wij, Deo juvante, het volgend plan te kunnen uitvoeren: eene omschrijving geven van de voornaamste tijdschriften met algemeenen inhoud en tevens der periodieken, die hoofdzakelijk aan ééne kunst of wetenschap speciaal zijn gewijd. Deze denken wij dan te classificeeren naar de stof, die zij behandelen, zooals wij gedaan hebben met de boeken, die in afzonderlijke rubrieken worden ondergebracht. Zoo wij daarnaast dan nog eene lijst kunnen aanleggen van geillustreerde week- en maandbladen, met een enkel woordje over hun gehalte, gelooven wij wel te hebben voldaan aan alles wat men, ik peg niet van ons verlangen mag, maar van ons verlangen kan. ^ ^

214 214 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN Register der Romans, Welke zijn l besproken in de drie Deden. In den eersten jaargang van de Jaarl i j ksch e Boekenschouw namen wij eene lijst op, waarin ongeveer Duizend titels stonden van uitsluitend Nederlandsche romans. Deze zullen wij niet herhalen, omdat wij verwachten dat onze lezers de verschillende jaargangen in hun bezit hebben. Mocht dat niet het geval zijn, dan kunnen zij dat altijd nog verhelpen, wijl de uitgever, naar hij mededeelt, vroegere exemplaren ter beschikking heeft. In dit register hebben wij ons beperkt tot opneming van. al de romans in de verschillende talen, welke in de jaarlijksche Boekenschouw van het begin tot heden werden besproken. Wel hebben wij overwogen ook de andere boeken in deze lijst te noemen, maar het aantal is zoo groot reeds geworden, dat het te veel ruimte zou vorderen. Als gebruiksaanwijzing van het Register diepe het volgende: Achter den titel van ieder boek vindt men een romeinsch cijfer, dat verwijst naar den betref f enden jaargang, en een gewoon cijfer of getal, dat de bladzijde aanwijst. De aanwijzing der bladzijde ontbreekt echter voor den derden jaargang, niet bij vergissing maar opzettelijk. Het ging moeieli j k, te wachten tot dit geheele boek was gezet en dan de aanwijzing der bladzijden in te vullen. Het was bovendien volkomen overbodig. Uit den titel kan men zien of men te doen heeft met een hollandsch, fransch, duitsch of engelsch boek, en wetend dat het wordt besproken in den derden jaargang, kan men het dadelijk vinden onder die rubrieken, welke immers ook alphabetisch zijn gerangschikt. Ten slotte dit: Achter eenige namen van schrijvers vindt men geen titels hunner werken vermeld, doch bespeurt men een raadselachtig vierkantje. Dat is een aanwijzing voor katholieken dat een of meer boeken van dien schrijver op den Index staan. Men raadplege verder de aangegeven bladzijde om te weten welke boeken dat betreft. Wij hopen dat ons register het nut van dit jaarboek zal verhoogen. Abbing (Justine): Uit het leven eener denkende vrouw I 27 Abbing (Justine) : Een kunstenaar.. II 36 Abbing (Justine) : Het verspeelde Leven III Abboth (Mevr): Terug naar het vaderhuis I 27 Absjórnsen (P. C.): Vertelsels uit het Hooge Noorden III Achleitner (A.) : Aus Kroatien... III Acker (Paul) : Les Exilés..... II 69 Adams (Samuel Hopkins): Success. III Adelpha: Jonge Levens I 27 Ades (A.) : Un Roi tout nu.... III Adlersfeld - Ballestrem (E. von) : Gravin Kitty II 36 Adlersfeld - Ballestrem (E. von) : De Dame in het Geel II 36 Aerds (Peter): De heilige vreugden des levens I 27 Ascard (Jean) : Le Diamant noir.. III Aigue perse (M.): A dix-huit ans.. II 69 Aigueperse (M.) : La Marquise Sabine III

215 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN 21,E Aigueperse (M.) : Lequel?..... III Aikman (Henry) : Zeil II 99 Alanic (Mathilde) : Aime et to Re- II 69 naitras Alanic (M.) : Rayonne! III Alberdinghk Thijm (J. A.): Werken. I 27 Alcock (Deborah) : Als schapen ter I 27 slachting Alleen op de wereld I28 Allorge (H.) : Le grand Cataclysme III Ammers-Kuiler: De Zaligmaker... II 37 Ammers-Koller (Jo van) : Maskerade I 28 Ammers-Koller (Jo van) : Frans van. Altena's Vuurproef..... II 37 Andersen-Nexo (M.): Stine Menschenkind III Annunzio Gabriele d'): Het groote Vuur III Arbez D' (J. F. van Oordt): Losse klippen 12ó Ardel (H.) : Deux Amours..... III Ardel (H.): Il faut marter Jean... II 70 Arennes (J) : L Herbe entre les Pierres III Armstrong (M.) : The Puppet Show III Arnoux (A.) : Le cabaret Arnoux (A.) : Abisag on 1 église trans- 1 portée par la foi 61 Arnoux (A.): L'indice.... I 61 Ashauer (W.) : Die erwachsene Seele III Assche (Piet van) : De Doode en de III wulpsche Vrouw... Atherton (G.) : Dormant Fires Auburtin (V.) : Pfauenfedern Auerswald (A.): Thomas in Irland.. Ill Aulard (F. A.) en Debidour (A.) CI) II 27 Aumonier (Stacy) : Heartbeart... III Ayres (Ruby M.): Het meisje van hiernaast 1 28 Ayscough (John) : Abbotscourt... I 77 Bachelin (H.) : Le Serviteur Bachelin (H.) : Les Rustres... III Bachelin (H.): Sous les Maronniers en Fleurs II 70 Bachelin (H.) : L'Eclaircie..... I 61 Baekelmans (Lode) : De Idealisten Baert (Clovis): Het tweede leven van Wieske Veyt..... III Bagatelle (la) ou discours ironiques q II 27 Bageot (G.): Le Jube!.....III Bahr (Hermann). 0 Mensch.... II 37 Baillehache: Des Mains pores... III Bailly (A.) : Histoire dune Arne.. I 61 Baker (Frans de): rken Het Dochte van Rubens III Baker (Amy) : When the Ice melts. III Ball (Richard) : The better Part.. III Balmer (Edw.) : Her great Moment II 99 Balzac alza,c (Honoré de)..... II 27 Balzac (Honoré de) : Miskende liefde I 28 Balzac (Honoré de) : De oude Goriot en zijn dochters I 28 Bang (Herman): Tine. Een roman van Liefde II 37 Bang (Herman) : De vier Duivels.. II 37 Baraude (H.): Le Moulin de Chantemerle II 70 Barbier (Emanuel) q II 28 Barbusse (Henri): Het Schijnsel in den Afgrond II 37 Barbusse (Henri) : Het Vuur.... I 28 Barbusse (Henri) : De Hel.... I 28 Barbusse (Henry) : Hartsgeheimen.. III Barbusse (Henry) : Wij menschen.. I 28 Barbusse (H ): Het Mes tusschen de Tanden III Barbusse (Henry) : De Smeekelingen. III Barclay (Florence): Ledig teruggezonden II 37 Barclay (Florence) : Het Volgen van de Ster II 37 Barkes (D. A.) : The Great Leviathan I 77 Barnes Grundy (Mabel) : Marguarite's wondere jaar 128 Barrès (M.): Un Jardm sur l'oronte III Bartsch (Rudolf) : Lukas Rabesam. II 38 Bartsch (Rudolf): Elisabeth Kothe. II 38 Baskerville (Beatrice) : Passover II 99 Battifol (Pierre): II 28 Batut (P. de la): La jeune Fille en prole au Monstre III Bauvoir (J. de) : Coeur vaillant III Bazin 'q II 25 Bazin (René) : Uit heel haar hart Bazin (René) : De hoeve van Lham p- dolent 129 Beach (Rex) : Lachende Bill Hyde. III Beadle (Ch ) : Witch Doctors... III Beaunier (A.): Le Roi Tobol... II 70 Beaunier (A.) : La folie Fille... III Becx (Joh. C. M.): Twee Wegen.. I Beecham (J.): The Argus Pleasant. I 77 Begbie (Harrold) : The Ways of Laughter II 99 Béhaine (R.) : Si jeunesse savait Behanger (R.) : La Vie souveraine. II 70 Bell (J. J.) : Secret Cards.... III Benda (J.) : Les Amorandes.... III Benima (Corns) : Caleidoscoop.. III Benjamin (René): Amadou bolchéviste II 70 Bennett (A. Gordon) : The Valley of Paradise III Bennett (E. A.) : Groot Babylon ge. III Bennet (Arnold): Wat God vereenigd heeft II 38 Benoit (Pierre) : La Chaussée des Géants III Benoit (Pierre) : Le Lac salé... II 70 Benoit (Pierre): Atlantis (I'Atlantide) 129 Benson (R. H.) : Een Gevoelsmensch II 38 Benson (R. H.) : Richard Raynal, de Kluizenaar III Benson (R. H ): Wat was het?... 1II Benson (Robert Hugh). Loutering.. I 29 Benson (R. H.) : Oddfish Benson (R. H.) : De God der Wereld III Benson (E. F.) : Peter.... III Béranger (Pierre Jean) :.... q II 28 Berend (Alice) : Der Gluckspilz.. II 86 Beresford (J. D.) : The Prisoners of Hartleng III Beresford (J. D.) : Revolution... II 100 Berger (M.): Les Dieux tremblent II 70 Bergson (Henri) : q II 28 Bernard (Tristan) : Le Jeu de Massacre III Bernard (Tristan) : Deux Amateurs de Femmes III Bernard (Ch. de) : La Femme de quarante Ans. Bernard (Tristan): L'Enfant prodigue de Vésmet II 70 Bernhardt (Sarah) : Petite Idole.. II 70 Berthem-Bontoux: Ames de France. I 61 Bertheroy (J.): Les Pavots mystiques II 70 Bertheroy (J.): Amour, ou est ta Victoire 7 III Bertrand (A) : L'Illusion du prefect Mucius I 61 Bertrand (H.) : Het zeegat uit.. I 29 Beyer (C.) : De Schaapherder I 29 Beyens (Daan): Suze... I 29 Bezancon (H.) : A la Recherche d'une Perle III Bierce (Ambrose) : Physiognomien des Todes II 86 Biesenbach: Des Kanzlers Sohn.. III Bikelas (D ): De leelijke Zuster.. II 38

216 216 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN Billy (A.)- Barabour ou l'harmonie universelle. II 71 Binet-Valmer: L'Enfant qui meurt.. II 71 Binet-Valmer: Le Mendiant magnifique I 61 Binet-Valmer: La Passion... II 71 Binet-Valmer: Les Jours sans Gloire III Binns (Ottwell) : Liefde in de Wildernis III Birch (J. Weedon). The Lure of the Honey Bird.. II 100 Birmingham (George A ) Dr.: O'Grady en zijn Verloofde..... II 38 Bison (S.): Begeven noch verlaten. I 29 Bizet (R ) : La sirène hurle... I 61 Bizet (René) : Avez-vous vu dans Barcelone?.. III Bjornson (Bionsterne) Liefde... III Blanche (J ). Tons des Anges.. II 71 Blankenbruin (F. van) Sariman... II 38 Blayre (Chr.): The Purple Sapphire. II 100 Blinn (Edith) : The Edge of the World II 100 Bloem (Walter): Gottesferne.... II 86 Blind en genezen: Naar het Fransch. II 38 Bluthgen (Kl.) Aus der Jugendzeit III Blijft thuis: Naar het Fransch door J. Scheepens. II 38 Bock (Eug. de) Jeugd in de Stad. III Boeck-Arnold (E.) : Het Groot Verlangen III Boek (Het) Voor Allen II 39 Boer (J W. L, de) : De Kolk in de Kreek. I 29 Bojer (Johan) God and Woman.. II 100 Boldt (J ) Renaissance-Novellen. III Bolhuis (E. G. van) Het gevloekte land I 29 Bolhuis (E. G. van) Het Huis van Roeleke III Bolhuis (E. G. van) : De Rechtmatigen II 39 Bolt (Ben): The Diamond - buckled Shoe..... H 100 Bondy (F. de). Le Moqueur... II 71 fionmariage (S ) La saison florentine I 61 Bonn (E ) Die Mundung.. III Bonnefoy (iéhan de).... D II 28 Bonsels (W ) Hemelvolk..... II 39 Bonsels (W ) Eros en de Evangelien III Bonsels (W.) Het Anjekind. III Book of common prayer... D 1I 28 Boon (J.) De ronde Meidoorn.. III Booven (Henri van) Tropenwee.. I 30 Booven (Henri van) De scheiding. I 30 Bomparel (J.) L'Etrangère.... II 71 Bordeaux (H ) : Les Roquevillard La Neige sur le, Bas La Ma sol morte III Bordeaux (H ) Het Visioen... III Bordeaux (H ) : Hélène Page.. III Bordeaux (H ): De Witte Pauw.. III Bordeaux (H.). Het Gouden Stilzwijgen II 39 Bordeaux (H ): La Chair et 1 Esprit II 71 Bordeaux (It) : Het Vogelmeisje.. II 39 Bordeaux (H.) : La Résurrection de la chair I 62 Bordeaux (H.): Ménages d'aprèsguerre II 71 Bordeaux (H.) : La nouvelle Croisade des Enfants II 71 Borden (Ch. de) : La terre de Beam III Bordewijk: Fantastische Vertellingen I 30 Borel (Henri): Het Zusje...., I 30 Borel (Henri): Het Jongetje. I 30 Bormann (Hans): Der stumme Mund II 86 Bos (Fokko): De lotgevallen van Nap Lee I 30 Bosboom-Toussaint (A. L. G.) : Majoor Frans.. I 30 Bosboom-Toussaint (A. L. G ). De Delftsche Wonderdokter.... I 30 Bosshart (J ) Opfer. Novellen.. III Boudier-Bakker (Ina): Het Spiegeltie I 30 Boudier-Bakker (Ina) : Aan den Overkant II 39 Bourcier (E ) : Les gens de mer.. I 61 Bourcier (E ) Jeanne... I 62 Bourget: Les Détours du Coeur.. III Bourget (P ) : Cruelle Enigme... III Bourget (P ) : Un Crime d'amour.. II 72 Bourget (P.) : L'Ecuyère.... II 72 Bourget (P.): Un Drame dans le Monde II 72 Bourges (E.) : La Nef... III Bourgine (E ) : John le Conquérant. III Bowen (Marjorie) : The Pleasant Husband and other Stori- s.. II 100 Bowen (Marjorie) : Een Heldenkoning II 39 Boyle (C. Nina) : What became of Mr. Desmond') III Boylesve (P.) Elise..... II 72 Boylesve (R ) : Le Dangereux jeune Homme II 72 Brand (G ) Das Fremde..... III Brandenburg (J.) : Gewroken... III Brante (0 ) L'apre Route.... III Braun (Lily): In de Schaduw der Titanen II 39 Brebner (Percy James) : De Dame in het grijs 1 30 Bredero (G. A.) : Klucht van de Koe Symen zonder Soeticheydt. Van den Molenaar..... II 40 Breevoort (Johanna) : De Liefde vergaat nimmermeer..... III Brehmer (Fritz) : Nebel der Andromeda II 86 Brèmond (Henri) : D II 28 Brennes (Victoria de) : Dagboek van een Rampzalige III Bret (Hartel De drie Kameraden 1I 40 Briánd (Ch.): Contes pour une Femme III Brockdorff (H. v.) : Die Faust im Westen..III Broger (K.) : Die vierzehn Nothelfer III Brondgeest (Bernard): Het Doolhof III Brown (Alice): The Wind between the Worlds II 100 Bruggen (Carry van) : De Verlatene I 30 Bruggen (Carry van) : Het Huisje aan de Sloot II 40 Bruggen (Carry van) : Een Indisch Huwelijk II 40 Bruggen (Carry van): De Verlatene II 40 Bruggen (Kees van) : De Freule.. III Bruggen (Kees van) : Het verstoorde mierennest I 3I Bruggen (Kees van) : Koning Adam. II 40 Bruggen (Kees van): Zondvloed.. I 31 Brulat (Paul) L'Etoile de Joseph.. III Brusse (M. J ) : Boefje..... II 40 Brusse (M. J.) : Vijf-en-twintig jaar onder de menschen..... I 31 Brusse (M. J ). In 't verbouwereerde oude stadje I 31 Bruyère (André) : La Fiancée du Capitoul.. III Bruyère (A.): Au fond des bois Buchan (John) : Huntingtower.. III Buffalo Bill: De held van het wilde Westen.. I 31 Biihrs (Lize): De Sterkste Kracht.. I 31 Buisso p (Ferdinand):..... D li 2a Bulenger (M.). Marguérite.... II 72 Burg (P ) : Die schone Gratin Konigsmark I'I

217 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN 217 Burger (A.) : Des Freiherrn von Munchhausen wunderbare,reisen and Abenteuer III Burmester (Marie) : Dien dag... I 31 Burmann (Rolf) Roeping. Een roman van vrouwen I 31 Burman (Rolf): Als de Heide bloeit. II 40 Burnet (Dana) Broken Horizons.. III Burroughs (Edgar Rice): Tarzan's Verhalen III Burroughs (Edgar Rice). Bill de machtige Vechter III Burroughs (Edgar Rice): De Terugkeer van Tarzan..... II 42 Burroughs (Edgar Rice) Tarzan van de Apen.... II 40 Burroughs (Edgar Rice) : De Zoon van Tarzan. Naar het Engelsch.. II 42 Burroughs (Edgar Rice) : Tarzan, de verschrikkelijke III Burroughs (Edgar Rice) : Tarzan de Ongetemde II 42 Burroughs (Edgar Rice) De Wilde Dieren van Tarzan..... II 42 Butler (genl. William F ): De roode wolk I 31 Buys (Dorothée) : Als de zinnen ontwaken. I 31 Buysse (Cyriel) : De twee pony's.. I 31 Buysse (Cyriel): Zooals het was.. II 42 Buysse (Cyriel): Plus que Parfait. II 42 Cadilhac (P. E ) : Carnaval macabre I 62 Caillot (J.): Contes après les contes I 62 Caine (Hall) : De Stem van het Geweten....IIT Callias (S. de) : La malle au camahre I 62 Cambry (A): La Chanson de Blé. III Camina: L'autre Aile. Synthèse romanesque de la Vie et de la Mort ailées. `.... III Campfranc (M. du) : La Comtesse Madeleine III Campbell (Praed) (Mrt) : Nyria.. I 32 Campbell Thomson (Christine) : Bourgogne of Goyne II 100 Candler (E ) : Abdication... III Cannegieter (H. G.) : Rusticus Urbanus Iit Carco (F.): Bob et Bobette s'amusent I 62 Carco (Fr ): L'Homme traqué... III Carco (F.): Scènes de la vie de Montmartre I 62 Carlyle (A.): The Gates of Hope.. III Carter (J.) : Come Day, Go Day.. III Casanova (N.): Messaline..III Casanova de Seingault (Jacques) Q II 28 Castelle (Fr ): Das Haus in der Dreizehnmannergasse II 86 Cascella (G.) : Les deux routes { Castle (Agnes) : De zwerver... I 32 Cazal (E.): La vie après la guerre I 62 Cecile: Vrij naar het Fransch... IlI Celarié (H.): Monique la Romanesque II 72 Cervantes: De, doorluchti ge Vatenspoelster III Cervantes (Miguel). De Historie van Grisotomo en Marcella....III Chadeneux (Cl. de) : Les Terreurs de lady Suzanne III Champfleury.. D II 2'8 Champly (Henry): Crève done, société I 62 Champol: Les Points noirs.... III Chancerel (L.) : Le Mercredi des Cendres I 62 Chapelle Roobol (Suze la) : De sterkste Band I 32 Chardon (J.): L'Offrande a l'amour III Chatzopoelos (M.): Verhalen van de Bergen I 32 Charmy (R.) : Les Culs-terreux.. II 72 Chevalier (0.): I'Avatas d'y van Orel I 62 Chérau (Gaston): Champs tortu.. II 74 Chérau (Gaston): Valentine Pacnuault II 72 Chipperfield (Robert) : Unseen Hands II 101 Chivers Davers (E.) : Ward tales.. I 77 Christ (L ) Bauern III Christie (Agatha) : The secret Adversary III Christovasilis (C.): Terugkeer uit den Vreemde II 40 Claes (Ern) : Sichemsche Novellen. II 40 Claes-Vetter (S. A.): Vertelsels uit het schoone Hemelruk..... III Clarke (I ) ; Julian.... I 77 Clericus Germanicus ( pseudoniem) 'Q II 28 Cobb (Thomas): Priscilla to the Rescue III Cock (Alphons de) : Vlaamsche Sagen uit den volksmond verzameld.. II 40 Codet (L.) : La Fortune de Bécot. II 74 Coenraads (Eduard): Het Eiland van Geluk II 40 Cognets (J Des ) D'un vieux monde I 63 Cohen (Josef). Nederlandsche Sagen en legenden iii Cohen (Josef) : Leven en Dood.. III Cohen (Josef) Nederlandsche Sagen en legenden I 32 Collem (A van) : Het wonder... I 32 Collin de Plancy (Jacques-Albin-Simon) 1_.1 II 28 Combe (Gilbert-Joseph-Emile). II 29 Comert (M ) : Mes Images.. III Conscience al.): De Leeuw van Vlaanderen I 32 Constant (Max). La couteuse Victorie 163 Content (A. P.) : Toen 't kon... I 32 Conrad (n. Sous les Yeux d'occident II 74 Coppée (Francois): Nouvelles et Contes II 74 Cop pel (H. de): La Filleule de Mer III Corbett (Clare): The right Voice. II IOl Corday (M.). Les Feux du Couchant 1I 74 Cornelia: Belijdenis en leven... I 32 Corelli (Marie) De lon ge Diana.. I 32 Corelli (Marie): Liefde, lang geleden III Corelli (Marie). De Geheime Macht 11I Corthis (A ): Pour moi seule... I 63 Coster (Dirk) : Marginalia.. Il 44 Coster (Ch de) : Biaf de profeet. 133 Coster (Ch. de): Uilenspiegel en Lamme Goedzak..... I 33 Coubè (Stéph )..... q II 29 Coulevain (Pierre de).. Cl II 29 Coulomb (Jeanne de): Les lèvres closes I 63 Coulomb (J. de): Terrible Enigme III Couperus (Louis) : Iskander.. II 40 Cou perus (Louis) : Xerxes of de Hoogmoed I 33 Couperus (Louis): Extase..... I 33 Couperus (Louis). Luc r ezia. II 43 Courths-Mahler (Hedwig). Grisilde. II 43 Courths-Mahler (Hedwig) : In het Beukenbosch III Courths-Mahler (Hedwig): Met de Linkerhand getrouwd II 43 Courths-Mahler (Hedwig) : Ontmaskerd 133 Courths-Mahler (Hedwig) : Het Drama van Glossow II 43 Courths-Mahler (Hedwig) : Zijne Vrouw I 33 Courths-Mahler (Hedwig) : Op verkeerden bodem I 33 Courths-Mahler (Hedwig). De arme kleine Annie I 33 Courths-Mahler (Hedwig) : Liane Reinold IIl

218 218 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN Courths-Mahler (Hedwig) : Twee Vrouwen II 43 Cousin (Victor) : Cours de l'histoire de la philosophie (1844)... D II 29 Croce (Enrico)..... 'D II 29 Crailstein (E. van) : Unser wartet die III Freude III Crawford (T. C.) : The Amateur Archangel III Crémieur (B.): Le Premier de la Classe III Croiset (Paul) : Les deux Jeunesses. II 74 Cronin (Bernhard) : Bluff Stakes.. III Cruls (Cornelis) : Cluchte van Heynken de Luyre I 33 Curinier (C.) : Fine de Rien... III Curwood (James Oliver) : God's eigen land III Curwood (James Oliver): Nada's Redding III Curwood (James Oliver) : Nomaden van het Noorden......III Curwood (James Oliver) : Het stille dal III Curwood (J. 0.) : Bliksemflits.. II 44 Curwood (James Oliver): De Goudjagers II 43 Curwood (James Oliver): De Zoon van Kazan II Curwood (James Oliver) : Marge 0 Doone II 44 Curwood (J. 0 ) : The Flaming Forest III Curwood (James Oliver) : De Gouden Strik II 43 Curwood (James Oliver) : John Keith's misdaad I 34 Curwood (James Oliver): De goud- Jagers I 34 Curwood (James Oliver) : Thor de Beer II 43 Curwood (J. 0.): De Bloem van het Noorden li 40 Curwood (James Oliver) : Kazan de Wolfshond.. II 43 Curwood (James Oliver): De Eer van het sneeuwland I 34 Curwood (James Oliver) : De Eer van het Sneeuwland.... II 43 Curwood (James Oliver) : Isobel.. II 43 Daudet (Léon): L'Amour est un Songe II 74 Daudet (Alph.) : La petite Paroisse Moeurs ConJugales III Daudet (Léon) : Dans la lumière. I 63 Daudet (Mme Alphonse): Quand Odille saura lire I 63 Dauthendey (M.): Das Marchenbriefbuch der kl. Nachte im Lauenerlande III Dautrin (E.) : Un Cousin III d'alembert (Jean le Rond):.. '0 II 29 Dam (Jules van): Onder Hypnose. III d'annunzio (Gabriele) :....II 29 Darwin (Erasmus) : II 29 Darwson (A. J.) : Jan de Zoon van Finn I 34 Davids (J.) : De Avonturen van detective Jackson III Dawson (Coningsby) : The Kingsdom round the Corner III Delarue-Mardrus (L.): L'Apparition III Delarue-Mardrus (L.) : L'Ex Voto. IlI Delarue-Mardrus (Mme.) : Toutoune et son amour I 63 Delarue-Mardras (Lucie): L'áme aux trois visages I 63 Dell (Ethel): De Rotsen van Valpré 134 Delluc (Lucien) : Le train sans yeux 163 Deily (M.) : La Petite Chanoinesse 163 Deily (M.) : Le Secret de la Lunette 163 Delmas (Marcelle): Les Pélerins illuminés.... III Demolder (Eugene): De Bloeiende Weg II 44 Denarié (E.) : Le Curé des Avranches II 74 Derennes (Ch.) : Les barns dans le Pactole I 63 : L'Imagier d'epinal.. I 63 Derennes (Ch ) : Le Renard bleu.. II 74 Desgrelles (Jules): De geheimzinnige Kluis./ II 44 Desgrelles: De Ring met den Saffier II 44 Detrez (A.) : Un peuple l'eternel.. III Devimeur-Dieudonné (L.) : La Colombe blessée III Deijssel (L. van): De Kleine Republiek II 44 Deyssel (L. van) : Verzamelde werken I 34 Diderot (Denis) :.... Q li 29 Diehl (L.) : Susd, der Roman eines deutschen Seelenmenschen... III Diers (Marie) : Brieven van Ouden Josias II 44 Diers (Marie): De brieven van den ouden Josias I 34 Dill (Lisbeth): Der g unge Mann ohne Herz III Dill (Liestiet): Most I 71 Dinter (A) : Die Sunde wider das Blut Die Sunde wider den Geist.. III Dinter S. J. (Joh. van) : Herautjes. III Dittmer (H.) : Die Mutter. Erzahlung II 87 D'Ivoy (Paul) : De Meester van de Blauwe Vlag II 44 D'Ivoy (Paul) Miss Mousqueterr. II 44 Diiblin (A.). Wallenstein.... III Doff (N.): Keette Trottin..... II 74 D'Oliveira (E.) : Grenzen..... II 45 Dóllinger (Joh. Jos. Ignaz von) : CI II 29 Donal (M.) : Myrtho.... III Dombre (R ) : Cousine Bas-bleu.. III Doreau (Fr.) : Une de mes Vies.. III Dorfler (Peter) : Die stumme Sunde. III Dorfler (Peter) : Het Geheim van den Visch III Dorfler (Judith): Fensterwalderin Der Rossbub Die Verderberin. I 71 Dostojewski (F. M.) : De vreemde Vrouw en de Man onder het Bed. III Dostojewsky (F. M ) : Booze Geesten II 45 Dostojewsky (F. M ): De Idioot.. III Dostojewsky (F. M.): De Eerlijke Dief II 45 Dostojetsky (F. M.) : Meesterwerken 134 Dostojetsky (F. M.) : Het landgoed Stepantchikowo I 34 Dostojewsky (F. M.) : De Eeuwige Echtgenoot II 45 Dostojewsky (F. M.): Een veelbewogen Jeugd II 45 Dowdal (Mrs.): The tactless Man. III Doyle (Conan): De Réfugiés... II 45 Doyle (Conan): Zijn laatste Truc. II 45 Duchesne (Louis)... Q II 29 Dudeney (Henry): A Baker's Dozen IA Dufourt (J) : Grace ou la Chatte sauvage. III Dufourt (J): Sur la Route de Lumière 1I 74 Dudevant zie Georg Sand... Q II 28 Dufourt (M) : Mariette, roman d une lyonnaise 164 Duhamel (G.): La Confession de Minuit II 75 Duizend en één nacht Dulac (Odette): Faut il? I 64 Dumas (Alexander) père... D II 29 Dumas (Alexander) fils.... D II 29

219 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN 219 Dumas (Alexander) : De Corsicaansche Broeders III Dumas (Alex.): La Reine Margot.. III Dumesnil (R.) : L'Absence.... I 63 Dumur (L.) : Le Boucher de Verdun II 75 Duncker (J. C. W.) : Het dubbele Leven van Koos Meers..... III Durand (Ralph): The Mind Healer.. II 101 Duse (S. A.): De Degenstok.... I 35 Duse (S. A.) : Het Dagboek van Dr Smirno I 35 Duse (S. A.) : De Vier Klaver-Azen Duse (S. A.) : Avonturen van den Zweedschen detective Leo Carring Het cobra-mysterie III Duse (S. A.): Het nachtelijk Avontuur III Duse (S. A.) : Schoppenkoning... II 46 Duverne (R.) : Pouck, vie et avontures d on petit garcon... I 64 Duvernois (H.) : Edgar.... I 64 Duvernois (H.) : La Lune de Miel.. III Duvernois (H.): Gisèle II 75 Durr (Max): Sonnige Ehestandsgeschichten II 87 Duysen (Paul) : Das Martyrium eines Ge stigen. II 87 Draayer de Haas (Albertine): ^De Gelukzoeker II 45 Drault (J.) : Le Soldat Chapazot.. III Dreyer (M.): Die Insel, Geschichten aus dem Winkel I 71 Drosines (J.) : Het Liefdekruid... II 45 Drummond (H.) : A Maker of Saints I 78 Earle (S. K. L.): 011a Podrida... II 101 Ebenstein (Erich): Ich hab' Bich heb I 71 Ebner Eschenbach (Marie von) : Das Gemeindekind Die Unbesiegbare Macht Glaubenlos? Lotti, die Uhrmacherin Neue Dorfvnd Schloss geschichten Neue Erzahlungen Rittmeister Brand Unsuhnbar I 71 Eckhel (von) : Nanni Gschaftlhuber. I 71 Eckeren (Gerard van): Menschen en machten I 35 Eckeren (Gerard van) : De late Dorst III Edel (Edmund) : De dans-maniak.. I 35 Edhor (J.) : Bis der letze Heller bezahlt ist Das Opfer Auf der Schwelle zum Paradiese Goldene Herzen I 71 Eggiebee: Met vuur gespeeld.... I 35 Ehrhardt (P.) : Die letzte Macht.. III Ehrenstein (Carl): Bitte um Liebe.. III Eigenhuis (J.): Evenwicht, Roman. I. 35 Eilkema de Roo (J.) : Liefdes Veelvoudigheid I 35 Eilkema de Roo (J.): Dubbele levens I 35 Eilkema de Roo (J.) Ontknoopingen I 35 Elder (M.) : Jacques Bonhomme et Jean le Blanc I 64 Elder (M.): Thérèse ou la bonne Education II 75 Ellen: Een vriendschap.... I 36 Ellen: Dagboekbladen van Klaarte Hartig I 36 Ellen: Een Liefde Vertelling.... II 46 Ellen: Een Herfststorm.... II 46 Ellis (Havelock) : Kanga Creek... III Elstab (Clare) To be a Woman.. II 101 Elsschot: Een Ontgoocheling.... II 46 Elsschot (Willem): De Verlossing.. III Emants (Marcellus) Mensen Enclin (V.). Sous les Apparences.. II 75 Endres (F.) : Das Lied von Aleppo III Engel (G ) : Klaus Stortebecker... III Engelberts (S.) Friesche Jayke.. III Engelbrecht (K.): Don Pablo, der Narr III Engers (Adolphe) en Ernst Winar Peccavi? III Epuy (M.) : Mite Arne... I 64 Erlande (A.) : Stella Lucente II 75 Ermite (P.) : Zijn Liefde.... II 46 Ertler (Br.) : Die Konigin von Tasmanien III Eschen (M. v.) : Laune and Liebe.. I 71 Eschstruth (Nataly von): Beloonde Trouw III Eschstruth (Nataly von) : Bruidegom en Bruid III Eschstruth (Nataly von) : De Molenprins I3b Esquiros (Alphonse)...,..D II 29 Estaunié (E.): L'Ascension de,m. Baslèvre I 64 Estrick (Perez): Vergelding. I 36 Evarts (H. G.): The Settling of the Sage III Everett-Green (E.): The Silver Theashop I 78 Ewald (Clara): Mijn kleine jongen. I 36 Ewers (H.) : Alraune II 46 Fabri de Fabris (R.): Im Schatten der Schuld III Fallada (H.) : Der Junge Goedeschal. I 72 Farnol (Jeffery) : De Goud-Maan.. III Farol (C.) : Zou pette II 75 Farrère (Claude): L Ile au grands Putts II 75 Farrère (Claude) : La Maison des hommes vivants..... Fassbinder: I 64 Das O pfer..,. III Faure-Favier (Louise) : Les choses qui seront vieilles. 1 Federer (H.): 64 Spitzbube fiber Spitzbube III Feith (Jan) Altru en Ego Feith 136 (Jan) : Op Vleugels naar Indie III Feydeau (Ernest).,.... C7 II 30 Figdor (Karl): De koningin der aarde Finkh I 36 (Ludwig) : Sonne, Mond and Sterne II 87 Finkh (Ludwig): Die Jakobsletter.. II 87 Firebrand" Trevison, 177 Fischer (K.): Hohensonne.. Flach. III (G ): Jettchen Geberts Auferstehung Flake (L.) : 172 Das kleine Logbuch. Flaubert III (Gustave) 0 II Fletcher 30 (J. 5 ): Ravensende Court III Fletcher (J.): The Middle of Things III Fleuriot (Zénaide): Yvonne de Coatmorvans III Fleuron (Svend) : De roode bende.. 1' Floran (M.): 36 On demande une marraine 164 Fleury (Jules): Zie Cham pfleury D II 30 Flory (A.): L'Histoire de Janine.. III Fogazzaro (Antonio)... 0 II 30 Foley (Ch.) : Coeur-de-Ro i.. III Foley (Ch.) : Le roman d'un soldat.. I 64 Fontane (Th ): De Familie Po ggenpuhl III Footner (Hubert): De pelsjagers.. I 37 Footner (H.) : Een Liefde in de Wildernis II 46 Footner (Hubert) : De dubbelganger. I 36 Foppe (Magda): Waar twee Samen zijn III Foscolo (Ugo)..... o II 30 Fowler (Mabel): A bright green Snake II 101 Franc-Nohain. Serinettes et petites ores blanches. I 64 France (Anatole): De wraak der Goden III

220 220 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN Francis (M. E.) : Renewal.... II 101 Franck (H ) Macht nichts.. III Francoise. Vrij naar het Fransch I 37 Frank (J ) De Cirkel II 46 Frankau (G ) : Peter Jackson, Cigar Merchant. I 78 Frankhauser (A) : Der Lottes-Kranke III Franke (E.): Het groote, s file Licht II 46 Franzos (K ) : Moschko van Parma II 46 Franzos (K ): De president.. III Franzos (K.) De Joden van Barnow III Frapié (Léon): Vertellingen rond de bewaarschool..... I 37 Frenssen (Gustave) : Klaas Hinrich Baas. III Frey (A ) Spu'k des Alltags.... III Froentjes (R ) : Als Vrouw vermond LI Froest (Frank): De geheimzinnige Verdwijning van Robert Greil.. II 47 Fuessle (Newton): Gold Shod. III Funk (Philipp)..... II 30 Gachons (J. de): Le mauvais Pas III Gaillot-Ville (J.) Amours éternelles III Galsworthy (John) : Broederchap Vertaling van Mevr. G. van Uildriks. II 47 Galsworthy (John) : The Freelands, vertaald door Carry v. Bruggen. III Galsworthy (John): De Donkere Bloem. Vertaald door J. Kuyiman II 47 Galsworthy (John) : Zwaar Beproefd Naar het Engelsch door J. P. II 47 Galsworth y (John) : In Ketenen.. III Galsworthy (John): The Freelands 1 37 Galtier-Borssière (J.) : Loin de la Rifflette III Garnier (P.). Lydia de Tunis I 65 Garrett (W ): The Sport of Destiny III Garros (P.) : Ruinée III Gates (H L ) Verkochte zielen. I 37 Geheim (Het) Van den IJskelder. II 47 Genderen Stort (R. van) : De grijsaard en de jongeling Génuaix (NI ) La Lumière de Coeur III Géniaux (Ch ): Les Musulmanes. II 75 Géniaux (Charles): Une Sultane marocame.... III Georgy (Ernst) : Scheinehe.. I 72 Gerdes (E.) : De satijnen das 137 Gerlo (Ada): De Oude Schuld III Gerlo (Ada) : Daadlooze droomen I 37 Gerlo (Ada) Herinner ngen van een onafhankelijke vrouw..... I 37 Gerlo (Ada) : Daadlooze Droomen. II 47 Germain (J,) : Notre Pou pette chèrie HI Geschiedenis (De) van Koning Nala II 47 Ginisty (P.): Jean de Paris... I 65 Gjellerup (Karl): Sinds ik voor het eerst haar zag I 37 Gjellerup (Karl): De hooge Molen. II 47 Gjellerup (Karl) : De Pelgrim van Kaminata II 47 Gjellerup (Karl) De Gedachtenlezeres..... II 47 Glyn (Elinor): Duur Betaald.II 48 Glyn (Elinor) : De levensloop van Katharina Bush..... I 38 Godard (André) : Le Fléau.. I 65 Godefried. Die frohe Botschaft Goedhart-Becker (J. M.): De dood van oude Mevrouw van Leeuwen I 38 Goedorp (Victor) : Le Rempart.. I 65 Goffi (M. Le) : L'illustre Bobinet.. III Gogh-Kaulbach (A. van) : De Hooge Toren,., II 48 Gogh-Kaulbach (Anna van) : Moeder I 38 Gogh-Kaulbach (Anna van): Getijden I 38 Gogh-Kaulbach (Anna van): Jet Lie I 38 Gogh-Kaulbach (Anna van) : De Zusters III Goldie. Francis Dijrampel in Search of Hoppiners I 78 Goldmann (K ) : Numa.... III Goncourt (Edmond de): Elisa de deern I 38 Gorbach (J ) : Eimer volt Gluck.. III Gorki (Maxim). Onder Vreemden. I 38 Gossic (Le) : L'Abesse de Guérande II 75 Gould (Nat ): A Great Surprise.. III Gould (Nat ) Sold for a Song., III Gourdon (Pierre): Qui-rit le Paludier II 75 Graham (Winifred): The daugther Terrible.. _... II 101 Grandier (A.): Ainsi fleurit L'Amour III Grand' Maison (M. de) : Jeunes:e propose.iii Granvilliers (J. de): L'Amant libérateur. II 76 Grazie (Eudenie delle) : Homo. Der Roman einer Zeit Eines Lebens Sterne 172 Gregor (J ): Isabella von Orta.. III Gregorovius (Ferdinand)... II 30 Gregory (Ch.) : His Sovereign Lady I 79 Gregory (Jackson) : Man to Man. II 102 Gregory (J. L.) : Paul en Veda.. II 48 Greville (H.) : Petite Princesse.. II 76 Grey (Zane): Gouddorst..... III Grey (Zane): The last Man... III Grey (Jane) : De wilde Jacht... II 48 Grimshan (Beatrice) : My South-sea Sweethart II 102 Grivel (E. de) : Mademoiselles de Saintes III Groc (Léon): Le Disparu de 1`Ascenseur III Guicher (G ) La Tueuse.... III Guillaumin (E ). La Vie d'un Sumple III Guiraud (M.) : Les grandes tristesses d Alice I 65 Gunnarson (Gunnar) : `s Levens strand I 38 Gunnarson (Gunnar) : De Jonge Adelaar I 38 Gymppenberg (J. v ) Die Gesprache derott kleinen Nonne Franziska mit G III Gyp: Mon Ami Pierrot.... II 76 Gyp : Het huwelijk van Chiffon... II 48 Gyp : Om het Huwelijk heen.... II 48 Gifsen (Marie) : Van Ongeweten Levens" II 48 Gijsen (Marie) Een u,t Velen... II 48 Haarhaus (J ) : Die da Zweien Herren dienen I 72 Haarhaus (J.): Ahnen and Enkel.. III Haas (Rud.): Michel Blank and seine Liesel. I 72 Haber (L. v.) : Unsere Wahl-Kinder III Haenselmann (L.) : Hans Dilien, der Turmer II 87 Haggard (H Rider)' Maiwa's Wraak III Haggard (Rider) : The Virgin of the Sun III Hales (A. G ). Mc. Glucky the Goldsecker... I 79 Halliwells (Edw.) : De Heks van de Stille Hei. II 50 Halliwels (Edw.) : De Maaier van den Dood II 50 Halliwels (Edw.) : De misdaad van Robert Weston I 38 Hammerschmidt CM.) : Der Monch. III Hamp (P.) : La Peine des Hommes le Cantiques des Cantiques... III Hamp (P ): Les Chercheu rs... II 76

221 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN 221 Hamsun (Knut). Droomers.... II 50 Hamsun (Knut). Hoe het groeide.. II 50 handel-mazetti (Enrica). Ritas Briefe II 87 Handel-Mazetti (E. v.) : Der deutsche Held I 72 Handel-Mazetti. Die Kreuzesbraut. I 72 Hansen (G L.) : Het nieuwe leven I 39 Kansjakob (H.) : Der Vogt auf Muhlstein I 72 Haraucourt (Edm ) : Vertige d'afrique III Harbou (Th. von) : Die unheilige Dreifaltigkeit II 87 Harbou (Thea van) : Het Indische Graf-monument III Harcoet (M. de) : Derniers Rameaux III Harding (H.) : The Hawk of Rede. III Harlor (Th.): Le Pot de Réséda.. II 76 Harms (W.) : Tage and Nachte des Hallerhofes III Harrar (A ) : Die Feuerseelen... III Harrison (H. Syndor) : Saint Teresa III Harry (Myriam): Siona à Paris.. I 65 Harry (Myriam) : La Tendre Cantique de Siona III Has (Nelly) : Haar Roeping.. II 50 Haspels (G. F.) : David en Jonathan. III Hauptmann (Carl) : Drei Frauen. 1I 87 Hauschner (A ) : Nachtgesprache III Hauschner (A ) : Die Heilung... III Heer (Jakob): Nick Tappoli.. II 89 Heezen (Ch. van) : Het Masker... III Hegeler (W.) : Zwei Freunde.. III Heimann (M.): Wintergespinst. III Heine (Heinrich) :.. i II 30 Heller (A.) : Der Goldsturz.. III Heller (Frank) : Youssouf Khan's Huwelijk II 50 Hennessey (David) : Vogelvrij... I 39 Henriot (E.) : Les Temps innocents II 76 Henry Rosier (Marg ) : Gilbert Tiennot I 65 Hepworth (G. H.) : De godsdienst van Hiram Golf I 39 Herbert (M.) : Die Bergwiese... III Herbert: Die Romerin. I 72 Herbert (H.) : Das Erbe der Loszlyn I 72 Herbert (Marie) : Verleugnetes Blut. II 89 Herbert (M.): Tragodie der Macht. II 87 Hergesheimer (J ) : Linda Condon.. I 79 Hermann (G.): Kubinke. Roman.. II 50 Hermann (G.): Schnee.... III Hermant (Abel) : Phils ou par delà le Bien et le Mal II 76 Herpel (Otto) : Die Uebermacht... II 89 Hersch (Ch.) : Le craquement... I 65 Herding (L. M. von) : Weisskirchen II 50 Herwig (Fr.) : Dunkel uber Preussen Das Sextett im Himmelreich Das Begrabnis des Hasses... III Herwig (Franz) : Sankt Sebastian.. III Herz (H.): Peter Schwabentans Schaffen and Traumen..... III Herzog (Annie): Die eine Liebe.. III Herzog (Rudolf) : De Stoltenkamp's en hunne vrouwen I 39 Herzog (Rudolf) : Die Buben der Frau Opterberg III Herzog (Rudolf) : Mevrouw Opterberg en haar Jongens..... III Heuzey (J.) : Le chemin sans but. I Heyermans (H.) : Diamantstad... III Heyermans (Herman) De wijze kater I Hicks (John) : The Storm Man... II Hille-Gaerthe (C. M. van) : Tuintjes III Hinrichs (Aug.): Das Licht der Heimat... II Hinrichs (Aug.): Im Anfang war die Kraft II 65 Hippeau (J ) : Le Haoma ou la Coupe du nouvel Amour III Hirtler (Fr.) : Das S piel des Vikars. III Hirsch (Ch ) : L'Enchainement.. II 76 Hirschfeld (L ) : Wo sand die Zeiten III Hirschfeld (Georg) : Thea's handen. I 39 Hbcker (Paul Oskar) : Het gelukkige eland I 45 Hocking (Joseph): Norman Lancaster II 50 Hocking (Silas) : Door God verworpen? I 39 Hocking (Joseph) : God of Mammon I 39 Hoffmann (A.). Toch gelukkig., III Holt (William) : De geheimzinnige Derde I 39 Homscheid (M.) : Glanzdam.... III Home (Andrew): Door dik en dun. I 39 Homoet (J. C.) : Als een Vuurbrand III Hondius (J. M ): Mensch? III Honville (G. d'): Tant pis pour Toi II 76 Hoogewerff (G. C.) : Jacob Martens III Hoogstraten - Schock (A. v.) : Kijkles door 't levensvenster..... I 39 Hopital (J. L') : Les cloches dans la planre I 65 Hoorn (Uit van) : Onder den Ouden Jan I 39 Horler (Sydney) : Goal'..... II 102 Horn (H.) Tyranny III Horn (Kate) Who's that a calling. I 79 Hornstein (F.) Gewalten... I 72 Housman (Laurence) : De Schaapskooi III Hoven (Thérèse) De dure tijd... I 40 Hoven (Thérèse) : Mimosa.... I 40 Hoven (Thérèse) Avanti.... II 50 Hoven (Thérèse) : Moeder.... III Kuch (Rud.): Das Lied der Parzen. I 73 Huch (R.) : Das unbekannte Land. III Hugo (Victor)... II 30 Hulst (W. G. van der) : Stille dingen II 51 Hulst (W. G. van der): Peerke en zijne kameraden I 40 Hulzen (G. van) De zwarte Wagen III Hulzen (G. van) : Aan t'lichtende Strand I 40 Hume (Fergus) : The Unexpected.. II 102 Hutchinson (E.) : Het recht tot Staken II 50 Hutten (Bsse von) : Kingsmead... II 51 Hutten (Baroness von) : Mothers in Law III Hutten (M von): Die grosse Harmonie I 72 Hutten (Bsse von): Liefdes Triomph II 51 Hutten (Bsse von) : Onze Vrouwe van de Beuken II 51 Hutten (Bsse von): De Stralenkrans. II 51 Ibanez (Vincente Blasco) : De vier Ruiters uit Apocalypses.... II 51 Icus-Rothe (W.): Sonne der Heimat III Idsardi: Een heilig Ja I 40 Ilg (Paul) : Der kleine Mathias... II 51 Irvine (Alex) : De Heilige in haar hoekje II 51 Isaachsen-Dudok van Heel Te Hooi en te Gras III Ivans (J. van Schevickhaven): De Dubbelganger III Ivans: De eerste Schreden.... III Ivans: Het Spinneweb II 51 Ivans: De Schaduw II 51 Ivans: Het Spook van Voroshegy. II Ivans: De Iiskoningin.... II Ivans: Juffrouw Mientje.... I 40 Ivans: De Schaduw... I 40 Ivans: Het verre Koninkrijk.. I Ivoy (Paul d') II 51 Jaarsma (D. Th.). Het ontwaken.. III 89 Jacobs (W. W.). De klippen omzeild I 40

222 222 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN Jacques (Norbert): Die Frau von Afrika II 89 Jaloux (E ): La Fin d'un beau Jour. II 76 Jaloux (E.): L'Eventail de Crêpe.. II 76 Jaloux (E.): L'Escalier d'or.... III Jaloux (E ) : L'Ennemi des Femmes III Jenkins (Herbert): Avonturen van Bindle III Johannes: De Schipbreukeling... III Johannes: Drie jonge Mannen... II 51 Johannson (Adolf) : Rood haar... II 51 Joliclerc (E.) : Sous la Griffe... III Jong van Beek en Donk (C. de) : Hilda van Suylenburg.... I 40 Jong (Sophie de) : De Zondagen.. III Jugendborn: Marchen and Erzahlungen 1 73 Junger (Nath.): De Ondergang van de Bokelhoeve II 52 Kafka (F.) : Ein Landarzt..... III Kaiser (W.) : Wuste, du Erloserin. III Kaltenhauser (F.) : Der Niedertoni. III Kaltenhauser (F.) : Melchior Hofer. III Kaltenhauser (F.): Der Zwillingshof III Kant (Imm ) 0II 30 Kardec (Allan) q II 30 Karnen (Het): Van den Oceaan des tijds I 40 Kehlmann (E.) : Von Pauli bis Palmarum III Kellen (T.): Alter and neuer Humor des deutschen Volkes..... III Keller (Paul) : In fremden Spiegeln II 89 Kellermann (Bernhard) : Ingeborg.. II 52 Kellermann (Bernhard): De 9de November III Kenis (Paul): De Kleine Mademoiselle Cèrisette II 52 Kenis (Paul): De Roman van een Jeugd III I(érany (L. de) : A chacun son Bonheur III Kenning (P ) : Eenvoudige Zielen.. I 41 Kenning (P.): Het goud blinkt.. I 41 Keyn (E M. F.) : Conflicten... I 41 Key: Yellow Death II 102 Kerlecq (J. de) : Un Coeur qui saigne III I(imman (J. H.) : Campagne.... I 41 King (Basil). De macht der Liefde I 41 Kipling (Rudyard): Door wolven opgevoed I 41 Kianal (Tore) : Moeder II 52 Klei (Jac. van der) : Het gevloekte Ambt II 52 Klei (Jac. van der) Sietske... II 52 Kloppers (S. G.) : Het Huis op den Heuvel II 52 Kloppers (P. J.) : In strikken van Satan I 41 King (J.): Heimwee II 52 Kniez (Richard): Die Herlishofer and ihr Pfarrer I 73 Knipe (John) : The watch dog of the crown I 79 Koenen (Marie): De Andere... II 52 Koenen (Marie) : De redder.... I 41 Koenen (Marie) : De Andere.... I 42 Koenen (Marie). Het Koninkje... III Koenep (Marie): Parcival..... I 42 Kohlrausch (R.) Das grosse Geheimnis III Kok (Ds. J.) : De profeet van Opperdoes I 42 Kokkenhoeve (De): Een Tiroolsche geschiedenis I 41 Koning (J. K. de) : Honger op... I 42 Koning (J. C. de): Jan Waanders. III Kooy van Zeggelen: Koloniaaltje.. II 52 Kooy van Zeggelen (M. C.) : Als een Veldbloem II 52 Kooy van Zeggelen (M. C.) : De gouden Kris I 42 Korte (Th.) : Mutter and Ich.... III Kraft (Z. von) : Liebestod.... III Krat (Idenko von) : Barrikaden.. II 89 Krane (Anna Freiin von): Rex Regum II 89 Krane (Anna von): Am kris`allenen Strom III Krane (Anna von) : Das Mithrasschiff III Krickeberg (E.) : Rittmeister Segendorf III Kruger Bej of de Lotgevallen van twee Woestijareizigers... II 53 Kummel (K ) : Des Lebens Flut. III Kyber (M ) : Der Konigsgaukler I,I Kyne (Peter) : The Go-Getter... III Kyne (Peter B.) : Het dal der Reuzen III Kyser (Hans) : Das Aprikosenbaumchen II 90 Lacretelle (J. de): La Vie inquiète de Jean Hermelin II 77 Ladoue (P.): La Fontaine au Charme II 77 Lafage (Leon) : Les Abeilles mor es II 77 La Fontaine (Jean de): q, II 30 Lafitte (Marie) : Le devoir de la foie I 65 Lagerlof (Selma) : De banneling.. I 42 Lagerlof (Selma) : Oud en Nieuw.. III Lagerlof (Selma) : De wonderen van den Antichrist I 42 Lamartine (Alphonse de):... q II 30 Lamberts-Ilurrelbrinck (L. H. J.): De Kinderen hunner ouders.. I 42 Lambrecht (N.): Der heimliche Gast II Lammenais (Hugues-Félicité-Robert) 0 Landre (Jeanne) Madame Poche. Laney (Paul de) : The Toll of the II Sands II 102 Lang (A.): Fausta..... III Lang (A ) : Le Res ponsable... II 77 Langenhoven (C. J ) : Ons weg deur die wereld I 42 Lans (Mevr. J. R. van der): Jonker Michiel en zijn Zuster... II 53 Lanteirès: Vers le meilleur amour. I 65 Larousse (Pierre):... q II 31 Lasker-Schuler (E.) : Der Wunderrabbiner von Barcelona..III Lasserre (Henri) q II 31 LeadbiCer: Dead Reckoning.... III Leander (R.) : Traumereien an franzosischen Kammen......III Leblanc (Maurice): L'ile aux trente cercueils.. I 65 Leeuw (Aart van der) : De Mythe van een Jeugd III Le:èbre (L ). Poulot en Italie... III Legrand (A ): L'ile sans Amour.. III Legrand Chabrier: Christine en Liberté.. II 77 Leighton (Marie): The silent Clou. I1 102 Leipolt (C. Louis) : Praatjes met die oumen$e I 42 Lemche (Cysithe) : Offers der zonde I 42 Lemonnier (Camille) : Het Ventje van Onzen-Lieven-Heer.... III Lennep (J. van) Een schaking in de zeventiende Eeuw II 53 Leonhard (Frits) : Onder de Schooierties II 53 Leslie (Shane) : The Oppidan... III Leuba (Jeanne) : L'Aile de Feu... II 77 Level (M.): L'Ombre 'II Lhande (Pierre) : Mijn priesterjongen I 43 Lhande (P.): Mémoires d'un Ecureuil III Lie (Jonas): Een Slaaf van het Leven III Lie (Jonas) : De loods en zijn vrouw I 43

223 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN 223 Lilienfein (H.) : Der Schatz im Acker II 90 Lilienthal (E ) : Der Volkskonig. III Lindberg-Dvolette (Elsa) : Zijn Melodie II 53 Linden (Louis van der) : Langs dwaalwegen 143 Lindner (H.): Der Primus.... III Lindsay (David): The Haunted Woman III Linnankoski (Joh.): De Vluchtelingen II 53 Linschoten (J. H. van): Mathilde.. I 43 Linzen: Marte Schlichtegroll... I 73 List (Max von) : Nebelfallen.... I 73 Lloyd (J.) : Prestige.... I 79 Locke (William) : Pension Boccard. I 43 Locke (William J.) : Wrakhout Locke (W. J ) : The House of Balthazar 179 Locke (William) : Simon de Nar.. II 53 Locke (William J.) : Terug in het Leven III Locke (William) : Jasper Vellacot.. II 53 Lohmann (Fr.): Die Entscheidung bei Hochkirch III Loiseau (M.) : Le Seigneur et son Prophète II 77 Loisy (Alfred) 0 Il 31 Lokhorst (Emmy van) : Bart Jorgen III Lokhorst (Emmy van) : Phil's Laatzt w i l III Lombard (J.): Les Amants damnés. III London (Jack): Jerry I 43 London (Jack) : Tusschen de Wielen. III London (Jack) : John Barleycorn.. II 54 London (Jack): Tusschen twee Rassen III London (Jack) : In Tweestrijd... III London (Jack): Voor Adam's Tijd. II 53 Long (William J.): Op eenzame zwerftochten I 43 Long (William J.) : Het Boschvolkje I 43 Loot' (Jac. van) : Jaapje... I 43 Lord Lister: Genaamd Raffles, de groote onbekende I 43 Lorris (Cl.) : Le Moghreb en Flammes II 77 Loti (Pierre) : Prime Jeunesse... I 66 Loveling (Virginie) : Tamboer... II 54 Lubbe (A.): Menschen and andere Machte III Lubberts (R. L.) : Anton Peslers.. I 44 Lubeley (Ignatia) : De Schaduw.. III Lucien-Graux: Réincarné. Roman de l'au-déla II 77 Luhmann (H.): Wo die Walder Wache halten Walddoktor Willibald III Lyall (David) : Tusschen twee Vuren I 44 Lyall (David) : Hoe mr. Holt Fortuin maakte III Lyall (Edna) : Wij Beiden... I 44 Lyall (David) : Andermans Geld.. I 44 Lyall (David) : Niet door Menschenhanden gebouwd... I 44 Lyall (David): De gouden Band.. II 54 Lyall (Edna): Een stoere Noorman. II 54 Lynch (Arthur): O'Rourke the Great II 102 Lynd (Sylvia): The Swallow Dive. II 102 Lyons (A. Neil) : A Market Bundle. II 103 Maas (C. G. J.): De Speler... I 44 Maas (J. van der): Illusie. Roman van der Liefde leed I 44 Maas (C. G. J.) : De koning der Medangs I 44 Maas (J. van der): Illusie.... III Maas van der Moer (Agnes) : De bittere Kelk II 54 Mac Grath (Harold): De man op den bok I 44 Macgill (Patrick): De rattenkuil.. I 44 Machard (Alfr.) Poucette ou le plus jeune détective I 66 Machen (A.) : The secret Glory... III Mackenzie (Compton) : Carnaval.. II 54 Madjera (W.): Der Satyr and das, Elfenkind III Madsen (N. P.) : De Ruiter op het witte Paard III Maeterlinck (M.) : Bergpaden... II 54 Maeterlinck (Maurice).... q II 31 Magali-Boisnard: Maadith..... III Mairé (E. le): Le coeur et la fête. I 66 Malate (Theo) : Der Wanderer am Strick II 90 Malegari (Dora) : Celle que nous Aimions II 77 Malet (Lucas): Liefde's Ontwaken. II 54 Malot (Hector) : Eene vrouw van de wereld I 44 Malot (Hector) : Alleen op de Wereld II 54 Maltzahn (E. von) : Een heilig Neen. II 54 Maltzahn (E. von) : Als Moeders zondigen II 54 Maltzahn (E. von) Waltéla.... II 54 Maltzahn (Elisabeth van): Zijn Eer. I 45 Maltzahn (Elisabeth van): De Kruisvaarder I 45 Maltzahn (E. von) : Osanna in Excelsis" II 54 Man (Herman de): Aardebanden.. III Mander (Jane) : Thé story of a New Zealand River I 79 Mardiganian (Aurora) : Verkochte zielen I 45 Margueritte (P.) : L'Album secret.. III Marian (M.) : Een Familiegeheim.. II 55 Marie: Twee Zusters II 55 Markies (De) van Roc-Noir.... II 55 Marriot: An Order to Vieuw... III Marryan: Maison hautée.. II 77 Marshall (E.) : Sheperds of the Wild. III Martel (Tancrède) De francaise.. III Martial (H.) : L'Absence. III Martial-Perrier (M.) : Le Don Juan de Pays-sans-Gare II t18 Martin (Hans) : De menschaap... I 45 Martin (Hans) : Malle gevallen... II 55 Martin (Hans): Danseresje. II 55 Martinet (Marcel): La maison a ^l'abri I 66 Marx (Madeleine) : Femme... I 66 Marx (Madeleine) : Toi. II 78 Maryan: Les Tuteurs de Merée.. III Maryan: Les millions d'hervée... III Mason (A. (Sc. W.) : Stroomend water III en I 45 Matrozenkind (Het) 145 Matthiesen (W.) : Plum Kabeuschen oder der grosse Meister Der grosse Pan Der verlorene Hund III Maupassant (Guy de) : De Geschiedenis van een boerenmeisje.... II 55 Maupassant (Guy de) : Fort comme la Mort III Mauriac (Fr.) : Le Barser au Lépreux III Maurière (G.) : Plus fort que l'amour HI Maurière (G.) : Pamphile et Pompon III Maurois (A ) : Les Discours du Docteurs O'Grady III Mauthier (F.) : Kracht III Maxwell (W. B.): Spinster of this Parish III Mayrhofer (J.): Dilettanten der Liebe I 73 Mayrhofer (J.): Gebruder Plaswich. I 73 Mayrhofer (J.) : Jesuitenroman aus der Gegenwart I 73 Mc. Callin (W.) : Ulster Fireside Tales II 103 Mc. Grath (Harold): The ragged Edge III Meer de Walcheren (Pieter v. d.): Van het verborgene Leven... I 45 Meeren (Willy van der): In 's levens stormii 55

224 224 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN Meester (J. de) : Gezin.... II Meester (J. de) Walmende Lampen II Meester (J. de) : Vertellingen van vroeger en later II Meindert-Smith Westra: De tweede Jeugd van Charles Termeeren.. II Melati van Java: Het boschmeisje. I Melati van Java: Michael de zanger I Melati van Java: Naar het geluk I Melchers (M.): Die eines guten Willens sand III Mendes (Joost): Het Geslacht der Santeljano s I Menghin: Regenbogen. Sieben Geschichten I Merlet (Herluf van) : Elwin... II Metz - Koning (Marie) : Verborgen Gronden II Metz-Konin g (Marie). Verborgen Gronden III Meyier (Fenna de) : Zondaresje.. II Michaelis (Karin) : De groote Biecht III Michel (M. G.) : Les Fiancailles libertines I Michelet (Jules)...DII Michler (K.): Pichale Schuster als Landsturmer I Middendorp (Herman): Het geheim van Cuba III Middendorp (Herman) : De groene Cirkel III Middendorp (H ). Mysterie van Mont St. Jacques II Mière (Marie Le) : Rêves et Destinées II Mikszàth (K ). Der wundertatige Regenschirm III Melles Young (F.) : Almonds of live. I Milne (A.). The red House Myster y III Miomandre (F. de): La cabane d'amour I Mirbeau (0 ) : La vache achetée.. I Mirepoix (Levis): Le Seigneur inconnu III Missenharter (H.) : Bauern-Geschichten III Mitchel (S. Weit): De lotgevallen van Francois I Mitford (B ): Huis Rietholme... I Moerkerken (P. H. van): De Bevrijders II Moerkerken (P. H. van): De Vraag zonder Antwoord III Moerkerken (P. H. van) : In den Lusthof Arkadie II Moerkerken (P. H. van) : Het nieuwe Jerusalem I Moes (Wally): Nagelaten vertellingen II Mohr (Max) : Frau Marias Gast.. III Molenaar (M.) In Koele Schaduw. II Molo (W. van) : Das Volk wacht auf III Monius (G ) Das geschlossenetalmo. I Montaigne (Michel de).. II Montalte (Louis de) : Zie Pascal D II Montargis (Jean) : Le grand amour de M. Delormeau I Montargis (J.): La Carrière Poétique d'irène Pigeonnet..... III Montesquieu (Charles de S. de). D II Montfort (E.) : Brelan maren. III Montgomery (L. M.): Rilla van Ingleside., III Montgomery (Florence) : Verkeerd begrepen I Montgomery (L. M..): Anne van het Eiland II Montgomery (L. M.) : Het Regenboogdal Montgomery (L. M.) : Anne van Avonlea II II Montgomery (L M ). Anne van het 55 Groene Eiland II 57 Montgomery (L. M.): Het Huis van 55 Anne's Droomen II 58 Montignac (G.). Le Coeur de Jac- 55 queline II Montmorillon (de). Au delà du sillon I Montiln de Fouw (Nelly) : Sagen van 45 Koning Arthur II 58 Moore (Leslie). The House called joyous Garde III Mooy (Henriette) : Acht Dagen. Wieltocht III Moos (H.) : Arabische Marchen.. III Morand (Paul): Ouvert la Nuit.. III Morel (M.). Titote.. I 66 Moresco-Brants (Christine): Het kornalimen Halssnoer......III Morgan (J.). Notre-Dame du faubourg I 66 Morian (J.). Mathurin à vingt ans I Moriez (Z.). Gold tin Kote.... III Morley (Chr.). The haunted Bookshop I Moselly (E.): Jean des Brebis... II Mostert (J.) : Die Sundenmuhler.. III Muller (Margarete) : Von grunen 73 Wiesen II 90 Muller-Guttenbrunn (A.) : Die schone Lotti and andere Damen... TIC Multatuli: De geschiedenis van Wou- terne Pieterse I 46 Multatuli: Woutertje Pieterse. II Murger _J II 31 Musbach 78 (Dora) : Het Erfstuk... ili Musbach (Dora) : Om het Fatsoen. II 58 Musbach (Dora) : Verloren Spel. II 56 Musbach (Dora): Het Offer i Muzzellec (R ): Au Fil des Jours.. III Nabl (Fr.) : Die Galgenfrist.... III Nabor (F.) : Das Steinerne Meer.. I 73 Nabor (F.). Der Berg-Pfarrer... I Nabor (F.). Der tote Hof.... III Nabor (F ) : Mysterium Crucis... III Nadaud (Marcel) : Mon Amour Chéri III Naeff (Top) : Charlotte von Stein.. II Naeff (Top). De Stille Getuige.. II Naeff (Top) : Vriendin I 46 Namenhauer (Fr.) : Untergang... III 57 Nathomb (Pierre) : La Rédemption de Mars III Navery (R. de): Les Petits.. II Negri (Gaetano) ED II 31 Nesmy (J.) : L'áme de la victoire. I Nesmy (J.) : Pour marter Colette. I Newman (F.) : Romance and law in the divorce court I Nick Carter: De grootste detective van Amerika,.... I 46 Nieboer (Attie) : De Geur van de 31 Kamperfoelie II Nieboer (Attie) : Boerentypen en humor uit de Betuwe.. I Nion (J. de) : Jacqueline et Colette I 67 Nitsch (M.) : Hans and Han..... III Noordwal (Cornelie) : Mademoiselle 31 de Chavise I 46 Nordling: In 't gevang. Muurkrabbels I 46 Norris (Ch.): Salt.... I 78 Noussanne (H. de) : Un Foyer, un Pays, un Ciel II Nottebohn (H.): Phantasien zur Nacht III Obey (A.) : Le Gardien de la ville. I Obey (A.) : L'Enfant inquiet... II 78 0 Donnavan (G ) : How she did it. I O'Donnavan (G.) : The holy Tree.. III Oertzen (M. von) : Die Insel des 57 Friedens I 73

225 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN 225 Oertzen (M. von). Die Re publik der Menschen I 73 Oever (Karel van den) : Oud-Antwerpsche Vertellingen I 47 Oever (Karel van den): Kempische Vertelsels......III Ogden (G. W.) : The Flockmaster of Poison Creek III Ogden (G. W.) [he Duke of Chimney Butte -- The Land of last Chance II 103 Ogler (Guilliam). De Gulsigheidt. III O'Kelly (S.) : The holden Barque.. I 78 Oldmeadow (E.) : Coggin.... I 78 Orczy (Baronesse): The Triumph of the scarlet Pimpernel.... III Orczy (Baronesse) Een ware vrouw I 47 Orczy (Baronesse) : De moord op Miss Elliott Orczy (Baronesse): De man in het griis,,.... I 47 Orliac (J. d'): Dans notre Monde. III Ort (Felix) : Heidekind,,... II 58 Osbourne (L.): Wild Justice.... III Oswald (M.) : Freunde.... III Oudshoorn (J. van) Zondag... I 47 Oudshoorn (J. van) Verhalen... III Packard (Fr.). Doors of the Night III Pain (Barry) The Diary of a Baby III Papke (Kathe): Poortstraat III Pascal (Blaise) :.... D II 31 Pascal (F.): L'Ombre sur le bonheur I 67 Patten (Simon) : Mud Hollow.., III Payot (Jules) qi II 31 Pendred (Vaughan) Devil Bird Country.,. II 103 Penning (L.): De Geuzenkapitein.. III Penning (L.) : Van de Schemering tot het Licht....,. II 58 Perfall (K ): Der Spielgefb.hrte... III Perochon (Ernest) : La Parcelle.. III Perochon (Ernest) : Les Creux-de- Maisons... II 78 Peterson (Marg.): Dust of Desire. III Pett Ridge (W.) : Wel-To-Do Arthur I 79 Philippe (Charles-Louis) : Bubu van Montparnasse.... III Pfanmuller (D.) : Die Gottestrane.. III Picard (G.) La confession du chat. I 67 Picard (M.) : Der letzte Mensch)III Pigault Lebrun (Charles) : 0 II 31 Platland: Een roman van vele Afmetingen II 59 Poeck (W.) : Robinsonland... III Poeck (W.) : Island Zauber. III Pommer-Esche (C. von): Almendro I 74 Poor (Lady) : Rachel Titz Patrick. I 79 Popert (Hermann) : Helmut Haringa. I 47 Porter (Eleanor U.) : Mary Marie II 59 Porter (Gene Stratton.): Een dochter van het land... I 47 Pourtalés (G. de) : Marius d'eau douce I 67 Pouvourville (A. de) : L'Homme qui a mis les boches dedans..., I 67 Pravieux (Jules): Leur Oncle... II 78 Pravieux (Jules) S' ils connaissaient leur bonheur I 67 Praye (J. L. de): L'un d'eux s'ennuyant au logis. I 67 Preis (Max) : Die winkende Gasse. II 90 Prevost (Marcel) : Halfmaagden.. I 47 Prevost (Marcel) : Les Don Juanes. III Prevost (Marcel): La Nuit finira. II 78 Priem (G. H.) : De Man met den Kaftan II 59 Priem (0. H.): De Race met den Dood De Stomme Passagier Op den Hilhuize,.,. II 59 Priem (G.) : Nini. Een boek van Liefde.,,. II 59 Priem (G. it) : De Man zonder Naam III Priem (G. H.) : Langs donkere paden I 47 Prost (Yvette) Les belles Vies Manquées. III Proust (Marcel). A la Recherche du Temps perdu iii Proust (Marcel) : A La Récherche du Temps perdu... II 78 Proust (M.): A la Recherche du temps perdu Psichari (Ernest) : Le voyage du Centurion.I 68 Psichari (J.) Jaloerschheid en andere verhalen I 47 Psichari (Jean) : Le Solitaire de Pacifique III Psichari (Jean): Soeur Anselmine. I 67 Pujo (A.): Renée..... III Querido (Is.): De oude waereld.. III Querdec (Y. L.) : Le Manage du docteur Dacros Queux (William le). Landru.... III Queux (W. le) : The red window.. I 79 Queux (W. le) : Mademoiselle de Monte Carlo II 103 Quevedo y Vilegas (Don Fransisco) : Lotgevallen van den gelukzoeker don Pablo. 147 Raalte (Frits van) : Chai Tessa en andere sproken I 48 Raalte (Frits van): Een wilde Lente I 48 Raalte (Frits van): Kinderen en Menschen....III Raalte (Frits van): Jeugdliefde van Kunstenaars I 48 Rachilde: La Souris Japonaise. II 79 Rachilde: Le Grand Seigneur.. III Rademaker (Fr.): Das Ave der Heimat III Raeskin (P.): Nonneke II 59 Raine (William) : Steve Yeager.. III Rainer (P.) : Legenden aus dem Pustertal III Raithel (Hans) : Mannertreue.... II 90 Raithel (Hans) Der Pfennig im Haushalt. II 90 Raittel (H ) Der Weg zum Himmelreich III Rameau (J.). L'Amour merveilleux II 79 Randau: Cassard le Berbère.... III Rarbusson (H.): L'ironique destinée. I 68 Reboux (Paul) : Les Drapeaux II 79 Recke (E. v. d.). Herzensgeschichten einer baltischen Edelfrau.... III Redgrave (Susan) : Diana Steps down III Redier (A.): Le Capitaine Reed (Abyrtle) Oude Rose en zilveren Meisje.,,,, 1 48 Reeden (Koert van) Het derde Oog van Siwah. III Reiniann (H.) : Artur Dinter, Die Sunde wider das Blut,.... III Reineke van Stuwe: In 's heiligen Bureaucratius' Rijk....., II 59 Reineke van Stuwe: Storm.. II 59 Reineke van Stuwe: Vlottende Schaduwen.. II 59 Renan (Ernest)..... Ei II 32 Reuter (Gabrielle): De jeugd van een idealist 149 Réval (Gabrielle) : Coeur Volant. II 79 Reyneke van Stuwe: Alarm! Militaire Roman., 148 Reyneke van Stuwe (Jeanne): De Man in 't Spel., III Reyneke van Stuwe (Jeanne): Flirt. III Reyneke van Stuwe (Jeanne): Het schoone Raadsel : Vrouw

226 226 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN Rhais (E.): Les Juifs ou la Fille d'eléazar II 79 Rhais (Elissa): Saáda la Marocaine. I 68 Rhodes (Kathlyn). Under Desert Stars II 103 Richards (Grant) : Double Life. I 80 Richardson (S.).... CI II 31 Riemvis (With.): Weggeloopen Een schat in de duinen. I 48 Rinehart, Mary (Roberts) K. " 148 Ring (Barbara): De Gouden Mantel. II 59 Rispens (J. A.): Het verborgen Leven III Rita: De Ijzeren Trap..... II 60 Rita: The Road to Anywhere.. III Robbers (Herman): St. Elmusvuur. I 49 Robbers (Herman): De roman van een gezin..... I 49 Robert (L. de) : Silvestre et Monique III Robert-Halt (Marie) Histoire d'un petit Homme.... II 79 Roberts (Charles G D.). Roode Vos I 48 Robins (Elisabeth): Waarheen?.. II 60 Rod (E.) : Au Milieu de Chemin.. III Roé (Art.): Monsieur Pierre Roger (Noelle) : Le choix d'andromaque..... I 68 Rohmer (Sax) Het geheim van dr Fu-Manchu. III Rohmer (Sax) : The dream detective I 80 Roland Hoist-Van der Schalk (H.) : De Held en de Schare.... II 60 Rolland (Romain): Colas Breugnon I 68 Rolland (Romain): Jean Christophe. I 49 Rolland (Romain): Liluli..... I 68 Roodenburg (Dick): In de lijn der geslachten.. I Roos (Mathilde). De he ilig-avond-klok III Rose (Felicitas) : De Eiks von Eichen II Rosegger (H. L.) Frau Sphinx... II Rosegger (Peter) Heidepeter's Grabriel. I Rosen (Franz): De groote doolhof Roman I Roselieb (H.) Der Erbe.... I Rosner (Karl) : De Koning... III Rosner (K.) : Der Konig... III Rosny Ainé (J. H.). Les Pures et les Impures.... II Rosny Ainé (J H ) L'Appel du Bonheur... I Rosny (J H.). De Strijd om het Vuur II Rossem (C. P. van) : Humoresken en Sarcasmen..,..III Rothe (Fr.) Rote Erde..... II Rothkylle: Farewell to Garrymore. I Rottger (K ) : Die fernen Insein.. III Ross (Ronald): The Revels of Orsera I Rouion (J.) : Un homme si riche.. I Rouquette (L.) 1'Homme qui Vint. II Rousseau (Jean Jaques) :... 0 II Routhier (A. B.) : De Messias. III Rowland (Henry C ) : Pearl Island II Roy (Kristina) : Geen Plaats II Roy (Kristina): Zonneland... II Ruby (J. Bruno) : Celui qui supprima la Mort II 79 Rumohr (Fr von) : Der letzte Savello III Runa: Birger Lowing II 60 Rung (Otto) De Paradijsvogel. III Runkel (F ) Das Rote Brevier I 74 Russell (John). Where the Pavement ends II 103 Russell (A. J.). God's Prodigal. III Sabbe (Maurits) Het kwartet der Jacobijnen I Sagehomme (G.) : Roman d'un Missionail-. III Sagehomme (G ) : Drucart et Larmortame III Salmon: C'est une belle Fille. II Salomonson (Herman) Elvira en de kapstok I 49 Salomonson (Herman). Bomston. I 49 Salter (Olive). God's Wages... III Salverda de Grave (J. J.) : De Historie van Jan van Parijs..... III Samuel (M.) : The Outsider.. III Sand (George) :. a II 32 Sande (H. v. d ) : Levensdurf.. III Sandy (Isabelle) La Descente de Croix Sandys (Oliver) The Garment of Gold. II 104 Sandys (Oliver): De Vrouw bij het Haardvuur.... II 60 Sas (Henri 't) Het vroolijke panopticum III Saudek (Robert). Diplomaten. III Saudek (Rob.) Diplomaten. II 61 Savidge (E van). The Flying Submarine... III Schaching (0. v ) : Der Geigenmacher von Mittenwald Der verriickte Junker III Schaffner (J ) Fragen Novellen.. III Schaffner (J.). Kinder des Schicksals III Schalekamp (J A.). De vrouw van den strandputter Schall (S.) Vergeltung... III Scharten (Karel). De Bloedkoralen Doekspeld II 61 Scharten (C ) 't Geluk hangt als een druiventros II 61 Scharten-Antink (M.) Sp rotje I 50 Scharten-Antink (M.) : Sprotje.. II 61 Scharten-Antink (M.) In den vrijen II 61 Amerikaan Scharten (C.) 't Geluk hangt als een druiventros I 50 Scharten (C ) Een h uis vol men- schen I 50 Scheepens (J.) Zonnestraal I 57 Scheepens (J.) De Bruidschat der III Wees Scheepens (J.) Om eigen erf... I 50 Scheepens (J ) Van Socialist tot 79 Priester Schell (Hermann) Die neue Zeit and 68 der alte Glaube.. D 60 Schendel (Arthur van) Der Liefde Bloesems Schendel (Arthur van) Tristan en 90 Isolde.. 79 Schiffer Jr. (August) Vox Dei. Schippers (W ) Jan Starheim 86 Schippers (W ) Jan Starheim 68 Schirokauer (A ). Mirabeau. 79 Schmid (Joh.): Ljubscha. 32 Schmidtbonn (W ) Uferleute Schmitz (Marie) Mariene Schmitz (Marie) Het duurzame geluk 60 Schmitt (E) Hochzeit. 60 Schnitzler (Arthur). Mondain minne- spel.. Schnitzler (Arthur). Casanova's terugkeer Schobert (Hedwig). Arme Hanna. Schoener (Jos ) : Mireio. Scholl (Emil). Der RoBtauscher... Scholte (H.): Hans Heiner Roseliebs..ewiger Sonntag... Scholz (F ): Legenden. 49 Schrott-Pelzer (H ) : Peter Andersag Schrott-Frechtl (Hans). Der Bauernsegen Schrott-Frechtl (H.) Die Magd der III II II II III II III III III III III II I 50 I 74 II 90 II 91 III III III I 74 Enkelin Schrijver (G ) De Lichte Last II 61

227 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN 22 Schubart (A.) : Auf Grungrund... III Schucht (E.): Die von uns geboren Eros Irrfahrt III Schultz (Y.) : Dzinn... I 68 Schiirmann (Willem) : De Berkelmans II 61 Schwab (R.): La Conquête de la Joie III Schwarzkopf (N.) : Das Walzerdorfchen III Schwerin (A.) : Em Marchenjahr.. III Schweriner (Oscar F.). Met verzegelde orders..... I 50 Scott (Walter): Ivanhoe..... I 51 Scott (Gabriel): Visscher Marcus.. I 50 Scott Fitzgerald (F.) This Side of Paradise. II 104 Scrymsour (Ella). The Perfect World III Seidel (J): Hochwasser III Seidler (Michael) : Voorrecht... III Seidenfaden (Th.): Die Teufelsschlucht III Sée (E ) La lettre Anonyme.... III Seeger (J.). Der Fremdlmg aus der Neuen Welt.... III Serstevens (A. 't) : Les se pt parmi les Hommes I 69 Seton (Ernst Thompson) : Wilde Dieren II 63 Seton (Ernest Thompson): Quonab de Indiaan I 51 Seton (Ernest Thompson) : Wabb den grizzl3 beer I 51 Sevestre (N.). Le Masque gijl tombe I 69 Shaw (Bernard). De Salon-Socialist. I 51 Sheehan (Dr. P A.). Luc Delmege. I 51 Sheehan (Kan. P. A.) : Mijn nieuwe Kapelaan. I 51 Sick (Ingeborg): Langs 's. Heeren Wegen II 63 Sime (J G.). Our little Live. II 104 Sinclair (Fr de) Leugens. III Sinclair (Upton): Samuel de zoeker I 52 Sinclair: Focus Serie I en II '.. II 63 Sinclair (F. de) : De ridder Knol.. I 51 Sinclair (F. de). Het Noodlot van Lucas Absdale... I 51 Sinclair (F. de) : De krach van Renswoud I 51 Sinclair (F. de) Villa Caprefioli I 51 Sinclair (Upton). Sylvia.... I 51 Skowronnek (Fritz). Heimatfeuer.. I 74 Skowronnek (Fritz). Das schleichende Gift I 74 Slooten (Augusta van) : De Trossen Los i II 63 Smeding (Alie) Menschen uit een stil stade. I 52 Smeding (Alle): Sterke Webben.. III Smith (Bertram): Running wild.. I 80 Smith (Constance) : Intensity... II 104 Soer (Elise): Langs Lijdenswegen.. I 52 Sonrey (H.) : Furs Herzbluten... III Speck (W.): Die Fluchtlinge.... III Speck (G.) Eynars Tochter.... II 91 Speckmann (D.): Heidjers Heimkehr III Speckmann (D.): De nieuwe Loohof III Splllmann (J.): Der Schwarze Schuhmacher Wolken and Sonnenschein Selig die Barmherzigen I 74 Springer (Ralph) : Trouwen.... II 63 Springer (Ralph) : Deborah.. I 52 Spoor-de SavernIn Lohman (Anna). Levensraadselen II 63 Stab (Jakob): Die Versuchung des Priesters Anton Berg... III Stach (Ilse von): Weh dem, der keine Heimat hat III Staes (Honoré): De goede graaf. I 52 Stayton (Frank) : Out of Tune.. III Steenhoff - Smulders (A.): Sprookjes van de Schemering.., III Stegner (U.) Le retour á la terre.. I 69 Steiger (Hans) : Der frohliche Tote. I 74 Steinmetz (M ) Altgold and Neusilber III Stern (G. B.): Children of No Man's Land I 80 Sterne (Laurence)....,. 0 II 32 Sternberg (Leo) : Von Freude Frauen sind genannt.... II 91 Stiehle (Arthur). Gouden bergen.. I 52 Stilgebauer (Edward): Burgeres Louise I 52 Stillgebauer (Edward) : Gotz Krafft. II 63 Stockhausen (Juliana von) Die Lichterstadt....,III Stoessl (0.) Das Haus Erath.. III Stolk (A. P van) : Flor de Pascua III Stoppelaar (J. J de) : Het Groote Avontuur.... I 52 Storm (Theodoor) Ausgewahlte Novellen. I 75 Storm (Thodoor): Meisternovellen. I 74 Streuvels (Stun) Boomen... I 53 Streuvels (Stun) : Genoveva van Brabant. I 53 Streuvels (Stijn) : De Vlaschaard.. I 53 Streuvels (Stijn) : De schoone en stichtelijke Historie van Genoveva III Streuvels (Stun) Dor psgeheimen. II 63 Streuvels (Stun) * Reinaert de Vos. II 63 Streuvels (Stun) : Sint Jan.... I 52 Streuvels (Stijn): Klpt 12 din... II 64 Strafschuldigen? (Eén uit velen) :. II 63 Stratton Porter (Gene) : Een Kind van haar Vader... III Stratton Porter (Gene): Een dochter van het land. I 52 Strauss (David Fr ).. ED II 32 Stretton (H ) Door het Oog eener Naald III Strindberg (A.): De Heks. II 64 Stubenberg (M.): Licht Em stilles Buch fur stille Menschen... I 75 Suchtelen (Nico van): De Stille Lach I 52 Suchtelen (Nico van) De stille Lach H 64 Sue (Eugene): 'D II 32 Sturm (H.) : Aus Gassen and Gárten. III Sutter (Berthold) : Der sterbende Krieg II 91 Swarth (Heléne) Hermelijntje.. II 64 Swete Macnamara (Rachael) Jealous Gods.. II 104 Swift (Jonathan): Gulliver's Reizen III Syrett (Jerrard) : Pousse-Café... III Tagore (Rabindranath) Huis en Waereld..III Tanski (P. v.) : Das Fest auf Salamis III Tarbell (Ida) : He Knew Lincoln, and other Billy Brown Stories.. III Tarkington (Booth): Gentle Julia. III Teirlinck (Herman) : Het ivoren aapje I 53 Temple-Thurston (E.) : De Hoogste ' Wensch in de Wereld.. II 64 Temple-Thurston (E.) : De Wereld der Wondere Werkelijkheid. II 64 Temple Thurston (E.) Sally Bishop I 53 Temple Thurston (E.) : De Tegenstanders.. I 53 Temple Thurston (E.) : Richard Furlong... I 53 Temple Thurston (E.) : De appel uit den hof I 53 Temple Thurston (E.) : Een Levensweg. III Terramare (G ) : Das Mddchen von Domrémy III Testament: (Het verborgen).... I 53 Tharaud (J.) : La Tragédie des Ravaillac III Themtnen (G.) : In 's Levens Poort. III Therive (A.): Le Voyage de M Renan ,III 1 5*

228 228 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN Thueriet (André) Le FiIs Maugars. II 81 Thièry (M.) : L'Epreuve... III Thièry (M.) : Les Palmarieu.. III Thièrry (A.) : Le Sourire blessé.. III Thiess (Fr.) : Der Tod von Talern. III Thiry (Antoon): Pauwke's Vagevuur III Thiry (Antoon) : Het schoone jaar van Carolus Thoma (L.) : Der Jagerloisl.. II 91 Thomasset (M. P.) : Gentleman... II 104 Tilden (W.) : It's all in the Game. III Timmermans (Felix) : Pallieter.. I 53 Timmermans (Felix) : Schoone uren van juffrouw Symforosa. I 53 Timmermans (Felix) en Anton Thiry: Begijnhof-Sp roken. I 53 Timmermans (Felix) : Karel en Elegast III Timmermans (Felix): Uit mijn rommelkas. III Timmermans (Felix) Anna-Marie. II 64 Timmory (G.): On danse..... III Tinayre (Marcelle) : Le Boucher d'alexandre...iii Tinayre (Marcelle) : La veillée des armes I 69 Tinseau (L. de) : Jeanne la Mystérieuse.... II 81 Toergenjef: Asjer II 64 Toergenjef (Iwan) : Als Lentewateren I 54 Toergenjef (Iwan): Klara Militsj I 54 Tolstoi (L N.) : Iwan de dwaas.. I 54 Tolstoy (Dmitry) :.... II 32 Tondouze (G.): L'Orgeuil du Nom. III 1 ourgnjef.: Assa... III Tourgueneff (J.): Les Eaux Printanières III Tournassus (J.): Le Sablier de Cristal II 81 Tovote (Heinz) : De laatste schrede. I 54 Trauner (Emilie) : Ich babe den Herrn gesehen I 75 la Tourmente.. II 81 Trebitsch: Die Frau ohne Dienstag. I 75 Vincent (J.) : Vaillante; ce que Trent (Paul) : Mark Ryder's Vow. III Femme veut.. Trent (Paul) : Brotherhood... III III Vineull (Laurent): L'erreur Trévoux (H. de) : Salvia.. II I 69 Vionnois (G.) : On aime sa Chimère III Tribby: Ninette infirmiére I 69 Trilby (T.): L'éternel Mirage. III Vizierkorrel: Mobilisatie humor.. I 55 Truc (Gonzague) : Tibériade II 81 Voisins (G. de) : La Consience dans Turgenief: Het Onbetreden Land. II 65 Turgenjeff (Iwan) : Eene ongelukki ge I 54 Turgenjef (Ivan) : De eerste liefde.. III Turgenjeff (Iwan) : Een koning Lear van de steppe I 54 Wagenfeld (K.) : Jans Baunenkamps Hollenfahrt.... III Turnbull (Clara) : Love will find out the way I 80 Wagner (Ed.): Het drama van Monthéron... I 55 Turner (Ethel): De familie Jarvie.. I 54 Wagner (H.) : Spanihel, der grosse Turner (E.): Het geheim van de Zee III Lump H 92 Turner (Ethel) : De Bengel.. I 54 Turner (Ethel) : Etna's geluk... II 65 Wagner (H.) : Der Herr mit dem Tynan (Katharine): Denys the Dreamer I 80 granen Zylinder..... II 92 Wagner (H.): D'as Gespensterhaus. III Ubbink (J. B.): Golgotha..... I 54 Wagner (H.) : Tobias Heftnagel Il l Unger (H.): Knaben and Mbrder.. III Wallace (Lewis): Ben-Hur.. II I Urbanitzky (Grethe von) : Das andere Blut I Uxkull (W. von): Lucie Bertier.. II Uxkull (Lucy): Der Irisbo gen. I Uxkull (C. von) : Spartacus H Valdagne (G ) : Les Bons Ména ges.. II Valdange (Pierre) : Le Coeur Serré. I Valdange (Pierre) : Ce que craignait Victor Fournette... I Valera (Juan): Roepin g en Liefde. III Valletton (Benjamin) : De Oogst is Groot.... II 65 Vallings (Gabrielle) : The Forge of Democracy II Valloton (B.) : Achille et Cie. III Vainly - Baisse (J.) : Le Retour d'ulyssee.. II Z Valrose (P. de) : Le Péché lont ou Meurt Van Dalsum (Hendrik A )... D Varèze (Ch.): l'indissoluble oil le Boucher rouge.. Variot (J ): L'Arbitre du Monde Vartinie (Yester): Een levensgeschiedenis Vaudoyer (J.) : Les papiers de Cléonthe Vaudoyer (J.): Les permissions de Clément Bain..... Veltman (Jan) : Wardie Rap Veltman (Cornelie). Barthold Meryan Vermeer (Ernst): Maja. Vernon (P.): Tu repandras ton Coeur Verona (Guido da) : Mimi Bluette. Verona (Guido da) : De Vrouw die trouw bleef... Vertiol (A.): La Fée du vieux Loger Vertiol (A ) : L'Idole. Vesper (W.) : Gute Geister. Vesters (J. B.). Gorm de Noorman. Veth (Cornelis). Parodieen.. Veuillot (Louis) : Daags na de revolutie Veuillot (Louis) : De erfgename der gravin.... Vézère (J.) Je convertirai mon Mari.. Viebig (Clara): Als het Ijzer gesmeed wordt... Viebig (Clara). De Roode Zee Vietor (C.) : Die letzte Konigin von Neapel Ville (Leon) : In Mexico's wildei nis Villetard (P.) : Le Chateau sous les Roses Villetard (P ) Monsieur Bille dans le Mal.... Voltaire (Francois-Marie-Arouet) D Wackie-Eijsten (J) : Ondergang.. Wadsley (Olive) : Sand.. III II 92 Ill II 81 III I 69 I 69 I 54 I 54 III III III III III III III I 54 I 55 III I 55 I 55 III II 65 III I 55 III III II 32 II 65 III Wallace (Edgar): De geheimzinnige vier III Wallace (E.) : The flying Fifty-Five III Wallace (Edward) : Bones in London. II 104 Wallace (Edgar) : De Negen Mannen II 65 Walch (J. L.) : Vertellingen in den donkeren winter I Waldrichen (M. van). Incognito.. I 55 Walters (E Walter) The Grit of Live II 105 Wasch (Karel): Arnold Fronde's eerste Liefde III Wasch (Karel) : Judith van Esten's 104 donkere jaren.... I 55 Wasch (Karel) : Dialogen.... II 65 Waser (M.) Von der Liebe and vom 81 Tod III

229 ALPHABETISCH REGISTER DER DRIE JAARGANGEN 229 Wasner (G.) Die Gdrten vor der Stalt..... III Watzlih 01.): Aus wilder Wurzel,. I 75 Weare-Giffard (J.) : The Golden Bay III Weaver (Anne) : The unseen Player III Webster (Jean) : Vadertje Langbeen. I 55 Webster (Jean) Van alles en nog wat over Peter I 56 Webster (Jean) : Het John Grier Home ". I 55 Weggeman-Guldemont (Emilie) De roman van een student... I 56 Wehlau (A. von) : Die Nydbergs.. I 75 Wekker (A.) : Fetzen aus den abenteuerlichen Chronika eines Ueberfldssigen.....III Weigall (A.) : Madeline of the desert I 80 Weigall (Arth.) : The Dweller in the Desert II 105 Weil (R.): Ruck naher, Bruder!.. I 75 Wells (Carolyn) The Mistery Girl III Wells (Carolyn). Ptomaine Street.. III Welsch (James) : De Onderwereld. II 65 Welten (H) : Der Globus-Apotheker. III Wentscber (D.) : Barbara Velten.. III Wentworth-James: The modern Magician...,. II 105 Werth (L.): Clavel Soldat Clavel chez les Majors Yonne et Pyallet. II 81 Westerbrink-Wirtz (J. M.): Van velerlei verwachtingen.....iii Westland (Cora) De Geboortevloek I 56 Westland (Cora) Haar kinderen.. II 65 Weve (Jo) : Die den Vrede brengt II 66 Whote (Anny) : Mechthild vom Worth T 75 Wibbelt (Aug): Ein Biichlein vom Walde IIl Wickliffe Yulee (C.) Overshadowed. II 105 Wickstrom (Victor) : Uit het Dagboek van een rampzalige vrouw... III Wiechert (E.) : Der Wald.. III Wiesenbach: Werdende Kraft.... I 75 Wilkinson (W.) Yvette in Italy and Titarna's Palace. III Will (R ) Tauler Eine Geschichte aus Strassburgs Vergangenheit III Wille (Br.) : Hblderlin and seine heimliche Maid. Legenden von der heimlichen Maid.. <. III Wille (Bruno) : Der Glasberg... II 92 Williams (V.) The Yellow Streak III Williams (Sidney) : The Body in the Blue Room. III Williamson (C. N en A M. William- son) : Jim Beckett's verloofde.. I 56 Williamson (C and A.) : The great Pearl Secret II 105 Williamson (C N) : Vrouwenlist.. III Williamson (C ) : De Weerwolf.. I 56 Wilma: Die vrijwillig dragen... III Wilsan (Romer) : The death of society II 105 Wit (Augusta De) : De drie Vrouwen in het Heilige Woud.... II 66 Wit (Augusta de): liet dure moeder schap... I 56 Wohlbriick (Olga) : In den Maalstroom III Wohlbriick (Olga): In den Maalstroom III Wolff (Betje) : Historie van Mejuffrouw Sara Burgerhart.... I 56 Wolff (Ludwig): Doktor Btssels Verwandlung I 75 Wormser (C. W.): De Heilige Gong II 66 Wormser (C. W ): Het Graf op den Soembing II 66 Wijs (Henri de). Ina Rabelli.... I 56 Wijs (H. de) : De zwarte Schaduw. III Wylie (J.): The dark House.. /II Wynne (May) : The Red Rose of Lancaster.... III Yorick (Pseudoniem)... 0 II 32 Yver (Colette): Vous serez comme des Dieux III Zahn (Ernst): Wat het leven vernietigt... I 56 Zahn (Ernest) : Lotte Esslinger... III Zahn (Ernst) : Nacht I 57 Zahn (Ernst) : Het tweede leven.. I 57 Zamacois (M.) : Les réves d'angélique 169 Zane Grey: The Man of the Forest Zapp (Arthur). Um Ruhm and Liebe I 76 Zeggelen (Marie van): De Hollandsche Vrouw in Indie III Zerkaulen: Der wandernde Sonntag. I 76 Zerkaulen (H.) : Ursula Bittgang. III Zernike (Elisabeth) : Een Vrouw als Zij II 66 Zertdke (Elisabeth) : Kinderspel. III Zobeltitz (Fedor) : Das Geschlecht der Schelme I 76 Zoetmulder (A. J.) : Fata Morgana. II 66 Zoetmulder (A. J.) : Het Gezin van Herman Leyter II 66 Zoetmulder (Jurriaan): Het lokkende leven I 57 Zola (Emile)... q II 32 Zola (E.) : Le Voeu d'une Morte.. II 82 Zola (E.) : Le Rève... II 82 Zola (Emile) : Voor één nacht van Liefde... I 57 Zola (Emile) : Natans de sterke.. I 57 Zola (Emile) : Het groote Magazijn. II 66 Zola (Emile): Vruchtbaarheid... II 66 Zoomers-Vermeer (J. P.): Het boek van Koosie III Zoomers-Vermer (J.) : Het boek van Koosje II 66 Zschokke (Heinrich)... 0 II 32

230 40 REGISTER VAN ADVERTENIÉN Register van Advertentiën. Pag. Ars Catholica, Leiden 268 Boekhandel W. Bergmans, Tilburg 283 Drukkerij W. Bergmans, Tilburg 285 Drukkerij Ons Blad, Alkmaar 269 N. V. De R. K. Boek--Centrale, Amsterdam 291 Henri Boelaars, Tilburg 286 Wed. H. Bontamps, Amsterdam 281 J. A. Boom, Haarlem 287 J. Brandt (O Zn, Amsterdam 270 A. W. Bruns&^ Zoon's Uitgevers Mij., Utrecht. 271 Boekhandel J. Emmering, Amsterdam 285 W. van Eupen, Boxtel 272 en 3e oms1. pag. Mij. v. Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam. 283 H. A. de Groot, Tilburg 286 W. de Haan, Utrecht 284 A. J. v. d. Heuvel, Tilburg 286 R, K. Jongensweeshuis, Tilburg 289 N. V. Kieft Co, Amsterdam 288 Drukkerij Klaassens, Amsterdam 282 Handelmij. Adr. Koller O v. Os, Rotterdam 2 en 1 inleg N. V. Lithotyp, Amsterdam 285 Dagblad De Maasbode, Rotterdam 273 Boekh. Bern. lensing, Den Haag 274 Meulenhoff O Co, Amsterdam 275 Drukkerij Het Nieuwsblad, Tilburg 286 Dagblad ons Noorden, Groningen 292 Clichéfabriek Photomechan, Haarlem 276 J, Ploegsma, Zeist 281 Electr. Boekbinderij J. G. Pulle, Leiden 288 Van der Putt de Vlam, Eindhoven 286 J. J. Romen&' Zn, Roermond 287 Scheltens Giltay, Amsterdam 291 N. Y. Drukkerij Schilt, Utrecht 289 A. G. Schoonderbeek, Laren 277 Gebrs. van Spaendonck, Tilburg 288 H. Swarttouw, Delft 290 Teulings Uitg, Mij., Den Bosch ' 282 L. Teurlinckx, Eindhoven 290 Boekh. E. v. d. Vecht, Amsterdam 280 en 1 inleg P. Dz, Veen, Amersfoort 287 L. J. Veen, Amsterdam.., 284 Van Wijk &O v. d. Wijngaard, Utrecht 284 J. B. Wolters Uitg, Mij., Groningen 278 en 279 en 4e omsl. pag.

231 DIVERSE UITGAVEN 231 KEURBOEKERIJ In luxe band met medaillon. f In luxe omslag met medaillon. f 150 De Keurboekerij geeft het beste uit de wereldletterkunde. Abonneert U tot wederopzeggens toe. De boeken worden U dan terstond na verschijnen thuis gestuurd, zoodat U er zeker van is, de geheele serie compleet te krijgen, wat de waarde der verzameling aanzienlijk verhoogt. In drie en een half jaar tijd werden circa gebonden deelen verkocht Er verschijnen ongeveer vier deelen per jaar Vormt U een fraaie huis-bibliotheek! De Keurboekerij werd door de geheele Pers met enthousiasme ontvangen. Hieronder volgen diverse citaten.*) Wij hebben behoefte aan een boekerij die een tegenwicht kan vormen voor de neutrale series. Een alleszins lofwaardig streven. De Gelderlander. De Keurboekerij verdient aller belangstelling en steun, voor haar mooie en goede uitgaven. De Maasbode. Een uitgave van groot nut is de Keurboekerij, die tegenover de vele minderwaardige, slechte of gevaarlijke goedkoope edities, die geregeld op de boekenmarkt verschijnen, goedkoope, goede, voor katholieken betrouwbare boeken stelt. Nieuwe Tilburgsche Courant. Met de deelen uit de Keurboekerij wordt inderdaad een dam opgeworpen, tegen de minderwaardige werken die voor een koopje hun weg vinden en weinig nut maar vaak veel kwaad stichten. Het is onze oprechte wensch dat de Keurboekerij succes moge hebben. Nieuwe Zeeuwsche Courant. Het Nederlandsche Boekhuis te Tilburg is zeker actief genoeg en verdient gesteund te worden in zijn voortreffelijk streven om een Keurboekerij onder de menschen te brengen De Keurboekerij doet haar naam eer aan Ons Eigen Blad. Doeltreffender dan alle waarschuwingen is het geven van goede boeken en dit doet de Keurboekerij. Deze daad van Het Nederlandsche Boekhuis mag ten volle toegejuicht en moet gesteund warden. Dat het 'n daad is, hopen wij nog wel eens nader aan te toonen : boeken uitgeven onder katholieken, gaat, schande genoeg, nu eenmal niet zonder groot risico. Ons Noorden. Uitgevoerd in fraai linnen band en duidelijk gedrukt is de Keurboekeri en om het goede gehalte en om de algeheele afwerking een sieraad als huisbibliotheek. Onze Courant. *) De aanhaligen behoeven geenszins te duiden op ingenomenheid met aard of strekking of aanbeveling der bladen waaruit geciteerd wordt.

232 232 DIVERSE UITGAVEN VAN De Keurboekerij, die zooveel goede boeken onder het volk brengt, kunnen wij zeer aanbevelen. Overijselsch Dagblad. De Keurboekerij van Het Nederlandsche Boekhuis wil een dam opwerpen tegen de inférieure goedkoope edities. Men steune deze uitgave nu eens krachtig. Geen maren doch direct zich met de Keurboekerij in verbinding gesteld. De pogingen om goede lectuur te verkrijgen vinden helaas nog maar al te weinig steun. Laat men nu eens doorhakken. De Residentiebode. Wij kunnen niet anders dan de aansporing der uitgevers herhalen: Abonneert U? " Inderdaad, uiterlijk zijn deze boekjes een lust voor de oogen, inwendig een verkwikking voor het gemoed. Studièn. Het Nederlandsche Boekhuis mag de volle welwillendheid, ja de dankbare waardeering vragen van Roomsche lezeressen en lezers. Het bracht in korte tijd het ongeveer fabelachtige tot stand: tijdschriften, catalogen, romans vooral, en wel in de Keurboekerij ; deze serie komt vlot voor den dag. De boeken zien er keurig ( snoezig) uit. De Tijd. Wij hopen dat de Keurboekerij in veel gezinnen een eereplaats zal innemen. Tilburgsche Courant De Keurboekerij geeft met zorg gekozen boeiende romans van goed zedelijk gehalte. Aan ons Roomschen, de taak, dat door en door Roomsche pogen te steunen. Weg met alle laksheid t Zondagsblad v. h. Kath. Huisgezin. De Misdaad van Flobert Weston Oorspronkeli j ke Detective-roman van Edw. Halliwells. Ing uitverkocht, geb. f Een boeiend boek t De Katholiek. Hooger dan de Engelsche Conan Doyle staat onze Hollandsche Halliwells. Pakkend, echt boeiend is zijn oorspronkelijke stijl en de teekenende schoone taal verraadt een meesterhand. Een krachtig tegengif voor de slechte detectief-verhalen. Limb. Dagblad. Deze roman zal met graagte gelezen worden De Maasbode. Inderdaad een keurig boek, aantrekkelijk in den kleurigen band Aantrekkelijk door fikschen, fleurigen, kleurrijken stijl. Aantrekkelijk om het spannende van den inhoud, die zich schijnbaar hoe langer hoe meer verwart, tot eindelijk in de laatste pagina's het ineengewarde kluwen zich toont als een bijzonder vindingrijk-geheimzinnig samengevat geheel, waarvan we het raadsel, dat toch eigenlijk van de grootste eenvoud is, avond aan avond aangenaam hebben gevolgd. De schrijver en de uitgevers mogen het verdiende succes vinden. De Nieuwe Eeuw. Ik heb Ivans destijds feestelijk ingeluid en ik doe het Edw. Halliwells ook De redactie, die hem voor het eerst aan het publiek bekend maakte, heeft zijn stijl, de hoospanning, welke bij in den lezer doet ontstaan, zijn verrassende humor, zijn rijke variatie, zijn onnaspeurlijk combinatie-vermogen geprezen en de mooie gevoelens, die hij wekt door zijn nobel verhaal. Dit boek van Halliwells spant ademloos, grijpt aan, ontplooit niet zelden den fi j nen glimlach. Aan het slot heeft men enkel spijt, dat het uit is. De Tijd Een mooi deel uit de Keurboekerij Het Vlaamsch Heelal

233 Roeping HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 233 Roman van Robert Hugh Benson. Ing. uitverkocht, geb. f Het boek is geestig, en menige figuur en karakter is fi j n en scherp geteekend. Met satyrieke scherts wordt ons het leege leven van den landedelman getoond, het conventioneele kerkleven van dit liberale wereldje, de opdringerige, bekeeringsijver van 'n Lady Brastel. Boekenschouw Deze ernstige roman humoriseert Benson met de geestige teekening van het leege gezelschapsleven der Engelsche landlords; hij psychologiseert over de zuivere liefde van een oprechte jongensziel en over de berekende liefde van een slinksch meisj eshart. Hij teekent schilderij t j es van natuurschoon en portretjes van menschentypen; en geeft aldus een boerenden roman van veel diepte en veel variatie. De uitgeversfirma bond ook dit boek in een koketten band met een felsprekend titelplaatje. De Maasbode... alles gezien en gevoeld met een scherpe geest en een warm hart. De Nieuwe Eeuw. Een echt Keurboek t Ons Eigen Blad. De Keurboekeri j doet haar naam eer aan, met een boek uit te geven als deze roman van Benson. Het gegeven dat hier bewerkt wordt, is dit: Uit het leven van conventie, zooals die heerscht in een oud Anglicaansch, Engelsch geslacht, waar alle hoogere aspiratie absoluut vreemd aan is, groeit de tweede zoon, die door den dood van zijn ouderen broer erfgenaam is geworden, tot Karthuizer. Inderdaad een gegeven dat men niet alle dagen in boeken tegenkomt. En dit gegeven op z'n Bensoniaansch bewerkt 1 Werkelijk, het is moeite waard. Een echt keurboek! Ons Noorden. Een mooie psychologische roman voor volwassenen R. K. Studiebelangen. Spannend en verheffend. Studien Dit is een prachtig boek in den volsten en edelsten zin van het woord De Tijd. Een wonder boek, dat men liefst tweemaal en meer lezen zal. Ik heb er bijzonder van genoten. Het V laan sch Heelal Deze roman van Benson behoort tot zijn allerbeste werken Zondagsblad v. h. Kath. Huisgezin. De Toovenaar Roman van Robert Hugh Benson. Ing. uitverkocht, geb. f Het boeit van de eerste tot de laatste bladzijde. De Katholiek. In dezen roman teekende de beroemde schrijver de gevaren van het spiritisme. De vertaling van Jet v. d Waarden is over het algemeen fraai en menigmaal ontroerend. De uitgave is sierlijk. Dit boek is noodzakelijk voor onzen tijd. De Bensonsche qualiteiten sieren ook dit verhaal Innige teekening van huidig Engelsch familieleven in de dorpen en breede penseeling van West-Ends High-Life in deftige huizen. Wat dit verhaal zeldzaam bekoorlijk maakt is de held-

234 234 DIVERSE UITGAVEN VAN haftige, onbaatzuchtige strijd van het jonge meis j e om het behoud der ziel van den door haar nog half onwetend beminden jongen man, wanneer deze verdwaalt in de duistere doolhoven van het zich materialiseerend spiritisme De Maasbode. Een roman van den beroemden auteur over het gevaar van het spiritisme. Het is een zeer boeiend boek De Meierijsche courant. Wie een boek van dezen schrijver ter hand neemt, weet dat hij genieten zal. De uitvoering van het boek is sierlijk Nieuwe Dord Courant Een boek over het occulte, het geheimzinnige vreeswekkende eener andere wereld. Een boek vol ontzetting dat afschuw en walging inboezemt voor de satanische erken van het spiritisme. Nieuwe Haarl. Courant. Het Nederlandsche Boekhuis is zeker actief genoeg en verdient gesteund te worden in z'n voortreffelijk streven om 'n Keurboekerij onder de menschen te brengen en dan nog wel met het princiep: zooveel mogelijk geven voor weinig geld. Dat de Keurboekerij dit doet blijkt uit dit werk 'n roman, nog wel van Benson, groot 340 blz. en kostende f 1.5o Hier gaat 't over een jongeman wiens geliefde sterft of eigenlijk al gestorven is bij 't begin van het verhaal. Die jongeman heeft er nu alles op gezet om dat meisje terug te zien. En hij meent in het spiritisme 't middel gevonden te hebben. Hij valt in de handen van 'n uiterlijk fatsoenlijk en beschaafd medium, dat echter geheel gewetenloos hem drijft tot het randje van krankzinnigheid. Ons Eigen Blad. Zulk een boek was er noodig om te waarschuwen tegen het gevaar van het spiritisme. Ons Noorden. Een echte Benson! Studien. In dit werk heeft Benson het over het spiritisme, het oproepen en het materialiseeren van geesten; ver van de feiten te loochenen gaat hij er dieper op in en doet ons begrijpen het gevaar van het spiritisme. Het is een heerli j k boek Het Vlaamsch Heelal. Mij ís de Wraak Oorspronkelijke Detective-roman van Edw. Halliwells. Ing. uitverkocht, geb f i.95 Dit is werkelijk ontspanning door spanning. De Katholiek. Een hoogstaande detective-roman. Limb. Dcrgblad. Een boeiende speurders-geschiedenis. De Maasbode Een detective-roman die in het spannende van den verhaaltrant kan wedijveren met die van Conan Doyle Zielkundig staat Mij is de Wraak" op veel 'hooger peil. De strekking is veredelend. Nieuwe Haarl Courant. Dit dikke boek lees je achter elkaar uit. Geeft 't je? ontspanning, het doet je daarbij ook nog goed, door de edele inhoud, het staat ver boven alles wat op dit gebied verschijnt en het is toch niet minder spannend. Ons Noorden. In alle opzichten een goed en aanbevelenswaardig boek. Ons Eigen Blad. Als ontspanningslectuur voor ouderen is het e zeer zeker een geschikte roman. R. K. Studiebelangen. Verrassend en vernuftig Studien.

235 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 235 'De roman zelf is mooier, dan de roman van Conan Doyle of Ivans pleegt te zijn. Veel meer psychologisch. De Tijd. Ik kan dit verhaal ten volle aanbevelen. Het Vlaamsche Land. Corbin en d'aubécourt Roman van Louis Veuillot. Ing. uitverkocht, geb. f Een zeer boeiende geschiedenis van een zich ontwikkelende liefde; mooie en edele karakters, wier ware deugden tegen de zwarte achtergrond van droeve levensomstandigheden heerlijk uitstralen, iets echt ouderwetschdegelijks, dat te midden van de bonte kermis der hedendaagsche romanliteratuur warm aandoet. Een kleurrijk medaillon met een herinnering aan den revolutietijd, waarin dit verhaal zijn oorsprong nam, siert dit mooi uitgegeven boek van de Keurboekerij. De Maasbode. Het is een kostelijk boek. Het is te hopen dat Het Nederlandsche Boekhuis het moge brengen in vele gezinnen, Daarmee zal heel wat meer hartverheffing, fijn gevoel en reine vreugde binnen komen, dan door al die zwaarmoedige zwoele romans, die helaas, maar al te veel onze Roomschei huisgezinnen weten binnen te dringen. Nieuwe Dordr. Courant. Het lezen dezer heerlijke bladzijden verschaft een intens genot. Nieuwe Haarl. Courant. Een juweeltje. De Tijd. Een der meest treffende verhalen van den grooten polemist Louis Veuillot. Het Vlaamsch Heelal. Naar het Geluk Oorspronkeli j ke roman van Melati van Java. Ing. uitverkocht, geb. f 1.95 Het Katholieke element treedt hier beslist op den voorgrond. De Nieuwe Eeuw. Boeiend is het zeker! De Residentiebode. Dat zich achter het oppervlakkige, ijdele gedoe van de mondaine wereld soms ook hoog ernstige drama's kunnen afspelen, leert de dieptragische geschiedenis van de quasiadellijke douairière van Rijckevoorde, die aan kleptomanie lijdende, eerst de eervolle carrière van haar echtgenoot breekt, hem daardoor vóór zijn tijd in het graf helpt en vervolgens haar dochter diep ongelukkig maakt. Hoe ten slotte de weg naar het geluk" gevonden wordt, weet de begaafde schrijfster ons zóó levendig, aanschouwelijk en boeiend te verhalen, dat men het boek, eenmaal begonnen, niet neerlegt voor het uit is. Het Nederlandsche Boekhuis zorgde voor een nette uitvoering en een aantrekkelijken band, zoodat hetmooie boek zijn weg wel zal vinden Tilb. Courant. Rijk aan edele gevoelens, gehouden in aangenamen stijl en verdienstelijk gebouwd, is dit verhaal van de bekende romanschrijfster zeker niet een der minste, w'elkè. aan haar vlugge en sierlijke pen ontvloeiden. Onafgebroken

236 236 DIVERSE UITGAVEN VAN houdt het boek den lezer vast en de karakters der hoofdfiguren wekken onweerstaanbare belangstelling. Een zéér goed deel uit de Keurboekerij. De Tijd. Dit werk is een der heerlijkste pennevruchten die ik nog van deze schrijfster las, en tevens een der mooiste tussc'hen al de mooie boeken die de Keurboekerij ons schonk. Het Vlaamsch Heelal. Uit heel haar Hart Roman van René Bazin. Ing. uitverkocht, geb. f 1.95 Wij kunnen het boek van dezen bekenden schrijver sterk aanbevelen. Meierijsche Courant. Een mooi en verheffend boek. Ons Noorden. Dit is wel een der boeiendste boeken, welke wij sinds lang hebben ontmoet. Deze roman van een heldhaftig, edel meisje, dat zich opoffert om haar vriendin te redden, ontroert diep. Het is een echt rein, nobel boek dat èn om het goede gehalte van den inhoud, èn om de algeheele afwerking van het fraaie uiterlijk, een sieraad is voor elke bibliotheek Onze Courant. René Bazin is ook hier te lande reeds lang bekend als de Fransche grootmeester, die met de taal weet te tooveren en wiens genie vaardig is in het indeelen en uitwerken van pakkende gevallen. Dit werk is een prachtig boek, dat we gaarne volwassenen aanbevelen. Het Nederlandsche Boekhuis, dat steeds goed voor den dag komt, zorgde voor eem keurige uitgave. Residentiebode. Een lief en edel werk, waarin de hoofdpersoon Henriette Madiot ons diep weet te ontroeren door haar opofferingsgeest. Het Vlaamsche Land. Bazin heeft 'hier superieur werk geleverd, dat echter om bepaalde situaties slechts door den rijperen leeftijd mag genoten worden. De Vredesbode. Het gouden Stilzwijgen Roman van Henry Bordeaux. Ing. f 1.5o, geb. f De psychologische duidingen zijn zuiver en diep Algem. Handelsblad. Men moge het betreuren dat Bordeaux hier weer ontrouw en overspel tot onderwerp neemt, van de andere zijde moet men bekennen dat hij het conflict op echt christelijke wijze oplost. De waarlijk verheven opvatting van haar plicht, maakt de edele echtgenoote tot een heldin, naast wie de schuldige Paul een treurig figur slaat, evenals de vrouw met wie hij zich vergat. De Keurboekerij bestemt haar werken nu eenmaal niet voor kinderen men moet zich hier wel van doordringen en dan kan het geen kwaad voor volwassenen, de zonde in haar afzichtelijkheid te zien en het middel te leeren kennen waardoor zij goed gemaakt en verzoend wordt. Boekenschouw. Een mooi, edel boek, dat in de bekende Keurboekerij op zijn plaats is. Haagsche Post.

237 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 237 De Keurboekerij heeft ons weder met dit werk een boek gebracht, dat het lezen overwaard is. De Hollandsche Revue. Henry Bordeaux is een schrijver Von Gottes Gnaden". In dit boek toont hij zich weder de meester-schrijver, groot als stylist, groot als psycholoog, als schilder van het moderne leven met den aankleve van dien. Doch groot is Bordeaux vooral als Katholiek schrijver. Zeg niet dat hij gepassioneerde passages geeft. Zeker, zijn situatie-aanduidingen zijn niet op kinderen berekend. Men noeme dit echter niet piquant bij 'n man, die zoo zeer de Katholieke overtuiging laat spreken door zijn heerlijk proza, door eiken regel, die als houwen zijn aan de lichtzinnige frivoliteit der moderne salons. 'n Schitterend boek Limb. Dagblad. Het is een onopgesmukt boeiend verhaal voor volwassenen. De Meierijsche Courant. Wij vinden het een prachtig boek. Ons Noorden. Het was een goede gedachte deze beroemde roman van den zeer bekenden en gevierden schrijver in het Hollandsch te doen vettalen. Overijselsch Dagblad. Ontegenzeggelijk met veel gevoel geschreven. Ondanks al de tragiek van het verhaal ontbreekt het hier en daar niet aan geestige, flink-rake zetten Echter zeer uitsluitend voor volwassenen. Studien. Een aangrijpend verhaal. Een Gevoelsmensch Roman van Robert Hugh Benson. Ing. f 1.5o, geb. f Het Vaderland. Het is een boeiend boek, dat men met genoegen leest. Hollandsche Revue Raak en krachtig, met een sobere maar kleurige teekening staat een levensprobleem voor ons oog; er is bij al den ernst in den ondergrond steeds een heerlijke glans van lichtende humor. De Maasbode De Keurboekerij geeft zooveel mogelijk voor weinig geld. Altijd betzelf de aangename en handige formaat. Maar bitter weinig groeit er in eigen of vreemde gaarden, wat met Benson's teelt mag vergeleken worden en in weldadige geur en omhooggaande levenskracht overtreft haar niet veel. Hier hebben we het zielkundig relaas, over een gebroken, daklooze, eenzame zwerv.r die gevoelvol oogen en handen heft naar een gevoellooze wereld en die als een zieke na zware koortsen zich over de ruine van zijn droomleven neigt naar de realiteit van de blijvende dingen. De Meierijsche Courant. De romans van Benson zijn en komen steeds meer in trek, en er is reden voor. Daar zijn altijd veel frissche gedachten, aantrekkelijke humor, geestige situaties en vooral veel interessant actueels in te vinden; en de adhtergrond, steeds een gewichtig probleem, verliest wat van zijn zwaarte en zwartheid door het kleurenspel dat de begaafde romancier er tegen laat spelen. De psychologie van dit boek is buitengewoon gedurfd en diep en daarom zal het steeds en geliefkoosd werk blijven, leerzaam, meesleepend, hier en daar sterk ontroerend, overal bewondering wekkend voor het groote talent van den schrijver. Het Nieuwsblad van het Zuiden. Weer een der vele prachtboeken van Benson! Het boek verdient als lectuur voor volwassenen alle aanbeveling. Ons Eigen Blad.

238 238, DIVERSE UITGAVEN VAN Zooals wij dat gewend zijn van de Keurboekerij is ook het uitwendige van het boek uitstekend verzorgd. Deze psychologische roman heeft een zeldzaam, moeilijk gegeven pradhtig verwerkt. Een boeiende roman van 400 bladzijden die van het begin tot het einde de spanning gaande houdt. Overijselsch Dagblad. Belangwekkend, gedurfd en zeer spannend De Tijd. Een werk van Benson is steeds een hoog genot. Het is een heerlijk werk en Het Nederlandsche Boekhuis, dat dit werk in z'n Keurboekerij opnam, heeft daardoor niet alleen een goede daad verricht en zijn uitgaven met een belangrijk deel verrijkt, maar ook alle leeslustigen een boek aangeboden dal onder de handen verslijten zal door het aanhoudend lezen. 't Is daarenboven met zijn sierlijken prachtband een lust voor het oog, en in beide opzichten een groote aanwinst voor iedere bibliotheek. Het Vlaamsch Heelal. Weisskirchen Roman van L. M. von Hertling. Ing f 1.5o, geb. f Zeer vlot is de loop der handeling in dezen roman verdeeld, zoodat de spanning voortduurt tot de laatste bladzijde, zonder ergens sensationeel te zijn. De fijn-uitgebeelde karakters en in 't bijzonder die van goede en edele menschen worden niet naar den uiterlijken schijn beschreven, maar zooals zij zich in 't leven ontwikkelen en groeien. Zelden heb ik een roman gelezen, waarin de ethische waarheden van het Christendom zoo volkomen in beweegredenen en kunstvolle atmosfeer zijn weergegeven. Het werk heeft veel opvoedkundige kracht en ik wensch het daarom vooral in de handen van allen, die iets met opvoedkunde hebben uit te staan. Ofschoon de geschiedenis zich in de eerste kringen afspeelt, is zij zoo gemakkelijk verteld, dat ook de meest eenvoudige lezer den roman begrijpen en genieten kan en eruit leeren. Ik heb den indruk, als of de schrijver met vast gebaar de stijl en de techniek van den modernen roman" wil afwijzen. Wat vooral het werk kostbaar doet zijn, is de rijpheid welke den kunstenaar verraadt. Der Gral. Een prettig te lezen verhaal, waarin sober en kort de materieele en geestelijke zorgen, van een voorbeeldig katholiek gezin uit de aristocratie, worden weergegeven. De ouders-beproevingen door jeugd-lichtzinnigheid en ziekten van kinderen warden geschetst in ontroerende taal. De stalende kracht van het geloof bij familie-oneenigheid, jeugdstrijd en levenskruisen wordt overtuigend betoogd. Er is in dit levensverhaal een treffende opeenvolging en nevenschikking van jeugdige jool en ouderlijke bezorgdheid die beurtelings doen lachen en treuren, en er is veel in wat getuigt van des schrijvers Salent en visie. Het doet vragen naar meer. De Maasbode. Een goed boek, zeer geschikt voor volkslectuur. De uitgave is bovendien smakelijk verzorgd. Ons Eigen Blad. Het eigenaardige Heimatliche" het aantrekkelijk intieme van het Zuid- Duitsche familieleven, wordt hier mooi beschreven. Studien. De uitstekende strekking en de edele gevoelens doen weldadig aan. De Keurboekerij houdt haar naam hoog. De Tijd. Van de eerste bladzijde tot de laatste is dit een goed, weldoend en belangwekkend boek. In onze koortsige jachtige dagen vol zenuwprikkeling is 't een heerlijk genot zulk een werk te lezen en wij mogen er de Keurboekerij dankbaar voor zijn het ons geschonken te hebben. Het Vlaamsch Heelal.

239 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 239 Zijn Liefde Roman van Pierre l' Ermite. Ing. f 1.50, geb. f Wij behoeven niet veel te zeggen over dit boek, zonder twijfel het meesterstuk van den schrijver. Een mooi aangrijpend verhaal, een aanwinst zeker voor de met zooveel zorg behandelde Keurboekerij. Boekenschouw. Jacques de Ferlandière, groot-grondbezitter, heeft over de verplichtingen van de lieden van zijn stand edele en rechtvaardige denkbeelden, welke hij niet alleen wil belijden, maar ook in de praktijk toepassen Zijn pogingen \\ orden echter bestreden door schatrijke joden, de Harmmster's, die fabrieken op het land hebben opgericht, welke een afschuwelijken invloed uitoefenen. Aan de zijde van de mannelijke en moedige Jacques de Ferlandière strijdt zijn verloofde, Odile, wier zwak lichaam is aangetast door een ongeneeslijke ziekte. De pogingen, welke zij doet om haar droevig lot te aanvaarden, de gelatenheid, waarmede het meisje eindelijk niet alleen zonder morren, maar zelfs met vreugde sterft, al dit droevigs, hetwelk alleen door de gedachte aan Christus kan gedragen worden, heeft P. 1' Ermite ontroerend weten te beschrijven Het lezen van dit boek doet weldadig aan en schenkt troost. Bonne Presse. Ten zeerste boeiend De Katholiek. Een aantrekkeli j k behandeld onderwerp. Het is wel een echt ouderwetsch maar ouderwetsch-goed gegeven: de deugd, maatschappelijk en godsdienstig, overwint, al is het met zware offers De Maasbode. Deze roman zal met genoegen door volwassenen gelezen worden. Ons Eigen Blad. Een keurig geschreven roman, tevens een sierraad voor de boekenkast. Overijselsch Dagblad. Dit werk schildert met treffende juistheid de scherpe contrasten tusschen het zeldzame, tevredenheid brengende leven op het land en den verpestenden, tot ongerechtigheden leidende invloed eener fabriekstad De Residentiebode. Het is een mooi, een zeer mooi boek. De Tijd. De uitgave is natuurli j k keurig, zooals wij dit van de Keurboekerij van Het Nederlandsche Boekhuis gewend zijn. Het Vaderland Een heel boeiend en meesleepend werk Het Vlaamsche Heelal. De Heks van de Stille Hei Oorspronkelijke Detective-roman van Edw. Halliwells. Ing. uitverkocht, geb. f Zijn alle boeken van Edw. Halliwells zeer spannend, in de hoogste mate is het zijn detective-roman De Heks van de Stille Hei. De Katholiek Van dezen nieuwen detective-romancier is dit het derde werk; en wat van de beide vorige gezegd werd, mag herhaald : het is een boeiende, niet al te ingewikkelde speurdersgeschiedenis, met een onverklaarbare misdaad als uitgangspunt, een familie-tragedie als ondergrond, en een verrassend vindingsvermogen als regie... De combineering van feiten en de logische deductie verbazen, de ten tooneele gevoerde karakters zijn fijn

240 240 DIVERSE UITGAVEN VAN gestyleerd, terwijl de geintendeerde sympathieen en antipathieen eerlijk en goed geplaatst zijn, en de oplossing knap en verrassend aandoet. De Mansbode. Een spannende geschiedenis. De Meierijsche Courant. Deze detectieve-roman biedt een aangename ontspanningslectuur voor volwassenen. De fijne opmerkingsgave van Harry Gould houdt den lezer voortdurend vast. Ons Eigen Blad. Halliwells maakt van zijn figuren meer menschen dan zijn concurrenten dat doen en van zijn verhaal meer een roman; zijn verwikkelingen zijn geheimzinniger en zijn taal is meer verzorgd. De uitgave is keurig. De Ti9d. Ik geloof niet dat iemand 't bij de eerste lezing zal laten. Het Vlaamsch Heelal. Wat was het? Roman van Robert Hugh Benson. Ing. f 1.5o, geb. f Eenige priesters van diverse nationaliteiten maken een afspraak op gezette tijden bijeen te komen en om beurten een verhaal te doen betreffende de ervaringen in hun priesterlijke loopbaan opgedaan. De geschiedenissen bewegen zich allen in het geheimzinnige schaduwland tusschen natuur en bovennatuur duivelsbezweringen, geestesverschijningen, vreemde geluiden, schielijke onverklaarbare sterfgevallen, opzienbarende Plotselinge bekeeringen en andere geheimzinnigheden, zoo spookachtig en fantastisch, dat zij voor een zuiver natuurlijken uitleg nauwelijks vatbaar zijn. L. P. P. Franke. S. J. Boeiend. verbazend. Voor ontwikkelden met niet te sterke verbeelding en gezonde zenuwen een lezenswaardig boek. Averbode's Weekblad (België). Het zijn van die verhalen waarvan de Engelschen zooveel houden. Bovennatuurlijke vertelsels die soms heel erg het spookachtige naderen. Ze zijn heel boeiend maar sommige moet men liever niet lezen voor de nacht. Het merkwaardige is, dat er toch van deze curieuse verhalen een goede invloed uitgaat. Het Centrum. Zenuwachtige menschen moeten dit boek niet lezen. Eigen Haard. Een interessant boek; voor gevoelige, tot bijgeloof overhellende naturen o. i. echter eenigszins gevaarlijk. De Grondwet. Onder de hedendaagsche lectuur is dit boek wel een merkwaardige verschijning. Het zijn vertellingen die alle min of meer op bovennatuurlijke krachten wijzen, de aandacht van den lezer voortdurend gespannen houden en hem tot nadenken stemmen. Haagsche Courant. Een_ interessant en met veel talent geschreven boek. Kath. Illustratie. Angstige of zenuwachtige personen wagen er slapelooze nachten aan, als ze 't 's avonds lezen. De Katholiek. Daar worden de meest spookachtige geheimzinnigheden, verschijningen van geesten, onverklaarbare sterfgevallen, duivelsbezweringen e. d. op zoo een aanschouwelijke, aangrijpende wijze uiteengezet dat de lezing doet griezelen. Het Laatste Nieuws (Brussel). Interessant en onderhoudend geschreven. Limb. Dagblad

241 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 241 D.e De Toovernaar" gelezen heeft weet reeds hoe' Benson de kunst verstaat om sensatie te wekken met geheimzinnigheden die buiten het gebied der zintuigen, doch niet dat der waarneming, zich afspelen. De band is keurig en het medaillon voldoende griezelig om den rillingwekkenden inhoud te typeren. De Maasbode. Het zijn bovennatuurli j ke vertelsels, luguber soms op het spookachtige af, doch boeiend en van verheffende invloed. Nieuwe Haarl. Courant. Zeer interessant om te lezen doch o. i. voor scrupuleuze naturen niet aanbevelenswaardig. Nieuwe Zuid-Hollander. Dit is een van de vele mooie deelen uit de Keurboekerij, een boek dat zeker veel gelezen zal worden. Het Nieuwsbl. v. h. Zuiden. Zwakke zielen en zenuwachtigen moeten dit werk e. d. van Benson niet lezen; zelfs sterke naturen kan het misschien bij lezing op te late avond wel een slapelooze nacht bezorgen. Toch heeft deze schrijver altijd iets zeer edels en verdiepende Ons Noorden, Wie graag eens griezelt, en wie doet dat niet graag op zijn tijd zal het keurig verzorgde boek met gretigheit lezen. Ons Blad. Innerli j k en uiterli j k keurig verzorgd. Onze Courant. Een uitmuntend geschikt boek om in de vacantie te lezen. Panorama. Bensons pen is machtig genoeg om al het spook-achtige en fantastische van het verhaal in gloeiende kleuren te schetsen De Standaard (Brussel). De agnostische stelling is zeker de veiligste in alle zaken buiten de geloofswaarheden. En wie daarvan overtuigd is na de lezing van dit mooie boek die heeft er de wijze kern, de heerlijke vrucht van genoten. Het Vlaainscli Heelal. Een reeks wondere verhalen Ter Waarheid (Brussel). De God der Wereld Roman van Robert Hugh Benson. Ing. f 1.5o, geb. f De roman is volstrekt niet theologisch, integendeel hij s beslist sensatinoneel en hier en daar sterk dramati,ch. De schrijver geeft een schets hoe hi j in zijn verbeelding zich voorstelt dat de maatschappi j een eeuw later zich zal vertoonen, verdeeld in twee godsdienstige kampen: Katholicisme en Humanitairianisme, waarbij de stri j d tusschen beide den vorm aanneemt van strenge wetgeving en bloedvergieten. Men brandmerkte het boek in stri j d niet het dogma der Katholiciteit der Kerk en haar verspreiding over geheel de aarde, een oogenblik zelfs hing een ongunstige uitspraak der Romeinsche Index-Congregatie dreigend boven schrijvers hoofd. Benson slaagde er in bi j de authoriteiten te Rome zi j n meen:ngen te verderf gen. L. P. P. Franke. S. J. Deze toekomstroman is wereldberoemd. Er komen bladzi j den in voor van sterk ontroerende schoonheid; de meeste karakters zijn raak getypeerd en de stof boeit tot het waarlijk aangrijpend einde toe. De roman onderstelt bi d den lezer eenig rijp oordeel; alleen dan kan men ten volle van het machtig werk genieten Averbode's Weekblad (Belg ie). 16

242 242 DIVERSE UITGAVEN VAN Het is Benson's groote roman over de ondergang der wereld. Zijn geweldige fantasie viert hier hoogtij. Hij heeft zich het einde gedacht als de overheersching van het Communisme en de Humaniteit als godsdienst. Het is een geweldig boek en men raakt sterk onder den indruk. Zijn onderaardsche stad, zijn volors, die met onbegrijpelijke snelheid het luchtruim doorkruisen en hun melodieuse roep laten hooren in den nacht, springstoffen welke in een minimum van tijd een geheele stad verwoesten, de verschrikkelijke Euthanasiehuizen" waar men kalm en wettelijk zelfmoord doet, 't is alles beschreven alsof het werkelijkheid kon worden. Het Centrum. Het is een zeer boeiend werk en het in scène zetten is knap gedaan. Eigen Haard. Een romantische roman... een boek dat zich met spanning laat lezen. Friesch Dagblad. Een zeer merkwaardig boek : het boek der toekomst. De Grondwet. Zelden lazen wij een boek dat zoozeer ingreep en bijbleef als deze wondere roman. Werkelijk niet velen overtreffen Benson in zielenschildering Gudrun (Belgie). Een sensationeel boek. Haagsche Courant. Enorm is de indruk die men van dit ontzaggelijk fantastisch boek krijgt, en deze indruk wordt nog versterkt door het wazige en geheimzinnige, dat over het werk gespreid ligt, waardoor het af en toe lijkt, alsof men niet den uitgewerkten roman leest, doch de schematische notities van den schrijver. Weinig boeken las ik die geweldiger zijn dan de God der Wereld; de auteur weet ons door zijn werk een soort angst te suggereeren, alsof wij de tijden van het einde der wereld inderdaad zelf gaan beleven. De Katholiek. Een krachtig fantastisch werk, dat in romanvorm behandelt, den laatsten grooten wereldstrijd. Voor geestelijk volwassenen en prachtig stuk lectuur, even pikant als pathetisch en diep geloovig. Kath. Illustratie. Aangrijpend en sensationeel is dit boek waar zonder overdreven opwinding, dikwijls koel en zakelijk, maar ongemeen suggestief de strijd in beschreven wordt tusschen een nieuv en eeredienst het Humanitairianisme en het aloude Kr.stianisme Het Laatste Nieuws (Brussel). Het is een zeer boeiend boek, dat men, eenmaal begonnen, noode ter zijde legt. De schrijver had moeilijker een sensationeeler en boeiender vorm kunnen kiezen om zijn idee te belichamen. Limb. Dagblad. Deze opzienbarende roman, welke de geweldige verbeelding van den schrijver tot een wereld-phenomeen maakt, beschrijft het stadium der wereld dat volgt na de uitbreiding van het geloof en de bekeering der Joden. Het is de tijd van de geweldige vervolging door den antichrist, die als een oppermachtig dwingeland en handlanger van den satan zich zal verheffen boven God, in den tempel Gods zijn troon oprichten en goddelijke aanbidding van het volk opeischen. De Maasbode. Een hoogst interessante roman. Nieuwe Delftsche Courant. Wi j geven dit boekwerk een schitterende aanbeveling mede Nieuwe Zuid-Hollander Wie eenmaal een boek van dezen schrijver heeft gelezen stelt voor altijd belang in zijn werk en zal de gelegenheid zoeken daar meer van te leeren kennen. Zijn werk doet nu en dan aan Poe denken, doch blijkt uit Benson's verhalen een grootere diepte van ziel, bij een grootere eenvoud. De God der Wereld" is zeker een der merkwaardigste boeken, die de laatste 25 jaar zi in verschenen,

243 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 243 Dat het probleem van het vergaan der wereld de menschelijke geest in den loop der tijden dikwijls heeft beziggehouden is geen wonder. De overlevering van het eindelijke catastrophale ophouden van het aardsch bestaan van het menschenras- is te oud, te sterk, te onvergangkelijk om niet op waarheid gegrond te zijn, al werd ze niet gesteund' door de kennis der natuurkrachten en wetten. In hoeverre Benson's schepping een profetie is, zal later moeten blijken In groote lijnen lijkt mij zijne acceptie niet bepaald verwerpelijk. Dichters zijn begnadigde wezens en hunne uitingen houden dikwijls meer waarheid in dan de hypothesen der wetenschappen. De Nieuwe Gids. (Dit hoogstaand letterkundig werk, hetwelk ons de verschrikkingen van het uiteinde der wereld doet medeleven, en welks oorspellingen, stuk voor (stuk door de feiten worden achterhaald en bevestigd, mag niemand verzuimen zich aan te schaffen. De eerste oplage -- à Pl, 6, per deel was in eenige maanden tijds totaal uitverkocht. De Uitgevers,) Sensationeel noemt Benson zelf dit werk in zijne voorrede. Inderdaad dit is het, hoogst sensationeel en spannend door de gedurfde concept-e. Nieuwe Zeeuwsche Courant. Dit vreemd en geweldig aangrijpend boek neemt een volstrekt aparte plaats in. Wat de overtuigende macht van dit visionair verhaal van de toekomst der menschheid uitmaakt, is dat de schrijver dit gebruikt heeft tot verkondiging van zijn principes, van wier waarheid hij hartstochtelijk overtuigd is. De Nieuwe Eeuw. Een zeer fantastisch boek. Het is geen boek voor iedereen, maar deze uitgave zal spoedig zijn uitverkocht. Het Nieuwsbl. v. h. Zuiden Het is een geweldig boek, ontzettend mooi, buitengewoon spannend, maar geen lectuur voor kinderen en onontwikkelden. Het Offer. Een grootsche en geweldige roman. Hier is een kunstenaar te volgers in duizelingwekkende hooge vlucht, in verbeeldingrijke beschrijving en beleving van den uitersten dag Ons Blad. Ik moet eerli j k bekennen: Ik heb het verslonden. Al behoort het boek tot de zeer zeldzame werken die de wereld-literatuur geeft, toch is het geen boek voor iedereen Ons Eigen Blad Thomas Morus heeft zi j n Utopia", Plato zijn Staat" geschreven. Maar met Bellamy die in zijn Aus dem Jahre 2000" een economische-toekomsttheorie gaf, waren al deze fantasie - theorieen en theorie - fantasieen als curiosa te beschouwen die genoegen gaven in zooverre de dichterlijke verbeelding in meerdere of mindere mate de logische orde van zaken opstelde u't hetgeen zij in hun tijd beleefden. Ja, misschien heeft de groote Swift in zijn sarcastische-andere-wereld-verhaal daarin juist nog veel meer dan.in den e igelijken kritiek-kern de aandacht der menschen getrokken. En Benson met zi j n geweldige onbegrensbare fantasie schept zijn God der Wereld" en ook hier trekt de dichterlijke visie zijn vinding aan, maar meer dan in Swift's boek, meer dan in al die andere werelden-schetsen is 't een diep betrachten van onze eigen tijd, onze eigen wereld, zooals Benson die zoo ontzettend klaar en helder voor zich heeft gezien. Het schrikbeeld van den Apocalyps is in den geest van den schrijver uitgangspunt geweest Ons Noorden Een fantastisch en spannend verhaal. Overijselsch Dagblad. Een buitengewoon sensationeel boek dat zeker veel gele;.en e:1 besproken zal worden. Panorama. Een fantasie schitterend opgevat en raak beschreven De Residentiebo('c Deze veel besproken roman moet beslist gemaal van opvatting en u t- werking genoemd worden. De Stad Oss. 16'

244 244 DIVERSE UITGAVEN VAN Geen werk ken ik dat scherper, geweldiger, indrukwekkender verbeeldingsprestatie verraadt dan dit. De Standaard (Brussel). Een merkwaardige fantasie over de wereld gelijk deze er na ioo jaar ongeveer uit zal zien. Het Vaderland., Op den Tweesprong Roman van het Brabantsche Land Henri t`sas. Ing f 1.50, geb. f Deze schrijver is geen onbekende. Deze (zoo juist verschenen) realistische roman is zeer fijn van toon en kleur en daalt nergens af tot het smakelooze en banale, terwijl het gebeuren ons vasthoudt van het begin tot het einde. Het beste werk van dezen gevierden schrijver. De Maaier van den Dood Oorspronkelijke Detective-roman van Edw. Halliwells. Ing. f 1.5o, geb. f De schrijver vertelt de avonturen van den kranigen speurder, Harry Gould zeer onderhoudend en op beschaafde toon, waardoor zijn detective-verhalen ganstig afsteken bi j vele andere van dat soort Kath. Illustratie Levendig beschreven, spannend I Kol pingsblad. Spannend is het boek in hooge mate en verrassend in de langza.ne ontslu ering van het geheim, factoren die deze detective-roman maken tot een der besten welke wij bezitten. Want er is niet alleen gestreefd naar spanning en naar verrassende ontdekkingen, doch het karakter der misdaadvorschers is tevens edel gehouden. En ofschoon het graaft en wroet in de modder der misdaad, zal het boek toch niet naar onze meening het hoofd op hol brengen Leidsche Courant. 'n Zeer belangwekkende detectief-roman met vernuftig gevonden hoofdgegevens en schitterende uitwerking De.blaasbode. Een ontslu ering van de geweldigste verwikkelingen. De Mccerrjsclie Courant. Een goed geschreven detective-roman Nieuwe Zeeuwsehe Conra,it. Deze roman staat stellig niet achter bij de andere van Halliwells. Wie er aan beg,nt houdt voor het e nde niet weer op Alles volgt natuurlijk, onwaarschijnlijkheden stuiten de aandacht n e et Ons Eigen Blad. Deze oorspronkelijke roman is in hooge mate spannend en een der beste detective-verhalen w elke wij bezitten. Het werk kan wedijveren met het beste wat er in b nnen- en bu tenland op dit gebied is u tgegeven. Overijselsch Dagblad

245 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 245 De bijzondere sprekende en pakkende omslagteekening van Wiegmans en le titel geven al dadelijk aan dit boek iets spannends, dat bet op alle bladzijden onverminderd behoudt. De intrige is, zooals we die van Halliwells gewoon zijn, verrassend, buitengewoon boeiend, hier en daar sensationeel, doch nimmer goedkoop-drakerig. Hoe een dergelijk lijvig boek van bijna 300 bladzijden, sierlijk gedrukt op uitstekend papier, gebonden in fraaie linnen stempelband, voor slechts f 195 in den handel kan worden gebracht, is een economisch wonder Persbericht. De geheimzinnige Derde Oorpronkelijke Detective-roman van William Holt. Ing. uitverkocht, geb. f Weer een mooi, degelijk werk van William Holt. Waar een gewone k letective - roman zich 'haast uitsluitend rond den beroemden detective" afspeelt, krijgt zoowat ieder in dit werk de taak van speurder. Het is eln aanhoudende spanning, maar geen zenuwachtige of ongezonde spanning, en William Holt vergeet nooit, dat hij tot een publiek spreekt, dat niet van prikkellectuur houdt. Dat is een uitstekende hoedanigheid in een detectiveroman-schrijver. Het Vlaarnsch Heelal De Broeders des Verderfs Oorspronkelijke Detective-roman van William Holt. Ing. uitverkocht, geb. f 1.95 't Is een heel spannend werk en de belangstelling verflauwt niet één oogenblik. 't Zal dan ook met zeer veel genoegen gelezen en herlezen warden door eenieder die wel eens uit de gewone doening van 't alledaagsche leven wil treden en zijn geest door lichte lectuur wil verzetten. Daar het een streng zedelijk werk is in katholieke zin geschreven, mag het dan ook eenieder aanbevolen worden. Het Vlaamsch Heelal. Het Schot op het Spook Oorspronkelijke Detective-roman van William Holt. Ing. uitverkocht, geb f 195 Met deze boeken is onze detective-lectuur werkelijk veel rijker geworden Zij hebben de verdiensten, dat de moraal zuiver en het Hollandsch goed is. De verhalen zijn buitengewoon spannend,,de verhaaltrant is eenvoudig en los. Het zijn boeken, zooals er meer moesten uitkomen en met spanning zien «i j een volgend werk van William Holt" tegemoet. Het Nieuwsblad van het Zuiden.

246 246 DIVERSE UITGAVEN VAN Holt is eenvoudig in opvatting en in spanning-leiding, doch waarlijk niet minder boeiend. In tegenstelling met de meeste detective-romans treft men hier hoofdzakelijk mooie karakters aan. Het Vlaamsch Heelal. Drama van Schillerhorst Oorspronkeliike Detective-roman van William Holt. Ing. f 1.5o, geb. uitverkocht. Deze roman (zoo juist verschenen) overtreft in geheimzinnigheid en spanning alle vorige van William Holt. Robert Hugh Benson door L. P. P. Franke, S. J. Ing. f 2.50, geb f 3.90 Niemand of de smaak moet wel hopeloos bedorven zijn zal de iomans van Benson te saai of te vroom vinden. Ze zijn boeiend en meesleepend als geen andere, en toch, Pater Franke zegt het terecht : het is apologie; de pen is hier een zwaard geworden en dat zwaard is even scherp geslepen als het glinsterend is en schoon van maaksel. Zoodra een boek ons boeit willen we gaarne meer weten van den schrijver. En als we den schrijver leerden kennen wenschen wij weer dieper door te dringen in zijn werk. Het boek van Pater Franke kan dan niet anders zijn dan een welkome gave. Het moet veel gelezen worden en het kan niet genoeg worden aanbevolen Het Centrum Zij, die Benson uit zijn romans kennen, zullen met vreugde tal van interessante bijzonderheden vernemen over het rusteloos-werkzame leven van hun geliefden auteur. En zij wien Benson's boeken onbekend mochten zijn. zullen na het lezen dezer studie kennis willen maken met zijn werken en over die kennismaking geen spijt gevoelen. De Katholiek. Diepere kennis van deze voorname persoonlijkheid zal het eigenaardige, vaak bevreemdende van zijn werk verklaren. Kath. Illustratie Wij zijn Pater Franke dankbaar dat hij deze merkwaardigen mensch nader wil brengen tot ons De Maasbode. Het is werkelijk een verblijdende uitgave, die Pater Franke en Het Nederlandsche Boekhuis op onze schrijftafel komen leggen. Het is een prettig boek om te zien en om te lezen, niet zwaar en wel onderhoudend, wel volledig en niet uitpluizerig. Ik twijfel dan ook niet of velen zullen het boek met gretige belangstelling ter hand nemen. De Nieuwe.Eeuw

247 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 247 Deze, van de eerste tot de laatste bladzijde onderhoudend en boeiend geschreven levensbeschrijving van den beroemden schrijver, is wel in staat om den lezer op te wekken met de inderdaad prachtige boeken, die we aan zijn vruchtbaar talent te danken hebben, kennis te maken nv2euwe Haarlemsche Courant. Wie Benson wil begrijpen en smaken; wie inzicht wil krijgen in zijn schrijven, hij kan het boek van Pater L. P. P. Franke, S. J. niet passeeren. Hij moet het lezen vóór hij de studie van Benson's werken begint; hij moet het lezen als hij meent reeds voldoende met Benson's werken vertrouwd te zi j n. Ons Eigen Blad. Deze kostelijke studie van Pater Franke zal eerst voorgoed inzicht geven in het doel en streven van Benson's werk. De Residentiebode. Deze biografie en karakteristiek van den beroemden schrijver brengt ons zeer veel wetenswaardigs. Een index aan het slot van het boek geeft bovendien een gemakkelijk overzicht over den rikken inhoud. R. K. Studiebelangen. Waar Franke van deze levens- en werkenbeschrijving een zoo keurig als onderhoudend verhaal wist te maken, dat als een gedenksteen op Benson's graf mag prijken, kan het ook niet anders of dit boek moet veel, heel veel bijval genieten bij iedereen die iets van Benson las en die daardoor (ik hoop het althans voor het gezonde verstand van den lezer) den grooten geest nader zal willen kennen, die ons zooveel heerlijks schonk Het Vlaamsch Heelal. Richard Raynal, de Kluízenaar door Robert Hugh Benson. Ing f 2.-, geb f 2.75 Waar Benson in zijn andere romans zich laat gaan en met koortsige haast bladzijde na bladzijde volschrijft, nauwelijks in staat zijn levendige phantasie gauw genoeg op 't papier vast te leggen, ligt over zijn Kluizenaar" de serene kalmte van een weloverwogen weergeven van hetgeen te voren met zorg is overdacht. De ietwat archaistische taal is als het groene mos op het landelijk kluizenaarsbutje of als het bruinrood der verweerde steenen van de muren van een middeleeuwschen koningsburcht L. P. P. Franke, S. I. Stelt men zich al lezend op het religieus standpunt van den schrijver, dan zal dit bijzonder goed in stijl gehouden werk, veler bewondering verwerven; zelfs zij die een ander godsdienstig inzicht hebben, komen onder den indruk van Benson's kunstenaarsschap. Haagsche Post Dit werk zal in den smaak vallen van literaire fijnproevers die daarenboven het keurig Hollandsch der vertaling hoogelijk zullen waardeeren De Katholiek. In voornamen toon vol fijn gevoel Kath. Illustratie. Het is lectuur die genoten moet worden in de stilte. Leidsche Courant In den laatsten tijd heb ik nogal veel van Benson's werk gelezen of herlezen. En ik heb weer kunnen constateeren welk een groot, rijk en machtig schrijver hij is. Maar ik ken één boek van hem, dat van een voldragene, zuiver-gave,, kristal-klare schoonheid is. Ik bedoel Richard Raynal, de Kluizenaar, mooi uitgegeven door Het Nederlandsche Boekhuis Al de voortreffelijke eigenschappen van den romancier en van den dichter zijn hier aanwezig, zuiverder dan in welk zijner andere boeken. Hij heeft eerst, dat voelt men duidelijk, zijn onderwerp diep doordacht, en is toen gaan schrijven, rustig, weloverwogen, keurend en kiezend. En wij bezitten nu daardoor een meesterwerk, iets zeer schoons, iets zeer diohterlijks en hoog-gestemds, en waarin toch zoo diep de hartklop van het leven klinkt. De Nieuwe Eeuw

248 1248 DIVERSE UITGAVEN VAN In dit werk beluisteren we de bovenzinnelijke uitingen eener ziel, mystiek opgaande in God haar einddoel. Meesterlijk heeft Benson den stijl getroffen van een middeleeuwschen kloosterkroniek. Nieuwe Zeeuwsche Crt De werken van Benson hebben geen aanbeveling noodeg, dus zeker dit niet, flat door den schrijver voor zijn beste werk gehouden wordt Ons Eigen Blad. Dit boek: door Benson zelf het mooiste gevonden t is zeker het meest gave -- is alleen geschikt voor ontwikkelden. De uitgave van dit boek geschiedde door Het Nederlandsche Boekhuis rijker dan welk ook: te mooi zouden we bijna zeggen. Het mag in geen pastorie, in geen klooster, in geen bibliotheek van een goed ontwikkelde Katholiek ontbreken. Ons Noorden Een echt Benson-boek, mystiek en mysterieus tegelijk. Studien. Dit is een zeldzaam n ooi boek. Het overtreft verre alles wat ik van Benson gelezen heb. De T'redesbode. Canticum Graduum Verzen van Willem Smulders. Bandteekening van Jan Toorop. Ing. f 2.5o. De naam van den schrijver, die in alle literaire kringen als een fi jilvoelend dichter bekend staat, waarborgt het innerlijk gehalte van dezen sierlijken, goed verzorgden verzenbundel De plastiek dezer verzen is van een zeldzame pracht en een treffende juistheid. Aanhalen wil ik niet, verwijzen alleen en wel naar den Brief". Prachtige verzen als die, zijn in onze dagen een j ainmere zeldzaamheid... De uitgave is prachtig De bandversiering in bekende Kerksehe kleuren van Jan Toorop En de prijs f 2.5o, voor een werk als dit, gering. Het Centrum. Willem Smulders heeft met zijn bundel getoond waarachtig dichterbloed in de aderen te hebben en een waardig volgeling van den grooten meester, Vondel, te zijn Ons Noorden, De Voorhof Gedichten van Bernard Verhoeven. Ing f 2.-, geb f 2 75 De Heer Bernard Verhoeven behoort tot de melodieu,e, de natuurt jke, zangerige dichters. Zijn rhythme zingt, zijn woord zingt, zijn verbeelding en gevoel zingen, zijn plastiek zingt Hij is geboren woordzanger. Er zijn weinig muzikale prozaisten en dichters in onze literatuur Het is een geheel aangeboren talent, melodie-in-de-taal, melodie-in-het-woord te kunnen brengen In zijn karakteristiek leeft innig gevoel en wijs verbeelden Ge hoort een bekende klank, ge denkt aan Adema van Scheltema, ge hoort goed en toch is dit voorstelen, dit rhythmus van Verhoeven alléén De verbeelding is zoo argeloos, en zoo mooi kinderlijk Is. Querido in het Algem Handelsblad. Ziet hier een echten, j ongen dichter. Hi j mag er zi jn, en wij begroeten zijn eerste bundel met genegenheid. Haagsche Post. Een bundel sublieme gedichten, vol gevoel en van heerlijken, reinen eenvoud. Verhoeven noemt ze Wijsjes en Pastellen, vooral dit laatste is wonderwel van toepassing Zi j n verzen zijn even fijn en vol zachte, gedempte tinten als een pastelteekening. Het is een bundel om te lezen en te herlezen De Hollandsche Revue Fi j n van klank en met teere zuivere nuances Bath Illustratie.

249 HEI' NEDERLANDSCHE BOEKHU IS, TILBURG 249 Een bundel van allerlei gedichten, gu tige, simpele, stemmingsgedichten, evangelische gedichten; een bont bouquet van uitgelezen bloemen Gelukkig is de auteur niet een van die dichters, die als verliefde kikkers in een lentenacht e ndeloos de maan en de sterren en de teere avondstond bekwekken en bekwaken Bernard Verhoeven is een dichter, die iets te zeggen heeft; een zanger, die zingen kan, wiens ziel is vol zonnelicht, dat hij eruit moet juichen; wiens hart is vol liefdewarmte en in wiens oogen stoute visioenen lichten. Leidsche Courant Verhoeven vertoont onmiskenbaar talent, zijn verzen zijn zoetvloeiend, de beelden zeer gelukkig getroffen, het gevoel is warm en innig. De Loods Deze Voorhof staat vol geurige bloemen In het bizonder wijzen wij op het wonder mooie kerstlied van Verhoeven ( De `Vijzen zochten U van ver") Persijn die het op \Varanda-wandel tegen kwam vondt het zóó mooi dat hij het geestdriftig overschreef en in zijn ti j dschrift plaatste. Zou het niet het mooiste zijn dat sedert Vondel, ons Nederlandsch heeft gezongen?" vroeg hij Inderdaad dit kerstlied is een w onder mooi gedicht, eenvoudig en zuiver en van diep-christelijken zin. De Maasbode. Heel fi j n zi j n sommige vondsten. De Nederlander. De Voorhof is een schoone aanwinst voor onze literatuur en ik hoop dat deze verzenbundel heel veel gelezen zal worden De Nieuwe Eeuw Juist, dat is de dichterziel, die overal poezie in vindt, want die schuilt overal en de kwestie is maar ze te vinden, zooals eens De Genestet zesde Ons Noorden. Een volbloed dichter Aanstonds pakt hij je door de echtheid en spontaniteit van zi j n gevoel De techniek beheerscht hij volkomen. Hij is geen Fransche silbenteller als Roland Holst, Leopold e. a. maar metrum-vast als Kloos. Van den anderen kant geen spreker als deze maar zanger. Studien. De schrijver behoort, alleen reeds door dit gedicht (Zacheus) tot den llereersten der jonge katholieke dichters, zijn talent blijkt in dezen mooien bundel van een blijvende sterkte te zijn De Tijd. Bi j Verhoeven is een ri j ke verscheidenheid, die op een lenig en tevens krachtig dichterstemperament wijst Het Vlaamsche Land Lentebloesem door A. Coolen. Ing f 2 -, geb f 2 ; 5. Ongetwijfeld heeft deze auteur talent De Gelderlander. Ik heb dezen bundel met groeiende belangstelling ten einde toe gelezen. Gooische Post. Lentebloesem is een aardig boek. Goed geschreven, mooi-doorvoelde schetsen De karakters zijn geschilderd met frissche idealisme dat weldadig aandoet Haagsche Post. De Hollandsche Revue toewijding; een jeugdig Limburgsch Dagblad. Zeer gezellig en vlot geschreven De Loods. Dit is de kracht van Coolen: het zorgvuldig en fijntjes beschrijven van smalle luitjes bi j hun doen en denken. In het naaistertje uit De Fabriek", in het oude moedertje uit.,opgebracht" en in enkele andere figuren is zijn werk op z'n best De Maasbode.

250 250 DIVERSE UITGAVEN VAN Een bundel schetsen van een jong Brabantsch auteur, waarin ontroeringsechte, soms grootsche bladzijden voorkomen. Het is vol jeugd en oprechtheid. De Meierijsche Courant. Hij geeft gevoelige dingskens, schetsjes van klein leven in majeur- en mineurtoon. De Nederlander. Als ge iets moois wilt hebben schaf U dan dit boek aan. Het Offer. \Vie Antoon Coolen is weet ik niet, maar ik dank hem voor zijn,,lentebloesem", waaruit ik verschillende schetsen in de klas zal voorlezen om er anderen van te laten genieten. Het is geen overweldigend-aangrijpend werk, maar er zit liefde en zachte gloed in dit boek, iets dat weldadig aandoet vaak Er zit ook romantiek in, van die echte romantiek van vroeger. die zacht aantrekt; ook van die vreemde, 'n beetje huiverige romantiek, 'n beetje zeg ik, weer niet geweldig; iets als in Streuvels Lenteleven", maar gelukkig niet zoo akelig. In sommige schetsen zit ook echt menschengeluk, warm en diep geluk, dat zoo'n glans strooit over het leven, schoon geluk dat van God komt. Het boek is prettig gedrukt, met mooie letter op goed papier. Dit werk verdient waardeering! Ons Eigen Blad. Coolen heeft een fijn gevoel voor de natuur. Ons Noorden. Heerlijke bladzijden vol poezie waarin het talent van den schrijver schittert. Een mooi boek, dat een plaatsje in Uw bibliotheek overwaard is. Overiyselsch Dagblad. Een bundel aardige, gevoelige schetsen De Residentiebodc. Bij Coolen vergeet men den vorm om den inhoud. Zijn schetsen zijn geen zangen, ook geen beschrijvingen, maar verhalen, of liever vertellingen. boeiend, roerend Deze liefelijke Lentebloesem houdt de belofte in van heerlijke zomervruchten Studien. In koele Schaduw door M. Molenaar M.S.C. met een inleiding van Dr. H. W. E. Moller. Ingen f 2.-, geb I 2 75 \Vat mij zo biezonder aantrekt in deze schetsen is de verkwikkende kalmte en et weldadig gevoel, dat zo diep is en zo zuiver en zo vast en in zachte vaste woorden zich uitspreekt. Geen enkele maal worden wij geslagen door de felheid van de menselike zielehartstocht, die ons vastgri j pt en meesleurt in et gewicht van zijn macht. zodat we machteloos zijn in onze weerstand. Deze zieleuitingen doen ons aan als de plechtige stilte van de zomermajesteit na 'n warme nacht, wanneer het prille morgenlicht de schoonheid van de aarde zichtbaar maakt, maar de stemmen der vogelen nog niet ontwaakt zijn, en de stilte en de zwijgende eenzaamheid loven de Heer. Zo komt de vredige klank van deze woorden in ons oor, de stille glansing van deze zieningen in onze verbeelding, de stemmige ontroering van deze gevoelens in onze ziel. Immers, de stille stem van God spreekt zo zuiver in deze mens die kristen is en priester, en wij mogen die beluisteren niet in uitbundigheden van geluiden, niet in rumoeringen van wereldse drukte, maar in de willige ingekeerdheid in God. -die alleen 'n mensehart ten volle genoegen kan. Dr H W E Moller. Een lief boek met teedere zoetvloeiende meditaties. Algein. Handelsblad Het is een wonderlijk iets, een eigen sti j l te hebben, de macht te bezitten zi j n eigen persoonlijkheid in aparte vormen af te drukken in een zoo algemeene vormelooze massa als de taal Het Centrum

251 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 251 Ook zij die met inleider en schrijver van dit werk ten aanzien van de geloofsovertuiging verschillen, zullen het lezend het literair talent van den schrijver waardeeren. Herhaaldelijk doen de schetsen in dit boek denken aan gebrandschilderde vensters. Er is de mystieke kleurigheid in en ook wel hier een daar het bonte van paars tegen rood en blauw. In een enkele schets Sint Paulus" is het den schrijver gelukt in rhythmische lijnen rethorisch het beeld van de machtige figuur te teekenen. Haagsche Post. Ongerept als porseleinen beeldjes met fijn-gewerkte kant aan mutsen en halskragen en gewaden, teer als die ijle statuetjes, welke men schroomt zelfs met lichte vinger te beroeren zijn de schetsen van Molenaar. De Katholiek. Men leest de schetsen in dit waarlijk schoone boek zeker niet alle achtereen, maar elk ervan geeft zuiver genot en leering voor de ziel. Kath. Illustratie. Een zorgvuldige uitgelezen oogst. Verheugend in dit werk zijn ook de psychologische fijnheden die zeer talrijk zijn. Niet alleen de scherp menschkundige observaties en de huiverteere zielservaringen die soms verwonderlijk helder en eenvoudig worden vastgesteld, maar ook de afgeronde psychologische portretten. Het uiterlijk is melodische lyriek, het innerlijk gesublimeerde psychologie. Oppervlakkig mag het soepel en zwevend lijken als een louter lyrische toon, sterk en vast is toch het zielkundig geraamte In Koele Schaduw" is een blij bezit. Bern. Verhoeven in De Maasbode. Hier is nu een van die zeldzame boeken, waar de Roomsche sfeer zoo sterk is, dat ge geen oogenblik twijfelen kunt aan den aard dezer lyriek en die toch zoo levend en krachtig, zoo frisch en zoo schoon is, dat zelfs de kunstgevoelige Protestant er door bekoord wordt. De Nederlander Van deze bladzijden gaat een verkwikkende kalmte en een weldadig gevoel uit, dat stemt tot rust, en vrede brengt in het gemoed. Nieuwe Limb. Koerier. Zonder omhaal van woorden of ijdel letterkunstig gedoe zegt Molenaar in heel juiste bewoordingen zijn groot gevoel uit. Nwe. Tilb. Coura it. Dit boek wekt ontroering Nieuwe Zeeuwsche Courant. Er is veel verscheidenheid in, en het is meestal aangenaam, soms weldoende, soms ontroerend, soms verheffend, den schrijver op z'n gedachteen zielewegen te volgen Ons Eigen Blad. 0, wat is dit boek mooi, elke schets is een zang in proza-maat I Hoe zuiver volmaakt is deze woord-kunst. Dit proza behoort mee_ tot het mooiste onzer nieuwere literatuur Studien. Zonder impressionistische uiting, ook objectief gesproken, dus meer onmiddellijk-reeel voor den lezer, zijn de schetsen van Molenaar 'n blijdschap. De sporadische melancholie zonder welke geen dichter werkt, of werken kan op den duur, omdat hij altijd naar het onbereikbare streeft, verheft bij Molenaar de vreugde van het leven, bij Tagore lang niet altijd. Ook is bij Molenaar de strijd veel zeldzamer dan bij Tagore, want het is ons alsof het leven hem geen zwarigheid bracht en dan nog is het de strijd in de zon met den bliksemendem glans op het schild. In het uur der stilte erg der stilte niet alleen zal ik dit gewijde boek dikwijls tot mij nemen als de hand van een zachte moeder die in haar oogen de zuiverheid van het water en de klaarheid van de sterren draagt. Taal en Letteren. Wanneer men dit bezonken ri jpe boek leest, komt men onwillekeurig onder de bekoring van het zacht deinende rhythme der precieus-sobere volzinnen. Ik zou Molenaar een taal-juwelier willen noemen die zijn zinnen bewerkt en slijpt, totdat ze fonkelen in kristalklare louterheid, doch die bij

252 252 DIVERSE UITGAVEN VAN de zorg voor de uiterlijke vorm den eisch der innerlijke waarde niet vergeet. En zoo heeft hij ons een boek geschonken van zeldzame schoonheid De Tijd Wij leven in eene periode van onrust en strijd. Het doet een mensch goed een boek als dit ter hand te kunnen nemen en een uur te genieten van het stille ziele-leven van dezen priester. Ter Waarheid (Brussel). Het Kerkelijk Boekenverbod door Pater L. Kauling M.S.C. Ing f o 3o. Een duidelijke uiteenzetting van de kerkelijke wet, die voor velen zeker nuttig zal zijn Na iedere canon maakt de schrijver practische opmerkingen. De Nieuwe Eeuw Deze verklaring van een moeilijk punt uit den nieuwen codex zal aan den leergierigen lezer een juister inzicht verschaffen. Nieuwe Haarlernsche Courant De schri j ver bespreekt in klare, vloeiende taal de kerkelijke wet. De canons van het boekenverbod zijn afgedrukt in het Latijn met de Hollandsche tekst er naast; tusschen de verschillende wetsbepalingen de toelichtingen en verklaringen, alles bijzonder practisch Ons Eigen Blad Een noodzakelijk werkje. Beknopt en duidelijk geeft de schrijver aan, wat wij als katholieken te doen hebben bij het lezen, welk standpunt wij moeten innemen bij de beoordeeling van boeken voor ons zelf en voor onze leerlingen. Wordt op de lectuur onzer jongens en meisjes wel voldoende gelet' R. K. Studiebelangen. Neem dit werk j e ter hand en in korten tijd en voor weinig geld is men op de hoogte De Vredesbode Men zal hier veel wetenwaardigs vinden en met de meeste aandacht en belangstelling dit geschriftje lezen Het Vlaamsch Heelal. De H. Franciscus van Sales door C. J. Zwijsen, Pr. Prijs ingen. f 5., geb. in linnen f 6.5o. Zelfs degene die maar zelden een vroom" boek ter hand neemt 7a1 geboeid worden door deze karakterschets. Het Centrum. Een hoogst belangwekkend werk en zeker niet voor den katholiek alleen. Het is een lijvig boekdeel gewijd aan het leven van dezen bijzonderen man Tusschen de op de boekenmarkt geworpen levensbeschrijvingen van allerlei politieke figuren van den laatsten tijd, waarin men, verpolitiekt als zij zijn, met den besten wil niets grootsch kan onderscheiden of verheffends, is de verschijning van deze levensbeschrijving van een hoogstaand mart als de heilige van Sales een gebeurtenis welke niet hoog genoeg kan worden aangeslagen. Dit is een boek oni voorgoed te bezitten, een boek, dat men steeds onder de hand wil hebben In uren van moedeloosheid en zwakheid is het verheffend er in te bladeren, weer eens iets te lezen van het werk en van het edele leven van deze heilige figuur, van dezen trooster onder menschen die zelf veel geleden en gestreden heeft Een boek dat een baken in dezen ontwrichten tijd is De Hollandsche Revue. Dit heiligenleven is niet legendarisch, het volle licht der geschiedenis valt er op. Het boek is boeiend als een roman. De Katholiek.

253 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 253 Dat is waarlijk een pieteitsvolle geschiedbeschrijving over een der merkwaardigste figuren onder onze Heiligen, gegeven door een bewerker met een warm hart, gezond oordeel en het eenvoudswoord der waarheid. De veelzijdige natuurlijke gaven en de bijna alzijdige bovennatuurlijke deugd van dezen grooten Heilige maakt hem tot een aantrekkelijk voorbeeld voor alle leeftijden, standen en levensomstandigheden, tot een model voor alle beoefenaars van God-welgevallige deugden. De Maasbode. Van nut voor priester en leek, die in hem een lichtbaak vinden tot belichting van hun levensweg. De Meiertiische Courant. Wanneer de levensloop van een dienaar Gods in ruimen kring verdient gelezen te worden, dan is het wel die van den H. Franciscus van Sales, den luisterrijken prins-bisschop van Genève. Een zeer nuttig en verdienstelijk werk Nieuwe Haarlemsclae Courant. Warm aanbevolen aan allen, geestelijken en leeken, die tusschen drukke verstroo.ende bezigheden door, hun geest eens een oogenblik willen verheffen door het woord en het voorbeeld van den H. Franciscus van Sales Studien. De H. Elisabeth van Thuringen door Pater Quirinus 0. C. Ing. f 1.50, geb. f Vereerders van de H. Elisabeth, landgravin van Thuringen, en patronos der Derde Orde van St. Franciscus, kunnen wij ter lezing aanbevelen deze nieuwe levensbeschrijving Het boek is vlot en interessant geschreven, iets dat helaas niet steeds kan worden getuigd van levensbeschrijvingen van Heiligen. Onze Coi,rant Een mooi en leerzaam boek. Kath. Illustratie. Moge d,t mooie boek velen tot zoo'n leven brengen' Ons Noordeis. Ik heb met veel genoegen dit boek over de H. Elisabeth gelezen, daardoor nog eens verfrisschend wat u:t lang vervlogen tijd mik was bijgebleven vair het schoone en offervaardige leven der H Koningin en tevens vernemend wat de wetenschap van later ti j d aangaande de heldin der liefde zegt. R. K. Studiebelangen. D t schoone en offervaardige leven der liefde-heldin, niet zonder literair talent en met de noodige kritische studie uitgebeeld, verdient alleszins aanbevel ng Zondagsblad v. li Kath. Huisgezin. De Gelukzalige Johannes Eudes door Zr. M. de Loyola. Ing. f 2 50, geb Dit boek t ntelend van Roomsche geest en innig Roomsch leven, mag in geen gezin, in geen klooster of religieus verblijf ontbreken. Het verschijnt in kloek formaat, gedrukt op mooi papier en du.del?jke letter, en telt 428 badzijden. Dit is een zeer aantrekkelijk geschreven heiligenleven. Hoe kon het ook anders, daar het den man betreft, wiens hart van liefde voor de Heilige Harten van Jezus en Maria gloeide en 30 jaar vóór de openbaring der H. Maria Margaretha Alacoque den weg toonde naar de bronnen der zalighe.d. Hoeveel onzer katholieke gezinnen hebben niet een der hunnen aan eene Congregatie van Broeders of Zusters afgestaan, of hebben er kennissen die zi j gelukkig willen maken met een mooi en stichtend boekwerk Zi j mogen ervan verzekerd zi j n dat dit in den smaak zal vallen. Tevens zullen zi j zich dan beloond achten iets bijgedragen te hebben tot de verspreiding van de godsvrucht voor die Heilige Haren. De Vredesbode

254 254 DIVERSE UITGAVEN VAN Contrôleboekje voor H. H. Geestelijken. Gecartoneerd f o.6o Ten dienste van Priesters en Onderwijzers, om het bezoek van Congregatie, Patronaat of Catechismus zorgvuldig te controleeren. De indeeling is door eenige H. H. Geestelijken na rijp overleg, zóó ingericht, dat ze een practisch en gemakkelijk overzicht geeft over het geheele jaar. Handig en practisch voor hen die katechismus geven. Aan alle confraters in het priesterschap aanbevolen. De Vredesbode. Het Gebed des Heeren door Seb. von Oer,, vertaling van Pater Bas van Kesteren. Ing. f 150, geb. f Het boek tracht op eenvoudige wijze het Gebed des Heeren te verklaren en daarin de onveranderlijke waarheden van het christelijk geloof te vinden, cl e zoowel voor eenieder in het bijzonder als voor de familie en de gemeenschap een richtsnoer zullen zijn, om tot volmaaktheid te geraken. Wij verwachten ook van dit werk opwekking en verdieping van het geestelijke leven. Moge het druk gekocht en veel gelezen worden! Boekenschouw. Een mooi boek voor dengene wien het ernst is met de verdieping van zijn geestelijk leven W.e dit boek koopt zal het lezen en herlezen Leidsche Courant. Een inhoudrijke en toch eenvoudige meditatie over het Onze Vader die vele er toe brengen of helpen zal om bewuster te bidden. De Nieuwe Eeuw Wie nieuwe gedachten over dit gedachtenrijke gebed wil hebben, v ie er de innige diepte, de allesovertreffende volmaaktheid van wil beseffen, mag niet nalaten dit boek te lezen en te herlezen. Het boek is tevens ook wat de vorm betreft waarin het geschreven werd, opvallend f risch : al wat er schoons gezegd is over dit hoogheilig gebed vinden wij er te zamen gebracht; geen bladzijde of wij vinden er aanhalingen, voorbeelden, toepassingen uit H. Schrift, Vaders, Asceten, of zelfs uit profane schrijvers en geschiedenis Wie het inziet kan niet weerstaan te lezen, en wie het leest kan niet weerstaan aan de bekoorlijkheid van dit werk. Ons Noorden. Dit boek spreekt voornamelijk tot ons hart en tracht te wijzen op alles wat wij noodig hebben tot een christelijk leven en heiliging. Overijselsch Dagblad. Laten allen die tot den geest des gebeds dieper willen doordringen, zich deze overwegingen ten nutte maken. Zij zullen er allerminst spijt van hebben R. K. Studiebelangen. Een ernstig, deugdelijk boek. De Christelijke Jongeling door Pater Matthias von Bremscheid, vertal ng van Pater Bas van Kesteren. Ing f 1.5o, geb f Het Vlaamsche Land Wie meenen mocht dat een christelijke jongeling gelijk staat met een zoetelijk femelig individu, sla, dit boek op en hij zal reeds bij een vluchtig doorbladeren tot de erkenning komen dat na de christelijke deugden, die tik jongeling niet alleen, maar elk mensch moet beoefenen, op de krachtigste wijze aangespoord wordt vooral vroolijk en opgeruimd te zijn, wellevend,

255 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 255 oprecht, dankbaar, natuurlijke deugden zeker, maar aan de bovennatuurlijke meer glans en schoonheid verleenend. Het boek is een geschikt geschenk voor jonge lieden op den drempel van het groote, volle, moeilijke leven staande. Boekenschouw. Het is speciaal geschreven voor jongelingen in de wereld en bevat een keurcollectie van leerzame lessen en raadgevingen van iemand die het leven en zijn gevaren kent. Leidsche Courant. In 3o pittige hoofdstukken worden de zoo zeer behartigenswaardige wenken op redelijke en stijlvolle wijs uiteengezet. De Mettertijsche Courant. In handig formaat en mooi uitgegeven is dit boek een bijzonder geschikt gschenk voor jonge lieden, die door lezing ervan krachtig aangespoord zullen worden om echte volbloed Christenen te zijn en te blijven. De Nieuwe Eeuw. Wij zouden willen dat dat bestuurders van Kweekscholen, H.B.S., en M.U.L.O. en dergelijke dit boek even inzagen en wij zijn overtuigd, dat het tot groot heil van de rijpere jeugd spoedig alom verspreid zou zijn. Het is een boek dat vriendelijk en aantrekkelijk van vorm, onwillekeurig meesleept ten goede: aanhalingen enz. uit allerlei soort schrijvers, overtuigende uitspraken van geleerden, geloovig en ongeloovig, interessante voorbeelden uit de profane en gewijde geschiedenis, maken dat wij zonder verveling of eentoonigheid de machtige en practische lessen tot een goed leven in ons opnemen : nieuw en frisch en opwekkend, ziedaar wat wij er van zeggen moeten. Is dit boek niet waarlijk gen tegengif tegen de lafheid en halfheid onzer hedendaagsche jeugd? Een inhoud die up to date mag heeten Opvoeders, ziet het boek in en gij zult bemerken, een groot hulpmiddel te hebben gekregen bij de moeilijke taak van de veredeling der jeugd. Ons Noorden De rijke inhoud van dit boek met zijn vele pakkende voorbeelden maakt -het tot uiterst geschikte lezing voor jongelui. Ons Eigen Blad Voor lederen jongeman een handleiding en veilige gids. Wij bevelen 't ten zeerste aan. Overijselsch Dagblad. Ëen boek dat wi j eigendom zouden wenschen van alle jongelieden van 18 jaar en ouder De Residentiebode. Een leerzaam, mooi, onderhoudend werk, geschikt vooral voor onze j ongelui, die aan de talrijke gevaren van het groote leven komen bloot te staan en daar zooveel gevaar loopen de schoone levensvreugde en hun zieleheil te verliezen. Een bloemlezing van pakkende voorbeelden frisch en vlot verhaald, doorweven met lessen en wijze raad van een levens-ervarene R. K. Studiebelangen Dat een geesteli j ke Baedeker als dit boek voor de reis door dit leven naar de eeuwigheid, in onze dagen van patronaten, jeugdvereenigingen en bonden.op allerlei gebied, bijzonder actueel en nuttig moet heeten, behoeft niet nader betoogd. Studien Men vindt er een zakeli j k aanhalen en bespreken van moderne aantijgingen tegen Rome uitgebracht. Het Vlaamsche Land. Dit boek leent zich uitstekend voor massa-verspreiding. De Vredesbode. De Christelijkeon,J gedochter door Pater Matthias van Bremscheid, vertaling van Pater Bas van Kesteren. Ingen. f o.6o, geb f o 95. Een hartelijk en waardig woord tot de meisjes om haar mooie reine zielen gaaf en glanzend te houden te midden van de besmettelijke zorgeloosheid en de verleidelijke praal- und pretzucht van het huidige geslacht, wordt in d;t

256 256 DIVERSE UITGAVEN VAN smakelijk u tgegeven werkje op pakkende wijze gesproken. Het is een korte, substantierijke cursus in de christelijke deugden, welke innerlijk en uiterlijk onze jongedochters vormen moet tot een lust-schouwspel voor engelen en menschen; een uitzaaiing van beloftenvolle kiemen, met milde hand uitgezegend over jeugdige zielenakkers om ze tegen den oogsttijd van het volle leven te doen glorien van kleurige bloemen en gouden vruchten. Een heerlijk en doelmatig boekje met een aanpreeking van godsvrucht en zedigheid, ouderen naastenliefde, eenvoud en werkzaamheid, dat door duizenden gelezen en overdacht, gepraktizeerd en beleefd moge w orden. De Maasbode. Godsdienst ín de karaktervorming door P. van Luyk. S. J. Ing. f r. Onmisbaar voor Ouders, opvoeders en onderwijsgevenden Voor de Ouders, die het werkelijk goed meenen met de opvoeding van hun kinderen, is dit werkje een buitengewoon goede le.ddraad. Dat het velen welkom z j. Het Nieuwsblad van het Zuiden. Nooddruft en Liefdedrang door Wouter Lutkie, Priester. Ingen. f 2,-, geb f 2.50 De socialistische en anarchistische pers voelt de draagkracht van dit oiiahoog-strevend fijn katholieke werk en zoo uitte zich o. a De Blijde Wereld": Priesters verstaan vaak bijzonder goed de kunst van haten en schelden Het blijkt ook u.t dit boek, dat ons den nood van Oostenrijk schetst en tot liefdewerk opwekt, maar tevens lucht geeft aan de vijandschap tegen Joden en socialisten en wat een lucht i Het woord liefde komt vele malen in het werk voor, maar overal ontmoet men den haat van den schrijver tegen zijn godsdienstige en maatschappelijke tegenstanders Het belang van Rome heeft deze priester evenmin uit het oog verloren als de nood van Oostenr.jk. Uit de talrijke goede recensies citeeren wij Het is een boek dat met de oprechtste en hartelijkste liefde geschreven is. De ontroerende eenvoud geeft aan het werk een weldoende en liefelijke warmte, geeft die openhartigheid en rijkdom van inz_cht, welke tot de beste eigenschappen behooren van een boek, dat u t het ha: t is geschreven. Ik wensch dit oprecht, eerlijk verhaal, dat tot liefde en goede menschelijkheid begeestert, veel en hem toekomend succes toe De Tijd. Wij maken er op attent, dat de verkoop, na aftrek van kosten, geheel het noodlijdend Weenen ten goede komt en wel door tusschenkomst van den Auteur, den \VelEerw. Heer Wouter Lutkie, die aan het altaar dankbaar Gods zegen afsmeekt over hen, die hem op eenigerlei wijze in staat stellen, de ontzettende nood van zijn arme vrienden in Weenen te lengen. Wat ieder weten moet van Boekhandel en Uitgeverij Maarten van Maasland. Ing. f Dit klein geschrift geeft een kort overzicht van de techniek van den boekhandel voor zoover het publiek noodig heeft daarvan te weten. En de schrijver houdt tevens een pleidooi aan 't adres van de lezers om wat mees stoffelijke belangstelling te toonen voor hun geestelijk voedsel. Om te beginnen offere men eens een kwartje aan dit boekje De Avondpost.

257 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 257 Der Verfasser unternimmt den verdienstlichen Versuch, diese Gesunden Begriffe" zu verbreiten und durch Aufklärung fiber die Zustande im Buchhandel Mitarbeit vom Publikum zu erlangen, da ihm andernfalls Sortiment und Verlag und mit ihnen das Buch an sich als Kulturwert mehr und mehr gefahrdet erscheinen. Auf den 24 Seiten, die die Schrift mit Register umfabt, stellt der Verfasser in anschaulicher Weise all das Ungemach zusammen, das Kunden, sei es aus Unwissenheit, sei es aus Gedankenlosigkeit oder durch Stellen zu hoher Anspruche, dem Buchhandler verursachen kónnen. Wird man auch hier und da nicht die Meinung und das Urteil des Verfassers teilen kónnen, so mub die Schrift doch als wertvoller Beitrag zur Aufklárung fiber die Zustande im Buchhandel angesehen werden. Es ware zu wunschen, dab die Broschure trotz der sprachlichen Sehwierigkeiten und trotz des unglucklichen Standes der Mark vorlaufig unter Buchhandler'n und spáter nach Uebersetzung und Bearbeitung fur deutsche Verhaltnisse in weiten Kreisen Verbreitung fánde. B6rsenblatt fur den deutschen Buchhandel. Elke weldenkende zal het met den schrijver eens zijn, dat aan de onhebbelijke praktijken, waardoor den boekhandel het leven moeilijk gemaakt wordt, paal en perk dient gesteld te worden. De Gelderlander. Een zeer lezenswaardige beschouwing over het boek, zijn uitgever, zijn lezers en de tusschenpersoon : den boekhandel. Haagsche Post. Met stijgende belangstelling hebben wij dit boekje doorgelezen. Echt populair, flink onderhoudend geschreven, worden daarin de toestanden en misstanden behandeld bij den boekhandel en uitgeverij, telkens gevolgd door een goede raad om verbetering daarin te brengen. De schrijver is zijn onderwerp volkomen machtig en gaarne zouden wij zien, dat dit werkje een groot aantal herdrukken beleefde, omdat tal van lieden door de lezing van dit boekje een geheel andere kijk zullen krijgen op boekhandel en uitgeverij, die door hen maar al te vaak worden veroordeeld, en niet beoordeeld, omdat zij tot het laatste niet in staat zijn. Nieuwe Zuid-Hollander. Wij vinden hierin zeer belangrijke en lang niet aan eenieder bekende kwesties over boekhandel en uitgeverij behandeld. R. K. Studiebelangen. Een rake causerie, waarop gelukkig in de grootpers de aandacht gevestigd is. De Vredesbode. Waard gelezen en overwogen te worden. Zondagsbl. v. h. kath. Huisgezin. Van zeer verschillende zijden, uit alle kringen en richtingen, mocht de schrijver bewijzen van symphatie ontvangen. Hiertoe in staat gesteld, zijn wij zoo vrij uit bedoelde correspondentie een greep te doen, en eenige missiven te citeeren zonder vermelding van namen.... Uw brochure las ik met zeer veel belangstelling en ik verklaar U gaarne, dat ik volkomen instem met de door U ontwikkelde denkbeelden en met U, tal van bekende toestanden op dit gebied streng afkeur. U succes toewenschende met Uw hoogst symphatiek streven. Hoofdredactie van Opgetogen van het lezenswaardige der brochure, verzoek ik U mij 65 stuks voor rekening te zenden ter verspreiding. Dir. Openb. Leeszaal Ik ben het in groote lijnen met U eens, al vrees ik dat de toestand hopeloos is. Leeraar Met groote belangstelling heb ik Uw brochure gelezen. Student... Met veel belangstelling las ik Uw brochure. Boekhandel Mijn oprechten dank voor Uw brochure waarin juist dat weergegeven N., ordt, wat ik hier, ik zou bijna zeggen dagelijks moet ondervinden. Boekhandel.. De opmerkingen in Uw brochure zijn zeer ad rem. Boekhandel..... Overeenkomstig de slotzin Uwer brochure zend ik U hierbij mijn kaartje als bewijs van symphatie. Boekhandel Ik dank U voor Uw zakelijke brochure. Boekhandel. - 1I

258 258 DIVERSE UITGAVE:VT VAN Jaarlijksche Boekenschouw Ie Jaargang, Iglo, onder redactie van A. B. H. Gielen S. J. ing. in koperdiepdruk-omslag f 1 5o. De Jaarlijksche Boekenschouw is inderdaad een belangrijke uitgave. Er is geen onderwijzer, geen leeraar, geen ontwikkeld vader, die zulk een vingerwijzing. wat wel en wat geen goede boeken zijn, in zijn studeerkamer kan missen De Avondster. Een noodige en nuttige uitgave. Het Centrum. Een vk are gids voor ieder consc entieus mensch De Grondwet. Het werk maakt een goeden indruk Het is breed opgezet en biedt een schat van zeer waardevolle gegevens De Maasbode. Een onmisbaar en sterk aanbevolen leiddraad bij keuze van lectuur De Mererijsche Courant. Koopt liet en houdt het als leiddraad, dan weet ge zeker, dat ge in zake lectuur veilig gaat Nieuwe Dordtsche Courant. Het is een lijvig boekdeel; lijvig, in aardigen omslag én rijk van inhoud. Wij gelooven dat deze zeer verdienstelijke uitgave voor iedereen zonder eenige uitzondering, die op de hoogte wenscht te blijven van wat er verschijnt, welke strekking een boek heeft, welke richting het vertegenwoordigt, een betrouwbare gids zal wezen Nieuwe Haarlemsche Courant. Het is een kloek boekdeel, typografisch keurig verzorgd met een fraaie titelgravure: de boekenworm", welke als losse bijlage in kleuren nog eens in het werk herhaald wordt. Het is geen dorre cataloog, bevattende een vervelende opsomming van boeken, waaruit men per slot van rekening niets wijzer wordt, doch een gids, die U onderrichtend rondvoert langs den boekenschat, der binnen- en buitenlandsche literatuur. Nieuwe Zeeuwsche Courant De Jaarlijksche Boekenschouw is een veilige gids voor allen die zich op de hoogte willen stellen van wat er op de boekenmarkt verschijnt, die weten willen wat strekking een boek heeft, welke richting het vertegenwoordigt. Het is een noodig en een nuttig boek : een boekenliefhebber kan het niet missen. Het Nieuwsblad van het Zuiden. De Jaarlijksche Boekenschouw is met recht een balans. Zij geeft aan, welke boeken, goed dan wel slecht zijn, of welke lectuur geschikt is ter lezing voor volwassenen. Aldus bevordert deze catalogus een cultuurbelang : de strijd om het goede boek. Onze Courant. 't Is iets prachtigs en zeer nuttigs wat hier gegeven is Ons Noorden. Het is een uitstekend werk. Overijselsch Dagblad. Hoeveel priesters, die zielen te leiden hebben, hebben al niet in verlegenheid gezeten, als men hun vroeg of dit of dat boek voor vrager of vraagster of wien ook geschikt" was! Hoeveel vriendelijke verwanten of kennissen, die een boek ten geschenkti wilden geven en daarbij conscientieus genoeg waren om toe te zien of zij geen geestesgif in plaats van geestesvoedsel toereikten, hebben al vergeefs geinformeerd of het werk dat zij op het oog hadden, wel goed was! Hoeveel Katholieken hebben al niet eens van een boek gehoord, waarvan de faam gaat: Nee maar, dat moet je lezen! Dat is iets... nou!" en hadden dan geen middel om uit te maken of het oeuvre van den dag zijn naam dankte aan innerlijke waarde of aan humbug of erger. Voor die allen

259 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 259 w as het van het hoogste gewicht een betrouwbaren gids bij de hand te hebben, die hun den weg wees door den doolhof der moderne lectuur. Zoo iets hadden we noodig, en aan wat we noodig hadden wordt hier ruim tegemoet gekomen Studien Het is een kostbare gids voor boekenliefhebbers De Tijd. Jaarlijksclie Boekenschouw Ile Jaargang, 1921, onder redactie van A. B. H. Gielen, S. J. Ing. in vierkleurendruk-omslag f 2.5o Voor dit oprecht kostelijk boek moeten wij én de uitgevers én den opsteller dankbaar zijn. Het is een geweldig stuk arbeid. Ook is het boek doorzaaid met een massa foto's van schrijvers, waarvan men sommigen tevergeefs elders zou zoeken De Vlamingen zijn daarbij goed vertegenwoordigd. Averbode's Weekblad (Belgic) Enkel reeds om het kostbare hoofdstuk, Welke boeken verboden zijn" zou ieder wetenschappelijk man zich dit werk moeten aanschaffen. En buitendien; welk een rijke inhoud! Het boek met zijne uitstekende kwaliteit papier, sierlijke letter en mooie auteursportretten is een genot voor het oog. Het Centrum Het is een prachtig boekdeel. Heeft de eerste Jaarlijksche Boekenschouw" bij het publiek een verrassend gunstig onthaal gevonden met dezen eden jaargang zal het ongetwijfeld eveneens zoo zijn De Gelderlander Deze uitgave is aller appreciatie ten volle waard De Gooische Post. Een onontbeerlijk boek. Gudrun (Belgie) Deze uiterst verzorgde Boekenschouw is een goede vraagbaak, in de eerste plaats voor katholieken, doch ook voor andersdenkenden. Haagsche Post Men heeft hier voor weinig geld een schat van notities op het gebied van kunst en wetenschap. Uiteraard neemt de rubriek Romans en Ontspanningslectuur" een voorname plaats in. Talrijke portretten van schrijvers en schrijfters verluchten deze uitgave, die in het bezit van een ieder moet zijn, die belang stelt in het cultuurleven van ons volk. Hollandsche Revue Het zou van groote eenzijdigheid getuigen indien in een godsdienstig neutraal blad niet ook de belangrijkste katholieke uitgaven, naar gelang van hare beteekenis besproken zou den worden. Als zeer belangri j k mag dan worden aangestipt het zooeven verschenen Nachschlagebuch de Jaarlijksche Boekenschouw". Dit werk wordt door dezelfde geestelijke eigenschappen gekenmerkt, als die het maandschrift Boekenschouw openbaart. Fierheid, onafhankelijkheid, afkeerigheid van alles wat zweemt naar transigeeren en diplomatiek konkelen zooals dat in de wereld der letterkundigen voorkomt De Indische Courant. Een prachtig letterkundig jaarboek, buitengewoon keurig verzorgd. Het Laatste Nieuws (Brussel) Een schat, wat uitvoering en gegevens betreft en daarbij zeer goedkoop. Een veilige gids en bron van kennis; het consulteeren is een genot. Limb. Dagblad. In het royaal uitgegeven en goed gedrukt boek vindt men veel wetenswaardigs. De talrijke portretten van auteurs van allerlei richting, pleiten voor de breedheid van den opzet en maken het werk tevens tot een veelzijdige begeerenswaardige portretalbum. Morks-Magazijn. 17*

260 260 DIVERSE UITGAVEN VAN 't Is in één woord een prachtig-uitgave, die in géén gezin mag ontbreken, een boekengids in de voortreffelijke beteekenis van het woord, dien ieder lezer in eigen bezit moet hebben. Nieuwe Haarl. Courant. Wij wenschen de Jaarlijksche Boekenschouw" in handen van de besturen van propaganda-clubs, van ouders, onderwijzers enz. Het is een onmisbare leiddraad bij een moeilijke en hoogst verantwoordelijke keuze. Nieuwe Zuid-Hollander. Deze uitgave is waard aanbevolen te worden aan allen die met bibliotheek en boek te maken hebben. Ons Eigen Blad. 't Vorig jaar was de le Jaarlijksche Boekenschouw" een blijde verrassing, en deze 2e jaargang is het opnieuw. Ons Noorden. Een veilige gids en vriend dien wij niet kunnen missen. Onze Courant. Een aanbeveling onzerzijds mag bij deze bekende uitgave overbodig heeten. Panorama. Wij gelooven, dat ook dit 2e jaarboek op succes zal kunnen bogen want het is 0. i. nog verbeterd vooral in practisch opzicht. Niemand die eenige leiding in lectuuraangelegenheden heeft te geven, kan het missen. De Residentiebode. Met twee handen bevelen wij het werk de Vlamingen aan. Hier vindt men een jaarlijksche tegenhanger van Bethleems Romans à lire et romans a proscrire. De Standaard (Brussel), In verschillende opzichten staat deze 2e Jaarlijksche Boekenschouw" ver uit boven den eersten. Ook technisch beschouwd is de uitgave ontzaggelijk veel beter geworden. Wat echter den bundel vooral aantrekkelijk maakt zijn de toegevoegde talrijke portretten van bekende auteurs, met een korte levensbeschrijving er neven. Dat maakt dezen Boekenschouw tevens tot een schrijvers-revue en tot een soort van letterkundige geschiedenis. Studien. Het is een reuzen arbeid die hier weer is volbracht. Deze uitgave overtreft alles wat tot nu op dit gebied is verschenen. Ik heb met dezen lof niet enkel den inhoud maar ook de uitvoering op het oog. Zoo iets smakelijks, zoo iets aangenaams, zoo iets verrassends en heel oorspronkelijks is werkelijk een oogenlust en een geestesgenot. De Tijd. Ook de 2e Jaarlijksche Boekenschouw" biedt weder veel interessants. Wij zijn ervan overtuigd dat de bewijzen van waardeering van vele zijden zullen inkomen. Utrechtsch Nieuwsblad. Proefwerk Volledige verslagen van de Onderwijzers-examens der laatste jaren met vele verklarende bemerkingen door G. M. A. Jansen, Directeur der R. K. Kweekschool te Steenwijkerwold. In 3 deeltjes a f 0.75 ing. Bij 't doorbladeren van deze vrij omvangrijke boekjes trof ons dadelijk de samenhang der opeenvolgende vragen, iets, dat wij tevergeefs zoeken bij andere werkjes van dien aard. De eene vraag volgt logisch uit de andere en zonder sprongen komen we aan 't eind van de volledige verslagen, die het boek bevat. De Katholieke School. Wie voor zijn examen als onderwijzer een onderzoek wil instellen naar de mate van zijn kennis, vindt hiertoe in deze volledige verslagen ruimschoots gelegenheid. De Vacature.

261 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 261 Gotiese Spraakleer door Wbr. van Damme. Ing. f Korte Nederlandsche Spraakkunst door H. J. Bartels. Ingen. f 1.5o, geb. f Een zeer overzichtelijk werk, uitstekend geschikt voor M.U.L.O. terwijl men in menig kantoor en huis, waar men vasthoudt aan de huidige spelling, er zijn voordeel mee kan doen. De schrijver verwerpt de verouderde begrippen, en werpt zich niet op als taal-dictator. Hij tracht het volle taal-leven te constateeren om hieruit datgene te cmistrueeren, wat noodig is tot het aankweeken van een zuiver taalgevoel. Opvoeding en Onderwijs. Lucifer (2e druk) door Joost van den Vondel. Inleiding en Verklaringen van Dr. H. W. E. Moller. Ing. f Om kort te zijn, vestig ik dadelijk de aandacht op de nieuwe, maar uitstekende methode, door den bekenden geleerde hier gevolgd. Na in krachtige trekken de strekking van het drama te hebben weergegeven, ontvouwt hij breeder en bevattelijker, dan ik ooit ergens vond, den inhoud van 't stuk, bedrijf na bedrijf, de verzen volgend op den voet en hier en daar wijzend op den fraaien bouw of de diepere gronden van het zielkundig proces. De uitgave van Moller is inderdaad de beste, die ik ken. De Katholiek. Karel ende Elegast (2e druk) Middeleeuws Ridderdicht met Inleiding en Verklaringen van Dr. H. W. E. Moller. Ing. f Dit werk, royaal uitgegeven, tellende 72 blz. in octavo is de goedkoopste en de beste editie van dit wereldberoemd ridderdicht. Het is ingevoerd op de meeste bijzondere en neutrale inrichtingen van middelbaar onderwijs. Reeds kwam het zevende duizendtal van de pers Dit versverhaal is 'n fijne vertelling' van zuivere menselikheid. Menselike zielen worden uitgebeeld, en in enkele tastbare trekken voor onze ogen zienbaar gemaakt. De verteller voelt feilloos in eigen ziel et leven aan van die zielen en zijn gevoel, geuit in zijn woorden en klankbeweging spreekt ons aan, zodat we zien en voelen de mensen die hij ons uitbeeldt. In elke toestand die zijn verhaal meebrengt, beeldt hij de mensen en wat daar om die mensen is, juist, zoals we op dat ogenblik in die toestand ze moeten zien, en we onze vreugde hebben hun zo in de ziel te zien. En al die beeldingen rijen aaneen tot een mooi, gaaf geheel. En dat zegt hij ons zo ongezocht in loutere natuur en klare eenvoud. T'is werkelik een treffende verheuging, hoe deze verteller zo dikwels et juiste, enige woord zo van zelf te vinden weet, z'n versbeweging de werkelike weertrilling is van z'n gemoedsbeweging, en z'n klanken de weldoende kleuren zetten in onze verbeelding " Dr. H. W E. Moller.

262 262 DIVERSE UITGAVEN VAN Bekn. Spraakleer van het Kerklatijn met Oefeningen en Woordenlijst door A. van Wijk. Ing. f Een werk voor alle ontwikkelde Katholieken, die door eigen studie zich het Kerklatijn willen aanleeren, voor studenten die geen gymnasiale studien hebben gedaan; voor onderwijzeressen en onderwijzers; voor koorzangers. Vooral ook voor hen, die brevieren : voor onze Eerw. Broeders en Zusters, omdat zij dezen tooversleutel met beide handen aangrijpende, in het liturgisch gebed een schatkamer zullen openen van geestelijke vertroosting en hoog genot. Een zeer handige leiddraad, om zich door zelf-onderricht in het Kerklatijn te bekwamen. Warm aanbevolen. De Maasbode. Petite serie de lectures françaises destinée a la Jeunesse catholique des Ecoles M.U.L.O. et des classes inférieures de l'enseignement secondaire. Ing. f 0.5o. Julie Lavergne (2e druk) Voor onze katholieke scholen is deze serie een mooie aanwinst. Zij is door en door katholiek en goed uitgevoerd en met duidelijke letter gedrukt. Deze roomsche leesboekjes kunnen zoodoende best concurreeren met wat de neutrale school heeft. Zeker, dat moet zoo zijn, daar zijn we 't over eens. Maar we kunnen met zulke boekjes voor oogen zeggen: 't is ook zoo' Het is overbodig deze serie nog verder aan te prijzen. Alleen wilde ik nog zeggen, dat de prijs van deze boekjes lager is dan van welke ook. Ons Eigen Blad. Gelegenheidsgedichten door een Zuster van Liefde Ingen. f 3.25, geb. f 3 go Gelegenheidsgedichten: de titel wekt onwillekeurig een gedachte op aan gelegenheidsgedichtjes en gelegenheidsmaniertjes, maar hoe fijn is bij deze opzegversjes de kinderziel aangevoeld. Hier geen van buiten leeren van groote-menschen-taal of verwrongen kinder-taal, de kleuter spreekt zijn eigen naief kindertaaltje, zooals hij het mee kan voelen, zooals hij denkt en spreekt. 't is een ruiker Madeliefjes" deze keur van gedichten, voor jongens en meisjes, groot en klein en menigeen zal het een uitkomst vinden er een bloempje van te mogen plukken, vooral als men zich dikwijls met minderwaardig heeft moeten behelpen. Men vindt er o. a. versjes voor naam- en verjaarfeesten van Ouders, Grootouders, enz., Kleedings-, Professie-, Eerste Communie-, Nieuwjaars-, Bruiloftsfeesten, Prijsuitdeelingsfeesten, enz. enz. Leuke kindergedichtjes zijn het, die het mooie kinderzieltje zoo treffend weten te doen uitkomen Leidsche Courant. Over het algemeen vlotte dichtjes. Ons Eigen Blad. We zijn geen vriend van zulke versjes, die veelal al te banaal zijn. Hier wordt ons echter iets bijzonders geboden. De versjes gaan ver boven het alledaagsche uit. De Residentiebode. Wie lastig gevallen wordt om een gelegenheidsgedicht, heeft hier keuze uit overvloed. Een uitgave als deze heeft wel reden van bestaan R. K. Studiebelangen.

263 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 263 Een boek dat werkelijk in een gevoelde behoefte voorziet, iets wat van poèzie-bundels niet te 'dikwijls gezegd kan worden! Vaders en moeders, onderwijzers en opvoeders, al wie met zcrg voor kinderen belast is, vindt hier een antwoord op de zoo vaak herhaalde en telkens terugkeerende vraag naar versjes voor dit of rijmp j es voor dat. Ik geloof, dat er geen soort van feest te bedenken valt, dat hier niet vertegenwoordigd is, en voor al die gelegenheden zijn er weer variaties naar leeftijd, sexe en zoo meer. Studien. De dichtstukjes zi j n zeer bevattelijk voor de kinderen Het Vlaamsche Land. Warm aanbevolen. Vlaamsch Opz'oedk. Tijdschr. Geschiedenis van Amstelland tot het jaar 1300 door J. C. v. d. Loos. Ing. uitverkocht, geb. f Het werk is voorzien van een kaart van Amstelland en van de plek, waar 't Huis ten Aemstel stond, terwijl meerdere gekleurde platen dit prachtig gedocumenteerde werk tot iets onmisbaars maken voor hen, die belang stellen in de geschiedenis van Amsterdam. Het is een boek, dat onwillekeurig noopt tot steeds verder navorschen en waarvan men des te meer geniet, naarmate men er zich verder inwerkt. Het is onnoodig dit werk aan te bevelen; het zal zijn weg zeker wel vinden De Tijd. Vondel's Bekering door Dr. Gerard Brom. met portret van Vondel naar Govert Flinck en een bandteekening van Jan Toorop. Prijs f 5, gebonden in luxe linnen stempelband. Wi j behoeven noch de schrijver zelven, noch het door hem behandelde onderwerp aan het ontwikkelde publiek voor te stellen Een langdurige, diepe studie gaf aan dit werk reeds vanzelf een kloeke en aantrekkeli j ke oorspronkelijkheid, een vurigen en slagvaardigen stijl. De historische schilderingen, portretten en karakterschetsen biedt ons de schrijver in de omlijsting der omstandigheden en des tijds; hij kleedt de stof in een aangenamen en onderhouderiden vorm Het is in aanleg en wezen en gehalte een kostbaar document. Niet alleen de degelijke studie, ook de keurige drukletter en geheel de uitvoering dragen er veel toe bij, om dit werk tot een aangenaam en kostbaar boek te maken Studien. Passiebloemen door Pastoor H. J. M. Donders. Ing f 0.35 Voor dit boekj e teekende Jan Wiegman een sierlijk bandje, de uitgevers gaven het een gaaf en net voorkomen en de schrijver gaf eenige interessante artikelen over het lijden. Eenig en eeuwig actueel, die stof. In die zes schetsen heeft de schrijver immers niet bedoeld het probleem op te lossen, niet eens het in al zijn duistere diepte te toonen. Het geeft goede gedachten over het lijden, zijn bestaan, verband en doel in de wereld. Vlot en vaardig geschreven, zonder pretentie van diepen wijsgeerigen zin, zij het velen welkom, wijl het een houvast geeft aan wankel peinzen Lees het boekte' De Nrciiwe Eeuw.

264 264 DIVERSE UITGAVEN VAN Apologetische Schetsen door Pastoor H. J. M. Donders. Verschenen onder den stempel der Petrus Canisius-Vereeniging. Ing. f o 6o. Pastoor Donders, welbekend op sociaal terrein en vurig verdediger der H. Kerk in apologetische geschriften, heeft weer een nieuw boek in het licht gezonden onder den titel Apologetische Schetsen". Dit werk, geschreven met kennis der hedendaagsche toestanden der maatschappij, zal ongetwijfeld veel nut stichten en er toe bijdragen de opvattingen over veel, wat ons H. Geloof betreft, te verbeteren. Voor hen, die met andersdenkenden in aanraking komen, zal dit boek een gemakkelijke. en goede gids zijn. Het Nederlandsche Boekhuis zorgde voor een vriendelijke uitgave. Dagblad van Noord-Brabant Het groote Probleem door Pastoor H. J. M. Donders. Prijs f In een aantal frisch en vlot geschreven hoofdstukken behandelt de schrijver achtereenvolgens het probleem des lijdens, wijst ons op Christus kerk en toont de kracht, zegen en vreugde, die van het Kruis uitgan. Een werkje, dat opwekt, dat zonneschijn brengt. Nieuwe Zuid-Hollander. Een verzameling van eenige pittige beschouwingen over den tegenwoordigen tijd, in verband met den godsdienst. De Vredesbode -., De officieele Uitgaven van de Japansahe Commissie der Vereeniging tot verbreiding van kennis over Nederland in den Vreemde. Mr. J. A. Abendanon. Het Onderwijs in Japan. f Mr. E. N. van Kleffens. De internationaalrechtelijke betrekkingen tusschen Nederland en Japan. f Dr. J. P. Kleiweg de Zwaan. Oude betrekkingen tusschen Nederland en Japan. f Dr. Hendrik P. N. Muller. Zij en Wij. f Dr. P. A. Roeper Bosah. De verhouding tusschen Japan en Nederlandsch- Indië. f Dr. P A Roeper Bosch Japan in den Oorlog. f Tijdschrift voor R. K. Ouders en Opvoeders Halfmaandelijksch Orgaan voor Volwassenen, onder leiding van J. Uylings, Hoofdredacteur. Pastoor J. P. Huibers, Godsdienstige Rubriek, Dr. F. I. M. Bonke, Medische Rubriek. Abonnementsprijs per jaar voor Nederland en Kolonien (zeepost) f 3.25 plus 5o cent aan expeditie per post; Buitenland f 3.25 plus f 2.4o aan expeditie per post, voor Belgie wende men zich tot ons Hoofddepot: Em. Jacqmainlaan 127, Brussel. De stijgende belangstelling waarin het Tijdschrift voor R. K. Ouders en Opvoeders" zich mag verheugen, wijst er wel op, dat dit orgaan in een werkelijke behoefte voorziet. Want al is het zeer zeker waar, dat het leven, de praktijk, cie beste leermeester is, zoowel voor den opvoeder als voor het

265 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 265 kind zelf, het is toch evenzeer waar, dat men over 't algemeen slechts door schade en schande wijs wordt" gelijk een oud Hollandsch spreekwoord zegt. Wat is dan de ondervinding van één enkeling vergeleken bij de concentratie van uit de praktijk des levens gevormde meeningen van vooraanstaande ervaren paedagogen en medici, verzorgers van ziel en lichaam, vastgelegd in een orgaan, 't welk op geregelde tijden bij U aan huis komt om als een vriend met U te spreken over de moeilijkste problemen des levens. Open staat U de weg tot het vragen van inlidhtingen, open tot het uiten van Uw eigen meening. Ons orgaan wil zijn een POPULAIR PRACTISCH BLAD, dus Greift nur hinein ins volle Menschenleben t Ein jeder lebt's; nicht vielen ist's bekannt, Und wo ihr's packt, da ist's interessant Alleen door allen zich vrij uit te doen spreken en voeling te houden met de warme harteklop van het leven, betrachten wij de waarheid en meenen wij het beste te zullen slagen in de voorlichting op het breede gebied der opvoedkunde, van vóór de geboorte van het kind tot aan zijn volwassen zelfstandigheid. Dat ons orgaan uitsluitend bestemd is voor volwassenen, behoeft geen betoog. De gedachte dat dit beginsel streng wordt doorgevoerd, geeft de redactie vrijheid dingen te bespreken, waarover zij anders tot haar leedwezen zou moeten zwijgen. De geheele Roomsche Pers heeft unaniem ons streven geestdriftig begroet. We laten hieronder volgen een recensie van den Zeer Eerw. Pater P. van Luyk S. J.: Als het tijdschrift zoo voortgaat, dan zal het zeker veel tot stand brengen. Laat iedereen, ween het ernst is met de Roomsche opvoeding, propaganda maken voor dit orgaan. Vooral priesters en geneesheeren zou ik aanraden dit tijdschrift zooveel mogelijk in onze Roomsche huisgezinnen te brengen, opdat school en huisgezin zoo met sterke handen samenwerken tot een degelijk godsdienstige opvoed ing." Een zware verantwoording hebben de ouders ten opzichte van de opvoeding hunner kinderen. Die opvoeding, wil zij tot goede uitkomsten leiden, vraagt tact, kennis van het zieleleven der kinderen, kracht, voorzichtigheid en wijsheid. Ouders, die inderdaad een ernstig besef hebben van hun verantwoordelijkheid, zullen dankbaar ieder middel aangrijpen om meer en meer geschikt te worden voor hun verheven taak. Het Tijdschrift voor R. K. Ouders en Opvoeders" kan het zijne hiertoe bijdragen. Niemand zal ontkennen dat het voorziet in een behoefte. Kol pingsblad. Wij blijven dit tijdschrift den ouders met de meeste drang aanbevelen Limb. Dagblad. 't is werkelijk bedroevend te moeten constateeren hoe weinig nrk katholieke" ouders heden ten dage van de opvoeding terecht brengen, hoe slecht ze hun plicht begrijpen en aan wat voor dwaasheden ze ten opzichte van hun kinderen zich schuldig maken. Iedere poging tot gezonde voorlichting der ouders, moet daarom worden toegejuicht en een blad als het Tijdschrift voor R. K. Ouders en Opvoeders" verdient niet slechts zedelijke, maar ook practische steun. Wij doen daarom een beroep op allen de verspreiding van dit tijdschrift te willen bevorderen, elk in eigen kring. Men doet er een apostolisch werk mee van de beste soort en het blad verdient het ten volle want het wordt goed geredigeerd. Het geeft geen gepeuter in kleinigheden, geen gewichtigdoenerij over uiterlijkheden geen getwist over onbeduidende dingen die het wezen der opvoeding niet raken, maar gezonde levenswijsheid van ervaren katholieken. Ons Eigen Blad

266 266 DIVERSE UITGAVEN VAN Niet genoeg kunnen we dit uitstekend verzorgd oudersblad aanbevelen. Reeds al te lang waren wij katholieken op dit gebied ver ten achter. En als ik thans de inhoud en de redactiewijze van dit tijdschrift met andere vergelijk, dan behoeven we de concurrentie niet te vreezen. Geen enkel katholiek kan zich meer verantwoorden indien hij neutrale opvoedingsbladen verkiest boven dit tijdschrift. Studien. Wij bevelen ten zeerste. dit uitstekend tijdschrift aan alle ouders en opvoeders aan. Het Vlaamsche Land. Boekenschouw Maandschrift Hoofdredacteur : A. B. H. Gielen S. J. Heerengracht 415, Amsterdam Met medewerking van Nederlandsche en Buitenlandsche Schrijvers Boekenschouw beoordeelt alle n:euv e binnen- en buitenlandsche uitgaven van ethisch en esthetisch standpunt; Boekenschouw geeft steeds interessante actueele artikelen over boeken en schrijvers en geruchtmakende gebeurtenissen, betreffende de boekenwereld, Boekenschouw houdt U op de hoogte van de geheele wereldliteratuur en vormt jaarlijks een kloek deel van bijna 500 blz. gedrukt op houtvrij papier met fraaie letter, terwi j l een uitvoerig, overzichtelijk register den jaargang maakt tot een onmisbaren gids. Abonnementsprijs per jaar voor Nederland en Kolonien (zeepost) f 4 plus 5o cent aan expeditie per post; Buitenland f 4. plus f 1.8o aan expeditie per post; voor Belgie wende men zich tot ons Hoofddepot- Em Jacqmainlaan 127, Brussel Der Gral Monatschrift fur schone Literatur. Gij kent toch het mooie maandblad Der Gral? Het eenige katholieke literatuurtijdschrift van beteekenis in Oostenrijk. Dat voor het katholieke volk geestesbrood breekt maar echt brood, geen steenen in plaats daarvan voorlegt. Literatuur geeft het, de beste producten van Oostenrijks letterkunde: de werken van Federer, von Krane, Marie Herbert, Mayer, Knies, Eichert, enz. Doch niet enkel schoonheidsgenot, ook meer directe geestverrijking, verdieping van het gedachtenleven, verinniging van het gemoedsleven, opwekking tot zedelijke verbetering, rijkere Godskennis geeft het: Eichert, Kralik, Decurtins, rector Mader Het eenige tijdschrift van de Duitsche, die ik ken, dat zelfs in oorlogstijd niet veroorlogd was, niet dienstbaar werd gemaakt aan oorlogspropaganda en vi j andbezwaddering, doch kunstzinnig bleef, trouw aan zijn program, mooi, genietbaar en opwekkend Pius de tiende, deze echte Vader en groote, gave mensch, hield er zoo veel van. En hij heeft het hun gezegd, hoeveel hij er van hield Zijn brief staat afgedrukt in den vijfden jaargang." Wouter Lutkie (Priester) in zijn boek Nooddruft en Liefdedrang.

267 HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG 267 Ein grobes Zeitungssterben hat begonnen in deutschen Landen", schrijft de Redactie bij de intrede van den 17en jaargang (October 1922). Der Gral, thans ook het meest vooraanstaande katholieke literatuurtijdschrift van Duitschland mag niet sterven. Van dit wereldberoemde gezaghebbende tijdschrift, met zoo een schitterend verleden, gaat een niet te berekenen invloed uit tot het beste deel der Duitsch prekende landen en literatuur. Steun- daarom het instandhouden van Der Gral door Uw abonnement. Het zijn de abonnementen in Holland, Zwitserland, Italië, Spanje en Amerika, welke de balans in evenwicht moeten houden en aanvullen wat er op de abonnementen in Duitschland, Oostenrijk en Tsjecho-Slowakië moet worden toegelegd. Een abonnement voor Holland, voer een geheel jaar, franco-huis kost slechts f 6.. Wie goede lectuur helpt verspreiden, is een apostel" zegt de beroemde Duitsche Jesuitenpater Rok. Niet alleen echter verricht U door het nemen van een abonnement een goed werk, niet alleen draagt U bij tot leniging van stoffelijke nood, meer nog van geestelijke nood, U verschaft zich tevens een geestelijke schat, dagen van edel genot en ontspanning. Wij behoeven U slechts te wijzen op de vele bekende romanchri jvers en schri j f ters welke aan Der Gral regelmatig medewerken, zooals Anna Freiin von Krane, de schrijfster van De Groote Zondares, Enrica Handel-Mazzetti, de schrijfster van Stephana Schwertner, Bruder Willram, Max Fischer, Christoph Flaskamp, Josef Froberger, Ilsa Franke-Oehl, Hans Steiger, Friedrich Muckermann, Dr. Martin Rockenbach, enz. Der Gral wordt algemeen erkend als een der voornaamste en best geredigeerde katholteke literatuur-tijdschriften der geheele wereld. Stel niet uit en geef U nog heden op als abonné.

268 268 ADVERTENTIËN»ARS CATHOLICA«(ERNIG FIRMANT JOH. L. VAN LITH) LEIDEN NIEu WE MARE 21 r TEL. ADR. ARS CATHOLICA TELEFOON NO. 865 r POST=GIRO NO ONS SPECIAAL DOEL IS: VERVAARDIGING VAN RELIGIEUS ILLUSTRATIEF DRUKWERK IN FRAAIE EN KUNSTZINNIGE UITVOERING. t DOOR ONZE BETREKKINGEN MET NEDERLANDSCHE KUNSTENAARS EN DE BEST INGERICHTE BEDRIJVEN DIJN WIJ IN STAAT GOED NEDER- LANDSCH WERK TE LEVEREN. t ONZE BIDPRENTJES EN RELIGIEUSE PLAATJES DIJN; KERKELIJK GOED= GEKEURD. ALLEEN DE BESTE UITVOERING

269 ADVERTENTIËN 269 PIUS ALMANAK IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIII u 1u1111 E 1 1un Een boek van bijna 800 pagina's Een gids voor alle Katholieken van Nederland * Een boek waarmee U veel tijd en geld bespaart door het niet te behoeven voeren van vragen -correspondentie * De Pius Almanak licht U in alles in * Verkrijgbaar bij den Boekhandel: In stevigen band f 4.00 Ingenaaid... f 3.50 alsook bij de uitgevers: DRUKKERIJ ONS BLAD Alkmaar

270 rrff caww 270 ADVER'1'ENTIEN 11 <<,.^.^^,^^, ^"-...els^. F^rasrtt J^ ^:.Irtrr ^^,^^I>"^^^c^^^^^^ r.^... ill ^1^ S S^', I fwi#.ii UMW,, "111 ^^^^ ' t^^^,^^^ iim. G f MOW (j r ^11/ ar tt^llp^ ^^ frris ïré{it Ill ti2 t^ i' _ ^ Il^ ^ilki ^..^. 1 SFttrrk Iitulf 4.:.,-- w rfttitf!'tbmt1 Ir!!!^ utm *WHIM Y Ira 1 tttoltlt ' ^f ^é^li i,^`i II ^^E^^^^^I^^^^ HMI ^^^^m

271 advertentién 271 DE WEREN VAN ET11EL EN LILIAN TURNER zijn hier te lande zoo algemeen bekend en geliefd, dat zij geen aanbeveling meer behoeven. Het zijn in elk opzicht uitstekende boeken voor meisjes boven de 14 jaar. In smaakvolle bandjes. ijll lot dusver eerschenen; Edna's Geluk. Bridged en de Bengel. Sparre= bloesem. Moeders jongste Lieveling, Ze druk. -- Drie Jonge Meisjes, 3e druk. Het Wonderkind, 3e druk. Broer, 3e druk. De Zeven kleine Australiërs, 4e druk. De bewoners van Misrule, 4e druk. Moedertje Meg, 3e: druk. Bobbie, t 3e druk. De:vier kinderen Lomax, 2e druk. --- De familie Jarvie, 2e druk. -- Een Gewichtige Dag, 2e druk. Een Verloving. --- Sint Tom en de Draak. De Bengel. -- Een lastig Meisje. r-- Het Ge= helm van:de Zee. De huisjes van David en Jonathan. Aprilmeisjes, 2e druk.--- Betty, 2e druk. -- Betty als Schrijfster, 2e druk. --- De'Meisjes Perry, Ze druk. Drie nieuwe Kameraden, 2e druk. Elk mooi geïllustreerd f1, In prachtband f2,50 Verkrijgbaar in iederen Boekhandel. A. W. BRNA EN LOON'S ITG. MIJ. UTRECHT.

272 272 A,DVERTENTIËN FIRMA WILH. VAN EUPEN BO XTEL c w Verschynen in den loop van 1922 en 1923 DE KINDEREN VAN EVA / Roman door I. C. Clarke DE NI E U W E DAG / door R.H. Benson DE BELYDENISSEN VAN EEN BEKEERLING door R. H. Benson HET ONZICHTBARE LICHT / door R.H. Benson DE HO O GE WEG / door R. H. Benson PARADOXEN OVER HET KATHOLICISME / door R.H. Benson * FIRMA WILH. VAN EUPEN B OX rel in s. Het Leven van de H. Klara gebonden f Liefde Vrede en Vreugde in het H. Hart (kerkboek) 9e. duizendtal in linnen rood snee 2,75 in leder goud snee 5. In Stille uren gebonden 1.-- Dominus Vobiscum (Liturgische woorden bemediteerd door H. Robbers S. J.) ingenaaid 0.95 gebonden 1.25 Moeder Maria van Jesus, Stichteres der Orde van Maria van Eerherstelster (Emilie d'oultremont Barones d'hooghvorst) ingenaaid 3.50 gebonden 4.50 Het Leven van Pater Gabriel Malagrida S. J ingenaaid 2.25 gebonden 2.75 DeR.K.Godsdienstleer beknoptbehandeld door Kapelaan Bekkers, Rector der R.K. Landbouwschool te Boxtel, ingenaaid 1.25

273 ADVI;R'I'EN'I'IËN 273 * De uitkomst der jongste volkstelling heeft vastgesteld, dat het percentage Katholieken op de totale bevolking per 1 December 1920 was 35,6 percent = meer dan 1/3 deel. Voor 1,'3 deel is Uwe reclame OP DE BESTE WIJZE verzorgd wanneer Gij ADVERTEERT IN DE MAAS BODE het grootste Katholieke dagblad van Nederland. Brengt het Katholiekeolksdeel door middel van De Maasbode Uwe reclame onder het oog. Vraagt onze voordeelige contract-tarieven voor den handel. 18

274 274 ADVERTENTIEN lii IIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUItIIIIIIIIiIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIi_= F Illk oiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil 1. _ = BOEK- = EN KUNSTHANDEL - BERNARD MENSING = -r- r )II( = = PRINSESTRAAT 49 - 's-gravenhage _= TELEF. H 4912 * GIRO 'A P I I Groote voorraad romans voor lees- = = bibliotheken / Wetenschappelijke = boeken op ieder gebied en in iedere = taal voorhanden. Alle gewenschte inlichtingen over boeken en platen worden U gratis en vlug gegeven. =_ = Onze afdeeling kunsthandel bevat = = o. a. Reproducties van oude en mo- _ = = dernemeesters Etsenen =- = Kleuretsen. )0( Specialiteit in alle Toorop-reproducties. _= = Passende omlijsting. E IE IIIÍIIIÍIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIallaualllllllllulauul lllllllll ullllulllllr 5I IiM l l l l l 1111 l u l l l l l l l l l u I ^di II IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIpllllllllllllll IIIIIIIIIIIIIIIIIII I rg

275 AI)VERTENTTEN 275 Meulenhoff's Uitgaven HET ZONDERLINGE TESTAMENT ROMAN GOON H. RIDER HAGGARD In de serie Boeken van Avontuur verschijnen romans meteenpakkenden boerenden inhoud, welke tevens letterkundige waarde hebben. o. a. Het Zonderlinge Tes tament, Roman door H. Rider Haggard, gebons den f Het avontuurlijk verhaal van een milliardair, die na een schipbreuk, op een ver= laten eiland terechtkomt en daar zijn testament laat tatouecren. HOTEL GROOT BABYLONIË ROMAN DOOR E.A.BENNETT Hotel GrootBabylonië, Roman door E. A Benn tt, gebonden f Een uiterst spannend verhaal, een detective roman van de beste soort, die ons vasthoudt tot de laatstè bladzijde. Het Geheim van Dr. Fu Manchu, door Sax Rohmer, gebonden f Dit is een detective rorran, waarin de Chineesche misdaad ons voor oogen gebracht wordt in al haar sluwheid en verfijndheid. In de Meulenhoff=Editie zijn verschenen in een nieuw kleed, smaakvollen band en toch niet duur De Wapens neer, door B.v.Suttner, 3e druk 624 bladz. 27 e duizental, 2 deelets in prachtband à f Oliver Twist, door Ch. Dickens, 577 bladz. in prachtband f Pickwick Club, door Ch. Dickens, 988 bladz. dl. I en II in prachtband à f Quo Vadis, door H. Sienkiewicz, 585 bladz. dl. I en II Jeanne d'arc, door H. E. Koopmans van Bacheren, geillustreerd, eenvoudig ge= bonden f De Elfenrij, Bibliotheek van Sage èn Sprook. In deze serie zullen verschijnen, oude sproken, sagen en mythen uit de wereldliteratuur, door de beste letterkundigen naar het oorsponkelijk, geheel nieuw bewerkt, reeds ver= schenen Karel en Elegast, door Felix Timmermans, sehrijver van Pallieter, bandversiering van J. Hoffman, modern gecart. f. 195, in fraaien prachtband met goud f Parsival, naar de bewerking van W. Vesper, bandversie# ring van J. Hoffman, modern gecart. f. 1.95, in prachtband met goud f De vier Heemskinderen, door Felix Timmermans, modern gecart. f. 2 20, in prachtband met goud f zen in prachtband à f Andersen Sprookjes, uitgave voor volwassenen uit het oorspronkelijk Neorsch vertaald door J. C. de Cock met 50 illustraties naar teem keningen van D Reisser mos dern gecart. f.2.20, in pracht hand met goud f De kostbare uitvoering van deze waardevolle boeken maken ze tot ware prachtwerkjes. In de serie Meulenhoff's kleine Boeken verscheen nog een belangrijke uitgave n. 1. In een laaiende Lente, door Dr. L Walch in batik= band f Dit boekje te lezen, genotvol door de charme en de puntigheid der gesprekken, scherpe kara kte= risttek, fijne teekening en rake opmerking hier en daar er door heengestrooid, zal vooral weldadig zijn, door het warm e gevoel waarvan deze niet katholiek zoo openlijk blek geeft voor den glorien Heiligen Franciscus. P. Maximtlianus. Catalogus op aanvraag gratis en franco J. M. Meulenhoff * Amsterdam 18*